DETEKTORY, ANALIZATORY, MONITORY

Transkrypt

1

2 DETEKTORY, ANALIZATORY, MONITORY Detektor-jest to urządzenie do wykrywania i ilościowego oznaczania (określenia) dowolnego sygnału np. akustycznego, optycznego, termicznego itp. Działanie jego polega na przetworzeniu sygnału wejściowego na wyjściowy, który posiada postać dogodną do pomiary, rejestracji i/lub dalszej obróbki. Można zatem traktować detektor jako przetwornik sygnału (najczęściej analogowy, choć mogą być również cyfrowe - np. licznik oscylacyjny). Sygnał wyjściowy jest najczęściej sygnałem elektrycznym, który jest szczególnie dogodny do w/wym. celów. Sygnał wejściowy w interesujących nas przypadkach tj. w analizie instrumentalnej jest sygnałem chemicznym wyrażonym jako stężenie lub zawartość oznaczanego składnika w próbce. Znane są również detektory (w analizie instrumentalnej) niejako dwu-lub trój-stopniowe tzn. składające się de facto z dwóch (trzech) detektorów w sensie elementarnym. Najczęściej pierwszy z nich przetwarza sygnał chemiczny na optyczny (rzadziej akustyczny), a dopiero potem ten sygnał pośredniczący jest przetwarzany na sygnał elektryczny. Zdając sobie z tego sprawę możemy zdefiniować detektor w analizie instrumentalnej jako: przetwornik lub zespół przetworników, którego sygnałem wejściowym jest sygnał chemiczny, a wyjściowym - elektryczny Nie wliczamy do tak rozumianego detektora przetworników sygnału elektrycznego na elektryczny, które należą już do zespołu obróbki sygnału (np. wzmacniacze) niezależnie od faktu, że mogą się znajdować we wspólnej obudowie z detektorem właściwym. Detektor idealny. Porównywać detektory między sobą oraz określić detektor idealny możemy tylko w oparciu o określone cechy detektorów. Każdej z tych cech odpowiada parametr będący równocześnie jej miarą.

3 PRZYKŁADY CECHA MIARA 1. dokładność lub niedokładność błąd (systematyczny) 2. precyzja lub nieprecyzja odchylenie standardowe 3. powtarzalność lub 4. poziom szumów j.w. dryf średnio- i długoterminowy 5. liniowość 6 czas odpowiedzi. przedział liniowości czas odpowiedzi lub czas lub 7. selektywność stała masowa stała selektywności 8 koszt cena + koszty eksploatacyjne Większość tych parametrów można przedstawić na jednym wykresie Detektor idealny: powinien mieć możliwie wysoką czułość. Problem czułości nie ogranicza się jedynie do jej wartości (sygnał może być wzmocniony ) ale również do tego by: wartość jej była stała w całym zakresie stężeń tzn. by detektor był liniowy wartość jej była stała w czasie (niezmienność charakterystyki, powtarzalność, odtwarzalność) wartość jej była dana teoretycznie w sposób ścisły - jeśli detektor wykazuje taką cechę to nazywamy go absolutnym lub bezwzględnym np. detekcja wagowa lub kulometryczna m = k i t m = k Q = l/k x m Z powyższych rozważań wynika niejako automatycznie, że detektor idealny powinien mieć "nieograniczony" zakres liniowości powinien nie wykazywać błędu systematycznego oraz być idealnie odtwarzalny. Zagadnienie ostatnie a więc powtarzalność, odtwarzalność czyli ogólnie mówiąc precyzja wymaga nieco szerszego potraktowania. Detektor idealny powinien oczywiście wykazywać możliwie niski poziom szumów co daje w rezultacie małą wartość

