Wprowadzenie. Abstract. Streszczenie
|
|
- Dagmara Małecka
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Streszczenie Metody termoanalityczne znajdują coraz szersze zastosowanie w badaniach nad lekiem. Są niezastąpione jako cenne źródło informacji o temperaturach przemian fazowych, temperaturach rozkładu i produktach rozkładu, a ponadto umożliwiają pomiar ilości ciepła biorącego udział w tych przemianach. W związku z tym, celem pracy są badania nad rozkładem termicznym wybranych substancji pomocniczych stosowanych szeroko w technologii stałych postaci leku. Badaniom poddano substancje, które znajdują zastosowanie głównie jako czynniki wiążące (glukoza, sorbitol, sacharoza, guma arabska), rozsadzające (celuloza mikrokrystaliczna) i wypełniające (sacharoza, glukoza, glikokol). W efekcie badań przeprowadzonych za pomocą metod analizy termicznej (DSC, DTA, TG) oraz termomikroskopii stwierdzono, że rozkład termiczny badanych substancji można przedstawić za pomocą schematu obejmującego trzy etapy rozkładu. Najważniejsze procesy charakteryzujące badane substancje (dehydratacja, przemiany krystaliczne, topnienie), przebiegające w etapie pierwszym rozkładu, mogą być wykorzystane do identyfikacji i oceny ich jakości. Określone na podstawie krzywych termoanalitycznych przemiany zachodzące w badanych substancjach w różnych temperaturach umożliwiają wyznaczenie granicznych wartości temperatur, poniżej których badane substancje można poddać obróbce technologicznej bez groźby wystąpienia niekorzystnych zmian ich właściwości fizykochemicznych. Uzyskane wyniki mogą być również pomocne w badaniu trwałości substancji pomocniczych i w wykrywaniu niezgodności z innymi substancjami w fazie preformulacji. Słowa kluczowe: substancje pomocnicze, rozkład termiczny, metody termoanalityczne, DSC, DTA, TG Abstract Thermoanalytical methods are applied widely nowadays in the drug investigations. They are indispensable as a valuable source of the information on temperatures of phase transitions, temperatures and products of decomposition, as well as enables the measurement of heat amount taking part in these transitions. Due to this, the aim of the work is investigation of thermal degradation of selected excipients used widely in the technology of solid drug forms. The studies were conducted on the substances, which are mainly used as binders (glucose, sorbitol, saccharose, arabic gum), disintegrators (microcrystalline cellulose) and fillers (saccharose, glucose, glycocoll). As an effect of the studies performed by the use of thermoanalytical methods (DSC, DTA, TG) and thermomicroscopy it was found that the thermal decomposition of the analyzed substances can be illustrated by the scheme comprising of three stages of the degradation. The most important processes characterizing the studied substances (dehydratation, crystalline transitions, melting) occurring in the first stage of decomposition, can be used for their identification and evaluation of their quality. Determined based on thermoanalytical curves transitions occurring in the analyzed substances at different temperatures, enables the determination of temperature limits, below which the studied substances can be technologically processed without the threat of changing their physicochemical properties. The obtained results can be also helpful in the investigation of stability of excipients and for the detection of incompatibility with other substances in preformulation phase. Key words: excipients, thermal decomposition, thermoanalytical methods, DSC, DTA, TG Wprowadzenie W Farmakopei Polskiej VII zamieszczono nową monografię, będącą tłumaczeniem monografii z Farmakopei Europejskiej 5, która wprowadza oficjalnie w Polsce do badań nad lekiem metody analizy termicznej [1, 2]. Pod pojęciem analizy termicznej kryje się zespół technik instrumentalnych, których zasada działania polega na pomiarze zmian wybranych właściwości fizycznych substancji w funkcji czasu lub temperatury, w warunkach kontrolowanego programu temperatury [3]. Pomiary termoanalityczne obejmują rejestrację zmian niektórych właściwości fizycznych substancji, prowadząc do określonej metody analizy termicznej, np.: pomiar różnicy temperatur różnicowa analiza termiczna (ang. Differential
2 Thermal Analysis, DTA), entalpii różnicowa kalorymetria skaningowa (ang. Differential Scanning Calorimetry, DSC), masy termograwimetria (ang. Thermogravimetry, TG) i jej różniczkowa pochodna (ang. Differential Thermogravimetry DTG). Techniki analizy termicznej znajdują coraz szersze zastosowanie w badaniu złożonych procesów zachodzących w fazie formowania oraz składowania produktów leczniczych [4, 5]. Najważniejsze z tych procesów to zachodzące z udziałem substancji wykorzystywanych w technologii stałych postaci leków przemiany fazowe, takie jak topnienie, krystalizacja, polimorfizm oraz procesy rozkładu związane z trwałością substancji przechowywanych w różnych warunkach doświadczenia i w zawierających je postaciach leku (drażetki, tabletki, granulaty, proszki). Ważnym obszarem zastosowań metod termoanalitycznych w farmacji może być także jakościowa i ilościowa kontrola składu preparatów farmaceutycznych. Istotnym zagadnieniem w technologii stałych postaci leku jest ponadto wykrywanie potencjalnych niezgodności między składnikami leków, tj. określenie wzajemnej tolerancji pomiędzy substancjami leczniczymi i pomocniczymi używanymi w fazie preformulacji [6]. Niezgodności chemiczne mogą być wynikiem hydrolizy, utleniania, redukcji czy racemizacji. Natomiast niezgodności fizyczne i fizykochemiczne obejmują takie zjawiska, jak np. absorpcja, adsorpcja, adhezja, dysocjacja, kompleksowanie, wytrącanie, wilgotnienie, rozpuszczanie, solubilizacja, solwatacja, rozdzielanie, pęcznienie [7-9]. Biorąc powyższe pod uwagę, podjęto badania nad rozkładem termicznym wybranych substancji pomocniczych stosowanych w technologii stałych postaci leku. O wyborze substancji do badań zdecydował fakt, że należą one do grupy substratów najczęściej wykorzystywanych w praktyce farmaceutycznej. Poznanie charakterystyki