Organizacje i instytucje pomagające ofiarom przemocy w rodzinie w Polsce

Transkrypt

1 Instytut Psychologii Zdrowia PTP Ogólnopolskie Pogotowie dla ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia Organizacje i instytucje pomagające ofiarom przemocy w rodzinie w Polsce (stan na grudzień 2006 roku) Raport ogólnopolski (za okres październik grudzień 2007) z realizacji projektu Niebieska Sieć Sieć liderów lokalnych organizacji na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie Projekt finansowany ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich

2 Wstęp Niniejszy Raport zawiera podsumowanie realizacji projektu Niebieska Sieć sieć liderów lokalnych organizacji na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, realizowanego w okresie od października 2006 roku do grudnia 2007 roku. Koordynowany przez Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia Instytutu Psychologii Zdrowia PTP projekt Niebieska Sieć sieć liderów lokalnych organizacji na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie realizowany jest od 2006 roku. Pierwszy etap projektu trwał od lutego do sierpnia 2006 roku i był finansowany ze środków PHARE, drugi od października 2006 roku do grudnia 2007 roku i był finansowany ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Celem tego projektu było podniesienie poziomu jakości usług świadczonych przez organizacje pozarządowe w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz usprawnienie moŝliwości współpracy organizacji pozarządowych i instytucji pracujących w obszarze związanym z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Szczegóły tego projektu zostały opracowane w oparciu o wieloletnie doświadczenia Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, zebrane przy koordynacji, monitorowaniu i obsłudze istniejącego od 1996 roku ruchu społecznego o nazwie Ogólnopolskiego Porozumienia Osób, Organizacji i Instytucji Pomagających Ofiarom Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia. Głównym celem działań Ogólnopolskiego Porozumienia Osób, Organizacji i Instytucji Pomagających Ofiarom Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, była integracja środowiska pomocowego i wypracowanie systemowego podejścia do zjawiska przemocy w rodzinie. Jednym z podstawowych narzędzi do realizacji tego celu była prowadzona przez Pogotowie Niebieska Linia baza teleadresowa organizacji i instytucji pomagających ofiarom przemocy w rodzinie z terenu całej Polski. W ocenie osób prowadzących bazę Niebieskiej Linii, informacje o rosnącej liczbie podmiotów zajmujących się pomaganiem ofiarom przemocy, czy istotne zmiany dotyczące funkcjonowania placówek juŝ widniejących w nie zawsze miały szansę w odpowiednio szybkim czasie zostać zaktualizowane. Dotychczasowy, centralny system zbierania danych, nie zdawał egzaminu m.in. w przypadku organizacji pozarządowych, gdzie bardzo istotna jest moŝliwość częstej aktualizacji danych jest to spowodowane przede wszystkim częstymi zmianami adresów placówek, czy form udzielanej pomocy. Ponadto, dotychczasowy system z opóźnieniem rejestrował nowe instytucje, co - z uwagi na to, Ŝe część tych instytucji czy organizacji adresuje swoją ofertę do nowych, dotychczas nie obejmowanych pomocą grup (np. osób starszych czy niepełnosprawnych) - było istotnym mankamentem. Nie bez znaczenia był teŝ fakt, Ŝe sposób aktualizowania danych był mało efektywny i bardzo pracochłonny do komunikacji korzystano głównie z telefonów i poczty. W tej sytuacji, wobec coraz silniej odczuwanej przez członków Ogólnopolskiego Porozumienia Osób, Organizacji i Instytucji Pomagających Ofiarom Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia potrzeby zbudowania sprawnego systemu pomocy ofiarom przemocy domowej, powstał pomysł zintensyfikowania systemowych działań. A poniewaŝ realizacja tego zadania nie była moŝliwa bez silniejszej integracji i usprawnienia przepływu informacji, opracowano załoŝenia projektu Niebieska Sieć sieć liderów lokalnych organizacji na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zgodnie z załoŝeniami projektu przez tworzenie i koordynowanie działań Liderów Regionalnych przy wybranych organizacjach pozarządowych, miał zostać zrealizowany jego główny cel, czyli stworzenie, monitorowanie i poprawa jakości usług świadczonych przez 1

3 placówki i organizacje pozarządowe zajmujące się pomocą ofiarom przemocy w rodzinie, oraz usprawnienie współpracy organizacji i instytucji przeciwdziałających temu zjawisku. Ponadto, dzięki Niebieskiej Sieci zarówno osoby indywidualne, chcące zasięgnąć informacji o funkcjonującej w ich okolicy instytucji zajmującej się pomocą, jak i placówki zajmujące się przekazywaniem informacji o pomocy ofiarom i świadkom miały mieć moŝliwość otrzymywania wciąŝ aktualizowanych danych. Nie bez znaczenia był teŝ fakt, Ŝe kaskadowy, zinformatyzowany system komunikowania się z członkami Porozumienia zdecydowanie usprawniałby i przyspieszał wymianę informacji. W pierwszym etapie projektu Niebieska Sieć do realizacji wyŝej opisanego celu wybrano osiem organizacji liderskich, których reprezentanci (liderzy regionalni) koordynowali działania w dwóch, sąsiadujących województwach. W drugim etapie, liczbę koordynatorów udało się zwiększyć do szesnastu, koordynujących realizację projektu na terenie jednego województwa. Sposób wyboru organizacji liderskich spośród wszystkich instytucji, które zgłosiły chęć udziału w projekcie Niebieska Sieć opisany został w dalszej części raportu. PoniŜszy raport sporządzony został w oparciu o informacje aktualizowane w bazie danych projektu, raporty wojewódzkie sporządzone przez liderów regionalnych i ogólnodostępne dane obrazujące sytuację na terenie Polski w kwestii instytucjonalnych i organizacyjnych zasobów podmiotów zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Podobny raport w odniesieniu do danych za rok 2005 opracowany został w roku Obecnie prezentowany raport zostanie upubliczniony poprzez zamieszczenie go na portalu oraz Raport został podzielony na trzy części: Część I: I. 1. Wyłonienie i nawiązanie ścisłej współpracy z aktywnymi i skutecznymi organizacjami pozarządowymi I. 2. Usprawnienie przepływu informacji poprzez zaopatrzenie wybranych organizacji w odpowiedni sprzęt komputerowy i oprogramowanie komputerowe oraz specjalną bazę danych; I. 3. Zbieranie danych dotyczących zjawiska przemocy ze standaryzowanych załoŝeń słuŝących porównaniom regionalnym Część II: II. 1. Aktywizacja organizacji pozarządowych z wybranego terenu przez Lidera Regionalnego Część III: III. 1. Monitorowanie działań wszystkich organizacji przeciwdziałających przemocy w rodzinie w Polsce oraz ich programy działania. Ponadto raport zawiera załączniki i tabele. 2

