ekonomii społecznej Gmina Miejska Wałcz

Transkrypt

1 ekonomii społecznej Gmina Miejska Wałcz

2

3 1 ABC Ekonomii Społecznej Wstęp ABC Ekonomii Społecznej

4 2 Wstęp W ostatnich latach coraz częściej słyszymy o idei ekonomii społecznej. Zaangażowanie osób oraz instytucji w ekonomię społeczną daje niepowtarzalny sposób nie tylko na rozwój lokalny ale również na mobilizację w kreowaniu czy zmiany w środowisku, które nas otacza. Czym zatem jest ekonomia społeczna? Ekonomia społeczna to pewna działalność gospodarcza, która łączy cele społeczne i ekonomiczne. Działalność ta wyróżnia się tym, że większość zysków przeznacza na realizację zadań statutowych (tzn. nie jest nastawiona na zysk bądź na osiągnięcie korzyści prywatnych). Takie niekonwencjonalne działania, nastawione na społeczne cele, wpływają na efektywność ekonomiczną oraz przyczyniają się do lepszego radzenia sobie z problemami społecznymi. Przykładem tego są różnorodne inicjatywy czy przedsięwzięcia organizacji obywatelskich zajmujące się osobami najbardziej potrzebującymi, działalnością kulturową, edukacyjną czy zdrowiem. To właśnie w inicjatywach obywatelskich ujawnia się i tworzy kapitał społeczny. W ekonomii społecznej jest niezwykła siła, która może w znaczny sposób zmienić funkcjonowanie środowiska lokalnego i podnieść jakość życia jego mieszkańców. Dzisiejszym rynkiem rządzi prawo popytu i podaży, a wartość pracownika zależy od tego jakie korzyści przyniesie firmie. Ekonomia społeczna jest alternatywą i nawet przeciwwagą dla takiego stanu rzeczy. Daje nie tylko niezależność ekonomiczną, ale również motywuje do wzięcia odpowiedzialności za siebie i najbliższe otoczenie. Podstawą wdrożenia ekonomii społecznej jest budowanie dialogu i wzajemnego

5 3 Wstęp zaufania. Powinno to się odbywać na podstawie partnerstwa, zawieranego zarówno w formie formalnie powoływanych paktów jak i grup nieformalnych. Podstawą dialogu będzie: wymiana informacji, wspólne omawianie problemów i propozycji ich rozwiązań, otwartość na nowe pomysły. Aby ekonomia społeczna mogą zaistnieć niezbędne jest zaufanie społeczne do urzędu, że wesprze rozpoczętą działalność oraz zaufanie do przedsiębiorców, że potraktują powstający podmiot jako partnera do współpracy. Ponadto zaufanie też do innych podmiotów z trzeciego sektora, że będą chciały wykorzystać potencjał nowopowstałego podmiotu i traktować go jako partnera. W celu wsparcia ekonomii społecznej, na terenie województwa zachodniopomorskiego, powstały liczne instytucje, które wspierają różne podmioty, aby skuteczniej i lepiej wykonywały swoje zadania odnoszące się do ekonomii społecznej oraz pomagają osobom fizycznym zainteresowanym założeniem, prowadzeniem i zatrudnieniem w sektorze ekonomii społecznej. Jednym z takich instytucji jest Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej. Jest to projekt realizowany przez Gminę Miejską Wałcz w partnerstwie z Fundacją Nauka dla Środowiska oraz Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Wałczu przy współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Okres realizacji tego projektu to 3 lata, tj. 01 stycznia 2013 r. do 30 listopada 2015 r. Obszarem działania OWES są następujące powiaty: wałecki, drawski, łobeski, świdwiński oraz szczecinecki. Zaś projekt skierowany jest do: osób fizycznych zainteresowanych założeniem, prowadzeniem i zatrudnianiem w sektorze ekonomii społecznej oraz podmiotów ekonomii społecznej (organizacji pozarządowych, spółdzielni socjalnych, Spółdzielni Inwalidów i Niewidomych, Warsztatów Terapii Zajęciowej, Zakładów Aktywizacji Zawodowych, Centrum Integracji Społecznej).

6 4 ABC Ekonomii Społecznej Ekonomia Społeczna Przedsiębiorstwo Społeczne Podmioty Ekonomii Społecznej ABC Ekonomii Społecznej

7 5 Ekonomia Społeczna Przedsiębiorstwo Społeczne Podmioty Ekonomii Społecznej Ekonomia społeczna to sfera aktywności obywatelskiej, która poprzez działalność ekonomiczną i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych społeczną marginalizacją, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej (interesu ogólnego). Aby lepiej zrozumieć czym jest ekonomia społeczna należy skupić się na instytucjach, które stanowią istotę tego środowiska, czyli na przedsiębiorstwach społecznych (PES). Za przedsiębiorstwo społeczne uznaje się działalność o celach głównie społecznych, której zyski w założeniu są reinwestowane w te cele lub we wspólnotę, a nie w dążenie do maksymalizacji zysku lub zwiększenia dochodu udziałowców (czy też właścicieli). Przedsiębiorstwo społeczne charakteryzuje się tym, że: jest to podmiot prowadzący działalność gospodarczą, wyodrębniony pod względem organizacyjnym i rachunkowym; celem działalności gospodarczej jest integracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (w tym przypadku wymagane jest zatrudnienie co najmniej 50% osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub 30% osób niepełnosprawnych lub/i świadczenie usług społecznych użyteczności publicznej, realizując również cele prozatrudnieniowe); nie dystrybuuje zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, ale przeznacza go na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa jako kapitał niepodzielny oraz w określonej części na reintegrację zawodową i społeczną w przypadku przedsiębiorstw o charakterze zatrudnieniowym, lub na działalność pożytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa przedsiębiorstwo; jest zarządzany na zasadach demokratycznych, albo co najmniej konsultacyjno- -doradczych z udziałem pracowników i innych interesariuszy, zaś wynagrodzenia kadry zarządzającej są ograniczone limitami.

