- o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.

Transkrypt

1 SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Druk nr 1128 Warszawa, 26 września 2008 r. Pan Bronisław Komorowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy: - o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw. Jednocześnie uprzejmie informuję, że do reprezentowania mojego stanowiska w toku prac nad projektem ustawy upoważniam Pana Andrzeja Dudę Podsekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP. (-) Lech Kaczyński

2 P r o j e k t USTAWA z dnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1 W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm. 2) ) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 2 uchyla się 3; 2) art. 6 otrzymuje brzmienie: Art. 6. Osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa w linii prostej lub powinowactwa w linii prostej albo w stosunku przysposobienia, małżonkowie oraz rodzeństwo nie mogą być sędziami ani referendarzami sądowymi w tym samym wydziale sądu."; 3) w art. 31 w 1 uchyla się pkt 10; 4) w art. 55: a) 2 otrzymuje brzmienie: 2. Sędziowie sądów powszechnych są powoływani na stanowiska: 1) sędziego grodzkiego w sądzie rejonowym, zwanego dalej sędzią grodzkim, 2) sędziego sądu rejonowego, 1) Niniejszą ustawą zmienia się także ustawy: ustawę z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sądów wojskowych, ustawę z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury, ustawę z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych, ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, ustawę z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i ustawę z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. 2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153, poz. 1271, Nr 213, poz i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r. Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907, i Nr 273, poz i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz i Nr 218, poz. 1592,z 2007 r. Nr 25, poz. 162, Nr 64, poz. 433, Nr 73, poz. 484, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976, Nr 204, poz i Nr 230, poz oraz z 2008 r. Nr 41, poz. 251.

3 2 3) sędziego sądu okręgowego, 4) sędziego sądu apelacyjnego.", b) po 2a dodaje się 2b w brzmieniu: 2b. Sędzia grodzki pełni czynności sędziowskie w sądzie rejonowym: 1) przy rozpoznawaniu spraw: a) o wykroczenia w pierwszej instancji, b) o wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa skarbowe, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym, c) o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, d) o przestępstwa podlegające rozpoznawaniu w postępowaniu przyspieszonym, e) o pozostałe przestępstwa, podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, f) cywilnych, podlegających rozpoznaniu w postępowaniu nakazowym, upominawczym i uproszczonym, a także o naruszenie posiadania, uznanie za zmarłego, stwierdzenie zgonu, przepadek rzeczy, stwierdzenie nabycia spadku oraz rejestrowych, depozytowych i w postępowaniu wieczystoksięgowym, 2) w sprawach cywilnych, dotyczące: a) zawarcia ugody sądowej w postępowaniu pojednawczym, b) zwrotu opłat, przyznania i ustalenia należności świadków, biegłych, tłumaczy i stron, a także odroczenia lub rozłożenia na raty należności sądowych, c) ustanowienia pomocy prawnej z urzędu, d) pism procesowych, które nie mogą otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty oraz pism procesowych, które powinny być wniesione na urzędowym formularzu albo na elektronicznym nośniku informatycznym, a nie zostały wniesione na takim formularzu albo nośniku, e) stwierdzenia prawomocności orzeczenia, f) nadania klauzuli wykonalności tytułom egzekucyjnym, g) sprostowania błędów powstałych podczas migracji ksiąg wieczystych,

4 3 5) w art. 56: 3) w sprawach cywilnych i karnych, dotyczące zwolnienia od kosztów sądowych, 4) w sprawach karnych, dotyczące wyznaczenia obrońcy z urzędu w postępowaniu przygotowawczym, 5) w sprawach cywilnych i karnych, jako sędzia wyznaczony w postępowaniu dowodowym. ; a) 3 otrzymuje brzmienie: 3. O każdym wolnym stanowisku sędziego grodzkiego, sędziego sądu okręgowego i sędziego sądu apelacyjnego Minister Sprawiedliwości niezwłocznie obwieszcza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". W przypadku zwolnienia stanowiska sędziego sądu rejonowego obwieszcza się o wolnym stanowisku sędziego grodzkiego., b) po 3 dodaje się 3a w brzmieniu: 3a. O wolnym stanowisku sędziego sądu rejonowego obwieszcza się w przypadku: 1) przydzielenia nowego stanowiska sędziego rejonowego w celu zwiększenia liczby stanowisk sędziowskich w danym sądzie rejonowym, 2) o którym mowa w art. 57b 3., c) 4 otrzymuje brzmienie: 4. Nie obwieszcza się: 6) w art. 57: 1) o zwolnieniu stanowiska sędziowskiego, jeżeli jego obsadzenie następuje w drodze przeniesienia służbowego sędziego sądu równorzędnego, 2) o zwolnieniu stanowiska sędziego grodzkiego, jeżeli zajmujący to stanowisko sędzia został powołany na stanowisko sędziego rejonowego w sądzie rejonowym, w którym dotychczas zajmował stanowisko sędziego grodzkiego. ; a) w 1 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: Każdy, kto spełnia warunki do objęcia stanowiska sędziego sądu powszechnego, o którym mowa w art pkt 1, 3 i 4, może zgłosić swoją kandydaturę na jedno wolne stanowisko sędziowskie, w ciągu miesiąca od obwieszczenia, o którym mowa w art ,

5 4 b) 2 otrzymuje brzmienie: 2. Kandydaturę zgłasza się prezesowi sądu okręgowego - gdy zgłoszenie dotyczy stanowiska sędziego grodzkiego albo sędziego sądu okręgowego, a prezesowi sądu apelacyjnego - gdy zgłoszenie dotyczy stanowiska sędziego sądu apelacyjnego., c) w 2a zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: 2a. Jeżeli swoją kandydaturę zgłosiła osoba, która nie spełnia warunków do objęcia stanowiska sędziego sądu powszechnego, o których mowa w art. 60a 1 pkt 1, 3, 4 i 6, albo zgłoszenie nastąpiło po upływie terminu, o którym mowa w 1, lub nie spełnia wymogów formalnych określonych w tym przepisie, prezes sądu zawiadamia zgłaszającego o pozostawieniu zgłoszenia bez rozpatrzenia, podając przyczynę. ; 7) po art. 57 dodaje się art. 57a i 57 b w brzmieniu: Art. 57a. 1. W przypadku, o którym mowa w art. 56 3a pkt 1, osoba która spełnia warunki do objęcia stanowiska sędziego sądu rejonowego może zgłosić swoją kandydaturę na jedno wolne stanowisko sędziowskie, w ciągu miesiąca od obwieszczenia, o którym mowa w tym przepisie. 2. Kandydaturę zgłasza się prezesowi sądu okręgowego. 3. Jeżeli swoją kandydaturę na stanowisko sędziego rejonowego zgłosiła osoba, która nie spełnia warunków, o których mowa w art. 60a 1 pkt 1, 2 i 4 oraz w art. 61, albo zgłoszenie nastąpiło po upływie terminu, o którym mowa w 1 lub nie spełnia wymogów formalnych, o których mowa w art zdanie drugie i trzecie, prezes sądu zawiadamia zgłaszającego o pozostawieniu zgłoszenia bez rozpatrzenia, podając przyczynę. 4. Przepis art. 57 2a zdanie drugie, trzecie i czwarte oraz 3 i 4 stosuje się odpowiednio. Art. 57b. 1. Sędzia grodzki, który spełnia warunek określony w art. 61, może wystąpić do prezesa sądu okręgowego z wnioskiem o powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego. Do wniosku wnioskodawca załącza wypełnioną w dwóch egzemplarzach kartę zgłoszenia kandydata na wolne stanowisko sędziowskie. Wnioskodawca urodzony przed dniem 1 sierpnia 1972 r. dołącza również oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów

6 5 bezpieczeństwa państwa z lat oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425, Nr 83, poz. 561, Nr 85, poz. 571, Nr 115, poz. 789, Nr 165, poz i Nr 176, poz. 1242), albo informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy. 2. Jeżeli wniosek został złożony przez sędziego grodzkiego, który nie spełnia warunku, o którym mowa w art. 61, lub gdy wniosek nie spełnia wymogów formalnych określonych w 1, przepis art. 57 2a stosuje się odpowiednio. 3. Po stwierdzeniu, że wniosek został prawidłowo złożony oraz, że wnioskodawca spełnia warunki, o których mowa w art. 61, prezes sądu występuje do Ministra Sprawiedliwości o obwieszczenie o wolnym stanowisku sędziego sądu rejonowego. Obwieszczenie następuje w trybie określonym w art. 56 3a pkt Z chwilą obwieszczenia o wolnym stanowisku sędziego sądu rejonowego kandydaturę wnioskodawcy na to stanowisko uważa się za skutecznie zgłoszoną. Dalsze postępowanie wobec tego kandydata prowadzone jest z odpowiednim zastosowaniem przepisów art i 4 oraz i 4a. 5. Na wolne stanowisko sędziego sądu rejonowego, o którym mowa w 3 może kandydować wyłącznie sędzia grodzki, który spełnia warunek określony w art. 61. Przepisy art oraz art i 4a stosuje się odpowiednio. ; 8) po art. 60 dodaje się art. 60a w brzmieniu: Art. 60a. 1. Na stanowisko sędziego grodzkiego może być powołany ten, kto: 1) posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, 2) jest nieskazitelnego charakteru, 3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce, 4) jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego, 5) ukończył 27 lat, 6) złożył egzamin sędziowski lub złożył egzamin prokuratorski i pracował w charakterze asesora prokuratorskiego co najmniej trzy lata.

7 6 2. Wymagania określone w 1 pkt 6 nie dotyczą tego, kto przed powołaniem: 1) zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego lub sądu wojskowego, 2) zajmował stanowisko prokuratora, 3) pracował w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo - badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych, 4) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza co najmniej przez trzy lata, 5) zajmował stanowisko radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa co najmniej przez trzy lata. 3. Na stanowisko sędziego grodzkiego może być powołany ten, kto zajmował jedno ze stanowisk określonych w 2 w okresie trzech lat przed powołaniem."; 9) art. 61 otrzymuje brzmienie: Art. 61. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto zajmował stanowisko sędziego grodzkiego co najmniej trzy lata, a w przypadku, jeżeli powołanie na stanowisko sędziego grodzkiego nastąpiło na podstawie art. 60a 2 co najmniej rok. ; 10) w art otrzymuje brzmienie: 1. Prezes sądu okręgowego prowadzi dla każdego sędziego grodzkiego, sędziego sądu rejonowego i sędziego sądu okręgowego, sprawującego urząd w danym okręgu sądowym, osobny wykaz służbowy, zawierający podstawowe dane dotyczące jego stosunków służbowych i osobistych w zakresie mającym wpływ na pełnienie urzędu sędziego. Prezes sądu apelacyjnego prowadzi taki wykaz dla sędziów sądu apelacyjnego."; 11) w art. 77 w 6 w pkt 1 lit. b otrzymuje brzmienie: b) miesięcznego ryczałtu w kwocie nie wyższej niż wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu roku poprzedzającego ustalenie wynagrodzenia na dany rok, ogłaszanego w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, będącej podstawą ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziego, ;

8 7 12) art. 90 otrzymuje brzmienie: Art. 90. Sędzia grodzki, sędzia sądu rejonowego i sędzia sądu okręgowego jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić prezesa sądu okręgowego, sędzia sądu apelacyjnego i prezes sądu okręgowego - prezesa sądu apelacyjnego, a prezes sądu apelacyjnego - Ministra Sprawiedliwości o toczącej się sprawie sądowej, w której występuje jako strona lub uczestnik postępowania."; 13) art. 91 otrzymuje brzmienie: Art Wynagrodzenie zasadnicze sędziego stanowi wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu roku poprzedzającego ustalenie wynagrodzenia na dany rok, ogłaszanego w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski. Wysokość wynagrodzenia sędziów sądów równorzędnych różnicuje staż pracy i pełnione funkcje. Wynagrodzenie zasadnicze w stawce podstawowej wynosi co najmniej 120% wynagrodzenia zasadniczego w stawce podstawowej dla bezpośrednio niższego stanowiska sędziowskiego. 2. Wynagrodzenie zasadnicze sędziego na danym stanowisku ustala się w stawce podstawowej, w stawce pierwszej awansowej albo w stawce drugiej awansowej. Pierwsza stawka awansowa stanowi 107% stawki podstawowej, a druga stawka awansowa 115% stawki podstawowej dla danego stanowiska sędziowskiego. 3. Sędzia obejmujący stanowisko otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w stawce podstawowej. 4. Wynagrodzenie zasadnicze sędziego podwyższa się do wysokości stawki pierwszej awansowej po pięciu latach pracy na danym stanowisku sędziowskim lub na innym, odpowiednio równorzędnym, stanowisku sędziego lub prokuratora. Okres ten ulega wydłużeniu o trzy lata w razie ukarania sędziego w tym czasie, a także w okresie zajmowania stanowiska prokuratora, karą dyscyplinarną lub dwukrotnego wytknięcia uchybienia, o którym mowa w art. 40, względnie dwukrotnego zwrócenia uwagi w trybie określonym w art Wynagrodzenie zasadnicze sędziego ulega podwyższeniu do stawki drugiej awansowej po pięciu latach pracy na danym stanowisku sędziowskim lub na innym, odpowiednio

