Biuletyn Integracji Społecznej Województwa Zachodniopomorskiego. Nr 1(6)/2011 Egzemplarz bezpłatny

Transkrypt

1 Biuletyn Integracji Społecznej Województwa Zachodniopomorskiego Nr 1(6)/2011 Egzemplarz bezpłatny

2 spis treści Słowo wstępu 3 Z życia projektu i nie tylko 4 Szlachetni wolontariusze w Szlachetnej Paczce 6 Wolontariat w Zachodniopomorskim Hospicjum dla Dzieci 9 Wolontariat w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczecinku Europejski Rok Wolontariatu w Görlitz 16 Wywiad z Cezarym Miżejewskim 17 Wdrażanie Priorytetu VII Promocja Integracji Społecznej w roku Klauzule społeczne Profesjonalne kadry lepsze jutro w roku Liderzy kształcenia ustawicznego w dziedzinie pomocy społecznej Zmiana sytuacji życiowej klienta pomocy społecznej a kontrakt socjalny 27 Nowość! Cykl doradczy Partnerstwo w czterech krokach..29 Biuletyn Integracji Społecznej Województwa Zachodniopomorskiego Nr 1(6)/2011 Egzemplarz bezpłatny Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej ul. Korsarzy Szczecin Zespół redakcyjny: Dorota Rybarska-Jarosz, Marzena Kareńska, Stanisław Kałamaga Redakcja: ul. Starzyńskiego 3-4, p. III, pok Szczecin tel/fax www. projektrops.wzp.pl Zdjęcie na okładce: Rozalia Kajnath Skład i druk: PPH Zapol, Al. Piastów 42, Szczecin Nakład: 1000 egz. Biuletyn przygotowywany w ramach projektu systemowego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Profesjonalne kadry lepsze jutro. 2

3 Drodzy Czytelnicy! Jest mi niezmiernie miło przekazać w Państwa ręce pierwszy w tym roku Biuletyn Integracji Społecznej Województwa Zachodniopomorskiego, którego tematem przewodnim jest wolontariat. Decyzją Rady Unii Europejskiej 2011 rok został ustanowiony Europejskim Rokiem Wolontariatu, którego celem jest przede wszystkim zmniejszenie barier dla działań wolontaryjnych w całej Unii Europejskiej, poprawa ich jakości, a także szerzenie wiedzy o wartości i znaczeniu wolontariatu, czyli dobrowolnej, bezpłatnej, świadomej pracy na rzecz innych. Wolontariuszem może być każdy z nas, niezależnie od wieku, płci, narodowości, wykształcenia, statusu materialnego, przekonań religijnych czy politycznych. Przykładem mogą być wielkie imprezy sportowe, jak igrzyska olimpijskie, w których organizację angażują się tysiące wolontariuszy z całego świata. Wolontariat jest szczególnie istotny w obszarze pomocy społecznej, jako forma uruchamiania pozainstytucjonalnych idei i pomysłów na edukację i integrację społeczną ludzi słabszych, potrzebujących, wykluczonych bądź zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wolontariusz nie tylko ofiarowuje coś od siebie, ale może uczyć się reakcji na sytuacje trudne, rozwiązywania problemów, nabywać umiejętności organizacyjne, ale też empatię i wrażliwość. Praktyka pokazuje, że bezinteresowna praca na rzecz społeczności lokalnej lub potrzebujących przynosi duże korzyści społeczne, poprzez tworzenie więzi i relacji międzyludzkich. Zaangażowanie w wolontariat pozwala poczuć się potrzebnym, ale także zbudować kwalifikacje, które pomogą w znalezieniu lepszej pracy czy awansie społecznym. Szczególnie polecam Państwa uwadze artykuły poświęcone działalności Wolontariuszy z naszego regionu. Swoimi doświadczeniami na łamach Biuletynu podzielili się: Stowarzyszenie Wiosna, Fundacja Zachodniopomorskie Hospicjum dla Dzieci oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej ze Szczecinka. Życzę Państwu owocnej lektury, wielu cennych refleksji i inspiracji. Liczę, że Europejski Rok Wolontariatu przyczyni się do wzrostu liczby ludzi dobrej woli, którzy w wolontariacie widzą wartość i możliwość samorealizacji. Olgierd Geblewicz Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego 3

4 Z ŻYCIA PROJEKTU I NIE TYLKO Z udziałem doradców: ds. aktywnej integracji społecznej i ds. aktywności lokalnej i partnerstwa rozpoczął się pierwszy cykl doradczy Partnerstwo w czterech krokach. Ma on w rezultacie doprowadzić do podpisania listów intencyjnych lub/i powołania Partnerstw Lokalnych. W założeniu nowopowstałe Partnerstwa składały się będą z przedstawicieli trzech sektorów życia publicznego: władz samorządowych szczebla lokalnego, lokalnych przedsiębiorców oraz sfery społecznej, w tym podmiotów pomocy społecznej i organizacji pozarządowych Biuro Pomocy i Integracji Społecznej Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej przeprowadziło szkolenie pn.: Możliwości i procedury pozyskiwania przez organizacje pozarządowe działające na obszarach wiejskich środków finansowych z różnych źródeł i zasady udziału organizacji w konkursach. W szkoleniu uczestniczyło 65 osób, wśród nich także przedstawiciele projektu Profesjonalne kadry lepsze jutro rozpowszechniając Biuletyn Integracji Społecznej Województwa Zachodniopomorskiego W siedzibie ROPS odbyło się spotkanie podsumowujące drugą edycję cyklu edukacyjnego CAL. Uczestnicy cyklu otrzymali z rąk Dyrektor ROPS - Doroty Rybarskiej-Jarosz certyfikaty ukończenia cyklu wraz z upominkami przygotowanymi w ramach promocji projektu Profesjonalne kadry lepsze jutro. Na spotkaniu obecna była również opiekunka grupy szkoleniowej z ramienia Stowarzyszenia CAL Beata Pawłowicz. Uczestnicy cyklu opowiedzieli o swoich doświadczeniach z zajęć warsztatowych oraz z wdrażania metody CAL w swoich ośrodkach. Uczestnicy wyrazili przekonanie o potrzebie wprowadzania nowych, aktywnych narzędzi pracy OPS, które zaktywizują społeczności lokalne i przyczynią się do zmiany postrzegania ośrodka Odbyło się pierwsze spotkanie Zespołu Koordynującego ds. Planu działań na rzecz rozwoju, promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej w regionie, który został powołany uchwałą. Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 5 maja 2011 r. W trakcie spotkania zaprezentowano wytyczne do Planu, ponadto odbyła się dyskusja nad definicją pojęcia ekonomii społecznej oraz standardami pracy regionalnych ośrodków wsparcia ekonomii społecznej. 4

5 Ogłoszony został konkurs na Najlepsze prace analityczno-badawcze z zakresu polityki społecznej w regionie. Zwycięskie prace zostaną wydane w nakładzie 500 egzemplarzy i rozpowszechnione wśród samorządowców, partnerów gospodarczych i społecznych oraz kadr pomocy i integracji społecznej w regionie. Rozstrzygnięcie konkursu już wkrótce Rozpoczęła się kolejna edycja cyklu edukacyjnego Centrum Aktywności Lokalnej jako metoda integracji i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. W trzeciej edycji udział biorą przedstawiciele 11 ośrodków pomocy społecznej. Szkolenia odbywają się w Połczynie Zdroju. BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Z inicjatywy Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Szczecinie odbyło się Zachodniopomorskie Forum Integracji Społecznej z udziałem parlamentarzystów: Magdaleny Kochan, Bartosza Arłukowicza, Sławomira Piechoty i Jarosława Dudy. Celem Forum była wymiana poglądów w zakresie innowacyjnych narzędzi i metod przeciwdziałania zjawisku wykluczenia społecznego Odbyło się pierwsze spotkanie Realizacja projektów systemowych w Priorytecie VII POKL organizowane we współpracy z przedstawicielami WUP w Szczecinie. W spotkaniu uczestniczyli głównie Dyrektorzy Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Koordynatorzy projektów systemowych. Na spotkaniu omawiano kwestie związane m.in. z kryteriami dostępu w Planie Działania na 2012 r. oraz planowanymi zmianami w POKL i SzOP w zakresie Priorytetów I i VII. Stanisław Kałamaga Inspektor Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej 5