8 6 Ekonomia Społeczna Przedsiębiorstwo Społeczne Podmioty Ekonomii Społecznej Status przedsiębiorstwa społecznego uzyskiwany będzie na podstawie przepisów o przedsiębiorstwie społecznym poprzez uzyskanie odpowiedniego wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym. pamiętaj PES to forma aktywności społeczno-gospodarczej. PES mogą tworzyć zarówno organizacje pozarządowe czy też spółdzielnie socjalne nie nastawione na zysk. W definicyjny zestaw idealnego przedsiębiorstwa społecznego należy wpisać również pewne kryteria, którymi powinny charakteryzować się inicjatywy wpisujące się w ekonomię społeczną. Są to kryteria ekonomiczne i kryteria społeczne. Kryteria ekonomiczne prowadzenie w sposób względnie ciągły, regularny działalności w oparciu o instrumenty ekonomiczne, niezależność, suwerenność instytucji w stosunku do instytucji publicznych, ponoszenie ryzyka ekonomicznego, istnienie nielicznego płatnego personelu. Kryteria społeczne orientacja na społecznie użyteczny cel przedsięwzięcia, oddolny, obywatelski charakter inicjatywy, specyficzny, możliwie demokratyczny system zarządzania, możliwie wspólnotowy charakter działania, ograniczona dystrybucja zysków. Od przedsiębiorstwa zaliczonych do tego sektora nie wymaga się spełnienia wszystkich kryteriów lecz większości z nich. W sferze ekonomii społecznej działają Podmioty Ekonomii Społecznej, obejmujące 5 głównych grup: przedsiębiorstwa społeczne, będące fundamentem ekonomii społecznej; podmioty reintegracyjne, służące reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, tj. Zakłady Aktywności Zawodowej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Centra Integracji Społecznej, Kluby Integracji Społecznej; formy te nie będą w żadnym przypadku przedsiębiorstwami społecznymi, ale mogą przygotowywać do prowadzenia lub pracy w przedsiębiorstwie społecznym lub być prowadzone jako usługa na rzecz społeczności lokalnej przez przedsiębiorstwa społeczne;

9 7 Ekonomia Społeczna Przedsiębiorstwo Społeczne Podmioty Ekonomii Społecznej podmioty działające w sferze pożytku publicznego, które prowadzą działalność ekonomiczną, zatrudniają pracowników, choć ich działanie nie jest oparte na ryzyku ekonomicznym. Są to organizacje pozarządowe prowadzące działalność odpłatną i nieodpłatną pożytku publicznego; podmioty te mogą stać się przedsiębiorstwami społecznymi, o ile podejmą działalność gospodarczą w określonym zakresie, podejmując również zobowiązania statutowe odnośnie do dystrybucji zysku; podmioty sfery gospodarczej, które tworzone były jednak w związku z realizacją celu społecznego, bądź dla których leżący we wspólnym interesie cel społeczny jest racją bytu działalności komercyjnej. Są to podmioty, które nie spełniają wszystkich cech i warunków dotyczących działalności przedsiębiorstwa społecznego. Grupę tę można podzielić na trzy podgrupy: a. organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą, z której zyski wspierają realizację celów statutowych, b. zakłady aktywności zawodowej, c. spółdzielnie, których celem jest zatrudnienie, osobną grupą, która stanowi obszar ekonomii społecznej, są pojawiające się coraz częściej inicjatywy o charakterze nieformalnym (miejskie, lokatorskie i sąsiedzkie). Wśród najpopularniejszych Podmiotów Ekonomii Społecznej (PES) możemy wyróżnić: Stowarzyszenia Fundacje Spółdzielnie socjalne Spółdzielnie osób prawnych Warsztaty Terapii Zajęciowej Centra Integracji Społecznej Kluby Integracji Społecznej Zakłady Aktywizacji Zawodowej PES zajmują się takimi usługami, jak usługi socjalne, ochrona zdrowia, usługi finansowe, ubezpieczenia, rolnictwo, rzemiosło i rękodzieło, turystyka, ochrona środowiska, mieszkalnictwo, usługi dla lokalnej społeczności, kultura i rozrywka,

10 8 Ekonomia Społeczna Przedsiębiorstwo Społeczne Podmioty Ekonomii Społecznej integracja społeczna efekty zatrudnienia w ekonomii społecznej to nie tylko aktywizacja zawodowa, lecz także poprawa jakości życia pracowników, przeważne edukacja czy sport. Działają na rzecz ludzi oraz lokalnej społeczności. PESy również pozyskują środki zewnętrzne krajowe lub zagraniczne na realizację celów statutowych lub swoich pomysłów. Powodują powstanie nowych miejsc pracy, co stymuluje rozwój lokalny, jednak nie tylko od strony gospodarczej, ale również w aspekcie społecznym i kulturowym powstaje kapitał społeczny, który stanowi najważniejszy element konieczny dla rozwoju aktywności lokalnej. Jakie są korzyści z działalności PESów w sferze ekonomii społecznej? budowa demokracji uczestniczącej i budowa kapitału społecznego m.in. poprzez integrację społeczności lokalnych przyczyniającą się do: mobilizacji społeczności lokalnej do wspólnych działań na rzecz pełniejszego zaspokajania potrzeb mieszkańców, budowania postaw solidarności społecznej i działania na rzecz wspólnego dobra. W dalszym etapie wpływa to na rozwój kapitału społecznego na poziomie lokalnym. Rola ekonomii społecznej może być tu analizowana na dwóch poziomach: poziomie indywidualnym, gdy pracownicy przedsiębiorstw społecznych, dzięki zatrudnieniu, poszerzają swoje umiejętności społeczne, rozbudowują kontakty, wchodzą w nowe interakcje, przez co budują kapitał społeczny swój i przedsiębiorstwa, w którym pracują, poziomie społecznym działalność przedsiębiorstwa społecznego może przyczyniać się do budowy społeczeństwa obywatelskiego, zwiększać zaufanie obywateli do instytucji publicznych, polityka wzrostu zatrudnienia dzięki powstawaniu nowych miejsc pracy, a także aktywnemu podejściu podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych do kwestii aktywizacji i wspierania osób w trudnej sytuacji, ekonomia społeczna tworzy realne możliwości trwałej aktywizacji, usamodzielnienia oraz integracji społecznej i zawodowej.

