BRANIEWSKO-PASŁĘCKI BANK SPÓLDZIELCZY Z SIEDZIBĄ W PASŁĘKU

Transkrypt

1 BRANIEWSKO-PASŁĘCKI BANK SPÓLDZIELCZY Z SIEDZIBĄ W PASŁĘKU Strategie i zasady zarządzania, metody pomiaru, ograniczania oraz zakres raportowania poszczególnych rodzajów ryzyk w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku

2 Spis treści I. Wprowadzenie... 3 II. Generalne zasady polityki w zakresie zarządzania ryzykiem... 3 III. Strategie zarządzania, cele strategiczne,procesy zarządzania oraz metody pomiaru, ograniczania i zakres raportowania poszczególnych rodzajów ryzyk w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku.....4

3 I. WPROWADZENIE Każda aktywność podejmowana przez Braniewsko-Pasłęcki Bank Spółdzielczy z siedzibą w Pasłęku, zwanym w dalszej części Bankiem, generuje ryzyko. Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Zarządzanie ryzykiem jest kluczowym elementem w zarządzaniu Bankiem. Systematyczna kontrola akceptowalnego ryzyka w relacji do założonej stopy zwrotu stanowi integralny komponent zarządzania ryzykiem w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku. Prowadzona działalność Banku wymaga zdolności do efektywnego identyfikowania, pomiaru i oceny ryzyka jak również jego kontroli i monitorowania. Pomiar ryzyka, na które narażony jest Bank pomoże lepiej rozumieć ryzyka zagrażające Bankowi, podejmować lepsze decyzje strategiczne, oraz dzięki temu, lepiej wykorzystywać zasoby Banku. Powiązanie ponoszonego ryzyka z aktualnym stanem kapitałów własnych Banku stanowi o bezpieczeństwie Banku. II. GENERALNE ZASADY POLITYKI W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Analiza wielkości i struktury przychodów oraz kosztów realizowanych przez Bank w latach poprzednich oraz stopień wykonania planowanych wyników wskazuje na niską skłonność do podejmowania ryzyka. Bank stara się w taki sposób rozwijać swoją działalność, kształtować strukturę aktywów i pasywów oraz operacji pozabilansowych aby w małym stopniu narażać się na ryzyko. Bank oferuje proste produkty bilansowe oraz zakłada, że skala działalności handlowej nie będzie znacząca. Bank koncentruje się na produktach, w których posiada doświadczenie umożliwiające realną ocenę ryzyka. Po stronie aktywów są to głównie lokaty bankowe, kredyty dla osób prywatnych, rolników, przedsiębiorstw, spółek prywatnych oraz spółdzielni, instytucji samorządowych. Po stronie pasywów są to głównie depozyty i kredyty uzyskane z Banku Zrzeszającego oraz depozyty osób prywatnych, rolników, przedsiębiorstw, spółek prywatnych, spółdzielni oraz instytucji samorządowych. Sukces Banku jest rezultatem osiągnięcia przez Bank akceptowalnego poziomu wskaźników ekonomiczno finansowych, które stanowią podstawę realizacji strategii nakreślonych w Strategii Braniewsko-Pasłęckiego Banku Spółdzielczego z siedzibą w Pasłęku. W celu zwiększenia bezpieczeństwa działania, kluczową kwestią jest ustalenie apetytu na ryzyko. Apetyt na ryzyko oznacza zdolność do podejmowania ryzyka i uwzględnia całą strategię biznesową oraz oczekiwania udziałowców, klientów i innych jednostek mających wpływ na działalność Banku. Apetyt na ryzyko oznacza wielkość ryzyka, która może być przez Bank zaakceptowana biorąc pod uwagę całą jej strukturę, bez uwzględniania limitów określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego lub inną instytucję, której zgodnie z obowiązującymi przepisami, powierzono zadania. Pojemność ryzyka jest maksymalną wielkością ryzyka, którą Bank może ponieść i jest powiązana z kapitałem, wielkością aktywów płynnych, zdolnością pozyskiwania środków. Pojemność kapitałową (łączny wymóg kapitałowy z tytułu ponoszonych ryzyk w odniesieniu do funduszy własnych) Braniewsko-Pasłęckiego Banku Spółdzielczego z siedzibą w Pasłęku określono w Procedurze wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: ryzyko kredytowe, ryzyko koncentracji, ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, ryzyko walutowe- w ramach ryzyka rynkowego, ryzyko operacyjne, ryzyko braku zgodności, ryzyko rezydualne. 3

4 4

5 III. STRATEGIE ZARZĄDZANIA, CELE STRATEGICZNE, PROCESY ZARZĄDZANIA ORAZ METODY POMIARU, OGRANICZANIA I RAPORTOWANIA POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW RYZYK W BRANIEWSKO-PASŁĘCKIM BANKU SPÓŁDZIELCZYM Z SIEDZIBĄ W PASŁĘKU RYZYKO KREDYTOWE Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka kredytowego jest: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo 2) portfela kredytowego, zminimalizowanie zagrożeń występujących w działalności kredytowej Banku poprzez stosowanie standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej i wiarygodności oraz prowadzenia monitoringu portfela kredytowego, 3) dostarczanie kierownictwu Banku informacji o portfelu kredytowym umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych i zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku. Przy realizacji celów strategicznych w zarządzaniu ryzykiem kredytowym należy uwzględnić najważniejsze czynniki ryzyka kredytowego, którymi są: pogorszenie się koniunktury gospodarczej, pogorszenie sytuacji ekonomiczno finansowej firm w branży, błędy pracowników Banku w ocenie wniosku, ryzyko towarzyszące przedsięwzięciu ( np. pojawienie się silnej konkurencji, problemy z dostawcami lub odbiorcami), ryzyko prawne nagła zmiana przepisów, rosnące zapotrzebowanie na kredyt przy niskich kapitałach własnych, brak pełnej informacji o zadłużeniu, brak pełnej informacji o powiązaniach kapitałowych lub organizacyjnych, ograniczone możliwości ubezpieczeń, konkurencja bankowa obniżanie standardów celem zatrzymania kredytobiorcy jako klienta Banku, czynniki losowe ( katastrofy, śmierć lub choroba kredytobiorcy), wyłudzenia. Strategia zarządzania ryzykiem kredytowym ma na celu zabezpieczenie Banku przed nadmiernym ryzykiem w działalności kredytowej poprzez odpowiednio prowadzone zarządzanie ryzykiem zarówno w odniesieniu do pojedynczej transakcji, jak i łącznego portfela kredytowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczej transakcji obejmuje: stosowanie standardów kredytowych przy uwzględnieniu rodzaju produktu kredytowego, przy czym standardy kredytowe to określone zasady kredytowania i normy zawarte w odpowiednich regulacjach kredytowych, ograniczanie wysokości kredytu poprzez jednostkowe limity zaangażowań, badanie terminowości spłaty kredytu, ocenę sytuacji ekonomiczno finansowej kredytobiorcy oraz ocenę zabezpieczeń, przegląd ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw, windykację i nadzór nad kredytami zagrożonymi, 5

6 kontrolę kredytową. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego portfela kredytowego przeprowadzane jest za pomocą: dywersyfikacji oraz monitorowania i raportowania ryzyka kredytowego z tytułu koncentracji, związanego z możliwością zbyt dużego zaangażowania Banku: o o o wobec pojedynczych podmiotów oraz podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, wobec tego samego produktu, w ten sam rodzaj zabezpieczenia, monitorowania i raportowania jakości portfela (badanie udziału kredytów zagrożonych w poszczególnych segmentach klientów, branżach, regionach itp.), monitorowania i raportowania wielkości tworzonych rezerw na należności zagrożone w porównaniu z poziomem tych należności zagrożonych i wielkością wyniku finansowego Banku, analizy migracji ekspozycji kredytowych pomiędzy poszczególnymi kategoriami ryzyka, monitorowania ekspozycji kredytowych zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka, monitorowania kredytów udzielanych pracownikom Banku, członkom Zarządu i członkom Rady Nadzorczej. Pomiar ryzyka kredytowego portfela kredytowego obejmuje: analizę ilościową z uwzględnieniem: dynamiki oraz struktury podmiotowo-produktowej obliga kredytowego ogółem poziomu, dynamiki i struktury zobowiązań pozabilansowych ogółem, poziomu, dynamiki i struktury ekspozycji kredytowych zagrożonych, zastosowanych pomniejszeń podstawy tworzenia rezerw oraz wysokości utworzonych rezerw, poziomu oraz dynamiki znaczących, indywidualnie istotnych i dużych zaangażowań 1, poziomu i dynamiki ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie 2 analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału : ekspozycji kredytowych zagrożonych (ogółem i w poszczególnych kategoriach) w ekspozycjach kredytowych ogółem, rezerw w ekspozycjach kredytowych zagrożonych ogółem, znaczących, indywidualnie istotnych i dużych zaangażowań w portfelu kredytowym ogółem, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w stosunku do sumy bilansowej oraz w stosunku do portfela kredytowego ogółem, ocenę realizacji limitów zaangażowań 3, analizę jakościową portfela kredytowego. poziomu oraz dynamiki ekspozycji kredytowych udzielonych osobom, o których mowa w art.79a ustawy Prawo bankowe, największego zaangażowania Banku w odniesieniu do limitów koncentracji, określonych w Prawie Bankowym, informacji o 10 największych podmiotach, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmującej poziom ekspozycji kredytowych w grupie podmiotów gospodarczych, informacji o 3 największych podmiotach, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmującej poziom ekspozycji kredytowych w grupie podmiotów samorządowych. 1 Znaczące, indywidualnie istotne i duże zaangażowania zgodnie z Zasadami zarządzania ryzykiem koncentracji 2 Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie- zgodnie z Zasadami zarządzania ryzykiem rezydualnym 3 Zgodnie z Zasadami zarządzania ryzykiem koncentracji 6

7 Wyniki analiz opisane powyżej przedstawiane są w raportach sporządzanych przez Komitet zarządzania ryzykiem kredytowym. Raporty są prezentowane w cyklach miesięcznych Komitetowi ALCO i Zarządowi Banku, a w okresach kwartalnych Radzie Nadzorczej. Zarządzanie ryzykiem kredytowym jest to proces ciągły, który umożliwić ma zminimalizowanie zagrożeń występujących w działalności kredytowej Banku i dostarczyć informacji o portfelu kredytowym, które umożliwią kierownictwu podjęcie ostrożnościowych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku. W procesie zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku uczestniczą: Prezes Zarządu odpowiadający za zarządzanie ryzykiem kredytowym, Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO), który: opiniuje projekty strategii zarządzania ryzykiem kredytowym oraz polityki zarządzania ryzykiem kredytowym, opiniuje metody pomiaru i oceny oraz ustalania norm ostrożnościowych dla portfelowego ryzyka kredytowego, w zakresie: limitów branżowych, ryzyka związanego z koncentracją należności kredytowych, ryzyka związanego z produktami generującymi ryzyko kredytowe, ryzyka związanego ze stosowanymi zabezpieczeniami kredytów i pożyczek, tworzenia, rozwiązania i wykorzystania rezerwy na ryzyko ogólne, wysokości limitów wewnętrznych Banku z tytułu ryzyka kredytowego, analizuje poziom ryzyka kredytowego występującego w Banku, analizuje wpływ obecnej i przyszłej sytuacji na rynku międzybankowym i sytuacji ogólnogospodarczej na ryzyko kredytowe, Analityk Kredytowy opiniuje wnioski kredytowe dotyczące ekspozycji kredytowych i zmiany warunków umownych, Komórka zarządzająca - komórki organizacyjne i osoby wykonujące, w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, zadania związane z analizą i oceną zdolności kredytowej, wydaniem rekomendacji decyzji dotyczącej analizowanego kredytu i przekazaniem kredytu, zgodnie z obowiązującymi w Banku kompetencjami kredytowymi, odpowiednim osobom celem podjęcia decyzji kredytowej, a także badaniem terminowości spłaty kredytu, oceną sytuacji ekonomiczno finansowej kredytobiorcy oraz oceną zabezpieczeń ekspozycji kredytowej- odpowiada za: poprawność dokonanej analizy zdolności kredytowej i wydanie odpowiedniej propozycji decyzji kredytowej, ocenę zabezpieczeń i propozycję klasyfikacji ekspozycji kredytowych, badanie terminowości spłaty kredytu oraz ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy. Komórka monitorująca Komitet zarządzania ryzykiem kredytowym -odpowiada za: opracowanie zasad zarządzania ryzykiem kredytowym, monitorowanie przestrzegania akceptowanego poziomu ryzyka kredytowego, wydawanie rekomendacji mających na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka kredytowego Banku, raportowanie w zakresie poziomu ryzyka kredytowego dla Komitetu ALCO, Działania i mechanizmy służące ograniczeniu ryzyka kredytowego polegają na określeniu i przestrzeganiu standardów kredytowych zawartych w regulacjach obowiązujących w Banku wymienionych niżej: polityce kredytowej Banku, wyznaczającej ogólne kierunki rozwoju działalności kredytowej Banku, strategiczne branże i produkty kredytowe, a także strategicznych klientów Banku, instrukcjach dotyczących poszczególnych produktów kredytowych, przeznaczonych dla pracowników kredytowych, zawierających procedurę postępowania z wnioskiem kredytowym, określające wzorcowe wnioski, umowy, inne załączniki, a także spis dokumentacji niezbędnej do oceny wniosku o dany produkt kredytowy, regulaminach dotyczących poszczególnych produktów kredytowych, przeznaczonych dla klientów, określających podstawowe warunki kredytowania, zasadach oceny wiarygodności klientów (m.in. korzystanie z baz danych, historii kredytowej), zasadach oceny zdolności kredytowej - podmiotów gospodarczych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, 7