4 Spis tabel w tekście: 1. Tabela 1. Liczba placówek w bazie teleadresowej Niebieskiej Sieci w poszczególnych województwach w 2005 i 2006 roku 2. Tabela 2. Status organizacji znajdujących się w bazie teleadresowej Niebieskiej Sieci 3. Tabela 3. Ośrodki Pomocy Społecznej (źródło: 4. Tabela 4. Placówki leczenia uzaleŝnienia od alkoholu (źródło: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) 5. Tabela 5. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne (źródło: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej) 6. Tabela 6. Powiatowe centra pomocy rodzinie (źródło: 7. Tabela 7. Ośrodki interwencji kryzysowej (źródło: 8. Tabela 8. Zasięg działania placówek 9. Tabela 9. Dostępność placówek (odpłatność, pobyt całodobowy) 10. Tabela 10. Dostępność placówek (rejonizacja, skierowanie, dostępność dla osób niepełnosprawnych) 11. Tabela 11. Całkowita liczba klientów 12. Tabela 12 Całkowita liczba klientów z podziałem na ofiary, sprawców i świadków przemocy 13. Tabela 13 Liczba osób odnotowanych przez policje w 2005 i 2006 roku za znęcanie się nad rodziną 14. Tabela 14 Liczba placówek, które udzieliły odpowiedzi dotyczących zatrudnienia specjalistów określonych profesji. 15. Tabela 15 - Liczba placówek i formy udzielanej pomocy. 16. Tabela 16 - Liczba placówek, w których jest stały dostęp do Internetu 2006 r. Spis wykresów w tekście: 1. Wykres 1 Liderzy projektu Niebieska Sieć. 2. Wykres 2 - Organizacje i instytucje pomagające ofiarom przemocy w rodzinie. 3. Wykres 3 - Podana w ankiecie Niebieskiej Sieci liczba ofiar przemocy domowej, którym została udzielana pomoc. Załączniki: 1. Załącznik nr 1 Ankieta aplikacyjna 2. Załącznik nr 2 Ankieta, na podstawie której zbierano informacje o danym podmiocie. 3

5 Spis tabel dołączonych do raportu: 1. Tabela 1.1. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie dolnośląskim 2. Tabela 1.2. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie kujawsko-pomorskim 3. Tabela 1.3. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie lubelskim 4. Tabela 1.4. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie lubuskim 5. Tabela 1.5. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie łódzkim 6. Tabela 1.6. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie małopolskim 7. Tabela 1.7. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie mazowieckim 8. Tabela 1.8. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie opolskim 9. Tabela 1.9. Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie podkarpackim 10. Tabela Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie podlaskim 11. Tabela Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie pomorskim 12. Tabela Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie śląskim 13. Tabela Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie świętokrzyskim 14. Tabela Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie warmińsko-mazurskim 15. Tabela Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie wielkopolskim 16. Tabela Liczba placówek z podziałem na wszystkie powiaty i gminy w województwie zachodniopomorskim 4

6 Część I I. 1.Wyłonienie i nawiązanie ścisłej współpracy z aktywnymi i skutecznymi organizacjami pozarządowymi II. 2. Usprawnienie przepływu informacji poprzez zaopatrzenie wybranych organizacji w odpowiedni sprzęt komputerowy i oprogramowanie komputerowe oraz specjalną bazę danych; III. 3. Zbieranie danych dotyczących zjawiska przemocy ze standaryzowanych załoŝeń słuŝących porównaniom regionalnym Przystępując do szczegółowego zaplanowania projektu, jesienią 2005 roku, realizatorzy projektu zamieścili na administrowanej przez Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia liście dyskusyjnej dla osób zawodowo zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie informację o przedsięwzięciu oraz adresowane do organizacji pozarządowych zaproszenie do współpracy. Taka sama informacja pojawiła się równieŝ na stronie internetowej ( i w newsletterze Pogotowia Niebieska Linia". Ponadto, informacja o projekcie została przesłana do zarejestrowanych w bazie teleadresowej członków Porozumienia Niebieska Linia, którzy zamieścili w niej swój adres mailowy. Inną drogą informowania i zapraszania do włączenia się w projekt Niebieska Sieć, były działania podjęte podczas X Ogólnopolskiej Konferencji Przeciw Przemocy w Rodzinie Od deklaracji do ustawy (grudzień 2005), na której spotkali się członkowie Ogólnopolskiego Porozumienia Osób, Instytucji i Organizacji Pomagających Ofiarom Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia. Przedstawiciele zainteresowanych instytucji zachęcani byli do wypełnienia ankiety aplikacyjnej (załącznik nr 1). Spośród grupy organizacji pozarządowych, które zgłosiły zainteresowanie udziałem w projekcie, jego realizatorzy wybrali w pierwszym etapie realizacji projektu 8 organizacji. Głównymi kryteriami przy wyborze organizacji liderskich były: aktywność w obszarze realizacji zadań dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie, rekomendacje wystawione przez instytucje państwowe i samorządowe, a takŝe dotychczasowa aktywność w ramach Porozumienia Niebieska Linia. Podobnymi kryteriami kierowano się roku 2006, poszerzając Sieć liderów regionalnych o kolejnych osiem placówek. Do realizacji drugiego etapu projektu ostatecznie zakwalifikowane zostały następujące organizacje i instytucje: 1. woj. dolnośląskie Fundacja "Non Licet" Pomoc Ofiarom Przemocy w Rodzinie, ul. Stalowa 6a, Wrocław, lider regionalny p. Daniel Łukacki 2. woj. kujawsko pomorskie Rzecznik Praw Ofiar Województwa Kujawsko Pomorskiego Urząd Marszałkowski, ul Słowackiego 114, Toruń, lider regionalny p. Mariola Tuszyńska 3. woj. lubelskie Centrum Interwencji Kryzysowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, ul. Szewska 1, Lublin, lider regionalny p. Agnieszka Pietrzak 5

