Ogólnopolski Konkurs Aktywny zuch, harcerz i uczeń w szkole II edycja r r.

Transkrypt

1 Ogólnopolski Konkurs Aktywny zuch, harcerz i uczeń w szkole II edycja r r. KARTA PRACY 2a ZADANIE 2 - Mapa pamięci o miejscach i bohaterach stworzenie mapki z zaznaczeniem miejsc ważnych dla okolicy zastępu. Klasa IVa Data Działanie Wyjście z klasą do wyznaczonego miejsca pamięci, pozyskanie informacji na jego temat, wyznaczenie trasy dojazdu na mapie. Miejsce (adres) Mapka z zaznaczoną przebytą trasą 1. Mogiła, w której pochowano ofiary katastrofy kolejowej z 22 lipca 1944 roku oraz ciała rozstrzelanych mężczyzn z powiatu parczewskiego podczas egzekucji przeprowadzonej przez nazistów. 2. Pomnik upamiętniający katastrofę kolejową z 22 lipca 1944 roku. Czego dowiedzieliście się na temat wyznaczonego Wam miejsca pamięci? Z jaką postacią lub postacią historyczną jest związane? Podczas II wojny światowej partyzanci, chcąc utrudnić Niemcom transport broni, amunicji i żywności na front, postanowili nocą wysadzić pociąg wojskowy. Nie przypuszczali, że Niemcy przypną przed lokomotywę tak zwane lory z piaskiem i posadzą na nich Polaków, którzy chcieli jechać w stronę Kraśnika. 22 lipca 1944 roku pociąg został wysadzony, a w katastrofie zginęło 25 osób. W miejscu katastrofy dzięki staraniom miejscowego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, a przede wszystkim jego prezesa pana Władysława Wójcika, przy poparciu władz stanął pomnik upamiętniający tę tragedię. Odsłonięto go 16 X 2004 r. 22 lipca 1944r. Kałmucy przyprowadzili 25 więźniów Zamku Lubelskiego - partyzantów ujętych w lasach parczewskich. Więźniowie zostali rozstrzelani nieopodal drogi prowadzącej do Zemborzyc. Na cmentarzu parafialnym pochowano we wspólnej mogile ofiary katastrofy kolejowej i tych rozstrzelanych, których ciał nie zabrano do rodzinnych grobów. Na tej mogile pierwotnie postawiono drewniany krzyż z napisem: Tu spoczęli na wieki zabici przez Niemców dnia 22 lipca 1944 roku 25 mężczyzn z parafii Parczew i inni. Staraniem byłych żołnierzy AK, mieszkańców Krężnicy i powiatu parczewskiego wybudowano pomnik nad tą zbiorową mogiłą, który uroczyście odsłonięto 7 VI 1998 roku. Obok tej kwatery stoi indywidualny

