Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Transkrypt

1 Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

2 18-19 MAJA 2012 Szkolenie z zakresu ustaw: Prawo o stowarzyszeniach Ustawy o fundacjach Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie

3 Ustawa Prawo o stowarzyszeniach Informacje ogólne Ustawa prawo o stowarzyszeniach nie uległa zmianom od 2007 roku. W bieżącym roku mają rozpocząć się prace nad jej nowelizacją. Jednak do zakończenia tych prac obowiązuje nas jej tekst jednolity ze zmianami z dnia 28 lipca 2007 roku. Ustawa prawo o stowarzyszeniach przede wszystkim ma na celu stworzyć odpowiednie warunki do realizacji wolności zrzeszania się. Wolność zrzeszania się jest zagwarantowana przepisami Konstytucji, Powszechną Deklaracją Praw Człowieka i Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych. Ustawa ta ma również na celu umożliwienie obywatelom równego, bez względu na przekonania, prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań.

4 Akty prawne regulujące zasady tworzenia i funkcjonowania organizacji pozarządowych w RP Zasady tworzenia i bieżącej działalności organizacji pozarządowych opisane są w przepisach obowiązującego prawa. Przytoczone akty prawne nie są jednak jedynymi aktami prawnymi. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku art. 58 Konstytucji zapewnia każdemu wolność zrzeszania się. Ograniczenie wolności zrzeszania się dotyczy zrzeszeń, których cel lub działalność jest sprzeczna z Konstytucją lub z ustawą. O odmowie rejestracji lub działania takiego zrzeszenia orzeka sąd. Ustawa prawo o stowarzyszeniach tj. z dnia 31 maja 2001 roku Ustawa o fundacjach tj. z dnia 17 maja 1991 roku Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie tj. z dnia 27 października 2010 roku Inne akty prawne np. kodeks cywilny, ustawa regulująca zasady organizacji imprez masowych etc.

5 Stowarzyszenia zwykłe Zasady ich tworzenia oraz funkcjonowania określa Ustawa prawo o stowarzyszeniach - art. 40 do 43. Jest to uproszczona forma stowarzyszeń. W związku z tym nie posiada ono osobowości prawnej.

6 Zasady tworzenia stowarzyszeń zwykłych Zasady tworzenia stowarzyszeń zwykłych: I. stowarzyszenie mogą założyć co najmniej 3 osoby fizyczne II. osoby prawne nie mogą być członkami założycielami ani członkami stowarzyszenia III. członkowie - założyciele uchwalają regulamin działalności stowarzyszenia, w oparciu o który organizacja realizuje swe cele IV. minimalne dane, jakie regulamin zawiera, to: nazwa stowarzyszenia cel stowarzyszenia teren działania środki informacje o przedstawicielu, reprezentującym stowarzyszeniu

7 Tworzenie stowarzyszeń etap II Stowarzyszenie zwykłe nie podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Koniecznym jest jednak zgłoszenie jego utworzenia do właściwego organu z reguły jest to właściwy miejscowo (ze względu na siedzibę stowarzyszenia) starosta. Stowarzyszenie to będzie podlegało wpisowi do rejestru prowadzonego przez ten organ.

8 Dokumenty co musimy złożyć podczas rejestracji? Wymogi odnośnie dokumentów związanych z wpisem do rejestru mogą być zróżnicowane, w zależności od danego organu. W Sopocie który jest miastem na prawach powiatu Rejestr Stowarzyszeń zwykłych prowadzi Prezydent Miasta. Prowadzeniem bezpośrednio zajmuje się Wydział Kultury, Turystyki i Sportu. es/procedures/0004.html?uri=/egmina/pl/cityzone/urzad_miasta/sprawy_do_zalatwienia /Kultura/index.html

9 Kto ma prawo zrzeszania się? Prawo zrzeszania się mają obywatele polscy. Prawo to realizują oni poprzez zrzeszanie się w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami Konstytucji oraz porządkiem prawnym określonym w ustawach.

10 Ograniczanie prawa do zrzeszania się Ograniczenie prawa jest przewidziane jedynie przez ustawy. Akty prawne niższego rzędu nie mogą ograniczać tego prawa. Inny warunek, spełniony łącznie z wymogiem ustawy dla ograniczenia, to fakt, iż ograniczenia te są niezbędne do zapewnienia interesów bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo ochrony praw i wolności innych osób.

11 Sprawy publiczne Stowarzyszenia mają prawo wypowiadania się w sprawach publicznych. Nie ma ustawowej definicji pojęcia sprawy publicznej. w świetle m.in. art. 61 w zw. z art. art. 7, 15, 16 i 17 Konstytucji RP sprawami publicznymi są co najmniej działania, w każdym zakresie, organów władzy publicznej, osób pełniących funkcje publiczne, samorządu gospodarczego i zawodowego, a także działania innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Oznacza to, że sprawą publiczną jest każdy przejaw aktywności jakiejkolwiek władzy publicznej (jej organów), osób pełniących funkcje publiczne i samorządów oraz już tylko niektóre z działań innych osób, jednostek organizacyjnych, a to tylko takie, które wiążą się z wykonywaniem zadań publicznych przy jednoczesnym dysponowaniu majątkiem publicznym. Oznacza to, że w przypadku organów władzy publicznej, osób publicznych i samorządów mamy do czynienia wyłącznie z przesłanką podmiotową, a w przypadku innych osób i jednostek - przedmiotowymi

12 Stowarzyszenie jest: STOWARZYSZENIE jest: dobrowolne polega na swobodzie tworzenia stowarzyszeń, dobrowolności przystąpienia do istniejącego stowarzyszenia oraz na nieograniczonej swobodzie wystąpienia ze stowarzyszenia. Tworzenie stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa ich członków wobec władz stowarzyszenia jest zakazane. Nikogo nie wolno zmuszać do udziału w stowarzyszeniu lub ograniczać jego prawa do wystąpienia ze stowarzyszenia. Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do stowarzyszenia albo pozostawania poza nim. samorządne - stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. trwałe istnieje ono niezależnie od konkretnego składu swoich członków (pod warunkiem, że jest ich ponad 15). Powołane w celach niezarobkowych - celem stowarzyszenia nie może być prowadzenie działalności gospodarczej i osiąganie zysków ani przysporzenie korzyści majątkowych członkom stowarzyszenia. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.

13 Kto może tworzyć stowarzyszenia? Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych. Małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych. Małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.

14 Zrzeszanie się cudzoziemców Cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą zrzeszać się w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami obowiązującymi obywateli polskich. Cudzoziemcy niemający miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą wstępować do stowarzyszeń, których statuty przewidują taką możliwość.

15 Stowarzyszenia międzynarodowe Stowarzyszenia międzynarodowe mogą być tworzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej według zasad określonych w ustawie. Stowarzyszenia mogą należeć do organizacji międzynarodowych na warunkach określonych w ich statutach, jeżeli nie narusza to zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną.

16 W stosunku do jakich organizacji nie stosuje się przepisów ustawy? Przepisom ustawy nie podlegają: 1) organizacje społeczne działające na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, np. Polski Czerwony Krzyż ( ustawy z 16 listopada 1964 roku), cechy i izby rzemieślnicze oraz szereg innych podmiotów zrzeszających działających w sferze gospodarczej. 2) kościoły i inne związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne, 3) organizacje religijne, których sytuacja prawna jest uregulowana ustawami o stosunku państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych, działające w obrębie tych kościołów i związków, 4) komitety wyborcze utworzone w związku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego lub wyborami do organów samorządu terytorialnego, 5) partie polityczne. Do organizacji, o których mowa w pkt 1 i 3, w sprawach nieuregulowanych odrębnie stosuje się przepisy ustawy.

17 Stowarzyszenie rejestrowe STOWARZYSZENIE REJESTROWE podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, o ile przepis ustawy nie stanowi inaczej. Stąd wynika jego nazwa. Jeśli chodzi o procedurę wpisu, kwestie tego co podlega wpisowi, a co nie regulują przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 168 poz 1186). Działalność stowarzyszenia podlega nadzorowi ze strony odpowiednich władz (organy nadzorujące). Są nimi 1) wojewoda właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad działalnością stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, 2) starosta właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad innymi niż wymienione w pkt 1 stowarzyszeniami Przepisy ustawy nie naruszają uprawnień prokuratora wynikających z innych ustaw.