7 4. woj. lubuskie Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka, ul. Piaskowa 9e, Zielona Góra, lider regionalny- p. Magdalena Dobrowolska Kowalik 5. woj. łódzkie Centrum Praw Kobiet, ul. Piotrkowska 115, Łódź, lider regionalny p. Agata Zakrzewska 6. woj. małopolskie Ośrodek Interwencji Kryzysowej, ul. Radziwiłłowska 88, Kraków, lider regionalny p. Ewa Skoczyńska 7. woj. mazowieckie Instytut Psychologii Zdrowia, Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" ul. Gęślarska 3, Warszawa, lider regionalny p. Anna Ulatowska 8. woj. opolskie Departament Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego, ul. Piastowska 14, Opole, lider regionalny p. Sylwia Mazur 9. woj. podkarpackie Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi Oratorium im. Ks. Bronisława Markiewicza, ul. Ofiar Katynia 57, Stalowa Wola, lider regionalny p. Maria Dekert 10. woj. podlaskie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie Ośrodek Interwencji Kryzysowej, ul. Włókiennicza 7, Białystok, lider regionalny p. Krzysztof Fedorczuk 11. woj. pomorskie Centrum Interwencji Kryzysowej PCK, Pl. Ks. Gustkowicza 13, Gdańsk, lider regionalny- p. Krzysztof Sarzała 12. woj. śląskie Stowarzyszenie Aktywne Kobiety Al. Zwycięstwa 17, Sosnowiec, lider regionalny p. Halina Sobańska 13. woj. świętokrzyskie Ośrodek Pomocy Rodzinie Stowarzyszania Pomocy Rodzinie Dysfunkcyjnej Przystań, ul. Murarska 11, Starachowice, lider regionalny p. Marta Majkusiak 14. woj. warmińsko-mazurskie Miejski Zespół Profilaktyki i Terapii UzaleŜnień, Al. Wojska Polskiego 8, Olsztyn, lider regionalny p. Agnieszka Bucała 15. woj. wielkopolskie Centrum Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, Pl. Kolegiacki 12 a, Poznań, lider regionalny p. Kazimierz Wencel, 16. woj. zachodniopomorskie Miejski Ośrodek Interwencji Kryzysowej, ul. Jedności Narodowej 42, Szczecin, lider regionalny p. Izabela CzyŜewska. 6

8 Wykres 1. Liderzy projektu Niebieska Sieć W ramach realizacji drugiego etapu projektu w dniu 16 stycznia 2007 roku w siedzibie Instytutu Psychologii Zdrowia PTP w Warszawie odbyło się pierwsze spotkanie liderów regionalnych. Większość z liderów otrzymała nowy sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem i została poinformowana o sposobie zbierania danych. Kolejne seminarium ogólnopolskie odbyło się w siedzibie Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia 21 czerwca 2007 roku. Podczas seminariów liderzy zostali przeszkoleni w posługiwaniu się bazą danych oraz poinformowani o sposobie przygotowania i opracowania raportu wojewódzkiego. Zadaniem liderów było dotarcie do nowych placówek i zebranie szczegółowych informacji na ich temat, a takŝe zaktualizowanie danych i rozwinięcie współpracy z wcześniej juŝ zidentyfikowanymi organizacjami i instytucjami, naleŝącymi do Porozumienia Niebieska Linia. W celu wystandaryzowania zbieranych danych w 2005 roku stworzono rozbudowaną i szczegółową ankietę, którą poddano ewaluacji i zmodyfikowano na potrzeby realizacji drugiego etapu projektu (załącznik 2). Ankieta została rozesłana przez liderów do poszczególnych, wcześniej przez nich zidentyfikowanych organizacji i instytucji. Część ankiet została przesłana do placówek drogą elektroniczną, część tradycyjną pocztą. Niemal wszyscy liderzy napisali w swoich raportach o duŝym zainteresowaniu projektem Niebieska Sieć oraz działaniami związanymi z realizacją zadań wynikających z ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Z tym, Ŝe nie zawsze przekładało się to na liczbę wypełnionych przez placówki i zwróconych ankiet - liderzy spodziewali się uzyskać 7

9 odpowiedzi od większej liczby podmiotów - rozesłano blisko 3000 ankiet, otrzymano około 30 procent wypełnionych ankiet. Okazało się, Ŝe wiele instytucji nie była w stanie odpowiedzieć na niektóre pytania zamieszczone w ankietach. Przyczyn takiego stanu rzeczy moŝe być wiele, wśród nich, jako bardzo prawdopodobne, moŝna wymienić: - wciąŝ pilotaŝowy charakter badania duŝa część placówek nie gromadziła dotychczas danych w sposób, który umoŝliwiałby odpowiedź na zadawane pytania; - konstrukcja ankiety niektórzy liderzy sygnalizowali konieczność naniesienia poprawek, tak by ułatwić instytucjom wypełnianie i późniejsze opracowywanie danych, przedstawiciele niektórych placówek skarŝyli się na skomplikowaną formę ankiety, duŝą ilość i szczegółowość pytań oraz długi czas, jaki trzeba poświęcić na jej wypełnienie; - motywacja osób wypełniających ankiety liderzy regionalni sygnalizowali czasem niestaranne wypełnianie zwracanych im ankiet, co stwierdzali chociaŝby na podstawie braku odpowiedzi na stosunkowo proste pytania, czy luki w danych teleadresowych. Najwięcej trudności dostarczyła ankietowanym część dotycząca odbiorców programów. Dane te są gromadzone w oparciu o róŝne kryteria obowiązujące w instytucjach lub organizacjach pozarządowych i uzaleŝnione od charakteru ich działania. Ponadto trudności sprawiło wyodrębnienie informacji dotyczących zasobów lokalowych i biurowych słuŝących do wykonywania zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w sytuacji kiedy nie jest to jedyna działalność placówki (np. w ośrodkach pomocy społecznej czy centrach interwencji kryzysowej) Liderzy zawracali jednakŝe uwagę, Ŝe systematycznie przeprowadzane badania oparte na wystandaryzowanej ankiecie, realizowane corocznie, pozwolą na uzyskiwanie coraz większej ilości informacji dotyczących specyfiki i skali zjawiska przemocy w rodzinie oraz zasobów, którymi dysponują organizacje pozarządowe i instytucje, słuŝących do przeciwdziałania temu zjawisku. JuŜ porównanie danych za rok 2005 i 2006 dowodzi, Ŝe w 2006 roku udało się zebrać duŝo więcej informacji statystycznych dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie i zasobów słuŝący przeciwdziałaniu temu zjawisku od duŝo większej liczby placówek niŝ w 2005 roku. O ile w roku 2005 zaktualizowano dane na temat 2083 placówek o tyle w 2006 roku liczba ta wzrosła do 2871 placówek. 8

