ZABAWY Z GŁOSKAMI I LITERKAMI. Ćwiczenia słuchu fonematycznego propozycje zabaw i ćwiczeń

Transkrypt

1 ZABAWY Z GŁOSKAMI I LITERKAMI Ćwiczenia słuchu fonematycznego propozycje zabaw i ćwiczeń 1. Zabawa Różne dźwięki I Prowadzący pokazuje dzieciom różne przedmioty, np. słoik, garnek, stół, plastikową butelkę, Książkę - po kolei uderza w nie pałeczką. Uczestnicy zajęć wsłuchują się w dźwięki. Następnie zamykają oczy. Kierujący ćwiczeniem ponownie uderza pałeczką w wybrane do ćwiczeń rekwizyty, dzieci odgadują jakie to przedmioty. 2. Zabawa Różne dźwięki II Uczestnicy zajęć zamykają oczy. Prowadzący szeleści gazetą, głośno stawia kroki, odsuwa krzesło, odsłania firankę, pstryka palcami, potrząsa kluczami. Dzieci za każdym razem określają, jaki dźwięk usłyszały, oraz skąd on dobiegał. 3. Samogłoskowe powitanie zabawa słuchowa Prowadzący wita kolejno dzieci, wymawiając samogłoski występujące w ich imionach. Prosi, by osoba, która usłyszy swoje imię, wstała i pomachała ręką. 4. Obrazkowe imiona Nauczyciel pokazuje dzieciom obrazek, nazywa go wtedy wstają dzieci, których imiona zaczynają się na taką samą głoskę jak nazwa obrazka. 5. Renata i jej goście zabawa słuchowa Nauczyciel przedstawia dzieciom lalkę o imieniu Renata. Mówi, że na jej urodziny przyszło dużo gości. Wymienia różne imiona. Prosi, aby dzieci potrząsały podniesionymi dłońmi, kiedy w wypowiedzianym słowie usłyszą głoskę r.

2 6. Paronimy zabawa słuchowa Prowadzący prezentuje dzieciom pary obrazków i prosi, by wskazały ten, w którego nazwie występuje wymieniona przez niego samogłoska. Miska - maska (gdzie jest i ) But bat (gdzie jest a ) Piłka półka (gdzie jest ó ) Kasa kosa (gdzie jest o ) Loki leki (gdzie jest e ) Teczka tyczka (gdzie jest y ) 7. Tory zagadki Nauczyciel prezentuje dzieciom różne obrazki i wspólnie je nazywają. Pyta, w nazwie których z nich usłyszały słowo tor. Sprawdzają odpowiedź, szukając na odwrocie obrazka fragmenty toru. 8. Kto ma ten obrazek? Każde dziecko otrzymuje obrazek, nauczyciel ma drugi zestaw i nie pokazując obrazka, wymawia pierwszą głoskę, dzieci mające obrazek, którego nazwa zaczyna się na podaną głoskę, pokazują go i wymawiają jego nazwę oraz wyklaskują sylaby. 9. Zabawa Zaczaruj słowa Prowadzący wypowiada słowo, a zadaniem dziecka jest powiedzenie tego słowa bez pierwszej sylaby (dziecko usuwa pierwszą sylabę ze słowa). Prowadzący zajęcia mówi: Powiedz słowo porzeczka, opuszczając pierwszą sylabę: po. Zestaw wyrazów do ćwiczeń: rybak, buraki, kawał, pisanki, zegary, malina, zapałka, hamak, barany, jagody, motor, potyczka, lipiec, budzik, bibułka, wybieg, basen, rebus, kawałek.

3 10. Nauczycielka wypowiada słowo, a zadaniem dziecka jest powiedzenie tego słowa bez ostatniej głoski (dziecko usuwa ostatnią głoskę ze słowa). Nauczycielka mówi: Powiedz słowo kosa bez ostatniej głoski: [a]. Zestaw wyrazów do ćwiczeń: rybak, grota, kita, kosa, pora, rzepa, szala, garb, kran, pałac, brodacz, buraki, kozak, stok, sens, tort, siatkarz, piłkarz, rękaw, list, koral, góral, metal, autor, kawał, bóbr, okoń, boks, baniak, port, bociany. 11. Głuchy telefon wyrazowy Dzieci dzielimy na 2 3 zespoły. Dla każdego zespołu przygotowane są dwa identyczne zestawy zawierające wyrazy lub zdania (ilość odpowiednia do ilości dzieci w drużynie). Pierwsi uczestnicy losują karton z wyrazem i po odczytaniu przekazują ustnie na ucho koledze. Ostatnie dziecko z zespołu szuka w analogicznym zestawie wyrazów tego, który usłyszało. Na zakończenie porównuje swoje słowo z tym, które wybrał kolega do ustnego przekazu. Jeśli wyrazy są jednakowe drużyna zdobywa punkt lub wywiesza swoje słowo na tablicy. 12. Odgadnij wyraz Nauczyciel podaje pierwszą lub ostatnią sylabę wybranego wyrazu, informując uczniów o miejscu tej sylaby w wyrazie. Uczniowie, dodając nowe sylaby, odgadują dany wyraz. Ten, kto odgadnie pierwszy prowadzi dalszą grę. 13. Łańcuch głoskowy Nauczyciel podaje dzieciom pierwsze słowo, następnie dzieci po kolei wymyślają słowo, którego pierwsza głoska będzie ostatnią głoską poprzedniego. 14. Domino obrazkowo-głoskowe Wyszukiwanie ciągu obrazków tak, aby ostatnia głoska wyrazu była początkową głoską następnego.