2 pomnik kamienny Macieja Łukaszewskiego, który żył lat 17 zginął wraz z kolegami dn Wywiad z osobą, która mieszka blisko miejsca pamięci. Możecie go zapisać, nagrać lub nakręcić krótki film. Wywiad z panią Krystyna Roman, emerytowaną nauczycielką szkoły w Krężnicy Jarej, Prezesem Stowarzyszenia Społecznego CIS Centrum Integracji Społecznej. KL. IVa: Jesteśmy uczniami ZS8 w Lublinie. Nasza szkoła przystąpiła do konkursu "Aktywny zuch, harcerz i uczeń w szkole". Jednym z zadań konkursowych jest sporządzenie map miejsc pamięci znajdujących się w naszej okolicy. P. Krystyna Roman: W Krężnicy jest kilka takich miejsc. KL. IVa: Każda klasa wybrała się dzisiaj do innego miejsca, o którym wcześniej musiała zgromadzić informacje. My odwiedziliśmy dzisiaj pomnik ofiar katastrofy kolejowej z 1944 roku oraz miejscowy cmentarz, na którym w zbiorowej mogile pochowano ofiary tejże katastrofy. Wiemy już o tym zdarzeniu sporo, ale mamy nadzieję, że od Pani dowiemy się jeszcze więcej. P. Krystyna Roman: Na temat tej katastrofy niewiele w ogóle wiadomo. To było okryte ciszą i milczeniem. Pomnik, który dzisiaj widzieliście, stoi w tym miejscy od 2004 roku. Fundatorem i inicjatorem jego budowy i upamiętnienia miejsca katastrofy był prezes Światowego Związku Żołnierzy AK 14 Placówka AK Krężnica Jara pan Władysław Wójcik. Jego grób znajduje się na cmentarzu w Zemborzycach. Zmarł w ubiegłym roku w lipcu w wieku 89 lat. Był żołnierzem Armii Krajowej, należał do tej 14 placówki AK której dowódcą był Krzysztof Goliński ps. "Mir". Trafił tam jako kilkunastoletni chłopak, więc potem założył sobie, że jego celem będzie pielęgnowanie miejsc pamięci. Jeżeli chodzi o samą katastrofę, to ja też niewiele wiem. Swego czasu prowadziłam z grupą uczniów klasy szóstej takie badania związane z katastrofą kolejową. Udało nam się rozmawiać ze świadkami tych zdarzeń - nieżyjącą już p. Łucją Niedźwiedzką - Krasulą, która w tym czasie była sanitariuszką i udzielała pomocy poszkodowanym w katastrofie. Rozmawiałam też z panią Marianną Wilczek, która mieszkała na przeciwko tego pomnika rozstrzelanych tu w Krężnicy, jeszcze z kilkoma innymi osobami, które niestety już nie żyją. I co się działo? Różne są daty - właściwie zwykło sie mówić, że ta tragedia wydarzyła się w nocy z 21 na 22 lipca, ale sama spotkałam się z inną datacją - gdzieś na początku lub w połowie lipca. Ktoś zapisał, że jeszcze nie zaczęły się żniwa i to zdecydowanie było w pierwszej połowie lipca. W wielu innych źródłach pojawiła się jednak data lipca i ostatecznie ją uważa się za właściwą. Niemcy wysyłali na front pociągi z pomocą. Właściwie front wschodni był już bardzo blisko na terenie Lubelszczyzny, armia sowiecka przekroczyła linię Bugu, doszło do wyzwolenia części Lubelszczyzny, Chełma, dosyć blisko już były wojska sowieckie i oddziały polskie, więc ruch pociągów był nieco zmniejszony. Mimo to Niemcy próbowali wysyłać składy pociągów z jakąś pomocą na front. Mówi się, że nocą z Lublina wyjechał pociąg pancerny. Ostatnio też spotkałam się z taką informacją, że nie był to pociąg pancerny tylko towarowy, który też wiózł jakieś rzeczy Niemcom. Do bardzo częstych praktyk należało podkładanie na torach materiałów wybuchowych w celu wysadzenia pociągu. Niemcy się tego obawiali, więc co robili? Bardzo często przed lokomotywą przyczepiali takie płaskie wagony tzw lory, na których były np. worki z piaskiem. Ich celem było ratowanie pociągu przed zniszczeniem podczas wybuchu. Tego feralnego dnia pracownicy kolei ogłosili, że jedzie pociąg do Kraśnika i kto z Polaków chce, tam jechać - wsiąść na lory czyli na te płaskie, niczym nie przykryte wagony. I rzeczywiście sporo ludzi chciało z tej okazji skorzystać i wsiadło na lory. Niestety, na tym zakręcie w Krężnicy, gdzie pociąg wyraźnie zwalniał, zostały podłożone ładunki wybuchowe. Te pierwsze dwa wagony wyleciały w powietrze, wypadły z szyn, no i ludzie, którzy tam siedzieli, zostali siłą wybuchu mocno poszkodowani, część zginęła. Czytałam relację jednego z ówczesnych mieszkańców (czternastolatka) pana Kubeckiego - opowiadał, że razem z kolegami spali gdzieś nieopodal w stogu i usłyszeli ogromy huk. Dobiegli szybko do miejsca katastrofy. Niewiele było widać, bo była noc - słychać było tylko krzyki i jęki rannych. Miejscowa placówka szybko zorganizowała pomoc i między innymi pomocy udzielała wspomniana wcześniej pani Łucja Niedźwiecka - Krasula, ówczesna sanitariuszka 14 Placówki AK. Mówiła, że było bardzo trudno, widok przykry, nie było czym bandażować, więc wykorzystywano prześcieradła, kobiety odrywały nawet kawałki spódnic, żeby zatamować rannym krew. Byli też ludzie z połamanymi kończynami - trzeba było je usztywniać, więc wykorzystywano wszystko, co było pod ręką - gałęzie, patyki a nawet fragmenty walizek. Rannych odwożono do Lublina bądź zabierali ich do domów ludzie miejscowi. Niemcy stali z bronią, z tym że nie przeszkadzali ponoć w udzielaniu pomocy. Wiele z osób

