Wymagania szczegółowe na poszczególne oceny Historia i społeczeństwo. Historia wokół nas. Klasa 4

Transkrypt

1 szczegółowe na poszczególne oceny Historia i społeczeństwo. Historia wokół nas. Klasa 4 dobrą; celującą; wyjaśnia, czym własnymi słowami zajmuje się tradycja, epoka, nauk i wskazuje na osi wyjaśnia, dlaczego historia prehistoria, wspomagających czasu w kolejności historię nazywamy co historia, historię (chronologia, chronologicznej nauczycielką życia najmniej dwie cywilizacja numizmatyka, epoki historyczne: wyjaśnia, że każda nauki archeologia, starożytność, nowa epoka wspomagające w kolejności genealogia, średniowiecze, rozpoczyna się na historię chronologicznej heraldyka) nowożytność, skutek jakiegoś epoki historyczne: i wyjaśnia, czym się współczesność wielkiego odkrycia dawno, starożytność, zajmują wyjaśnia, że epoki albo wydarzenia, przeszłość średniowiecze, wyjaśnia, czym historyczne takiego np., jak nowożytność, zajmuje się historyk składają się na opanowanie przez współczesność badaniem źródeł całość dziejów ludzi umiejętności wyjaśnia różne pisanych wyjaśnia znaczenie posługiwania się znaczenia pojęcia wyjaśnia różnicę tradycji dla ogniem, historia nauka pomiędzy prehistorią ciągłości wynalezienie zajmująca się i historią historycznej pisma czy badaniem wyjaśnia, jakie narodziny przeszłości znaczenie miało Chrystusa i historia jako wynalezienie pisma wyjaśnia wszystkie wyjaśnia potrzebę znaczenie tradycji wydarzenia, które znajomości historii dla ciągłości kiedyś się działy historycznej wyjaśnia, wyjaśnia, jak posługuje się osią swobodnie wskazuje różnicę do czego służy działała klepsydra czasu, lokalizuje posługuje się osią pomiędzy oś czasu i zegar słoneczny daty na osi czasu czasu kalendarzem określa wiek i jego podaje, ile dni ma księżycowym sposoby daty, wskazuje połowę kalendarz i kalendarzem mierzenia czasu wiek, w jakim szereguje gregoriański, kiedy słonecznym używane przez miało miejsce wydarzenia i przez kogo został człowieka wydarzenie w czasie, oblicza wprowadzony oraz (klepsydra, zegar wyjaśnia skróty czas między co oznacza, że rok słoneczny, zegar p.n.e. i n.e. wydarzeniami jest przestępny mechaniczny wyjaśnia, czym wyjaśnia, jakie itp.) zajmuje się wydarzenie podaje, ile lat chronologia posłużyło do

2 dobrą; celującą; liczy wiek podziału czasu na i półwiecze wiek, tysiąclecie, wydarzenia przed wyjaśnia, że półwiecze naszą erą stulecie oznacza i wydarzenia naszej 100 lat, czyli ery wiek era, mit wiek, tysiąclecie, półwiecze wskazuje na osi czasu narodziny Chrystusa, czasy przed naszą erą i czasy naszej ery podaje przykład wyjaśnia, co to rodzaje uzasadnia, znanego mu jest źródło rocznik, kronika źródeł dlaczego zabytki muzeum historyczne opisuje, czym historycznych i źródła zajmują się muzea, przechowywanych historyczne należy źródeł przykłady źródeł archiwa i skanseny w archiwach, chronić historycznych pisanych wyjaśnia, na czym muzeach i zabezpieczać rozróżnia podział (kronika, roczniki, polega praca i skansenach przed źródeł pamiętniki) historyka zniszczeniem historycznych na informacji, jakie omawia znaczenie materialne przykłady źródeł możemy zdobyć odkrycia grobowca i niematerialne materialnych korzystając ze Tutenchamona (naczynia, broń, źródeł i podaje przykłady budowle) historycznych znalezionych tam przedmiotów wskazuje tytuł wyjaśnia, do różnice podaje przykładowe samodzielnie i legendę mapy czego historykowi pomiędzy mapą informacje, jakie posługuje się odczytuje proste potrzebna jest historyczną a mapą historyk może mapą historyczną informacje mapa geograficzną wyczytać z mapy z mapy przy wyjaśnia, co to odczytuje proste rodzaje pomocy jest legenda informacje z mapy map historyczna, nauczyciela mapy polityczna, wyjaśnia, czym geograficzna jest plan miasta wyjaśnia pojęcie: lub jakiegoś kartografia wydarzenia

3 dobrą; celującą; opisuje, czym zajmuje się kartograf wyjaśnia, czym wyjaśnia pojęcie: własnymi słowami zajmuje się tradycja, epoka, wiek, tysiąclecie, mit wyjaśnia, dlaczego historia i na prehistoria, rocznik, kronika posługuje się osią historię nazywamy czym polega cywilizacja, wyjaśnia, na czym czasu nauczycielką życia praca historyka wyjaśnia różne polega praca wyjaśnia, jakie uzasadnia, znaczenia słowa historyka wydarzenie dlaczego zabytki nauk historia historia nauki posłużyło do i źródła wspomagających jako nauka wspomagające podziału czasu na historyczne należy historię i historia jako historię (chronologia, wydarzenia przed chronić wyjaśnia, do przeszłość, to co numizmatyka, naszą erą i zabezpieczać czego służy oś się wydarzyło archeologia, i wydarzenia naszej przed czasu określa wiek na genealogia, ery zniszczeniem co podstawie daty heraldyka) wyjaśnia pojęcie: samodzielnie najmniej jedno rocznej różnice kartografia posługuje się muzeum wyjaśnia skróty: między prehistorią co mapą historyczną wskazuje tytuł n.e. i p.n.e. i historią i wyjaśnia, najmniej jedno i legendę mapy jakie znaczenie miało znane mu muzeum przykłady źródeł wynalezienie pisma i skansen historycznych prawidłowo odczytuje umieszcza daty na informacje osi czasu z legendy mapy odczytuje proste informacje z mapy wskazuje podobieństwa i różnice pomiędzy mapą historyczną a polityczną wyjaśnia, czym zajmują się muzea i skanseny cechy wyjaśnia, czym porównuje siebie wyjaśnia, co wyjaśnia pojęcie osobiste jest osobowość z innymi wskazuje oznacza, że ludzie savoir-vivre i społeczne człowieka podobieństwa powinni być tłumaczy, na czym człowieka rozróżnia cechy i różnice z grupą tolerancyjni wobec polega różnica osobiste rówieśników innych między tolerancją podstawowe i społeczne wyjaśnia, co znaczy, wyjaśnia, czego a obojętnością