10 Wykres 2. Organizacje i instytucje pomagające ofiarom przemocy w rodzinie. Systematyczne, coroczne badanie placówek działających w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej, dostarcza wielu cennych informacji dotyczących funkcjonowania instytucji pomocowych. Dane te umoŝliwiają szybszy i skuteczniejszy dostęp do informacji oraz pozytywnie wpływają na współpracę placówek partnerskich. Lider województwa opolskiego zawarł następujący wniosek w swoim raporcie: Biorąc pod uwagę, iŝ wiele instytucji w województwie opolskim po raz pierwszy w tym roku zetknęło się z projektem Niebieska Sieć oraz ankietą, wiele z nich uwaŝa pomysł prowadzenia ogólnopolskiej bazy danych za bardzo potrzebny i pomocny w pracy kaŝdej instytucji działającej w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Czasem ankiety przysyłały instytucje, które chciały być umieszczane w bazie danych, pomimo, Ŝe ich główna działalność nie koncentruje się wokół przemocy. W związku z tym, iŝ w tym roku instytucje przekonały się co do celu i sensu wypełniania ankiet, w roku 2008 zbierane dane powinny być pełniejsze, a samo rozprowadzanie i wypełnianie ankiet sprawniejsze. Podobne wnioski zawarli w swoich raportach pozostali wojewódzcy liderzy. 9

11 Lider województwa opolskiego zauwaŝył równieŝ, Ŝe w większości gmin województwa opolskiego działają placówki udzielające pomocy ofiarom przemocy domowej, przynajmniej w postaci punktu konsultacyjnego dla osób uzaleŝnionych w których udzielana jest takŝe pomoc ofiarom przemocy. Często punkty takie mieszczą się w budynku urzędu gminy i działają w godzinach pracy urzędu. Punkt taki z pewnością nie spełnia, zdaniem lidera swoich zadań. Ponadto zadania punktów konsultacyjnych w poszczególnych gminach są bardzo zróŝnicowane. Od zadań wynikających bezpośrednio z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi do działalności terapeutycznej, psychoterapeutycznej, nie zawsze prowadzonej przez kadrę dobrze do tego przygotowaną. Lider województwa zachodniopomorskiego zaobserwował, Ŝe zebrane na podstawie ankiety dane sugerują niewystarczającą ilość placówek świadczących całodobową pomoc osobom doświadczającym przemocy w rodzinie, w tym pomoc noclegową. Stosunkowo mało rozpowszechniona wydaje się teŝ zdaniem lidera systemowa pomoc całej rodzinie, pomoc dzieciom wykorzystywanym seksualnie (pomoc psychologiczna, bezpieczne warunki przeprowadzania przesłuchań w sprawach sądowych) czy oferta pomocy grupowej dzieciom, dorosłym ofiarom przemocy, rodzicom. Ponadto lider województwa zachodniopomorskiego zwrócił uwagę, Ŝe dane uzyskane na temat profilu specjalności pracowników zatrudnionych w placówkach działających na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie, wskazują na niewielką liczbę specjalistów takich jak psycholog, pedagog, prawnik, w stosunku do wszystkich osób zatrudnionych w placówkach biorących udział w badaniu. Wykazywane są natomiast specjalności, przy których niejasna jest kwestia wykształcenia czy zakresu kompetencji. Budzi to wątpliwości co do jakości świadczonych przez nie usług. Ciekawe wnioski zawarł w swoim raporcie lider województwa podlaskiego: PoraŜa mała ilość specjalistycznych ośrodków, niepokoi słaba dostępność do usług wyszkolonych fachowców z zakresu przeciwdziałania przemocy. Ten problem dotyczy przede wszystkim małych ośrodków. Trudno jednak nie zauwaŝyć zmian, jakie dokonały się w ostatnich latach w regionie. Utworzono 7 Ośrodków Interwencji Kryzysowej. W 2007 roku powstał w niewielkim Kolnie Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar przemocy w Rodzinie. W małych gminach powstają Punkty Informacyjno Konsultacyjne dla Ofiar Przemocy, wiele osób skończyło profesjonalne szkolenia. Lider województwa pomorskiego podkreślił, Ŝe dostępność świadczeń związanych z przeciwdziałaniem przemocy domowej jest na terenie województwa pomorskiego wciąŝ niedostateczna. Wprawdzie, większość ankietowanych placówek deklaruje brak barier dostępności (architektonicznych, związanych z reglamentacją świadczeń lub innymi utrudnieniami), lecz zdaniem lidera za niewielką dostępnością przemawia realnie niewielka liczba placówek pomocowych. Wcześniejsze badania wykazały, Ŝe duŝa część gmin województwa pomorskiego (blisko 50%) w ogóle nie posiada placówek zajmujących się tym problemem lub nie zareagowała na wezwanie do przesłania informacji o podejmowanych działaniach, a badania baz danych Centrum Interwencji Kryzysowej, Urzędu Marszałkowskiego, zasobów internetowych takŝe nie wykazały tam Ŝadnych działań w omawianym zakresie. Spora część, spośród tych gmin, które nadesłały informacje mogła wykazać się jedynie działaniami obligatoryjnymi, związanymi z realizacją zapisów ustawy o pomocy społecznej, w części dotyczącej instytucjonalnych form wsparcia socjalnego - ogólnego (respondentami były jednostki organizacyjne pomocy społecznej) lub ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (np. komisje rozwiązywania 10