8 - podmiotów prowadzących działalność rolniczą, - jednostek samorządu terytorialnego, - osób fizycznych, - innych grup klientów, zawartych w regulacjach kredytowych. regulaminie działania Analityka Kredytowego, określającym szczegółowy tryb i zasady funkcjonowania zasadach monitorowania ekspozycji kredytowych, określających ocenę terminowości spłat, sytuacji ekonomicznofinansowej, oraz zabezpieczeń dla różnych rodzajów produktów kredytowych dotyczących: - kredytów na działalność gospodarczą dla podmiotów prowadzących pełną sprawozdawczość finansową, - kredytów na działalność gospodarczą dla podmiotów prowadzących uproszczoną sprawozdawczość finansową, - kredytów na działalność rolniczą, - kredytów na cele mieszkaniowe i konsumpcyjne dla osób fizycznych, - kredytów dla jednostek samorządu terytorialnego, - innych grup klientów, regulaminie udzielania przez Bank kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń, otwierania rachunków bankowych osobom i podmiotom wymienionym w art. 79 Prawa bankowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym portfela kredytowego Banku obejmuje działania polegające na: 1. dywersyfikacji ryzyka i kształtowaniu bezpiecznej struktury portfela, 2. badaniu jakości portfela i poziomu tworzonych rezerw, 3. przeprowadzaniu testów wrażliwości portfela na zmieniające się warunki zewnętrzne działania Banku. Gdy poziom ryzyka wzrasta w portfelu kredytowym Bank identyfikuje przyczynę wzrostu. Po zidentyfikowaniu przyczyn wzrostu poziomu ryzyka, Bank rozważy podjęcie następujących działań: 1) ograniczenie kwoty zaangażowania poprzez wprowadzenie ostrzejszych limitów na kredyty udzielane określonym kredytobiorcom, na duże zaangażowania kredytowe lub na pewne rodzaje kredytów o wysokim stopniu zbadanego ryzyka, 2) ograniczenie skali całej akcji kredytowej Banku lub w odniesieniu do wybranych Oddziałów Banku, 3) zwiększenie poziomu zabezpieczeń, 4) restrukturyzowanie zadłużenia, 5) doskonalenie standardów kredytowych i systemu kontroli wewnętrznej, opracowanie odpowiednich procedur wewnętrznych, podejmowanie innych zindywidualizowanych działań zależnych od skali i rodzaju stwierdzonego zagrożenia. RYZYKO KONCENTRACJI Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka koncentracji jest: 1. przestrzeganie limitów koncentracji wynikających z art. 71 i 79 ustawy Prawo bankowe, 2. ustalanie i przestrzeganie limitów zaangażowań Banku przyjętych w szczególności dla rodzajów zaangażowań, jednorodnych instrumentów finansowych, zaangażowań w branżach gospodarki oraz rodzajów zabezpieczeń, 3. uwzględnianie uwarunkowań związanych z terenem, na którym Bank prowadzi działalność. 8

9 Zarządzanie ryzykiem koncentracji polega na: -zatwierdzeniu przez Zarząd Banku wewnętrznych limitów oraz przestrzeganiu tych limitów przez Kierowników komórek i jednostek organizacyjnych Banku oraz pracowników kredytowych, -podejmowaniu decyzji kredytowych przez Zarząd Banku i pełnomocników zgodnie z przyjętymi procedurami oraz limitami, -indywidualnym podejmowaniu przez Zarząd Banku decyzji o przekroczeniu granicy dużego zaangażowania zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie procedurami, -stosowaniu przez Bank różnych form zabezpieczeń danej ekspozycji kredytowej. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem koncentracji odpowiada Prezes Banku. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za całościowe monitorowanie i raportowanie ryzyka koncentracji jest Komórka monitorująca-. Komitet zarządzania ryzykiem kredytowym. Do obowiązków Komórki monitorującej należy: 1) dostosowywanie do wymogów Banku zasad, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka koncentracji, 2) weryfikacja co najmniej raz w roku wewnętrznych procedur w celu dostosowania ich do zmian profilu ryzyka Banku, 3) opracowywanie wewnętrznych metod identyfikacji i pomiaru ryzyka koncentracji dostosowanego do profilu, skali i złożoności ryzyka związanego z działalnością Banku, 4) ocena raz na miesiąc ustalonego poziomu limitów koncentracji zaangażowań, 5) raportowanie miesięcznie Komitetowi ALCO wykorzystania limitów koncentracji zaangażowań, 6) na bieżąco informowanie Zarządu Banku o zagrożeniu przekroczenia oraz o przekroczeniu ustalonych limitów koncentracji zaangażowań, 7) raz w roku przeprowadzanie testów warunków skrajnych, 8) weryfikacja ustalonych limitów wewnętrznych poprzez miesięczne rekomendacje dla ALCO. Do obowiązków Komitetu zarządzania ryzykiem kredytowym w zakresie raportowania należy miesięczne opracowywanie następujących analiz: - limity wynikające z ustawy Prawo Bankowe - limit branży rozumiany jako procentowy maksymalny udział kredytów udzielonych kredytobiorcom działającym w tej samej branży w obligu kredytowym ogółem, -limity zaangażowań zabezpieczonych tym samym rodzajem zabezpieczenia, -pozostałe limity wynikające z rekomendacji ostrożnościowych. Powyższe analizy opracowywane są w w/w okresach dla Komitetu ALCO i Zarządu Banku, natomiast dla Rady Nadzorczej Banku odpowiednio w okresach kwartalnych. W przypadku stwierdzenia, że wykorzystanie limitów wobec podmiotów niefinansowych ustalane jako procentowy stosunek do funduszy własnych Banku i limitu- maksymalny poziom zaangażowania w daną branżę wyrażony jako procentowy stosunek do portfela kredytowego: kształtuje się na poziomie powyżej 95%: 1)Komórka monitorująca przeprowadza ponowną analizę poziomu ryzyka koncentracji, 2) Członek Zarządu sprawujący nadzór nad ryzykiem koncentracji i kredytowym może podjąć decyzje o ustaleniu nowych limitów zaangażowań, 3)Członek Zarządu sprawujący nadzór nad ryzykiem kredytowym i koncentracji, może ograniczyć akcję kredytową Banku lub w odniesieniu do wybranych oddziałów Banku względnie dla określonych rodzajów kredytów. Bank określa sposób postępowania w przypadku przekroczenia limitów odniesieniowych, w tym działania mające na celu wyjaśnienie przyczyn przekroczenia, doprowadzenie do sytuacji przestrzegania limitów oraz środki mające na celu zapobieżenie takim sytuacjom w przyszłości. RYZYKO PŁYNNOŚCI Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka płynności jest: 9