4 dobrą; celującą; potrzeby człowieka że osobowość uczymy się wobec drugiego człowieka człowieka jest od innych człowieka niepowtarzalna odróżnia dobro pozytywnych od zła i negatywnych zachowań prawa wyjaśnia pojęcie: wyjaśnia, jakie wyjaśnia, czym własnymi słowami i obowiązki społeczeństwo wartości przekazuje zajmuje się przedstawia swoje członków rodziny zadania nam szkoła w szkole samorząd miejsce samorządu wyjaśnia, co uczniowski i jaki ma w społeczeństwie, różnorodnych uczniowskiego oznacza, że rodzice wpływ na życie odpowiada na potrzeb są naszymi szkoły pytanie, jakie ma człowieka zachowania pierwszymi odróżnia prawa i obowiązki prawa rówieśników, nauczycielami i charakteryzuje (jako syn/córka, dziecka i prawa które mogą mieć różne potrzeby uczeń, obywatel) ucznia wpływ na działalności człowieka wyjaśnia odróżnia zachowanie samorządu instytucje znaczenie postępowanie innych uczniowskiego zajmujące się zaspokajania sprawiedliwe od podaje proste w szkole ochroną praw podstawowych niesprawiedliweg przykłady dziecka i wyższych potrzeb o uprzejmości w życiu człowieka i tolerancji dla jego intelektualnego i emocjonalnego rozwoju rysuje swój podaje definicję wie, skąd się wzięły podaje rodowód pamiątek pojęcia: genealogia nazwiska pochodzenie (najbliższej rodzinnych wyjaśnia pojęcie: ród podaje, jakie nazwisk: Kowalski, rodziny) wyjaśnia pojęcie: krótko omawia informacje Młynarski, Górski genealogia własnymi słowami, przydatne formułuje pytania, rozumie jaką wartość historykowi jakie można zadać znaczenie historyczną mają możemy uzyskać świadkowi pamiątek pamiątki rodzinne od dziadków ważnego w kultywowaniu rysuje uproszczone wydarzenia przeszłości drzewo historycznego genealogiczne swojego rodu cechy wyjaśnia, czym wyjaśnia, na czym wyjaśnia, co to jest wyjaśnia, na czym osobiste jest osobowość polega tolerancja polega różnica i społeczne człowieka niepowtarzalność wyjaśnia, czym między tolerancją

5 dobrą; celującą; człowieka odróżnia cechy każdego człowieka zajmuje się a obojętnością osobiste od cech w szkole samorząd wobec drugiego podstawowe społecznych genealogia, ród uczniowski i jaki ma człowieka potrzeby człowieka omawia wartość wpływ na życie podaje człowieka wyjaśnia pojęcie: historyczną szkoły pochodzenie wie, że istnieją społeczeństwo pamiątek rodzinnych wie, skąd się wzięły nazwisk: Kowalski, prawa dziecka wie, czym nazwiska Młynarski, Górski rysuje swój zajmuje się rysuje uproszczone rodowód w szkole drzewo (najbliższej samorząd genealogiczne rodziny) uczniowski swojego rodu pamiątek rodzinnych wyjaśnia pojęcie: wskazuje na wyjaśnia pojęcie: opowiada o swoim opowiada, co dla legenda mapie i wymienia mała ojczyzna regionie jako niego oznacza wskazuje na co najmniej trzy o małej ojczyźnie pojęcie małej mapie region regiony Polski potraw regionalnych odszukuje ojczyzny i jakie swojego i podaje ich stolice opowiada o swoim w różnych źródłach miejsce uznaje za zamieszkania legendy regionie jako o małej i przedstawia swoją małą i jego stolicę związane ojczyźnie informacje ojczyznę z początkiem podaje genezę dotyczące swojej państwa symboli lokalnych miejscowości/regio polskiego wyjaśnia, skąd się nu wyjaśnia, czym wzięły herby jest gwara podaje nazwę gwar i wskazuje na podaje co najbliższego mapie obszary, najmniej trzy muzeum z których pochodzą przykłady potraw regionalnego podaje genezę regionalnych symboli lokalnych co naj- wyjaśnia, skąd się mniej dwa wzięły herby przykłady tańców, jakie regionalnych obyczaje i tradycje składają się na gwar i wskazuje folklor (twórczość na mapie obszary, artystyczna, baśnie, z których legendy, pochodzą przysłowia, rzeźbiarstwo,

6 dobrą; celującą; informacji na muzyka, tańce, temat zwyczajów potrawy regionalne) i tradycji, jakie mogą nam przekazać nasi dziadkowie wskazuje wyjaśnia pojęcie wyjaśnia wyjaśnia, na czym opowiada na mapie ojczyzny pochodzenie polega stołeczny o okolicznościach i wymienia polskich symboli charakter sąsiadów Polski co najmniej trzy narodowych Warszawy polskiego hymnu polskie mniejszości wyjaśnia, dlaczego narodowego symbole narodowe mniejszości w wielu narodowe zamieszkujące narodowe miejscowościach polskie Polskę zamieszkujące znajduje się ulica święta narodowe wyjaśnia, co Polskę Warszawska oznacza, że język dawne polski jest naszym stolice Polski językiem (Gniezno, Kraków) urzędowym polskie święta narodowe, podaje ich daty wykonuje hymn Polski podaje imię i nazwisko autora słów Mazurka Dąbrowskiego wyjaśnia, że autor melodii nie jest znany mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę podaje, gdzie znajdują się siedziby polskiego parlamentu

7 dobrą; celującą; i prezydenta wskazuje wyjaśnia pojęcie: opowiada o swoim opowiada, co dla legendy na mapie mała ojczyzna regionie, jako niego oznacza związane i wymienia o małej ojczyźnie pojęcie małej z początkiem co najmniej trzy potraw regionalnych odszukuje ojczyzny, jakie państwa regiony Polski opowiada o swoim w różnych źródłach miejsce uznaje za polskiego i podaje ich regionie, jako i przedstawia swoją małą stolice o małej ojczyźnie informacje ojczyznę co najmniej trzy wyjaśnia pojęcie podaje genezę dotyczące swojej opowiada regiony Polski legendy symboli lokalnych miejscowości/regio o okolicznościach wskazuje na wyjaśnia, czym wyjaśnia, skąd się nu mapie region, jest gwara wzięły herby polskiego hymnu w którym podaje co zna i wyjaśnia gwar i wskazuje na narodowego mieszka najmniej trzy pochodzenie mapie obszary, wskazuje przykłady potraw polskich symboli z których pochodzą na mapie regionalnych narodowych podaje genezę i wymienia symboli lokalnych sąsiadów Polski co najmniej mniejszości wyjaśnia, skąd się polskie dwa przykłady narodowe wzięły herby symbole tańców zamieszkujące, jakie narodowe regionalnych Polskę obyczaje i tradycje polskie składają się na święta narodowe gwar i wskazuje folklor (twórczość na mapie artystyczna, baśnie, obszary, legendy, z których przysłowia, pochodzą rzeźbiarstwo, wyjaśnia pojęcie muzyka, tańce, ojczyzny potrawy regionalne) co wyjaśnia, na czym najmniej trzy polega stołeczny mniejszości charakter narodowe Warszawy zamieszkujące Polskę wymienia dawne wyjaśnia, co stolice Polski oznacza, że język (Gniezno, Kraków) polski jest naszym językiem urzędowym

8 dobrą; celującą; polskie święta narodowe i podaje ich daty wykonuje hymn Polski podaje imię i nazwisko autora słów Mazurka Dąbrowskiego wyjaśnia, że autor melodii nie jest znany mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę podaje, gdzie znajdują się siedziby polskiego parlamentu i prezydenta wyjaśnia łacińskie opowiada, jak porównuje życie zwierzęta narzędzi określenie homo przebiegała koczownicze udomowione wytwarzanych sapiens ewolucja człowieka, z życiem osiadłym przez człowieka przez ludzi wyjaśnia, na czym jak zmieniała się ludzi pierwotnych polegało epokowe jego postawa wyjaśnia, dlaczego pierwsze wyjaśnia, w jaki wydarzenie, jakim i mózg zmiana trybu narzędzia sposób odkrycie było opanowanie życia ludzi używane przez uprawy zboża przez człowieka z koczowniczego człowieka zmieniło sposób ognia na rolniczy miała życia ludzi wyjaśnia, w jaki bardzo duże pierwotnych sposób człowiek znaczenie dla wyjaśnia, do wykorzystywał rozwoju ludzkości czego służyły mięso, skórę i kości żarna zabitych zwierząt produkty, które stanowiły