18 Stowarzyszenie rejestrowe Stowarzyszenie rejestrowe 1. jest tworzone przez członków (do założenia stowarzyszenia koniecznych jest min. 15 osób) 2. zorganizowane jest w sposób demokratyczny (najwyższą władzą jest walne zgromadzenie) 3. jest organizacją pozarządową 4. jest organizacją nienastawioną na zysk, powoływaną w celach niezarobkowych 5. ma osobowość prawną 6. działa w oparciu o statut (statut to podstawowy dokument, określający nazwę organizacji, jej cele, wewnętrzną strukturę itp.) 7. jest rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym 8. może prowadzić działalność gospodarczą

19 Kroki tworzenia stowarzyszenia rejestrowego gromadzi się 15 osób, chcących założyć stowarzyszenie Osoba prawna może być jedynie wspierającym członkiem stowarzyszenia. uchwalają one statut wybierają komitet założycielski Wybierają władze stowarzyszenia Wybrany prezes Zarządu składa wniosek o rejestrację Stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym; rejestracja bądź to w dziale

20 PRAWO O STOWARZYSZENIACH Ustawa prawo o stowarzyszeniach nie uległa zmianom od 2007 roku. W bieżącym roku mają rozpocząć się prace nad jej nowelizacją. Jednak do zakończenia tych prac obowiązuje nas jej tekst jednolity ze zmianami z dnia 28 lipca 2007 roku. Ustawa prawo o stowarzyszeniach przede wszystkim ma na celu stworzyć odpowiednie warunki do realizacji wolności zrzeszania się. Wolność zrzeszania się jest zagwarantowana przepisami Konstytucji, Powszechną Deklaracją Praw Człowieka i Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych. Ustawa ta ma również na celu umożliwienie obywatelom równego, bez względu na przekonania, prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań.

21 KTO MA PRAWO ZRZESZANIA SIĘ? Prawo zrzeszania się mają obywatele polscy. Prawo to realizują oni poprzez zrzeszanie się w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami Konstytucji oraz porządkiem prawnym określonym w ustawach.

22 OGRANICZENIE PRAWA DO ZRZESZANIA SIĘ Ograniczenie prawa jest przewidziane jedynie przez ustawy. Akty prawne niższego rzędu nie mogą ograniczać tego prawa. Inny warunek, spełniony łącznie z wymogiem ustawy dla ograniczenia, to fakt, iż ograniczenia te są niezbędne do zapewnienia interesów bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo ochrony praw i wolności innych osób.

23 Kroki tworzenia stowarzyszenia rejestrowego 1. gromadzi się 15 osób, chcących założyć stowarzyszenie Osoba prawna może być jedynie wspierającym członkiem stowarzyszenia. 2. uchwalają one statut 3. wybierają komitet założycielski

24 Co musi zawierać statut? Statut stowarzyszenia określa w szczególności: 1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji, 2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia, 3) cele i sposoby ich realizacji, 4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków, 5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje, 6) sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał, 7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich, 8) zasady dokonywania zmian statutu, 9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia. Stowarzyszenie, które zamierza tworzyć terenowe jednostki organizacyjne, jest obowiązane określić w statucie strukturę organizacyjną i zasady tworzenia tych jednostek.

25 Władze stowarzyszenia Władza najwyższa walne zebranie członków; W sprawach, w których statut nie określa właściwości władz stowarzyszenia, podejmowanie uchwał należy do walnego zebrania członków. Zamiast WZ może być zebranie delegatów. Zebranie delegatów wystąpi także w przypadku, gdy liczba członków przekroczy określoną w statucie wielkość. W takich przypadkach statut określa zasady wyboru delegatów i czas trwania ich kadencji.

26 Stowarzyszenie jest obowiązane posiadać także: zarząd organ kontroli wewnętrznej. W związku z obowiązkiem rejestracji Stowarzyszenia w KRS, Komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację. Załączniki do wniosku to: statut lista założycieli, zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli, protokół z wyboru komitetu założycielskiego informacja o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia.

27 PROCEDURA REJESTRACJI Wniosek o zarejestrowanie stowarzyszenia sąd rejestrowy rozpoznaje niezwłocznie, a rozstrzygnięcie powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Tzn. jeśli złożyliśmy wniosek marca, to jego rozpoznanie powinno nastąpić nie później niż do Proszę jednak pamiętać, iż ustawa stanowi, iż rozstrzygnięcie powinno nastąpić, a nie, że rozstrzygniecie nastąpi, a zatem zapis ten nie określa sztywnego terminu dla sądu. Sąd rejestrowy doręcza organowi nadzorującemu odpis wniosku o rejestrację wraz z załącznikami, o których mowa powyżej. Organ ten ma prawo wypowiedzieć się w sprawie wniosku w terminie 14 dni licząc od dnia jego doręczenia, a także przystąpić, za zgodą sądu, do postępowania jako zainteresowany. Postępowanie w sprawach o wpis stowarzyszenia do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej do Krajowego Rejestru Sądowego jest wolne od opłat sądowych.

28 ODMOWA REJESTRACJI Sąd rejestrowy odmawia zarejestrowania stowarzyszenia, jeżeli nie spełnia ono warunków określonych w ustawie. POSIEDZENIE WYJAŚNIAJĄCE Sąd rejestrowy przed wydaniem postanowienia o zarejestrowaniu stowarzyszenia, jeżeli uzna za niezbędne dokonanie dodatkowych ustaleń, wyznacza w tym celu posiedzenie wyjaśniające. Na posiedzenie wyjaśniające sąd rejestrowy wzywa uczestników postępowania.

29 POSTANOWIENIE Jeżeli sąd rejestrowy uzna, iż nie występują przesłanki do odmowy wpisu danego stowarzyszenia, wydaje on postanowienie o zarejestrowaniu stowarzyszenia po stwierdzeniu, że jego statut jest zgodny z przepisami prawa i założyciele spełniają wymagania określone ustawą. O wpisaniu stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego sąd rejestrowy zawiadamia założycieli oraz organ nadzorujący, przesyłając jednocześnie temu organowi statut.

30 OSOBOWOŚĆ PRAWNA STOWARZYSZENIA Osobowość prawna to pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych. Jest immanentnie związane z powstaniem osoby prawnej, gdyż bez osobowości prawnej osoba prawna przestaje istnieć. Zgodnie z treścią art. 37 Kodeksu cywilnego osoby prawne w tym stowarzyszenia - zyskują osobowość prawną z chwilą wpisania ich do właściwego rejestru. Terenowa jednostka organizacyjna może uzyskać osobowość prawną, jeżeli statut stowarzyszenia to przewiduje. Zarząd terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia jest obowiązany, w terminie 14 dni od chwili jej powołania, zawiadomić o tym organ nadzorujący właściwy ze względu na siedzibę tej jednostki, podając skład zarządu i adres siedziby jednostki, oraz doręczyć statut stowarzyszenia. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie zmian w składzie zarządu i adresie siedziby terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia oraz w statucie stowarzyszenia. W przypadku zmiany statutu stowarzyszenie, to Zarząd stowarzyszenia ma obowiązek niezwłocznie (tzn. bez zbędnej zwłoki) zawiadomić o tym fakcie sąd rejestrowy. Dla wpisu zmian do rejestru stosujemy odpowiednio tryb i zasady przewidziane dla rejestracji stowarzyszenia.

31 Związki stowarzyszeń Związek stowarzyszeń może zostać założony przez co najmniej 3 stowarzyszenia. Założycielami i członkami związku mogą być także inne osoby prawne, z tym, że osoby prawne mające cele zarobkowe (np. spółki), mogą być jedynie członkami wspierającymi. Do związków stosujemy odpowiednio przepisy ustawy prawo o stowarzyszeniach. Jak była mowa powyżej, każde stowarzyszenie posiada swój organ nadzoru. Organ taki w stosunku do stowarzyszenia ma prawo: żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia, w wyznaczonym terminie, odpisów uchwał walnego zebrania członków (zebrania delegatów), żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień. Uprawnienia te muszą być ściśle respektowane przez stowarzyszenia. Jeśli nie zastosują się one do poleceń określonych powyżej, to organ nadzoru ma prawo zwrócić się z wnioskiem do właściwego sądu rejestrowego, ten zaś na wniosek organu może nałożyć grzywnę w wysokości jednorazowo nie wyższej niż PLN. Stowarzyszenie może zostać zwolnione od grzywny w przypadku, gdy po jej wymierzeniu stowarzyszenie niezwłocznie zastosuje się do wymagań organu nadzorującego. Stowarzyszenie może w terminie 7 dni wystąpić do sądu o zwolnienie od grzywny. Jednostki terenowe stowarzyszenia również podlegają nadzorowi. Organem nadzorującym terenową jednostkę organizacyjną stowarzyszenia jest 1) wojewoda właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad działalnością stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, 2) starosta właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad innymi niż wymienione w pkt 1 stowarzyszeniami Przepisy ustawy nie naruszają uprawnień prokuratora wynikających z innych ustaw.

32 Co się dzieje gdy organ nadzoru stwierdzi nieprawidłowości? W razie stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu w sprawach dotyczących tego, co statut zawierać powinien, organ nadzorujący, w zależności od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidłowości, może wystąpić o ich usunięcie w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia, wystąpić do sądu o zastosowanie środka nadzoru sądowego.