10 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, 2) zapewnienie utrzymania płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności, 3) minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości, 4) optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Zarządzanie ryzykiem płynności ma charakter skonsolidowany i całościowy. Oznacza to zarządzanie płynnością złotową i walutową, zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Banku. Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne dostosowywanie się do potrzeb płynnościowych. W tym celu Bank zdywersyfikuje swoje aktywa według kryteriów: płynności, bezpieczeństwa, rentowności. Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, w szczególności poprzez pozyskiwanie środków uznawanych przez Bank za stabilne źródło finansowania tak, aby możliwe było otwieranie po stronie aktywnej pozycji o dłuższym horyzoncie czasowym. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem płynności w Banku odpowiada Wiceprezes ds. ekonomiczno-finansowych zwany dalej Członkiem Zarządu. Zadania związane z utrzymywaniem płynności Banku wykonuje Komórka zarządzająca- Zespół Rachunkowości, Główny Księgowy- odpowiadający, w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, za utrzymanie krótkoterminowej, średnioterminowej i długoterminowej płynności Banku. Zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka płynności w Banku wykonuje Komórka monitorująca- Zespół Ekonomiki i Analiz. Oceny bieżącej i planowanej pozycji płynności płatniczej Banku dokonuje Zarząd i Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO). Komórka zarządzająca odpowiada za optymalne zarządzanie środkami Banku oraz za wywiązywanie się Banku z zawartych umów (zarówno kredytowych zabezpieczenie środków na akcję kredytową jak i środków na wypłaty depozytów, których termin wymagalności upłynął). Codzienne czynności wykonywane przez Komórkę zarządzającą mające na celu utrzymanie płynności Banku, dotyczą w szczególności: a. sprawdzania stanu gotówki w kasach oraz skarbcach na początek dnia, b. uzyskiwania informacji z Banku Zrzeszającego o stanie rachunku bieżącego, c. sprawdzania większych planowanych wypłat z rachunku klientów, wypłat kredytów oraz wpłat w danym dniu i w dniu następnym, d. ustalania stanu gotówki pozostającej w dyspozycji Banku (kasy, skarbiec), e. ustalania sumy odprowadzeń i zasileń gotówkowych, 10

11 f. sporządzania zbiorczych zestawień uznaniowych i obciążeniowych z dokumentów własnych i przyjętych dyspozycji klientów z dnia poprzedniego oraz z dnia bieżącego, g. wyliczania stanu rachunku bieżącego, h. lokowania nadwyżek środków. Komórka monitorująca ryzyko płynności- Zespołu Ekonomiki i Analiz- odpowiada za: a) opracowywanie i cykliczną weryfikację zasad zarządzania ryzykiem płynności, b) pomiar i monitorowanie poziomu ryzyka płynności obejmujące w szczególności: lukę płynności i urealnioną lukę płynności, nadzorcze miary płynności, ustanowione limity, wybrane wskaźniki ekonomiczne, c) analizę nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności, d) wydawanie rekomendacji dla Komórki zarządzającej mających na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka płynności Banku, e) raportowanie w zakresie poziomu ryzyka płynności dla Komitetu ALCO. Pomiarem i raportowaniem ryzyka płynności w Banku zajmuje się Zespół Ekonomiki i Analiz, który przygotowuje i przedkłada w cyklach miesięcznych Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Zarządowi informacje na temat poziomu ryzyka płynności. Do obowiązków Zespołu Ekonomiki i Analiz w zakresie raportowania ryzyka płynności należy comiesięcznie opracowywanie następujących analiz: - zestawienie kalkulacji nadzorczych miar płynności, - sporządzenie Raportu stabilności środków uznanych przez Bank za stabilne źródło finansowania, - zestawienie terminów płatności aktywów i pasywów zestawienie pierwotne i urealnione, - badanie poziomu wybranych wskaźników ekonomicznych, - przedstawianie informacji o poziomie koncentracji dużych zaangażowań Banku, - przeprowadzanie testu warunków skrajnych, - sporządzanie pogłębionej analizy płynności długoterminowej (zamieszczana tylko raz do roku), - badanie poziom limitów: * luki niedopasowania, * zobowiązań pozabilansowych udzielonych, * długoterminowych aktywów. Zbiorcze zestawienie powyższych informacji w okresach kwartalnych przekazywane jest Radzie Nadzorczej Banku. Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez odpowiednie kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów oraz stosowanie systemu limitów wewnętrznych. Bank dokonuje identyfikacji wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności oraz niebezpieczeństwem ukształtowania się nadzorczych miar płynności poniżej obowiązujących limitów i w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępuje według określonych procedur awaryjnych. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej jest: 1. minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian na sytuację finansową Banku, 2. zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z ryzykiem stopy procentowej, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania tym ryzykiem mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na różny poziom 11