11 9 Ekonomia Społeczna Przedsiębiorstwo Społeczne Podmioty Ekonomii Społecznej jawiająca się upodmiotowieniem, lepszą samooceną i zdolnością do samookreślenia, wzrostem satysfakcji, większym poczuciem własnej wartości. dostarczenie usług użyteczności publicznej dot. zaspakajania ważnych potrzeb, których mieszkańcy społeczności lokalnych nie są w stanie zaspokoić samodzielnie (np. usługi opiekuńcze, usługi w zakresie ochrony zdrowia, edukacji, kultury i ochrony środowiska; zbiorowe usługi komunalne, usługi wzajemne przedsięwzięcia działające w obszarze rynku i konkurencyjne właśnie ze względu na swój charakter, np. ubezpieczenia wzajemne, usługi zdrowotno opiekuńcze, spółdzielnie telefoniczne itp.), rozwój społeczności lokalnej np. dostarczając dla lokalnych przedsiębiorców, a także społeczności lokalnej niedrogie dobra bądź usługi użyteczności publicznej. pamiętaj Korzyści związane z rozwojem ekonomii społecznej są wzajemnie powiązane, uzupełniają się i wzmacniają. Ważne aby PESy działały w odpowiedzi na lokalne zapotrzebowanie na usługi bądź produkty. Tak jak każda inna firma, również firma społeczna działa na rynku i musi wykonywać prace, na które po prostu istnieje popyt. Mogą to być usługi, które zleci samorząd, ale może być też zwykła działalność na wolnym rynku pod warunkiem, że znajdą się klienci. W obu przypadkach podjęcie działalności powinna poprzedzać analiza rynku. Niezwykle ważnym czynnikiem powodzenia PES jest osoba lidera. Chodzi nie tylko o osobę, która poradzi sobie z założeniem i prowadzeniem PES, ale także o kogoś, kto nieustannie będzie potrafił mobilizować do pracy, widząc w działalności przedsiębiorstwa zarówno wspólną własność, jak i osobistą i społeczną misję. Zadaniem lidera jest także lobbowanie na rzecz PES w lokalnym środowisku, tworzenie klimatu współpracy z samorządem i miejscowym biznesem oraz otwartości w kontaktach z mediami. Silna osobowość, dar przekonywania, czasem osobiste świadectwo wsparte umiejętnościami negocjacyjnymi może dla powstającej instytucji zrobić więcej, niż sprawny menadżer, który traktuje tę działalność jedynie w kategoriach biznesowych.

12 10 Ekonomia Społeczna Przedsiębiorstwo Społeczne Podmioty Ekonomii Społecznej Bardzo ważny jest również zespół PES. Tworzą go w znacznej części osoby bezrobotne lub z innych przyczyn znajdujące się w gorszym położeniu, ale takie, które szukają zmiany w swoim życiu zdeterminowane, gotowe do wspólnego wysiłku nad stworzeniem sobie, a w przyszłości też innym, stanowiska pracy. Przedsiębiorstwa społeczne działają na otwartym rynku, a więc w warunkach ekonomicznej konkurencji ich pracownicy powinni zatem być osobami, których nie zrazi byle niepowodzenie. pamiętaj Z uwagi na złożoność przedsięwzięcia, jakim jest przedsiębiorstwo społeczne, warto przy jego zakładaniu i prowadzeniu skorzystać z profesjonalnego wsparcia jakie oferuje Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej w Wałczu (OWES).

13

14 12 ABC Ekonomii Społecznej Stowarzyszenie ABC Ekonomii Społecznej

15 13 Stowarzyszenie Grupa osób (np. członkowie rodziny, przyjaciele, znajomi), którzy mają wspólne zainteresowania, wspólny cel lub zamierzają coś zmienić w swoim środowisku mogą prowadzić działalność społeczną jako grupa nieformalna lub formalna. Jeśli działalności nadamy formę prawną (poprzez zarejestrowanie w Krajowym Rejestrze Sądowym) w wielu sytuacjach można łatwiej wpłynąć na sytuację wokół nas i przyczyniać się do pozytywnych zmian w naszym otoczeniu. ważne Stowarzyszenie to grupa ludzi skupionych wokół wspólnego celu, wspólnej idei. Kto może założyć stowarzyszenie? Stowarzyszenie mogą tworzyć osoby, które są obywatelami polskimi, cudzoziemcami mającymi stałe miejsce zamieszkania w Polsce, mającymi ukończone 18 lat, posiadającymi pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionymi praw publicznych. Jakie kroki należy podjąć aby założyć stowarzyszenie? 1. Zebrać 15 osób wokół wspólnego pomysłu. 2. Przygotować projekt statutu. 3. Zorganizować zebranie założycielskie. 4. Przygotować dokumenty potrzebne do rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). 5. Złożyć dokumenty w KRS. Statut i jego podstawowe elementy uwaga Najważniejszą czynnością w momencie tworzenia stowarzyszenia jest uchwalenie statutu. Na podstawie tego dokumentu opiera się działalność stowarzyszenia. Statut warto napisać samodzielnie, w gronie członków stowarzyszenia. Dzięki temu statut będzie dokładniej odzwierciedlał nasze potrzeby, a my będziemy lepiej rozumieli jego postanowienia.

16 14 Stowarzyszenie Statut powinien zawierać 1. Nazwę, która wyróżnia się od innych organizacji, instytucji itp. Dopuszczalne jest stosowanie skrótów. 2. Teren działania i siedzibę, która powinna znajdować się na terytorium Polski (nie ma obowiązku podawania w statucie dokładnego adresu siedziby. Dane teleadresowe podawane są na formularzu zgłoszeniowym stowarzyszenia do KRS). 3. Cele i sposoby ich realizacji. Stowarzyszenie nie może mieć celu zarobkowego, natomiast wszystkie inne cele są dozwolone zarówno te zaspakajające partykularne potrzeby swoich członków, jak i kierujące się interesem ogólnospołecznym. Przy określaniu celów należy pamiętać o tym, że to jak zostaną one zapisane w statucie jest ważne przy prowadzeniu działalności, ubieganiu się o dotację itp. uwaga Jeżeli sponsor wymaga aby ze statutu stowarzyszenia wynikał zapis np. o działaniu na rzecz osób niepełnosprawnych, to informacja ta rzeczywiście musi znaleźć się w statucie. Jeśli natomiast takiego celu nie sformułowano to wniosek zostanie odrzucony z przyczyn formalnych. 4. Sposób nabywania członkostwa, przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków, rodzaje członków stowarzyszenia. Ustawa wymienia członków zwyczajnych i wspierających. Członkami mogą być osoby niepełnoletnie (nie mogą być założycielami stowarzyszenia oraz nie mogą korzystać z biernego i czynnego prawa wyborczego) oraz cudzoziemcy. Osoba prawna może być tylko członkiem wspierającym. 5. Informację o władzach stowarzyszenia, trybie dokonania ich wyboru, uzupełniania składu, kompetencjach, trybie pracy. Stowarzyszenie jest zobowiązane posiadać organ uchwałodawczy (walne zebranie członków, które jest najwyższą władzą stowarzyszenia), wykonawczy (zarząd) oraz kontrolny (komisja rewizyjna). 6. Sposób reprezentowania stowarzyszenia (zazwyczaj uprawnienia posiadajądwaj członkowie zarządu działający łącznie) oraz zaciągania zobowiązań majątkowych. 7. Sposób pozyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich (są one podstawowym obowiązkiem członków). Dużo większe do-