9 dobrą; celującą; pożywienie człowieka pierwotnego, wyjaśnia, w jaki sposób człowiek je zdobywał przedstawia zajęcia ludzi pierwotnych opisuje na wskazuje przedstawia samodzielnie omawia znaczenie podstawie Biskupin na okoliczności formułuje pracy archeologów ilustracji wygląd mapie odkrycia osady wypowiedź ustną dla poznania osady historycznej w Biskupinie na temat życia ludzi przeszłości w Biskupinie wyjaśnia, czym określa epokę w Biskupinie co się zajmowali historyczną, w której porównuje życie najmniej trzy mieszkańcy żyli mieszkańcy mieszkańców informacje Biskupina Biskupina Biskupina i życie o Biskupinie opisuje wygląd umieszcza na osi ludzi pierwotnych osady czasu wiek, wskazuje w Biskupinie w którym powstała podobieństwa osada w Biskupinie i różnice wyjaśnia łacińskie opowiada, jak porównuje życie zwierzęta narzędzi określenie homo przebiegała koczownicze udomowione wytwarzanych sapiens ewolucja człowieka, z życiem osiadłym przez człowieka przez ludzi wyjaśnia, na czym jak zmieniała się ludzi pierwotnych polegało epokowe jego postawa wyjaśnia, dlaczego pierwsze wyjaśnia, w jaki wydarzenie, jakim i mózg zmiana trybu życia narzędzia sposób odkrycie było opanowanie amodzielnie ludzi używane przez uprawy zboża przez człowieka formułuje z koczowniczego na człowieka zmieniło sposób ognia wypowiedź ustną rolniczy miała bardzo opisuje na życia ludzi wyjaśnia, w jaki na temat życia duże znaczenie dla podstawie pierwotnych sposób człowiek ludzi rozwoju ludzkości ilustracji wygląd wyjaśnia, do wykorzystywał mięso, w Biskupinie omawia znaczenie osady czego służyły skórę i kości zabitych porównuje życie pracy archeologów w Biskupinie żarna zwierząt mieszkańców dla poznania co przedstawia Biskupina i życie przeszłości najmniej trzy produkty, które okoliczności ludzi pierwotnych informacje stanowiły odkrycia osady wskazuje o Biskupinie pożywienie w Biskupinie podobieństwa człowieka określa epokę i różnice

10 dobrą; celującą; pierwotnego, historyczną, w której wyjaśnia w jaki żyli mieszkańcy sposób człowiek Biskupina je zdobywał umieszcza na osi przedstawia czasu wiek zajęcia ludzi osady w pierwotnych Biskupinie wskazuje Biskupin na mapie historycznej wie, czym się zajmowali mieszkańcy Biskupina opisuje wygląd osady w Biskupinie wyjaśnia pojęcie wyjaśnia różnicę omawia funkcje najstarszych legendy pomiędzy legend dla najstarszych kronikarzy opowiada legendy opisywanymi budowania polskich Galla Anonima, o Lechu, Czechu w kronikach tożsamości narodu kronikarzy Wincentego i Rusie, postaciami polskiego w porządku Kadłubka i Jana o Popielu, legendarnymi oddziela fakty chronologicznym, Długosza o Piaście, a historycznymi historyczne od wyjaśnia, kto o księciu Kraku legend według legendy legendy: i smoku samodzielnie dał początek o Lechu, Czechu wawelskim wypowiada się na dynastii i Rusie, wskazuje na temat, czy legendy piastowskiej o Popielu, mapie Gniezno mogą być dla nas o Piaście, i Kraków źródłem postaci o księciu Kraku historycznym legendarnych i smoku i historycznych wawelskim opisuje na wskazuje na osi wyjaśnia, w jaki charakteryzuje podstawie chronologicznej sposób wybierano nazw osad gród jako ośrodek ilustracji wygląd czas, kiedy na miejsce do budowy średniowiecznych władzy książęcej grodu ziemiach polskich grodu i jak specjalizujących się główne i podgrodzia budowano grody zabezpieczano go w określonym grody zbudowane obronne przed wrogami rzemiośle w czasach

11 dobrą; celującą; wyjaśnia, kim byli opowiada o życiu Mieszka I gród, podgrodzie, panowie grodowi codziennym plemię i kasztelanowie mieszkańców opisuje, w jaki wyjaśnia, jaką podgrodzia sposób funkcję pełniły władcę, wybierano podgrodzia który zjednoczył miejsce do część plemion budowy grodu zamieszkujących i jak ziemie polskie zabezpieczano go przed wrogami mieszkańców grodu i podgrodzia wskazuje na osi chronologicznej czas, kiedy na ziemiach polskich budowano grody obronne towary, którymi handlowano na targach odbywających się w podgrodziach opisuje na wyjaśnia, omawia funkcję wyjaśnia, na czym wskazuje na podstawie z jakiego herbu rycerskiego polegała mapie historycznej ilustracji wygląd materiału opisuje przebieg działalność Polski XIV wieku średniowieczneg budowano zamki turnieju rycerskiego dyplomatyczna co najmniej trzy o zamku średniowieczne zadania Zawiszy Czarnego zamki opowiada, kto giermka omawia funkcję średniowieczne mieszkał czynniki, które wyjaśnia, co herbu rycerskiego w zamku i jak decydowały oznacza, że zamek wyglądało życie o wyborze był budowlą obronną codzienne miejsca, w którym i wymienia elementy mieszkańców budowano zamek obronne zamku zamku (wieże, mury, i podzamcza fosa, podzamcze, baszty, fosę)

12 dobrą; celującą; opisuje na senior, trubadur, opisuje przebieg podstawie paź, giermek, pasowania na ilustracji wygląd porównuje gród rycerza rycerskiej zbroi i zamek wskazuje podobieństwa i różnice wyjaśnia, kto mógł zostać rycerzem cechy charakteru, jakimi powinien odznaczać się rycerz opowiada o Zawiszy Czarnym opowiada, jak porównuje życie na wyjaśnia, na czym narzędzia wyglądało życie danina, post, wsi współcześnie polegał ścisły stosowane codzienne na wsi dziesięcina i w średniowieczu związek życia w średniowieczn średniowiecznej wskazuje codziennego ej wsi cep, zajęcia podobieństwa średniowiecznych radło, żarna chłopów i różnice chłopów rośliny wyjaśnia, do kogo z przyrodą uprawiane na należała ziemia i porami roku wsi zboże, uprawiana przez porównuje życie rośliny średniowiecznych chłopa i rycerza strączkowe: bób, chłopów w średniowieczu fasola, groch wyjaśnia, dlaczego powinności chłopi mieli zwierzęta chłopów wobec najmniej praw hodowane na możnego pana spośród wsi: bydło, kozy, i wobec Kościoła wszystkich stanów owce, świnie opisuje na podstawie ilustracji wygląd wsi średniowiecznej