4 odchylenia standardowego w sensie powtarzalności oraz niską granicę oznaczalności. Teoretycznie granica oznaczalności powinna sięgać pojedynczej cząsteczki obecnej w objętości czynnej detektora. O wspomnianych już cechach dryfu tzn. szumu długoterminowego pomówimy przy okazji monitorów, gdzie cecha ta odgrywa szczególnie ważną rolę. Jest oczywiste, że detektor idealny me powinien wykazywać również dryfu (zarówno na poziomie ustalonego sygnału jak i na poziomie zera). Detektor idealny powinien również wykrywać idealną efektywność zwaną również niekiedy specyficznością. stałe selektywności względem wszystkich innych składników niż oznaczany powinny zdążać do 0 lub do co zależnie od sposobu definicji stałej selektywności. Czas odpowiedzi (niezależnie od jej miary) oczywiście, dla detektora idealnego powinien -» 0. Detektor określa fizykochemiczną zasadę działania analizatorów i monitorów - stanowi ich zasadniczą część, a tym samym więc determinuje zarówno konstrukcję jak i sposób eksploatacji i możliwości pomiarowe tych ostatnich. Powstaje pytanie czy detektor idealny istnieje? Odpowiedź jest jedna. NIE. Nie ma detektora idealnego w sposób absolutny tzn. spełniającego wszystkie omówione wyżej warunki we wszystkich przypadkach i zastosowaniach. Można jedynie mówić o zbliżaniu się do ideału w konkretnych zastosowaniach. Zagadnienie wyboru aparatu (ogólnej metody analitycznej) będzie poruszone później. Należy podkreślić, że często nie tylko trudno o znalezienie detektora o odpowiednich parametrach ale w przypadku pewnych detektorów niektóre z parametrów są sprzeczne ze sobą. Przykład: dla detektorów elektrochemicznych niektórych typów duża stabilność wskazań (mały dryf) jest nie do pogodzenia z niską granicą oznaczalności i małą stałą czasową.

5 ANALIZATORY Sam detektor nie umożliwia przeprowadzenia analizy. Dopiero analizator możemy zdefiniować jako urządzenie zdolne do zrealizowania w sposób mniej lub bardziej zautomatyzowany pełnego cyklu analitycznego na który składa się kilka etapów: pobieranie i wstępna obróbka próbki, detekcja, obróbka i analogowa rejestracja sygnału wyjściowego detektora, głęboka obróbka sygnału (najczęściej cyfrowa) - przetwarzanie sygnału wyjściowego detektora na wynik poprzez procedury kalibracji, korekty, filtracji szumów, opracowanie wyników. Zanim przejdziemy do bliższego omówienia poszczególnych etapów analizy, proponuję zapoznanie się ze schematem gdzie etapy te są przedstawione w postaci graficznej. Dla konkretnych przypadków niektóre elementy mogą lecz nie muszą występować w zakresie wstępnej obróbki próby. Poza tym analizatory obejmują więcej lub mniej etapów co zależy od stopnia ich zautomatyzowania (skomputeryzowania), ale również od charakteru próby. 1. Pobieranie próby może być realizowane przez sam analizator zwłaszcza przy próbach ciekłych i gazowych, które są najczęściej homogeniczne oraz łatwe do transportu (rurociągiem). W przypadku analizatorów periodycznych dochodzi tu jeszcze konieczność dozowania określonej porcji doprowadzanego strumienia - realizuje to określony układ zaworów W przypadku próbek stałych analizator może jedynie automatycznie wprowadzać próbkę do swego wnętrza Jej pobieranie i przygotowanie musi odbywać się poza nim. - Precyzja i dokładność wyników otrzymywanych za pomocą danego analizatora zależy nie tylko od tych parametrów danego detektora, ale również od precyzji i dokładności pobrania próbki (stałość strumieni przy analizatorach ciągłych oraz powtarzalność i odtwarzalność dozowania przy analizatorach periodycznych).

6 - Czas analizy w niewielkim tylko stopniu zależy od stałej czasowej stosowanego detektora i nawet w przypadku analizatorów ciągłych ulega zwiększeniu o tzw. opóźnienie transportowe na trasie punkt pobierania próbki - detektor. Wstępna obróbka próbki - zmienia również parametry analizatora w stosunku do parametrów samego detektora i tak może nastąpić: zwiększenie selektywności (usunięcie matrycy) rozdzielenie składników, zmniejszenie selektywności (unifikacja czułości np. poprzez metanolizę TOC, polepszenie granicy oznaczalności (etap wzbogacania) co jednak może prowadzić do wzrostu błędu, nieprecyzyjności oraz utraty absolutności, operacje przygotowania próby do detekcji (mineralizacja próby, wzbudzenie próby) mogą również prowadzić do polepszenia lub pogorszenia parametrów analizatora w stosunku do parametrów samego detektora. 1. Trzeba tutaj podkreślić, że aż do etapu detekcji mamy do czynienia z sygnałem chemicznym tj. samą próbką (ewentualnie zmodyfikowaną). Należy zwrócić uwagę na fakt, że na przebieg analizy i parametry analizatora mogą mieć poważny wpływ etapy transportu pomiędzy poszczególnymi podzespołami. Jest to istotne zwłaszcza przy analizie śladów (sorpcja, kondensacja). 3, 4, 5. Etapy 3,4,5 jeżeli są realizowane automatycznie (komputery, mikrokomputery) nie wprowadzają istotnego błędu i opóźnień. Dokładność przetwarzania analogowego 0,5-1% Dokładność przetwarzania cyfrowego 0,01%.