33 Czym są środki nadzoru sądowego? Środki nadzoru sądowego stosuje się na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora. W przypadku złożenia takiego wniosku sąd rejestrowy ma prawo: udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę stowarzyszenia a nawet rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i nie ma warunków przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem. W przypadku rozpoznawania przez sąd wniosku o rozwiązanie stowarzyszenia, sąd może na wniosek lub z własnej inicjatywy wydać zarządzenie tymczasowe o zawieszeniu w czynnościach zarządu stowarzyszenia, wyznaczając przedstawiciela do prowadzenia bieżących spraw stowarzyszenia. W przypadku rozpoznawania przez sąd wniosku o rozwiązanie stowarzyszenia, sąd może zobowiązać władze stowarzyszenia do usunięcia nieprawidłowości w określonym terminie i zawiesić postępowanie. W razie bezskutecznego upływu terminu, sąd, na wniosek organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy, podejmie zawieszone postępowanie.

34 KIEDY W STOWARZYSZENIU MOŻE POJAWIĆ SIĘ KURATOR? O ile ustanowienie kuratora kojarzy nam się z sytuacją niepełnoletniego "młodocianego rozrabiaki" czy kryminalisty, to i stowarzyszenie nie posiadające zarządu zdolnego do działań prawnych, może na wniosek organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy mieć kuratora ustanowionego przez sąd. Sąd może ustanowić kuratora na wniosek organu nadzoru lub z własnej inicjatywy. Ustanowiony kurator jest zobowiązany do zwołania w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy walnego zebrania członków (lub tez zebrania delegatów) stowarzyszenia w celu wyboru zarządu. Do czasu wyboru zarządu, kurator reprezentuje stowarzyszenie w sprawach majątkowych wymagających bieżącego załatwienia. Kurator otrzymuje wynagrodzenie za swoją pracę, które jest pokrywane z majątku stowarzyszenia.

35 ROZWIĄZANIE STOWARZYSZENIA Sąd wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia na wniosek organu nadzorującego w przypadku gdy: liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganych do jego założenia stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie ma warunków do ich wyłonienia w okresie nie dłuższym niż rok. Powyższe wnioski sąd rozpoznaje na rozprawie w postępowaniu nieprocesowym rejestrowym.

36 MAJĄTEK STOWARZYSZENIA REJESTROWEGO Majątek powstaje: ze składek członkowskich darowizn spadków zapisów dochodów z własnej działalności dochodów z majątku stowarzyszenia z ofiarności publicznej Stowarzyszenie z zachowaniem przepisów prawa może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzystać z ofiarności publicznej.

37 PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Stowarzyszenie ma prawo prowadzenia działalności gospodarczej na ogólnych zasadach określonych w odrębnych przepisach. Działalność gospodarcza musi być zarejestrowana w odrębnym dziale KRS. Działalność ta musi być zidentyfikowana zgodnie z obowiązującym PKD. Całość dochodów z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Odrębne przepisy określają zasady otrzymywanie dotacji przez stowarzyszenia.

38 LIKWIDACJA STOWARZYSZENIA Likwidacja stowarzyszenia może nastąpić w dwojaki sposób. Po pierwsze rozwiązanie może nastąpić na podstawie własnej uchwały Stowarzyszenia. W takim przypadku likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut (lub w braku takich postanowień w statucie uchwała ostatniego walnego zebrania członków) danego stowarzyszenia nie stanowi inaczej. Po drugie rozwiązanie stowarzyszenia może zostać dokonane przez sąd. Wówczas to sąd zarządza likwidację i wyznacza likwidatora. Przypadki rozwiązania stowarzyszenia przez sąd zostały omówione wcześniej. Osoba likwidatora posiada pewne obowiązki. 1. likwidator ma obowiązek przeprowadzenia likwidacji w możliwie najkrótszym czasie, w sposób zabezpieczający majątek likwidowanego stowarzyszenia przed nieuzasadnionym uszczupleniem; 2. likwidator powinien także w szczególności: zawiadomić sąd o wszczęciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatora, z podaniem swego nazwiska, imienia, miejsca zamieszkania; wyjątkiem od tej sytuacji jest wyznaczenie osoby likwidatora przez sąd; dokonać czynności prawnych niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji, podając do publicznej wiadomości informację o wszczęciu postępowania likwidacyjnego po zakończeniu likwidacji zgłosić właściwemu sądowi rejestrowemu wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego. Jeżeli likwidacja nie zostanie zakończona w ciągu roku od dnia jej zarządzenia, likwidatorzy przedstawiają przyczyny opóźnienia sądowi, który w razie uznania opóźnienia za usprawiedliwione, przedłuża termin likwidacji lub zarządza zmianę likwidatorów.

39 CO NALEŻY ZROBIĆ Z MAJĄTKIEM LIKWIDOWANYM? Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zgromadzenia członków (lub zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia. W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny. Koszty przeprowadzenia likwidacji także muszą zostać pokryte z majątku likwidowanego stowarzyszenia.

40 Drugim rodzajem stowarzyszeń regulowanym przez ustawę są stowarzyszenia zwykłe. Jest to uproszczona forma stowarzyszenia. Nie posiada ono osobowości prawnej. Minimalne wymogi dotyczące liczebności założycieli to 3 osoby. Stowarzyszenie zwykłe nie musi uchwalać statutu, musi jednak posiadać regulamin. W regulaminie działalności należy przy tym określić: nazwę cel teren i środki działania siedzibę przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie Stowarzyszenie to nie jest rejestrowane, jednak założyciele mają obowiązek poinformowania właściwego ze względu na przyszłą siedzibę organu nadzorującego o utworzeniu stowarzyszenia zwykłego. W informacji ten należy podać ww. dane. Można się spotkać z zakazem założenia stowarzyszenia zwykłego. Zakaz może nałożyć sąd rejestrowy, na wniosek organu nadzorującego. Zakaz ten może nastąpić w przypadku, gdy regulamin stowarzyszenia nie jest zgodny z przepisami prawa bądź w przypadku gdy założyciele nie spełniają wymogów określonych ustawą. Czas niepewności dla stowarzyszenia zwykłego wynosi 30 dni. W przypadku, gdy w ciągu 30 dni od dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia zwykłego nie zakazano jego działalności, stowarzyszenie może tą działalność rozpocząć. Jak była mowa powyżej, stowarzyszenie zwykłe jest uproszczoną formą stowarzyszeń. Z tego powodu napotyka pewne ograniczenia. Stowarzyszenie zwykłe nie może zatem: powoływać terenowych jednostek organizacyjnych łączyć się w związki stowarzyszeń zrzeszać osób prawnych prowadzić działalności gospodarczej i co jest dla stowarzyszeń zwykłych najbardziej dotkliwe nie może przyjmować darowizn, spadków, zapisów, otrzymywać dotacji ani korzystać z ofiarności publicznej; jedynym źródłem dochodów stowarzyszenia zwykłego są składki członkowskie;

41 Do stowarzyszeń zwykłych nie stosujemy następujących przepisów ustawy: Art dotyczące rejestracji stowarzyszenia Art. 17 dotyczący osobowości prawnej (stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej) Art. 20 Art. 22 dotyczącego związku stowarzyszeń Art. 27 dotyczącego nadzoru nad jednostką terenową Art. 30 dotyczącego powołania kuratora dla stowarzyszenia Art. 31 pkt 2 co de facto oznacza, iż sąd wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia w razie, gdy liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganych do jego założenia. Regulacje zawarte w ustawie dotyczą także stowarzyszeń rejestrowych i stowarzyszeń wyższej użyteczności działających w dniu wejścia w życie ustawy.

42 Fundacja instytucja, której podstawą jest majątek przeznaczony przez jej założyciela na określony cel (dobroczynny, kulturalny, itp.). Fundacja: 1. jest powoływana przez fundatora 2. jest organizacją pozarządową 3. ma wyodrębniony majątek, przeznaczonym na jakiś cel społeczny 4. realizuje cel społecznie lub gospodarczo użyteczny 5. jest organizacją nienastawioną na zysk 6. ma osobowość prawną 7. działa w oparciu o statut (statut to podstawowy dokument, określający nazwę organizacji, jej cele, wewnętrzną strukturę itp.) 8. jest rejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym 9. może prowadzić działalność gospodarczą

43 Dla jakich celów tworzy się fundacje? Cele społecznie użyteczne Cele gospodarczo użyteczne Cele te mają być zgodne z podstawowymi interesami RP Ustawa wymianie następujące cele: ochrona zdrowia rozwój gospodarki i nauki oświata i wychowanie kultura i sztuka opieka i pomoc społeczna ochrona środowiska opieka nad zabytkami Katalog nie jest katalogiem zamkniętym.

44 Fundatorem może być: osoba fizyczna (w tym przypadku nie ma znaczenia obywatelstwo ani miejsce zmieszkania) osoba prawna (w tym przypadku nie ma znaczenia siedziba czy to Polska czy poza granicami Polski) Siedziba fundacji. Ustawa stanowi, iż powinna ona znajdować się na terytorium RP.