17 15 Stowarzyszenie chody Stowarzyszenia uzyskują z dotacji i darowizn, niż ze swojego majątku lub z prowadzonej działalności gospodarczej. Dochód z działalności gospodarczej powinien być przeznaczony na realizację celów statutowych, nie można przekazać go do podziału między członków stowarzyszenia. 8. Zasady dokonywania zmian w statucie. 9. Sposób rozwiązania się stowarzyszenia oraz strukturę organizacyjną i zasady tworzenia jednostek terenowych o ile stowarzyszenie zamierza tworzyć takie jednostki. Rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym Co dalej? Za formalności związane z rejestracją w KRS odpowiada Komitet Założycielski, który wypełnia i podpisuje formularze oraz kompletuje wymagane dokumenty i załączniki. Złożenie wniosku z załącznikami do właściwego sądu (wybrany ze względu na adres siedziby stowarzyszenia) musi nastąpić w ciągu 7 dni od dnia zamknięcia zebrania założycielskiego. Sąd ma 3 miesiące, od dnia złożenia wniosku, na zarejestrowanie stowarzyszenia, przy założeniu, że nie ma żadnych uchybień formalnych. Adresy sądów oraz formularze do rejestracji można znaleźć i pobrać ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości (zakładka Krajowy Rejestr Sądowy). Niezbędne formularze do rejestracji (każdy z wniosków w 2 oryginalnych egzemplarzach): KRS w 20 KRS WK KRS WF Dokumenty (wszystkie w 2 oryginalnych egzemplarzach) stanowiące załącznik do wniosku: protokół z zebrania założycielskiego, uchwała o powołaniu organizacji, uchwała o przyjęciu statutu, statut,

18 16 Stowarzyszenie uchwała o wyborze Komitetu Założycielskiego, uchwała o wyborze Zarządu, uchwała o wyborze Komisji Rewizyjnej, lista członków założycieli, lista obecności z zebrania założycielskiego. ważne Główną korzyścią płynącą z rejestracji stowarzyszenia w KRS jest nabycie przez nie osobowości prawnej, co znacznie poszerza możliwości działania. Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS: posiada osobowość prawną, działa w oparciu o statut, ma złożoną strukturę organizacyjną (walne zebranie członków, zarząd, komisja rewizyjna), swoją pracę opiera na działalności społecznej członków, może zatrudniać pracowników, może korzystać z różnych źródeł finansowania (m.in.: darowizny, spadki, dotacje), może prowadzić działalność gospodarczą, ma możliwość finansowej współpracy z administracją publiczną i biznesem, ma możliwość zawierania umów na realizację zadań publicznych, może łączyć się w związki stowarzyszeń, może ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Działalność pożytku publicznego w Stowarzyszeniu Stowarzyszenia prowadzą działalność pożytku publicznego i mogą korzystać ze środków publicznych (uczestnicząc w otwartych konkursach ofert na realizację zadań publicznych). Stowarzyszenia mogą też korzystać z pracy wolontariuszy (z wyjątkiem działań stowarzyszenia związanych z działalnością gospodarczą) i ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Stowarzyszenie, któremu sąd przyznał taki status mogą także otrzymywać 1% podatku przekazywanego przez podatników.

19 17 Stowarzyszenie uwaga Jeśli stowarzyszenie ma status organizacji pożytku publicznego, to w odniesieniu do prowadzonej przez nie działalności pożytku publicznego przysługuje mu zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, opłat sądowych. Zwolnieniem podatkowym nie są objęte dochody przeznaczone na działalność gospodarczą. PODSTAWA PRAWNA Jeśli myślimy o założeniu stowarzyszenia to koniecznie zapoznajmy się z następującymi aktami prawnymi: Ustawa z dn. 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r., Nr 7, poz. 855 z późn. zm.) Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz z późn. zm.) Ustawa z d. 24 kwietnia 2003 r. Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.) Ustawa z dn. 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 146) Fakultatywnie warto zajrzeć do: Ustawy z dn. 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) Ustawy z dn. 1 listopada 1964 r. Kodeks postepowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) Ustawy z dn. 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (dz. U. z 2007 r., Nr 168, poz z późn. zm.) Ustawy z dn. 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz z późn. zm.) Ustawa z dn. 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r., Nr 152, poz z późn. zm.) Przydatne linki: (zakładka: Poradnik ) (zakładka: Krajowy Rejestr Sądowy )

20 18 ABC Ekonomii Społecznej Fundacja ABC Ekonomii Społecznej

21 19 Fundacja ważne Fundacja może być ustanowiona dla realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych w szczególności takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i opieka nad zabytkami. ważne pamiętaj Można utworzyć fundację dla realizacji celu innego niż wskazanego w art.1 Ustawy o fundacjach z dnia 6 kwietnia 1984 r., lecz zgodnego z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej. Wszelkie dochody, zarówno z majątku, który otrzymała od fundatora, jak i ze środków uzyskiwanych z innych źródeł (np. z działalności gospodarczej) fundacja musi przeznaczać na cele, dla realizacji których powstała. Kto może założyć Fundację? Osobę ustanawiającą fundację nazywamy fundatorem. Fundatorem może zostać: osoba fizyczna obywatel Polski lub cudzoziemiec (bez względu na miejsce zamieszkania). osoba prawna (np. uczelnia wyższa, firma prywatna) mająca siedzibę w Polsce lub za granicą. Fundatorami może być kilka osób fizycznych, kilka osób prawnych lub grupa składająca się z jednych lub drugich. Rolą fundatora jest złożenie oświadczenia woli o ustanowieniu fundacji. Można złożyć je w formie aktu notarialnego lub w testamencie. Oświadczenie musi wskazywać cel fundacji oraz środki majątkowe przeznaczone na realizację celu fundacji. Rola fundatora po zarejestrowaniu fundacji jest zakończona, a odpowiedzialność za majątek i działania fundacji przejmuje zarząd. Fundator, który chciałby włączyć się w działania ustanowionej przez siebie fundacji (np. wejść w skład zarządu lub podejmować kluczowe decyzje), może to zrobić tylko wówczas, kiedy statut ustanowionej przez niego fundacji będzie zawierał zapisy określające funkcję, którą miałby pełnić, czy też rodzaj decyzji, które mógłby podejmować.