9 8 równorzędnym, stanowisku sędziego lub prokuratora, od uzyskania przez sędziego stawki pierwszej awansowej. Przepis 4 zdanie drugie stosuje się odpowiednio. 6. Do czasu pracy na stanowisku sędziowskim dolicza się czas pozostawania przez sędziego poza zawodem sędziowskim, jeżeli spowodowane to było represjami za polityczną postawę sędziego, o ile powrót do zawodu nastąpił nie później niż do 31 grudnia 1990 r. 7. W związku z pełnioną funkcją sędziemu przysługuje dodatek funkcyjny, stanowiący procent kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, o którym mowa w Wynagrodzenie sędziów różnicuje ponadto dodatek za długoletnią pracę, wynoszący, począwszy od szóstego roku pracy, 5% wynagrodzenia zasadniczego i wzrastający po każdym roku o 1%, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego. 9. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, określa, w drodze rozporządzenia, stawki podstawowe wynagrodzenia zasadniczego oraz stawki dodatku funkcyjnego sędziów. 10. Od wynagrodzenia sędziów nie odprowadza się składek na ubezpieczenie społeczne. 11. W razie rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego w sposób, o którym mowa w art. 68, od wynagrodzenia wypłaconego sędziemu w okresie służby, od którego nie odprowadzano składki na ubezpieczenie społeczne, przekazuje się składkę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przewidzianą za ten okres w przepisach o ubezpieczeniu społecznym. 12. Składka na ubezpieczenie społeczne, o której mowa w 11, podlega waloryzacji: 1) za okres do 31 grudnia 1998 r. wskaźnikiem wzrostu płac wynikającym ze wzrostu prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, określanego corocznie w ustawie budżetowej, które stanowiło podstawę do ustalania środków i limitów na wynagrodzenia sędziów,

10 9 2) za okres od 1 stycznia 1999 r. wskaźnikiem waloryzacji składek określonym na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 13. Przy obliczaniu kwoty należnych składek, waloryzowanych na podstawie 12 pkt 2, stosuje się odpowiednio art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn. zm. 3 ). ; 14) tytuł działu III otrzymuje brzmienie: Dział III Aplikacja sądowa"; 15) w dziale III: a) uchyla się rozdział 1, b) tytuł rozdziału 2 otrzymuje brzmienie: Rozdział 2 Aplikacja sądowa ; 16) art. 137 otrzymuje brzmienie: Art Aplikację sądową przygotowującą kandydatów do zajmowania stanowiska sędziego, zwanych dalej aplikantami, prowadzi się na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury (Dz.U. Nr 169, poz i Nr 264, poz. 2204, z 2007 r. Nr 64, poz. 433 oraz z 2008 r. Nr..., poz....). ; 17) art. 139 otrzymuje brzmienie: Art Minister Sprawiedliwości sprawuje nadzór merytoryczny nad aplikacją sądową. ; 18) w art pkt 5 otrzymuje brzmienie: 5) odbył aplikację referendarską i złożył egzamin referendarski albo odbył aplikację sądową lub prokuratorską, aplikację notarialną, adwokacką lub radcowską i złożył odpowiedni egzamin albo złożył egzamin referendarski. ; 19) w art. 172: a) 4 otrzymuje brzmienie: 4. Wysokość rekompensaty dla ławników biorących udział w rozpoznawaniu spraw w sądach powszechnych, za jeden dzień pełnienia obowiązków ławnika, wynosi 6,25% kwoty minimalnego 3 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 21, poz. 125, Nr 112, poz. 769, Nr 115, poz. 791, 792 i 793 i Nr 176, poz oraz z 2008 r. Nr 63, poz. 394, Nr 67, poz. 411 i Nr 141, poz. 888.

11 10 b) uchyla się 5; wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów., 20) w art. 175a 1 otrzymuje brzmienie: 1. Minister Sprawiedliwości przetwarza dane osobowe sędziów, sędziów w stanie spoczynku, referendarzy, dyrektorów i kierowników finansowych sądów oraz ich zastępców.". Art. 2 W ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39) wprowadza się następujące zmiany: 1) art. 14 w ust. 1 pkt 7 otrzymuje brzmienie: 7) pracował w charakterze asesora prokuratorskiego co najmniej rok albo odbył w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury okres służby przewidziany w przepisach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. ; 2) w art. 90 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Aplikację prokuratorską przygotowującą kandydatów do zajmowania stanowiska prokuratora, zwanych dalej "aplikantami", prowadzi się na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury (Dz. U. Nr 169, poz i Nr 264, poz. 2204, z 2007 r. Nr 64, poz. 433 oraz z 2009 r. Nr..., poz....). ; 3) w art. 91 ust. 11 otrzymuje brzmienie: 11. Naczelny Prokurator Wojskowy, po przeprowadzeniu naboru, zasięga informacji z Krajowego Rejestru Karnego oraz zwraca się do właściwego komendanta wojewódzkiego Policji o nadesłanie informacji o każdej osobie umieszczonej na liście kwalifikacyjnej, na zasadach i w trybie dotyczącym kandydatów na aplikantów prokuratorskich. ; 4) w art. 91a ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Wysokość opłaty za udział w naborze jest równa opłacie za udział w naborze na aplikację prokuratorską. ; 5) art. 92a otrzymuje brzmienie: Art. 92a. Wojskowy aplikant prokuratorski odbywa aplikację w wojskowej jednostce organizacyjnej prokuratury oraz