12 problemów alkoholowych). W większości wypadków nie moŝna tego jednak uznać za pomoc specjalistyczną, a tym bardziej systemową. Zdaniem lidera z województwa łódzkiego większość organizacji i instytucji zatrudnia specjalistów na umowy zlecenia, takŝe dodatkowo w uzupełnieniu zasobów kadry etatowej, ponadto korzysta z pracy wolontariuszy ich liczba wzrasta w organizacjach pozarządowych. To moŝe wskazywać na problemy finansowe, z jakimi borykają się organizacje i konieczność poszukiwania specjalistów (studentów, emerytów) wykonujących swe zadania na zasadzie wolontariatu. Liczba klientów takich organizacji często przewyŝsza liczbę osób przyjętych przez instytucje, w których zatrudniona jest kilkuosobowa kadra etatowa. W kilku raportach wojewódzkich pojawiła się informacje, Ŝe analiza ankiet wskazuje na niewielkie wykorzystanie funduszy zagranicznych do finansowania działań związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Mało teŝ realizuje się programów i projektów skierowanych do osób starszych, niepełnosprawnych, zamieszkujących środowiska wiejskie oraz sprawców przemocy. Z raportu lidera województwa lubelskiego: Ankietowani zgłaszają, iŝ niezadowalające fundusze nie pozwalają na rozwój działań związanych z przeciwdziałaniem przemocy domowej. Tylko nieliczne placówki korzystają ze środków unijnych. związku z tym istnieje potrzeba tworzenia partnerstw wśród wymienionych instytucji i ubiegania się o w/w środki na organizowanie nowych programów terapeutycznych oraz korekcyjnych dla ofiar i sprawców przemocy, bezpłatnych szkoleń i superwizji dla osób zajmujących się bezpośrednią pracą z osobami doświadczającymi przemocy. W większych miastach Polski zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy przekazywane są (zgodnie z ustawą o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie) organizacjom pozarządowym, które oprócz działalności typowej dla punktu konsultacyjnego prowadzą równieŝ szereg dodatkowych działań mających wszechstronnie pomóc osobie potrzebującej i szukającej pomocy. Często mają w swojej ofercie pomoc psychologiczną, prawną, socjalną, terapię indywidualną, terapię rodzin, zajęcia psychoedukacyjne dla dzieci i inne. Zatrudniają wykwalifikowanych specjalistów do prowadzenia zajęć. Jednak placówki, szczególnie te pozarządowe cechuje duŝa rotacja. Na podstawie analizy zebranych danych naleŝy uznać, Ŝe choć dostępność świadczeń związanych z przeciwdziałaniem przemocy domowej w porównaniu ze stanem sprzed kilku lat wzrasta, to jednak ciągle jest niedostateczna, aby sprawnie działać w sytuacjach interwencji bezpośrednich i długofalowej, specjalistycznej pomocy i terapii. Potrzeba nieustannej edukacji, podnoszenia świadomości i podkreślania ogromnej wagi rozrastającego się problemu jest nadal aktualna. Odnotować naleŝy wyraźny wzrost liczby specjalistów przypadających na jedną placówkę w stosunku do roku Warto jednak pamiętać, Ŝe liczba zatrudnionych osób oraz zakres oferowanej pomocy w głównej mierze zaleŝy od środków finansowych. 11

13 Część II Aktywizacja organizacji pozarządowych z wybranego terenu przez Lidera Regionalnego Zgodnie z przyjętym załoŝeniem, w ramach projektu "Niebieska Sieć" liderzy regionalni organizowali na terenie podległych im województw seminaria i konferencje, w ramach których poruszano m.in. zagadnienia dotyczące realizacji projektu. Seminaria oprócz ciekawej części merytorycznej, przyniosły wiele interesujących dyskusji, refleksji, wniosków i pomysłów na przyszłość. W 2007 roku, zgodnie z załoŝeniami projektu obligatoryjnie seminaria organizowali liderzy powołani w końcu 2006 roku. Liderzy regionalni, pełniący swe funkcje od początku 2006 roku seminaria mogli organizować fakultatywnie. W załączeniu przykładowe programy seminariów (załącznik 3). Lider województwa lubelskiego - Centrum Interwencji Kryzysowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w 2007 r. zorganizował 2 konferencje pod hasłem Bądźmy razem, pierwsza o zasięgu lokalnym, druga o zasięgu wojewódzkim, których celem było stworzenie sieci kontaktów organizacji, słuŝb i instytucji działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz szeroko pojętej pomocy osobom znajdującym się w sytuacjach trudnych. Jednym z bloków tematycznych II Konferencji Bądźmy razem, która odbyła się w grudniu 2006 r. było seminarium wprowadzające do projektu Niebieska Sieć. Renata Durda kierownik Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia zapoznała uczestników konferencji z ideą Niebieskiej Sieci zachęcając do uczestnictwa i współpracy. W konferencji uczestniczyło ok. 200 osób z rejonu województwa lubelskiego m.in.: przedstawiciele słuŝb pomocowych: policji, straŝy, sądów, słuŝby zdrowia, OIK-ów, MOPR, MOPS, OPS, PCPR, PPP, UW, UM, Poradni UzaleŜnień, Domów Dziecka oraz licznych organizacji pozarządowych. Identyfikując problemy związane z realizacją zadań z zakresu niesienia pomocy osobom doświadczającym przemocy w rodzinie oraz przeciwdziałania temu zjawisku na terenie województwa małopolskiego Ośrodek Interwencji Kryzysowej z Krakowa we współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w dniach 6 marca, 5 kwietnia, 7 maja 2007 roku przeprowadził seminaria szkoleniowe dotyczące najczęściej zgłaszanego problemu przez pracowników pomocy społecznej w realizowaniu procedury Niebieskiej Karty. W czasie seminarium omawiany był równieŝ projekt Niebieska Sieć. W seminarium uczestniczyło 62 osoby z terenu województwa. W ramach programu Przeciw przemocy - budowa lokalnych koalicji odbyło się teŝ seminarium szkoleniowo - treningowe dla powiatu gorlickiego województwa małopolskiego. Celem tego spotkania było tworzenie i rozwijanie spójnego i interdyscyplinarnego systemu zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie oraz pomoc rodzinom doświadczającym przemocy. W dniach 14 i 15 maja 2007 roku w spotkaniach uczestniczyło 56 osób, przedstawicieli wielu instytucji i organizacji, specjalistów róŝnych zawodów budujących lokalne koalicje przeciw przemocy w rodzinie. W województwie opolskim seminarium poświęcone m.in. projektowi Niebieska Sieć oraz sprawom związanym z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych odbyło się 16 maja 2007 roku i zorganizowane było wspólnie z pełnomocnikiem Zarządu Województwa Opolskiego ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz 12

