OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

Transkrypt

1 OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną i zaburzeniami sensorycznymi 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim Rehabilitation of persons with intellectual disability and sensory impairment 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Edukacji Osób z Niepełnosprawnością 4. Kod przedmiotu / modułu 5. Rodzaj przedmiotu / modułu (obowiązkowy lub fakultatywny) Obowiązkowy 6. Kierunek studiów/ specjalizacja Pedagogika Specjalna Edukacja i Rehabilitacja Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną 7. Poziom studiów (I lub II stopień) I stopień 8. Rok studiów II i III 9. Semestr (zimowy lub letni) Semestr letni i zimowy 10. Forma zajęć i liczba godzin Wykłady 15 godzin (semestr letni) i 15 godzin (semestr zimowy), ćwiczenia - 15 godzin (semestr letni) i 15 godzin (semestr zimowy) 11. Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia Joanna Gładyszewska-Cylulko, dr; Iwona Jagoszewska, dr 12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu / modułu oraz zrealizowanych przedmiotów Brak wymagań 13. Cele przedmiotu: C-1 Wyposażenie w wiedzę dotyczącą problemów osób z niepełnosprawnością słuchową i wzrokową C-2 Kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy dla rozstrzygania problemów związanych z edukacją i rehabilitacją osób z niepełnosprawnością słuchową i wzrokową C-3 Uwrażliwienie na potrzeby osób niewidomych i słabo widzących oraz niesłyszących i słabo słyszących C-4 Kształtowanie umiejętności projektowania działań zmierzających do polepszenia integracji pomiędzy środowiskiem osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych słuchowo i wzrokowo C-5 Ukazanie teoretycznych i praktycznych podstaw surdopedagogiki jej aparaturą pojęciową, wymiarem społecznym, psychologicznym i teleologicznym, C-6 Wyposażenie w umiejętności niezbędne we wczesnej interwencji i wspomaganiu rozwoju dziecka z uszkodzonym słuchem. 14. Zakładane efekty kształcenia: Symbole kierunkowych efektów kształcenia:

2 EK_01 EK_02 EK_03 EK_04 EK_05 EK_06 EK_07 EK_08 EK_09 - zna podstawową terminologię używaną w pedagogice i pedagogice specjalnej, rozumie jej źródła i zastosowania w obrębie pokrewnych dyscyplin naukowych - ma podstawową wiedzę na temat rozwoju człowieka z niepełnosprawnością słuchową i wzrokową w cyklu życia w aspekcie biologicznym, psychologicznym, pedagogicznym oraz społecznym - ma elementarną wiedzę o różnych rodzajach struktur społecznych i instytucjach życia społecznego oraz zachodzących między nimi relacjach istotnych z punktu widzenia procesów edukacyjnych, wychowawczych, integracyjnych, inkluzyjnych i rehabilitacyjnych - ma elementarną wiedzę dotyczącą procesów komunikacji interpersonalnej i społecznej oraz ich prawidłowości i zakłóceń, zna specyfikę komunikowania się osób z niepełnosprawnością wzrokową i słuchową - ma podstawową wiedzę o strukturze i funkcjach systemu edukacji uczniów z niepełnosprawnością intelektualną i zaburzeniami sensorycznymi; celach, podstawach prawnych, organizacji i funkcjonowaniu różnych instytucji edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych, resocjalizacyjnych oraz instytucji wsparcia - ma podstawową wiedzę o osobach z niepełnosprawnością wzrokową i słuchową jako uczestnikach działalności edukacyjnej, wychowawczej, opiekuńczej, kulturalnej, pomocowej i terapeutycznej. - posiada podstawową wiedzę o przyczynach nieprawidłowości i patologii rozwoju człowieka w różnych okresach rozwojowych - posiada elementarną wiedzę o planowaniu i projektowaniu oraz strategiach konstruowania procesu kształcenia ogólnego i specjalnego oraz upowszechniania wiedzy pedagogicznej ukierunkowaną na zastosowanie praktyczne szczególnie w działaniach na rzecz osób z niepełnosprawnością i zaburzeniami sensorycznymi - potrafi w sposób precyzyjny i spójny, z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, wypowiadać się w mowie i piśmie posiada umiejętność konstruowania rozbudowanych ustnych i pisemnych uzasadnień na tematy dotyczące różnych zagadnień pedagogicznych z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku pedagogiki, pedagogiki specjalnej i pokrewnych dyscyplin naukowych K_W01 K_W04 K_W05 K_W08 K_W09 K_W14 K_W15 K_W18 K_U03