7 Należy zaznaczyć, że komputeryzacja prowadzi nie tylko do automatycznej realizacji etapów 4 i 5, ale charakteryzuje się sprzężeniem zwrotnym z poprzednimi etapami analizy (kontrola, regulacja itp.) co do tej pory było realizowane przez rozmaite pomocnicze moduły (termostaty, programatory elektromechaniczne) Podział (klasyfikacja) analizatorów ze względu na charakter pracy: ciągłe periodyczne ze względu na budowę: stałe (stacjonarne) przenośne ze względu na miejsce instalacji (przeznaczenie) laboratoryjne przemysłowe. Analizatory można jeszcze sklasyfikować ze względu na: dokładność analiz, stopień zautomatyzowania, stopień przetworzenia sygnału, który może być czasem skrajnie uproszczony np. w sygnalizatorach wartości progowych. Niektóre podziały pokrywają się częściowo np. na ogół analizatory laboratoryjne są dokładniejsze od przemysłowych i są zazwyczaj analizatorami periodycznymi, natomiast analizatory przemysło-we są zazwyczaj analizatorami ciągłymi. Z omówionych klasyfikacji najważniejszy wydaje się być podział - ze względu na charakter pracy. O sposobie pracy analizatora decyduje:

8 - detektor - rodzaj próbki - wymogi i przeznaczenie wyników analiz. MONITORY Samo pojęcie jest nowe i w języku polskim niezbyt ściśle sprecyzowane np. Słownik Chemii Analitycznej pod hasłem monitor wymienia tylko monitor komputera. Stosuje się jednak tę nazwę jak również pojęcie monitoringu i np. już w roku 1978 COŚ w Katowicach zorganizował sympozjum nt "Metody pomiarowe w monitoringu atmosfery". Pod pojęciem monitoringu rozumie się pobieranie próbek oraz ich analizę, które to czynności wykonywane są automatycznie przez odpowiednie najlepiej ciągle analizatory. W najszerszym sensie termin monitoring może być stosowany do określenia dowolnych lecz systematycznych i planowych przedsięwzięć służących określeniu jakości środowiska z użyciem jakiejkolwiek metody mogącej podać odpowiednie dane w odpowiednich odstępach czasu przy czym słowo "odpowiedni" precyzuje się w zależności od celów monitoringu. Poszczególne fazy monitoringu: - pobieranie próbek - detekcja - kalibracja - obróbka wstępna i głęboka wyników. Jak z tego widać monitory nie różnią się zasadniczo od analizatorów. Analizator musi spełniać trzy zasadnicze wymogi by mógł zostać nazwany monitorem: stosowane detektory muszą być odpowiednio czułe (zwłaszcza dla oceny imisji) muszą spełniać określone przez cel monitoringu wymogi dotyczące rozdzielności wyników w czasie której miarą jest stała czasowa - dla analizatorów ciągłych i częstotliwość

9 (l/czas analizy - dla analizatorów periodycznych). Będzie jeszcze o tym mowa. muszą spełniać szczególnie ostre wymogi pod względem stabilności wskazań w długim okresie czasu oraz niezawodność pracy bez nadzoru. ZASADNICZE PROBLEMY MONITORINGU TO: ograniczenie we wprowadzaniu nowych metod analitycznych poprawienie istnienie prawnie (normatywnie) określonych standardów jakości środowiska wraz z metodami (nie zawsze najlepszymi). Choć nie osiągnięto jeszcze poziomu aby wybrać po jednej metodzie na każde z głównych zanieczyszczeń, wybór liczby i rozmieszczenia monitorów taki, aby spełnić wymogi określone przez cele monitoringu. Można wyróżnić 5 celów monitoringu: ocena standardowa (na zgodność z normami), wykrycie źródeł lub wpływu indywidualnych źródeł na rozdzielność systemu w czasie i w przestrzeni, punkty zrzutu i wpływy meteorologiczne, określenie skutków zanieczyszczenia (monitoring sprzężony z np. badaniami epidemiologicznymi), badania tła i trendów, ocena procesów atmosferycznych.