12 zmian przychodów i kosztów, co w konsekwencji ma pozwolić utrzymać zdolność do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów. Realizacja celów strategicznych w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na następujących zasadach: a) do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, b) do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody, np. badania symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmiany w kosztach odsetkowych i w konsekwencji zmiany w wyniku z tytułu odsetek, c) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy i fundusze własne Banku, d) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym oraz na kontroli ryzyka opcji klienta oraz kształtowania się ryzyka krzywej dochodowości. W celu utrzymania założonego w planach strategicznych i rocznych planach finansowych profilu ryzyka, Bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy procentowej za pomocą działań związanych z: inwestowaniem (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat o stałym oprocentowaniu deponowanych w Banku Zrzeszającym), kredytowaniem (ustalanie parametrów produktów kredytowych), finansowaniem zewnętrznym, ustalaniem oprocentowania, zarządzaniem terminami zapadalności / wymagalności oraz przeszacowania różnych portfeli. Bank ponadto: prowadzi bieżący monitoring kształtowania się najważniejszych rynkowych stóp procentowych, dokonuje analiz otrzymanych z Banku Zrzeszającego prognoz w zakresie możliwych wariantów zachowania się rynkowych stóp procentowych w przyszłości, analizuje kształtowanie się oprocentowania poszczególnych, własnych produktów bankowych na tle stóp rynkowych oraz porównywalnej oferty konkurencyjnych banków, zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób, aby zapewnić realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży odsetkowej Banku. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej w Banku odpowiada Wiceprezes ds.ekonomiczno-finansowych zwany dalej Członkiem Zarządu. Zadania związane z kształtowaniem pozycji bilansowych i pozabilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych Banku wykonuje odpowiednio: Zarząd w zakresie ustalania oprocentowania produktów, Komórka zarządzająca- Główny Księgowy, pozostałe komórki i jednostki organizacyjne Banku odpowiadające, w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, za kształtowane pozycji bilansowych i pozabilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych np. przez przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów, składanie depozytów w Banku Zrzeszającym, ustalanie w ramach posiadanych pełnomocnictw indywidualnego oprocentowania produktów, składania propozycji zmian w strukturze aktywów i pasywów oraz propozycji zmian oprocentowania. Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem poziomu ryzyka stopy procentowej w Banku wykonuje Komórka monitorująca- Zespół ekonomiki i analiz. Oceny bieżącego i planowanego poziomu ryzyka stopy procentowej Banku dokonuje Zarząd i Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO). Komórka monitorująca ryzyko stopy procentowej odpowiada za: 1) zbieranie danych z systemu księgowego oraz danych pomocniczych z pozostałej dokumentacji Banku, służących za podstawę przy analizie ryzyka stopy procentowej, 12

13 2) monitorowanie przestrzegania limitów dotyczących ryzyka stopy procentowej oraz okresowe weryfikowanie adekwatności ustanowionych limitów, 3) sporządzanie okresowych raportów dotyczących ryzyka stopy procentowej, 4) przedkładanie raportów z zakresu oceny ryzyka stopy procentowej na posiedzenia Komitetu ALCO oraz posiedzenia Zarządu i Rady Nadzorczej, 5) ocenę oprocentowania produktów bankowych na tle kształtowania się stóp rynkowych oraz porównywalnej oferty konkurencyjnych banków na lokalnym rynku finansowym, 6) okresową ocenę stosowanych w Banku Zasad oraz proponowanie ewentualnych zmian, 7) weryfikację zastosowanych metod pomiaru ryzyka stopy procentowej. Do obowiązków Komórki monitorującej w zakresie raportowania należy kwartalne opracowywanie analiz, które zawierają w szczególności następujące elementy: 1) strukturę aktywów i pasywów według rodzajów zastosowanych stawek referencyjnych, 2) wielkość niedopasowania aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stawek referencyjnych (w układzie rodzajowym) w poszczególnych przedziałach czasowych, 3) informację o poziomie i stopniu wykorzystania poszczególnych limitów w zakresie ryzyka stopy procentowej, w tym o wynikach testów warunków skrajnych oraz podjętych działaniach lub zaleceniach w przypadku przekroczenia limitów, 4) analizę podstawowych wskaźników ekonomicznych z zakresu ryzyka stopy procentowej. Powyższe analizy opracowywane są w okresach kwartalnych i przedkładane Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami, Zarządowi oraz Radzie Nadzorczej Banku. Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych. Bank przeprowadza również test warunków skrajnych w ramach ryzyka stopy procentowej. RYZYKO WALUTOWE Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka walutowego jest: 1) prowadzenie działalności dewizowej w ramach upoważnienia dewizowego, 2) zapewnienie klientom kompleksowej obsługi w zakresie prowadzenia rachunków walutowych bieżących i terminowych, obsługi kasowej, realizacji przelewów otrzymywanych i wysyłanych za granicę oraz wykonywania innych czynności obrotu dewizowego za pośrednictwem Banku Zrzeszającego, 3) prowadzenie polityki zamkniętych pozycji walutowych indywidualnych oraz pozycji całkowitej Banku oraz maksymalne ograniczanie ekspozycji na ryzyko kursowe, 4) założenie, że transakcje wymiany walut z Bankiem Zrzeszającym nie będą miały charakteru spekulacyjnego a służyć będą zamykaniu pozycji klientowskich. Zarządzanie ryzykiem walutowym polega na kształtowaniu przez Bank odpowiedniej struktury aktywów i pasywów walutowych, ograniczaniu ryzyka kursowego czyli niebezpieczeństwa pogorszenia się sytuacji finansowej Banku na skutek niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz kontroli całkowitej pozycji walutowej i przestrzeganiu ustalonych limitów w tym zakresie. Do działań wchodzących w zakres zarządzania ryzykiem walutowym podejmowanych przez Bank należą: 13