22 20 Fundacja Jakie kroki należy podjąć, aby założyć Fundację? 1. Wola fundatora, ustalenie wysokości funduszu założycielskiego oraz ustanowienie aktu fundacyjnego. Fundator podejmuje również decyzję o wysokości majątku, który na realizację tego celu przeznaczy. Środki powinny umożliwić fundacji rozpoczęcie działań. Stanowią one majątek fundacji tzw. fundusz założycielski (pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome). Przyjęto, że minimalna wysokość funduszu założycielskiego (działalność podstawowa fundacji) wynosi od 1000 zł. ważne Akt fundacyjny to oświadczenie woli fundatora zmierzające do ustanowienia fundacji, określające cel fundacji i majątek przeznaczony na realizację tego celu. Ustawa wymaga, aby oświadczenie miało formę aktu notarialnego. Za sporządzenie aktu notarialnego notariusz pobiera opłatę (taksa notarialna). Jej wysokość uzależniona jest od wartości majątku przeznaczonego na realizację celu fundacji. Np. wartość funduszu założycielskiego wynosi do 3000 zł to maksymalna stawka taksy notarialnej wynosi 100 zł. 2. Opracowanie statutu, tj. dokumentu określającego organizację i sposób działania fundacji. ważne Statut dla fundacji jest źródłem prawa wewnętrznego. 3. Złożenie wniosku rejestrowego o wpisanie fundacji do KRS. Statut i jego podstawowe elementy Pamiętaj Statut fundacji obowiązuje od momentu zatwierdzenia go przez sąd, a nie od momentu podjęcia uchwały o przyjęciu statutu przez fundatora. Statut zawiera minimum: 1. Nazwę fundacji. 2. Siedzibę fundacji (nazwa miejscowości, w której będą działać organy fundacji).

23 21 Fundacja 3. Majątek fundacji (w skład wchodzą składniki majątkowe przekazane przez fundatora; można również zapisać dodatkowe źródła dochodów fundacji, np. darowizny, dotacje, granty, spadki, papiery wartościowe). 4. Cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji (w przypadku, gdy w statucie nie zamieszczono zapisu o możliwości zmiany celu fundacji, to nikt nawet fundator nie może takiej zmiany dokonać). Aby fundacja uzyskała osobowość prawną należy ją zarejestrować w KRS. Wniosek o wpis do rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od złożenia aktu fundacyjnego (art. 22 ustawy o KRS). Rejestracji dokonuje się w sądzie właściwym ze względu na siedzibę fundacji. Adresy sądu jak i formularze do rejestracji można znaleźć i pobrać ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości (zaważne Cele to informacje o tym na co został przeznaczony majątek założycielski, po co została powołana fundacja, co może robić, komu i w jaki sposób pomaga oraz w jakich obszarach działa. 5. Skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Zarząd jest jedynym obowiązkowym organem fundacji. ważne Jeśli fundacja chce starać się o status organizacji pożytku publicznego musi mieć powołany, oprócz zarządu, również organ kontroli wewnętrznej (np. radę fundacji). Członkowie władz OPP muszą także spełniać wymogi określone w ustawie o pożytku publicznymi i o wolontariacie. Ponadto w statucie można zapisać takie postanowienia jak: możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, dopuszczalność i warunki połączenia z inną fundacją, możliwość zmiany celu lub statutu fundacji. Pamiętaj Fundacja nie może podjąć działań, których nie ma uwzględnionych w statucie. Rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym

24 22 Fundacja kładka Krajowy Rejestr Sądowy). Sąd rozpatruje wniosek o zarejestrowanie fundacji nie później niż w ciągu 7 dni (kalendarzowych) od daty jego złożenia (w przypadku nie stwierdzenia uchybień formalnych w przedłożonych dokumentach). Niezbędne formularze do rejestracji KRS w 20 KRS WK KRS WM Dokumenty stanowiące załącznik do wniosku: oświadczenie o ustanowieniu fundacji, statut ( w 3 egzemplarzach, podpisany przez fundatora), uchwały o powołaniu organów fundacji, uwierzytelnione notarialnie wzory podpisów upoważnionych do reprezentowania fundacji (dotyczy fundacji prowadzących działalność gospodarczą), oświadczenie wskazujące ministra właściwego do nadzoru. Działalność pożytku publicznego Fundacje mogą prowadzić działalność pożytku publicznego i korzystać ze środków publicznych (uczestnicząc w otwartych konkursach ofert na realizację zadań publicznych). Fundacje mogą też korzystać z pracy wolontariuszy (z wyjątkiem działań fundacji związanych z działalnością gospodarczą) i ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. uwaga Fundacje, którym sąd przyznał taki status, mogą otrzymywać 1% z podatku przekazywanego przez podatników. Jeśli fundacja ma status organizacji pożytku publicznego, to w odniesieniu do prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego przysługuje jej także zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, opłat sądowych.

25 23 Fundacja podstawa prawna Jeśli myślimy o założeniu fundacji koniecznie zapoznajmy się z następującymi aktami prawnymi: Ustawa z dn.6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późn.zm.) Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz z późn. zm.) Ustawa z d. 24 kwietnia 2003 r. Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.) Ustawa z dn. 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 146) Fakultatywnie warto zajrzeć do: Ustawy z dn. 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) Ustawy z dn. 1 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) Ustawy z dn. 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym ( dz. U. z 2007 r., Nr 168, poz z późn. zm.) Ustawy z dn. 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz z późn. zm.) Przydatne linki: (zakładka: Poradnik ) (zakładka: Krajowy Rejestr Sądowy ) krs.pl