termicznej substancji pomocniczych ułatwia prowadzenie badań związanych z oceną trwałości tych substancji, która wpływa na trwałość otrzymywanych z ich udziałem produktów leczniczych, a także ułatwia identyfikację niezgodności z innymi substancjami w fazie preformulacji. Materiały i metody W pracy wykorzystano następujące substancje pomocnicze: glikokol (POCh, Gliwice, cz.d.a.), glukoza bezwodna (POCh, Gliwice, cz.), sorbitol (POCh, Gliwice, cz.), sacharoza (POCh, Gliwice, cz.d.a.), celuloza mikrokrystaliczna Avicel PH101 (FMC Corp. Europe N.V.), guma arabska (POCh, Gliwice, cz.). Krzywe DTA, TG i DTG rozkładu termicznego badanych substancji rejestrowano za pomocą derywatografu OD-103 (MOM, Węgry). Umieszczone w zestawie czterech tygli talerzowych o średnicy 18,5 mm 200-mg odważki rozkładanych związków ogrzewano z szybkością wzrostu temperatury 5 ºC/ min w zakresie temperatur ºC, w statycznej atmosferze powietrza, stosując α-al 2 O 3 jako substancję odniesienia. Pomiary kalorymetryczne wykonano przy użyciu aparatu DSC 822 e, typ heat flux, wyposażonego w naczynie Dewara z ciekłym azotem (Mettler Toledo, Szwajcaria). Próbki o masie ok. 4 mg, umieszczone w szczelnie zamkniętym pokrywką z dwoma otworkami tygielku aluminiowym o poj. 40 μl, ogrzewano z szybkością wzrostu temperatury 10 ºC/min w zakresie temperatur ºC, w atmosferze azotu przepływającego z szybkością 70 ml/min. Próbkę referencyjną stanowił szczelnie zamknięty pokrywką pusty tygielek o poj. 40 μl. Do wyznaczenia temperatur przemian fazowych i obserwacji zachowania się badanych substancji podczas ogrzewania zastosowano mikroskop Olympus BX41 (Olympus, Japonia), wyposażony w stolik grzewczy Semic (Bioelektronika, Kraków). Badane próbki ogrzewano z szybkością wzrostu temperatury 5 C/min w zakresie temperatur ºC. Wyniki i dyskusja Wyniki badań rozkładu termicznego wybranych substancji pomocniczych (glikokolu, glukozy, sorbitolu, sacharozy, celulozy mikrokrystalicznej, gumy arabskiej), zestawiono w tabelach I-III oraz przedstawiono graficznie na rycinach 1-3. Analiza danych zamieszczonych w tabeli I wskazuje, że badane substancje to związki organiczne różniące się znacznie budową chemiczną i masą cząsteczkową. Glikokol jest najprostszym aminokwasem (glicyna, kwas aminooctowy), sorbitol alkoholem heksahydroksylowym z grupy cukroli, natomiast pozostałe substancje pomocnicze są cukrami prostymi (glukoza), disacharydami (sacharoza) lub polisacharydami (celuloza mikrokrystaliczna), i w pewnym stopniu guma arabska, stanowiąca stężałą wydzielinę z pni i gałęzi drzew afrykańskich z rodzaju Acacia, której głównym składnikiem jest rozgałęziony polisacharyd arabina. Na podstawie danych literaturowych można stwierdzić, że badane substancje nie są odporne na działanie wyższych temperatur [9-12]. Glukoza, sorbitol i sacharoza topią się w przedziale temperatur C, po przekroczeniu temperatury 200 C topi się glikokol z równoczesnym rozkładem, natomiast w jeszcze wyższej temperaturze rozkładowi ulega celuloza. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych na temat zachowania się w wyższych temperaturach gumy arabskiej. Powyższe dane zweryfikowano śledząc za pomocą termomikroskopu zachowanie się badanych substancji pod wpływem temperatury. Z zestawionych w tabeli I danych wynika, że wyznaczone wartości temperatur są w niektórych przypadkach rozbieżne z danymi z literatury. Przykładem jest glikokol, którego topnienie z rozkładem następuje w temperaturze niższej, niż cytowana w Poradniku fizykochemicznym [11]. Podobnie zachowuje się celuloza mikrokrystaliczna, która zaczyna także rozkładać się w temperaturze niższej, niż podana w literaturze [12]. Z kolei glukoza topi się w temperaturze o około 10 C wyższej. Nie wykryto natomiast przemian krystalicznych, które podano w piśmiennictwie dla sacharozy [11, 12]. Wyniki analizy krzywych DTA, TG i DTG rozkładu termicznego glikokolu, glukozy, sorbitolu, sacharozy, celulozy mikrokrystalicznej i gumy arabskiej zestawiono w tabeli II. Dokładna analiza zakresów temperatur poszczególnych procesów termicznych oraz wartości towarzyszących im ubytków masy prowadzi do wniosku, że można uogólnić przebieg rozkładu termicznego wszystkich badanych substancji, wyróżniając trzy zasadnicze etapy. Etap I rozkładu obejmuje zakres temperatur, w którym w analizowanej substancji zachodzi dehydratacja, przemiana
3 Ryc. 1. Krzywe DTA, TG i DTG rozkładu termicznego analizowanych substancji pomocniczych: (a) glikokol, (b) glukoza, (c) sorbitol. Ryc. 2. Krzywe DTA, TG i DTG rozkładu termicznego analizowanych substancji pomocniczych: (a) sacharoza, (b) celuloza mikrokrystaliczna, (c) guma arabska. krystaliczna lub topnienie. Brak ubytku masy na krzywych TG i DTG potwierdza obecność topnienia lub przemiany krystalicznej, natomiast procesowi dehydratacji towarzyszy kilkuprocentowy ubytek masy na krzywej TG i pik endotermiczny na krzywej DTA. Z topnieniem substancji związane są wysokie, wąskie i ostro zakończone piki DTA. W niektórych przypadkach topnienie połączone jest z gwałtownym ubytkiem masy, tj. towarzyszy mu rozkład termiczny rozpoczynający kolejny etap. W wyniku dalszego ogrzewania badanej substancji, w etapie II rozkładu następuje jej termiczna degradacja. W przypadku węglowodanów (glukoza, sacharoza), proces rozkładu określa się mianem karmelizacji.obejmuje ona następujące po sobie reakcje dehydratacji, kondensacji i polimeryzacji z utworzeniem produktu o brązowym kolorze. Karmelizacja zachodzi bez udziału tlenu i jest procesem endotermicznym. W przypadku pozostałych związków, na krzywej DTA proces rozkładu potwierdza zespół nakładających się na siebie pików, zarówno endotermicznych jak i egzotermicznych, natomiast na krzywej TG, od kilkunastu do kilkudziesięciu procent ubytku masy. W etapie tym tworzą się pośrednie