6 temat numeru Szlachetni wolontariusze w Szlachetnej Paczce Skuteczna i konkretna pomoc jest trudna, ale możliwa. Nie polega na wpłacie pieniędzy na konto i odwrócenia wzroku od rzeczywistych potrzeb potrzebujących. Wręcz przeciwnie wymaga zaangażowania, przemyślenia i zrobienia zakupów, przywiezienia rzeczy do magazynu i spotkania się w wolontariuszem. W taki sposób Szlachetna Paczka już od dziesięciu lat niesie sensowną pomoc potrzebującym rodzinom z Twojego podwórka. Dlaczego warto pomagać, każdy chyba wie. Uśmiech dzieci rozpakowujących zabawki, wzruszenie dorosłych, którzy otrzymują produkty żywnościowe, z których wreszcie mogą przygotować prawdziwe i bogate Święta Bożego Narodzenia, czy podziękowania za otrzymanie opału, którym można ogrzać mieszkanie - to tylko niektóre z tych powodów. Nie każdy jednak wie, że tylko dzięki konkretnym potrzebom potrzebującego możemy wywołać radość. Dlatego właśnie powstała akcja Szlachetna Paczka, która skupia się na realnych i sprecyzowanych potrzebach rodzin podczas niesienia pomocy. Jak to się zaczęło i na czym polega? Akcja powstała 10 lat temu w Krakowie. Początkowo swoimi działaniami obejmowała tylko to miasto, jednak z czasem rozprzestrzeniła się na teren całego kraju. Cztery lata temu dotarła do województwa zachodniopomorskiego. Od początku koordynacją Szlachetnej Paczki zajmuje się krakowskie Stowarzyszenie WIOSNA, które od lat szerzy ideę mądrej, celowej i bezpośredniej pomocy potrzebującym. Szlachetna Paczka to potrzebujące rodziny, wolontariusze je odwiedzający i darczyńcy. Tworzą oni koło, w którym każdy ma swoją rolę do spełnienia. W Szlachetnej Paczce prywatni darczyńcy odpowiadają na potrzeby osób najbardziej ubogich ze swojego miasta lub okolicy. O potrzebach tych dowiadują się wolontariusze, którzy sami w swoich społecznościach poszukują rodzin dotkniętych biedą, odwiedzają je i pytają o to, czego im najbardziej brakuje. Proste? Nie do końca. Akcja rozpoczyna się już wczesną wiosną każdego roku. Stowarzyszenie WIO- SNA zaczyna ją od rekrutacji koordynatorów wojewódzkich, którzy rekrutują koordynatorów regionalnych, którzy wspierają w rekrutowaniu liderów rejonu. Do tego rekrutacja specjalistów ds. PR, reporterów, audytorów Sztab ludzi, wolontariuszy, którzy od września dbają o to, aby zrekrutować jak największą ilość wolontariuszy odwiedzających rodziny. Im więcej tym lepiej więcej rodzin zostanie zankietowanych i uzyska pomoc w grudniu, tuż przed Świętami. Każdy z liderów rejonu buduje swój zespół wolontariuszy odwiedzających rodziny, których adresy pozyskiwane są z ośrodków pomocy, świetlic, pedagogów szkolnych, kuratorów i innych osób zaangażowanych w pomoc społeczną. W tym momencie rozpoczyna się punkt kulminacyjny akcji Szlachetna Paczka, w którym wolontariusze dwukrotnie odwiedzają i ankietują swoje rodziny. Po pierwsze muszą poznać rodzinę- zbierają dokładny wywiad o rodzinie. Pytają o to, z ilu członków składa się rodzina, czy są w rodzinie jakieś choroby, niepełnosprawność, dlaczego rodzina znalazła się w ciężkiej sytuacji. Następnie przeprowadzają drugą ankietę, w której py- 6

7 częściej ludzie młodzi, uczniowie i studenci. Nie zabrakło, jednak, osób pracujących, emerytów, rencistów. Działali wszyscy, którym los innych osób nie jest obojętny. Swoją pracę rozpoczęli we wrześniu szkoleniami i przygotowaniem do akcji. Każdy z wolontariuszy otrzymał pakiet informacji niezbędnych do radzenia sobie w każdej sytuacji. Zdarza się bowiem, że rodzina w potrzebie trzaska drzwiami albo wita wolontariusza odpowiednimi słowami. Z drugiej strony bycie wolontariuszem w akcji Szlachetna Paczka to trudna praca. Wolontariusz, który opiekuje się rodziną, odwiedza całkowicie obcych ludzi i musi wypytać ich o czasami bardzo osobiste i krępujące sprawy. Nie każda rodzina jest gotowa mówić o swoich problemach, chorobach, zarobkach, czy śmierci bliskich. Towarzyszą temu ogromne emocje i dla rodziny i wolontariusza. Jednak, kiedy ten sam wolontariusz, który odwiedził rodzinę, zawozi jej w grudniu paczki od darczyńcy, czuje, że zrobił coś wielkiego i że to także dzięki niemu jedna z rodzin będzie miała szczęśliwe i radosne Święta. Wolontariat w Szlachetnej Paczce pozwala docenić, jak wiele mamy żywność, ubrania, woda, ciepły dom to podstawy o tym nie powinno się marzyć na Święta. Wolontariusze mieli rozmaite zadania w akcji i doskonale się w nich odnajdowali. Byli kierowcami i rozfot: Krystian Szczęsny tają o potrzeby rodziny. Ze wszystkich rzeczy dostępnych na sklepowych półkach najczęściej jest to żywność, ubrania, opał, leki. Rodziny, które czekają na pomoc w Szlachetnej Paczce to rodziny, które z niezawinionych powodów znalazły się w trudnej sytuacji, borykają się często z chorobami, niepełnosprawnością, czy nieodległą śmiercią kogoś bliskiego. Dlatego też, ich potrzeby są bardzo podstawowe. Rodziny nie wymieniają drogich sprzętów, czy wygórowanych podarunków. Są bardzo skromne i wdzięczne za poświęcony czas i zaangażowanie. Tak przygotowany wywiad z rodziną wolontariusz umieszcza w anonimowej bazie, która na około miesiąc przed Świętami jest udostępniana darczyńcom na stronie Tam właśnie darczyńcy szukają rodzin, którym chcą pomóc. Wiedzą dokładnie, co włożyć do paczki, gdyż znają potrzeby rodziny i wiedzą komu pomagają. Darczyńcy sami przygotowują paczki, pakują je i zawożą w wyznaczonym terminie (jest to jeden konkretny weekend przed Świętami) do wyznaczonego magazynu. Tam wolontariusze czekają na darczyńców i przewożą paczki do potrzebujących rodzin. Przed Świętami Bożego Narodzenia wszystkie rodziny otrzymują prezenty. Proste? Teraz jak najbardziej! I do tego konkretne! W akcję zaangażowanych było prawie 5000 wolontariuszy w całym kraju 5000 SuperW. Byli to naj- 7