13 dobrą; celującą; wyjaśnia pojęcie wyjaśnia różnicę omawia funkcje najstarszych legendy pomiędzy legend dla najstarszych kronikarzy opowiada opisywanymi budowania polskich Galla Anonima, legendy: o Lechu, w kronikach tożsamości narodu kronikarzy Wincentego Czechu i Rusie, postaciami polskiego w porządku Kadłubka i Jana o Popielu, legendarnymi potrafi oddzielić chronologicznym, Długosza o Piaście, a history-cznymi fakty historyczne od wie, kto według o księciu Kraku wyjaśnia, w jaki legend legendy, dał legendy: i smoku sposób wybierano samodzielnie początek dynastii o Lechu, wawelskim miejsce do budowy wypowiada się na piastowskiej Czechu i Rusie, wskazuje na grodu i zamku oraz, temat, czy legendy o Popielu, mapie Gniezno jak zabezpieczano je mogą być dla nas postaci o Piaście, i Kraków przed wrogami źródłem legendarnych o księciu Kraku wskazuje na osi wyjaśnia, kim byli historycznym i historycznych i smoku chronologicznej panowie grodowi charakteryzuje wawelskim czas, kiedy na i kasztelanowie nazw osad gród, jako ośrodek opisuje na ziemiach polskich omawia funkcję średniowiecznych władzy książęcej podstawie budowano grody, herbu rycerskiego specjalizujących się wskazuje na ilustracji: wygląd a później opisuje przebieg w określonym mapie historycznej grodu średniowieczne turnieju rycerskiego rzemiośle Polski XIV wieku i podgrodzia, zamki zadania opowiada o życiu co najmniej trzy średniowieczneg giermka codziennym zamki o zamku, gród, podgrodzie, wyjaśnia, co mieszkańców średniowieczne rycerskiej zbroi, plemię, fosa, oznacza, że zamek podgrodzia rozumie, na czym średniowiecznej podzamcze, był budowlą obronną władcę, polegał ścisły wsi senior, trubadur, i wymienia elementy który zjednoczył związek życia opowiada, jak paź, giermek, obronne zamku cześć plemion codziennego wyglądało życie (wieże, mury, zamieszkujących średniowiecznych codzienne mieszkańców baszty, fosę) ziemie polskie chłopów mieszkańców grodu opisuje przebieg wyjaśnia, na czym z przyrodą grodu i podgrodzia pasowania na polegała i porami roku i podgrodzia, porównuje gród rycerza działalność wyjaśnia, dlaczego średniowieczneg i zamek dyplomatyczna chłopi mieli o zamku, wskazuje danina, post, Zawiszy Czarnego najmniej praw średniowiecznej podobieństwa dziesięcina omawia funkcje spośród wsi i różnice herbu rycerskiego wszystkich stanów wyjaśnia, kto porównuje życie na narzędzia mógł zostać wsi współcześnie stosowane rycerzem i w średniowieczu w średniowieczn cechy, wskazuje

14 dobrą; celującą; ej wsi: cep, jakimi powinien podobieństwa radło, żarna odznaczać się i różnice rośliny rycerz uprawiane na opowiada wsi: zboże, o Zawiszy rośliny Czarnym strączkowe: opowiada, jak bób, fasola, wyglądało życie groch codzienne na wsi średniowiecznej zwierzęta zajęcia hodowane na chłopów wsi bydło, wyjaśnia, do kozy, owce, kogo należała świnie ziemia uprawiana przez średniowiecznyc h chłopów powinności chłopów wobec pana i wobec Kościoła główne opisuje postać wyjaśnia genezę zakony reguła zakonna, św. Franciszka jasełek fragmentu tekstu średniowiecza kaznodzieja, opowiada i przedstawień źródłowego (benedyktyni, zakon, klasztor, o głoszonej przez pasyjnych wymienia zasady cystersi, pergamin, inicjał, nie niego nauce opowiada, postępowania franciszkanie, miniatura omawia życie że wprowadzili je franciszkanów dominikanie) opowiada codzienne w Kościele wyjaśnia opisuje na o kopiowaniu średniowiecznych katolickim określenie podstawie i pisaniu ksiąg zakonników franciszkanie benedyktyńska ilustracji wygląd w średniowieczu wyjaśnia, dlaczego samodzielnie praca średnio- wyjaśnia, duchowni często byli formułuje wiecznego dlaczego doradcami, wypowiedź ustną klasztoru średniowieczne sekretarzami na temat życia księgi były bardzo i wysłannikami codziennego drogie dyplomatycznymi na w zakonach dworach monarchów średniowiecznych stosuje pojęcia:

15 dobrą; celującą; reguła zakonna, kaznodzieja, zakon, klasztor, pergamin, inicjał odróżnia na co wskazuje na ilustracjach style ilustracji omawia najmniej trzy różnice ilustracji: sklepienie tekstu źródłowego architektury wygląd katedry pomiędzy krzyżowe, witraż, omawia udział średniowiecznej romańskiej architekturą rozetę, portal szlachty i ludu styl romański i katedry gotyckiej romańską a gotycką w budowaniu i gotycki wyjaśnia, dlaczego fundator, krypta, średniowiecznych ludzie relikwie kościołów w średniowieczu wyjaśnia, z czego odbywali pielgrzymki wynikała do miejsc świętych pobożność ludzi średniowiecza opisuje, co znajduje się w krypcie św. Leonarda w podziemiach katedry wawelskiej wyjaśnia, do omawia wyjaśnia porównuje wygląd ilustracji omawia czego służył zróżnicowanie pochodzenie miast miast wygląd pręgierz mieszkańców z dawnych współczesnych do średniowieczneg opowiada, jak średniowiecznego podgrodzi miast o miasta wyglądało życie miasta omawia zajęcia średniowiecznych codzienne rzemieślników wskazuje budynków w średniowieczny cech, burmistrz, mieszkających podobieństwa miejskich m mieście rajca, rada miejska, w mieście i różnice (kamienice, wyjaśnia pospólstwo, plebs, średniowiecznym ratusz, kościół pochodzenie patrycjat parafialny) miast z dawnych wyjaśnia, kto nazw ulic, które podgrodzi nadawał miastom wywodzą się od zajęcia prawa miejskie mieszkających tam rzemieślników rzemieślników mieszkających w mieście średniowiecznym wyjaśnia, kto był właścicielem średniowiecznych

16 dobrą; celującą; miast główne opisuje postać wyjaśnia genezę zakony reguła zakonna, św. Franciszka jasełek fragmentu tekstu średniowiecza kaznodzieja, opowiada i przedstawień źródłowego (benedyktyni, zakon, klasztor, o głoszonej przez pasyjnych, wie, że wymienia zasady cystersi, pergamin, inicjał, niego nauce wprowadzili je postępowania franciszkanie, miniatura omawia życie w Kościele franciszkanów dominikanie) opowiada codzienne katolickim wyjaśnia o kopiowaniu średniowiecznych franciszkanie określenie ilustracji omawia i pisaniu ksiąg zakonników samodzielnie benedyktyńska wygląd w średnio- wyjaśnia, dlaczego formułuje praca średniowieczneg wieczu duchowni często wypowiedź ustną o klasztoru wyjaśnia, byli doradcami, na temat życia tekstu źródłowego odróżnia na dlaczego sekretarzami codziennego omawia udział ilustracjach style średniowieczne i wysłannikami w zakonach szlachty i ludu architektury księgi były bardzo dyplomatycznymi na średniowiecznych w budowaniu średniowiecznej drogie dworach monarchów stosuje pojęcia: średniowiecznych romański co reguła zakonna, kościołów i gotycki ilustracji omawia najmniej trzy różnice kaznodzieja, zakon, porównuje wygląd wygląd budowli między architekturą klasztor, pergamin, miast ilustracji omawia romańskiej romańską a gotycką inicjał współczesnych do wygląd i gotyckiej wyjaśnia, dlaczego wskazuje na miast średniowieczneg wyjaśnia, do ludzie ilustracji: sklepienie średniowiecznych o miasta czego służył w średniowieczu krzyżowe, witraż, wskazuje pręgierz odbywali pielgrzymki rozetę podobieństwa opowiada, jak do miejsc świętych i różnice wyglądało życie omawia fundator, krypta, codzienne zróżnicowanie relikwie w średniowieczny społeczne wyjaśnia, z czego m mieście mieszkańców wynikała wyjaśnia średniowiecznego pobożność ludzi pochodzenie miasta średniowiecza miast z dawnych opowiada, podgrodzi cech, burmistrz, co znajduje się zajęcia rajca, rada miejska w krypcie św. rzemieślników wyjaśnia, kto Leonarda mieszkających nadawał miastom w podziemiach w średniowieczny prawa miejskie katedry wawelskiej m mieście omawia zajęcia wyjaśnia, kto był rzemieślników