4 Ryc. 3. Krzywe DSC analizowanych substancji pomocniczych: (a) glikokol, (b) glukoza, (c) sorbitol, (d) sacharoza, (e) celuloza mikrokrystaliczna, (f) guma arabska. Tab. I. Wyniki badań termomikroskopowych analizowanych substancji pomocniczych Substancja pomocnicza Glikokol Glukoza Sorbitol Sacharoza Wzór sumaryczny Masa cząsteczkowa C 2 H 5 NO 2 75,07 C 6 H 12 O 6 180,16 C 6 H 14 O 6 182,17 C 12 H 22 O ,30 Dane literaturowe topnienie z rozkładem, [9] topnienie z rozkładem, 262 [11] topnienie, 146; rozkład, > 200 [11] topnienie, 147 [12] topnienie formy metastabilnej, 93 topnienie formy polimorficznej γ, 97,7 [10] topnienie formy amorficznej, [10, 12] topnienie z rozkładem, karmelizacja, > 160 [10] krystalizacja, 170; topnienie, [11] topnienie form: b, ; a, [12] Wyniki badań termomikroskopowych topnienie, rozkład, > 243 topnienie, karmelizacja, rozkład, > 250 topnienie, parowanie, > 205 topnienie, karmelizacja, rozkład, > 250 Celuloza mikrokrystaliczna (C 6 H 10 O 5 ) n rozkład, [12] rozkład, > 247 Guma arabska brak danych literaturowych rozkład, > 195 produkty rozkładu termicznego, których strukturę chemiczną bardzo trudno jest ustalić z uwagi na wielokierunkowość reakcji destrukcji termicznej badanych substancji. W etapie III produkty karmelizacji i rozkładu ulegają ostatecznej destrukcji termicznej połączonej z całkowitym spalaniem skoksowanej pozostałości. Sumaryczny efekt cieplny tego etapu jest egzotermiczny, co potwierdza rozległy pik na krzywej DTA. Interpretacja krzywych DTA, TG i DTG wykazała, że najbardziej charakterystyczne dla rozkładu termicznego badanych substancji okazały się efekty termiczne występujące w zakresie temperatur niższych, w etapie I rozkładu. Obejmują one zakres temperatury topnienia badanej substancji oraz temperatur niższych niż temperatura topnienia. Obserwowane w tym zakresie charakterystyczne piki mogą być szczególne przydatne podczas oceny właściwości substancji i produktów leczniczych występujących w fazie stałej. Z tego względu do analizy badanych substancji pomocniczych zastosowano technikę DSC. Ponieważ jest to przede wszystkim metoda analizy fazowej, krzywa DSC będzie odzwierciedlać zmiany w układzie faz w badanej próbce w warunkach liniowego wzrostu lub obniżania temperatury.
5 Tab. II. Wyniki analizy krzywych DTA, TG i DTG rozkładu termicznego badanych substancji Substancja pomocnicza Etapy rozkładu etap I etap II etap III Zakres temperatur piku DTA ; temperatura piku DTA Zakres temperatur etapu TG-DTG ; temperatura piku DTG, ubytek masy [%] Glikokol ; 60 a ; 55, (5,0) ; 200 a ; 200, (65,0) ; 290 a, 420 b, 460 b ; 410, (30,0) Glukoza ; 120 a brak ubytku masy ; 170 a ; 165, (20,0) ; 245 a, 290 b ; 230, (53,0) ; 450 b ; 430, (27,0) Sorbitol ; 80 a ; 265 a, 380 b ; 255, (93,0) > 700; (7,0) Sacharoza Celuloza mikrokrystaliczna Guma arabska ; 90 a brak ubytku masy ; 70 a ; 50, (4,5) ; 60 a ; 60, (11,0) a pik endotermiczny, b pik egzotermiczny ;140 a, ; 170 a ; 170, (67,0) ; 200 a brak ubytku masy ; 260 b, ; 230, (59,0) ; 220 a, 290b, 445 b ; 445, (33,0) ; 270 a, 310 b, ; 420 b ; 265, (95,5) ; 390 b : 370, (27,0) > 700; (3,0) Tabela III. Wyniki analizy DSC badanych substancji pomocniczych Substancja pomocnicza Masa próbki [mg] Temperatura początku piku Temperatura piku Ciepło przemiany [mj] Ciepło właściwe [J/g] Glikokol 4,33 251,20 254, , ,46 Glukoza 4,30 157,05 213,85 162,11 219,40-933, ,10-217,07-264,21 Sorbitol 4,26 97,92 99,70-824,94-193,65 Sacharoza 4,18 Celuloza mikrokrystaliczna 4,17 Guma arabska 4,20 188,32 201,69 220,52 27,56 326,51 25,80 268,08 190,87 212,83 227,20 95,95 341,88 128,17 308,74-529,74-29,35-431,56-398,87-721, ,94 625,53-126,73-7,02-103,24-95,65-185,90-374,61 133,37 DSC jest techniką, która może być szczególnie przydatna do wykrywania przemian energetycznych zachodzących podczas ogrzewania lub chłodzenia substancji lub mieszaniny substancji oraz do wyznaczania zmian entalpii, ciepła właściwego i temperatur, przy których te przemiany zachodzą. Krzywe DSC badanych substancji zilustrowano na rycinie 1, natomiast wyniki analizy krzywych zestawiono w tabeli III. Interpretacja tych danych wskazała na ich dużą zgodność z danymi literaturowymi [13-15]. Wnioski Na podstawie analiz wykonanych z użyciem metod analizy termicznej i termomikroskopii stwierdzono, że rozkład termiczny badanych substancji pomocniczych: glikokolu, glukozy, sorbitolu, sacharozy, celulozy mikrokrystalicznej i gumy arabskiej, można przedstawić za pomocą schematu obejmującego trzy etapy rozkładu. Najważniejsze procesy charakteryzujące badane substancje, takie jak dehydratacja, przemiany krystaliczne czy topnienie, przebiegają w etapie pierwszym rozkładu. Odzwierciedlające te procesy charakterystyczne efekty termiczne mogą być wykorzystane do potwierdzenia tożsamości analizowanych substancji oraz do oceny niektórych właściwości fizykochemicznych. Określenie na podstawie krzywych DSC, DTA i TG zachowania się badanych substancji w różnych temperaturach pozwala na wyznaczenie granicznych wartości temperatur, poniżej których analizowane substancje można poddać obróbce technologicznej bez groźby wystąpienia niekorzystnych zmian ich właściwości fizykochemicznych. Uzyskane
6 wyniki mogą być także przydatne podczas badania trwałości substancji pomocniczych i wykrywania niezgodności z innymi substancjami w fazie preformulacji. Piśmiennictwo 1. Farmakopea Polska VII. Wyd. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa European Pharmacopoeia 5. Thermal analysis. Publ. Council of Europe, Strasbourg Gabbott P (ed.). Principles and applications of thermal analysis. Blackwell Publ, Oxford Craig DQM, Reading M. (eds.). Thermal analysis of pharmaceuticals. CRC Press, Boca Raton Wesołowski M, Szynkaruk P. Thermal decomposition of methylxanthines. Interpretation of the results by PCA. J Therm Anal Cal 2008; 93: Adeyeye MCh, Brittain HG. Prefomulation in solid dosage form development. Informa Healthcare, New York Krówczyński L, Rybacki E. Interakcje w fazie farmaceutycznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Jackson K, Young D, Pant S. Drug-excipient interactions and their affect on absorption. Pharm Sci Technol Today 2000; 3: Rybacki E, Stożek T. Substancje pomocnicze w technologii postaci leku. Tom 7. Biblioteka Farmaceuty. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Kibbe H. Handbook of pharmaceutical excipients. 3rd ed. Am Pharm Assoc Pharm Press, London Poradnik fizykochemiczny. Wydawnictwa Naukowo- Techniczne WNT. Warszawa Encyklopedia Techniki. Chemia. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne WNT. Warszawa Wesołowski M, Erecińska J. Relation between chemical structure of amino acids and their thermal decomposition. J Therm Anal Cal 2005: 82; Netzsch Thermal Analysis Products and Services. Thermal decomposition of glucose. Netzsch-Geraetebau GmbH Mothé CG, Rao MA. Thermal behavior of gum arabic in comparison with cashew gum. Thermochim Acta 2000; : data otrzymania pracy: r. data akceptacji do druku: r. Adres do korespondencji: prof. dr hab. Marek Wesołowski Katedra i Zakład Chemii Analitycznej Gdański Uniwersytet Medyczny Al. Gen. J. Hallera 107, Gdańsk tel , fax