14 -zasilenia i odprowadzenia gotówki w walutach obcych, -kupno i sprzedaż walut, -transakcje lokacyjne w walutach obcych, -zapewnienie płynności płatniczej Banku przy optymalizacji stanów środków na rachunkach nostro, -kontrola i monitorowanie ryzyk towarzyszących transakcjom walutowym. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem walutowym w Banku odpowiada Wiceprezes ds. ekonomiczno-finansowych. Za zadania związane z zarządzaniem działalnością walutową odpowiada Komórka zarządzająca-samodzielne stanowisko rozliczeń dewizowych. Za zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka walutowego Banku odpowiada Komórka monitorująca-zespół ekonomiki i analiz- wykonuje zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka walutowego w Banku Oceny ryzyka walutowego, w tym bieżącej i planowanej pozycji walutowej Banku, dokonuje Zarząd i Komitet ALCO. Komórka zarządzająca odpowiada za: 1) zarządzanie ryzykiem walutowym, 2) zarządzanie rachunkami walutowymi Nostro Banku w Banku Zrzeszającym, 3) obsługę transakcji walutowych, 4) przestrzeganie limitów w zakresie ryzyka walutowego, 5) lokowanie nadwyżek środków walutowych, 6) wyliczanie bieżącej pozycji walutowej Banku, 7) utrzymywanie pozycji walutowej Banku na poziomie zgodnym z obowiązującymi limitami, 8) ustalanie kursów dla rozliczeń gotówkowych, 9) przestrzeganie limitów związanych z kupnem lub sprzedażą walut obcych zawartych przez upoważnionych pracowników. 10) archiwizację Tabel kursowych 11)współpracę z instytucjami zewnętrznymi, 12)kształtowanie polityki kursów walutowych, Komórka monitorująca odpowiada za: 1) monitorowanie i prognozowanie pozycji walutowej Banku, 2) opracowywanie i wdrażanie regulacji walutowych, 3) kontrolowanie obowiązujących limitów, 4) raportowanie w zakresie poziomu ryzyka walutowego dla Komitetu ALCO, Zarządu i Rady Nadzorczej. Bank prowadząc bezpieczne zarządzanie ryzykiem walutowym dokonuje cyklicznego szacowania: 1) ryzyka stopy procentowej zgodnie z obowiązującymi Zasadami zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku, 3) ryzyka płynności zgodnie z obowiązującymi Zasadami zarządzania ryzykiem płynności w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z/s w Pasłęku. Z uwagi na nieznaczną skalę prowadzenia działalności dewizowej ( do 2% sumy bilansowej) Bank dokonuje oceny ryzyka płynności i stopy procentowej łącznie z działalnością Banku prowadzoną w PLN. Z uwagi na skalę prowadzonej działalności walutowej i przyjęty poziom działalności handlowej, Bank przyjmuje w ramach ryzyka walutowego następujące metody pomiaru ryzyka walutowego: -obserwacja danych historycznych, -monitorowanie indywidualnych pozycji walutowych, -monitorowanie całkowitej pozycji walutowej, -prognozowanie pozycji walutowych, 14

15 -limitowanie indywidualnych pozycji walutowych, -limitowanie całkowitej pozycji walutowej, -badanie wartości wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka walutowego, Pomiarem i raportowaniem ryzyka walutowego w Banku zajmuje się Zespół Ekonomiki i Analiz, który przygotowuje i przedkłada Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitetowi ALCO) oraz Zarządowi miesięczne informacje na temat: -kształtowania się pozycji walutowej Banku, -przestrzegania ustalonych limitów, -wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka walutowego. W okresach kwartalnych sytuacja w zakresie kształtowania się ryzyka walutowego raportowana jest Radzie Nadzorczej Banku. W celu ograniczenia ryzyka walutowego w Banku ustalono limity na: -wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego w odniesieniu do funduszy własnych Banku, -pozycje walutowe indywidualne dla poszczególnych walut obcych, -pozycję walutową całkowitą. Bank przeprowadza testy warunków skrajnych w ramach ryzyka walutowego W zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia w obszarze ryzyka walutowego Bank postępuje według określonych planów awaryjnych. RYZYKO OPERACYJNE Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: 1) optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne, 2) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Optymalizacja efektywności operacyjnej Banku następuje w każdej komórce i jednostce organizacyjnej Banku w zakresie przypisanych jej zadań. Ze względu na zróżnicowaną specyfikę prowadzonej działalności, komórki i jednostki organizacyjne Banku odpowiedzialne za systemowe zarządzanie ryzykiem operacyjnym są zobowiązane do sformułowania celów szczegółowych, właściwych dla nadzorowanych przez nie zakresów działalności. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku obejmuje: 1) identyfikację ryzyka, 2) pomiar i ocenę ryzyka, 3) stosowanie narzędzi redukcji ryzyka, 4) monitorowanie ryzyka, w tym: 15

16 a) raportowanie zdarzeń operacyjnych, b) raportowanie strat operacyjnych. Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na: 1) zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności Banku, w procesach wewnętrznych oraz systemach przy zastosowaniu instrumentów kontrolnych adekwatnych do skali generowanego ryzyka, 2) podejmowaniu działań zmierzających do ograniczenia liczby i skali występujących zagrożeń w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu, 3) likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych, 4) rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach operacyjnych w programie Novum-Bank 4 GL- stanowisko nr 6 RIRO Rejestr Incydentów Ryzyka Operacyjnego. W celu zapewnienia efektywnego zarządzania ryzykiem operacyjnym Zarząd powołuje Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego. Pełni on funkcje analityczne, doradcze i wspomagające w stosunku do Zarządu w obszarze zarządzania ryzykiem operacyjnym. Komitet jest odpowiedzialny za ograniczanie ryzyka operacyjnego, w szczególności poprzez: -inicjowanie oraz koordynowanie działania w zakresie identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego, -nadzorowanie działań zmierzających do utrzymania ryzyka operacyjnego na akceptowalnym poziomie. -Komitet dokonuje weryfikacji wyników samooceny ryzyka operacyjnego, zwłaszcza oceny poziomu ryzyka, dokonanej przez jednostki/komórki organizacyjne Banku. -szczegółowy skład i kompetencje Komitetu KRO określa Zarząd. KRO odpowiada w szczególności za : 1) opracowanie i wdrożenie wewnętrznych metod oceny ryzyka operacyjnego, 2) określenie jednolitego wzoru arkusza służącego do dokonania samooceny ryzyka operacyjnego, 3) monitorowanie procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku, 4) gromadzenie danych i sporządzanie raportów o procesach i zdarzeniach operacyjnych, 5) proponowanie kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego, 6) obliczanie dodatkowego kapitału wewnętrznego z tytułu ryzyka operacyjnego, 7) sporządzanie i przedstawianie organom Banku okresowych raportów na temat ryzyka operacyjnego w skali całego Banku. Za zarządzanie ryzykiem operacyjnym odpowiada Wiceprezes ds. ekonomiczno-finansowych. Pomiarem i raportowaniem ryzyka operacyjnego w Banku zajmuje się Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego, który przygotowuje i przedkłada Zarządowi Banku półroczne informacje na temat zarejestrowanych zdarzeń operacyjnych i strat poniesionych w ich wyniku. Raz na pół roku o charakterze i wielkości ryzyka operacyjnego informowana jest Rada Nadzorcza Banku. Pomiar ryzyka operacyjnego jest przeprowadzany z wykorzystaniem: 1) wyników samooceny ryzyka operacyjnego, 2) wyników kontroli wewnętrznej funkcjonalnej, 3) wyników audytu wewnętrznego, 4) zgromadzonych danych o zdarzeniach operacyjnych, 5) kluczowych wskaźników ryzyka. 16