45 Fundacja powstaje na mocy oświadczenia woli fundatora. Są dwie możliwe formy złożenia oświadczenia woli przez fundatora: testament forma aktu notarialnego W przypadku złożenia oświadczenia woli w testamencie, nie wymaga się dla niego formy aktu notarialnego. W każdym innym przypadku tzn. gdy fundację tworzy osoba żyjąca bądź osoba prawna wymaga się aktu notarialnego. W obu formach niezbędne jest wskazanie celu fundacji oraz składników majątkowych przeznaczonych na jego realizację. Składnikami majątkowymi nie muszą być jedynie pieniądze. Mogą to być także papiery wartościowe, oddane na własność fundacji rzeczy ruchome i nieruchomości. Proszę pamiętać, iż akt notarialny wymaga opłacenia taksy notarialnej, uzależnionej od kwoty

46 Fundacja działa na podstawie przepisów niniejszej ustawy i statutu. STATUT 1. Fundator ustala statut fundacji, określający jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organui jego członków. Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji. 2. Fundator może wskazać ministra właściwego ze względu na cele fundacji. Oświadczenie fundatora w tej sprawie powinno być dołączone do statutu i przekazane sądowi prowadzącemu rejestr fundacji. 3. Fundacja, która ma prowadzić działalność na terenie jednego województwa, powinna mieć siedzibę na terenie województwa objętego działalnością tej fundacji. 4. Jeżeli w statucie określa się przeznaczenie środków majątkowych fundacji po jej likwidacji, środki te powinny być przeznaczone na cele, o których mowa w art Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż tysiąc [3] złotych. 6. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może określić ulgi i zwolnienia z tytułu przeznaczenia zysków z działalności gospodarczej fundacji na realizację jej zadań statutowych, inne niż ulgi i zwolnienia określone w innych ustawach.

47 USTALENIE STATUTU 1. Fundator może odstąpić od osobistego ustalenia statutu i upoważnić do jego ustalenia inną osobę fizyczną lub prawną. 2. Do ustalenia statutu, stosownie do przepisu ust. 1, mają zastosowanie przepisy dotyczące ustalenia statutu przez fundatora. 3. Jeżeli fundator ustanowił fundację w testamencie, a nie ustalił jej statutu i nie upoważnił do tej czynności innej osoby, stosuje się odpowiednio przepisy księgi IV Kodeksu cywilnego o poleceniu.

48 WPIS DO REJESTRU Fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Sąd dokonuje wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego fundacji po stwierdzeniu, że czynności prawne stanowiące podstawę wpisu zostały podjęte przez uprawnioną osobę lub organ i są ważne. Postanowienie o wpisaniu fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego sąd wydaje ponadto po stwierdzeniu, że cel i statut fundacji są zgodne z przepisami prawa. O wpisaniu fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego sąd zawiadamia ministra właściwego ze względu na zakres jego działania oraz cele fundacji, zwanego dalej "właściwym ministrem", oraz właściwego ze względu na siedzibę fundacji starostę, przesyłając jednocześnie statut. Jeżeli cele fundacji wkraczają w zakres działania dwóch lub więcej ministrów, sąd zawiadamia o wpisaniu fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego, wraz z przesłaniem statutu, właściwego ministra, z którego zakresem działania wiążą się główne cele fundacji.

49 ZARZĄD FUNDACJI Zarząd fundacji kieruje jej działalnością oraz reprezentuje fundację na zewnątrz. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 1. Podjęcie przez fundację działalności gospodarczej nie przewidzianej w statucie wymaga uprzedniej zmiany statutu. 2. Zmiana statutu fundacji wymaga wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Przepisy art. 9 stosuje się odpowiednio.

50 NADZÓR 1. O zgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim fundacja została ustanowiona, orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek właściwego ministra lub starosty. 2. Fundacja składa corocznie właściwemu ministrowi sprawozdanie ze swojej działalności. 3. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 2, jest przez fundację udostępnione do publicznej wiadomości. 4. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, ramowy zakres sprawozdania, o którym mowa w ust. 2, obejmujący w szczególności najważniejsze informacje o działalności fundacji w okresie sprawozdawczym pozwalające ocenić prawidłowość realizacji przez fundację jej celów statutowych.

51 LIKWIDACJA 1. W razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie. 2. Jeżeli statut nie przewiduje likwidacji fundacji lub jego postanowienia w tym przedmiocie nie są wykonywane, w wypadkach wymienionych w ust. 1 organ, o którym mowa w art. 13, zwraca się do sądu o likwidację fundacji. 3. W wypadkach innych niż przewidziane w ust. 1 likwidacja fundacji może nastąpić tylko na mocy przepisu ustawy. 4. Jeżeli statut fundacji nie określa przeznaczenia środków majątkowych pozostających po jej likwidacji, sąd orzeka o przeznaczeniu tych środków z uwzględnieniem celów, którym fundacja służyła.

52 Fundacje zagraniczne 1. Fundacje zagraniczne mające siedzibę za granicą mogą tworzyć przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Utworzenie przedstawicielstwa wymaga zezwolenia, które oznacza jednocześnie zgodę na podjęcie działalności określonej w zezwoleniu. Zezwolenie wydaje minister właściwy ze względu na zakres swego działania oraz cele utworzenia przedstawicielstwa. 3. Zezwolenie może być wydane, jeżeli utworzenie przedstawicielstwa ma służyć realizacji celów określonych w art. 1; jeżeli przedstawicielstwo ma prowadzić także działalność gospodarczą, stosuje się odpowiednio przepis art. 5 ust. 5 zdanie pierwsze. 4. Przedstawicielstwo jest obowiązane przestrzegać przepisów prawa obowiązującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 5. Minister właściwy ze względu na zakres swego działania oraz cele utworzenia przedstawicielstwa może cofnąć zezwolenie, jeżeli przedstawicielstwo nie dotrzymuje warunków określonych w zezwoleniu lub w istotny sposób narusza przepisy prawa obowiązującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo interes państwa. 6. Jeżeli przedstawicielstwo lub reprezentowana przez nie fundacja naraża na szkodę bezpieczeństwo lub inny ważny interes państwa, właściwy minister może zawiesić zezwolenie. Zawieszenie zezwolenia powoduje - do czasu podjęcia decyzji w sprawie cofnięcia zezwolenia - bezzwłoczne zaprzestanie działalności objętej zezwoleniem bez odszkodowania z tego tytułu. 7. W sprawach działalności gospodarczej przedstawicielstwa stosuje się ponadto p rzepisy odrębne, dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez przedstawicielstwa podmiotów zagranicznych.

53 Organizacje pożytku publicznego (OPP) Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadziła od 2004 roku nowy rodzaj statusu organizacji pozarządowych: status organizacji pożytku publicznego. Organizacja pożytku publicznego: 1. może nią być wyłącznie opisana w Ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie organizacja pozarządowa, organizacja kościelna lub stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego 2. jej działalność statutowa musi być działalnością pożytku publicznego w sferze zadań publicznych 3. musi prowadzić działalność na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów pod warunkiem, że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną 4. musi mieć kolegialny organ kontroli lub nadzoru, a osoby w nim zasiadające muszą spełniać określone kryteria 5. musi stosować się do zakazów, dotyczących przejrzystości i majątku organizacji, które powinny być zapisane w statucie 6. może prowadzić działalność gospodarczą 7. musi być zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym Posiadanie statusu organizacji pożytku publicznego wiąże się z różnymi uprawnieniami, ale też i obowiązkami.

54 Uprawnienia organizacji pożytku publicznego - możliwość korzystania z odpisu 1% podatku od podatników - zwolnienia i obniżki w podatku od nieruchomości - zwolnienie z opłaty skarbowej oraz opłat sądowych oraz z podatku od czynności cywilnoprawnych - preferencje przy nabywaniu prawa użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa - możliwość korzystania z pracy poborowych, odbywających służbę zastępczą - prawo do nieodpłatnego informowania o swojej działalności w publicznym radiu i telewizji - możliwość angażowania do prowadzenia zbiórek publicznych małoletnich poniżej 16 lat

55 Obowiązki organizacji pożytku publicznego Organizacja mająca status pożytku publicznego musi: - zapewnić przejrzystość działania organizacji - zapewnić wewnętrzną kontrolę - zabezpieczyć się przed wyprowadzaniem majątku z organizacji poprzez odpowiednie zapisy statutu (np. zakazy udzielania pożyczek, wykorzystywania majątku organizacji czy zakupu towarów od członków organizacji lub ich krewnych). - sporządzać i upubliczniać roczne sprawozdania z działalności (merytoryczne i finansowe) - jest poddana szczególnemu nadzorowi ministra do spraw zabezpieczenia społecznego.

56 Źródła finansowania Stowarzyszenia i fundacje korzystają z różnorodnych źródeł finansowania swej działalności: - składki członkowskie - darowizny (pieniężne i dary rzeczowe) - dotacje ze środków publicznych i prywatnych - sponsoring - odpisy 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (organizacje pożytku publicznego) - zbiórki publiczne, kampanie - dochody z majątku organizacji, inwestycje kapitałowe - nawiązki sądowe - dochody z działalności odpłatnej pożytku publicznego - dochody z działalności gospodarczej - spadki, zapisy - inne źródła: kredyty, pożyczki, itp.