17 dobrą; celującą; właścicielem mieszkających średniowiecznych w średniowiecznym miast mieście nazw ulic, które wywodzą się od mieszkających tam rzemieślników wyjaśnia, kim był opowiada, jak umieszcza na linii opowiada, jak wyjaśnia, jakie Wit Stwosz powstawał ołtarz chronologicznej wiek powstawał ołtarz informacje o życiu mariacki XV i daty panowania Wita Stwosza mieszkańców ilustracji opisuje Kazimierza wyjaśnia, kto był średniowiecznego wygląd ołtarza Jagiellończyka jego fundatorem Krakowa można Wita Stwosza opisuje własnymi odnaleźć w ołtarzu detal, pracownia, słowami fragment Wita Stwosza rzemieślnik, artysta książki: Historia żółtej ciżemki przedstawiony w podręczniku wyjaśnia, kim był opisuje sposób wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz co najmniej dwóch wychowania na Jan Długosz tekstu źródłowego i czym się synów Kazimierza dworze królewskim uznawany jest za i wiedzy zajmował Jagiellończyka, wyjaśnia, na czym pierwszego pozapodręcznikow późniejszych polegała działalność polskiego historyka ej wyjaśnia, królów Polski dyplomatyczna Jana dlaczego Jan Długosza Długosz podjął się historyk, kronikarz spisania dziejów dziejopis, polskich dyplomata, wychowawca umieszcza na osi czasu wiek, w którym żył Jan Długosz wyjaśnia, kim wyjaśnia opisuje znaczenie odróżnia pojęcia: był Mikołaj dziedziny nauki, powiedzenie: Akademii astrolog Kopernik i jakimi którymi zajmował Wstrzymał Słońce, Krakowskiej dla i astronom dziedzinami się Mikołaj ruszył Ziemię rozwoju polskiej nauki się Kopernik nauki zajmował miasta, wyjaśnia

18 dobrą; celującą; szkoły i uniwersytety, w których uczył się i studiował i podkreśla znaczenie odkrycia Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauki Mikołaj Kopernik uczony, astronom, astronomia, Układ Słoneczny, odkrycie naukowe wyjaśnia, kim był Wit Stwosz ilustracji opisuje wygląd ołtarza Wita Stwosza wyjaśnia, kim był Jan Długosz i czym się zajmował wyjaśnia, kim był Mikołaj Kopernik i jakimi dziedzinami nauki się zajmował opowiada, jak powstawał ołtarz mariacki co najmniej dwóch synów Kazimierza Jagiellończyka, późniejszych królów Polski historyk, kronikarz, dziejopis, dyplomata, wychowawca, uczony, astronom, astronomia, Układ Słoneczny, odkrycie naukowe umieszcza na osi czasu wiek, w którym żył Jan Długosz miasta, szkoły i uniwersytety, w których uczył się i studiował Mikołaj Kopernik umieszcza na linii chronologicznej lata panowania Kazimierza Jagiellończyka detal, pracownia, rzemieślnik, artysta opisuje sposób wychowania na dworze królewskim wyjaśnia, na czym polegała działalność dyplomatyczna Jana Długosza wyjaśnia powiedzenie: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię opowiada, jak powstawał ołtarz Wita Stwosza wyjaśnia, kto był jego fundatorem wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz uznawany jest za pierwszego polskiego historyka opisuje znaczenie Akademii Krakowskiej dla rozwoju polskiej nauki wyjaśnia i podkreśla znaczenie odkrycia Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauki wyjaśnia, jakie informacje o życiu mieszkańców średniowiecznego Krakowa można odnaleźć w ołtarzu Wita Stwosza tekstu źródłowego i wiedzy pozapodręcznikow ej wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz podjął się spisania dziejów polskich odróżnia pojęcia: astrolog i astronom zaznacza na osi wyjaśnia, czym formułuje wyjaśnia, z jakiej

19 dobrą; celującą; ilustracji chronologicznej szlachta wyróżniała wypowiedź ustną grupy porównuje strój wieki: XVI i XVII się spośród innych na temat społeczeństwa szlachecki stanów różnorodności średniowiecznego i magnacki przywileje, wyjaśnia, czym stanu wyłoniła się pospolite różniła się szlacheckiego szlachta ilustracji ruszenie, magnateria od omawia znacznie zbiera z różnych porównuje szlachta, czeladź, szlachty magnaterii w życiu źródeł informacje wygląd dworu magnateria opowiada, jak politycznym na temat polskiej szlacheckiego wyjaśnia, jakie wyglądało życie i kulturalnym magnaterii i pałacu obowiązki codzienne Rzeczypospolitej wymienia magnackiego i przywileje miała w folwarku najbardziej znane szlachta szlacheckim rody magnackie, kto w Rzeczypospolite pracował j XVII wieku w gospodarstwac h należących do szlachty zasługi wyjaśnia znaczenie opowiada o rozwoju ilustracji omawia króla Stanisława założenia Szkoły kultury polskiej obrazów Bernarda wygląd Łazienek Augusta Rycerskiej dla w czasach Bellotta Królewskich Poniatowskiego rozwoju szkolnictwa panowania (Canaletta) opisuje dla rozwoju w Polsce Stanisława Augusta życie codzienne postacie kultury i nauki wyjaśnia znaczenie Poniatowskiego w Warszawie XVIII Ignacego polskiej powołania Komisji wieku Krasickiego, wyjaśnia, czym Edukacji Narodowej Bernarda były obiady dla rozwoju Bellotta, czwartkowe i kto szkolnictwa Grzegorza był na nie w Polsce Piramowicza zapraszany opowiada, jak wyjaśnia, kim byli wyglądało życie Ignacy Krasicki, codzienne Grzegorz w osiemnastowieczn Piramowicz, ej Warszawie Bernardo Bellotto, postacie zwany Ignacego Canalettem Krasickiego, umieszcza na osi Grzegorza czasu wiek XVIII Piramowicza, i jego drugą Bernarda Bellotta połowę czas oraz opisuje ich