26 24 ABC Ekonomii Społecznej Spółdzielnia Socjalna ABC Ekonomii Społecznej

27 25 Spółdzielnia Socjalna ważne Spółdzielnia socjalna jest dobrowolnym zrzeszeniem osób, które prowadzą działalność gospodarczą we wspólnym interesie. Stwarza to możliwość na podjęcie aktywności zawodowej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (m.in. osoby niepełnosprawne, bezrobotni, uchodźcy, osoby, które opuściły zakład karny). Członkowie takiej spółdzielni tworzą dla siebie miejsce pracy, zapewniają sobie i swoim rodzinom dochód, przyczyniają się do pozytywnym zmian w środowisku, w którym żyją. Kto może założyć spółdzielnię socjalną? Członkami spółdzielni socjalnej mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Spółdzielnię socjalną może założyć grupa składająca się od 5ciu do 50ciu osób fizycznych, z czego co najmniej połowa tych osób powinna stanowić grupę osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Do grupy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym należą:: - bezrobotni, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, - osoby wymienione w art. 1 ust 2 pkt. 1 4, 6 i 7 ustawy o zatrudnieniu socjalnym, tj.: bezdomni (realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej), osoby uzależnione od alkoholu (po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego), osoby uzależnione od narkotyków lub innych środków odurzających (po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej), osoby chore psychicznie (w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego), osoby zwalniane z zakładów karnych (mające trudności w integracji ze środowiskiem), uchodźcy (realizujący indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej), - niepełnosprawni (w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Osoby prawne, które mogą założyć spółdzielnię socjalną (wymagana minimalna liczba osób prawnych to 2 podmioty): - organizacje pozarządowe (w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, np. fundacje, stowarzyszenia mające osobowość prawną),

28 26 Spółdzielnia Socjalna - jednostki samorządu terytorialnego (np. gmina, powiat), - kościelne osoby prawne (np. archidiecezje, diecezje, parafie, Caritas Polska, domy zakonne, opactwa, katolickie uczelnie wyższe). Etapy założenia spółdzielni socjalnej 1. Zebranie co najmniej 5 osób, które zamierzają założyć spółdzielnię socjalną. 2. Pomysł na działalność spółdzielni socjalnej, rozpoznanie rynku (przeanalizowanie do kogo skierowane będą usługi spółdzielni). 3. Przygotowanie dokumentów potwierdzających status osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. 4. Przygotowanie statutu. 5. Zorganizowanie, przeprowadzenie zebrania założycielskiego oraz skompletowanie dokumentów do rejestracji. 6. Rejestracja spółdzielni socjalnej w KRS. Statut i jego podstawowe elementy 1. Nazwa spółdzielni socjalnej zawierająca oznaczenie Spółdzielnia Socjalna. 2. Przedmiot działalności spółdzielni działania wykonywane w ramach działalności gospodarczej wymienione zgodnie z kategoriami opisanymi w Polskiej Klasyfikacji Działalności oraz informacja, że spółdzielnia działa na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej. 3. Teren działania obszar, w obrębie którego spółdzielcy mają zamiar sprzedawać towary czy usługi (np. gmina lub cały kraj) oraz wskazanie siedziby (wystarczy podać miejscowość). 4. Czas trwania, w przypadku gdy spółdzielnia jest zakładana na czas określony. 5. Prawa, obowiązki oraz zasady przyjmowania, odwoływania, wykreślania czy wykluczania członków spółdzielni socjalnej. 6. Zasady wyboru, odwoływania oraz kompetencje władz spółdzielni socjalnej, w tym: zarządu (organ reprezentujący spółdzielnię), walnego zgromadzenia członków (wszyscy członkowie spółdzielni) oraz rady nadzorczej (organ kontroli wewnętrznej wybierany w momencie, gdy liczba członków jest większa niż 15 osób).

29 27 Spółdzielnia Socjalna 7. Sposób podziału, połączenia się, a także likwidacji spółdzielni socjalnej. 8. Zasady podziału nadwyżki bilansowej oraz pokrywania strat. 9. Wysokość wpisowego, wysokość i ilość udziałów. Każdy członek zobowiązany jest zadeklarować terminy wnoszenia i zwrotu oraz skutki niewniesienia udziału w terminie. ważne Założyciele spółdzielni mogą: otrzymać jednorazową dotację na utworzenie spółdzielni przyznawaną z Funduszu Pracy, korzystać ze środków PFRON, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ubiegać się w starostwie o refundację składek za ubezpieczenie społeczne (w ramach formuły zatrudnienia wspieranego). Spółdzielnie socjalne korzystają również ze zwolnień podatkowych (dochody spółdzielni socjalnej wydatkowane na cele związane ze społeczną i zawodową reintegracją członków spółdzielni zwolnione są z podatku dochodowego od osób prawnych) i zwolnień z opłat sądowych. Rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym Od zebrania założycielskiego zarząd spółdzielni ma 7 dni na zarejestrowanie spółdzielni w KRS (właściwym ze względu na siedzibę spółdzielni) w rejestrze przedsiębiorców. Oddziały KRS oraz formularze niezbędne do rejestracji można znaleźć i pobrać ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości Formularze muszą być podpisane przez wszystkich członków zarządu spółdzielni. Na rozpatrzenie wniosku KRS ma 7 dni od daty złożenia/wpłynięcia wniosku. Spółdzielnia socjalna nie płaci za rejestrację, czyli za złożenie wniosku o wpis do KRS. Formularze niezbędne do rejestracji spółdzielni socjalnej: KRS W5 KRS WK KRS WM Dodatkowe formularze i dokumenty wchodzące w skład wniosku: - lista członków założycieli z podpisami wszystkich osób,

30 28 Spółdzielnia Socjalna - protokół z zebrania założycielskiego podpisany przez przewodniczącego i sekretarza zebrania, - uchwały podjęte przez członków założycieli (o powołaniu spółdzielni socjalnej, o przyjęciu statutu, o wyborze władz), - statut, - zaświadczenia potwierdzające, że założyciele należą do grup uprawnionych do zakładania spółdzielni, - uchwała organu stanowiącego (np. zarządu) jednostki samorządu terytorialnego, kościelnej osoby prawnej lub organizacji pozarządowej o powołaniu spółdzielni socjalnej w przypadku, gdy organem założycielskim jest jeden z tych podmiotów, - pełnomocnictwo dla osoby działającej w imieniu osoby prawnej, ale tylko w przypadku, kiedy osoba prawna nie działa poprzez swoich statutowych przedstawicieli uprawnionych do reprezentacji, - uwierzytelnione notarialnie lub przed pracownikiem sądu podpisy wszystkich członków zarządu, - RG 1 z załącznikiem RG RD wniosek o wpis w rejestrze REGON, - NIP 2 wniosek o nadanie numeru NIP wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego, - ZUS ZPA zgłoszenie płatnika składek, - umowa/dokument umożliwiający korzystanie z lokalu, w którym jest siedziba (np. umowa użyczenia lokalu). Działalność pożytku publicznego Spółdzielnie socjalne mogą prowadzić działalność pożytku publicznego i tym samym korzystać ze środków publicznych (uczestnicząc w otwartych konkursach ofert na realizację zadań publicznych). ważne Spółdzielnie nie mogą jednak otrzymać statusu organizacji pożytku publicznego i korzystać z 1% podatku przekazywanego przez podatników.