Wstęp. Abstract. Streszczenie
Streszczenie W pracy przedstawiono wyniki badań nad rozkładem termicznym dziesięciu substancji pomocniczych stosowanych w technologii stałych postaci leku (mannitolu, laktozy, skrobi rozpuszczalnej, metylocelulozy,
Bardziej szczegółowoBadania właściwości struktury polimerów metodą róŝnicowej kalorymetrii skaningowej DSC
Badania właściwości struktury polimerów metodą róŝnicowej kalorymetrii skaningowej DSC Cel ćwiczenia Zapoznanie studentów z badaniami właściwości strukturalnych polimerów w oparciu o jedną z metod analizy
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE TEMPERATURY I ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W STOPACH Al-Si
8/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 OKREŚLENIE TEMPERATURY I ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W STOPACH Al-Si F.
Bardziej szczegółowoFizykochemia i właściwości fizyczne polimerów
Studia podyplomowe INŻYNIERIA MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH Edycja II marzec - listopad 2014 Fizykochemia i właściwości fizyczne polimerów WYKORZYSTANIE SKANINGOWEJ KALORYMETRII RÓŻNICOWEJ DSC DO ANALIZY WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoTermograwimetryczne badanie dehydratacji pięciowodnego siarczanu (VI) miedzi (II)
1 Termograwimetryczne badanie dehydratacji pięciowodnego siarczanu (VI) miedzi (II) I. Wstęp teoretyczny Termograwimetria (ang. thermogravimetry, thermogravimetric analysis) /A - technika analizy termicznej,
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium specjalizacyjne
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium specjalizacyjne Specjalność: chemia sądowa Wyznaczanie temperatury topnienia, stopnia krystaliczności i ilości zanieczyszczeń w wybranych
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO ANALIZY TERMICZNEJ
WSTĘP DO ANALIZY TERMICZNEJ TERMOGRAWIMETRIA RÓŻNICOWA KALORYMETRIA SKANINGOWA 1. Wstęp Wiele ważnych procesów technologicznych (otrzymywanie materiałów luminescencyjnych, ferrytów, półprzewodników) opartych
Bardziej szczegółowoOcena użyteczności różnicowej kalorymetrii skaningowej w analizie wybranych substancji czynnych w produktach leczniczych
Prof. dr hab. inż. Barbara Pacewska Płock, dn. 17.10. 2018 r. Politechnika Warszawska Wydział Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Instytut Chemii RECENZJA pracy doktorskiej mgr Edyty Leyk pt.: Ocena użyteczności
Bardziej szczegółowoDifferential Scaning Calorimetry D S C. umożliwia bezpośredni pomiar ciepła przemiany
Różnicowa kalorymetria skaningowa DSC Differential Scaning Calorimetry D S C umożliwia bezpośredni pomiar ciepła przemiany Próbkę badaną i próbkę odniesienia ogrzewa się (chłodzi) wg założonego programu
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIA DSC W ANALIZIE TECHNICZNEJ
Różnicowa kalorymetria skaningowa (DSC) jest szeroko stosowana do badania i charakteryzowania substancji, mieszanin i materiałów. Metoda ta jest znormalizowana (DIN 51007, DIN 53765, ISO/DIN L409 and ASTM
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W ŻELIWIE SZARYM
5/22 Archives of Foundry, Year 6, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 6, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-538 OKREŚLENIE METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W ŻELIWIE
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 5. Różnicowa kalorymetria skaningowa
ĆWICZENIE 5 Różnicowa kalorymetria skaningowa Instrukcja zawiera: 1. Cel ćwiczenia 2. Wprowadzenie teoretyczne; definicje i wzory 3. Opis wykonania ćwiczenia 4. Sposób przygotowania sprawozdania 5. Lista
Bardziej szczegółowoSzkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna
Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna Ryszard J. Barczyński, 2018 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Analiza termiczna Analiza termiczna
Bardziej szczegółowoNiezgodności fizykochemiczne między składnikami produktów leczniczych
Niezgodności fizykochemiczne między składnikami produktów leczniczych Marek Wesołowski Marek Wesołowski* 1. Wprowadzenie Proces racjonalnego projektowania stałych postaci leku (tabletek, drażetek, granulatów)
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE. Oznaczanie przemian termicznych nanomateriałów polimerowych metodą DSC
ĆWICZENIE Oznaczanie przemian termicznych nanomateriałów polimerowych metodą DSC 1. CEL ĆWICZENIA Celem dwiczenia pn. Oznaczanie przemian termicznych nanomateriałów polimerowych metodą DSC jest oznaczenie
Bardziej szczegółowoĆwiczenie. dq dt. mc p dt
Ćwiczenie WYZNACZANIE CIEPŁA WŁAŚCIWEGO POLIMERU BIOKOMPATYBILNEGO METODĄ TEMPERATUROWO-MODULOWANEJ SKANINGOWEJ KALORYMETRII RÓŻNICOWEJ (TMDSC) I STANDARDOWEJ DSC. I. Cel ćwiczenia: W ramach zajęć zaplanowano:
Bardziej szczegółowoAnaliza termiczna w ceramice możliwości i zastosowania. DTA
Renata Suwak, Barbara Lipowska* Wstęp Mianem analizy termicznej określano początkowo wszystkie metody badawcze, w których badano własności fizyczne próbki w funkcji temperatury. Obecnie pod pojęciem analizy
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE CIEPŁA WŁAŚCIWEGO MASY FORMIERSKIEJ METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ
6/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 OKREŚLENIE CIEPŁA WŁAŚCIWEGO MASY FORMIERSKIEJ METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ
WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ Katedra Technologii Chemicznej LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia: Charakterystyka ciał stałych z wykorzystaniem techniki TG-MS Pracownia
Bardziej szczegółowoMetody badań - ANALIZA TERMICZNA
Metody badań - ANALIZA TERMICZNA Wykład - kolokwium Laboratorium zaliczenie Dr hab. inż. Barbara Małecka, prof. AGH B6, pok. 307 ANALIZA TERMICZNA Analiza termiczna to zespół metod służących do śledzenia
Bardziej szczegółowoTermochemia elementy termodynamiki
Termochemia elementy termodynamiki Termochemia nauka zajmująca się badaniem efektów cieplnych reakcji chemicznych Zasada zachowania energii Energia całkowita jest sumą energii kinetycznej i potencjalnej.
Bardziej szczegółowoBadanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym
PROJEKT NR: POIG.1.3.1--1/ Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie
Bardziej szczegółowoANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND
18/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND T. CIUĆKA 1 Katedra
Bardziej szczegółowoa) jeżeli przedstawiona reakcja jest reakcją egzotermiczną, to jej prawidłowy przebieg jest przedstawiony na wykresie za pomocą linii...
1. Spośród podanych reakcji wybierz reakcję egzoenergetyczną: a) Redukcja tlenku miedzi (II) wodorem b) Otrzymywanie tlenu przez rozkład chloranu (V) potasu c) Otrzymywanie wapna palonego w procesie prażenia
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ
WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ Katedra Technologii Chemicznej LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia: Charakterystyka ciał stałych z wykorzystaniem techniki TG-MS Prowadzący:
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W ŻELIWIE SFEROIDALNYM
3/19 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 26, Rocznik 6, Nr 19 Archives of Foundry Year 26, Volume 6, Book 19 PAN - Katowice PL ISSN 1642-538 OKREŚLENIE METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE. Oznaczanie indeksu tlenowego metodą różnicowej kalorymetrii skaningowej (DSC)
ĆWICZENIE Oznaczanie indeksu tlenowego metodą różnicowej kalorymetrii skaningowej (DSC) 1 1. CEL ĆWICZENIA Celem dwiczenia pn. Oznaczanie indeksu tlenowego metodą różnicowej kalorymetrii skaningowej (DSC)
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Tytuł projektu: Realizacja Przedmiot Treści nauczania z podstawy programowej Treści wykraczające poza podstawę
Bardziej szczegółowoOBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132
52/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132 J. PEZDA 1 Akademia Techniczno-Humanistyczna
Bardziej szczegółowoSTABILNOŚĆ TERMICZNA SPOIW POLIAKRYLANOWYCH NA PRZYKŁADZIE SOLI SODOWEJ KOPOLIMERU KWAS MALEINOWY-KWAS AKRYLOWY
WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH ODDZIAŁ KRAKOWSKI STOP XXXIII KONFERENCJA NAUKOWA z okazji Ogólnopolskiego Dnia Odlewnika 2009 Kraków, 11 grudnia 2009 r. Beata GRABOWSKA 1, Mariusz HOLTZER 2, Artur BOBROWSKI 3,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 6 Charakteryzacja stałych paliw rakietowych
Laboratorium Materiałów Kompozytowych (LMK 2015/2016) sem. II (studia mgr) rok akad. 2015/2016 czwartek 15.15 20.00 Ćwiczenie 6 Charakteryzacja stałych paliw rakietowych Analiza właściwości termicznych
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ
WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ Katedra Technologii Chemicznej LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia: Charakterystyka ciał stałych z wykorzystaniem techniki TG-MS Pracownia
Bardziej szczegółowoRecenzja. rozprawy doktorskiej mgr farm. Edyty Leyk zatytułowanej Ocena użyteczności różnicowej kalorymetrii
Prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski Gdańsk, dnia 17 października 2018 roku Recenzja rozprawy doktorskiej mgr farm. Edyty Leyk zatytułowanej Ocena użyteczności różnicowej kalorymetrii skaningowej w analizie
Bardziej szczegółowoDWICZENIE. Oznaczanie składu nanokompozytów metodą analizy termograwimetrycznej TGA
DWICZENIE Oznaczanie składu nanokompozytów metodą analizy termograwimetrycznej TGA 1. CEL DWICZENIA Celem dwiczenia pn. Oznaczanie składu nanokompozytów metodą analizy termograwimetrycznej TGA jest oznaczenie
Bardziej szczegółowoTechnologia postaci leku III - Przemysłowa technologia postaci leku
Technologia postaci leku III - Przemysłowa technologia postaci leku 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Farmacja, jednolite studia
Bardziej szczegółowoAnaliza termiczna polimerów metodą różnicowej kalorymetrii skaningowej (DSC)
Laboratorium z nowoczesnych technik analizy instrumentalnej 1 Analiza termiczna polimerów metodą różnicowej kalorymetrii skaningowej (DSC) I. Wstęp teoretyczny Analiza termiczna to zespół różnorodnych
Bardziej szczegółowoTLENEK WAPNIA JAKO KATALIZATOR W PROCESIE PIROLIZY OSADÓW ŚCIEKOWYCH
Proceedings of ECOpole Vol. 1, No. 1/2 2007 Tomasz BEDYK 1, Lech NOWICKI 1, Paweł STOLAREK 1 i Stanisław LEDAKOWICZ 1 TLENEK WAPNIA JAKO KATALIZATOR W PROCESIE PIROLIZY OSADÓW ŚCIEKOWYCH CaO AS A CATALYST
Bardziej szczegółowoZastosowanie metod termograwimetrycznych do oceny stabilności termicznej dodatków detergentowych do oleju napędowego
NAFTA-GAZ marzec 2011 ROK LXVII Grażyna Żak Instytut Nafty i Gazu, Kraków Zastosowanie metod termograwimetrycznych do oceny stabilności termicznej dodatków detergentowych do oleju napędowego Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O
Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,
Bardziej szczegółowoKALORYMETRYCZNA OCENA WPŁYWU POLISTYRENU NA KRYSTALIZACJĘ POLIPROPYLENU
ARTUR KOŚCIUSZKO *, PAULINA JAKUBOWSKA, ARKADIUSZ KLOZIŃSKI **, TOMASZ STERZYŃSKI *** KALORYMETRYCZNA OCENA WPŁYWU POLISTYRENU NA KRYSTALIZACJĘ POLIPROPYLENU THE CALORIMETRIC STUDIES OF AN INFLUENCE OF
Bardziej szczegółowoWPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM
2/1 Archives of Foundry, Year 200, Volume, 1 Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr 1 PAN Katowice PL ISSN 1642-308 WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM D.