12 11 uczestniczy w zajęciach seminaryjnych i praktykach dla aplikantów prokuratorskich.. Art. 3 W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1676) wprowadza się następujące zmiany: 1) art. 7a otrzymuje brzmienie: Art. 7a. Osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa w linii prostej lub powinowactwa w linii prostej albo w stosunku przysposobienia, małżonkowie oraz rodzeństwo nie mogą być sędziami w tym samym sądzie."; 2) w art otrzymuje brzmienie: 6. Sędziowie sądów wojskowych są obowiązani brać udział w posiedzeniach Zgromadzenia."; 3) w art otrzymuje brzmienie: 1. Wojskowy sąd garnizonowy składa się z sędziów tego sądu."; 4) w art. 22: a) w 1: - uchyla się pkt 6, - pkt 7 otrzymuje brzmienie: 7) ukończył 27 lat.", b) 2 otrzymuje brzmienie: 2. Odbycie aplikacji w sądzie powszechnym lub w jednostce organizacyjnej prokuratury, złożenie egzaminu sędziowskiego lub prokuratorskiego albo odbycie stażu w jednostce organizacyjnej prokuratury jest równoznaczne ze spełnieniem wymogu określonego w 1 pkt 5., c) w 3 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie: 3. Wymóg określony w 1 pkt 5 nie dotyczy: ; 5) w art. 22a: a) 1 otrzymuje brzmienie: 1. Kandydaci na stanowiska sędziów sądu wojskowego spełniający warunki, o których mowa w art i 3, są powoływani do zawodowej służby wojskowej pełnionej jako

13 12 b) uchyla się 5; 6) uchyla się rozdział 6; służba stała na podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do tej służby, po odbyciu szkolenia wojskowego i zdaniu egzaminu na oficera.", 7) w art otrzymuje brzmienie: 10. Dyrektor departamentu, o którym mowa w art. 5 4, po przeprowadzeniu naboru, zasięga informacji z Krajowego Rejestru Karnego oraz zwraca się do właściwego komendanta wojewódzkiego Policji o nadesłanie informacji o każdej osobie umieszczonej na liście kwalifikacyjnej, na zasadach i w trybie dotyczącym kandydatów na aplikantów sądowych. ; 8) w art. 50a 2 otrzymuje brzmienie: 2. Wysokość opłaty za udział w naborze jest równa opłacie za udział w naborze na aplikację sądową. ; 9) w art otrzymuje brzmienie: 2. Aplikant odbywa aplikację w sądzie wojskowym oraz uczestniczy w zajęciach seminaryjnych i praktykach dla aplikantów sądowych. ; 10) w art. 51c uchyla się 9; 11) w art. 70: a) uchyla się la, b) 2 i 3 otrzymują brzmienie: 2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie prawa i obowiązki sędziów sądów wojskowych oraz aplikantów w sądach wojskowych określają przepisy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. 3. Uposażenie sędziów i aplikantów, o których mowa w 2, określają przepisy o uposażeniu żołnierzy, z tym że nie może być ono niższe od wynagrodzenia sędziów i aplikantów sądów powszechnych na stanowiskach równorzędnych, ustalonych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.", c) uchyla się 4.

14 13 Art. 4 W ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U. Nr 162, poz. 1125, z późn. zm. 4) ) w art. 3 ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Od odbycia stażu urzędniczego zwolnione są osoby, które ukończyły aplikację sądową lub prokuratorską.. Art. 5 W ustawie z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631, z późn. zm. 5) ) w art. 27 ust. 10 otrzymuje brzmienie: 10. Udostępnianie informacji niejawnych sędziom oraz prokuratorom i asesorom prokuratury pełniącym czynności prokuratorskie regulują przepisy o ustroju sądów powszechnych, o ustroju sądów wojskowych oraz o prokuraturze.. Art. 6 W ustawie z dnia 27 lipa 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 100, poz. 1082, z późn. zm. 6) ) w art. 2 w ust. 2 uchyla się pkt 6. Art. 7 W ustawie z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 6 w 1 pkt 7 otrzymuje brzmienie: 7) pozostawał co najmniej osiem lat na stanowisku sędziego, prokuratora, radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo przynajmniej przez osiem lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo przez dziesięć lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego. ; 2) art. 10 otrzymuje brzmienie: 4) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2003 r. Nr 228, poz. 2256, z 2005 r. Nr 10, poz. 71 oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 432 i 433, Nr 102, poz. 690 i Nr 136, poz ) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 149, poz. 1078, Nr 218, poz i Nr 220, poz ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271, z 2003 r. Nr 228, poz. 2256, z 2005 r. Nr 169, poz i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 218, poz oraz z 2007 r. Nr 73, poz. 484 i Nr 227, poz

15 14 Art. 10. W sądach administracyjnych są zatrudnieni referendarze sądowi, asystenci sędziów oraz urzędnicy i inni pracownicy sądowi."; 3) uchyla się art. 26; 4) w art. 29 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: W sprawach nieuregulowanych w ustawie do wojewódzkich sądów administracyjnych oraz sędziów, urzędników i pracowników tych sądów stosuje się odpowiednio przepisy o ustroju sądów powszechnych, z tym że do wynagrodzeń sędziów stosuje się przepisy dotyczące sędziów sądu apelacyjnego.. Art. 8 W ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm. 7) ) art. 24 otrzymuje brzmienie: Art. 24. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do wyłączenia protokolanta, referendarza sądowego oraz prokuratora.. Art. 9 W ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury (Dz. U. Nr 169, poz i Nr 264, poz oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 433) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 2: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Zadaniem Krajowego Centrum jest prowadzenie aplikacji sądowej, o której mowa w art. 137 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.), oraz aplikacji prokuratorskiej, o której mowa w art. 90 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39), których celem jest uzyskanie niezbędnej wiedzy i praktycznego przygotowania do zajmowania stanowiska odpowiednio sędziego i prokuratora, a także szkolenie i doskonalenie zawodowe sędziów, prokuratorów, asesorów prokuratury, referendarzy sądowych, asystentów sędziów, zawodowych kuratorów sądowych oraz urzędników sądów i prokuratury w celu uzupełnienia ich specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych., 7) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 169, poz i Nr 250, poz. 2118, z 2006r. Nr 38, poz. 268, Nr 208, poz i Nr 217, poz oraz z 2007 r. Nr 120, poz. 818, Nr 121, poz. 831 i Nr 221, poz