31 29 Spółdzielnia Socjalna Podstawa prawna Jeśli myślimy o założeniu spółdzielni koniecznie zapoznajmy się z następującymi aktami prawnymi: Ustawa z dn.27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. Nr 94, poz. 651 z późn. zm.) Ustawa z dn. 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r., Nr 188, poz z późn. zm.) Ustawa z dn. 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 r., Nr 43, poz. 225 z późn.zm.) Ustawa z dn. 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) Ustawa z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r., nr 127, poz. 721 z późn. zm.) Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz z późn. zm.) Ustawa z d. 24 kwietnia 2003 r. Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.) Ustawa z dn. 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 146) Fakultatywnie warto zajrzeć do: Ustawy z dn. 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (dz. U. z 2007 r., Nr 168, poz z późn. zm.) Rozporządzenie ministra Pracy i Polityki społecznej z dn. 17 lutego 2010 r. w sprawie przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych (Dz. U. Nr 30, poz. 155) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki społecznej z dn. 7 października 2007 r. w sprawie przyznawania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej (Dz. U. Nr 194, poz z późn. zm.) Ustawa z dn. 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r., Nr 220, poz z późn. zm.) Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 24 grudnia 2007 r. w sprawie polskiej Klasyfikacji działalności (Dz. U. Nr 251, poz. 1885) Przydatne linki: (zakładka: Krajowy Rejestr Sądowy ) krs.pl

32 30 ABC Ekonomii Społecznej Spółdzielnie osób prawnych ABC Ekonomii Społecznej

33 31 Spółdzielnie osób prawnych Spółdzielnia osób prawnych to forma spółdzielni zrzeszająca osoby prawne np. organizacje pozarządowe lub inne spółdzielnie. Spółdzielnia osób prawnych posiada osobowość prawną. Do jej założenia wymagane jest współdziałanie co najmniej trzech osób prawnych: organizacje pozarządowe (czyli np. stowarzyszenie czy fundacja), kościelne osoby prawne (czyli np. parafia czy jednostki Caritasu), gminne osoby prawne (czyli gmina, powiat, województwo). Najważniejszym dokumentem wewnętrznym spółdzielni jest jej statut. Oprócz spraw podstawowych takich jak struktura, prawa i obowiązki członków w statucie powinien być wskazany m.in. przedmiot działalności, wysokość wpisowego, wysokość i ilość udziałów oraz zasady pokrywania strat. Strukturę spółdzielni osób prawnych tworzą: walne zgromadzenie, rada nadzorcza i zarząd. Najważniejszym organem spółdzielni (jej najwyższą władzą) jest walne zgromadzenie, które: wybiera i powołuję zarząd oraz radę nadzorczą, przyjmuje sprawozdania roczne, udziela absolutorium dla zarządu. Uchwały walnego zgromadzenia podejmowane są w drodze głosowania i obowiązuje zasada, że każdy członek spółdzielni ma jeden głos, niezależnie od wysokości udziałów. Zarząd reprezentuje spółdzielnię i zajmuje się prowadzeniem bieżących spraw spółdzielni (w ramach przyznanych mu w statucie kompetencji), w szczególności zarządza jej majątkiem, a członkowie zarządu podpisują w imieniu spółdzielni umowy. Spółdzielnie osób prawnych mogą: prowadzić nieograniczoną działalność gospodarczą, tworzyć fundacje, spółki, tworzyć i przystępować do spółdzielni osób prawnych oraz związków spółdzielczych,

34 32 Spółdzielnie osób prawnych zakładać związki rewizyjne lub związki gospodarcze oraz przystępować do takich związków, jako członek wspierający przystępować do związków (federacji) organizacji pozarządowych. spółdzielnie osób prawnych nie mogą: prowadzić działalności pożytku publicznego, brać udziału w otwartych konkursach ofert, a także korzystać z pracy wolontariuszy.

35

36 34 ABC Ekonomii Społecznej Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ) ABC Ekonomii Społecznej

37 35 Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ) Warsztat Terapii Zajęciowej jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówką stwarzającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Warsztat nie jest placówką samodzielną ale stanowi część większej struktury organizacyjnej, wyposażonej w osobowość prawną lub posiadającą zdolność do czynności prawnych. Warsztaty mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub przez inne podmioty. ważne WTZ realizują zadania zmierzające do ogólnego rozwoju i poprawy sprawności, niezbędnych do prowadzenia przez osobę niepełnosprawną niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia na miarę jej indywidualnych możliwości. Celem warsztatu jest: aktywne wspomaganie procesu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, stwarzanie osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwości rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Kto może zostać uczestnikiem WTZ? Uczestnikami warsztatów mogą być osoby posiadające prawnie potwierdzony status niepełnosprawności, niezdolne do podjęcia pracy. Kandydat musi posiadać Orzeczenie o Stopniu Niepełnosprawności, w którym są zawarte wskazania do terapii zajęciowej. Zgłoszenia osób niepełnosprawnych, które chcą uczestniczyć w warsztacie przyjmuje i zatwierdza jednostka zamierzająca utworzyć warsztat lub jednostka prowadząca warsztat. Jakie są zasady tworzenia WTZ? Jednostka zamierzająca utworzyć warsztat składa do właściwego, ze względu na siedzibę warsztatu, powiatowego centrum pomocy rodzinie wniosek o dofinansowanie kosztów utworzenia i działalności warsztatu ze środków PFRON. Do wniosku należy dołączyć projekt utworzenia warsztatu.

