Szacowanie istotności wg KSRF i MSRF. Justyna Beata Zakrzewska Account Sp. z o.o.

Transkrypt

1 Szacowanie istotności wg KSRF i MSRF Account Sp. z o.o. 1

2 MSRF 320 par 2 wyjaśnia, że: Co to jest istotność Ramowe założenia sprawozdawczości finansowej często omawiają koncepcję istotności w związku ze sporządzaniem i prezentacją SF. Mimo, że ramowe założenia sprawozdawczości finansowej mogą określać istotność w różny sposób, generalnie wyjaśniają, że: zniekształcenia, w tym pominięcia, uznaje się za istotne, jeżeli można racjonalnie oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie, wpłyną na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników na podstawie SF osądy istotności dokonywane są przy uwzględnieniu istniejących okoliczności i wpływają na nie: wielkość lub rodzaj zniekształcenia, bądź połączenie obydwu tych czynników oraz osądy, które sprawy są istotne dla użytkowników SF opierają się na analizie wspólnych potrzeb w zakresie informacji finansowych ze strony użytkowników traktowanych, jako grupa. Możliwy wpływ zniekształceń na ściśle określonych, pojedynczych użytkowników, których potrzeby mogą znacznie się różnić, nie jest brany pod uwagę. 2

3 Co to jest istotność MSRF 320: informacje są istotne, jeżeli ich ominięcie lub błędne przedstawienie może wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników na podstawie SF. Istotność zależy od wielkości pozycji lub błędu - ocenianego w danych okolicznościach w wypadku pominięcia lub błędnego przedstawienia tej pozycji. Istotność stanowi raczej próg lub też górną granicę, a nie jest podstawową cechą jakościową, jaką muszą posiadać informacje, aby były użyteczne KSRF nr 1 dział V pkt 34: w zakres planowania badania wchodzi ustalenie istotności, określającej granice, do których ujawnione uchybienia mogą bez szkody dla jakości SF i prawidłowości stanowiących podstawę jego sporządzenia ksiąg rachunkowych nie być korygowane, gdyż zaniechanie takich korekt nie spowoduje wprowadzenia w błąd czytelnika SF lub rażącego naruszenia postanowień o rachunkowości 3

4 Dobro inwestorów wg MSRF nie ogranicza się tylko do sprawdzenia poprawności danych liczbowych w SF, ale wymaga od biegłego rewidenta wiedzy z zakresu działalności gospodarczej klienta i zarządzania. 4

5 Obowiązki biegłego rewidenta podczas ustalania istotności Wcielenie się w rolę inwestora, by patrzeć na SF z jego punktu widzenia, Poświęcenie czasu na zrozumienie procesu podejmowania decyzji w jednostce. 5

6 Elementy procesu podejmowania decyzji w jednostce to: strategia działalności gospodarczej, czynniki ryzyka działalności gospodarczej i oszustw, kultura ludzi i stosunek do odpowiedzialności (środowisko kontroli), kontrola wewnętrzna ustanowiona jako odpowiedź na ryzyko. 6

7 BR stosując zawodowy osąd BR racjonalnie zakłada, że użytkownicy: mają wystarczającą wiedzę z zakresu biznesu, działalności gospodarczej i rachunkowości oraz wykazują chęć zapoznania się z racjonalną starannością ą z informacjami prezentowanymi w SF rozumieją, że SF są sporządzane, prezentowane i badane przy uwzględnieniu poziomu istotności uzmysławiają sobie nieuniknioną niepewność wyceny kwot ustalonych na podstawie szacunków, osądów i przewidywań przyszłych zdarzeń podejmują racjonalne decyzje gospodarcze na podstawie informacji zawartych w SF 7

8 KSRF poprawność danych liczbowych i prawidłowość ksiąg rachunkowych podstawowa znajomość jednostki prawidłowość ksiąg rachunkowych i prawidłowe dane liczbowe w SF są podstawą przedstawienia prawdziwego i rzetelnego obrazu jednostki koncentracja na uzyskaniu wystarczających dowodów badania potwierdzających zawartość badanego SF 8