17 Komórki i jednostki organizacyjne Banku w ramach bieżącego zarządzania ryzykiem operacyjnym monitorują, w zakresie wykonywanych zadań, zdarzenia operacyjne i ich skutki oraz skuteczność działań podjętych w przypadku wystąpienia zdarzeń operacyjnych. Przedmiotem monitorowania są również efekty działań w ramach wydanych zaleceń pokontrolnych oraz skuteczność funkcjonowania mechanizmów kontrolnych. Narzędzia redukcji ryzyka operacyjnego to metody: organizacyjne m.in.: stałe monitorowanie, pomiar i analiza profilu ryzyka operacyjnego występującego w Banku. monitorowanie i analiza zagrożeń występowania sytuacji kryzysowych. podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałanie skutkom sytuacji kryzysowych. wyznaczenie zakresu odpowiedzialności w zakresie podstawowych obszarów ryzyka operacyjnego w Banku. programowe, m.in.: dbałość o jakość i adekwatność oprogramowania wykorzystywanego na wszystkich stanowiskach w banku do realizowanych zadań. ochrona przed dostępem osób nieuprawnionych, w tym klientów - stosowanie systemu autoryzacji, szyfrowania, kodowania itp. ochrona antyspamowa, antywirusowa, antywłamaniowa, antyszpiegowska (firewalle ang. zapory). sporządzanie kopii zapasowych danych i oprogramowania bankowego. techniczne m.in.: zasilanie z wydzielonej sieci. ochrona przed chwilowymi zanikami napięcia (UPS), stosowanie filtrów antyprzepięciowych. ochrona pomieszczeń, w których przechowywane są dane bankowe przed dostępem poprzez stosowanie zamków szyfrujących. przeprowadzanie okresowych przeglądów i konserwacji posiadanego sprzętu oraz instalacji. zawieranie i aktualizacja umów serwisowych. RYZYKO BRAKU ZGODNOŚCI Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka braku zgodności jest efektywne eliminowanie przypadków nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych i przyjętych przez Bank standardów postępowania oraz podejmowanie skutecznych działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności. Celem bezpośrednim zarządzania ryzykiem braku zgodności w Banku jest ograniczenie strat finansowych i niefinansowych, spowodowanych brakiem zgodności przepisów wewnętrznych Banku z regulacjami zewnętrznymi lub nie przestrzeganiem wewnętrznych regulacji bankowych natomiast celem pośrednim jest ograniczanie występowania ryzyka prawnego oraz ryzyka operacyjnego, stanowiących podstawę występowania ryzyka braku zgodności. Realizacja tych celów wymaga wprowadzenia w Banku procedur, umożliwiających monitorowanie, pomiar, raportowanie oraz kontrolowanie ryzyka, na które może być narażony w wyniku nie przestrzegania wewnętrznych lub zewnętrznych regulacji. 17

18 W Banku powołany został Komitet ds. ryzyka braku zgodności, który: prowadzi działania na rzecz zapewnienia zgodności działań Banku z prawem oraz przyjętymi standardami postępowania, w tym: a) prowadzi rejestr regulacji wewnętrznych Banku, b) zapewnia zgodność obowiązujących w Banku regulacji wewnętrznych z przepisami prawa, c) inicjuje przeprowadzanie cyklicznych szkoleń dla pracowników z zakresu przestrzegania obowiązujących w Banku norm prawnych i standardów postępowania, d) monitoruje proces aktualizacji obowiązujących w Banku regulacji wewnętrznych, ocenia ryzyko braku zgodności związane z wprowadzaniem nowych produktów, angażowaniem w nowe rodzaje działalności, współpracuje z komórkami wewnętrznymi Banku w zakresie oceny i monitorowania ryzyka braku zgodności, współpracuje z Bankiem Zrzeszającym oraz innymi podmiotami zewnętrznymi w zakresie wynikającym z konieczności zapewnienia zgodności, pełni funkcję konsultacyjną i doradczą w obszarze zgodności dla innych komórek wewnętrznych Banku. Odpowiedzialnym za koordynację procesu identyfikacji i zarządzania w Banku ryzykiem braku zgodności jak też za nadzór nad działaniami Komitetu ds. ryzyka braku zgodności jest Prezes Zarządu. Komitet ds. ryzyka braku zgodności zobowiązany jest do monitorowania i analizowania danych i informacji, pochodzących w szczególności z następujących źródeł: 1) raportów z kontroli wewnętrznych i zewnętrznych, 2) rejestrów zdarzeń ryzyka operacyjnego, 3) rejestrów skarg i uwag klientów Banku, 4) rejestrów transakcji ewidencjonowanych na podstawie przepisów dotyczących przeciwdziałania wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu, 5) opinii radcy prawnego. Z dokonanych analiz sporządzany jest raport, który przedstawiany jest nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy Prezesowi Zarządu nadzorującemu zarządzanie ryzykiem braku zgodności. Na podstawie otrzymanego sprawozdania, Prezes Zarządu może zlecić podjęcie: 1) działań naprawczych zmierzających do wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości, 2) środków dyscyplinujących. Raportowanie skutków nie przestrzegania wewnętrznych regulacji oraz wyników monitorowania czynników ryzyka, składających się na ryzyko braku zgodności odbywa się w cyklach rocznych do Zarządu i do Rady Nadzorczej. Raporty te zawierają: 18

19 Opis profilu ryzyka. Analizę i ocenę skali występowania czynników ryzyka. Wnioski. Propozycje podjęcia działań w celu ograniczenia ryzyka braku zgodności. W celu ograniczania ryzyka braku zgodności w Banku podejmowane są następujące działania: 1. Opracowanie, wdrożenie i przestrzeganie Instrukcji zarządzania ryzykiem braku zgodności, zawierającej procedury monitorowania i ograniczania tego ryzyka. 2. Przydzielenie zadań w zakresie analizy ryzyka braku zgodności odpowiednim komórkom organizacyjnym Banku. 3. Bieżące śledzenie zmian w regulacjach zewnętrznych. 4. Współpraca z Bankiem Zrzeszającym w zakresie dostosowania wewnętrznych regulacji do zmian przepisów zewnętrznych. 5. Współpraca z dostawcami systemów informatycznych. 6. Bieżąca aktualizacja regulacji wewnętrznych w Banku. 7. Szkolenia pracowników. 8. Kontrola przestrzegania wewnętrznych regulacji Banku. W przypadku wzrostu ryzyka braku zgodności Zarząd może podjąć następujące działania: 1. Kompleksowy przegląd wszystkich regulacji wewnętrznych Banku pod kątem ich zgodności z zewnętrznym porządkiem prawnym. 2. Zwrócenie się do Banku Zrzeszającego w sprawie audytu wewnętrznych regulacji Banku. 3. Zwiększenie częstotliwości raportowania ryzyka braku zgodności. 4. Szkolenia pracowników. 5. Zwiększenie częstotliwości kontroli wewnętrznej w obszarach objętych ryzykiem braku zgodności. Sporządził: Zespół Ekonomiki i Analiz Kierownik Zespołu: Dorota Niksa-Pawelczyk Zatwierdził: Z A R Z Ą D 19