3 poszkodowanych nie miało dowodów tożsamości, nie było wiadomo, kto to jest. Ciała zabitych złożono w jednej wspólnej mogile na miejscowym cmentarzu. Wśród zabitych był również siedemnastoletni chłopiec - Maciek Łukasiewicz z Warszawy. Niedługo po tych wydarzeniach zjawiła się rodzina (chłopiec był synem architekta z Warszawy), ekshumowano jego ciało chłopca i pochowano w oddzielnym grobie. Przez kolejne lata rodzina przyjeżdżała i opiekowała się grobem,ale juz od kilkudziesięciu lat nikt się pojawia. Obecnie mogiłami opiekuje się szkoła w Krężnicy, więc głównie z okazji świąt, rocznic, Wszystkich Świętych groby są sprzątane i zapalane są na nich znicze. KL. IVa: Czy wiadomo, kto podłożył ładunki wybuchowe? Kto odpowiada za katastrofę? P. Krystyna Roman: Tak naprawdę nikt tego nie wie. Na pewno nikt nie przypuszczał, że ucierpią Polacy. To była wojna - zginęło wielu niewinnych ludzi. Celem było zniszczenie niemieckiego pociągu. Możliwe, że to Placówka AK, możliwe że oddział Armii Ludowej lub Batalionów Chłopskich, które również na tym terenie się pojawiały. Pojawia się również informacja, że mogły to być radziecki oddział partyzancki Fiodora. To była wojna, nie było można wszystkiego przewidzieć. Ja również dużo o tym czytałam, poszukiwałam informacji w różnych źródłach, wypowiadali się profesorowie z UMCSu i KULu i pracownik IPNu,że na tym terenie nikt nie słyszał o oddziale Fiodora, że na tym terenie nie stacjonowała żadna jednostka radziecka, ale pojedyncze wypady były możliwe. Najprawdopodobniej ładunki wybuchowe podłożyła jakaś grupa partyzancka. Był to lipiec 1944 roku - placówka AK była już w drobnej rozsypce ponieważ w nocy z 6 na 7 czerwca zginął komendant 14 Placówki AK Krzysztof Goliński. Zginął w potyczce pod Bychawą. KL. IVa: Bardzo dziękujemy za przekazanie nam tak wyczerpującej informacji. Chyba od nikogo w tej okolicy nie dowiedzielibyśmy się więcej, bo wielu miejscowych nie wie nawet, gdzie znajduje się pomnik ofiar katastrofy. P. Krystyna Roman: Tak, zza nasypu kolejowego prawie go nie widać. Nieżyjący już Władysław Wójcik, fundator i pomysłodawca tego pomnika, starał się, żeby wykupić od prywatnych właścicieli grunt, na którym pomnik się znajduje. Obecnie stara się o to i sołtys, i szkoła - są prowadzone rozmowy z właścicielami gruntu i drogi dojazdowej, mające na celu ich wykupienie, ocementowanie pomnika, ulepszenie dojazdu i postawienia tabliczki informacyjnej o znajdującym się tam miejscu pamięci. KL. IVa: Bardzo dziękujemy za przekazane nam informacje. P. Krystyna Roman: Ja również dziękuję. Czego nauczyliście się podczas wyprawy? Co najbardziej utkwiło w Waszej pamięci? Dlaczego warto odwiedzić to miejsce? Podczas wyprawy do Krężnicy Jarej poznaliśmy wiele faktów związanych z okresem II wojny światowej. Dowiedzieliśmy się o sporo o 14 Placówce AK stacjonującej w Krężnicy Jarej i jej dowódcy - Krzysztofie Golińskim. Wiemy już, że Niemcy pomagali swoim wojskom na froncie, wysyłając pociągi z towarami, a Polacy te pociągi wysadzali. Niemcy próbowali ich przechytrzyć i do pociągów doczepiali lory. Co najbardziej utkwiło w naszej pamięci? Przekonaliśmy się, że aby uczyć się historii, wcale nie musimy wybierać się do muzeum, bo w naszej najbliższej okolicy jest wiele miejsc związanych z ważnymi wydarzeniami historycznymi. Zapamiętaliśmy, że ofiary wojny, to nie tylko żołnierze, ale często niewinni cywile, jak chociażby 17 - letni Maciek Łukasiewicz, syn architekta z Warszawy. Warto odwiedzać miejsca pamięci, bo to żywa lekcja historii, którą pamięta się znacznie dłużej. Dokumentacja fotograficzna (2-3 wywołane zdjęcia, matowe, 9x13).

4

5

6