9 Istotność w procesie badania Czynność Cel Dokumentacja O S Z A C O W A N I E Wykonaj procedury przyjęcia zlecenia lub kontynuacji współpracy z klientem Zaplanuj badanie Decyzja, czy przyjąć zlecenie Opracowanie ogólnego podejścia do badania Wyliczenie czynników ryzyka List intencyjny Ogólna strategia badania Istotność Dyskusje zespołu realizującego badanie R Y z Y K A Wykonaj procedury oceny ryzyka Zrozumienie jednostki Identyfikacja i ocena RIN (RMM) Ryzyko działalności gospodarczej i oszustw zawierające istotne ryzyka Reakcja na ryzyko System odpowiedniej kontroli wewnętrznej i jego działanie Sprawozdawczość biegłego rewidenta Oszacowanie ryzyka istotnych nieprawidłowości na poziomie: -sprawozdania finansowego -na poziomie stwierdzeń 9

10 Reakcja na Oszacowane Ryzyko 10

11 Sprawozdawczość 11

12 Istotność w procesie badania Ocena tego, co jest istotne jest kwestią zawodowego osądu. Istotność brana jest pod uwagę przy: określaniu charakteru procedur badania, czasu przeprowadzania procedur badania, zakresu procedur badania, ocenie skutków nieprawidłowości. 12

13 Miara istotności w procesie badania Istotność nie jest liczbą bezwzględną Istotność stanowi obszar graniczny pomiędzy tym, co jest bardzo istotne, a tym, co jest bardzo prawdopodobnie istotne ocena tego, co jest istotne, jest kwestią zawodowego osądu biegłego rewidenta 13

14 Miara istotności w procesie badania Nieprawidło wości są istotne Zmiana lub wpływ na decyzję Sprawozdanie Finansowe Próg istotności Nieprawidłowo ści nie są istotne Brak zmiany lub wpływu na decyzję Racjonalny użytkownik 14

15 Wymagane poziomy istotności KSRF (34): poziom istotności dla sprawozdania finansowego jako całości poziom istotności poszczególnych sald, grup operacji gospodarczych i innych ujawnionych informacji; ze względu na ich cechy i znaczenie oraz przepisy prawa 15

16 Wymagane poziomy istotności MRSF 320 nakłada na biegłego rewidenta obowiązek dokonywania osądu: wielkości i charakteru nieprawidłowości, które będą rozpatrywane jako istotne. Obejmuje to ustalenie poziomu istotności dla: SF jako całości (istotność ogólna), poszczególnych grup transakcji, sald kont i ujawnień tam gdzie są one wymagane istotność wykonawcza 16

17 Wymagane poziomy istotności Biegły rewident przeprowadzając badanie wg MSRF ma celu: oszacowania ryzyka i zaprojektowania dalszych procedur badania, powinien badać kwoty niższe od poziomu lub poziomów istotności, tak aby uwzględnić wystąpienie niewykrytych oraz nieistotnych zniekształceń, które w połączeniu mogą dać istotną kwotę. 17

18 Ciągły wielokrotny proces ustalania istotności MSRF 320 MSRF 320 nakłada obowiązek uaktualniania istotności o wszelkie nowe informacje uzyskane w trakcie badania 18

19 Proces ustalania istotności Jeżeli procedury badania zostały przeprowadzone w trakcie okresu badanego to wyniki takich procedur są jedynie prognozą wyników działalności i sytuacji finansowej jednostki. Gdy rzeczywiste wyniki jednostki i jej sytuacja finansowa znacząco różni się od przewidywanej to może a w niektórych przypadkach musi zmienić się ocena istotności i ryzyka badania. 19

20 Proces ustalania istotności Poziom istotności dla SF jako całości oraz mniejsze kwoty ustalone dla szczególnych transakcji, sald kont lub ujawnień wykorzystywane są do: oceny wpływu rozpoznanych zniekształceń na SF, formułowania treść opinii i raportu (sprawozdania) biegłego rewidenta. 20

21 Dokumentacja istotności Proces dokumentacji obejmuje określenie: poziomu istotności dla SF jako całości, poziomu istotności dla szczególnych klas transakcji, sald kont lub ujawnień (jeżeli występują), kwoty lub kwot ustalonych w celu oszacowania ryzyka wystąpienia istotnego zniekształcenia i zaprojektowania dalszych procedur badania, wszelkich zmian w wyżej wymienionych czynnikach dokonanych w miarę postępów badania. 21

22 Istotność a ryzyko badania MSRF 320 stwierdza: Biegły rewident powinien wziąć pod uwagę istotność i jej związek z ryzykiem badania. 22

23 Istotność a ryzyko badania Ryzyko badania to możliwość, że biegły rewident wyrazi niewłaściwą opinię o SF, które jest istotnie niewłaściwie zaprezentowane. Ryzyko badania składa się z dwóch głównych składników: ryzyko istotnego zniekształcenia, ryzyko przeoczenia 23