8 temat numeru wozili paczki do potrzebujących rodzin, pomagali w magazynach, sprawdzali opisy rodzin, koordynowali pracą mini-zespołów. Jednak większość wolontariuszy opiekowała się rodzinami, najczęściej jedną. Zachodniopomorskie w Szlachetnej Paczce Przy niespełna 300 wolontariuszach w województwie zachodniopomorskim udało się w 2010 roku pomóc 292 rodzinom w regionie. Wśród tych rodzin znalazły się takie, w których dochód na jednego członka rodziny to 100 czy 200 zł lub takie, które utrzymują się dzięki pomocy sąsiadów i dobrych ludzi, często paradoksalnie wykazując dochód ujemny. W Szczecinie pomoc uzyskało najwięcej, bo aż 105 rodzin. Swoje paczki otrzymało także 27 rodzin z Koszalina, 11 z Darłowa i 32 z Nowogardu. Te trzy miasta brały udział w Szlachetnej Paczce po raz pierwszy i jak już obiecały nie po raz ostatni. Kolejne obdarowane rodziny to: 20 z Kołobrzegu, 13 ze Stargardu Szczecińskiego, 25 z Gryfina, 16 z Gryfic, 38 z Pyrzyc i 5 z Żabowa. Koordynacją działań w województwie zajęło się Stowarzyszenie POLITES, które przy pomocy Regionalnego Centrum Wolontariatu podsyłało Szlachetnej Paczce pełnych werwy i zapału wolontariuszy. Do akcji chętnie włączały się szkoły, a szczególnie Szkolne Kluby Wolontariusza, które angażują w działania zarówno gimnazjalistów jak i licealistów. Do akcji włączyły się z zapałem chyba wszystkie zachodniopomorskie media, bez których akcja nie uzyskałaby tak szerokiego rozgłosu. Dziennikarze radiowi i telewizyjni po raz kolejny przygotowali paczkę dla potrzebującej rodziny. Zaangażowali się również Pogoń Szczecin, pracownicy wielu firm i instytucji. Na szczególe podziękowania zasługuje firma UniCredit Business Partner, która została wojewódzkim sponsorem akcji, dzięki czemu możliwe było bieżące wsparcie dla wolontariuszy i możliwość podziękowania im za włożony w akcję trud. Kto pomógł Szlachetnej Paczce? Dzięki darczyńcom pomoc otrzymało łącznie 8201 rodzin z całej Polski. Wśród darczyńców znaleźli się Jerzy Dudek z drużyną Realu Madryt, Grzegorz Turnau, Para Prezydencka. Szlachetną Paczkę wspierali siatkarze reprezentacji Polski, Agnieszka i Urszula Radwańskie oraz wiele innych znanych osób. Akcja została też pobłogosławiona przez Papieża Benedykta XVI. Pomógł przede wszystkim Wspaniały Darczyńca, który wybrał rodzinę, pojechał do sklepu w czasie świątecznego szału zakupowego, stał przed półką zastanawiając się jaka herbata będzie najbardziej smakować Pani Zofii i jaki kolor butów z Kubusiem Puchatkiem spodobają się małej Zuzi. Pomogli wszyscy, którzy postawili na konkretne potrzeby i wiedzieli, że to co przyniosą na pewno będzie przydatne i wywoła uśmiech na twarzy w czasie trudnych dni. Akcja Szlachetna Paczka zakończyła się w 2010 roku ogromnym sukcesem. Ponad 8 tysięcy rodzin, które uzyskały pomoc to bez wątpienia wiele. Wiemy jednak, że możemy jeszcze więcej. Niestety biedy i nieszczęścia wokół nas nie brakuje, trzeba tylko mieć otwarte oczy i serce! fot: Krystian Szczęsny Aleksandra Konopka specjalista ds. PR akcji Szlachetna Paczka w woj. zachodniopomorskim Stowarzyszenie Wiosna Jakub Sztombka koordynator wojewódzki akcji Szlachetna Paczka w woj. zachodniopomorskim 8

9 temat numeru BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Wolontariat w Zachodniopomorskim Hospicjum dla Dzieci Istnieje tak wiele definicji w mniej lub bardziej dokładny sposób przybliżających słowo wolontariat, że podejmowanie się kolejnej próby uściślenia go uznam w tym miejscu za niekonieczne. Myślę, że każdy z czytelników ma poczucie czym jest i co oznacza wolontariat szczególnie w odniesieniu do dynamicznie rozwijającego się sektora organizacji pozarządowych, w którym stanowi on istotny element całościowej pracy i pozwala na to, by fundacje i stowarzyszenia rozwijały się prężnie i zintegrowanie. Pośród różnorodnych form wolontariatu w jakościowo zróżnicowanych organizacjach, na szczególną uwagę zasługuje wolontariat hospicyjny, który jest częściej rozumiany jako posługa, towarzyszenie. Opieka hospicyjna oprócz lekarzy specjalistów, pielęgniarek, psychologów, fizjoterapeutów, pracowników socjalnych, duszpasterzy i innych pracowników nie może obejść się bez wolontariatu hospicyjnego. Wiele z działających obecnie hospicjów swoje pierwsze kroki stawiało właśnie przy udziale ochotników, którzy z własnej woli, bez jakiegokolwiek wynagrodzenia, pomagali nieuleczalnie chorym Pacjentom i ich rodzinom. Na ten moment sieć koordynatorów wolontariatu hospicyjnego otula już całą Polskę. Od 2007 roku w ramach programu Lubię Pomagać spotykali się oni przy różnego rodzaju okazjach szkoleniowych, warsztatowych czy konferencyjnych, by wymieniać się doświadczeniami, dyskutować pomysły na projekty i składane wnioski. Hospicja rozwijają 9

10 się w taki sposób, że niemożliwym byłoby pozostawienie grupy wolontariuszy samej sobie. Widoczne to jest również w Zachodniopomorskim Hospicjum dla Dzieci, gdzie istnieją aż dwie grupy wolontariackie. W naszej Fundacji wolontariat hospicyjny zasadniczo dzielimy na dwa rodzaje. Pierwszym z nich jest wolontariat medyczny, do którego nabory organizujemy dwa razy do roku jesienią (po rozpoczęciu roku akademickiego) i wiosną (najczęściej w kwietniu). Osoba zainteresowana pracą tego typu zobowiązana jest do przejścia cyklu szkoleń, które wprowadzą ją w arkana opieki paliatywnej. Skąd taki pomysł? Stawanie się i bycie wolontariuszem hospicyjnym wzbogaca osoby starsze, jak również jest formą kształtowania charakteru osób młodych. Tego rodzaju działalności, która łączy się z bezpośrednim towarzyszeniem nieuleczalnie choremu Pacjentowi i jego rodzinie musi towarzyszyć odpowiedni rodzaj świadomości. Nie jest tak, że wolontariuszem hospicyjnym ktoś może się stać z dnia na dzień. Wolontariusz medyczny, który na co dzień konfrontuje swoją wrażliwość z trudną sytuacją choroby i umierania, musi być przygotowany do bezpośrednich kontaktów z hospicyjnym Podopiecznym. Szczególnego wymiaru nabiera to w odniesieniu do nieuleczalnej choroby i śmierci małego Pacjenta, które - w odbiorze społecznym - traktowane są jako niezgodne z właściwym biegiem życia, w którym rodzice odchodzą przed swoimi dziećmi. Drugą z form wolontariatu hospicyjnego jest wolontariat akcyjny, który nie dotyczy bezpośredniej pracy z Pacjentem, natomiast ma na celu wspomaganie codziennego funkcjonowania Hospicjum może to być pomoc w organizowaniu akcji promocyjno charytatywnych, angażowanie się w spełnianie marzeń Podopiecznych Fundacji, czy współorganizowanie dziecięcej grupy Wsparcia w żałobie. Ważne jest także to, że działania podejmowane przez wolontariuszy akcyjnych bardzo często choć czasem niezamierzenie promują ideę opieki paliatywnej w środowisku lokalnym, przeciwdziałając krzywdzącym stereotypom. Inicjatywa Kiedy w 2008 roku odwiedził nas w Hospicjum Maciej Kisiel ze swoim przyjacielem Maciejem Sośnickim, dwaj panowie zaangażowani w grę 10