Bardziej szczegółowoPolitechnika Wrocławska
Politechnika Wrocławska Materiały metaliczne i procesy metalurgiczne - laboratorium Ćwiczenie nr 4 Wyznaczanie ciepła właściwego metali. J. Kapała, B. Salamon Wprowadzenie i cel ćwiczenia. Kalorymetria
Bardziej szczegółowoTytuł pracy w języku angielskim: Microstructural characterization of Ag/X/Ag (X = Sn, In) joints obtained as the effect of diffusion soledering.
Dr inż. Przemysław Skrzyniarz Kierownik pracy: Prof. dr hab. inż. Paweł Zięba Tytuł pracy w języku polskim: Charakterystyka mikrostruktury spoin Ag/X/Ag (X = Sn, In) uzyskanych w wyniku niskotemperaturowego
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW PRZETWÓRSTWO TWORZYW SZTUCZNYCH I GUMY Lab 8. Wyznaczanie optimum wulkanizacji mieszanek kauczukowych na reometrze Monsanto oraz analiza
Bardziej szczegółowoKONTROLA STALIWA GXCrNi72-32 METODĄ ATD
54/14 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 14 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 14 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 KONTROLA STALIWA GXCrNi72-32 METODĄ ATD S. PIETROWSKI 1, G. GUMIENNY 2
Bardziej szczegółowoChemia kryminalistyczna
Chemia kryminalistyczna Wykład 2 Metody fizykochemiczne 21.10.2014 Pytania i pomiary wykrycie obecności substancji wykazanie braku substancji identyfikacja substancji określenie stężenia substancji określenie
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wykresy układów równowagi faz stopowych Ilustrują skład fazowy
Bardziej szczegółowoREJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
22/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 REJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
Bardziej szczegółowoimię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja
Zadanie 1 (2 pkt.) Zmieszano 80 cm 3 roztworu CH3COOH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm 3 oraz 70 cm 3 roztworu CH3COOK o stężeniu 0,5 mol/dm 3. Obliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph
Bardziej szczegółowoOKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY ATND
28/17 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17 Archives of Foundry Year 2005, Volume 5, Book 17 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 OKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY
Bardziej szczegółowoWyznaczanie temperatur charakterystycznych przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego
Wyznaczanie temperatur charakterystycznych przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego 1. Cel Wyznaczenie temperatur charakterystycznych różnych materiałów przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego.
Bardziej szczegółowoZastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie
Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie Paweł Ramos, Barbara Pilawa, Maciej Adamski STRESZCZENIE Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego
Bardziej szczegółowoCharakterystyka wybranych metod termicznych (cz.1)
Charakterystyka wybranych metod termicznych (cz.1) Magdalena Szumera* Wprowadzenie Analiza termiczna definiowana jest, jako zespół metod badania zmian wybranych właściwości fizycznych substancji pod wpływem
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE. Wpływ nano- i mikroproszków na udział wody związanej przez składniki hydrauliczne ogniotrwałych cementów glinowych
LABORATORIUM z przedmiotu Nanomateriały i Nanotechnologie ĆWICZENIE Wpływ nano- i mikroproszków na udział wody związanej przez składniki hydrauliczne ogniotrwałych cementów glinowych I WĘP TEORETYCZNY
Bardziej szczegółowoKiedy przebiegają reakcje?