3 EK_10 EK_11 EK_12 EK_13 EK_14 EK_15 EK_16 - posiada umiejętności obserwowania, diagnozowania, wyjaśniania złożonych sytuacji edukacyjnych i wychowawczych w procesie kształcenia i wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną z zaburzeniami sensorycznymi oraz analizowania motywów i wzorów ludzkich zachowań - ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, potrafi używać języka specjalistycznego i porozumiewać się w sposób precyzyjny i spójny przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie pedagogiki specjalnej, jak i z odbiorcami spoza grona specjalistów - posiada umiejętność samodzielnego analizowania tekstów, krytycznej oceny stanowisk teoretycznych oraz argumentacji własnego stanowiska w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych. - ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego, dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia -jest wrażliwy na problemy osób niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie, ich edukację i rozwój społeczny, gotowy do komunikowania się i współpracy z otoczeniem, w tym z osobami niebędącymi specjalistami w danej dziedzinie - uznaje autonomię i podmiotowość wychowanka/ucznia/podopiecznego w podejmowanych działaniach z zakresu pedagogiki specjalnej, docenia znaczenie procesów normalizacyjnych w środowisku osób z niepełnosprawnością - jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach realizujących działania z zakresu pedagogiki specjalnej i zdolny do porozumiewania się z osobami będącymi i niebędącymi specjalistami w danej dziedzinie K_U05 K_U06 K_U14 K_K01 K_K03 K_K04 K_K Treści programowe: Anatomia i fizjologia wzroku. Elementy okulistyki i optometrii. Metody diagnozy zaburzeń widzenia. Pomoce rehabilitacyjne wykorzystywane w edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych wzrokowo, Terminologia związana z tyflopedagogiką. Kompensacja zmysłów i jej znaczenie w życiu osób niewidomych. Choroby narządu wzroku i ich konsekwencje (retinoblastoma, retinopatia, jaskra, zaćma, choroba Stargardta, choroba zezowa). Zaburzenia współwystępujące. Niepełnosprawność wzrokowa jako konsekwencja innych zespołów zaburzeń (zespół Marfana, zespół Prader-Willego). Utrata wzroku i jej konsekwencje dla rozwoju człowieka. Wpływ niepełnosprawności wzrokowej na osobowość człowieka. Bariery komunikacyjne i mentalne utrudnienia dla samodzielnego funkcjonowania osób niewidomych. Funkcjonowanie osób słabo widzących i niewidomych w sferze rozwoju motorycznego, poznawczego, emocjonalnego i społecznego. Problemy orientacji przestrzennej i samoobsługi. Doświadczenia człowieka ociemniałego symulacja zaburzeń widzenia

4 (poruszanie się w opaskach, przy pomocy białej laski, korzystanie z pomocy przewodnika). Wzajemne uwarunkowania postaw między niewidomymi a widzącymi. Stymulacja zmysłów u osób niewidomych. Rozwój motoryki małej. Sposoby usprawniania małego niewidomego dziecka. Rola komunikacji werbalnej w życiu osoby niewidomej. Zaburzenia widzenia a umiejętność analizy, syntezy, analogii, abstrahowania, wnioskowania i przewidywania. Problemy wychowania, edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Możliwości kompensacji zmysłu wzroku. Poznanie świat przez osoby niewidome, słabo widzące i niewidome z resztkami widzenia. Czas wolny osób z niepełnosprawnością wzrokową. Sposoby stymulowania aktywności osób niewidomych i słabo widzących. Psychologiczne, filozoficzne i społeczne podstawy rehabilitacji głuchych. Głuchota jako zjawisko medyczne i społeczne.klasyfikacje osób z wadą słuchu według różnych kryteriów Psychologiczne, filozoficzne i społeczne podstawy rehabilitacji głuchych. Głuchota jako zjawisko medyczne i społeczne.klasyfikacje osób z wadą słuchu według różnych kryteriówkomunikacja i środki porozumiewania się niesłyszących. Język migowy a komunikacja niewerbalna. Daktylografia. Komunikacja językowa, ćwiczenia stymulujące rozwój języka osób niesłyszących Rozwój społeczny dzieci i młodzieży niesłyszącej. Niesłyszący w społeczeństwie. Tożsamość środowiskowa i kulturowa Pomoce techniczne dla osób z deprywacją słuchową.rodzaje działań wchodzących w zakres wczesnej interwencji. Warunki ich skuteczności u dzieci z zaburzonym rozwojem zmysłu słuchu. Opracowanie programu wczesnego usprawniania, diagnozowania i terapii dziecka niesłyszącego oraz jego rodziny w ramach działań wczesnej interwencji Wielozakresowe działania wczesnej interwencji oraz rokowania z uwzględnieniem możliwości rozwoju osobistego dziecka i warunków w jakich będzie realizowana rehabilitacja.możliwości i ograniczenia procesu diagnostycznego. Relacje między rodziną a specjalistami. metody wczesnego rozpoznawania i badania dzieci. Program Powszechnych Przesiewowych badań Słuchu u Noworodków. Rewalidacja indywidualna organizacja, treści i metody pracy. Tworzenie warsztatu pracy i przygotowania do prowadzenia zajęć z dzieckiem z uszkodzonym słuchem oraz ze sprzężonymi niepełnosprawnościami. Stopnie ubytku słuchu a trudności szkolne dziecka z ubytkiem słuchu i niepełnosprawnością intelektualną. Stymulacja sensoryczna niesłyszących poprzez : -Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo-ruchową -Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję i pamięć słuchową, koordynację słuchowo-ruchową, oraz zabawy i ćwiczenia rozwijające mowę i myślenie -Ćwiczenia i zabawy orientacji zmysłowej, przestrzennej i kierunkowej -Ćwiczenia i zabawy w zakresie sprawności ruchowej Organizowanie warunków procesu kształcenia z uwzględnieniem dziecka z wadą słuchu w klasie szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej. Sposoby stymulowania aktywności dziecka niesłyszącego. Metoda ośrodków pracy a nauczanie zintegrowane dzieci niesłyszących. Sposoby usprawniania a wymagania edukacyjne i ocena osiągnięć dziecka z wadą słuchu w klasie szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej. Współpraca nauczycieli z rodzicami dzieci z wadą słuchu. Komunikacja i środki porozumiewania się niesłyszących. Język migowy a komunikacja niewerbalna. Daktylografia. Komunikacja językowa, ćwiczenia stymulujące rozwój języka osób niesłyszących. Rozwój społeczny dzieci i młodzieży niesłyszącej. Niesłyszący w społeczeństwie. Tożsamość środowiskowa i kulturowa. Pomoce techniczne dla osób z deprywacją słuchową.rodzaje działań wchodzących w zakres wczesnej interwencji. Warunki ich skuteczności u dzieci z zaburzonym rozwojem zmysłu słuchu. Opracowanie programu wczesnego usprawniania, diagnozowania i terapii dziecka niesłyszącego oraz jego rodziny w ramach działań wczesnej interwencji Wielozakresowe działania wczesnej interwencji oraz rokowania z uwzględnieniem możliwości rozwoju osobistego dziecka i warunków w jakich będzie realizowana rehabilitacja możliwości i ograniczenia procesu diagnostycznego. Relacje między rodziną a specjalistami,metody wczesnego rozpoznawania i badania dzieci. Program Powszechnych Przesiewowych badań Słuchu u Noworodków Rewalidacja indywidualna organizacja, treści i metody pracy. Tworzenie warsztatu pracy i przygotowania do prowadzenia zajęć z dzieckiem z uszkodzonym słuchem oraz ze sprzężonymi niepełnosprawnościami. Stopnie ubytku słuchu a trudności szkolne dziecka z ubytkiem słuchu i niepełnosprawnością intelektualną. Stymulacja sensoryczna niesłyszących poprzez : -Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo-