14 Dyrektorem Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego w Opolu. Zaproszenia wysłane zostały do Burmistrzów, Wójtów, Prezydentów Miast i Gmin całego województwa oraz do Starostów, z prośbą o wytypowanie przedstawiciela instytucji zajmującej się w Gminie czy powiecie ww. problematyką. Zaproszenia wysłane zostały równieŝ do instytucji i organizacji zajmujących się na terenie województwa opolskiego problematyką przemocy w rodzinie. O ile instytucje samorządowe licznie wzięły udział w seminarium to przedstawicieli organizacji pozarządowych przybyło niewielu. Wynika to równieŝ z tego, Ŝe na terenie województwa opolskiego działa stosunkowo niewiele organizacji pozarządowych. Seminarium poświęcone wymianie doświadczeń związanych z dotychczasową realizacją Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w województwie podlaskim oraz projektowi Niebieska Sieć odbyło się w Białymstoku 10 maja 2007 roku. Organizatorami konferencji byli: Podlaski Urząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Komenda Wojewódzka Policji w Białymstoku oraz lider regionalny projektu Niebieska Sieć - Ośrodek Interwencji Kryzysowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku. Zaproszenia trafiły do ponad 250 podmiotów działających w obszarze przeciwdziałania przemocy na terenie województwa. Najliczniej na zaproszenie do wzięcia udziału w seminarium odpowiedziały instytucje samorządowe. Na spotkanie przybyło około 120 przedstawicieli zaproszonych instytucji i organizacji pozarządowych. WaŜnym elementem spotkania była prezentacja projektu Niebieska Sieć. Projekt zaprezentowała pani Renata Durda, Kierownik Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia. Seminarium cieszyło się duŝym zainteresowaniem, a rozmowy kuluarowe potwierdziły ogromne zapotrzebowanie na wiedzę i umiejętności pracy z osobami doświadczającymi przemocy domowej. W dniu 11 maja 2007 roku odbyło się równieŝ seminarium dla województwa świętokrzyskiego. Tematem przewodnim było: Jak pomagamy rodzinie dotkniętej problemem przemocy. Seminarium odbyło się w Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach. W seminarium wzięła udział Anna Staszewska koordynator projektu Niebieska Sieć z Instytutu Psychologii Zdrowia. Ogółem w seminarium wzięło udział 180 osób. Byli to przedstawiciele pomocy społecznej, samorządów lokalnych, policji, poradni psychologiczno pedagogicznych, PCPR, Ośrodków Interwencji Kryzysowej oraz (niewiele) organizacji pozarządowych. Podobne seminarium odbyło się w Olsztynie w dniu 17 maja 2007 roku, wzięło w nim udział 31 reprezentantów zaproszonych instytucji i organizacji pozarządowych z województwa warmińsko-mazurskiego. Program obejmował prezentację projektu Niebieska Sieć oraz raportu z badań za 2005 roku, prezentację Gminnego Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na przykładzie miasta Olsztyn oraz przykłady dobrych praktyk w zakresie tworzenia koalicji, systemów, działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Swoje działania we wspomnianym zakresie zaprezentowali: Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie z Olsztyna oraz Urząd Miasta Szczytno. W seminarium wzięła udział Renata Durda Kierownik Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia oraz Anna Ulatowska lider Niebieskiej Sieci dla województwa mazowieckiego. Na spotkaniu potwierdzono zasadność tworzenia zespołów interdyscyplinarnych w pracy na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, podejmowania działań systemowych we wspomnianym obszarze oraz szkolenia przyszłych realizatorów programów dla sprawców przemocy w rodzinie, których na terenie województwa warmińsko-mazurskiego jest niewielu. 13

15 Lider województwa zachodniopomorskiego - Miejski Ośrodek Interwencji Kryzysowej w dniu 16 maja 2007 roku zorganizował seminarium pod hasłem System pomocy rodzinie z problemem przemocy. Program seminarium obejmował wykład dotyczący systemowej pomocy rodzinie z problemem przemocy oraz wykład dotyczący pomocy dziecku doświadczającemu przemocy. Koordynator projektu Niebieska Sieć z ramienia Instytutu Psychologii Zdrowia Anna Staszewska przedstawiła załoŝenia projektu oraz zaprezentowała działalność Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia. W seminarium wzięło udział 28 przedstawicieli organizacji i instytucji pomagających ofiarom przemocy w rodzinie z terenu województwa zachodniopomorskiego. OŜywiona dyskusja wywiązała się w czasie wykładu dotyczącego trudności związanych z pomaganiem ofiarom przemocy w rodzinie. W okresie od stycznia do grudnia 2007 roku odbyły się następujące konferencje i seminaria, na których m.in. koordynatorzy prezentowali załoŝenia i rezultaty projektu Niebieska Sieć : 20 kwietnia 2007 roku w Bydgoszczy, seminarium zorganizowane przez Kujawsko- Pomorski Urząd Wojewódzki, wojewódzkiego koordynatora do spraw realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz rzecznika Praw Ofiar przy Marszałku Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu - regionalnego lidera projektu Niebieska Sieć 10 maja 2007 roku w Białymstoku, seminarium organizowane przez Podlaski Urząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Komendę Wojewódzką Policji w Białymstoku oraz lidera regionalnego projektu Niebieska Sieć z województwa podlaskiego - Ośrodek Interwencji Kryzysowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie z Białegostoku, 11 maja 2007 roku w Kielcach, seminarium organizowane przez Urząd Wojewódzki w Kielcach oraz lidera regionalnego projektu Niebieska Sieć z województwa świętokrzyskiego, Ośrodek Pomocy Rodzinie Stowarzyszanie Pomocy Rodzinie Dysfunkcyjnej Przystań ze Starachowic, 16 maja 2007 roku w Szczecinie, seminarium zorganizowane przez lidera regionalnego projektu Niebieska Sieć z województwa zachodniopomorskiego Miejski Ośrodek Interwencji Kryzysowej ze Szczecina, 17 maja 2007 roku w Olsztynie, seminarium organizowane przez lidera regionalnego projektu Niebieska Sieć z województwa warmińsko-mazurskiego, Miejski Zespół Profilaktyki i Terapii UzaleŜnień z Olsztyna, 20 czerwca 2007 roku w Gdańsku, seminarium współorganizowane przez lidera regionalnego projektu Niebieska Sieć z województwa pomorskiego Centrum Interwencji Kryzysowej PCK z Gdańska, 23 listopada 2007 roku w Lublinie, konferencja organizowana przez lidera regionalnego projektu Niebieska Sieć z województwa lubelskiego Centrum Interwencji Kryzysowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie z Lublina, 27 listopada 2007 roku w Gnieźnie, konferencja Dramat w czterech ścianach: pomoc, prewencja, informacja organizowana przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gnieźnie z udziałem liderów projektu Niebieska Sieć. 14