10 TYPY METOD ANALITYCZNYCH WYKORZYSTYWANYCH W BADANIACH ŚRODOWISKA Oznaczanie sumarycznych parametrów stopnia zanieczyszczenia środowiska Wyznaczanie składu pierwiastkowego zanieczyszczeń. Prowadzenie analityki specjacyjnej. KLASYFIKACJA METOD ANALITYCZNYCH ZNAJDUJĄCYCH ZASTOSOWANIE W BADANIACH ŚRODOWISKA Metody manualne - opóźnienie informacji; Metody automatyczne - pomiar ciągły,- Metody bezpośrednie - brak etapów przygotowania próbki, - wąskie spektrum,- Metody pośrednie - możliwość oznaczania niskich zawartości analitów dzięki wprowadzeniu etapu izolacji i wzbogacania analitów, - metody sedymentacyjne; - metody izolacyjne, - metody aspiracyjne.

11 METODY POMIARU STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODO WISKA W zasadzie można wyodrębnić dwie metody wykonywania pomiarów stężeń określonych zanieczyszczeń (głównie chodzi o powietrze i wodę): - metoda manualna - metoda automatyczna Metoda manualna: - polega na pobieraniu próbki badanego powietrza bezpośrednio przez człowieka lub przy pomocy aparatu kontrolowanego przez człowieka. Czas pobierania próbki obrany z góry i ściśle określony. Analizę chemiczną pobranej próbki przeprowadza również człowiek, jakkolwiek może być to zrealizowane przy zastosowaniu analizy instrumentalnej. W metodzie manualnej wynik (odpowiedź na pytanie o zawartości zanieczyszczenia) otrzymuje się po upływie znacznego okresu czasu od chwili pobrania próbki (w zależności od oznaczanej substancji i wybranej metodyki analitycznej). Sam czas pobierania próbki nie może być mniejszy od 20 minut (przy określeniu stężeń chwilowych) musi natomiast wynosić 24 godziny (przy określeniu średnich stężeń dobowych), a nawet miesiąc (przy oznaczaniu opadu pyłu). Metoda automatyczna: polega na pobraniu próbki przez aparat i oznaczeniu stężenia również przez aparat, lecz nie w wyniku przeprowadzenia analizy chemicznej a drogą pośrednią przez pomiar jakiejś charakterystycznej wielkości fizycznej lub rzadziej wielkości chemicznej mającej ścisły i znany związek ze stężeniem substancji oznaczanej (np. pomiar absorpcji promieniowania UV, VIS, IR, pomiar przewodnictwa elektrycznego lub cieplnego, lepkości, gęstości lub innych parametrów), w tym wypadku aparat pobierający i analizujący pozostaje pod nadzorem człowieka. Jest to jednak tylko nadzór okresowy polegający na

12 regulacji, naprawach czy też uzupełnianiu zużywających się składników układu. Bezpośrednie pobranie próbki i jej analiza należy do aparatu. Ponadto metoda instrumentalna daje wynik praktycznie natychmiast po zakończeniu pobierania próbki. Oczywiście odczyty szybko działających instrumentów nie mogą być wartościami "chwilowymi" - 20 minutowymi lub całodobowymi. Są to natomiast prawdziwe wartości chwilowe podające wartość stężenia danego składnika w danej chwili. Aparaty takie (analizatory i monitory) można jednak bez specjalnych trudności sprzęgać z urządzeniami uśredniającymi podającymi wartości stężeń średnich - 20-to minutowych czy też stężeń średnich całodobowych. Możliwe jest też sprzęganie ich z rejestratorami wykreślającymi w sposób ciągły zmiany stężenia w czasie co pozwoli na wykonanie uśrednienia przez człowieka.