57 Wolontariat Wolontariat to dobrowolna, świadoma i bezpłatna działalność na rzecz innych, wykraczająca poza więzi koleżeńsko-rodzinne (definicja wg Centrum Wolontariatu). Wolontariuszem jest każda osoba (fizyczna), która dobrowolnie i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz uprawnionych organizacji i instytucji, na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (definicja wg Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

58 Kto może być wolontariuszem Wolontariuszem może być każdy bez względu na wiek (wyjątek stanowią placówki opiekuńczowychowawcze; często ukończenie 18 lat jest wymagane w szpitalach), wykształcenie, status materialny itp. Każdy (prawnik, pielęgniarka, pedagog, doradca finansowy, inżynier budowlany, mechanik) znajdzie coś dla siebie. Jest to sposób, aby podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem zawodowym albo oderwać się od pracy i rozwijać swoje pasje. Każdy musi jednak znaleźć dla siebie właściwe zajęc ie, które da mu prawdziwą satysfakcję. Wolontariat nie może wiązać się z przymusem i niechęcią, wtedy traci swój sens. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie określa prawa i obowiązki wolontariuszy oraz organizacji i instytucji mogących korzystać ze świadczeń wolontariuszy. - nie praca: to, co robi wolontariusz nie jest wedle prawa stosunkiem pracy, tylko stosunkiem cywilnoprawnym, dlatego w Ustawie jest mowa o świadczeniu wolontariusza, a nie o pracy - porozumienie: wolontariusz, który współpracuje z organizacją dłużej niż 30 dni, zawiera z nią pisemne porozumienie i jest objęty ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków, którego kosztu nie ponosi organizacja - możliwość ubezpieczenia: w sytuacji, kiedy ochotnik nie ma prawa do ubezpieczenia zdrowotnego, organizacja może, ale nie musi, opłacić mu składkę na to ubezpieczenie - możliwość płatnych delegacji i diet: organizacja może pokrywać koszty delegacji służbowych i diet. Jednak wolontariusz może na piśmie zwolnić organizację z całości lub części tych świadczeń - możliwość ponoszenia kosztów i opłacenia szkoleń: organizacja może także pokrywać inne koszty związane z wykonywaniem świadczenia oraz koszty szkolenia

59 Jakie są obowiązki sprawozdawcze organizacji? Czy wszystkie organizacje muszą przygotować i składać roczne sprawozdania merytoryczne ze swojej działalności? Co do zasady, stowarzyszenia nie mają takiego obowiązku. Oczywiście w przypadku stowarzyszeń rejestrowych obowiązek taki nakłada np. umowa wiążąca organizację ze sponsorem. Organ nadzoru również ma prawo zażądać sprawozdania. W odniesieniu do stowarzyszeń nie istnieje wzór takiego sprawozdania, ale bazować można na załącznikach do ustawy prawo o fundacjach. Informacja o działalności merytorycznej organizacji może zostać zawarta jako tzw. informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego organizacji. W informacji dodatkowej umieszczamy informacje o przychodach i kosztach naszych działań, a więc można opisać także szerzej te działania. Zgodnie z przepisami ustawy regulującej zasady funkcjonowania fundacji, mają one obowiązek składać roczne sprawozdanie z działalności do swojego organu kontroli. Organ kontroli to właściwy minister, wskazany przez fundację w statucie. Szczegółową budowę takiego sprawozdania określa Ustawa o fundacjach oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji. Co do zasady nie ma określonego terminu na złożenie takich dokumentów, ale z reguły wyznacza go właściwy minister.

60 Czy każda organizacja musi przygotować i złożyć sprawozdanie finansowe ze swojej działalności? Stowarzyszenia i fundacje mają obowiązek co roku składać do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe z wysokości osiągniętych w danym roku dochodów. Do końca trzeciego miesiąca nowego roku obrotowego (zwykle jest to 31 marca) należy złożyć formularz CIT-8 wraz z załącznikami CIT-8/O i CIT-D. Do formularza CIT-8 obowiązkowo dołącza się (może być w terminie późniejszym po zatwierdzeniu) sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek wyników, informacja dodatkowa). Sprawozdanie należy sporządzić do końca trzeciego miesiąca w nowym roku obrotowym, zatwierdzić (przez właściwy organ w organizacji np. zarząd, walne zebranie) w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia nowego roku obrotowego i przekazać do urzędu skarbowego w ciągu 10 dni od daty zatwierdzenia przez właściwy organ. Sprawozdanie finansowe podpisuje cały zarząd oraz osoba, która je sporządziła. W przypadku, gdy któryś z członków zarządu nie chce złożyć podpisu pod sprawozdaniem finansowym, wówczas musi on złożyć stosowne oświadczenie w tej sprawie. Więcej informacji na ten temat w ustawie o rachunkowości.

61 Jeżeli organizacja prowadzi działalność gospodarczą, wówczas ciąży na niej również obowiązek złożenia sprawozdania finansowego wraz z odpowiednim formularzem do Krajowego Rejestru Sądowego. Należy je sporządzić i zatwierdzić w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia nowego roku obrotowego (najczęściej do końca czerwca) i przekazać do KRS-u w ciągu 15 dni od daty zatwierdzenia przez właściwy organ. Jeżeli organizacja składa jedynie sprawozdanie finansowe, wniosek składa się z: formularza KRS-Z30, sprawozdania finansowego, uchwały o przyjęciu sprawozdania podpisanej przez właściwy organ, dowodu opłaty za Monitor Sądowy i Gospodarczy oraz dowodu opłaty za zgłoszenie zmiany do rejestru, jeżeli to zgłoszenie podlega opłacie. Od 1 stycznia 2007 r. organizacje prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek zgłoszenia do KRS numeru NIP (formularz KRS-ZY). Można to zrobić przy okazji (zgłoszenie to nie podlega opłacie).

62 Jakie obowiązki sprawozdawcze ma organizacja pożytku publicznego (OPP)? OPP w ciągu 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego musi: przekazać sprawozdanie merytoryczne i finansowe (w wersji papierowej dotychczas, obecnie zmiana!) do ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego z dopiskiem: Sprawozdania OPP za rok... opublikować sprawozdanie merytoryczne i finansowe w internetowej bazie sprawozdań opp prowadzonej przez ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego na stronie Sprawozdanie zatwierdzone przez odpowiednie władze organizacji (np. walne zebranie, radę fundacji) musi być przyjęte najpóźniej do końca szóstego miesiąca od dnia zakończenia roku obrotowego. Jeżeli sprawozdanie zostało przyjęte wcześniej, należy je przesłać odpowiednio wcześniej. Upublicznienie sprawozdań Organizacje pożytku publicznego mają obowiązek upublicznić swoje sprawozdanie merytoryczne i finansowe w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią wszystkim zainteresowanym osobom, w tym także poprzez umieszczenie sprawozdań na swojej stronie internetowej.

63 MONITOR POLSKI B Jeżeli organizacja prowadzi działalność gospodarczą i spełnia przynajmniej 2 z 3 poniższych warunków musi opublikować sprawozdanie finansowe w Monitorze Polskim B : zatrudnia w przeliczeniu na pełne etaty co najmniej 50 osób, ma sumę aktywów bilansu o wartości co najmniej 2,5 mln euro, ma przychód netto o wartości co najmniej 5 mln euro.

64 Czy i jakie obowiązki sprawozdawcze mają stowarzyszenie/fundacje wobec GUS? Główny Urząd Statystyczny co dwa lata przeprowadza badania fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych realizując obowiązek sprawozdawczy: SOF-1 sprawozdanie o działalności fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych SOF-4 sprawozdanie z działalności samorządu gospodarczego i zawodowego oraz organizacji pracodawców. Obowiązek sporządzania sprawozdań przez organizacje pozarządowe wynika z przepisów ustawy o statystyce publicznej (art. 30 pkt.3). Z treści ustawy wynikają obowiązki na rzecz statystyki, przy czym ich konkretyzacja następuje corocznie w programie badań statystycznych statystyki publicznej (PBSSP) wprowadzanym rozporządzeniem Rady Ministrów. Badania realizowane były w 2011 r. i obejmowały dane za 2010 r., a do udziału w nich zobowiązuje Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia r. w sprawie PBSSP na 2010 r. Badaniem objęte były i będą wszystkie zarejestrowane w Polsce fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne mające osobowość prawną, w tym również kluby sportowe, ochotnicze straże pożarne, koła łowieckie oraz organizacje wyznaniowe prowadzące działalność społeczną, a także organizacje samorządu gospodarczego i zawodowego oraz organizacje pracodawców.

65 Obowiązki stowarzyszenia wobec Urzędu Skarbowego Jeżeli podmiot wpisany do rejestru stowarzyszeń podejmuje działalność gospodarczą podlega obowiązkowi wpisu także do rejestru przedsiębiorców. Zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1995 o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników: => Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą w ramach wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców składają zgłoszenie identyfikacyjne NIP-2 Podatnicy podatku od towarów i usług są obowiązani dokonać zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-2 przed dokonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem vat. => W celu rejestracji w zakresie podatku VAT należy złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R. Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych obowiązani są dokonać zgłoszenia NIP-2 nie później niż w terminie złożenia pierwszej deklaracji dotyczącej zaliczki na ten podatek.