20 dobrą; celującą; panowania dokonania Stanisława Augusta Poniatowskiego porównuje życie omawia genezę omawia wpływ ilustracji opisuje udogodnień ludzi w XIX wieku fabryk wynalazków na wygląd i życie miejskich i we wcześniejszych i nowej klasy poprawę jakości codzienne wprowadzonych epokach społecznej życia ludzi w XIX w dziewiętna- w XIX wieku omawia znaczenie robotników wieku stowiecznym wynalezienia opisuje zmiany mieście wynalazki parowozu w sposobach i osiągnięcia podróżowania wynalazki XIX techniki XIX w XIX wieku wieku, jakich wieku używamy do opowiada, kim dzisiaj (np. byli Ignacy żarówka, rower, Łukaszewicz, aparat William Murdock, fotograficzny) Tomasz Edison omawia, jak zmieniło się życie codzienne ludzi w XIX i na początku XX wieku wyjaśnia, czym opowiada wyjaśnia, z jakiej ilustracji przywileje, szlachta wyróżniała o różnorodności grupy porównuje strój pospolite się spośród innych stanu społeczeństwa szlachecki ruszenie, stanów szlacheckiego średniowiecznego i magnacki szlachta, czeladź, wyjaśnia, czym omawia znacznie wyłoniła się magnateria różniła się magnaterii w życiu szlachta ilustracji opisuje, jakie magnateria od politycznym porównuje obowiązki szlachty i kulturalnym obrazów Bernarda wygląd dworu i przywileje miała opowiada, jak Rzeczypospolitej Bellotta, zwanego szlacheckiego szlachta wyglądało życie opowiada o rozwoju Canalettem, i pałacu, kto codzienne kultury polskiej opisuje życie magnackiego pracował w folwarku w czasach codzienne w gospodarstwac szlacheckim panowania w Warszawie ilustracji omawia h należących do wyjaśnia znaczenie Stanisława Augusta w XVIII wieku wygląd Łazienek szlachty założenia Szkoły Poniatowskiego omawia wpływ

21 dobrą; celującą; Królewskich zasługi Rycerskiej dla omawia genezę wynalazków króla Stanisława rozwoju szkolnictwa fabryk na poprawę postacie Augusta w Polsce i nowej klasy jakości życia ludzi Ignacego Poniatowskiego wyjaśnia znaczenie społecznej w XIX wieku Krasickiego, dla rozwoju powołania Komisji robotników Bernarda kultury i nauki Edukacji Narodowej opisuje zmiany Bellotta polskiej dla rozwoju w sposobach i Grzegorza wyjaśnia, czym szkolnictwa podróżowania Piramowicza, były obiady w Polsce w XIX wieku jako wybitnych czwartkowe i kto opowiada, jak osobistości był na nie wyglądało życie czasów króla zapraszany codzienne Stanisława wyjaśnia, kim byli w osiemnastowieczn Augusta Ignacy Krasicki, ej Warszawie Poniatowskiego Grzegorz postacie Piramowicz, Ignacego wynalazki XIX Bernardo Bellotto, Krasickiego, wieku, których zwany Grzegorza używamy do Canalettem Piramowicza, dzisiaj umieszcza na osi Bernarda Bellotto czasu wiek XVIII oraz opisuje ich ilustracji omawia i jego drugą dokonania zmiany, jakie połowę czas porównuje życie dokonały się panowania ludzi w XIX wieku w XIX wieku Stanisława i we wcześniejszych w życiu Augusta epokach mieszkańców Poniatowskiego omawia znaczenie miast wynalezienia udogodnień parowozu miejskich wprowadzonych w XIX wieku wynalazki i osiągnięcia techniki XIX wieku opowiada, kim byli Ignacy Łukaszewicz,

22 dobrą; celującą; William Murdock, Tomasz Edison omawia zmiany w życiu codziennym ludzi na przełomie XIX i XX wieku NIEDOSTATECZNĄ jeżeli: nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania podstawowych umiejętności. nie opanował minimum wiadomości programowych. WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Historia i społeczeństwo. Historia wokół nas. Klasa 5 dobrą; ; na ocenę celującą; wyjaśnia, do czego służy oś czasu wymienia epoki historyczne rozumie, co oznacza pojęcie chronologia wyjaśnia pojęcia: tysiąclecie, wiek, półwiecze umieszcza daty na osi czasu w kolejności chronologicznej wyjaśnia skróty p.n.e., n.e. określa wiek danego wydarzenia wymienia epoki historyczne w kolejności chronologicznej oblicza czas, jaki upłynął między wydarzeniami określa wiek wydarzeń historycznych i połowę wieku wymienia wydarzenie, jakie zostało uznane za początek naszej ery zna daty graniczne epok historycznych, wie, co się wtedy wydarzyło wyjaśnia, czym są fakty historyczne podaje definicję chronologii charakteryzuje epoki historyczne bezbłędnie umieszcza daty na osi chronologicznej i określa, czy jest to pierwsza, czy druga połowa wieku samodzielnie układa oś czasu swojej rodziny, przedstawia wydarzenia w porządku chronologicznym i je opisuje

23 dobrą; ; na ocenę celującą; wyjaśnia, do czego służy oś czasu wymienia epoki historyczne rozumie, co oznacza pojęcie chronologia wyjaśnia pojęcia: tysiąclecie, wiek, półwiecze umieszcza daty na osi czasu w kolejności chronologicznej wyjaśnia skróty p.n.e., n.e. określa wiek danego wydarzenia wymienia epoki historyczne w kolejności chronologicznej oblicza czas, jaki upłynął między wydarzeniami określa wiek wydarzeń historycznych i połowę wieku wymienia wydarzenie, jakie zostało uznane za początek naszej ery zna daty graniczne epok historycznych, wie co się wtedy wydarzyło wyjaśnia, czym są fakty historyczne podaje definicję chronologii charakteryzuje epoki historyczne bezbłędnie umieszcza daty na osi chronologicznej i określa, czy jest to pierwsza, czy druga połowa wieku samodzielnie układa oś czasu swojej rodziny, przedstawia wydarzenia w porządku chronologicznym i je opisuje Mezopotamię omawia wygląd bramy Isztar wyjaśnia, czym było pismo klinowe wymienia co najmniej jeden wynalazek Sumerów wie, kim był Hammurabi Tygrys i Eufrat krótko omawia znaczenie kanałów nawadniających dla rozwoju rolnictwa w Mezopotamii wie, kim byli Sumerowie opisuje wygląd zigguratu wymienia wynalazki Sumerów zna zasadę kodeksu Hammurabiego oko za oko, ząb za ząb wyjaśnia pojęcie cywilizacja omawia życie codzienne i zajęcia Sumerów opowiada, jak wyglądały miasta w Mezopotamii wyjaśnia pochodzenie nazwy Babilonia omawia wygląd babilońskich świątyń i religijność Sumerów wskazuje na osi czasu datę wynalezienia pisma charakteryzuje położenie geograficzne Mezopotamii z uwzględnieniem wpływu środowiska na życie ludzi omawia znaczenie wynalezienia koła i pisma dla rozwoju człowieka wymienia nauki, które rozwinęły się w Babilonii wyjaśnia, dlaczego Mezopotamia uważana jest za obszar, w którym narodziła się pierwsza cywilizacja wskazuje obszar Mezopotamii na mapie samodzielnie analizuje tekst źródłowy dotyczący praw ustanowionych przez Hammurabiego wskazuje wpływy cywilizacji babilońskiej na dzieje ludzkości bezbłędnie posługuje się osią czasu; odczytuje czas trwania cywilizacji Mezopotamii pamięta, że wynalezienie pisma uczeni uznali za początek epoki starożytności Egipt i Nil wyjaśnia, kim był faraon omawia wygląd piramidy podaje kilka informacji na wyjaśnia pojęcia: faraon, piramida, papirus, mumia wymienia imiona kilku egipskich bogów opowiada, jak wyjaśnia, dlaczego Egipt nazywano darem Nilu charakteryzuje podział społeczeństwa egipskiego omawia pracę egipskich rolników charakteryzuje życie codzienne w starożytnym Egipcie omawia znaczenie odkrycia grobu wskazuje wpływy kultury starożytnego Egiptu na kulturę współczesną przygotowuje