4 15. Który wyraz nie pasuje? Nauczycielka rozkłada przed dziećmi po 4 obrazki, trzy z nich mają taką samą pierwszą głoskę, wybrane dziecko nazywa obrazki i wskazuje rozpoczynający się inną głoską. 16. Rebusy fonetyczne Tworzenie nowego wyrazu z pierwszych głosek przedmiotów przedstawionych na obrazkach, np. Sowa - Ul - Mak (sum), Rak - Osa - Kot (rok). 17. Który to przedmiot? Nauczyciel rozkłada na podłodze ilustracje różnych przedmiotów lub te przedmioty. Wskazując kolejno dzieci wypowiada pierwszą sylabę nazwy danego przedmiotu. Zadaniem wskazanego dziecka jest odszukanie właściwego obrazka (przedmiotu) i podanie jego nazwy. Np.: nauczyciel mówi: klo- (dziecko szuka obrazka przedstawiającego klocek). Ale może też być: kokotek, koszyk, kogut 18. Słuchaj uważnie Nauczyciel wypowiada wyraz wielosylabowy dzieląc go na sylaby z utrudnieniami, np.: lokomotywa, telewizorek po wypowiedzeniu trzech kolejnych sylab zadaje dzieciom pytanie: co do tej pory powiedziałam? dziecko ma dokonać syntezy usłyszanych sylab (np.: lokomo). Jeśli dziecko wypowiedziało prawidłowo usłyszaną część wyrazu, dodajemy kolejne sylaby aż do wypowiedzenia całego wyrazu. 19. Zabawa Zgadnij, co powiedziałam? ćwiczenie pamięci słuchowej (głoskowanie z odroczeniem ). Nauczycielka wypowiada głoskami wyrazy z głoską w, robiąc pauzy. W czasie tych pauz wykonuje np. 2 klaśnięcia w dłonie. Wskazane dziecko odgaduje, jaki jest to wyraz, np.: wagon w 2 klaśnięcia a 2 klaśnięcia g 2 klaśnięcia o 2 klaśnięcia n 2 klaśnięcia

5 wata, wazon, bałwan, waga, rower, krowa, owoce, worek, warzywa, krawat, drzewo, wrona 20. Połącz sylaby Nauczyciel wypowiada wyraz, dzieląc go na sylaby z utrudnieniami, tzn. po każdej sylabie wykonuje pewną czynność np.: uderza w bębenek, klaszcze, podskakuje. Dziecko ma za zadanie dokonać syntezy wyrazu np.: ko (klaśnięcie) ra (klaśnięcie) le (klaśnięcie) 21. Wyścig wyrazów Z kolorowego papieru dzieci wycinają kwadraty i układają tor wyścigowy, zaznaczając innym kolorem start i metę. Na stoliku leżą karteczki z ilustracjami odwrócone obrazkiem do spodu, tak by rysunek był niewidoczny. Dzieci kolejno losują karteczki, liczą głoski w nazwie danego obrazka i przesuwają pionek o odpowiednią liczbę pól. Wygrywa dziecko, które pierwsze dotrze do mety. Zabawę przeprowadzamy w kilkuosobowych grupach. Pionkiem mogą być kamienie, muszelki, szyszki, kasztany itp. 22. Co nie pasuje? Układamy ciąg obrazków, wśród których jeden rozpoczyna się inną głoską, np.: żaba żuk smok żarówka cegła cytryna cebula szafa sałata szalik serce sarna Dziecko odrzuca na bok obrazek, który nie pasuje do pozostałych i uzasadnia swój wybór. Materiały opracowała: Mirosława Matczak Nauczyciel Konsultant ds. edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej WODN w Łodzi

6 Bibliografia: Chmielewska E.: Zabawy logopedyczne i nie tylko. MAC 1996r. Kania J., Słuch fonematyczny, Lingua Posnaniensis, 1976 Maurer A. red, Dźwięki mowy, Kraków, 2003 Nowak J. E., Pedagogiczne problemy słuchu fonematycznego u uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu, Bydgoszcz, 1994 Rocławski B, Słuch fonemowy i fonetyczny- teoria i praktyka, Gdańsk 1995 Rocławski Bronisław: Poradnik fonetyczny dla nauczycieli, WSiP, Warszawa Spałek E., Bilińska M., Zgadnij, co słychać? Kraków 2001 Styczek I :Badania i kształcenie słuchu fonetycznego. WSiP, Warszawa 1982r.