66 Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP) Każde stowarzyszenie zarejestrowane w KRS musi mieć Numer Identyfikacji Podatkowej. Nie ma tu znaczenia czy organizacja prowadzi działalność czy też to, że nie zatrudnia pracowników. NIP służy do identyfikacji podmiotów prowadzących działalność gospodarczą I musimy go mieć nawet, jeżeli dochody organizacji pochodzą tylko ze składek członkowskich lub przez jakiś czas nie mamy żadnych dochodów. NIP jest potrzebny organizacji w kontaktach z różnymi urzędami i instytucjami np. przy wypełnianiu wniosku o dotację, przy podpisywaniu umów z różnymi kontrahentami. O NIP występujemy do skarbowego właściwego dla siedziby organizacji składając wypełniony formularz NIP-2. Do zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-2 należy dołączyć: zaświadczenie o numerze REGON, odpis z Krajowego Rejestru Sądowego lub innego rejestru, umowa, statut lub inny dokument dotyczący powstania podmiotu, dokument potwierdzający uprawnienia do korzystania z lokalu, w którym znajduje się siedziba, umowa z bankiem lub zaświadczenie dotyczące prowadzenia rachunku bankowego Jeżeli nowopowstające stowarzyszenie rejestrując się w KRS jednocześnie rejestruje także działalność gospodarczą to korzysta z zasady tzw. jednego okienka, co oznacza, że wniosek o nadanie numeru REGON i NIP składa razem z wnioskiem o rejestrację w KRS. Stowarzyszenia nieprowadzące działalności gospodarczej wniosek o numer REGON i NIP muszą złożyć dopiero po otrzymaniu wpisu do KRS. Wszystkie podmioty mają obowiązek informowania urzędu skarbowego o zmianie danych zgłoszonych przy ubieganiu się o numer NIP np. o zmianie siedziby, składu organów władzy, nowym rachunku bankowym. Zgłoszenie aktualizacyjne NIP-2 zgodnie u ustawą o NIP należy złożyć nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych

67 Rozliczenie dochodów organizacji pozarządowych przed urzędem skarbowym I. Zeznania roczne: Art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych( tj. Dz. U. z 2000r. Nr 54 poz. 654 ze zmianami ) Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania, według ustalonego wzoru, o wysokości dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym do końca trzeciego miesiąca i w tym terminie wpłacić podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w zeznaniu a suma należnych zaliczek za okres od początku roku? Obowiązek złożenia zeznania rocznego dotyczy wszystkich organizacji, również tych, które uzyskały tylko dochody przedmiotowo zwolnione ( zwolnienia przedmiotowe art. 17 ust.). Organizacje pozarządowe, jako podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych rozliczają swoje dochody składając zeznanie na formularzu CIT-8. Do zeznania dołączamy załącznik CIT-8/O a także CIT-D w razie przekazania lub otrzymania darowizny. => Termin złożenia - do końca trzeciego miesiąca po roku podatkowym, w tym terminie wpłacamy należny podatek. Organizacja, która wybrała rok podatkowy pokrywający się z rokiem kalendarzowym, zeznanie składa do 31 marca roku następującego po roku podatkowym. Zeznanie muszą składać podatnicy, z wyjątkiem podmiotowo zwolnionych od podatku. W związku z tym, że organizacje pozarządowe nie zostały zwolnione z tego obowiązku, muszą składać zeznanie niezależnie od tego, jaki wynik finansowy uzyskały. Sam fakt uzyskiwania dochodów wyłącznie przedmiotowo zwolnionych od podatku ( art. 17 ust. 1 ustawy ) nie zwalnia od obowiązku złożenia CIT-8. Ważne! Zeznanie CIT-8 podpisuje osoba odpowiedzialna za obliczenie podatku, osoba lub osoby, które zgodnie ze statutem są uprawnione do zarządzania organizacją? zwykle członkowie zarządu. Zeznanie może podpisać także pełnomocnik. Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji oraz zawiadomienie o odwołaniu tego pełnomocnictwa składa się właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego

68 Sprawozdanie finansowe Sprawozdanie finansowe składa się z: bilansu; rachunku zysku i strat (w przypadku organizacji nieprowadzących działalności gospodarczej zwany rachunkiem wyników) informacji dodatkowej Podstawowe wzory tych dokumentów zawiera ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994r. ( tj. Dz. U. Nr 152 poz.1223 z 2009r. ze zm. ) Organizacje nieprowadzące działalności gospodarczej mogą zastosować formularze uproszczone.

69 Sprawozdanie finansowe Fundacje mają coroczny obowiązek sprawozdawczy (sprawozdanie finansowe) wobec Urzędu Skarbowego. Okresem, za który składamy sprawozdanie jest rok obrotowy. Sprawozdanie musi być podpisane przez cały zarząd fundacji a także przyjęte za pomocą uchwały przez właściwy organ do tego upoważniony (np. zarząd, radę) termin sporządzenia sprawozdania: do końca 3 miesiąca nowego roku obrotowego termin przyjęcia sprawozdania przez właściwe władze w organizacji - do końca 6 miesiąca nowego roku obrotowego termin przekazania do Urzędu Skarbowego - w ciągu 10 od daty zatwierdzenia

70 Sprawozdanie merytoryczne Fundacje mają coroczny obowiązek sprawozdawczy. Muszą złożyć sprawozdanie z działalności do swojego organu kontroli nadzoru, czyli ministra, który jest wskazany w statucie fundacji a także podać je podać je do publicznej wiadomości np. poprzez zamieszczenie na stronie internetowej. Sprawozdanie jest sporządzane za rok obrotowy. Termin: w przepisach nie został określony, można więc przyjąć, że do końca roku kalendarzowego (np. sprawozdanie za rok 2010 musi fundacja złożyć do końca roku 2011). Zakres sprawozdania został określony w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji. Jeżeli fundacja prowadzi działalność gospodarczą lub ma status organizacji pożytku publicznego podlega jeszcze dodatkowym obowiązkom sprawozdawczym.

71 INFORMACJA NA TEMAT ZMIAN W OBOWIĄZKACH SPRAWOZDAWCZYCH ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO W 2012 ROKU. W związku z nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (na podstawie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 209 poz. 1244)) oraz wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji pożytku publicznego (Dz.U. z 2011 r. Nr 80, poz. 434), Departament Pożytku Publicznego informuje, iż nastąpiło kilka znaczących zmian w przepisach dotyczących obowiązków sprawozdawczych organizacji pożytku publicznego.

72 1. UCHYLENIE OBOWIĄZKU PRZEKAZYWANIA SPRAWOZDAŃ W FORMIE PAPIEROWEJ. Uchylony został art. 23 ust 4, który obligował organizacje do przekazania ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego sprawozdania finansowego i merytorycznego w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Informujemy, iż złożenie do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej sprawozdań za 2011 rok w wersji papierowej nie będzie uznane za wypełnienie obowiązku sprawozdawczego, o którym mowa w art. 23 ust. 6 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

73 2. OBOWIĄZKOWA PUBLIKACJA SPRAWOZDAŃ W BAZIE MPIPS. a) TERMIN DO 15 LIPCA DLA OPP, KTÓYCH ROK OBROTOWY JEST ZGODNY Z ROKIEM KALENDARZOWYM Art. 23 ust 6 ustawy zobowiązał organizacje pożytku publicznego do zamieszczenia zatwierdzonego sprawozdania finansowego i merytorycznego ze swojej działalności w terminie do 15 lipca roku następującego po roku, za które składane jest sprawozdanie finansowe i merytoryczne, na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. 15 lipca jest OSTATECZNYM dniem na terminowe dopełnienie obowiązku sprawozdawczego, co oznacza, iż organizacja może zamieścić sprawozdania we wcześniejszym terminie. Zamieszczenie sprawozdań po 15 lipca oznaczać będzie spełnienie obowiązku sprawozdawczego po terminie. b) TERMIN 15 DNI OD ZATWIERDZENIA SPRAWOZDANIA DLA OPP, KTÓRYCH ROK OBROTOWY JEST INNY NIŻ KALENDARZOWY Art. 23 ust 6b ustawy mówi, iż w przypadku organizacji pożytku publicznego, których rok obrotowy jest inny niż kalendarzowy, zamieszczenie sprawozdania finansowego i merytorycznego musi nastąpić w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. Należy zaznaczyć, że terminy na sporządzanie i zatwierdzanie sprawozdania finansowego regulują szczegółowo przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152 poz z późn. zm.). W świetle art. 52 ust. 1 ww. ustawy, sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego (dla roku obrotowego zgodnego z rokiem kalendarzowym dzień bilansowy przypada na 31 grudnia danego roku). Z kolei art. 53 ust. 1 ustawy o rachunkowości stanowi, iż roczne sprawozdanie finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.