13 Metoda instrumentalna pozwala więc na uzyskiwanie informacji zarówno co do wartości uśrednionych jak i co do stężeń chwilowych występujących w trakcie prowadzenia pomiarów. METODY MANUALNE można ogólnie podzielić na trzy grupy w zależności od sposobu wyodrębnienia oznaczanego zanieczyszczenia: - metody aspiracyjne - metody sedymentacyjne - metody izolacyjne W metodach aspiracyjnych wyodrębnia się oznaczoną substancję z danego medium na drodze przepuszczania tego medium przez filtr selektywny zatrzymujący dane zanieczyszczenie i umożliwiający jego oznaczenie ilościowe na drodze analizy fizycznej czy też chemicznej filtr może być ciałem stałym lub ciekłym może zatrzymywać daną substancję dzięki zastosowaniu metody fizycznej, drogą reakcji chemicznej lub metodą oddziaływania fizykochemicznego. PRZYKŁADY - pomiar zawartości pyłów w powietrzu polegający na przepuszczaniu znanej objętości powietrza przez stały materiał filtrujący i określeniu wagowo masy pyłu zatrzymanego na filtrze, - pomiar ilości substancji zawieszonej w wodzie na podobnej zasadzie - pomiar SO 2 drogą przepuszczania powietrza przez ciecz zawierającą substancję wiążącą dwutlenek siarki i określenie jego ilości metodą analizy chemicznej. - absorpcja SO 2 w roztworze wodnym Na 2 HgCl 4 - czterochlorortęcian sodu i kolorymetryczny pomiar kompleksu jonu siarczynowego, chlorowodorku pararozamliny i formaliny w środowisku, - zatrzymanie składników z przepuszczanej próbki na stałym sorbencie. Metody aspiracyjne umożliwiają więc uzyskiwanie informacji o masie danego zanieczyszczenia zawartej w objętości przepuszczanego medium.

14 W metodach sedymentacyjnych wyodrębnia się zanieczyszczenia drogą osadzania na znanej po wierzchni urządzenia wychwytującego. W rezultacie takiego postępowania wynik można podać jedynie w jednostkach wagowych (masy zanieczyszczenia) związanych przez jednostkę powierzchni wyodrębniającej w okresie czasu działania PRZYKŁAD - pomiar zanieczyszczenia powietrza pyłami drogą określenia ilości pyłu opadającego w jednostce czasu na jednostkę powierzchni (np. tony/ km 2 /rok). Mamy więc informacje co do jakości powietrza - nie podaje jednak bezwzględnej wartości ilości zanieczyszczenia występującego w jednostce objętości powietrza (np. mg/m 3 ), - oznaczenie SO 2 w powietrzu metodą kontaktową. W metodach izolacyjnych próbkę badanego powietrza lub wody izoluje się w naczyniu o znanej objętości. Następnie do tego naczynia wprowadza się czynnik pochłaniający dane zanieczyszczenie, którego ilość będzie można oznaczyć różnymi metodami (np. analizator IR, chromatograf gazowy lub cieczowy. Metody izolacyjne umożliwiają uzyskanie wyniku w jednostkach wagowych danego zanieczyszczenia na jednostkę objętości powietrza lub wody. Metody instrumentalne W dziedzinie analityki zanieczyszczeń wód i powietrza opracowano na świecie szereg aparatów i metodyk instrumentalnych wykorzystujących różne zjawiska fizyczne i chemiczne. Jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza często zalecaną i powszechną metodą pomiaru ilości par i gazów jest absorpcja w podczerwieni. Praktycznie prawie wszystkie związki chemiczne znajdujące się w powietrzu absorbują promieniowanie podczerwone. Różne substancje absorbują promieniowanie IR o różnej długości, a stopień absorpcji przy stałej długości fali promieniowania IR zależy ściśle od stężenia czynnika absorbującego. Jest to więc metoda uniwersalna i nie wymagająca obróbki chemicznej analizowanego materiału. Aparatura do tego typu analiz jest jednak stosunkowo kosztowna i nie jest produkowana w kraju.