16 Część III Monitorowanie działań wszystkich organizacji przeciwdziałających przemocy w rodzinie w Polsce oraz ich programy działania Placówki udzielające pomocy ofiarom przemocy domowej Po zakończeniu aktualizacji danych przez liderów wojewódzkich, w bazie teleadresowej Niebieska Sieć znajduje się obecnie 2871 placówek. W porównaniu z rokiem 2005 oznacza to wzrost o prawie 38 % liczby placówek działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W podziale na poszczególne województwa przedstawia się to następująco: Tabela 1. Liczba placówek w bazie teleadresowej Niebieskiej Sieci w poszczególnych województwach w 2005 i 2006 roku Lp. Województwo Liczba placówek w dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie OGÓŁEM Dane za rok 2005 i Liczba placówek w 2006 Zebrane w ramach projektu Niebieska Sieć dane, moŝna porównać z najbardziej obszernym, ogólnopolskim zbiorem danych o organizacjach pozarządowych i instytucjach w 15

17 kraju, czyli bazą administrowaną przez Stowarzyszenie Klon/Jawor, dostępną pod adresem: W ww. bazie znajdują się dane o polskich organizacjach pozarządowych i inicjatywach obywatelskich oraz róŝnego rodzaju instytucjach szczebla rządowego i samorządowego. Oprócz danych adresowych gromadzone są w niej informacje m.in. na temat historii, misji, prowadzonych działaniach, strukturze organizacyjnej, składzie osobowym itp. Dane pochodzą zarówno bezpośrednio od organizacji i instytucji, jak i z innych zbiorów danych (np. KRS, REGON), z prasy, internetu. W bazie znajdują się informacje na temat róŝnych organizacji i instytucji. Wśród nich działa na polu pomocy społecznej a w obrębie kategorii prawo i jego ochrona, prawa człowieka (podając taki klucz wyszukiwania, baza podaje dane dotyczące zarówno organizacji pozarządowych jak i instytucji rządowych i samorządowych). W bazie nie znajdziemy informacji o tym, ile organizacji i instytucji pomaga ofiarom przemocy w rodzinie. Istnieje kategoria zapobieganie przestępczości, ochrona bezpieczeństwa publicznego, pomoc ofiarom przestępstw, w ramach której wymienionych jest 534 podmioty, kategoria prowadzenie interwencji kryzysowej (350 placówek), pomoc osobom uzaleŝnionym lub ich bliskim, profilaktyka uzaleŝnień (1909 placówek), działania wspomagające rodziny niewydolne wychowawczo (1802 placówki). Oczywiste jest jednak, Ŝe są to kategorie znacznie szersze. Wymienione tu placówki pomagają zapewne równieŝ ofiarom przemocy w rodzinie, trudno jednak określić, choćby w przybliŝeniu w jakim procencie. 16

18 Tabela 2. Status organizacji znajdujących się w bazie teleadresowej Niebieskiej Sieci Lp. Organizacje: pozarządowe państwowe prywatne samorządowe inne 1 dolnośląskie Kujawskopomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Ogółem: Dane za rok Dane te moŝna odnieść do wyników badań: Sektor pozarządowy w liczbach 2006, które zostały przeprowadzone przez CBOS na zlecenie Stowarzyszenia Klon/Jawor w ramach Programu Trzeci Sektor. Z ww. badania przeprowadzonego na podstawie danych z rejestru REGON wynika, Ŝe na koniec III kwartału 2006 roku w Polsce było zarejestrowanych stowarzyszeń i fundacji. "Usługi socjalne i pomoc społeczna" wskazywało 9,9 % organizacji (najwięcej organizacji, tzn. 39,2%, jako najwaŝniejsze pole swoich działań wskazało obszar "sportu, turystyki, rekreacji i hobby"). Województwa, w których liczba zarejestrowanych organizacji w stosunku do liczby mieszkańców była największa, to: województwo mazowieckie, pomorskie, dolnośląskie i warmińsko-mazurskie zaś najmniej zarejestrowanych organizacji było w województwie świętokrzyskim, opolskim i kujawsko-pomorskim. Na obszarach wiejskich zlokalizowanych jest blisko 20% wszystkich zarejestrowanych w Polsce organizacji pozarządowych (11 170), podczas gdy 70% ma siedzibę w miastach bądź miasteczkach. Liczba nowopowstających organizacji pozostaje od lat stabilna. Co roku przybywa średnio nieco ponad 4 tysięcy stowarzyszeń i ok. 500 fundacji. Nie naleŝy jednak z tego wnioskować, Ŝe polski sektor pozarządowy z roku na rok 17

19 powiększa się o taką właśnie liczbę organizacji co roku bowiem pewna liczba organizacji kończy działalność (co zwykle nie znajduje odzwierciedlenia w rejestrze REGON). W przeciwieństwie do organizacji pozarządowych, placówki rządowe i samorządowe są łatwe do zidentyfikowania w oparciu o dostępne źródła (np. strony internetowe instytucji państwowych, regionalnych centrów polityki społecznej). PoniŜsze tabele zawierają dane odnoszące się do liczby róŝnych podmiotów zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie z podziałem na województwa. Informacje pochodzą ze ogólnodostępnych źródeł, innych niŝ baza teleadresowa Niebieskiej Sieci. Tabela 3. Ośrodki Pomocy Społecznej Ośrodki Pomocy Społecznej l.p. województwo liczba placówek 1 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie 83 5 łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie 73 9 podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 119 OGÓŁEM 2601 Dane pobrane w XII 2007 roku (źródło: ngo.pl) 18

20 Tabela 4. Placówki leczenia uzaleŝnienia od alkoholu Placówki leczenia uzaleŝnienia od alkoholu l.p. Województwo liczba placówek (łącznie) w tym oddziały całodobowe 1 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie OGÓŁEM w tym oddziały dzienne Dane pobrane w XII 2007 roku (źródło: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) 19