16 15 b) w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) opracowywanie programów zajęć seminaryjnych i praktyk, które odbywają aplikanci sądowi i aplikanci prokuratorscy, zwani dalej "aplikantami", oraz podejmowanie działań organizacyjnych związanych z realizacją tych programów; ; 2) w art. 7 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) opiniowanie programów aplikacji sądowej i aplikacji prokuratorskiej; 3) w art. 10 w ust. 2 pkt 8 i 9 otrzymują brzmienie: 8) realizowanie zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem naboru na aplikację sądową i aplikację prokuratorską oraz egzaminów sędziowskiego i prokuratorskiego; 9) wyznaczanie aplikantom konsultantów naukowych i patronów praktyk; ; 4) w art. 10a ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Minister Sprawiedliwości zarządza, w zależności od potrzeb kadrowych sądów powszechnych i prokuratury, nabór na aplikację sądową i aplikację prokuratorską, zwany dalej "naborem", i wyznacza limit miejsc na te aplikacje. ; 5) w art. 10d ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Dyrektor Krajowego Centrum, po uzyskaniu informacji, o których mowa w art. 10a ust. 15, wydaje decyzję w sprawie przyjęcia odpowiednio na aplikację sądową albo na aplikację prokuratorską. ; 6) art. 10e otrzymuje brzmienie: Art. 10e. 1. Aplikacja sądowa oraz aplikacja prokuratorska trwa trzy lata. 7) w art. 10f: 2. Aplikacja sądowa i aplikacja prokuratorska rozpoczyna się 1 września roku, w którym Minister Sprawiedliwości zarządził nabór, i trwa do 31 lipca trzeciego roku aplikacji. W tym czasie aplikanci odbywają zajęcia seminaryjne w Krajowym Centrum oraz praktyki zgodnie z programem odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej. ; a) w ust. 1 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: W ostatnim miesiącu trzeciego roku aplikacji sądowej i aplikacji prokuratorskiej aplikanci składają odpowiednio egzamin sędziowski albo egzamin prokuratorski., b) ust. 7 otrzymuje brzmienie:

17 16 7. Uprawnienie do zdawania egzaminu wygasa po upływie dwóch lat od ukończenia aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej., c) w ust. 8 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: 8. Dyrektor Krajowego Centrum, w terminie 14 dni od dnia zakończenia egzaminu sędziowskiego lub prokuratorskiego, sporządza i przekazuje Ministrowi Sprawiedliwości oraz Krajowej Radzie Sądownictwa końcową listę klasyfikacyjną egzaminowanych aplikantów, zwaną dalej "listą egzaminowanych aplikantów., d) ust. 9 otrzymuje brzmienie: 9. O kolejności miejsca na liście egzaminowanych aplikantów decyduje suma punktów uzyskanych przez aplikanta z egzaminu sędziowskiego albo prokuratorskiego. W przypadku równej liczby punktów uzyskanych przez dwóch lub większą liczbę aplikantów o kolejności miejsca na tej liście decyduje suma punktów uzyskanych przez aplikanta ze wszystkich praktyk i sprawdzianów w czasie odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej., c) uchyla się ust. 10, d) w ust. 11 zdanie trzecie otrzymuje brzmienie: Przepisy ust. 2 i 3 oraz ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio. ; 8) art. 10g otrzymuje brzmienie: Art. 10g. Za udział w pracach zespołu konkursowego i zespołu egzaminacyjnego oraz komisji konkursowej i komisji egzaminacyjnej członkom tych zespołów i komisji przysługuje wynagrodzenie. ; 9) w art. 10i ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Aplikant może brać udział w wykonywaniu w kraju lub za granicą zadań naukowo-szkoleniowych nieobjętych programem odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej, zlecanych przez Dyrektora Krajowego Centrum. ; 10) w art.10j: a) pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) uczestniczenie w przewidzianych programem odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej zajęciach seminaryjnych prowadzonych w Krajowym Centrum oraz w praktykach odbywających się w sądach, jednostkach organizacyjnych prokuratury i innych instytucjach związanych z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości;,

18 17 b) pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) przystępowanie, w wyznaczonym terminie, do sprawdzianów wiedzy przeprowadzanych w czasie odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej, a także do egzaminu sędziowskiego albo prokuratorskiego; ; 11) w art. 10k: a) ust. 6 otrzymuje brzmienie: 6. Zawieszenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 i ust. 2 pkt 2, trwa do czasu ustania przyczyny zawieszenia, nie dłużej jednak niż do upływu terminu, w którym aplikant, zgodnie z programem odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej, powinien ją ukończyć., b) w ust. 10 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: 12) w art. 10l: Jeżeli od momentu zawieszenia nie upłynął okres dłuższy niż dwa lata, aplikant po uchyleniu zawieszenia kontynuuje aplikację od etapu, na którym została ona przerwana, jeżeli pozwala na to ustalony program odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej. ; a) w ust. 1 uchyla się pkt 3 i 4, b) w ust. 2 pkt 2 i 3 otrzymują brzmienie: 2) opuścił z przyczyn nieusprawiedliwionych ponad 20% zajęć seminaryjnych lub praktyk w danym roku szkoleniowym, ujętych w programie odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej; 3) nie przystąpił w wyznaczonym terminie, bez usprawiedliwienia, co najmniej do dwóch sprawdzianów wiedzy przewidzianych w programie odpowiednio aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej; ; 13) w art. 10m: a) w ust. 1 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: Dyrektor Krajowego Centrum przyznaje aplikantowi, na jego wniosek, stypendium na czas aplikacji sądowej albo aplikacji prokuratorskiej., b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Okres aplikacji sądowej i aplikacji prokuratorskiej zalicza się aplikantowi do wszelkich uprawnień pracowniczych związanych ze

19 18 stażem pracy, pod warunkiem zdania odpowiednio egzaminu sędziowskiego albo prokuratorskiego., c) w ust. 4 uchyla sie pkt 3 i 4, d) ust. 5 otrzymuje brzmienie: 5. Stypendium podlega zwrotowi w wysokości proporcjonalnej do czasu jego pobierania., e) ust. 6 otrzymuje brzmienie: 6. Aplikant nie ma obowiązku zwrotu stypendium w przypadku skreślenia z listy aplikantów z przyczyn zdrowotnych lub konieczności sprawowania przez aplikanta samotnie wychowującego dziecko opieki nad dzieckiem do lat dwóch lub dzieckiem szczególnej troski., f) uchyla się ust. 8; 14) w art. 10r: a) pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) szczegółowe warunki i tryb przeprowadzania naboru dla kandydatów na aplikację sądową i aplikację prokuratorską, skład, sposób powoływania członków zespołu konkursowego i komisji konkursowej oraz tryb ich postępowania - mając na uwadze zakres wiedzy podlegającej sprawdzeniu w trakcie konkursu i części preselekcyjnej, pisemną i ustną formę poszczególnych części konkursu, system punktowy ocen konkursowych, a także ocenę predyspozycji kandydata do zajmowania stanowiska sędziego lub prokuratora;, b) w pkt 2: - wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie: organizację i przebieg aplikacji sądowej i aplikacji prokuratorskiej, w tym:, - lit. a i b otrzymują brzmienie: a) system punktowy oceny postępów aplikanta w czasie aplikacji sądowej i aplikacji prokuratorskiej oraz egzaminu sędziowskiego i prokuratorskiego, b) szczegółowy tryb i warunki odbywania aplikacji sądowej i aplikacji prokuratorskiej,, c) pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) zakres, szczegółowe warunki i tryb przeprowadzania egzaminu