15 Inne znane metody instrumentalne wykorzystywane w analityce zanieczyszczeń to metody elektrochemiczne (kulometria, konduktometria, potencjometria). Metoda instrumentalna pozwala więc na uzyskiwanie informacji zarówno co do wartości uśrednionych jak i co do stężeń chwilowych występujących w trakcie prowadzenia pomiarów. METODY MANUALNE można ogólnie podzielić na trzy grupy w zależności od sposobu wyodrębnienia oznaczanego zanieczyszczenia: - metody aspiracyjne - metody sedymentacyjne - metody izolacyjne W metodach aspiracyjnych wyodrębnia się oznaczoną substancję z danego medium na drodze przepuszczania tego medium przez filtr selektywny zatrzymujący dane zanieczyszczenie i umożliwiający jego oznaczenie ilościowe na drodze analizy fizycznej czy też chemicznej filtr może być ciałem stałym lub ciekłym może zatrzymywać daną substancję dzięki zastosowaniu metody fizycznej, drogą reakcji chemicznej lub metodą oddziaływania fizykochemicznego. PRZYKŁADY - pomiar zawartości pyłów w powietrzu polegający na przepuszczaniu znanej objętości powietrza przez stały materiał filtrujący i określeniu wagowo masy pyłu zatrzymanego na filtrze, - pomiar ilości substancji zawieszonej w wodzie na podobnej zasadzie - pomiar SO 2 drogą przepuszczania powietrza przez ciecz zawierającą substancję wiążącą dwutlenek siarki i określenie jego ilości metodą analizy chemicznej. - absorpcja SO 2 w roztworze wodnym Na 2 HgCl 4 - czterochlorortęcian sodu i kolorymetryczny pomiar kompleksu jonu siarczynowego, chlorowodorku pararozamliny i formaliny w środowisku, - zatrzymanie składników z przepuszczanej próbki na stałym sorbencie.

16 Metody aspiracyjne umożliwiają więc uzyskiwanie informacji o masie danego zanieczyszczenia zawartej w objętości przepuszczanego medium. W metodach sedymentacyjnych wyodrębnia się zanieczyszczenia drogą osadzania na znanej po wierzchni urządzenia wychwytującego. W rezultacie takiego postępowania wynik można podać jedynie w jednostkach wagowych (masy zanieczyszczenia) związanych przez jednostkę powierzchni wyodrębniającej w okresie czasu działania PRZYKŁAD - pomiar zanieczyszczenia powietrza pyłami drogą określenia ilości pyłu opadającego w jednostce czasu na jednostkę powierzchni (np. tony/ km 2 /rok). Mamy więc informacje co do jakości powietrza - nie podaje jednak bezwzględnej wartości ilości zanieczyszczenia występującego w jednostce objętości powietrza (np. mg/m 3 ), - oznaczenie SO 2 w powietrzu metodą kontaktową. W metodach izolacyjnych próbkę badanego powietrza lub wody izoluje się w naczyniu o znanej objętości. Następnie do tego naczynia wprowadza się czynnik pochłaniający dane zanieczyszczenie, którego ilość będzie można oznaczyć różnymi metodami (np. analizator IR, chromatograf gazowy lub cieczowy. Metody izolacyjne umożliwiają uzyskanie wyniku w jednostkach wagowych danego zanieczyszczenia na jednostkę objętości powietrza lub wody. Metody instrumentalne W dziedzinie analityki zanieczyszczeń wód i powietrza opracowano na świecie szereg aparatów i metodyk instrumentalnych wykorzystujących różne zjawiska fizyczne i chemiczne. Jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza często zalecaną i powszechną metodą pomiaru ilości par i gazów jest absorpcja w podczerwieni. Praktycznie prawie wszystkie związki chemiczne znajdujące się w powietrzu absorbują promieniowanie podczerwone. Różne substancje absorbują promieniowanie IR o różnej długości, a stopień absorpcji przy stałej długości fali promieniowania IR zależy ściśle od stężenia czynnika absorbującego.

17 Jest to więc metoda uniwersalna i nie wymagająca obróbki chemicznej analizowanego materiału. Aparatura do tego typu analiz jest jednak stosunkowo kosztowna i nie jest produkowana w kraju. Inne znane metody instrumentalne wykorzystywane w analityce zanieczyszczeń to metody elektrochemiczne (kulometria, konduktometria, potencjometria). KLASYFIKACJA METOD ANALITYCZNYCH ZNAJDUJĄCYCH ZASTOSOWANIE W BADANIACH ŚRODOWISKA Metody manualne - opóźnienie informacji; Metody automatyczne - pomiar ciągły,- Metody bezpośrednie - brak etapów przygotowania próbki, - wąskie spektrum,- Metody pośrednie - możliwość oznaczania niskich zawartości analitów dzięki wprowadzeniu etapu izolacji i wzbogacania analitów, - metody sedymentacyjne; - metody izolacyjne, - metody aspiracyjne.