74 3. PUBLIKACJA GWARANTUJE ZNALEZIENIE SIĘ NA WYKAZIE OPP UPRAWNIONYCH DO 1% PODATKU. Wprowadzony art. 23 ust 6a ustawy oraz zmieniony art. 27a ust. 2 jasno określają, iż jeżeli organizacja pożytku publicznego nie zamieści w terminie na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego sprawozdania finansowego i merytorycznego z działalności to nie zostanie uwzględniona w wykazie organizacji uprawnionych do otrzymania 1% podatku.

75 4. NOWY WZÓR SPRAWOZDANIA MERYTORYCZNEGO Z DZIAŁALNOŚCI ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO. Z dniem 1 stycznia 2012 r. weszły w życie przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji pożytku publicznego (Dz.U., Nr 80, poz. 434), które określają nowy zakres oraz wzór sprawozdania merytorycznego dla organizacji pożytku publicznego. Zaznaczamy, iż w bazie sprawozdań finansowych i merytorycznych, która będzie dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, wzór powyższego sprawozdania merytorycznego będzie w postaci formularza on line do wypełnienia przez zarejestrowanego użytkownika (daną organizację pożytku publicznego). Sprawozdania finansowe będą również w postaci formularzy on line, których forma będzie zgodna z dotychczas obowiązującą. Informujemy, że organizacje pożytku publicznego posiadające formę prawną fundacji muszą dodatkowo składać sprawozdania z działalności do właściwego ministra, w wersji papierowej na zasadach określonych rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 maja 2001 r. w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji (Dz. U. 2001, nr 50, poz. 529).

76 5. NOWA BAZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH I MERYTORYCZNYCH ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO Baza internetowa sprawozdań finansowych i merytorycznych organizacji pożytku publicznego za rok 2011 oraz lata kolejne (pkt 2 niniejszej informacji) umieszczona będzie na stronie Jednocześnie informujemy, iż w celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania ww. bazy, która umożliwi bezproblemowe wypełnienie obowiązku sprawozdawczego przez organizacje pożytku publicznego przeprowadzane są obecnie jej testy. W związku z powyższym udostępnienie bazy wraz ze wszystkimi jej funkcjonalnościami jest planowane na drugą połowę kwietnia 2012 roku. Wobec tego, informujemy, że w celu terminowego wywiązania się z obowiązku sprawozdawczego za rok 2011 organizacje pożytku publicznego będą miały możliwość zamieszczenia sprawozdań w bazie w terminie od drugiej połowy kwietnia 2012 r. do dnia 15 lipca 2012 roku. Instrukcja obsługi bazy dostępna będzie po zakończeniu testów aplikacji na stronie

77 6. DOTYCHCZASOWA BAZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH I MERYTORYCZNYCH. Dotychczas funkcjonująca baza sprawozdań organizacji pożytku publicznego znajdująca się na stronie od dnia 1 stycznia 2012 roku zostaje zawieszona, co oznacza, iż nie będzie możliwości publikowania w niej sprawozdań (zarówno za rok 2011, jak również za lata poprzednie). Obowiązki sprawozdawcze fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych Obowiązki sprawozdawcze fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych

78 DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI DZIAŁALNOŚĆ STATUTOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA DZIAŁALNOŚĆ ODPŁATNA DZIAŁALNOŚĆ NIEODPŁATNA

79 Podział na działalność odpłatną i nieodpłatną wprowadzają przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.

80 Działalność statutowa Działalność nieodpłatna Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest świadczenie usług, za które organizacja nie pobiera wynagrodzenia. Działalność odpłatna - Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest działalność w zakresie wykonywania zadań należących do sfery zadań publicznych wymienionych w art. 4 ustawy, w ramach realizacji przez organizację pozarządową celów statutowych, za którą organizacja pobiera wynagrodzenia do wysokości kosztów bezpośrednich tej działalności. Działalnością odpłatną organizacji jest także sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, jak również sprzedaż przedmiotów darowizn na cele prowadzenia działalności pożytku publicznego.

81 Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest: działalność powadzona przez stowarzyszenie/fundację w ramach jej działań statutowych mieszczących się w sferze pożytku publicznego określonej w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie za które pobiera opłaty (wynagrodzenie) od beneficjentów, sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

82 W wyniku nowelizacji ustawy z 2011 r. usunięto z definicji działalności odpłatnej pożytku publicznego możliwość zaliczania sprzedaży przedmiotów darowizny. Oznacza to, że sprzedaż podarowanych organizacji przedmiotów (np. odzieży) nie jest uznawana za działalność odpłatną. Organizacja nadal może sprzedawać przedmioty darowizny, korzystając jednak z przepisów ogólnych, czyli ustawy o rachunkowości i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego (nieodpłatnej lub odpłatnej).

83 UWAGA! Działalność odpłatna pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą (wymagającą rejestracji), jeżeli pobierane przez organizację wynagrodzenie (opłata) jest wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności lub jeżeli przeciętne wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej przy działalności odpłatnej, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekroczy 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez prezesa GUS za rok.

84 Jeśli podczas kontroli przeprowadzanej przez organ administracji publicznej (np. starostę) okaże się, że organizacja przekracza warunki prowadzenia działalności odpłatnej, organ administracji publicznej nakaże organizacji złożenie stosownego wniosku o wpis działalności gospodarczej do KRS w terminie 30 dni od dnia wezwania. Jeżeli organizacja w tym terminie nie wykaże, że złożyła wniosek, organ administracji zawiadamia KRS o prowadzeniu działalności gospodarczej przez organizacje bez odpowiedniego wpisu. Konsekwencją tego może być nałożenie na organizację kary grzywny (która może być ponowiona).

85 Działalność gospodarcza Zgodnie z art. 6 UDzPPiW, statutowa działalność organizacji pozarządowych oraz podmiotów z nimi zrównanych, w części obejmującej działalność pożytku publicznego, nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2004 roku nr 173, poz z późn. zm.), zwanej dalej USDzG. Podkreślić przy tym należy, iż nie ma znaczenia, czy działalność ta jest odpłatna czy nieodpłatna, z jednym zastrzeżeniem, o którym mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego (wyżej).

86 Rodzaje działalności Organizacje pozarządowe mogą prowadzić trzy rodzaje działalności: działalność pożytku publicznego nieodpłatną, działalność pożytku publicznego odpłatną, działalność gospodarczą przy spełnieniu przesłanek z art. 9 ust. 1 UDzPPiW. Przypomnieć należy, iż prowadzenie działalności gospodarczej nie pozbawia organizacji pozarządowych ich statusu, pod warunkiem że zyski z tej działalności przeznaczą w całości na realizację celów statutowych (organization not for profit). Organizacji takiej można powierzyć realizację zadania publicznego i udzielić jej dotacji.

87 Konsekwencje Jednakże z prowadzeniem przez organizację pozarządową działalności gospodarczej wiążą się pewne konsekwencje: konieczność rejestracji prowadzenia działalności gospodarczej w Rejestrze Przedsiębiorców w KRS w przypadku, gdy spełniona jest przesłanka ciągłości działalności gospodarczej, w zakresie obowiązków rachunkowych utrata możliwości korzystania z przepisów rozporządzeniu ministra finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (DzU Nr 137, poz. 1539), zakaz prowadzenia odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności (art. 9 ust. 3 UDzPPiW) - zakaz ten nie dotyczy jednak nieodpłatnej działalności pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej.

88 Działalność odpłatna: 1) pobieranie opłat za prowadzone działania organizacji pozarządowych w ramach działalności pożytku publicznego Organizacja pozarządowa ma możliwość finansowania konkretnych projektów z opłat np. pobieranych od uczestników projektów. Opłaty nie mogą przekraczać kosztów realizacji działań, których dotyczą. Dlatego też taką działalność można określić - w uproszczeniu jako działalność po kosztach. W tym miejscu warto przypomnieć, że od marca 2010 w kalkulacji kosztów działalności odpłatnej można uwzględnić zarówno koszty bezpośrednie, jak i pośrednie (np. koordynatora czy księgowego w części odpowiadającej jego pracy przy danym działaniu). Autorzy niniejszego opracowania zachęcają do kalkulowania każdego działania oddzielnie (jeśli natomiast kalkulujemy cykl działań, to tylko wtedy, gdy są powiązane logicznie i tematycznie), aby uniknąć poważnego zarzutu, że w ramach poszczególnych działań organizacja osiąga zysk i tym samym prowadzi działalność gospodarczą bez wpisu do rejestru przedsiębiorców. Definicja działalności pożytku publicznego, zawarta w art. 9 ustawy, jest tu bardzo rygorystyczna: jeśli prowadzona działalność wykracza poza ramy odpłatnej działalności pożytku publicznego, jest działalnością gospodarczą. Należy zatem dobrze przemyśleć i skalkulować planowane działania odpłatne, aby uniknąć niezamierzonego i nieświadomego rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej.