20 19 sędziowskiego i prokuratorskiego, skład zespołu egzaminacyjnego i komisji egzaminacyjnej, sposób powoływania ich członków oraz tryb postępowania - uwzględniając rodzaj odbytej aplikacji, pisemną i ustną formę egzaminu, kwalifikacje członków komisji egzaminacyjnej, a także mając na uwadze konieczność zagwarantowania właściwego poziomu organizacyjnego i merytorycznego tych egzaminów oraz zabezpieczenia jednakowych warunków ich składania przez wszystkich aplikantów sądowych i wszystkich aplikantów prokuratorskich;, d) pkt 6 otrzymuje brzmienie: 6) wysokość wynagrodzenia członków komisji konkursowej oraz komisji egzaminacyjnej, w wymiarze nie większym niż miesięczne wynagrodzenie zasadnicze sędziego sądu okręgowego w pierwszej stawce awansowej - uwzględniając zakres i nakład ich pracy odpowiednio w czasie konkursu lub egzaminów sędziowskiego lub prokuratorskiego oraz odrębności w ich przeprowadzaniu;. Art Asesorzy sądowi w sądach powszechnych i wojewódzkich sądach administracyjnych oraz asesorzy sądów wojskowych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy co najmniej od roku pełnili czynności sędziowskie, w okresie trzech lat od dnia wejścia w życie ustawy mogą się ubiegać na zasadach dotychczasowych o stanowisko odpowiednio sędziego sądu rejonowego, sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz sędziego sądu wojskowego. 2. W okresie trzech lat od dnia wejścia w życie ustawy powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego może również nastąpić, z zastrzeżeniem ust. 1, na zasadach dotychczasowych. Art. 11 W okresie trzech lat od dnia wejścia w życie ustawy osoby zatrudnione na stanowiskach asesorów w sądach powszechnych i wojewódzkich sądach administracyjnych mogą za ich zgodą pozostawać na stanowiskach asesorów sądowych i wykonywać czynności referendarzy sądowych lub asystentów sędziego. Do osób, które pozostają na stanowiskach asesorów stosuje się przepisy dotychczasowe dotyczące asesorów sądowych, z wyjątkiem przepisów dotyczących powierzania asesorowi pełnienia czynności sędziowskich. Z pozostałymi osobami zatrudnionymi na stanowiskach asesorów sądowych stosunek pracy zostanie rozwiązany za wypowiedzeniem lub w drodze porozumienia stron.

21 20 Art. 12 Ustawa wchodzi w życie z dniem 6 maja 2009 r., z wyjątkiem art. 10 ust. 1, który wchodzi w życie z dniem 5 listopada 2008 r., a także art. 1 pkt 11, 13 i 19, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2009 r.

22 UZASADNIENIE Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 2007 r. sygn. akt SK 7/06, z dniem 6 maja 2009 r. utraci moc obowiązującą przepis art ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, upoważniający Ministra Sprawiedliwości do powierzenia asesorowi sądowemu pełnienia czynności sędziowskich na czas określony. Oznacza to, że z tym dniem asesorzy sądowi utracą uprawnienie do orzekania, co spowoduje, że ok. 30% stanowisk orzeczniczych w skali kraju (np. 50% w okręgu sądowym warszawskim oraz 40% w okręgach sądowych w Gliwicach i w Szczecinie) będzie opróżnione, albowiem dotychczas zajmowali je asesorzy sądowi. Pełnienie czynności orzeczniczych przez asesora odnosi się do wszystkich spraw rozpoznawanych przez sądy rejonowe. Taka możliwość nie będzie dopuszczalna począwszy od dnia 6 maja 2009 r., a zatem istnieje potrzeba nowej regulacji, która zapewni prawidłowe funkcjonowanie sądów oraz realizację ich zadań, polegających na sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Krajowa Rada Sądownictwa mając na względzie dobro wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności konieczność zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania sądów, zwróciła się do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o podjęcie inicjatywy ustawodawczej mającej na celu dostosowanie do Konstytucji RP przepisów ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie, w jakim zostały one uznane za niezgodne z ustawą zasadniczą. Przedkładany projekt ustawy odzwierciedla koncepcję Krajowej Rady Sądownictwa polegającą na ustanowieniu dodatkowego (najniższego) stanowiska sędziowskiego sędziego grodzkiego w sądzie rejonowym (dalej: sędzia grodzki ). Istotne znaczenie ma fakt, iż proponowane rozwiązania poprzez stworzenie dodatkowego, pierwszego, niejako wstępnego stanowiska sędziowskiego o ograniczonym zakresie kompetencji pozwolą na dokonanie oceny predyspozycji i cech charakteru sędziego przed wyposażeniem go w kompetencje do rozpoznawania spraw o większej wadze. Celem projektowanej ustawy jest zachowanie wysokich standardów konstytucyjnych w odniesieniu do wszystkich osób, którym powierza się wykonywanie władzy sądowniczej. Zachowanie tych standardów, stanowiących gwarancje niezawisłości sędziowskiej, służy przestrzeganiu wyrażonego w Konstytucji prawa obywateli do rozpoznawania ich spraw przez niezawisły sąd. Dotychczasowy model sądownictwa na poziomie sądów rejonowych, dopuszczający do rozpoznawania spraw asesorów sądowych, którzy nie korzystają z atrybutów niezależności i niezawisłości sędziowskiej, z trwałości ich zatrudnienia i ochrony przewidzianej dla sędziów oraz pozostających w zależności od uznaniowych decyzji Ministra Sprawiedliwości