11 biorze osób, które dzięki nim poznały, czym jest pomoc niesiona nieuleczalnie chorym dzieciom niech świadczy fakt zamieszczenia ogromnej ilość postów gratulacyjnych od siatkarzy amatorów na internetowym forum. Marzenia Ile dzieci hospicyjnych tyle marzeń. Wyjątkowych, jedynych w swoim rodzaju, po prostu pięknych. Zachęcamy naszych małych Pacjentów do mówienia nam, czego pragną najbardziej i staramy się realizować te marzenia, stając się dobrymi czarodziejami. Kiedy przypomnę sobie Naomi, małą dziewczynkę z rysunkiem przedstawiającym projekt książęcej sukienki, to zastanawia mnie jak niewiele było trzeba, by Podopieczna Hospicjum przez jeden dzień mogła poczuć się jak najprawdziwsza Księżniczka Pomorska. Zaangażowanie władz Zamku Książąt Pomorskich, dyrektora Teatru Polskiego - pana Adama Opatowicza, pań krojczych, które dokładnie odwzorowały pomysł dziewczynki i wolontariuszy, którzy tego dnia tworzyli niezapomniany orszak Księżniczki - to wspomnienia, które jeszcze bardzo długo będą z nami. A przecież takich marzeń było bez liku BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ w Szczecińskiej Amatorskiej Lidze Piłki Siatkowej, trudno mi było sobie wyobrazić, że inicjatywa podjęta przez dwóch zapaleńców może przerodzić się w cykliczną akcję, która z roku na rok będzie zaskakiwała nowymi pomysłami, zasięgiem i specyfiką. Zaczęło się od Amatorskiego Turnieju Piłki Siatkowej Drużyn Mieszanych, połączonego z aukcjami za pośrednictwem portalu allegro.pl, by w przeciągu dwóch lat dołożyć do tego coś, czego publiczność Szczecina dawno nie widziała Mecz Gwiazd siatkówki grających w reprezentacji Polski i Polskiej Lidze Piłki Siatkowej. Do inicjatywy dwóch Maciejów dołączały się kolejne osoby siatkarki Agata Krzysztofek i Marzena Pońska, ówczesna Kierownik Studium Wychowania Fizycznego ZUT Lucyna Górniak, siatkarz Jakub Markiewicz. O tym, że w swoim wolnym czasie organizują coś, dzięki czemu o Zachodniopomorskim Hospicjum dla Dzieci jest głośno w całym kraju właściwie nie myślą na co dzień. Tym większe ich zaskoczenie, gdy decyzją Zarządu Fundacji z okazji 5-lecia działalności Hospicjum zostali nagrodzeni prestiżowym tytułem Przyjaciel Hospicjum. Jak ważne to było w od- Grupa Wsparcia w żałobie Istnienie grupy wsparcia w strukturach Fundacji Zachodniopomorskie Hospicjum dla Dzieci jest z jednej strony próbą stworzenia przestrzeni dla osób dotkniętych stratą, a z drugiej sposobem na podejmowanie szerokiej dyskusji w zakresie zagadnień tanatologicznych w życiu codziennym. Śmierć - traktowana w sposób nienaturalny - wynaturzyła nasze podejście do osób po stracie, z którymi nie potrafimy rozmawiać. Dotyczy to zarówno osób dorosłych, jak i dzieci i młodzieży, które często wyłącza się z przeżywania żałoby w rodzinie, uniemożliwiając tym samym nabycie przez nie stosownych mechanizmów obronnych. Kiedy zastanawialiśmy się nad tym, jak zachęcić rodziców po stracie do aktywnego uczestniczenia w grupie Wsparcia w żałobie pojawił się pomysł, by czas spotkania terapeutycznego dla dorosłych, mógł być także czasem równoległego spotkania dla dzieci. Wraz z wolontariuszami przygotowaliśmy propozycję organizowania zajęć z arte-terapii, które pozwoliłyby dzieciom na ekspresję uczuć, o których mówić czasem jest bardzo trudno. Pomysł został pozytywnie odebrany i przez dzieci i przez dorosłych, co w samej grupie wolontariackiej wytworzyło chęć do podejmowania nowych wyzwań. Zbliża się wiosna. Planujemy wspólne jej poszukiwania. 11

12 Praca z młodzieżą Działalność Fundacji Zachodniopomorskie Hospicjum dla Dzieci oprócz szkolenia i przygotowywania wolontariuszy hospicyjnych do stawianych przed nimi zadań, to również podejmowanie prób uwrażliwiania dzieci i młodzieży na nieuleczalną chorobę ich rówieśników, które prowadzimy jako akcję ciągłą od około dwóch lat. W całym województwie zachodniopomorskim organizowane są spotkania z uczniami w różnym wieku, podczas których opowiadamy im o tym, jak działa Hospicjum. Zainteresowanie jest bardzo duże, co sprawia nam sporą radość, lecz równocześnie świadczy o tym, jak bardzo temat choroby i śmierci wystawiany jest poza margines codziennych spraw. Nauczyciele chętnie kontynuują współpracę z naszą Fundacją, co traktujemy jako spory sukces. Zgłoszeń do przeprowadzenia prelekcji jest zawsze więcej niż przewidują nasze możliwości, więc staramy się o kolejne dotacje na dojazdy do zachodniopomorskich szkół. Ta forma działalności procentuje także w odniesieniu do wolontariatu hospicyjnego pojawiają się nowe osoby, chcące dołączyć do naszego Zespołu właśnie na takiej zasadzie. Podsumowanie Hospicja nie mogą istnieć bez wolontariuszy. W ciągu roku szkolno-akademickiego zgłasza się do nas bardzo dużo osób, które pragną pomagać. Różne są ich motywacje, czasem nie zostają z nami długo, niemniej w zdecydowanej większości odnajdują się w naszej rzeczywistości i określają swoje miejsce w grupie wolontariackiej. Fundacja Zachodniopomorskie Hospicjum dla Dzieci obchodzi w tym roku 5-lecie swojego istnienia. Jako organizacja młoda, starająca się działać aktywnie mamy jeszcze wiele do nauczenia się. Widać to także w odniesieniu do istniejącej w naszych strukturach grupy wolontariackiej. Jak motywować wolontariuszy do działania? Jak ich nagradzać? Jak i na ile włączać ich w działania hospicyjne? Myślę, że wiedza przyjdzie wraz z naszym zapałem, ale również z dobrymi praktykami obserwowanymi u zaprzyjaźnionych organizacji. Poza tym, to co najważniejsze w odniesieniu do wolontariuszy hospicyjnych można zawrzeć w patronujących naszej działalności słowach Pomagamy dzięki Twojej pomocy! do czego również serdecznie zachęcam. Kinga Krzywicka Fundacja Zachodniopomorskie Hospicjum dla Dzieci 12

13 temat numeru BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Wolontariat w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczecinku Wolontariat to dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno koleżeńsko przyjacielskie. Według ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w obszarach społecznych. Określenie praca bezpłatna nie oznacza bezinteresowna. W rzeczywistości wolontariusz uzyskuje liczne korzyści niematerialne takie jak satysfakcję, podniesienie samooceny, ale też zdobywa wiedzę, doświadczenie, umiejętności, zawiera nowe znajomości. W szczecineckim ośrodku pomocy społecznej od wielu lat realizowanych jest szereg programów i projektów pomocowych, adresowanych do mieszkańców naszego miasta, obejmujących wsparciem dzieci, młodzież, studentów, osoby niepełnosprawne i sędziwe, uzależnionych, bezrobotnych, mających trudności opiekuńczo wychowawcze. Część tych programów realizowana jest przy współpracy wolontariuszy. Do takich m. in. należą: Samopomocowy Projekt Pomocy Dzieciom Starszy Brat Starsza Siostra realizowany we współpracy z Fundacją Starszy Brat, Starsza Siostra - Polska oraz Wolontariat w OPS. Szczecinek był pierwszym miastem w Polsce, gdzie rozpoczęto realizację Projektu Starszy Brat Starsza Siostra. Gdy w 1997 roku Fundacja Batorego w Warszawie zainteresowała się projektem, szczecinecki MOPS z uwagi na wieloletnie doświadczenia, stał się zapleczem merytorycznym Fundacji w rozpowszechnianiu Projektu na terenie całego kraju. Projekt Starszy Brat Starsza Siostra to pomysł na tworzenie par przyszywanego rodzeństwa, czyli wolontariusz opiekuje się dzieckiem wymagającym wsparcia. Zadaniem wolontariusza jest spotykać się 13

14 z dzieckiem raz w tygodniu, wspierać je, pomagać w rozwiązywaniu codziennych trudności, dawać poczucie bezpieczeństwa, przekazywać dziecku wzorce pozytywnych zachowań, proponować atrakcyjne formy spędzania czasu wolnego, pomagać w nauce. Jego celem jest minimalizowanie negatywnego wpływu środowiska w jakim dzieci funkcjonują. Dzieci i wolontariusze uczestniczą w spotkaniach integracyjnych z okazji świąt, rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego, w ogniskach, wycieczkach, wyjściach do kina i na basen. Wolontariuszem może być uczeń szkoły ponadgimnazjalnej, który ma chęć niesienia pomocy potrzebującemu dziecku, jest odpowiedzialny i zdyscyplinowany. Nabór wolontariuszy odbywa się na początku każdego roku szkolnego. Kandydaci odbywają sześciotygodniowe szkolenie przygotowujące do pracy z dzieckiem. Przygotowując wolontariuszy do zbudowania dobrego kontaktu z dzieckiem opiekunowie posiadający wykształcenie pedagogiczne, pomagają im w nawiązaniu relacji opartej na skutecznej otwartej komunikacji. Stąd nacisk na zajęcia warsztatowe doskonalące umiejętności komunikacyjne wolontariuszy, wzmacniające ich zachowania asertywne oraz przygotowujące do nawiązania bliskiej, szczerej relacji z dzieckiem. Szkolenie to tez czas dany kandydatowi na wolontariusza do podjęcia ostatecznej decyzji o przystąpieniu do projektu i podpisanie porozumienia. W trakcie trwania projektu wolontariusze dwa razy w miesiącu uczestniczą w prowadzonych przez opiekunów grupach wsparcia. Wolontariusz, który prawidłowo wypełniał swoją funkcję otrzymuje pisemną rekomendację, którą może przedłożyć, ubiegając się o pracę, czy miejsce na studiach. Wolontariusze zajmują się dziećmi w wieku od 7 do 12 lat. Praca z dzieckiem trwa co najmniej 1 rok, wyłączając wakacje, ferie i przerwy świąteczne. Dzieci do projektu rekrutują zatrudnieni w MOPS pracownicy socjalni, spośród rodzin objętych pomocą społeczną. Aktualnie w Projekcie Starszy Brat Starsza Siostra funkcjonuje 20 par przyszywanych rodzeństw. Celem programu Wolontariat w OPS jest wspieranie osób starszych, niepełnosprawnych, czy samotnych w wykonywaniu czynności dnia codziennego. Program polega na objęciu opieką osoby wymagającej wsparcia z uwagi na ograniczoną zdolność do samodzielnego funkcjonowania. Zakres działań wolontarystycznych w środowisku dopasowany jest do potrzeb, możliwości i oczekiwań wolontariusza i podopiecznego. Zadaniem wolontariusza jest spotkać się z podopiecznym, pomóc w wykonywaniu codziennych czynności, zrobić drobne zakupy, pomóc w załatwieniu spraw urzędowych, wyjść na spacer, poczytać itp.. Wolontariusz bierze udział w spotkaniach grupy wsparcia wolontariuszy 1 raz w miesiącu. Wolonta- 14

15 riusz w każdym czasie ma możliwość zwrócić się do koordynatora projektu w sprawach dotyczących wykonywania pracy wolontaryjnej. Wolontariusze i ich podopieczni uczestniczą w spotkaniach integracyjnych, wycieczkach, wyjściach do kina. Praca w projekcie trwa co najmniej 1 rok i wykonywana jest na podstawie Porozumienia. Wolontariuszem w tym programie może być każdy: uczeń dorosły, pracujący, emeryt. Najmłodszym pomysłem angażującym wolontariuszy jest projekt Pola Nadziei. W działaniu tym Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Szczecinku wspólnie z Hospicjum Domowym im. Św. Franciszka z Asyżu skupił się na szerzeniu idei hospicyjnej, edukowaniu młodego pokolenia w zakresie potrzeb osób cierpiących, a także gromadzeniu środków finansowych, które przeznaczone zostaną na budowę w naszym mieście hospicjum stacjonarnego. Odzew wolontariuszy na zaproszenie do uczestnictwa w tym projekcie przerósł oczekiwania organizatorów. W roku 2009 w tym przedsięwzięciu udział wzięło 100 osób, a już w roku 2010 liczba wolontariuszy w Polach Nadziei podwoiła się i w projekt ten zaangażowało się 200 młodych ludzi wraz z opiekunami ze szkół. Aby realizować programy i projekty wymagające zaangażowania wolontariuszy należy posiadać zdolność instytucjonalną. W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczecinku funkcjonuje Dział Wsparcia Rodziny i Animacji Społecznej. W dziale tym zatrudniony jest koordynator wolontariatu. Dla właściwej i profesjonalnej obsługi wolontariuszy opracowany został system dokumentacji pracy wolontariusza obejmujący godziny pracy, informacje o danej osobie, wydatki związane z wykonywaną przez wolontariusza pracą. Wszystkich wolontariuszy zaangażowanych w realizację rożnych działań obowiązuje Regulamin Wolontariusza oraz Karta Etyczna. Dla każdego wolontariusza angażującego się w działania ośrodka opracowywany jest indywidualny zakres obowiązków. Wszyscy kandydaci na wolontariuszy przygotowywani są do pracy poprzez szkolenia obejmujące m. in. prezentację ośrodka, założeń poszczególnych programów wolontarystycznych ich praw i obowiązków. Wszyscy wolontariusze otrzymują bilety na dojazdy do podopiecznych. Z każdym wolontariuszem podpisywane są porozumienia o wykonanie świadczeń wolontarystycznych. W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczecinku opracowano również system nagradzania wolontariuszy. Są to okazjonalne upominki związane z obchodzonymi świętami, bilety, karnety wstępu na basen lub kina. Ponadto okazją do wyrażenia uznania wolontariuszom są organizowane co roku uroczyste obchody Światowego Dnia Wolontariusza. Obchody te poprzedza konkurs na Wolontariusza Roku. Każda organizacja, instytucja i osoba prywatna składać może kandydatury osób zaangażowanych w działania wolontarystyczne. Wyboru Wolontariusza Roku dokonuje Kapituła, w skład której wchodzą przedstawiciele społeczności lokalnej. Ideą tych obchodów jest złożenie podziękowań wszystkim wolontariuszom zaangażowanym w niesienie pomocy lub inną działalność realizowaną na rzecz mieszkańców Szczecinka. Organizatorem tych uroczystości jest Burmistrz Miasta, w imieniu którego działają Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Szczecinku oraz Samorządowa Agencja Promocji i Kultury. Refleksje o wolontariacie prowadzą do wniosku, iż wolontariat to taka dziedzina aktywności, w której każdy może się odnaleźć, zarówno ktoś młody i niedoświadczony, jak i ktoś poszukujący swojej drogi życiowej. Bardzo mile widziane są osoby starsze specjalizujące się w różnych dziedzinach życia społecznego, ale także fachowcy z zakresu księgowości, informatyki, pedagogiki itp. Umiejętności tych osób wspierają wiele działań społecznych. Równocześnie, każda instytucja czy organizacja bez większych nakładów pracy czy finansów może z tej formy aktywności korzystać przy realizacji własnych celów statutowych. Na zakończenie kilka uwag. Motywacje do pracy wolontaryjnej są różne. Czasami to potrzeba serca i satysfakcja, czasami bolesne własne doświadczenia życiowe. Motywacje najczęściej wskazywane przez wolontariuszy to: chęć zrobienia czegoś dobrego, pożytecznego, potrzeba kontaktu z ludźmi lub nawiązania nowych znajomości, chęć bycia potrzebnym, BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ 15

16 chęć spłacenia dobra, które kiedyś od kogoś się otrzymało, chęć zdobycia nowych umiejętności oraz doświadczeń zawodowych i życiowych, pobudki religijne. Bez osób dobrowolnie i bez wynagrodzenia wspierających działania społeczne nie byłoby możliwe realizowanie być może małych, ale ważnych projektów w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczecinku jak i wielkich imprez o skali ogólnopolskiej. Stąd dobrze się stało, iż Rada Europy ogłosiła rok 2011 Europejskim Rokiem Wolontariatu. Dla nas w Szczecinku, a przede wszystkim w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczecinku rok 2011 jest również rokiem jubileuszu 20 lecia Projektu Starszy Brat, Starsza Siostra. Jubileusz ten będzie okazją do podsumowań, do wspomnień, do spotkań wolontariuszy i ich dawnych dorosłych już podopiecznych, ale też do zwykłej ludzkiej satysfakcji z dobrze wykonywanej pracy w zakresie współpracy z wolontariuszami. Agnieszka Osowska Kierownik Działu Wsparcia Rodziny i Animacji Społecznej w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Szczecinku Europejski Rok Wolontariatu w Görlitz czerwca w Görlitz w Saksonii z udziałem Prezydenta Niemiec Christiana Wulffa, Pre- 14 miera Wolnego Państwa Saksonia Stanislawa Tillicha oraz Wiceministra Pracy i Polityki Społecznej RP Jarosława Dudy, a także Wiceministra Szkolnictwa, Młodzieży i Sportu Republiki Czeskiej Jana Kocurka i Ambasadora Republiki Austrii w Niemczech, Dr. Ralpha Scheide odbyły się uroczystości z okazji Europejskiego Roku Wolontariatu W uroczystościach wziął udział, na zaproszenie Federalnej Minister ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży Dr Kristiny Schröder, Członek Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego Marek Hok. W rozmowie z Prezydentem Niemiec Marek Hok wyraził swoje uznanie dla działalności wolontariuszy i samego Prezydenta, który poprzez swoją obecność podczas obchodów Europejskiego Roku Wolontariatu podwyższył rangę imprezy, co w przyszłości prowadzić może do większego zainteresowania opinii publicznej szlachetnymi działaniami wolontariuszy. Polskie regiony przygraniczne reprezentowali Wojewoda Lubuski Helena Hatka, Wicemarszałek Woj. Lubuskiego Maciej Szykuła i Członek Zarządu Tomasz Gierczak oraz Wojewoda Dolnośląski Aleksander Skorupa. Obecny był także przedstawiciel Ambasady RP w Berlinie, Szef Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Berlinie Matthias Petschke, przedstawiciele resortów socjalnych Saksonii, Bawarii, Brandenburgii, członkowie niemieckiego Bundestagu. Obecni byli oczywiście licznie zgromadzeni wolontariusze, którym przede wszystkim uznanie wyraził w tym dniu Prezydent Wulff. Wszyscy występujący podkreślali duże znaczenie działalności wolontariuszy, wyrażali szacunek dla ich zaangażowanej, pełnej oddania pracy na rzecz dzieci, młodzieży, osób starszych i niepełnosprawnych. Na Moście Staromiejskim odsłonięta została - z udziałem gości zagranicznych - tablica pamiątkowa z okazji Europejskiego Roku Wolontariatu 2011, a na starym rynku prezentowane były na stoiskach organizacji wolontariackich wspólne projekty i działania. Również program sceniczny w wykonaniu grup z Czech, Niemiec i regionów przygranicznych przyciągnął wielu mieszkańców Görlitz i i przyjezdnych gości. źródło: 16

17 wywiady Ekonomia społeczna ma wymiar horyzontalny, który odnajdujemy w bardzo wielu projektach, strategiach mówi Cezary Miżejewski BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Piotr Szeszko: Prowadzi Pan obecnie cykl szkoleń z zakresu Wieloletniego regionalnego planu działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej, skąd pomysł na odrębny dokument programowy poświęcony tej dziedzinie aktywności? Cezary Miżejewski: Zobaczymy, jak to będzie kształtowało się dalej, ponieważ aktualnie kwestia programowania strategicznego ulega zmianom. Potrzeba opracowania planów działania dotyczących ekonomii społecznej pojawiła się w związku z dotychczasowymi działaniami realizowanymi w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Ekonomia społeczna została tam w szczególny sposób wyróżniona i mocno wyeksponowana, nie tylko w specjalnym działaniu 7.2., ale i w innych poddziałaniach. Dotychczasowe doświadczenia jednak pokazują, iż mieliśmy do czynienia z pewną przypadkowością, a nie przemyślaną spójną realizacją koncepcji, która pozostawi po sobie trwałe instytucje. Ekonomia społeczna jest takim samym działaniem polityki publicznej i stanowi część większej całości. Dlatego pewnym elementem docelowym będzie jej włączenie do strategii polityki społecznej. A więc i długofalowy plan powinien stać się częścią strategii polityki społecznej. Dzisiaj chodzi o to, aby uchwycić wszystko, co jest związane z ekonomią społeczną w sposób funkcjonalny. Na poziomie krajowym mamy też ten sam proces. Możemy powiedzieć, że kwestie ekonomii społecznej znajdują się w nowych strategiach rozwoju kapitału społecznego oraz kapitału ludzkiego. Ekonomia społeczna ma wymiar horyzontalny, który odnajdujemy w bardzo wielu projektach, strategiach choćby rozwoju rolnictwa, kapitału ludzkiego czy gospodarki. Zwieńczeniem procesu będzie znalezienie wspólnego mianownika co do wartości celów, co do definicji występujących w nich pojęć oraz odpowiedzi do czego mają prowadzić. Efektem będzie pokazanie ekonomii społecznej jako instrumentu, ale też pewnej idei. P.Sz.: Dlaczego to Regionalnym Ośrodkom Pomocy Społecznej przypadła rola tworzenia Wie- 17

18 wywiady loletnich regionalnych planów na rzecz promocji i upowszechniania ekonomii społecznej? Przecież ekonomia społeczna powiązana jest z rynkiem pracy i tam też jest ważnym instrumentem wsparcia. Równie dobrze wojewódzkie urzędy pracy mogłyby z powodzeniem tworzyć takie dokumenty. C.M.: Można by powiedzieć, że ekonomia społeczna i dla gospodarki jest ważna Szukaliśmy jednak tej jednej instytucji, która docelowo kreowałaby politykę społeczną w województwie. Ekonomia społeczna, mimo swoich wielu odmian (gospodarczej i rynku pracy), wywodzi się głównie z polityki społecznej, gdzie pierwotnie była uznawana za działanie wspólnotowe, organizowane w ramach danej społeczności i na jej rzecz. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej został wskazany jako ten podmiot, który wzmocni rolę ekonomii społecznej, jako konkretny podmiot, który zajmuje się tą sferą w województwie nie jako jedenastym czy dwunastym zadaniem, ale jako jednym z istotniejszych zadań polityki społecznej. P.Sz.: Szkoda tylko, iż pomysł planu działania na rzecz ekonomii społecznej powstaje tak późno, pod koniec obecnego okresu programowania C.M.: Patrzymy na to z punktu widzenia pewnej perspektywy i też trzeba o tym pamiętać, że to nie jest tak, iż nagle jest jakiś świetnie wymyślony proces i od razu wszystko wiadomo. Pewne pomysły i koncepcje pojawiają się dopiero w trakcie realizacji, ponieważ ekonomia społeczna na początku była jeszcze dziedziną zupełnie nieznaną i tak naprawdę wiele osób musiało się do niej przekonać. Oczywiście, dziś wszyscy mówią, że można było to zrobić wiele lat temu. Naturalne, ekonomię społeczną można było rozpocząć 10 lat temu, ale u nas wszystko pojawia się w określonym czasie i w określonej porze. Przeważnie wtedy, nie tylko kiedy pojawiają się nie tylko przepisy prawa i pieniądze, ale wtedy gdy pojawia się świadomość potrzeby pewnych działań. W tej chwili taka świadomość się pojawia. To bardzo dobrze. Naturalnie, zawsze będzie niezadowolenie, że coś jest za późno, nie w tym czasie. Osobiście myślę, że to jest dobry czas. Jeżeli spojrzymy na to tak, że możemy jeszcze coś zacząć w obecnej perspektywie, bo mamy jeszcze dwa lata na wypracowanie pewnych mechanizmów, to wdrożymy je w pełni w nowym okresie programowania Chcielibyśmy, żeby to już było za nami, żeby już się wydarzyło, ale mam wrażenie, że w sferze polityki społecznej wszystko jest jeszcze przed nami. P.Sz.: Ale co zrobić, aby nie był to kolejny martwy dokument programowy, jakich wiele w naszym życiu publicznym? C.M.: Dziś tak naprawdę wiemy, że w ogóle ma być ów dokument i wiemy, z czego mamy go finansować, lecz jednak jaka będzie jego treść, to nad tym wszyscy pracujemy. Dlatego też się spotykamy, szkolimy, dyskutujemy i tak powstaje cała koncepcja, wizja, gdzie go umiejscowić, czym obudować. Ważne jest, abyśmy mieli świadomość, że te nasze wspólne działania, idące z góry i od dołu, spotkają się w jednym miejscu. Wówczas jest szansa na sukces, ale oczywiście czas pokarze. P.Sz.: Jaką rangę powinna mieć wojewódzka strategia polityki społecznej w nowym okresie programowania? C.M.: Jest tak, iż do tej pory w myśleniu o polityce rozwoju trochę odrębnie myślano o polityce społecznej oraz gospodarczej, dlatego mamy dwa odrębne dokumenty w większości województw. Jednakże teraz widać, iż strategie rozwoju regionów powinny obejmować działania w sferze polityki społecznej, zwłaszcza, że w swojej diagnozie one na to wskazują. Wypływa to wprost z traktatu unijnego, gdzie spójność społeczna jest tak samo ważna na poziomie unijnym (ale i krajowym), jak rozwój gospodarczy. Wcześniej czy później to dotrze do naszych decydentów i już do wielu dociera, że element polityki społecznej musi być nieodłączną częścią strategii rozwoju województwa w nowym okresie programowania P.Sz.: Dziękuję za rozmowę. C.M.: Dziękuję. 18

19 EFS w województwie zachodniopomorskim BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Wdrażanie Priorytetu VII Promocja Integracji Społecznej w roku 2010 Minął kolejny rok realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w perspektywie finansowej Każdy zakończony etap motywuje do podsumowań, refleksji i analiz, które pozwolą wyciągnąć wnioski i zastanowić się co należy zmodyfikować lub poprawić. Rok 2010 był dla Wydziału Promocji Integracji Społecznej okresem bardzo pracowitym. Rosnące zainteresowanie aplikowaniem o środki w ramach Priorytetu VII, a także potrzeby w obszarze polityki społecznej, skutkowały ogromną ilością złożonych wniosków. Ogłoszono cztery konkursy, w ramach których wpłynęło łącznie 422 projekty. Zdecydowanie największą popularnością cieszyło się Działanie 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji. Niestety, popularność nie szła w parze z jakością składanych projektów. W większości z nich brakowało znamion inicjatywy oddolnej, która jest nieodzownym elementem tego typu projektów. Aby projekt posiadał charakter oddolnej inicjatywy, we wniosku powinny się znaleźć informacje potwierdzające fakt, iż diagnoza projektu opracowana została na podstawie problemów zdefiniowanych przez społeczność lokalną. Społeczność ta winna być zaangażowana w proces opracowania założeń projektu. Wymóg ten był bagatelizowany, a problemy definiowane były z reguły przez samych Wnioskodawców. Beneficjenci bardzo często błędnie identyfikowali też grupę docelową kierując działania do dzieci lub osób starszych, których wiek nie kwalifikował się do objęcia wsparciem. Zgodnie z celem Priorytetu wsparcie może być kierowane do osób w wieku aktywno- 19