21 Tabela 5. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne Poradnie psychologiczno-pedagogiczne l.p. województwo liczba placówek 1 dolnośląskie 58 2 kujawsko-pomorskie 34 3 lubelskie 39 4 lubuskie 27 5 łódzkie 43 6 małopolskie 61 7 mazowieckie opolskie 16 9 podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 33 OGÓŁEM 687 Dane pobrane w XII 2007 roku (źródło: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej) 20

22 Tabela 6. Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie Powiatowe centra pomocy rodzinie l.p. województwo liczba placówek 1 dolnośląskie 26 2 kujawsko-pomorskie 19 3 lubelskie 20 4 lubuskie 12 5 łódzkie 21 6 małopolskie 19 7 mazowieckie 37 8 opolskie 11 9 podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 18 OGÓŁEM 317 Dane pobrane w grudniu 2007 roku (źródło: ngo.pl) 21

23 Tabela 7. Ośrodki interwencji kryzysowej Ośrodki interwencji kryzysowej l.p. województwo liczba placówek 1 dolnośląskie 4 2 kujawsko-pomorskie 5 3 lubelskie 5 4 lubuskie 1 5 łódzkie 5 6 małopolskie 6 7 mazowieckie 7 8 opolskie 3 9 podkarpackie 3 10 podlaskie 1 11 pomorskie 5 12 śląskie świętokrzyskie 3 14 warmińsko-mazurskie 1 15 wielkopolskie 8 16 zachodniopomorskie 6 OGÓŁEM 76 Dane pobrane w grudniu 2007 roku (źródło: PoniŜsza tabela została opracowana na podstawie bazy Niebieska sieć, do której zostały dołączone rekordy bazy Ogólnopolskiego Porozumienia Osób, Organizacji i Instytucji Pomagających Ofiarom Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia. Przedstawia informacje na temat zasięgu działania placówek opracowane w oparciu o zaktualizowane w ramach projektu Niebieska Sieć dane. Z tym, Ŝe analizując zamieszczone dalej informacje statystyczne, naleŝy pamiętać, Ŝe dane te nie są reprezentatywne, nie tylko dlatego, Ŝe udział w tym projekcie zgłosiła tylko część organizacji i instytucji zajmujących się udzielaniem pomocy ofiarom przemocy domowej - nie bez znaczenia jest równieŝ to, Ŝe wiele z tych organizacji nie odpowiedziało na wszystkie pytania ankiety, pozostawiając puste pola. 22

24 Tabela 8. Zasięg działania placówek. Lp. Województwo Liczba placówek od których pochodzą dane Liczba placówek o zasięgu wojewódzkim Liczba placówek o zasięgu powiatowym Liczba placówek o zasięgu gminnym Liczba placówek o zasięgu miejskim dolnośląskie kujawskopomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie OGÓŁEM Dane za rok 2005 i Natomiast wszystkie pozostałe, poniŝej przedstawione dane, dotyczą tylko tych placówek które wypełniły ankiety, przeprowadzone w ramach projektu Niebieska Sieć. 23

25 Tabela 9. Dostępność placówek (odpłatność, pobyt całodobowy) Lp. Województwo Liczba placówek, w których wymagana jest odpłatność (np. za jednorazową konsultację) Liczba placówek udzielających całodobowego wsparcia 1. dolnośląskie kujawskopomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie OGÓŁEM: Dane za rok Liczba placówek udzielających całodobowego wsparcia z odpłatnością za pobyt 24

26 Tabela 10. Dostępność placówek (rejonizacja, skierowanie, dostępność dla osób niepełnosprawnych) Lp. Województwo Liczba placówek, w których przestrzegana jest rejonizacja Liczba placówek, których wymagane skierowanie w jest 1. dolnośląskie kujawskopomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie OGÓŁEM: Liczba placówek dostępnych dla osób niepełnosprawnych Dane za rok Dane na temat ofiar, sprawców i świadków przemocy domowej. Precyzyjne dane na temat klientów, na rzecz których świadczona była pomoc przekazało 718 placówek. W zestawieniu wojewódzkim przedstawiają się one następująco: 25

27 Tabela 11. Całkowita liczba klientów Lp. Województwo Całkowita liczba klientów 1 dolnośląskie kujawskopomorskie b.d. 3 lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie 11 7 mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie b.d. 12 śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 4600 OGÓŁEM Dane za rok DuŜe rozbieŝności pomiędzy liczbami klientów placówek dla poszczególnych województw tłumaczyć moŝna faktem, Ŝe odpowiednie statystyki prowadzi jedynie część ankietowanych placówek. NaleŜy przypuszczać, Ŝe w kolejnych latach statystyki te będą bardziej porównywalne. Zebrane w ankietach dane na temat adresatów podjętych działań, tzn. ofiar, świadków oraz sprawców aktów przemocy domowej są fragmentaryczne, o bardzo duŝym zróŝnicowaniu w podziale na poszczególne województwa. Przedstawiamy je w poniŝszej tabeli. 26

28 Tabela 12. Całkowita liczba klientów z podziałem na ofiary, sprawców i świadków. Lp. Województwo 0fiary Sprawcy Świadkowie 1. dolnośląskie kujawskopomorskie b.d. b.d. b.d. 3. lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie 8 3 b.d. 7. mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie b.d. b.d. b.d. 12. śląskie świętokrzyskie warmińskomazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie OGÓŁEM: ŁĄCZNIE: Dane za rok DuŜa liczba sprawców przemocy, w województwie lubelskim, mazowieckim, świętokrzyskim, podlaskim i zachodniopomorskim oznacza, Ŝe w województwach tych realizowane są specjalistyczne programy pomocowe, skierowane do sprawców przemocy. W województwie świętokrzyskim liczba ta jest największa i spowodowane jest to tym, Ŝe poszczególne jednostki policji interweniujące w sprawach przemocy w rodzinie udzieliły na ten temat precyzyjnej odpowiedzi. Z danych z rocznika statystycznego wynika, Ŝe w 2006 roku skazano z art. 207 Kodeksu karnego, czyli za znęcanie się nad członkiem rodziny lub inną osobą zaleŝną lub bezradną osób. Z kolei policja w swoich danych za znęcanie się nad rodziną odnotowała: 27