Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż kopalin

Transkrypt

1 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż kopalin Górnictwo odkrywkowe w Małopolsce prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł Katedra Górnictwa Odkrywkowego

2 2 Województwo małopolskie Powierzchnia: 15,14 tyś. km 2 (4,9% pow. Polski) Ludność: osób (8,6% ludności Polski) Gęstość zaludnienia: 217 osób/km 2 (średnia w Polsce 122 osoby/km 2 ) PKB: 86,6 mld PLN 26,5 tyś. zł/osoba (7,4% PKB Polski) Powierzchnia obszarów chronionych: ok. 70%, z otulinami ok. 80%

3 3 Rys historyczny eksploatacji Kamieniołom na Krzemionkach Podgórskich Źródło: Rajchel J. Kamienny Kraków Łom Karmelicki marmur dębnicki Źródło: Rajchel J. Kamienny Kraków

4 4 Występowanie surowców mineralnych

5 5 Zasoby i wydobycie surowców mineralnych Rodzaj kopaliny Liczba złóż w bilansie Zasoby stan na r. bilansowe [mln ton] przemysłowe [mln ton] Liczba złóż eksp. Wydobycie w 2008 r. [mln ton] Ważniejsze złoża Kamień budowlany i drogowy Wapienie przemysłu wapienniczego Kruszywa żwirowopiaskowe ,2 182,6 26 5, ,2 45,8 2 1, ,0 182, ,8 Dubie, Libiąż, Stare Gliny, Zalas Czatkowice, Płaza KZEK, Kruszgeo, Lafarge Piaski przemysłowe ,8 56,5 5 3,35 Siersza - Misiury Surowce ilaste ,5 18,6 14 0,3 Wola Rzedzińska, Zesławice Torf 2 0,35 0,17 1 0,007 Puścizna Wielka Dolomity 1 25,3 10,3 1 0,7 Żelatowa Razem ,35 496, ,06

6 6 Struktura wydobycia surowców mineralnych Polska=100%

7 Produkcja kruszyw naturalnych w Małopolsce na tle produkcji krajowej 7

8 Zasoby i wydobycie surowców skalnych do produkcji kruszyw łamanych i kamienia budowlanego 8 Kopalina Złóż ogółem/ eksploatowanych Zasoby [ tyś. ton] stan na r. Bilansowe Przemysłowe Wydobycie w 2008 r. [tyś. ton] Ważniejsze złoża (%wydobycia) Diabaz 1/ Niedźwiedzia Góra Dolomit 9/ Dubie, Libiąż, Stare Gliny Melafir 2/ Piaskowiec 60/ Młynów, Jenków, Żerkowice - Skała I, Żerkowice Skała Porfir 3/ Zalas Tuf porfirowy 1/ Wapień 14/ Czatkowice, Ulina Wielka Razem 90/

9 Struktura wydobycia zwięzłych surowców skalnych 9 Wydobycie: 5,3 mln Mg

10 10 Producenci kruszyw łamanych w Małopolsce

11 Zasoby i wydobycie surowców mineralnych do produkcji kruszyw żwirowych 11 Kopalina Złóż ogółem/ eksploatowanych Zasoby [ tyś. ton] stan na Bilansowe Przemysłowe Wydobycie w 2008 r. [tyś. ton] Ważniejsze złoża (% wydobycia) Piaski 47/ Bor-Zagórze (30%) Pospółki 56/ Żwiry 173/ Razem 276/ Jagniówka III (6,8%), Przecieszyn II (6,3%), Radłów (6,1%) Krempachy- Frydman (33,1%), Nieznanowice- Wieniec (12%)

12 Struktura wydobycia kruszyw żwirowopiaskowych 12 Wydobycie: 11,8 mln Mg

13 13 Producenci kruszyw żwirowo-piaskowych

14 14 Produkcja i zużycie kruszyw łamanych

15 Produkcja i zużycie kruszyw żwirowopiaskowych 15

16 Wielkość popytu na kruszywa i kierunki wywozu 16

17 Zasoby i wydobycie wapieni i margli do produkcji wapna i cementu 17 Kopalina Złóż ogółem/ eksploatowanych Zasoby [ tyś. ton] stan na r. Bilansowe Przemysłowe Wydobycie w 2008 r. [tyś. ton] Ważniejsze złoża Wapienie i margle dla przemysłu cementowego Wapienie i margle dla przemysłu wapienniczego 2/ / Czatkowice, Płaza Razem 13/

18 18 Zasoby i wydobycie piasków przemysłowych Kopalina Złóż ogółem/ eksploatowanych Zasoby [ tyś. ton] stan na r. Bilansowe Przemysłowe Wydobycie w 2008 r. [tyś. ton] Ważniejsze złoża Piaski formierskie 2/ Piaski podsadzkowe 9/ Piaski kwarcowe 2/ Razem 13/ Bolesław, Szczakowa Pust. błędowska - blok II, III, IV Siersza-Misiury, Szczakowa Pole I i II, Szczakowa Bukowno Klucze Lubasz - Podkościółek

19 19 Zasoby i wydobycie surowców ilastych Kopalina Bentonity i iły bentonitowe Surowce ilaste ceramiki budowlanej Złóż ogółem/ eksploatowanych Zasoby [ tyś. ton] stan na r. Bilansowe Przemysłowe Wydobycie w 2008 r. [tyś. ton] 1/ / Ważniejsze złoża Wola Rzędzińska Zesławice Razem 79/