23 2 oraz kolegiów sądów okręgowych, ma ulec zmianie na zasadach określonych projektowaną ustawą. Nowy projektowany model zakłada wyeliminowanie funkcji asesorów sądowych. W myśl projektu w sądach powszechnych powstać ma nowe stanowisko sędziego, określone jako sędzia grodzki w sądzie rejonowym - obok dotychczasowych stanowisk sędziego sądu rejonowego, sędziego sądu okręgowego oraz sędziego sądu apelacyjnego. Zgodnie z projektowaną ustawą sędzia grodzki będzie miał taki sam status, jak wszystkie pozostałe kategorie sędziów sądów powszechnych i szczególnych, w zakresie powołania na czas nieokreślony, ochrony trwałości stosunku służbowego sędziego oraz nieusuwalności ze stanowiska, poza prawem przewidzianymi przypadkami. Jedyne, co wyróżniać będzie sędziego grodzkiego od sędziego sądu rejonowego, to wiek, który jest wymagany dla powołania na to stanowisko (ukończone 27 lat) oraz zakres spraw, w których będzie mógł podejmować czynności sędziowskie. W projekcie przewiduje się, że sędzia grodzki będzie pełnił czynności sędziowskie w sądzie rejonowym przy rozpoznawaniu spraw o wykroczenia w pierwszej instancji, o wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa skarbowe (z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym), o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, o przestępstwa podlegające rozpoznawaniu w postępowaniu przyspieszonym oraz o pozostałe przestępstwa, podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, a ponadto spraw cywilnych, podlegających rozpoznaniu w postępowaniu nakazowym, upominawczym i uproszczonym, a także o naruszenie posiadania, uznanie za zmarłego, stwierdzenie zgonu, przepadek rzeczy, stwierdzenie nabycia spadku oraz rejestrowych, depozytowych i w postępowaniu wieczystoksięgowym. Ponadto sędzia grodzki będzie pełnił czynności sędziowskie w sprawach cywilnych, dotyczące zawarcia ugody sądowej w postępowaniu pojednawczym, zwrotu opłat, przyznania i ustalenia należności świadków, biegłych, tłumaczy i stron, a także odroczenia lub rozłożenia na raty należności sądowych, ustanowienia pomocy prawnej z urzędu, pism procesowych, które nie mogą otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty oraz pism procesowych, które powinny być wniesione na urzędowym formularzu albo na elektronicznym nośniku informatycznym, a nie zostały wniesione na takim formularzu albo nośniku, stwierdzenia

24 3 prawomocności orzeczenia, nadania klauzuli wykonalności tytułom egzekucyjnym oraz sprostowania błędów powstałych podczas migracji ksiąg wieczystych. Sędzia grodzki będzie również uprawniony do podejmowania czynności w sprawach cywilnych i karnych, dotyczących zwolnienia od kosztów sądowych, w sprawach karnych, dotyczących wyznaczenia obrońcy z urzędu w postępowaniu przygotowawczym oraz w sprawach cywilnych i karnych, jako sędzia wyznaczony w postępowaniu dowodowym. Jednocześnie proponuje się, aby powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego było poprzedzone zajmowaniem stanowiska sędziego sądu grodzkiego przez okres nie krótszy, niż trzy lata. Tym samym sędziowie rozpoczynający służbę sędziowską w sądach rejonowych powoływani będą na stanowisko sędziego grodzkiego, rozpoznającego sprawy o mniejszym stopniu skomplikowania, co pozwoli na zdobycie przez nich odpowiedniego doświadczenia do orzekania w sprawach bardziej skomplikowanych oraz umożliwi dokonanie należytej oceny poziomu ich kwalifikacji przed powołaniem na stanowisko sędziego sądu rejonowego. Należy podkreślić, że wprowadzenie nowego stanowiska sędziego grodzkiego nie narusza dotychczasowych zasad wyrażonych w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej: u.s.p. ), w zakresie wyróżniania stanowisk zrównanych ze sobą w dziedzinie niezawisłości i sędziowskiej niezależności oraz trwałości i ochrony stosunku służbowego, różniących się jednak co do wieku, od którego zależy możliwość powołania na poszczególne stanowiska sędziowskie, oraz co do zakresu spraw, w których orzekają sędziowie na poszczególnych stanowiskach. Nie ma zatem żadnej różnicy w statusie prawnym sędziów sądów grodzkich w stosunku do pozostałych sędziów, co uzasadnia trafność i konstytucyjność przyjętych w projekcie rozwiązań normatywnych. Uwagi szczegółowe: Z uwagi na zniesienie instytucji asesora sądowego, w projekcie zawarto propozycję uchylenia art. 2 ust. 3 w u.s.p., umożliwiającego asesorom wykonywanie czynności sędziowskich w zakresie udzielonego im upoważnienia oraz zmianę art. 6 u.s.p., gwarantującego bezstronność sędziego. Osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa w linii prostej lub powinowactwa w linii prostej albo w stosunku przysposobienia, małżonkowie oraz rodzeństwo nie mogą być sędziami ani referendarzami w tym samym wydziale sądu. Projekt ustawy przewiduje uchylenie w art u.s.p. punktu 10, w

25 4 którym zobowiązuje się kolegium sądu okręgowego do wyrażania opinii o kandydacie na stanowisko asesora sądowego oraz wyrażania zgody na powierzenie asesorowi sądowemu pełnienia czynności sędziowskich w sądzie rejonowym. Opinia kolegium sądu okręgowego o kandydatach na stanowiska sędziów grodzkich wyrażana będzie na podstawie art pkt 2 u.s.p. Zgodnie z zasadą generalną wyrażoną w art u.s.p. w dotychczasowym brzmieniu, Minister Sprawiedliwości obwieszcza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski o każdym wolnym stanowisku sędziowskim. Aktualnie o wolnym stanowisku nie obwieszcza się, jeżeli jego obsadzenie następuje w drodze przeniesienia służbowego sędziego równorzędnego sądu. Proponuje się, by obowiązek dokonania obwieszczenia nie obejmował stanowiska sędziego grodzkiego, w przypadku kiedy sędzia zajmujący to stanowisko ubiega się o powołanie na stanowisko sędziego rejonowego. Automatyzm obsadzania tak zwalnianych stanowisk sędziów grodzkich mógłby utrudniać racjonalne wykorzystywanie kadr sądownictwa powszechnego. W przypadku potrzeby utworzenia stanowiska sędziego grodzkiego, jego przydzielenie nastąpi na zasadach ogólnych. W art projektu przewiduje się wyłączenie obowiązku obwieszczania o wolnym stanowisku sędziego sądu rejonowego. W przypadku zwolnienia takiego stanowiska Minister Sprawiedliwości dokona obwieszczenia o wolnym stanowisku sędziego grodzkiego. Zgodnie z art. 57b powołanie na stanowisko sędziego rejonowego będzie następowało na wniosek sędziego grodzkiego zajmującego stanowisko przez okres co najmniej trzech lat. Tak jak dotychczas obsadzenie stanowiska sędziego sądu rejonowego będzie mogło nastąpić w drodze przeniesienia służbowego sędziego sądu równorzędnego. Wobec propozycji zniesienia instytucji asesora sądowego konieczne jest uchylenie Rozdziału 1 w Dziale III u.s.p. ( Asesorzy sądowi ) i zmiana tytułu Działu III ( Asesorzy sądowi. Aplikacja sądowo - prokuratorska i aplikanci sądowi ). Nowelizacja art dotyczy zmiany sposobu ustalania wysokości rekompensaty za pełnienie obowiązków ławnika. W chwili obecnej rekompensata ta stanowi 3% kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalania wynagrodzenia zasadniczego asesora sądowego. W związku z likwidacją funkcji asesora sądowego, koniecznym jest wprowadzenie regulacji, która stanowiłaby wzorzec ustalania przedmiotowej rekompensaty. Proponowane rozwiązanie, ustalające rekompensatę na poziomie 6,25% minimalnego wynagrodzenia za pracę, urealni wysokość otrzymywanych przez