Kiedy przebiegają reakcje? Thermodynamics lets us predict whether a process will occur but gives no information about the amount of time required for the process. CH 4(g) + 2O 2(g) substraty 2(g) egzotermiczna
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3 TERMOCHEMIA
WYKŁAD 3 TERMOCHEMIA Termochemia jest działem termodynamiki zajmującym się zastosowaniem pierwszej zasady termodynamiki do obliczania efektów cieplnych procesów fizykochemicznych, a w szczególności przemian
Bardziej szczegółowoZakres badań wykonywanych w Zakładzie Badań Fizykochemicznych i Ochrony Środowiska zgodnie z wymaganiami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej:
Zakres badań wykonywanych w Zakładzie Badań Fizykochemicznych i Ochrony Środowiska zgodnie z wymaganiami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej: Badanie Metoda 1 Oznaczanie gęstości cieczy i substancji stałych
Bardziej szczegółowoANALIZA KRZEPNIĘCIA I BADANIA MIKROSTRUKTURY PODEUTEKTYCZNYCH STOPÓW UKŁADU Al-Si
53/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ANALIZA KRZEPNIĘCIA I BADANIA MIKROSTRUKTURY PODEUTEKTYCZNYCH STOPÓW UKŁADU
Bardziej szczegółowoOznaczanie zawartości rtęci całkowitej w tkankach kormorana czarnego i wybranych gatunków ryb z zastosowaniem techniki CVAAS
Oznaczanie zawartości rtęci całkowitej w tkankach kormorana czarnego i wybranych gatunków ryb z zastosowaniem techniki CVAAS Piotr Konieczka 1, Małgorzata Misztal-Szkudlińska 2, Jacek Namieśnik 1, Piotr
Bardziej szczegółowoWskaż grupy reakcji, do których można zaliczyć proces opisany w informacji wstępnej. A. I i III B. I i IV C. II i III D. II i IV
Informacja do zadań 1. i 2. Proces spalania pewnego węglowodoru przebiega według równania: C 4 H 8(g) + 6O 2(g) 4CO 2(g) + 4H 2 O (g) + energia cieplna Zadanie 1. (1 pkt) Procesy chemiczne można zakwalifikować
Bardziej szczegółowoZa poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph
Zadanie 1 ( pkt.) Zmieszano 80 cm roztworu CHCH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm oraz 70 cm roztworu CHCK o stężeniu 0,5 mol/dm. bliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph roztworu po wprowadzeniu
Bardziej szczegółowoNauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Nauki o Żywności i Żywieniu Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2010 Tom 4 Zeszyt 2 JOLANTA TOMASZEWSKA-GRAS,
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA CHARAKTERYSTYCZNYCH TEMPERATUR KRZEPNIĘCIA ŻELIWA CHROMOWEGO
22/40 Solidification of Metals and Alloys, Year 1999, Volume 1, Book No. 40 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 1999, Rocznik 1, Nr 40 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 IDENTYFIKACJA CHARAKTERYSTYCZNYCH TEMPERATUR
Bardziej szczegółowoBarbara Rojek ROZPRAWA DOKTORSKA
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Barbara Rojek ROZPRAWA DOKTORSKA TERMOGRAWIMETRIA I SPEKTROSKOPIA W PODCZERWIENI WSPOMAGANE WIELOWYMIAROWYMI TECHNIKAMI EKSPLORACJI DANYCH W WYKRYWANIU
Bardziej szczegółowoWPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 WPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA Tadeusz Głuski Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, Akademia Rolnicza w Lublinie
Bardziej szczegółowoANALIZA TERMICZNA W BADANIACH MATERIAŁÓW BIOLOGICZNYCH THERMAL ANALYSIS IN STUDIES OF BIOLOGICAL MATERIALS
MAGDALENA SZECHYŃSKA-HEBDA, MAREK HEBDA ** ANALIZA TERMICZNA W BADANIACH MATERIAŁÓW BIOLOGICZNYCH THERMAL ANALYSIS IN STUDIES OF BIOLOGICAL MATERIALS S t r e s z c z e n i e A b s t r a c t Metody analizy
Bardziej szczegółowoBILANS CIEPLNY CZYNNIKI ENERGETYCZNE
POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH Ludwik Synoradzki, Jerzy Wisialski BILANS CIEPLNY CZYNNIKI ENERGETYCZNE Jerzy Wisialski
Bardziej szczegółowoPraca objętościowa - pv (wymiana energii na sposób pracy) Ciepło reakcji Q (wymiana energii na sposób ciepła) Energia wewnętrzna
Energia - zdolność danego układu do wykonania dowolnej pracy. Potencjalna praca, którą układ może w przyszłości wykonać. Praca wykonana przez układ jak i przeniesienie energii może manifestować się na
Bardziej szczegółowoWPŁYW TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI NA WARTOŚĆ CIEPŁA WŁAŚCIWEGO PIECZAREK
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2012 z. 571: 99 106 WPŁYW TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI NA WARTOŚĆ CIEPŁA WŁAŚCIWEGO PIECZAREK Małgorzata Serowik Instytut Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy
Bardziej szczegółowoTERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA
TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA Termodynamika - opisuje zmiany energii towarzyszące przemianom chemicznym; dział fizyki zajmujący się zjawiskami cieplnymi. Termochemia - dział chemii zajmujący się efektami
Bardziej szczegółowoWoltamperometryczne oznaczenie paracetamolu w lekach i ściekach
Analit 6 (2018) 45 52 Strona czasopisma: http://analit.agh.edu.pl/ Woltamperometryczne oznaczenie lekach i ściekach Voltammetric determination of paracetamol in drugs and sewage Martyna Warszewska, Władysław
Bardziej szczegółowoTytuł pracy w języku angielskim: Physical properties of liquid crystal mixtures of chiral and achiral compounds for use in LCDs
Dr inż. Jan Czerwiec Kierownik pracy: dr hab. Monika Marzec Tytuł pracy w języku polskim: Właściwości fizyczne mieszanin ciekłokrystalicznych związków chiralnych i achiralnych w odniesieniu do zastosowań
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne. Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum
WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum Program nauczania chemii w gimnazjum autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin Program realizowany przy pomocy
Bardziej szczegółowoBeata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ
Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI
Bardziej szczegółowoODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR ZIMOWY) ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE Ćwiczenie 1 (Karty pracy laboratoryjnej: 1a, 1b, 1d, 1e) 1. Organizacja ćwiczeń.
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Ćwiczenie Temat: Podstawowe reakcje nieorganiczne. Obliczenia stechiometryczne.
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA Literatura zalecana 1. P. Szlachcic, J. Szymońska, B. Jarosz, E. Drozdek, O. Michalski, A. Wisła-Świder, Chemia I: Skrypt do
Bardziej szczegółowoWNIOSEK REKRUTACYJNY NA ZAJĘCIA KÓŁKO OLIMPIJSKIE Z CHEMII - poziom PG
WNIOSEK REKRUTACYJNY NA ZAJĘCIA KÓŁKO OLIMPIJSKIE Z CHEMII - poziom PG Imię i nazwisko: Klasa i szkoła*: Adres e-mail: Nr telefonu: Czy uczeń jest już uczestnikiem projektu Zdolni z Pomorza - Uniwersytet
Bardziej szczegółowoBIOPOLIMERY. Rodzaj zajęć: Grupa: WIMiC I-III r. Termin: poniedziałek Sala: Prowadzący: KONSULTACJE. POK. 106a A3. seminarium 105 A3/A4
BIOPOLIMERY Rodzaj zajęć: seminarium Grupa: WIMiC I-III r. Termin: poniedziałek 15.00-16.30 Sala: Prowadzący: 105 A3/A4 dr hab. inż. Jadwiga Laska KONSULTACJE CZWARTEK 11.00-12.00 POK. 106a A3 Kontakt
Bardziej szczegółowoOdwracalność przemiany chemicznej
Odwracalność przemiany chemicznej Na ogół wszystkie reakcje chemiczne są odwracalne, tzn. z danych substratów tworzą się produkty, a jednocześnie produkty reakcji ulegają rozkładowi na substraty. Fakt
Bardziej szczegółowoZidentyfikuj związki A i B. w tym celu podaj ich wzory półstrukturalne Podaj nazwy grup związków organicznych, do których one należą.