24 dobrą; ; na ocenę celującą; temat pozycji kapłanów w państwie egipskim wyglądało życie codzienne w starożytnym Egipcie wyjaśnia, dlaczego Egipcjanie mumifikowali ciała zmarłych omawia, czym zajmowali się w Egipcie urzędnicy i pisarze omawia symbole władzy faraona wyjaśnia, jak produkowano papirus omawia religijność starożytnych Egipcjan charakteryzuje zakres władzy faraona Tutenchamona dla poznania kultury starożytnego Egiptu wyjaśnia, na czym polegał hierarchiczny podział społeczeństwa egipskiego prezentację na temat zabytków z czasów starożytnych, jakie do dziś można zobaczyć w Egipcie pokazuje na mapie Palestynę i wyjaśnia, dlaczego została nazwana Ziemią Obiecaną wie, kim byli Abraham, Mojżesz, Dawid, Goliat i Salomon omawia wygląd świątyni Salomona pokazuje na mapie drogę Abrahama z Ur do Kanaan streszcza opowieść o walce Dawida z Goliatem wyjaśnia, skąd Izraelici otrzymali Dziesięcioro Przykazań wie, czym była Arka Przymierza wyjaśnia pojęcia: Biblia, Stary Testament, Arka Przymierza, Tora charakteryzuje położenie geograficzne Palestyny wyjaśnia, dlaczego Izraelici trafili do Egiptu omawia znaczenie Dziesięciorga Przykazań wie, kim byli Filistyni i jaką rolę odegrali w historii Izraela porównuje religię Izraelitów do wierzeń starożytnych Egipcjan i Sumerów omawia symbolikę Świątyni Jerozolimskiej wyjaśnia znaczenie powiedzenia walka Dawida z Goliatem wie, czym jest Ściana Płaczu wskazuje podobieństwa i różnice między religią Izraelitów a religią Egipcjan i Sumerów własnymi słowami wyjaśnia, czym jest pismo wymienia co najmniej dwa rodzaje dawnego pisma podaje przykłady materiałów piśmienniczych podaje przykłady pisma obrazkowego i przykłady pisma alfabetycznego wie, kto wynalazł najstarszy alfabet wymienia najstarsze materiały piśmiennicze wyjaśnia pojęcia: pergamin, papirus podaje definicję pojęcia pismo krótko charakteryzuje różne rodzaje pisma omawia znaczenie pisma dla rozwoju ludzkości porównuje pismo obrazkowe z pismami fonetycznymi potrafi dopasować rodzaj materiału pisarskiego do rodzaju pisma przedstawia ewolucję pisma od pisma rysunkowego do alfabetycznego ocenia, który rodzaj pisma wywarł największy wpływ na rozwój ludzkości potrafi dopasować rodzaj materiału pisarskiego do rodzaju pisma wyjaśnia, dlaczego właśnie taki rodzaj materiału samodzielnie formułuje wypowiedź na temat ewolucja pisma od pisma obrazkowego do współczesnego alfabetu

25 dobrą; ; na ocenę celującą; pisarskiego był używany Mezopotamię omawia wygląd bramy Isztar wie, co to było pismo klinowe wymienia co najmniej jeden wynalazek Sumerów wie, kim był Hammurabi Egipt i Nil wie, kim był faraon omawia wygląd piramidy podaje kilka informacji na temat pozycji kapłanów Tygrys i Eufrat krótko omawia znaczenie kanałów nawadniających dla rozwoju rolnictwa w Mezopotamii wie, kim byli Sumerowie opisuje wygląd zigguratu wyjaśnia pojęcie cywilizacja omawia życie codzienne i zajęcia Sumerów opisuje wygląd miast w Mezopotamii wyjaśnia pochodzenie nazwy Babilonia charakteryzuje położenie geograficzne Mezopotamii z uwzględnieniem wpływu środowiska na życie ludzi omawia znaczenie wynalezienia koła i pisma dla rozwoju człowieka wie, jakie nauki rozwinęły się w Babilonii samodzielnie analizuje tekst źródłowy dotyczący praw ustanowionych przez Hammurabiego opisuje i podkreśla wpływ cywilizacji babilońskiej na dzieje ludzkości w państwie egipskim pokazuje na mapie Palestynę i wyjaśnia, dlaczego została nazwana Ziemią Obiecaną wie, kim byli Abraham, Mojżesz, Dawid, Goliat i Salomon omawia wygląd świątyni Salomona własnymi słowami wyjaśnia, czym jest pismo wymienia co najmniej dwa rodzaje dawnego pisma podaje przykłady materiałów piśmienniczych wymienia wynalazki Sumerów zna zasadę kodeksu Hammurabiego oko za oko, ząb za ząb wyjaśnia pojęcia: faraon, piramida, papirus, mumia wymienia imiona kilku egipskich bogów wie, jak wyglądało życie codzienne w starożytnym Egipcie wyjaśnia, dlaczego Egipcjanie mumifikowali ciała zmarłych wie, czym zajmowali się w Egipcie urzędnicy i pisarze omawia symbole władzy faraona pokazuje na mapie drogę Abrahama z Ur omawia wygląd babilońskich świątyń i religię Sumerów wyjaśnia, dlaczego Egipt nazywano darem Nilu charakteryzuje podział społeczeństwa egipskiego omawia pracę egipskich rolników wie, jak produkowano papirus omawia religię starożytnych Egipcjan charakteryzuje zakres władzy faraona charakteryzuje położenie geograficzne Palestyny wyjaśnia, dlaczego Izraelici trafili do Egiptu omawia znaczenie religii w życiu Izraelitów wie, kim byli Filistyni i jaką rolę odegrali w historii Palestyny wyjaśnia, dlaczego Mezopotamia uważana jest za obszar, w którym narodziła się pierwsza cywilizacja charakteryzuje życie codzienne w starożytnym Egipcie omawia znaczenie odkrycia grobu Tutenchamona dla poznania kultury starożytnego Egiptu wyjaśnia, na czym polegał hierarchiczny podział wskazuje wpływ kultury starożytnego Egiptu na kulturę współczesną przygotowuje prezentację na temat zabytków z czasów starożytnych, jakie do dziś można zobaczyć w Egipcie wskazuje podobieństwa i różnice między religią Izraelitów a religią Egipcjan i Sumerów samodzielnie formułuje wypowiedź na temat ewolucja pisma od pisma obrazkowego do

26 dobrą; ; na ocenę celującą; do Kanaan streszcza opowieść o walce Dawida z Goliatem wyjaśnia, skąd Izraelici otrzymali Dziesięcioro Przykazań wie, czym była Arka Przymierza wyjaśnia pojęcia: Biblia, Stary Testament, Arka Przymierza, Tora podaje przykłady pisma obrazkowego i przykłady pisma alfabetycznego wie, kto wynalazł najstarszy alfabet wymienia najstarsze materiały piśmiennicze wyjaśnia pojęcia: pergamin, papirus podaje definicję pojęcia pismo krótko charakteryzuje różne rodzaje pisma omawia znaczenie pisma dla rozwoju ludzkości porównuje pismo obrazkowe z pismami fonetycznymi potrafi dopasować rodzaj materiału pisarskiego do rodzaju pisma społeczeństwa egipskiego porównuje religię Izraelitów do wierzeń starożytnych Egipcjan i Sumerów omawia symbolikę Świątyni Jerozolimskiej wyjaśnia znaczenie powiedzenia walka Dawida z Goliatem wie, czym jest Ściana Płaczu przedstawia ewolucję pisma od pisma rysunkowego do alfabetycznego ocenia, który rodzaj pisma wywarł największy wpływ na rozwój ludzkości potrafi dopasować rodzaj materiału pisarskiego do rodzaju pisma wyjaśnia, dlaczego właśnie taki rodzaj materiału pisarskiego był używany współczesnego alfabetu