20 20

21 IV. AKTUALNA I DOCELOWA STRUKTURA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Zarządzanie ryzykiem w Banku ma na celu dokonanie wczesnej identyfikacji ponoszonego ryzyka oraz wyznaczenie jego akceptowalnej wielkości w aspekcie bezpieczeństwa i rentowności prowadzonej działalności. Na bazie przepisów Prawa Spółdzielczego oraz Prawa bankowego i w zgodności z nimi funkcjonuje statut oraz pozostałe regulacje wewnętrzne określające funkcjonowanie Banku. Statut określa działalność Banku i jego organy, ich kompetencje ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji Członków Zarządu oraz zasady podejmowania decyzji, podstawową strukturę organizacyjną, zasady składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych, tryb wydawania regulacji wewnętrznych, zasady funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej, fundusze własne oraz zasady gospodarki finansowej. 1. PODZIAŁ KOMPETENCJI W procesie zarządzania ryzykami w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku udział biorą: -Rada Nadzorcza Banku, -Zarząd Banku, -Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO), -Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego (KRO), -Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem Braku Zgodności, -Zespół kredytów w Centrali -Główny Księgowy, -Zespół Ekonomiki i Analiz, -Stanowisko Kontroli Wewnętrznej. Rada Nadzorcza: - zatwierdza strategię i plan działania Banku oraz zasady zarządzania ryzykiem w Banku obejmujące procedury dotyczące zarządzania ryzykami oraz limity narażenia na poszczególne ryzyka, -sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku, -zapewnia posiadanie przez członków Zarządu odpowiednich kwalifikacji do sprawowania wyznaczonych im funkcji, -nadzoruje działania Zarządu Banku w zakresie sprawowania kontroli nad działalnością Banku zapewniającą skuteczność i zgodność z polityką Rady Nadzorczej Banku. Zarząd Banku: -odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów, -odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu oceny adekwatności i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za 21

22 nadzór nad jego efektywnością, wprowadzając w razie zmiany poziomu ryzyka w działalności Banku lub czynników otoczenia gospodarczego, niezbędne korekty i udoskonalenia, -odpowiada za efektywne zarządzanie w Banku ryzykiem braku zgodności, -odpowiada za opracowanie polityki zgodności, zapewnienie jej przestrzegania i składanie sprawozdań Radzie Nadzorczej Banku, -podejmuje decyzje w ramach zarządzania Bankiem biorąc pod uwagę rezultaty badań prowadzonych przez kontrolę wewnętrzną oraz biegłych rewidentów, -odpowiada za opracowanie, wprowadzenie, aktualizację pisemnych strategii oraz procedur w zakresie systemu zarządzania ryzykiem, systemu kontroli wewnętrznej oraz szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego. -wprowadza strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, -wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank. Do zadań Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami w procesie zarządzania ryzykiem należy: -ocena kształtowania się bieżącej polityki zarządzania ryzykiem: kredytowym, koncentracji i zaangażowań, stopy procentowej, płynności, walutowym, -ocena strategii działania Banku, -ocena perspektywicznych zagrożeń dla Banku z tytułu ponoszonych ryzyk oraz wskazywanie kierunków zabezpieczenia się przed ich skutkami, -analizowanie możliwości pozyskania dodatkowych środków pieniężnych potrzebnych do finansowania działalności Banku oraz kierunków inwestowania nadwyżek środków (optymalnego zarządzania wolnymi środkami Banku w celu jak najbardziej rentownego ich zagospodarowania oraz wywiązywania się Banku z zawartych umów tj. zabezpieczenie środków na akcję kredytową i na wypłaty depozytów), Do zadań Komitetu Ryzyka Operacyjnego w procesie zarządzania ryzykiem należy: -opracowywanie wytycznych w zakresie polityki zarządzania ryzykiem operacyjnym, -koordynacja we współpracy ze wszystkimi jednostkami i komórkami organizacyjnymi Banku działań w zakresie identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka, -określanie źródeł i czynników powstawania ryzyka operacyjnego oraz określanie kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego, -proponowanie Zarządowi Banku działań mających na celu minimalizację ryzyka oraz limitów na ryzyko operacyjne na poziomie nie zagrażającym bezpieczeństwu funkcjonowania Banku, -ocenianie poziomu ryzyka w Banku na podstawie przyjętych kryteriów oraz badanie wpływu ryzyka operacyjnego na wynik finansowy Banku. Za zarządzanie ryzykiem operacyjnym odpowiedzialne są komórki i jednostki organizacyjne Banku. Do zadań Komitet ds. zarządzania ryzykiem braku zgodności w procesie zarządzania ryzykiem należy: 1) prowadzenie działań na rzecz zapewnienia zgodności działań Banku z prawem oraz przyjętymi standardami postępowania, w tym: prowadzenie rejestru regulacji wewnętrznych Banku, zapewnienie zgodności obowiązujących w Banku regulacji wewnętrznych z przepisami prawa, inicjowanie przeprowadzania cyklicznych szkoleń dla pracowników z zakresu przestrzegania obowiązujących w Banku norm prawnych i standardów postępowania, monitorowanie procesu aktualizacji obowiązujących w Banku regulacji wewnętrznych, 2) ocena ryzyka braku zgodności związanego z wprowadzaniem nowych produktów, angażowaniem w nowe rodzaje działalności, 3) współpraca z komórkami wewnętrznymi Banku w zakresie oceny i monitorowania ryzyka braku zgodności, 4) współpraca z Bankiem Zrzeszającym oraz innymi podmiotami zewnętrznymi w zakresie wynikającym z konieczności zapewnienia zgodności, 5) pełnienie funkcji konsultacyjnej i doradczej w obszarze zgodności dla innych komórek wewnętrznych Banku. Do zadań Głównego Księgowego w procesie zarządzania ryzykami należy: 22