24 Istotność a ryzyko badania Ryzyko istotnego zniekształcenia - to ryzyko, że SF zawiera istotną nieprawidłowość przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac związanych z badaniem 24

25 Istotność a ryzyko badania Ryzyko istotnego zniekształceniazwiązane jest z ryzykiem jednostki, występującym niezależnie od badania SF. Ryzyko istotnego zniekształcenia rozpatrywane jest na poziomie: SF jako całości, na poziomie stwierdzeń, kiedy odnosi się do grup transakcji, sald kont i ujawnień. 25

26 Istotność a ryzyko badania Ryzyko nieodłączne - podatność stwierdzenia na zniekształcenia występujące pojedynczo lub łącznie z innymi zniekształceniami grupy transakcji, salda konta i ujawnień, które mogą być istotne przed uwzględnieniem związanych z nimi kontroli. 26

27 Istotność a ryzyko badania Ryzyko kontroli ryzyko, że system kontroli wewnętrznej jednostki nie zapobiegnie lub nie wykryje i w porę nie skoryguje istotnego zniekształcenia mogącego wystąpić w stwierdzeniu dotyczącym grupy transakcji, salda konta lub ujawnienia. 27

28 Istotność a ryzyko badania Ryzyko przeoczenia - ryzyko, że procedury przeprowadzone przez biegłego rewidenta w celu ograniczenia ryzyka badania do możliwego do zaakceptowania niskiego poziomu nie wykryją występującego zniekształcenia, które mogłoby być istotne, czy to występując pojedynczo, czy łącznie z innymi zniekształceniami. 28

29 Istotność a ryzyko badania Ze względu na nieodłączne ograniczenia przeprowadzanych procedur, niezbędne osądy ludzkie oraz charakter badanych dowodów, ryzyko przeoczenia nigdy nie może być ograniczone do zera. 29

30 Istotność a ryzyko badania Im większe RIZ (RMM), tym mniejsze ryzyko przeoczenia może być zaakceptowane 30

31 Istotność a ryzyko badania Im mniejsze RIZ (RMM), tym większe ryzyko przeoczenia może być zaakceptowane 31

32 Istotność a ryzyko badania P O Z I O M R Y Z Y K A Wymagany poziom ryzyka badania = Ryzyko przeoczenia RIZ (RMM) lub Ryzyko przeoczenia RIZ (RMM) RIZ (RMM) ryzyko wystąpienia istotnego zniekształcenia 32

33 Istotność a ryzyko badania Związek pomiędzy rodzajami ryzyka można także wyrazić matematycznie: Ryzyko badania = RIZ (RMM)x Ryzyko przeoczenia Ryzyko badania = (Ryzyko nieodłączne x Ryzyko kontroli) x Ryzyko przeoczenia 33

34 Istotność a ryzyko badania Biegły rewident: przeprowadza procedury badania, aby oszacować ryzyko istotnego zniekształcenia, dąży do ograniczenia ryzyka przeoczenia, przeprowadzając dalsze procedury badania oparte na szacunku RIZ. 34

35 Istotność a ryzyko badania Procedury szacowania ryzyka Zapytania do kierownictwa i innych osób Obserwacja i inspekcja Procedury analityczne 35

36 Określanie poziomów istotności Istotność powinna obejmować rozważania: jakościowe ilościowe 36

37 Określanie poziomów istotności Czynniki jakościowe postrzeganie potrzeb użytkowników. Jakie obszary SF najbardziej ich interesują? tendencje rentowności, wpływ nieprawidłowości wynikających z nieprzestrzegania warunków pożyczki, postanowień umownych, obowiązkowych zabezpieczeń i statutowych/ustawowych wymogów sprawozdawczych, podstawa obliczania wynagrodzeń kierownictwa (premie itd.), podatność pozycji kont na straty spowodowane błędami lub oszustwem, znaczące zobowiązania warunkowe, transakcje z podmiotami powiązanymi. możliwość nielegalnych działań, pogwałcenie kontraktów i konflikty interesów 37

38 Określanie poziomów istotności Poziom istotności dla SF jako całości: pierwszy krok w ocenie istotności, wyrażany jako procentowy próg numeryczny. 38