Zadanie 1. (2 pkt) Poniżej przedstawiono schemat syntezy pewnego związku. Zidentyfikuj związki A i B. w tym celu podaj ich wzory półstrukturalne Podaj nazwy grup związków organicznych, do których one należą.
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND.
37/44 Solidification of Metals and Alloys, Year 000, Volume, Book No. 44 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 000, Rocznik, Nr 44 PAN Katowice PL ISSN 008-9386 OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU
Bardziej szczegółoworelacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne
Klasyczna Analiza Jakościowa Organiczna, Ćw. 4 - Identyfikacja wybranych cukrów Ćwiczenie 4 Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne Zagadnienia teoretyczne: 1. Budowa
Bardziej szczegółowoANALIZA WŁAŚCIWOŚCI FILTRU PARAMETRYCZNEGO I RZĘDU
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 78 Electrical Engineering 2014 Seweryn MAZURKIEWICZ* Janusz WALCZAK* ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI FILTRU PARAMETRYCZNEGO I RZĘDU W artykule rozpatrzono problem
Bardziej szczegółowoMetody analizy fizykochemicznej związków kompleksowych"
Metody analizy fizykochemicznej związków kompleksowych" Aleksandra Dąbrowska (4 h) Wykład 1: Spektroskopia IR i UV-Vis w analizie chemicznej związków chemicznych Wprowadzenie metoda analityczna; sygnał
Bardziej szczegółowoNOWOCZESNE METODY POWLEKANIA NA SUCHO. opracował GRZEGORZ BUOKO
NOWOCZESNE METODY POWLEKANIA NA SUCHO opracował GRZEGORZ BUOKO POWLEKANIE NA SUCHO metoda bez użycia wody lub przy zminimalizowaniu jej ilości w stosunku do powlekanego materiału; zlikwidowanie etapu suszenia
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III
WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III Nr lekcji Temat lekcji Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej) Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania i kryteria ocen Uczeń:
Bardziej szczegółowoSzkło. T g szkła używanego w oknach katedr wynosi ok. 600 C, a czas relaksacji sięga lat. FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Szkło Przechłodzona ciecz, w której ruchy uległy zamrożeniu Tzw. przejście szkliste: czas potrzebny na zmianę konfiguracji cząsteczek (czas relaksacji) jest rzędu minut lub dłuższy T g szkła używanego
Bardziej szczegółowoFOTOELEKTRYCZNA REJESTRACJA ENERGII PROMIENIOWANIA KRZEPNĄCEGO STOPU
13/8 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 23, Rocznik 3, Nr 8 Archives of Foundry Year 23, Volume 3, Book 8 PAN - Katowice PL ISSN 1642-538 FOTOELEKTRYCZNA REJESTRACJA ENERGII PROMIENIOWANIA KRZEPNĄCEGO STOPU Z. NIEDŹWIEDZKI
Bardziej szczegółowoTEM PEROM IERZ - URZĄDZENIE DO POMIARU STOPNIA STEMPEROW ANIA MAS CZEKOLADOW YCH
Żywność. Technologia. Jakość. 3(4), 1995 MAREK SIKORA TEM PEROM IERZ - URZĄDZENIE DO POMIARU STOPNIA STEMPEROW ANIA MAS CZEKOLADOW YCH Streszczenie Zaprezentowano stosunkowo mało rozpowszechnione w Polsce
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoProtokół doświadczenia IBSE III etap GIMNAZJUM ZADANIE 4
1. Odniesienie do Podstawy Programowej a) Cele kształcenia Protokół doświadczenia IBSE III etap GIMNAZJUM ZADANIE 4 Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje
Bardziej szczegółowoFizyka Termodynamika Chemia reakcje chemiczne
Termodynamika zajmuje się badaniem efektów energetycznych towarzyszących procesom fizykochemicznym i chemicznym. Termodynamika umożliwia: 1. Sporządzanie bilansów energetycznych dla reakcji chemicznych
Bardziej szczegółowoBADANIA ŻELIWA CHROMOWEGO NA DYLATOMETRZE ODLEWNICZYM DO-01/P.Śl.
36/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 BADANIA ŻELIWA CHROMOWEGO NA DYLATOMETRZE ODLEWNICZYM DO-01/P.Śl. STUDNICKI
Bardziej szczegółowoKALORYMETRIA SKANINGOWA PRZEMIAN AUSTENITU W FERRYTYCZNYM ŻELIWIE SFEROIDALNYM. Wydział Odlewnictwa AGH, Kraków, ul.
37/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 KALORYMETRIA SKANINGOWA PRZEMIAN AUSTENITU W FERRYTYCZNYM ŻELIWIE SFEROIDALNYM
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ. Katedra Technologii Chemicznej
WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ Katedra Technologii Chemicznej CHARAKTERYSTYKA CIAŁ STAŁYCH Z WYKORZYSTANIEM TECHNIKI TG-MS LABORATORIUM Z TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Wstęp Mianem analizy termicznej
Bardziej szczegółowoPODATNOŚĆ POLILAKTYDU NA DEGRADACJĘ W WYBRANYCH SKŁADNIKACH KOSMETYKÓW
Katarzyna Krasowska Akademia Morska w Gdyni PODATNOŚĆ POLILAKTYDU NA DEGRADACJĘ W WYBRANYCH SKŁADNIKACH KOSMETYKÓW Celem pracy była ocena podatności polilaktydu (PLA) na degradację w wybranych składnikach
Bardziej szczegółowoIII. TREŚCI NAUCZANIA
72 S t r o n a Przedmiot Treści nauczania z podstawy programowej matematyka 1.7. Stosuje obliczenia na liczbach wymiernych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, w tym do zmiany jednostek.
Bardziej szczegółowoRys. 1. Chromatogram i sposób pomiaru podstawowych wielkości chromatograficznych
Ćwiczenie 1 Chromatografia gazowa wprowadzenie do techniki oraz analiza jakościowa Wstęp Celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności obsługi chromatografu gazowego oraz wykonanie analizy jakościowej za pomocą
Bardziej szczegółowo