26 5 ławników rekompensat w kontekście wzrostu inflacji i realnego wzrostu wynagrodzenia na rynku pracy. Zmiana ta odpowiada w swej istocie propozycjom Ministerstwa Sprawiedliwości zawartym w projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (wersja projektu z dnia 9 lipca 2008 r.). W ocenie Ministerstwa Sprawiedliwości, zawartej w uzasadnieniu w/w projektu, ustalenie wysokości rekompensaty na poziomie 6,25% minimalnego wynagrodzenia nie spowoduje dodatkowych, w odniesieniu do obecnie ponoszonych, kosztów dla budżetu państwa Uchylenie 5 art. 172 jest konsekwencją przyjęcia za podstawę ustalania rekompensaty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Kierując się zasadą ochrony praw nabytych projekt w art. 10 przewiduje możliwość przyspieszonego awansu dotychczasowych asesorów sądowych w sądach powszechnych i wojewódzkich sądach administracyjnych oraz asesorów sądów wojskowych. Dotyczy to tych asesorów, którzy w dniu wejścia w życie ustawy pełnili czynności sędziowskie co najmniej przez rok. Będą oni mogli w okresie pierwszych trzech lat od dnia wejścia w życie ustawy ubiegać się o stanowisko odpowiednio sędziego sądu rejonowego, sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz sędziego sądu wojskowego. Pozostali dotychczasowi asesorzy sądowi w sądach powszechnych będą mogli ubiegać się o stanowisko sędziego grodzkiego. Ponadto proponuje się, aby w okresie trzech lat od dnia wejścia w życie ustawy powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego mogło również nastąpić na zasadach dotychczasowych tj. aby o stanowisko sędziowskie oprócz asesorów sądowych mogły się ubiegać osoby spełniające przesłanki określone w obowiązującym art. 61 u.s.p., zgłaszając swoją kandydaturę w dotychczas obowiązującym trybie. Mając na uwadze czas niezbędny na złożenie i rozpoznanie wniosków asesorów sądowych o powołanie na stanowiska sędziowskie, w art. 11 projektu przewiduje się możliwość przejściowego pozostania przez nich na stanowiskach asesorów i powierzenia im w tym okresie czynności asystentów sędziego lub referendarzy sądowych. Z uwagi na zniesienie instytucji asesora sądowego niezbędnym staje się prowadzenie odrębnej aplikacji sądowej, przygotowującej aplikantów do rozpoznawania spraw w charakterze sędziów grodzkich bezpośrednio po egzaminie sędziowskim. W tym celu w projekcie dokonuje się odpowiednich zmian w ustawie o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. W projektowanej regulacji przewiduje się ponadto dokonanie zmian - w

27 6 ograniczonym zakresie - w ustawach o prokuraturze, Prawo o ustroju sądów wojskowych, o pracownikach sądów i prokuratury, o ochronie informacji niejawnych, Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz o Krajowej Radzie Sądownictwa. Proponowane zmiany mają charakter legislacyjno - porządkujący i polegają głównie na uchyleniu bądź zmianie przepisów dotyczących asesora sądowego oraz na uwzględnieniu prowadzenia odrębnej aplikacji sądowej i prokuratorskiej. Projektowana ustawa doprowadzi do zgodności z Konstytucją przepisów u.s.p., a jednocześnie zapewni stabilność funkcjonowania władzy sądowniczej. Wymaga podkreślenia, że proponowana nowelizacja zmierza do minimalizacji koniecznych zmian, koncentrując się na takich rozwiązaniach, które uchylą niezgodność przepisów z Konstytucją, a nowe uregulowania, będące konsekwencją wprowadzanych zmian, ograniczają się do racjonalnego i legislacyjnego minimum. Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie w życie z dniem 6 maja 2009 r., z wyjątkiem art. 10 ust. 1, który wejdzie w życie z dniem 5 listopada 2008 r., a także z wyjątkiem art. 1 pkt 11, 13 i 19, które wejdą w życie w dniem 1 lipca 2009 r. W opinii projektodawcy terminy te uwzględnią czas potrzebny na przeprowadzenie procedury legislacyjnej oraz wprowadzenie niezbędnych zmian organizacyjnych. Wejście projektowanej ustawy w życie pociągnie za sobą skutki finansowe w postaci wydatków z budżetu państwa na wymiar sprawiedliwości w zakresie płac nowej kategorii sędziów grodzkich. Przewiduje się, że sędzia grodzki powinien otrzymywać wynagrodzenie zasadnicze na poziomie sędziego sądu rejonowego. Uwzględniając fakt, że począwszy od dnia 1 lipca 2008 r., zgodnie z art u.s.p. wynagrodzenie zasadnicze sędziego w stawce podstawowej wynosi co najmniej 120% wynagrodzenia zasadniczego w stawce podstawowej dla bezpośrednio niższego stanowiska sędziowskiego, przewiduje się, że wskutek koniecznego zwiększenia puli środków przeznaczanych obecnie na wynagrodzenia asesorów, miesięczne skutki finansowe dotyczące wynagrodzeń sędziów zajmujących stanowiska w sądach rejonowych wyniosą zł. Odpowiednio środki przeznaczone na wynagrodzenia sędziów sądów okręgowych powinny wzrosnąć o kwotę zł, natomiast w przypadku sędziów sądów apelacyjnych o kwotę zł. Tym samym łączne miesięczne wydatki związane z projektowaną regulacją wyniosą w powyższym zakresie zł, co przez osiem miesięcy w 2009 r. spowoduje skutki finansowe w wysokości zł. Środki te będą musiały zostać zabezpieczone w budżecie państwa na rok