38 36 Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ) Projekt zawiera m.in.: nazwę i adres siedziby jednostki organizującej warsztat oraz tytuł prawny do lokalu, wypis z rejestru sądowego, w którym zarejestrowana jest jednostka organizująca warsztat (lub inny dokument potwierdzający osobowość prawną), statut jednostki zamierzającej utworzyć warsztat, zgłoszenie co najmniej 20 kandydatów na uczestników warsztatu, z określeniem stopni i rodzajów ich niepełnosprawności, plan działalności warsztatu określający metody pracy z uczestnikami warsztatu w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej, obowiązanie do opracowania indywidualnych programów rehabilitacji uczestników warsztatu, propozycje dotyczące obsady etatowej warsztatu, z wyszczególnieniem liczby stanowisk i wymaganych kwalifikacji pracowników, preliminarz kosztów utworzenia warsztatu i preliminarz rocznych kosztów działalności warsztatu, plan pomieszczeń, regulamin warsztatu określający formy opieki w warsztacie. Wniosek podlega merytorycznej i formalnej ocenie dokonywanej przez zespół utworzony przez starostę w centrum pomocy. W oparciu o ocenę zespołu powiat zawiera z jednostką zamierzającą utworzyć warsztat umowę określającą warunki i wysokość dofinansowania kosztów utworzenia i działalności warsztatu ze środków Funduszu. Jak funkcjonuje WTZ? Terapię prowadzoną w warsztacie realizuje się na podstawie indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika. Indywidualny program zawiera informacje dotyczące osoby niepełnosprawnej, planowanych działań wobec uczestnika i spodziewanych efektów tych działań.

39 37 Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ) W warsztacie działa rada programowa, która dokonuje okresowej oraz, nie rzadziej niż co 3 lata, kompleksowej oceny realizacji indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika warsztatu i zajmuje stanowisko w kwestii osiągniętych przez niego postępów w rehabilitacji, uzasadniających: podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na przystosowanym stanowisku pracy, potrzebę skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia, ze względu na brak postępów w rehabilitacji i złe rokowania co do możliwości osiągnięcia postępów uzasadniających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy po odbyciu dalszej rehabilitacji w warsztacie, przedłużenie uczestnictwa w terapii ze względu na pozytywne rokowania co do przyszłych postępów w rehabilitacji, umożliwiających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy, albo okresowy brak możliwości podjęcia zatrudnienia, albo okresowy brak możliwości skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia. Podstawa prawna Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2008 r., Nr 14, poz. 92, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. Nr 63, poz. 587)

40 38 ABC Ekonomii Społecznej Centrum Integracji Społecznej (CIS) ABC Ekonomii Społecznej

41 39 Centrum Integracji Społecznej (CIS) CIS to instytucja, która ma charakter edukacyjny, a jednym z elementów edukacji może być praca uczestników w ramach działalności handlowej, usługowej lub wytwórczej ważne CIS służy reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym mówi wprost, że taka działalność nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. CIS adresuje swoje działania do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Kto może zostać uczestnikiem CIS? Do CIS u mogą zostać przyjęte osoby skierowane przez ośrodek pomocy społecznej, który stwierdza, czy spełniają one kryteria wykluczenia społecznego. Podopiecznymi CIS u mogą być osoby: bezdomne, które realizują indywidualny program wychodzenia z bezdomności, uzależnione od alkoholu po zakończeniu leczenia odwykowego, uzależnione od narkotyków po zakończeniu terapii w zakładzie opieki zdrowotnej, chore psychicznie (w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego), niepełnosprawne (w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnoprawnych), długotrwale bezrobotne (w rozumieniu przepisów ustawy), byli więźniowie, którzy mają trudności w integracji ze środowiskiem), uchodźcy, realizujący indywidualny program integracji. Jak działa CIS? Aby utworzyć CIS, trzeba złożyć wniosek do wojewody, który w drodze decyzji administracyjnej nadaje CIS status na 5 lat.

42 40 Centrum Integracji Społecznej (CIS) Wniosek zawiera: nazwę instytucji tworzącej CIS, informację o miejscu funkcjonowania CIS i przewidywanym terminie rozpoczęcia działalności, przewidywaną liczbę uczestników ze wskazaniem dla jakiej grupy uczestników CIS będzie świadczyć usługi, planowany rodzaj działalności wytwórczej, handlowej lub usługowej, program prac prowadzonych z uczestnikami w ramach reintegracji zawodowej i społecznej, przewidywaną liczbę pracowników CIS oraz ich kwalifikacje, planowane rodzaje umów pracowników CIS i ich wymiar czasu pracy, dane o organizacji i systemie zajęć, dane o zakładanych efektach działania CIS (np. planowaną liczbę osób przyuczonych do zawodu, przekwalifikowania lub podwyższenia kwalifikacji), dane o szacunkowym rocznym wykazie ogólnych kosztów działalności CIS w tym kosztów reintegracji zawodowej i społecznej) dane o wysokości zasobów własnych instytucji tworzącej CIS oraz o przewidywanym udziale własnym w finansowaniu działalności CIS, dane o innych źródłach finansowania działalności CIS, projekt regulaminu CIS. ważne CIS nie ma osobowości prawnej i funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w instytucji lub organizacji, która CIS utworzyła. Centrum Integracji Społecznej to jednostka organizacyjna, którą może utworzyć wójt, burmistrz, prezydent miasta lub organizacja pozarządowa. Działalność CIS ów obejmuje głównie: warsztaty i szkolenia, umożliwiające zdobycie lub podwyższenie kwalifikacji zawodowych, praktyki i staże,

43 41 Centrum Integracji Społecznej (CIS) indywidualne programy zatrudnienia socjalnego, dopasowane do możliwości i umiejętności uczestnika, udział w grupach wsparcia, grupach samopomocowych, zajęciach terapeutycznych, umożliwiających zdobywanie praktycznych, życiowych umiejętności, ułatwiających rozwiązywanie problemów osobistych i rodzinnych, wzmacniających motywację do zmiany własnego losu i umożliwiających codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie. Wszystkie te zajęcia realizowane są w ramach indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego, który może trwać od 6 do 12 miesięcy (w uzasadnionych przypadkach do 18 miesięcy). Zakres działania CIS u powinien być dostosowany do konkretnych potrzeb gminy, powiatu, społeczności lokalnej. Inicjatywa utworzenia CIS u powinna zostać skonsultowana z Powiatowym Urzędem Pracy i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Podstawa prawna Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. z 2003 r., nr 122, poz. 1143) oraz Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie niektórych ustaw, Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2004 r., nr 99, poz z późniejszymi zmianami).