89 2) sprzedaż towarów i usług wytworzonych lub świadczonych przez podopiecznych danej organizacji Coraz więcej osób zainteresowanych jest wspieraniem organizacji pozarządowych poprzez nabywanie od nich dzieł stworzonych przez podopiecznych danej organizacji np. dzieci ze świetlicy środowiskowej czy osoby niepełnosprawne. Sprzedaż takich dzieł przez organizację pozarządową stanowi formę działalności odpłatnej. Warto wyraźnie podkreślić, że w tym przypadku ustawa nie wymaga, aby cena była równa kosztom wytworzenia danej rzeczy. Innymi słowy, cena może przewyższać poniesione koszty, jednak ważne jest, aby przychód był przeznaczony na dalsze prowadzenie tego typu zajęć. Należy przedstawić je w księgowości organizacji w taki sposób, by móc pokazać, jakie koszty projektu były sfinansowane z tych przychodów, czyli jakie działania zostały zrealizowane, właśnie dzięki tym środkom. Na marginesie można przypomnieć, że w przypadku sprzedaży dzieł stworzonych przez podopiecznych organizacji, należy podpisać z autorami (lub ich przedstawicielami) umowy regulujące kwestię praw autorskich.

90 Sponsoring, rozumiany jako eksponowanie logotypu firmy w zamian za opłatę, nigdy nie będzie działaniem, które można traktować jako działalność odpłatną. Sponsoring polega na tym, że firma przekazuje organizacji pozarządowej środki, które następnie wpisuje w swoje koszty reklamy lub marketingu (na potwierdzenie tego będzie żądać od organizacji rachunku bądź faktury). Niezależnie od tego, że zysk ze sponsoringu może być nawet w całości przeznaczony na konkretne działanie pożytku publicznego, nadal jest to usługa reklamowa, która nie będzie się mieściła w zakresie działalności statutowej organizacji pozarządowej. Organizacje, zainteresowane współpracą z firmami i czerpaniem środków finansowych z tytułu sponsoringu, powinny zatem zarejestrować działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług reklamowych. Natomiast czymś zupełnie innym jest sytuacja, w której organizacja otrzymuje od firmy darowiznę i w ramach podziękowań umieszcza logo darczyńcy np. na stronie internetowej. Z darowizn od osób fizycznych i prawnych mogą korzystać wszystkie zarejestrowane organizacje pozarządowe.

91 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA Zgodnie z art. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Zgodnie z tą ustawą prowadzenie działalności gospodarczej musi mieć charakter ciągły (musi odbywać się w sposób ciągły, co oznacza, że musi być prowadzona w sposób stały, powtarzalny zorganizowany) i zarobkowy (musi przynosić zysk, czyli koszty muszą być mniejsze niż przychody).

92 Ustawa o działalności pożytku publicznego Ustawa ta określa sytuacje powodujące, że odpłatna działalność pożytku publicznego prowadzona przez organizację pozarządową staje się działalnością gospodarczą. Działalność odpłatna pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą (wymagającą rejestracji), jeżeli pobierane przez organizację wynagrodzenie (opłata) jest wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności lub jeżeli przeciętne wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej przy działalności odpłatnej, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekroczy 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez prezesa GUS za rok.

93 Opisane zasady, wynikające z prowadzenia przez organizacje odpłatnych działań statutowych kwalifikowanych jako działalność pożytku publicznego, powodują, że obowiązuje je ostrzejsza niż inne podmioty definicja działalności gospodarczej. W skrócie można ją zawrzeć w stwierdzeniu, że jeśli organizacja pobiera opłaty za prowadzone działania to, jeśli nie spełnia ona definicji odpłatnej działalności pożytku publicznego, czyli przekracza koszty i wynagrodzenie jest wyższe niż dopuszczalny limit, to jest to działalność gospodarcza. Wyjątek od tej zasady może nastąpić jedynie w sytuacji wyłączenia ustawowego danego rodzaju działalności z działalności gospodarczej. Dzieje się tak w przypadku działalności polegającej na prowadzaniu szkoły (wyłączenie z ustawy o systemie oświaty).

94 Działalność gospodarcza jest jedynie działalnością uboczną, służącą pozyskiwaniu środków finansowych na prowadzenie działalności statutowej. A więc zysk nie może być dzielony np. między członków stowarzyszenia. Działalność gospodarcza nie może dominować nad działalnością statutową. Jest to podstawowa zasada, o której muszą pamiętać wszystkie organizacje. Aby mieć możliwość prowadzenia działalności gospodarczej konieczne jest zarejestrowanie się organizacji w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z chwilą dokonania wpisu (rejestracji) organizacja staje się przedsiębiorcą.

95 Aby mieć możliwość prowadzenia działalności gospodarczej konieczne jest zarejestrowanie się organizacji w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z chwilą dokonania wpisu (rejestracji) organizacja staje się przedsiębiorcą.

96 Organizacja pożytku publicznego może prowadzić działalność gospodarczą pod warunkiem, że jest ona wyłącznie działalnością dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego. Drugi warunek dotyczy dochodu organizacji (nadwyżki przychodów nad kosztami), który winien być przeznaczany na działalność pożytku publicznego. Warunki te zostały wprowadzone przez nowelizację ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie i powinny znaleźć odzwierciedlenie w zapisach statutowych albo w innych dokumentach wewnętrznych (np. uchwałach) OPP.

97 Działalność gospodarczą można zgłosić już przy rejestracji organizacji w KRS, wtedy oprócz wszystkich formularzy i dokumentów, obowiązkowych dla rejestrującej się organizacji do wniosku trzeba dołączyć: formularz KRS-WM (wskazanie przedmiotu działalności) potwierdzone notarialnie wzory podpisów członków zarządu, wniosek o wpis w rejestrze REGON (druk RG-1), zgłoszenie identyfikacyjne do Urzędu Skarbowego (druk NIP-2) wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika US, umowy na użytkowanie lokalu np. umowy użyczenia lokalu, zgłoszenie płatnika składek w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych (o ile chce od razu zatrudniać pracowników) dowód opłaty za wpis do rejestru przedsiębiorców, dowód opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

98 W przypadku organizacji istniejącej, która nie prowadziła działalności gospodarczej, ale chce ją rozpocząć, trzeba dokonać zmian w statucie. Zmiany statutu można zgłosić jednocześnie z wnioskiem o wpis do rejestru przedsiębiorców. Wówczas wniosek będzie się składał z: formularza podstawowego KRS-W9 (w nim będzie wskazana zmiana statutu związana z rozpoczęciem działalności gospodarczej), formularza KRS-WM (wskazanie przedmiotu działalności), uchwały o zmianie statutu wraz ew. dokumentami potwierdzającymi podjęcie tej uchwały np. lista obecności, protokół z walnego zebrania, itd., potwierdzonych notarialnie wzorów podpisów członków zarządu, wniosku o zmianę wpisu w rejestrze REGON (druk RG-1), zmiany informacji w Urzędzie Skarbowym (druk NIP-2) wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika US (może to być np. osobne oświadczenie zarządu wskazujące adres US), umowy na użytkowanie lokalu np. umowy użyczenia lokalu, zgłoszenia/zmiany płatnika składek w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych (o ile chce lub zatrudnia pracowników), dowodu opłaty za wpis do rejestru przedsiębiorców, dowodu opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Uwaga! Formularzy RG-1 i NIP-2 nie trzeba składać jeśli dokumenty rejestrowe są przesyłane w postaci elektronicznej.

99 Pamiętajmy, że podmioty prowadzące działalność gospodarczą, w tym stowarzyszenia i fundacje, muszą posiadać nazwę, która wyraźnie wskazuje ich formę prawną, tzn. w nazwie organizacji powinno występować słowo: fundacja lub stowarzyszenie (art. 435 Ustawy Kodeks cywilny). Warto pamiętać, iż Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zakazuje prowadzenia działalności odpłatnej pożytku publicznego i działalności gospodarczej tego samego rodzaju (tj. w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności).

100 Analiza zagdanień praktycznych 1. Stowarzyszenie zwykłe posiada biuro, do prowadzenia którego potrzebuje sekretarki. Czy stowarzyszenie to może skorzystać w tym przypadku z wolontariusza? Czy może nim być członek stowarzyszenia? Czy stowarzyszenie zwykłe może zatrudnić pracownika (umowa o pracę)?

101 Analiza zagadnień praktycznych Stowarzyszenie zwykłe zawarło umowę sprzedaży, której przedmiotem jest nowe urządzenie wielofunkcyjne. Cenę strony określiły na 5 zł. Czy zaproponowane rozwiązanie jest dopuszczalne?

102 Analiza zagadnień praktycznych Stowarzyszenie rejestrowe zawarło umowę sponsorską. Jednym z postanowień umowy jest zobowiązanie organizacji do prowadzenia kampanii reklamowej sponsora, między innymi poprzez rozprowadzanie ulotek z jego logo. Stowarzyszenie prowadzi działalność odpłatną I nieodpłatną. Przeanalizuj powyższą sytuację I wskaż potencjalne problemy.

103 Martyna Mikusińska [wpisać dane kontaktowe] Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego