WYROK z dnia 12 marca 2012 Sygn. akt I.C.34/11

Transkrypt

1 SSO Ewa Domańska WYROK z dnia 12 marca 2012 Sygn. akt I.C.34/11 Istota odpowiedzialności cywilnej posiadacza i kierującego pojazdem mechanicznym polega na tym, że w razie wyrządzenia przez te podmioty szkody /ruchem pojazdu/ innym osobom, odszkodowanie które zobowiązani są oni świadczyć na rzecz poszkodowanego, wypłaca za nich ubezpieczyciel. Odszkodowanie ustala się w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym / art. 34 ustawy z r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych /Dz.U. 124, poz. 1152, z póź. zm./. O rodzaju i wysokości świadczeń należnych od zakładu ubezpieczeń decydują przepisy kodeksu cywilnego, a w szczególności art kc oraz art kc, art kc i art kc. Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów obejmuje również odpowiedzialność ubezpieczonych z tytułu odsetek za opóźnione świadczenia.

2 Wyrokiem z dnia 12 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2012 r. w Tarnobrzegu na rozprawie sprawy z powództwa Kamili O. przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń i Reasekuracji Warta S.A. w W. o zadośćuczynienie i odszkodowanie w łącznej kwocie ,42 zł, w związku z następstwami wypadku komunikacyjnego. I. zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę zł / sto pięć tysięcy złotych/ z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot i dnia: zł / dziesięć tysięcy złotych/ od dnia 6 lutego 2009 r., zł / dziewięćdziesiąt pięć tysięcy złotych/ od dnia 10 września 2009 r., II. zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem odszkodowania kwotę 4.580,42 zł / cztery tysiące pięćset osiemdziesiąt złotych 42/100 / z ustawowymi odsetkami od kwot i dnia : , 34 zł / jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt dziewięć złotych 34/100 / od dnia 6 lutego 2009 r., zł / jeden tysiąc sto siedemdziesiąt sześć złotych/ od dnia 10 września 2009 r., zł / dwa tysiące szesnaście złotych/ od dnia 13 lipca 2009 r., - 19,08 zł / dziewiętnaście złotych 08/100/ od dnia 29 stycznia 2011 r., III. oddalił powództwo w pozostałej części, IV. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę , 23 zł

3 / jedenaście tysięcy dwieście czterdzieści trzy złote 23/100/ tytułem zwrotu kosztów procesu, V. zarządził zwrot powódce niewykorzystanej zaliczki w kwocie 876,47 zł / osiemset siedemdziesiąt sześć złotych 47/100 /. Uzasadnienie Pozwem wniesionym w dniu 6 grudnia 2010r. powódka Kamila O. domagała się zasądzenia od pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji WARTA S.A. w W. tytułem dalszego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę kwoty zł. oraz tytułem odszkodowania kwoty 4.580,42 zł. Od obu tych roszczeń powódka domagała się również zasądzenia odsetek od dat szczegółowo podanych w pozwie. W/w kwoty dochodzone były w związku z wypadkiem komunikacyjnym, jakiemu powódka uległa w dniu 11 sierpnia 2008r. w miejscowości J., a którego sprawcą był kierujący pojazdem o numerze rejestracyjnym, Kamil W. Po zgłoszeniu szkody pozwany zwlekał z wypłatą świadczeń i dopiero w dniu 8 czerwca 2009r. przyznał powódce, tytułem zadośćuczynienia, kwotę zł oraz zwrócił poniesione przez nią koszty leczenia, dojazdów oraz udostępnienia dokumentacji medycznej. Nie godząc się z wysokością przyznanego zadośćuczynienia powódka, za pośrednictwem swego pełnomocnika, wystąpiła o wypłatę pozostałej żądanej jego części. Na podstawie decyzji z dnia 9 grudnia 2009r. powódce wypłacono dalsze zadośćuczynienie w kwocie zł, zaś na podstawie decyzji z dnia 7 grudnia 2009r. powódce przyznana została renta w kwocie zł miesięcznie. Ustalając wysokość przyznanych powódce świadczeń ubezpieczyciel przyjął 30% przyczynienie się z jej strony. Wypłacona przez pozwanego kwota zadośćuczynienia jest jednak rażąco nieadekwatna do rozmiaru krzywdy powódki, dlatego też dochodzenie dalszej jego części jest w pełni uzasadnione. Nakazem zapłaty, wydanym w postępowaniu upominawczym, w dniu 21 grudnia 2010r., sygn. akt I Nc 72/10, tut. Sąd, nakazał pozwanemu Towarzystwu Ubezpieczeń i Reasekuracji WARTA S.A. w W., aby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zaspokoił w całości roszczenie w związku następstwami wypadku komunikacyjnego/ w miejscowości J. na drodze, w dniu 11 sierpnia 2008r., spowodowanym przez Kamila W.,

4 kierującego samochodem o nr rej., poprzez uiszczenie powódce kwoty ,42 zł wraz z ustawowymi odsetkami: - od kwoty ,34 zł od dnia 4 lutego 2009r. do dnia zapłaty; - od kwoty zł od dnia 9 września 2009r. do dnia zapłaty; - od kwoty zł od dnia 13 lipca 2009r. do dnia zapłaty; - od kwoty 19,08 zł od dnia doręczenia odpisu pozwu pozwanemu do dnia zapłaty. Na rzecz powódki zasądzone zostały również koszty procesu w kwocie zł. W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. W jego uzasadnieniu podnosił, że bezspornym jest fakt, iż ponosi on odpowiedzialność za skutki przedmiotowego wypadku. Niemniej jednak powódce została już na skutek postępowania likwidacyjnego wypłacona kwota zł. Kwota ta została pomniejszona, zgodnie z ustalonym i nie kwestionowanym przez powódkę stopniem przyczynienia się o 30% w związku z czym ostatecznie wypłacono jej kwotę zł. Ponadto powódce przyznane zostało odszkodowanie w kwocie ,31 zł oraz renta w wysokości 2.428,57 zł (również pomniejszone o 30%). W ocenie pozwanego ustalona kwota zadośćuczynienia jest adekwatna do rozmiaru krzywdy odniesionej przez powódkę. Nie jest to kwota symboliczna, lecz odpowiada aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował sposób wyliczenia odsetek. Odnośnie odszkodowania za prywatne zabiegi rehabilitacyjne, pozwany podniósł, że koszty takich zabiegów nie stanowią normalnego następstwa szkody w rozumieniu art kc, zwłaszcza że powódka podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i miała możliwość otrzymania takich usług w ramach powszechnej opieki zdrowotnej, w związku z czym żądanie ich zaspokojenia jest nieuzasadnione. Ustosunkowując się do twierdzeń sprzeciwu powódka podtrzymała w całości żądanie pozwu, zmieniając jedynie żądanie w zakresie żądanych odsetek. Potwierdziła przy tym, że z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa, żądane kwoty winny być pomniejszone o 30%, albowiem w takim stopniu przyczyniła się do zaistniałej szkody. Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: W dniu 11 sierpnia 2008r. w miejscowości J., miał miejsce wypadek drogowy, w którym poszkodowana została Kamila O. Sprawcą wypadku był Kamil W. kierujący samochodem osobowym marki o nr rej., który nie dostosował prędkości do panujących wówczas warunków drogowych, wskutek czego stracił panowanie nad pojazdem, wjechał do przydrożnego rowu i uderzył w drzewo.

5 Wyrokiem Sądu Rejonowego w Staszowie z dnia 29 stycznia 2009r., sygn. akt II K 104/08, Kamil W. został uznany winnym tego, że w dniu 11 sierpnia 2008r. w J., w woj. świętokrzyskim, kierując samochodem marki Audi A6, nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nie zachował należytej ostrożności na łuku drogi, zjechał z niej uderzając w drzewo, w następstwie czego pasażerka Kamila O. doznała obrażeń ciała w postaci wstrząśnięcia mózgowia i złamania kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia kręgowego i porażeniem obu kończyn dolnych, tj. przestępstwa z art kk. (dowód: akta Sądu Rejonowego w Staszowie o sygn. II K 104/08) Bezpośrednio po zdarzeniu powódka została przewieziona do szpitala w Staszowie, skąd po wstępnej diagnostyce została przekazana do Oddziału Schorzeń i Urazów Kręgosłupa i Paraplegii Urazowej Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej im. Janusza Daaba w Piekarach Śląskich. Po wykonaniu szeregu badań (w tym TK klatki piersiowej, jamy brzusznej) została zakwalifikowana do leczenia operacyjnego. Wykonano u niej wówczas zabieg stabilizacji transpedikularnej za pomocą zestawu AESCULAP SIV na poziomie Th5 i Th12, który polegał na wkręceniu śrub w trzony powyżej i poniżej złamanego kręgu, założeniu prętów oraz dystrakcji z lordotyzacją, dzięki czemu uzyskano odtworzenie prawidłowego kształtu złamanego kręgu i zmniejszenie kyfozy. Dzięki temu zabiegowi stan powódki uległ stopniowej poprawie, co pozwoliło na rozpoczęcie wczesnej rehabilitacji. (dowód: - karta informacyjna Szpitalnego Oddziału ratunkowego w Staszowie k. 144; - karta leczenia szpitalnego z dnia 12 sierpnia 2008r. k ; - karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 26 sierpnia 2008r. k ; - historia choroby k ) W dniu 26 sierpnia 2008r. powódka została przekazana do dalszego leczenia usprawniającego w Górnośląskim Centrum Rehabilitacji Repty w Tarnowskich Górach. Przebywała tam do dnia 10 grudnia 2008r. W okresie tym powódka, w ramach rehabilitacji, poddawana była ćwiczeniom czynno-biernym, treningowi rotorowemu, ćwiczeniom samowspomaganym, ćwiczeniom równoważnym, masażom wirowym i ręcznym oraz elektrostymulacji i gimnastyce przyłóżkowo-oddechowej. Proces usprawniania utrudniony był ze względu na dolegliwości bólowe oraz pogarszającą się dysfunkcję neurogenną pęcherza moczowego i zwieraczy odbytu. Koniecznym było przeprowadzenie wspomaganej farmakologicznie reedukacji pęcherza moczowego.

6 Ponadto powódka, z uwagi na trudności z adaptacją nowej sytuacji, poddana została psychoterapii. (dowód: - karta informacyjna z dnia 10 grudnia 2008r. k ; - historia choroby k. 100) Po powrocie do domu, u powódki, zgodnie z zaleceniami lekarzy, od dnia 19 grudnia 2008r., rozpoczęto intensywną i wielokierunkową rehabilitację (zabieg z zakresu kinezyterapii m.in. ćwiczenia na rotorze nożnym, ćwiczenia izometryczne i ogólnousprawniające, ćwiczenia oporowe i równoważne oraz z zakresu fizykoterapii, tj. masaż podwodny częściowy, elektrostymulacja prostowników). Miało to miejsce w następujących okresach: 19 grudnia 2008r.-13 lutego 2009r., 16 lutego 2009r.-9 marca 2009r., 30 marca 2009r.-8 maja 2009r. Okresy pomiędzy pobytami w szpitalu wypełnione były natomiast zabiegami rehabilitacyjnymi prowadzonymi w warunkach domowych. Pomimo względnego przywrócenia sprawności powódka poruszała się za pomocą dwóch kul łokciowych. Stale przebywała pod kontrolą lekarską. W dniu 22 lipca 2009r. Kamila O. ponownie trafiła na Oddział Rehabilitacji Schorzeń Neurologicznych i Paraplegii Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji Repty w Tarnowskich Górach. Pobyt ten trwał miesiąc, a w jego trakcie powódkę poddano rehabilitacji, dzięki czemu uzyskano poprawę stanu funkcjonalnego i techniki chodu oraz wzmocnienie siły mięśniowej kończyn. (dowód: - skierowanie do Poradni Rehabilitacyjnej z dnia 10 grudnia 2008r. k ; - zaświadczenia NZOZ Zespół Poradni Specjalistycznych w Stalowej Woli z dnia 12 marca 2009r.oraz dnia 18 maja 2009r. k. 115,117; - karta informacyjna z Oddziału Rehabilitacji Szpitala w Stalowej Woli z dnia 9 marca 2009r. k. 116; - zaświadczenia od fizjoterapeuty Jacka Giemzy wraz z wykazem dni k ; - karta informacyjna z dnia 25 sierpnia 2009r. k. 136) W trakcie leczenia u powódki wystąpiły powikłania związane z pojawieniem się głębokich owrzodzeń stóp rozpoznanie zapalenie skóry i tkanki łącznej oraz zaburzenia krążenia. (dowód: - dokumentacja z Poradni Leczenia Bólu w Stalowej Woli k ) Kolejny pobyt powódki w szpitalu miał miejsce w okresie od 28 stycznia 2010r. do 1 lutego 2010r. Powodem hospitalizacji była pourazowa kyfoza piersiowa. Konieczna była interwencja chirurgiczna, w związku z czym w dniu 29 stycznia 2010r. powódkę

7 poddano zabiegowi usunięcia wszczepów Aesculap oraz korekcji i stabilizacji zniekształcenia wszczepami Xia Stryker z użyciem wkrętów przeznasadowych. (dowód: - historia choroby k. 158) Ostatni pobyt powódki w Centrum Rehabilitacji w Tarnowskich Górach, gdzie poddano ją kolejnym zabiegom rehabilitacyjnym, miał miejsce w okresie od 4 sierpnia 2010r. do 14 września 2010r. (dowód: - karta informacyjna k. 159; - historia choroby k ) Orzeczeniem z dnia 7 stycznia 2011r. Kamila O. została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności do dnia 31 stycznia 2013r. (dowód: - orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 12 grudnia 2008r. - k. 178) Pismem z dnia 22 grudnia 2008r. powódka zgłosiła pozwanemu szkodę i wystąpiła o wypłatę zadośćuczynienia w kwocie zł, refundację kosztów poniesionych w związku z zakupem sprzętów rehabilitacyjnych i dojazdami na leczenie oraz zaliczkę na poczet dalszego leczenia. Ostatecznie, w wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego, w dniu 8 czerwca 2009r., pozwane Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji WARTA S.A. w W. przyznało powódce zadośćuczynienie w kwocie , które przy wypłacie pomniejszone zostało o 30%. Powódce wypłacono zatem zł. Dodatkowo przyznano jej odszkodowanie w kwocie 1.169,90 zł. W dniu 9 grudnia 2009r. powódce tytułem dalszego zadośćuczynienia przyznano kwotę zł oraz tytułem odszkodowania kwotę 868,09 zł. (dowód: - akta szkody nr ) Wskutek wypadku Kamila O. doznała urazu wielonarządowego w postaci: złamania górno-przedniej części trzony kręgu Th11 z klinowatym zniekształceniem i zwężeniem kanału kręgowego, wielofragmentowego złamania kręgu Th6 oraz wybuchowego złamania kręgu Th12 ze zwężeniem kanału kręgowego. Ponadto doszło do uszkodzenia klatki piersiowej z krwiakiem zaotrzewnym oraz odmokrwiakiem jamy opłucnej. Dodatkowo doznała ran ciętych w okolicy łopatki prawej i lewej okolicy przedrzepkowej. Wypadek spowodował u powódki uszkodzenie ciała, które wywołało cierpienie w postaci bólu i ograniczenia sprawności ruchowej, utrzymujące się pomimo zastosowanego leczenia, aczkolwiek w mniejszym rozmiarze. Do dnia dzisiejszego nie nastąpił u niej pełny powrót do zdrowia. Obecnie nie ma żadnej pewności, czy dalsze leczenie przywróci jej utraconą sprawność. Wywołana wypadkiem dezorganizacja życia

8 rodzinnego pociąga za sobą zwiększone potrzeby, jak chociażby czas niezbędny na dojazdy na rehabilitację i związane z tym koszty, zakup leków, przedmiotów ortopedycznych. (dowód: - opinia sądowo-lekarska k , ; - dokumentacja medyczna k ; - faktury Vat k ; - zeznania świadków k v, 261v-262; - zeznania powódki - k. 365v-366v) Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków i przesłuchania powódki. Odnosząc się w pierwszej kolejności do zgromadzonych w sprawie dowodów z dokumentów, wskazać należy, że Sąd uznał za je wiarygodne. W części są to dokumenty o charakterze urzędowym, sporządzone w przepisanej formie, przez organy do tego powołane. Ich autentyczność, jak również zawarta w nich treść nie była przez strony kwestionowana. Podobnie ocenione zostały zalegające w aktach sprawy dokumenty prywatne służące jako dowody w sprawie na okoliczność tego, że podmioty, które się pod tymi dokumentami podpisały złożyły oświadczenia o treści w nich zawartej. Szczególną uwagę należy zwrócić na mające istotne znaczenie dla rozpoznania niniejszej sprawy dowody z opinii biegłych: z zakresu neurochirurgii oraz neurotraumatologii dr med. Marka B. oraz z zakresu chirurgii urazowej i ortopedii dr n. med. Aleksandra P. W oparciu o te opinie Sąd ustalił przede wszystkim zakres obrażeń odniesionych przez powódkę w wypadku, a także rokowania co do poprawy jej stanu zdrowia w przyszłości. Obie opinie sporządzone zostały w sposób wysoce profesjonalny, zgodnie z treścią skierowanych zleceń, są ze sobą spójne, pozbawione luk czy też nieścisłości. Zawierają wszystkie najistotniejsze dla rozstrzygnięcia sprawy wnioski, w szczególności w zakresie odniesionych przez powódkę obrażeń, ich skutków i rokowań na przyszłość. Wprawdzie powódka zgłosiła zarzuty do opinii biegłych jednakże co do zasady zgodziła się z twierdzeniami z nich płynącymi. Sąd uznał za wiarygodne również zeznania przesłuchanych w sprawie świadków rodziców powódki: Marii O. (k v) i Andrzeja O. (k. 261v-262). Zeznania te w znacznej mierze posłużyły Sądowi na ocenę zakresu poniesionej przez powódkę krzywdy i cierpień związanych z odniesionymi wskutek wypadku urazami.

9 W oparciu o nie Sąd ustalił również zasadność podjęcia rehabilitacji powódki w formie odpłatnej. W pełni wiarygodne dla Sądu są zeznania powódki Kamili O. Zeznania te znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Korelują one przede wszystkim z opiniami biegłych, jak też dokumentacją lekarską, dlatego też stanowiły podstawę poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych. W szczególności na ich podstawie Sąd ustalił przebieg procesu leczenia i rehabilitacji powódki, jej obecny stan zdrowia, a w oparciu o informacje w tym zakresie rozmiar szkody jakiej doznała. Sąd Okręgowy zważył, co następuje: Powództwo co do zasady jest słuszne, aczkolwiek zasługuje jedynie na częściowe uwzględnienie. Bezspornym w sprawie pozostawał fakt ponoszenia przez pozwany zakład ubezpieczeń odpowiedzialności z tytułu zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego. Pozwany nie kwestionował bowiem swej odpowiedzialności za skutki wypadku jakiemu uległa powódka. Spornym była jedynie wysokość dochodzonych przez Kamilę O. kwot, albowiem poniesiona przez nią szkoda, w ocenie pozwanego, została w całości wyrównana w toku postępowania likwidacyjnego. Powódka występując, początkowo do pozwanego, a następnie na drogę sądową, domagała się przyznania na jej rzecz stosownych kwot z dwóch różnych podstaw, a mianowicie żądania w zakresie zadośćuczynienia oraz odszkodowania. Stąd też koniecznym jest oddzielne ustosunkowanie się do każdego z nich. Żądanie w zakresie zadośćuczynienia. W pierwszej kolejności odnieść się należy do rozstrzygnięcia w zakresie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia. W ramach tego żądania powódka domagała się zasądzenia kwoty zł, która w jej ocenie stanowiła odpowiednią rekompensatę odniesionej przez nią krzywdy i bólu. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany z tego tytułu przyznał powódce kwotę zł, która przy wypłacie pomniejszona została o 30% stopień przyczynienia się powódki, co spowodowało, że ostatecznie otrzymała ona kwotę zł. Zgodnie z treścią art kc w wypadkach przewidzianych w art. 444 kc, w szczególności w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przepis art kc nie rozstrzyga samodzielnie o przesłankach odpowiedzialności, od których zależy żądanie roszczeń z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego a mówi jedynie, iż suma przyznana z tytułu zadośćuczynienia winna być

10 odpowiednia, bez wskazania szczegółowych kryteriów. Instytucja zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę jest jedną z form majątkowej ochrony dóbr osobistych związanych m. in. z integralnością cielesną, zdrowiem i wolnością człowieka. Zadośćuczynienie stanowi formę rekompensaty pieniężnej z tytułu wyrządzenia krzywdy niemajątkowej. Powszechnie wskazuje się w orzecznictwie i doktrynie, że przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia uwzględniać należy czynniki takie jak: przede wszystkim rozmiar krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i długotrwałość, jak również nieodwracalny charakter następstw. Przy ustalaniu rozmiaru cierpień i ujemnych doznań psychicznych powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, jednakże w relacji do indywidualnych okoliczności danego przypadku. Powinno się także uwzględniać okoliczności takie jak wiek poszkodowanego, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową (por. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2007r., I CSK 384/07, Lex , wyrok SN z dnia 9 listopada 2007r., V CSK 245/07, Lex , wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2006r., IV CSK 99/05, Lex ). Ustalone w oparciu o powyższe kryteria zadośćuczynienie winno mieć realną ekonomiczną wartość, powinno być również adekwatne do przeciętnej stopy życiowej i aktualnych warunków życia, a więc, być utrzymane w rozsądnych granicach. W odniesieniu do zadośćuczynienia funkcja kompensacyjna musi być rozumiana szeroko, albowiem obejmuje zarówno cierpienia fizyczne jak i sferę psychiczną poszkodowanego. Wysokość zadośćuczynienia odpowiadająca doznanej krzywdzie powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne (wyrok SN z dnia 14 lutego 2008r., II CSK 536/07, Lex ). W odróżnieniu bowiem od obowiązku naprawienia szkody majątkowej kompensacja krzywdy ma charakter fakultatywny, o czym świadczy użyty w treści art kc zwrot, że Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę". Mając na uwadze, że zadośćuczynienie to ma kompensacyjny charakter ustalenie jego odpowiedniej sumy nie może polegać na przyznaniu wyłącznie symbolicznej kwoty pieniędzy, ponieważ powinna odpowiadać wielkości ustalonej krzywdy jako ekwiwalent utraconych dóbr. Odnosząc powyższe rozważania do okoliczności rozpoznawanej sprawy, Sąd uznał, iż kwotą adekwatną do odniesionej przez powódkę krzywdy, będzie kwota zł. Całość odniesionej przez Kamilę O. szkody została bowiem przez Sąd oceniona na kwotę zł. Kwota ta, w realiach przedmiotowej sprawy, stanowi realne pokrycie odniesionych przez powódkę szkód. Ustalając wysokość należnego jej zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim rozmiar obrażeń jakie

11 powódka odniosła wskutek wypadku. Miał przy tym na uwadze również jej młody wiek w chwili zdarzenia. Najistotniejszy jest jednak fakt, że powódka, pomimo wykonanych u niej zabiegów, nie zdołała powrócić do stanu sprzed wypadku, i taki powrót jest w zasadzie wykluczony. W świetle wniosków opinii biegłego obecnie rokowania co do przyszłego stanu zdrowia powódki są trudne do oceny. Pomimo szansy na poprawę sprawności kończyn dolnych, jednakże biorąc pod uwagę upływ czasu od urazu i aktualny stan neurologiczny powódki trudno liczyć na wyraźną i znaczną poprawę (k. 277). Krzywda jaką odniosła wyraża się przede wszystkim w odczuwanym przez nią bólu i cierpieniu jakie pociągnął za sobą wypadek. O ile brak jest w pełni obiektywnych skal intensywności bólu, jednakże wzgląd na rozległość urazu i stopień uszkodzeń anatomicznych, przyjąć można, że występujące u poszkodowanej dolegliwości utrzymywały się przez wiele miesięcy po urazie. Utrata dotychczasowej sprawności organizmu, ograniczenie możliwości aktywnego spędzania wolnego czasu, brak dalszej możliwości rozwijania dotychczasowych pasji pozwala na ocenę, że odniesiona przez Kamilę O. krzywda była wysoka. Wypadek w znacznym stopniu ograniczył jej możliwość kontaktu z rówieśnikami. Jak zeznała: po wypadku straciła wielu znajomych, kolegów, koleżanek. (...) Wypadłam z życia towarzyskiego (k. 256). Zaakceptowanie występujących po wypadku ograniczeń sprawiło powódce ogromną trudność. Doznane wskutek wypadku urazy nadal przekładają się na jej codzienne funkcjonowanie, utrudniając je w znacznym stopniu. Długotrwałe leczenie związane z koniecznością hospitalizacji skutkowały koniecznością podjęcia przez Kamilę O. indywidualnego nauczania, dzięki któremu była w stanie ukończyć szkołę średnią (w chwili wypadku była uczennicą II klasy liceum). Obecnie powódka jest już studentką historii na Uniwersytecie Rzeszowskim. Jednakże skutki wypadku nadal utrudniają jej codzienne funkcjonowanie. W dalszym ciągu zażywa środki przeciwbólowe. Ciągle ma również problemy z wypróżnianiem się, co w znacznym stopniu dezorganizuje jej życie. Istotną kwestią przy ustalaniu wysokości należnego Kamili O. zadośćuczynienia była również ocena możliwości odzyskania przez nią w przyszłości pełnej sprawności i samodzielności. Uwzględniając czas jaki minął od daty wypadku, aktualny stan zdrowia powódki, stanowiska biegłych opiniujących w sprawie wysoce prawdopodobnym jest, że już nigdy nie odzyska sprawności sprzed wypadku. Z pewnością niemożliwe będzie wykonywanie przez nią zawodów wymagających pełnej sprawności. Obecnie nie wymaga już jednak stałej pomocy drugiej osoby i jest w stanie samodzielnie zaspokajać większości potrzeb życiowych. Wszystkie powyższe okoliczności przemawiają za przyznaniem powódce zadośćuczynienia w w/w kwocie. Przyznana kwota winna być jednak pomniejszona o

12 stopień przyczynienia się poszkodowanej do zaistniałej szkody. Jak wynika z treści art. 362 kc, jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Przepis ten stanowi podstawę prawną ograniczenia obowiązku naprawienia szkody z uwagi na przyczynienie się poszkodowanego do jej wyrządzenia, albowiem dłużnik nie może ponosić ciężaru kompensowani szkody w zakresie, w jakim spowodowanie uszczerbku przypisać można wierzycielowi (kom. Adama Olejniczaka do art. 362 kc, LEX 2010). Wystarczającą przesłanką do uznania przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody jest istnienie adekwatnego związku przyczynowego między zachowaniem poszkodowanego a szkodą. W okolicznościach przedmiotowej sprawy istnienie takiego związku nie wzbudza wątpliwości, zwłaszcza wobec uznania przez powódkę, iż w rzeczywistości przyczyniła się do powstania szkody w 30%. Dlatego też na jej rzecz ostatecznie zasądzona została kwota zł. (punkt I wyroku). Termin od jakiego zostały zasądzone odsetki od przyznanego zadośćuczynienia ustalone zostały w oparciu o przepis art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, wedle którego ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Od kwoty zł odsetki te przysługują powódce od dnia 6 lutego 2009r., gdyż wezwanie do zapłaty tytułem zadośćuczynienia kwoty zł pozwanemu doręczono w dniu 6 stycznia 2009r., a ostatecznie pozwany wypłacił powódce kwotę zł. Co do pozostałej kwoty zł odsetki te należą się od dnia 10 września 2009r., gdyż wezwanie do zapłaty dalszego zadośćuczynienia pozwany otrzymał w dniu 10 sierpnia 2009r. Żądanie w zakresie odszkodowania. Drugie roszczenie powódki dotyczyło zasądzenia odszkodowania, o jakim mowa art kc. Zgodnie z treścią tego przepisu, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wynikłe z tego powodu koszty. Celem tego przepisu jest określenie zakresu i sposobu naprawienia szkody majątkowej na osobie. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany może domagać się kompensaty wszelkich kosztów, wywołanych tym stanem, a więc wszystkich niezbędnych i celowych wydatków. W szczególności są to koszty leczenia, a więc wydatki związane z postawieniem diagnozy, terapią i rehabilitacją poszkodowanego, kosztami transportu, kosztami odwiedzin osób bliskich, kosztami

13 szczególnego odżywiania i pielęgnacji, kosztami nabycia specjalistycznej aparatury rehabilitacyjnej, zwrotem utraconych zarobków, czy też zniszczonych rzeczy. W ramach tego żądania powódka domagała się zwrotu kwoty 4.580,42 zł, obejmującej koszt zakupu sprzętu rehabilitacyjnego oraz prywatnych zabiegów rehabilitacyjnych. Roszczenie to zasługiwało na uwzględnienie w całości stąd też w punkcie II wyroku zasądzona została w/w kwota. O ile żądanie odszkodowania w zakresie zwrotu kosztów zakupu sprzętu rehabilitacyjnego (bieżni oraz steppera z kierownicą, basenu sanitarnego, kuli łokciowej) oraz zwrotu kosztów uzyskania dokumentacji medycznej nie wzbudzało większych wątpliwości, gdyż pozwany w zasadzie uzależniał je jedynie od przedstawienia faktur zakupu takiego sprzętu, o tyle zasadność żądania zwrotu kosztów odpłatnych (prywatnych) zabiegów rehabilitacyjnych była kwestionowana. W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany podniósł, że odszkodowanie nie powinno obejmować kosztów poniesionych przez powódkę na prywatne zabiegi rehabilitacyjne, albowiem koszty tych zabiegów nie stanowią normalnego następstwa szkody w rozumieniu art. 361 kc, zwłaszcza, że powódka podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i miała możliwość otrzymania takich usług w ramach powszechnej opieki zdrowotnej. Zarzut ten, w świetle wniosków płynących ze sporządzonych opinii biegłych, jest jednak bezpodstawny. Biegł z zakresu neurochirurgii i neuromatologii wyraźnie wskazał, że w niniejszej sprawie celowym było podjęcie rehabilitacji, zarówno nieodpłatnej, jak i odpłatnej, a także zakup niezbędnego do takiej rehabilitacji sprzętu. W przypadku takiej patologii i wieku powódki należało wykorzystać wszystkie możliwe sposoby, aby uzyskać poprawę sprawności (k. 277v). Z kolei biegły z zakresu chirurgii urazowej i ortopedii podał, że rehabilitacja po urazie rdzenia kręgowego jest - poza leczeniem operacyjnym - podstawowym elementem w procesie odzyskiwania sprawności narządu ruchu. Jej intensywność i ciągłość daje chorym szansę na odzyskanie sprawności i nie ma możliwości przełożenia tego procesu na później lub rozłożenia go w czasie. (...) W polskim systemie opieki zdrowotnej, który limituje opiekę rehabilitacyjną, ustawia w długich kolejkach oczekujących, decyzji o dodatkowej, płatnej rehabilitacji, była uzasadniona (k. 301). Zacytowane fragmenty opinii jasno świadczą o tym, że korzystanie przez powódkę z odpłatnych zabiegów rehabilitacyjnych było konieczne, zwłaszcza, że mamy tutaj do czynienia z osobą młodą, u progu dorosłego życia, dla której sprawność fizyczna jest jednym z podstawowych elementów dalszego prawidłowego funkcjonowania. Zasadność, a przede wszystkim konieczność zatrudnienia rehabilitanta, potwierdzili

14 również słuchani w sprawie świadkowie. W takim stanie rzeczy twierdzenie pozwanego, iż wystarczającym było korzystanie przez powódkę z rehabilitacji gwarantowanej w ramach powszechnej służby zdrowia jest nieuprawnione i jako takie nie znajduje uznania Sądu. Odmowa rekompensaty podjętej przez powódkę próby odzyskania sprawności oznaczałaby bowiem odmowę odzyskania sprawności i uzyskania samodzielności, a co za tym idzie poprawy komfortu jej dalszego życia. Odsetki, z uwagi na odmienne daty wystąpienia z żądaniem zwrotu poszczególnych kwot, podobnie jak i w przypadku zadośćuczynienia, został w stosunku do każdej kwoty odrębnie określone i przedstawiają się następująco: - od kwoty 1.369,34 zł od dnia 6 lutego 2009r.; - od kwoty 1.176,00 zł od dnia 10 września 2009r.; - od kwoty 2.016,00 zł od dnia 13 lipca 2009r.; - od kwoty 19,08 zł od dnia 29 stycznia 2011r. W pozostałej części powództwo, jako nieuzasadnione, zostało oddalone, czemu Sąd dał wyraz w punkcie III. W punkcie IV wyroku od pozwanego na rzecz powódki zasądzona została, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwota zł. Rozstrzygnięcie Sądu w tym zakresie podstawę prawną znajduje w przepisie art. 100 kpc stanowiącym, że w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Przepis ten uzupełniając zasadę odpowiedzialności za wynik procesu umożliwia sprawiedliwe rozłożenie kosztów pomiędzy stronami w razie częściowego uwzględnienia ich żądań. Powódka sprawę przegrała sprawę w 49% i w takiej części powinna ponieść związane z nią koszty. Całość kosztów, na które złożyły się: opłata od pozwu ( zł), koszty przeprowadzenia dowodów z opinii biegłych (2.323,53 zł), koszty zastępstwa adwokackiego pełnomocników stron (przy czym pełnomocnika powódki w podwójnej wysokości, tj zł zł), koszty dojazdu pełnomocnika powódki do Sądu (1.497,74 zł), koszty doręczeń (11,25 zł), wyniosła ,52 zł. Odpowiednio do stopnia w jakim powódka sprawę przegrała winna ponieść koszty w wysokości ,29 zł. W rzeczywistości zaś powódka poniosła koszty w wysokości ,52 zł. Na kwotę te złożyły się zaś: opłata od pozwu ( zł), wydatki na koszt opinii biegłych (2.323,53 zł), wynagrodzenie pełnomocnika ( zł), koszty przejazdu pełnomocnika do Sądu (1.497,74 zł), koszty doręczeń (11,25 zł). Dlatego też zasadnym stało się zasądzenie na jej rzecz od strony pozwanej różnicy pomiędzy faktycznie poniesionymi kosztami, a tymi wynikającymi z wyniku sprawy (28.979,52 zł ,29 zł). Ostatecznie więc na jej rzecz zasądzona została kwota ,23 zł, co znalazło odzwierciedlenie w punkcie IV wyroku.

15 Pokrótce należy jednak odnieść się do wysokości zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego. Już w pozwie pełnomocnik powódki wnosił o zasądzenie wynagrodzenia w wysokości czterokrotności stawki minimalnej wynikającej z 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Żądanie to argumentował znacznym nakładem pracy jakiego wymagało przygotowanie pozwu oraz zebranie materiału dowodowego. Żądanie to Sąd uznał za częściowo zasadne. W rzeczywistości same czynności związane z przygotowaniem przedmiotowej sprawy, a przede wszystkim sporządzeniem obszernego pozwu i zebraniem dokumentacji medycznej, wymagało od pełnomocnika dużego nakładu pracy i poświęconego czasu. Dlatego też, w ocenie Sądu, zasadnym było przyznanie mu kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości. Ponadto Sąd zarządził zwrot powódce niewykorzystanych zaliczek w kwocie 876,47 zł (punkt V wyroku). W toku postępowania powódka uiściła zaliczki w łącznej kwocie zł. Z zaliczek tych pokryte zostały koszty przeprowadzenie dowodów z opinii biegłych. Zaliczki te nie zostały wykorzystane w pełnej wysokości, albowiem po wypłaceniu biegłym wynagrodzenia pozostała kwota 876,47 zł, której zwrot zarządzono (art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

16