20 Statystyczna wystarczalność poszczególnych surowców mineralnych 20 Surowce bilansowe Zasoby [mln ton] przemysłowe Wydobycie [mln ton] Statystyczna wystarczalność zasobów operatywnych [lat] Piaski i żwiry 1778,04 182,21 11,81 10,8 Piaski przemysłowe- łącznie 1035,78 56,48 3,35 4,2 Kamienie drogowe i budowlane Wapienie dla przemysłu cementowego 1102,19 182,65 5,34 23,9 377,25 45,77 1,48 21,6 Surowce ilaste ceramiki budowlanej 129,54 18,57 0,27 48,1 Dolomity przemysłowe 25,26 10,26 0,70 10,26 Torf 0,36 0,17 0,01 11,9

21 21 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż Podstawowe założenia i fakty: Przyrodę należy chronić Bez surowców mineralnych, które w złożach są elementem przyrody, niemożliwy jest rozwój cywilizacyjny

22 22 Produkty nowoczesnego górnictwa

23 23 Produkty nowoczesnego górnictwa

24 24 Produkty nowoczesnego górnictwa

25 25 Życie bez górnictwa

26 26 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

27 27 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

28 28 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż Baza surowcowa jest ograniczona i nie zapewnia potrzeb surowcowych Dla kruszyw żwirowo-piaskowych (ok. 45% zasobów w obszarach Natura 2000) wystarczalność dostępnych zasobów wynosi 5 6 lat!!!, a co później??? Przywóz kruszyw z innych regionów lub import z zagranicy, koszty?, wpływ na środowisko?

29 29 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż Konieczne jest działanie kompromisowe w kierunku zrównoważonego rozwoju Eksploatacja górnicza i wykorzystanie gospodarcze surowców jest jednym z elementów zrównoważonego rozwoju Nawet dotychczasowe rygorystyczne przepisy (np. Ustawo o ochronie przyrody) uwzględniają możliwość eksploatacji kopalin na niektórych obszarach chronionych (parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000). Dlaczego z tych możliwości nie korzysta się?

30 30 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż Nie można na wyrost chronić czego nie ma (a takie przypadki występują), brak przeprowadzenia odpowiedniej wizji terenowej i inwentaryzacji przyrodniczej, niedostateczne lub brak konsultacji społecznych, spowodowały, że obecnie mamy tyle konfliktów. Kto poniesie konsekwencje? Wskazanie na głębokości 8 metrów możliwości zmiany technologii eksploatacji kruszyw z podwodnej, przy której jakoby powstaje lej depresji, na podziemną, jak zrobił to jeden z ważnych urzędów, nie jest rozwiązaniem kompromisowym

31 31 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

32 32 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

33 33 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż Konieczne jest opracowanie kryteriów i zasad ochrony środowiska w warunkach eksploatacji złóż, z uwzględnieniem interesu publicznego Uzasadniony jest system kompensacji przyrodniczej w niektórych warunkach eksploatacji złóż, ale być może, że konieczna będzie również do stosowania zasada kompensacji strat dla właścicieli gruntów i złóż (korzyści utracone)

34 34 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż System kompensacji przyrodniczej stosowany jest w Niemczech. W celu oceny oddziaływania przemysłu (w tym górnictwa) na środowisko obowiązuje parametryczny system kompensacji. Teoretycznie możliwy jest handel tzw. punktami ekologicznymi. O ile wiem system ten w Niemczech nie jest jednoznacznie oceniany ale być może, że również będzie on obowiązywał również w Polsce, podobnie jak system emisji CO 2

35 35 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

36 36 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż Forma ochrony przyrody Ilość Powierzchnia na terenie woj. Małopolskiego [ha] % powierzchni województwa Otuliny Powierzchnia % powierzchni [ha] województwa Parki Narodowe ,3 2,5% 42456,2 2,8 Parki Krajobrazowe ,6 11,9% ,9 6,6 Rezerwaty Przyrody ,9 0,2% 320,2 0,02 Obszary Chronionego Krajobrazu ,8% Natura 2000 OSO Ptaków ,6 8,83% Natura 2000 SOO Siedlisk ,2 9,85% RAZEM ,6 71,1% ,3 9,5%

37 37 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

38 38 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

39 39 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

40 40 Problemy Natury 2000 dla eksploatacji złóż

41 41 Podsumowanie Małopolska jest jednym z regionów Polski gdzie tradycja górnicza jest głęboko zakorzeniona i niemalże od zawsze przemysł górniczy miał znaczący wpływ na rozwój tej części Polski. Górnictwo odkrywkowe w Małopolsce, to przede wszystkim eksploatacja kruszyw żwirowo-piaskowych, piasków przemysłowych, kruszyw łamanych i wapienie dla przemysłu wapienniczego. Roczne wydobycie sięga 23 mln Mg, z czego ok. 50% stanowią piaski i żwiry do produkcji kruszyw budowlanych. Dużym zagrożeniem dla przemysłu górnictwa odkrywkowego w Małopolsce, ale także innych częściach kraju, jest brak polityki surowcowej dotyczącej nieenergetycznych złóż surowców stałych.