5 ruchową -Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję i pamięć słuchową, koordynację słuchoworuchową, oraz zabawy i ćwiczenia rozwijające mowę i myślenie -Ćwiczenia i zabawy orientacji zmysłowej, przestrzennej i kierunkowej -Ćwiczenia i zabawy w zakresie sprawności ruchowej Organizowanie warunków procesu kształcenia z uwzględnieniem dziecka z wadą słuchu w klasie szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej. Sposoby stymulowania aktywności dziecka niesłyszącego. Metoda ośrodków pracy a nauczanie zintegrowane dzieci niesłyszących Sposoby usprawniania a wymagania edukacyjne i ocena osiągnięć dziecka z wadą słuchu w klasie szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej. Współpraca nauczycieli z rodzicami dzieci z wadą słuchu 16. Zalecana literatura (podręczniki) J. Kuczyńska-Kwapisz, Rehabilitacja osób niewidomych i słabowidzących, CMPP-P MEN, Warszawa A. Korzon K. Plutecka Kształcenie zintegrowane uczniów niesłyszących w teorii i praktyce edukacyjnej, Kraków 10 A. Korzon Integracja izolacja -segregacja w rehabilitacji niesłyszących uczniów. W: Rehabilitacja, opieka i edukacja specjalna w perspektywie zmiany. (red) Cz. Kossakowski, A. Krauze, Olsztyn 04 J. Kosmalowa Problemy rodziny dziecka, które ma wadę słuchu, [w:] Standardy postępowania diagnostyczno -orzekająco-rehabilitacyjnego wobec dzieci i młodzieży poradnik dla nauczycieli i terapeutów. Red. J. Kosmalowa, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa 05 G. Gunia., Terapia logopedyczna dzieci z zaburzeniami słuchu i mowy: wybrane problemy teorii i praktyki surdologopedycznej, Impuls, Kraków 06. Hoffman B., Surodopedagogika w teorii i praktyce, Warszawa 02 Siedlecka H., Kulczycka E., (red.) Współczesne kierunki wczesnej diagnozy i rewalidacji dziecka z wadą słuchu, Warszawa Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu / modułu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: wykład: egzamin ustny ćwiczenia: projekt 18. Język wykładowy polski 19. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności studenta Godziny zajęć (według planu studiów) z nauczycielem: - wykład: - ćwiczenia: Praca własna studenta - przygotowanie do zajęć: - czytanie wskazanej literatury: - przygotowanie do kolokwium semestralnego: - przygotowanie do egzaminu: Suma godzin 1 Liczba punktów ECTS 4 Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności 30 30