20 ści zawodowej tj lata. Problem był na tyle powszechny, że Instytucja Zarządzająca POKL, w czerwcu 2010 roku, doprecyzowała zapis w Szczegółowym Opisie Priorytetów POKL, zgodnie z którym wyraźnie wskazano, iż Działanie 7.3 kierowane jest do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w wieku aktywności zawodowej (15-64 lata). Dużym zainteresowaniem cieszył się konkurs w ramach Działania Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Jego celem jest wsparcie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, poprzez przywrócenie szans na aktywny udział w życiu społecznym i zawodowym. Zgodnie z zapisami Szczegółowego Opisu Priorytetów do pomocy kwalifikować się mogą osoby bezdomne, niepełnosprawne, opuszczające placówki opiekuńczo- wychowawcze, alkoholicy, narkomani i inni, których definiuje Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku. W odpowiedzi na konkurs wpłynęło 71 wniosków, z których 26 uzyskało pozytywną ocenę merytoryczną. Z uwagi na ograniczoną alokację ( PLN) dofinansowanie otrzymało zaledwie 9 projektów. Projekty łączyły w sobie kilka typów operacji, chociaż w przeważającej w większości planowały realizację zadań w zakresie kursów i szkoleń, poradnictwa psychologicznego, doradztwa zawodowego oraz rozwijania umiejętności i kompetencji społecznych. Należy podkreślić, że Działanie osiągnęło w latach najwyższy poziom kontraktacji (77,09%), a wartość umów podpisanych w tym okresie wyniosła PLN. Dane te świadczą o wciąż wysokich potrzebach osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz instytucji pomocy społecznej, działających na rzecz tychże osób. Większą niż w roku ubiegłym popularnością cieszyło się Poddziałanie Wsparcie ekonomii społecznej. W Planie Działania na rok 2010 przewidziano jeden typ projektu, który w sposób komplementarny i łączny zawierał pakiet usług kierowany do podmiotów sektora ekonomii społecznej. Obejmował on : usługi prawne, księgowe, marketingowe; doradztwo (indywidualne i grupowe, m.in. w postaci punktów lub centrów doradztwa, inkubatorów społecznej przedsiębiorczości tworzących wspólną infrastrukturę rozwoju), szkolenia umożliwiające uzyskanie wiedzy i umiejętności potrzebnych do założenia i prowadzenia działalności w sektorze ekonomii społecznej, usługi wspierające rozwój partnerstwa lokalnego na rzecz rozwoju ekonomii społecznej; promocję ekonomii społecznej i zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej. Konkurs na projekty składane w ramach Poddziałania ogłoszony został 26 lutego 2010, a alokacja wynosiła PLN. Nacisk położono głównie na zapewnienie trwałości funkcjonowania instytucji wspierających ekonomię społeczną nie tylko podczas realizacji działań projektowych, ale także po ich zakończeniu. Taki kierunek działań mocno sygnalizowany był w Dokumentacji Konkursowej oraz na spotkaniach promocyjnych. Koncepcja ta miała na celu wzmocnienie potencjału istniejących podmiotów ekonomii społecznej, które mogą stać się szansą na podniesienie poziomu aktywności społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Największym wyzwaniem dla Wydziału Projektów Integracji Społecznej w roku 2010 było ogłoszenie konkursu na projekty innowacyjne. Wnioskodawcy mieli do wyboru dwa tematy, w ramach których mogli planować nowatorskie rozwiązania w obszarze marginalizacji społecznej. Należały do nich: 1. Poszukiwanie metod wczesnej interwencji socjalnej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży 2. Zwiększenie oferty istniejących, wykreowanie nowych instytucji działających na rzecz integracji społecznej grup marginalizowanych, wykluczonych bądź zagrożonych wykluczeniem społecznym. Oba tematy cieszyły się dużym zainteresowaniem beneficjentów. Wśród 15 wniosków które wpłynęły w odpowiedzi na konkurs, osiem wniosków dotyczyło tematu nr 1, natomiast siedmiu projektodawców wybrało projekty związane z tematem nr 2. Liczba projektów rekomendowanych do dofinansowania znacznie przekroczyła kwotę alokacji. Biorąc pod uwagę wartość merytoryczną wniosków, a także możliwość wypracowania nowych rozwiązań w obszarze polityki społecznej, jaką stwarzają projekty innowacyjne, Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy podjął decyzję o zwiększeniu alokacji na konkurs. Dzięki temu wszystkie projekty ocenione pozytywnie zostały rekomendowane do dofinansowania. Takie rozwiązanie zyskało aprobatę Krajowej Instytucji Wspomagającej, która wspiera realizację projektów innowacyjnych. Biorąc pod uwagę doświadczenia lat ubiegłych, w których zainteresowanie realizacją projektów innowacyjnych było nikłe, Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, przeprowadził szeroką akcję informacyjno- promocyjną. Miała ona na celu zainteresowa- 20

21 nie potencjalnych wnioskodawców tym obszarem. Stworzona została zakładka internetowa, na której zamieszczane były wszelkie dokumenty, interpretacje oraz aktualne informacje dotyczące projektów innowacyjnych. Organizowane były liczne spotkania przygotowujące wnioskodawców do opracowania założeń projektów. Wydano szereg publikacji i artykułów zawierających ważne zagadnienia związane z innowacyjnością. Wprowadzone zostały tzw. dni innowacyjności (każdy pierwszy wtorek miesiąca), podczas których beneficjenci mogli osobiście skorzystać z doradztwa w zakresie przygotowania wniosku. Z czasem stały się one codzienną praktyką. Dobrym pomysłem na zachęcenie beneficjentów do realizacji projektu innowacyjnego były sesje wymiany doświadczeń, organizowane z udziałem projektodawców, którzy realizowali projekty w ramach Inicjatywy wspólnotowej EQUAL. Miały one szczególnie istotne znaczenie dla wnioskodawców, którzy planowali realizację projektu innowacyjnego z komponentem ponadnarodowym. Podsumowując wdrażanie Priorytetu VII w 2010 roku, nie sposób pominąć informacji na temat realizacji projektów systemowych przez powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej oraz Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej od 2007 roku realizuje projekt Profesjonalne kadry- lepsze jutro. W roku 2010 kwota dofinansowania wynosiła ,00 PLN. Projekt ten przewiduje działania, mające na celu wsparcie pracowników służb społecznych poprzez umożliwienie im podwyższenia kwalifikacji, rozwoju zawodowego, a także oferuje specjalistyczne doradztwo w zakresie działań związanych z aktywną integracją i pracą socjalną. W ramach projektu organizowane są m.in. cykliczne spotkania oraz szkolenia dla pracowników instytucji pomocy społecznej zaangażowanych w realizację projektów systemowych. Dodatkowym elementem projektu w roku 2010 była ewaluacja projektów systemowych realizowanych przez ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie. Nabór na projekty systemowe dla powiatowych centrów pomocy rodzinie oraz ośrodków pomocy społecznej w województwie zachodniopomorskim ogłaszany jest każdego roku. W roku 2010, podobnie jak w roku poprzednim, wszystkie instytucje pomocy społecznej województwa zachodniopomorskiego, przystąpiły do realizacji projektów systemowych. Z ogromnym zaangażowaniem wykonują zadania związane z aktywną integracją oraz upowszechnianiem pracy socjalnej. Od początku realizacji Priorytetu osób objęto działaniami aktywnej integracji (kontrakt socjalny), co stanowi 34,15% w stosunku do zakładanych wartości docelowych. Niestety wartość wskaźnika nie jest zadowalająca. Na niski stopień realizacji wskaźnika ma wpływ fakt, iż znaczna część osób objęta wsparciem w ramach projektów w pierwszym roku realizacji, była objęta działaniami aktywnej integracji również w latach kolejnych, co przy przyjętej metodologii obliczania danego wskaźnika (dotyczy on osób, które zakończyły udział w projekcie) skutkuje bardzo niską jego wartością. W związku z powyższym w Planie Działania na rok 2011, jako jedno z kryterium dostępu wskazano ograniczenie liczby osób kontynuujących udział w projekcie systemowym do 20% uczestników ogółem w danym roku realizacji (z wyłączeniem osób kontynuujących naukę). Realizacja projektów systemowych przebiega coraz sprawniej. Wnioskodawcy nabyli doświadczenie w zakresie planowania wydatków, rozliczania wniosków o płatność, a także przygotowania wniosków o dofinansowanie. Ich wiedza jest dla pracowników Wydziału Integracji Społecznej cennym źródłem informacji w zakresie identyfikacji potrzeb uczestników oraz czynników utrudniających realizację projektów W grudniu 2010 roku ogłoszono drugi nabór na projekty systemowe, których realizację przewidziano na rok Decyzja ta podjęta została w związku ze zmianą wzoru wniosku o dofinansowanie oraz nową wersją Generatora Wniosków Aplikacyjnych, która stała się obowiązującą od r. Działanie to miało na celu przyspieszenie procedury związanej z oceną wniosków o dofinansowanie projektów, a także szybsze podpisanie aneksów i przekazanie środków finansowych. Ponadto, Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie chciał dać czas wnioskodawcom na zapoznanie się z nowym Generatorem oraz wymogami zawartymi w nowej Instrukcji wypełniania wniosków od dofinansowanie. Przed nami kolejny etap wdrażania Priorytetu VII Promocja Integracji Społecznej. W roku 2011 zaplanowanych zostało pięć konkursów, w ramach których wnioskodawcy będą się mogli ubiegać o dofinansowanie. Miejmy nadzieję, że przełożą się one na ograniczenie zjawiska marginalizacji społecznej oraz staną się szansą na podniesienia konkurencyjności naszego regionu. Anna Kunikowska Koordynator Zespołu ds. Projektów Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie BIULETYN INTEGRACJI SPOŁECZNEJ 21