27 dobrą; ; na ocenę celującą; Grecję na podstawie rysunku omawia życie codzienne w greckiej polis wie, co oznacza pojęcie Hellada i Hellenowie własnymi słowami wyjaśnia pojęcie demokracja omawia budowę greckich statków handlowych wie, jak funkcjonowała demokracja ateńska wyjaśnia pojęcie agora wyjaśnia pojęcia: barbarzyńca, kolonie, polis omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji wyjaśnia, kto w greckim polis mógł zostać obywatelem opisuje funkcje greckiej agory opisuje życie codzienne greckiej rodziny na podstawie materiału ikonograficznego opisuje grecki dom omawia przyczyny i skutki kolonizacji greckiej wie, czym zajmowała się rada pięciuset porównuje demokrację ateńską ze współczesnym ustrojem Polski Ateny i Spartę wyjaśnia, jak funkcjonowała demokracja ateńska wyjaśnia, co oznacza, że Sparta była państwem żołnierzy wie, z kim Grecy toczyli wojny w V w. p.n.e. wyjaśnia, do czego służyły ostrakony krótko omawia najważniejsze cechy demokracji ateńskiej wie, kim byli: Perykles, Miltiades, Leonidas i Kserkses, opisuje uzbrojenie hoplity krótko omawia przebieg i wynik wojen greckoperskich przedstawia w kolejności chronologicznej najważniejsze bitwy wojen grecko-perskich charakteryzuje ustrój Sparty wyjaśnia, kim byli Persowie i dlaczego ruszyli z wyprawą przeciwko państwom greckim wyjaśnia, na czym polegało spartańskie wychowanie porównuje ustrój Aten i Sparty, wskazuje zalety i wady każdego z nich przedstawia na mapie i szczegółowo omawia przebieg wojen grecko-perskich korzystając ze źródeł pozapodręcznikowych wyszukuje informacje o polskich Termopilach i przygotowuje na ten temat prezentację wymienia co najmniej jednego z wielkich greckich filozofów wie, w którym wieku p.n.e. odbyły się pierwsze igrzyska starożytne wymienia kilku greckich bogów opowiada co najmniej jeden mit wie, że Grecy byli twórcami teatru omawia wygląd teatru greckiego krótko omawia przebieg starożytnych igrzysk wymienia cechy charakterystyczne religijności starożytnych Greków wie, kim byli Herodot, Sokrates, Platon i Arystoteles wyjaśnia pojęcia: filozofia, olimpiada, igrzyska, mit, ambrozja, teatr, Olimp, bogowie olimpijscy, heros, teatr grecki wyjaśnia, skąd się wzięła filozofia omawia poglądy Platona i Arystotelesa na temat dobra przedstawia przebieg starożytnych igrzysk opowiada mity o Heraklesie i Odyseuszu wyjaśnia, dlaczego Herodota nazywamy ojcem historii wymienia greckich bogów i dziedziny, jakimi się opiekowali porównuje igrzyska starożytne do igrzysk nowożytnych, wskazuje cechy wspólne i różnice porównuje teatr grecki do teatru współczesnego łączy pochodzenie igrzysk z obchodami świąt na cześć Zeusa, a korzenie teatru z uroczystościami na cześć Dionizosa samodzielnie zbiera i prezentuje informacje dotyczące wskrzeszenia idei igrzysk w XIX wieku wymienia słowa pochodzenia greckiego (np.: gimnazjum, geografia, biologia, stadion, biblioteka)

28 dobrą; ; na ocenę celującą; omawia wygląd Akropolu wymienia co najmniej jedną cechę charakterystyczną greckich rzeźb i posągów odróżnia styl czarnofigurowy od czerwonofigurowego umieszcza na osi chronologicznej V w. p.n.e. okres rozkwitu kultury greckiej wymienia porządki architektoniczne greckich kolumn wie, komu była poświęcona największa świątynia ateńskiego Akropolu opowiada, jak wyglądał Partenon wie, kim był Fidiasz wymienia cechy charakterystyczne greckiej architektury opowiada, jak Grecy rzeźbili i ozdabiali rzeźby i posągi charakteryzuje styl czarnofigurowy i czerwonofigurowy greckiego malarstwa wazowego wyjaśnia, na czym polegał wpływ kultury greckiej na inne regiony Morza Śródziemnego i Morza Czarnego samodzielnie zastanawia się, jakim źródłem historycznym są dla nas dzieła sztuki wskazuje wpływy architektury greckiej na style architektoniczne późniejszych epok Grecję na podstawie rysunku omawia życie codzienne w greckiej polis wie, co oznacza pojęcie Hellada i Hellenowie wyjaśnia pojęcie demokracja Ateny i Spartę opisuje, jak funkcjonowała demokracja ateńska wyjaśnia, co oznacza, że Sparta była państwem żołnierzy wie, z kim Grecy toczyli wojny w V w. p.n.e. wymienia co najmniej jednego z wielkich greckich filozofów wie, w którym wieku p.n.e. odbyły się pierwsze igrzyska starożytne wymienia kilku greckich bogów opowiada co najmniej jeden mit wie, że Grecy byli twórcami teatru omawia wygląd teatru omawia budowę greckich statków handlowych wie, jak funkcjonowała demokracja ateńska wyjaśnia pojęcie agora wyjaśnia pojęcia: barbarzyńca, kolonie, polis wyjaśnia, do czego służyły ostrakony krótko omawia najważniejsze cechy demokracji ateńskiej wie, kim byli: Perykles, Miltiades, Leonidas i Kserkses opisuje uzbrojenie hoplity krótko omawia przebieg i wynik wojen greckoperskich krótko omawia przebieg starożytnych igrzysk wymienia cechy charakterystyczne religii starożytnych Greków wie, kim byli Herodot, Sokrates, Platon i Arystoteles wyjaśnia pojęcia: filozofia, olimpiada, omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji wyjaśnia, kto w greckim polis mógł zostać obywatelem opowiada, jaką funkcję pełniła grecka agora opisuje życie codzienne greckiej rodziny na podstawie materiału ikonograficznego opisuje grecki dom przedstawia w kolejności chronologicznej najważniejsze bitwy wojen grecko-perskich charakteryzuje ustrój Sparty wyjaśnia, kim byli Persowie i dlaczego ruszyli z wyprawą przeciwko państwom greckim wyjaśnia, na czym polegało spartańskie wychowanie wyjaśnia, skąd się wzięła filozofia omawia poglądy Platona i Arystotelesa na temat dobra przedstawia przebieg omawia przyczyny i skutki kolonizacji greckiej wie, czym zajmowała się rada pięciuset porównuje ustrój Aten i Sparty, wskazuje zalety i wady każdego z nich przedstawia na mapie i szczegółowo omawia przebieg wojen greckoperskich porównuje igrzyska starożytne do igrzysk nowożytnych, wskazuje cechy wspólne i różnice porównuje teatr grecki do teatru współczesnego łączy pochodzenie igrzysk z obchodami porównuje demokrację ateńską ze współczesnym ustrojem Polski korzystając ze źródeł pozapodręcznikowy ch wyszukuje informacje o polskich Termopilach i przygotowuje na ten temat prezentację samodzielnie zbiera i prezentuje informacje dotyczące wskrzeszenia idei igrzysk w XIX wieku wymienia słowa pochodzenia greckiego (np.: gimnazjum, geografia, biologia, stadion, biblioteka) wskazuje wpływy architektury greckiej na style architektoniczne