39 Istotność na poziomie SF Czynniki wpływające na poziom odniesienia elementy SF (na przykład aktywa, pasywa, kapitał własny, dochody i wydatki); czy występują pozycje, na które użytkownicy SF danej jednostki zwracają szczególną uwagę (na przykład, kiedy w celu dokonania oceny wyników finansowych, użytkownicy mają tendencję do koncentrowania się na zysku, przychodzie czy aktywach netto); charakter jednostki, to, na jakim etapie cyklu życia się znajduje, oraz branża i środowisko ekonomiczne, w którym działa; struktura własności jednostki i sposób jej finansowania (na przykład, jeżeli jednostka jest finansowana wyłącznie przez dług, a nie kapitały własne, wtedy użytkownicy mogą przywiązywać większą wagę do aktywów i roszczeń z nimi związanych niż do dochodów jednostki); oraz względna zmienność poziomu odniesienia 39

40 Istotność dla konkretnych grup transakcji, sald kont lub ujawnień oczekiwania użytkowników dotyczące pomiaru lub ujawniania niektórych pozycji, jak na przykład transakcji z podmiotami powiązanymi, wynagrodzeń kierownictwa i osób zarządzających i sprawujących nadzór nad jednostką oraz zgodność ze szczególnymi przepisami prawa i regulacjami; ujawnienia charakterystyczne dla branży, jak na przykład koszty wydobycia w przedsiębiorstwie górniczym oraz koszty badań i rozwoju w przedsiębiorstwie wysokich technologii lub farmaceutycznym; ujawnienia zdarzeń, takich jak nabycie, wyzbycie się lub restrukturyzacja. c zjustyna y nbeata i k i Zakrzewska d o r o z w a ż e n i a 40

41 Poziomy istotności a ryzyko badania Poziom istotności zależy od decyzji ekonomicznych podejmowanych przez użytkowników SF. Ryzyko badania to ryzyko wydania niewłaściwej opinii z badania na temat sprawozdania finansowego, które zawiera istotne zniekształcenie. 41

42 Poziomy istotności a ryzyko badania Biegły rewident powinien zostawić margines błędu dla zidentyfikowania i uwzględnienia potencjalnych nieistotnych nieprawidłowości mogących po zsumowaniu spowodować istotne zniekształcenia w SF. 42

43 Poziomy istotności a ryzyko badania Biegły rewident powinien ustalić niższe kwoty istotności dla: szacowania ryzyka istotnego zniekształcenia, zaprojektowania dalszych procedur badania jako odpowiedzi na oszacowane ryzyka. 43

44 Poziomy istotności a ryzyko badania Celem ustalenia niższych kwot istotności jest zredukowanie do odpowiednio niskiego poziomu prawdopodobieństwa, że całkowite nieskorygowane i niewykryte zniekształcenia w SF przekroczą ten niższy poziom lub niższe poziomy istotności. 44

45 Poziomy istotności a ryzyko badania Określenie tej niższej kwoty lub kwot nie jest prostym, mechanicznym obliczeniem. Wymaga od biegłego rewidenta zastosowania zawodowego osądu. Ponadto należy uwzględnić: zrozumienie jednostki przez biegłego rewidenta, które jest uaktualniane podczas przeprowadzania procedur szacowania ryzyka, charakter i zakres nieprawidłowości rozpoznanych we wcześniejszych badaniach. 45

46 Poziomy istotności a ryzyko badania Nie wolno redukować ogólnego poziomu istotności na podstawie wysokiego poziomu ryzyka badania. Unikajmy popełnienia błędu redukcji ogólnego poziomu istotności (dla SF) ze względu na wysoki poziom ryzyka badania. 46

47 Poziomy istotności a ryzyko badania Może to spowodować zmniejszenie poziomu tolerancji biegłego rewidenta na odnajdywane błędy, co może jeszcze bardziej pogorszyć sytuację. Oznaczałoby to, że ze względu na wysoki poziom ryzyka badania, wpływ na decyzje użytkownika SF miałaby mniejsza kwota, niż w sytuacji gdyby ryzyko badania w ogóle nie występowało. 47

48 Procentowe przedziały ogólnego poziomu istotności Zysk z działalności kontynuowanej 3% do 7%, Aktywa 1% do 3%, Kapitał własny 3% do 5%, Przychody 1% do 3%. 48

49 Inne czynniki brane pod uwagę podczas procesu ustalania istotności przekazywanie informacji kierownictwu i osobom zarządzającym i sprawującym nadzór nad jednostką uaktualnianie istotności redukcja poziomu istotności w porównaniu do poprzedniego okresu 49

50 Co to jest istotność Decyzje gospodarcze mogą dotyczyć: inwestycji, nabycia, podejmowania współpracy, udzielenia pożyczki jednostce. 50

51 Dziękuję za uwagę. 51