Stan obecny i potrzeby chemicznej ochrony małoobszarowych upraw roślin sadowniczych w Polsce przed agrofagami

Transkrypt

1 Stan obecny i potrzeby chemicznej ochrony małoobszarowych upraw roślin sadowniczych w Polsce przed agrofagami Piotr Sobiczewski, Barbara Łabanowska, Jerzy Lisek, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Konferencja organizowana w ramach polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, Poznań

2 W Polsce rośliny sadownicze są uprawiane i utrzymywane w dobrej kulturze na powierzchni ok. 395 tysięcy ha Do ich ochrony są zarejestrowane 72 fungicydy, 52 insektycydy i akarycydy oraz 41 herbicydów

3 Drzewa owocowe - powierzchnia uprawy (w tys. ha) 20,5 3,0 13,0 Gruszki Śliwy 2,5 1,5 11,0 21,0 Wiśnie Czereśnie Brzoskwinie Morele Orzechy włoskie tys. ha Leszczyna 32,0 Owoce jagodowe- powierzchnia uprawy (w tys. ha) 10,5 3,0 5,0 2,5 50,0 Truskawki Maliny Porzeczki czarne Porzeczki kolorowe 124,9 tys. ha Agrest 33,0 Aronia Borówka wysoka 20,5

4 Choroby drzew owocowych

5 GRUSZE ( ) Parch gruszy (5): kaptan,dodyna,pirymetanil, trifloksystrobina, ditiokaraminiany Biała plamistość liści gruszy (program przeciwko parchowi) Zaraza ogniowa: (8) miedziowe, integracja metod

6 GRUSZA ( ) Rak drzew, inne grzybowe patogeny ran (1): tiofanat metylu Rdza gruszy: Brak Zgnilizna owoców, choroby kory i drewna (1): tiofanat metylu

7 Śliwa ( ) Grzybowe patogeny ran, rak bakteryjny: Brak Brunatna zgnilizna drzew pestkowych (2): (8 preparatów, ale tylko 2 substancje czynne (tebukonazol, tiofanat metylu), Torbiel śliwek (1) dodyna, Ryzyko odporności, ograniczenie możliwości przemiennego stosowania (po kwitnieniu w złe lata musi być nawet 5 zabiegów; IBE temp. pow. 12C)

8 Czereśnie i wiśnie ( ) Rak bakteryjny (7): tylko miedziowe Drobna plamistość liści drzew pestkowych (4): dodyna, kaptan, IBE, tiofanat metylu Gorzka zgnilizna wiśni (2): kaptan, tiuram

9 Czereśnie i wiśnie ( ) Brunatna zgnilizna drzew pestkowych (8): (IBE: tebukonazol, difenokonazol, propikonozol, triadimenol, mychlobutanil), Signum (piraklostrobina+boskalid), tiofanat metylu, iprodion, miedziowe (MAŁO S.A., zwłaszcza w wilgotne lata); TYLKO NA WIŚNIE BRAK na CZEREŚNIE

10 Brzoskwinie ( ) Mączniak brzoskwini (1): tiofanat metylu Kędzierzawość liści brzoskwini (3): dodyna, tiuram, miedziowe

11 Brzoskwinie ( ) Grzybowe patogeny kory i drewna, rak bakteryjny: BRAK Parch brzoskwini, brunatna zgnilizna drzew pestkowych (2): kaptan (?) i tiofanat metylu, Leukostomoza drzew pestkowych (1): tiofanat metylu, Brak do zabezpieczania ran

12 Morele ( ) Grzybowe patogeny kory i drewna, rak bakteryjny: BRAK Leukostomoza drzew pestkowych (1): tiofanat metylu, Brak do zabezpieczania ran Parch brzoskwini (2): kaptan? i tiofanat metylu Brunatna zgnilizna drzew pestkowych (2): kaptan?, tiofanat metylu

13 Orzech włoski ( ) Bakteryjna zgorzel orzecha włoskiego: Brak Antraknoza orzecha włoskiego: mankozeb

14 Leszczyna ( ) Bakteryjna zgorzel leszczyny: Brak Monilioza leszczyny: tiuram i mankozeb

15 Brak lub za mały asortyment zarejestrowanych środków Podsumowanie: Grusza Śliwa Czereśnie i wiśnie Brzoskwinie Morele Orzech włoski i leszczyna Raki Raki Brunatna zgnilizna Raki Raki Bakteryjna zgorzel Rdza gruszy Brunatna zgnilizna Parch brzoskwini Parch brzoskwini Zgnilizna owoców Brunatna zgnilizna Brunatna zgnilizna Leukostomoza Leukostomoza

16 Choroby roślin jagodowych

17 Truskawki ( ) Szara pleśń (7): piraklostrobina+boskalid, cyprodinil+fludioksonil, pirymetanil, iprodion, fenksamid, tuiram, folpet, Polyversum WP Mączniak prawdziwy truskawki (5): bupirymat, siarka, tiofanat metylu, trifloksystrobina, tetrakonazol Biała plamistość liści truskawki (4): (tetrakonazol, tiofanat metylu, trifloksystrobina, piraklostrobina+boskalid

18 Truskawki ( ) Antraknoza: Brak (tylko na odmianach powtarzających, skuteczne Switch i Signum) Wertycylioza: Brak Zgnilizna korony truskawki: Brak (producenci sadzonek stosują Ridomil i Aliette - potrzebny program dla mateczników)

19 Maliny ( ) ( ) Zamieranie pędów maliny, szara pleśń maliny (5): pyrimetanil, iprodion, tiuram, piraklostrobina+boskalid, cyprodinil fludioksonil Rdza maliny: Brak Zgnilizna korzeni maliny: BRAK

20 Porzeczka czarna ( )( ) Rdza wejmutkowo-porzeczkowa, opadzina liści porzeczki, rdza wejmutkowoporzeczkowa, biała plamistość liści (4): difekonazol, piraklostrobina+boskalid, mankozeb, tiofanat metylu Amerykański mączniak agrestu (3): bupirymat, difenokonazol, tiofanat metylu (problem na odm. podatnych rotacja) Szara pleśń: Brak

21 Porzeczka kolorowa ( ) Opadzina liści porzeczki, biała plamistość liści (2): mankozeb, tiofanat metylu

22 Agrest ( )( ) Amerykański mączniak agrestu (3): (bupirymat, tiofanat metylu, difenokonazol (problemy na odm. Biały Triumf Opadzina liści porzeczki (3): tiofanat metylu, mankozeb, difenokonazol Czarna plamistość agrestu (1) mankozeb

23 Winorośl ( ) Mączniak rzekomy (1): mankozeb Mączniak prawdziwy (1): siarka

24 Winorośl ( ) Szara pleśń: Brak Nekroza korowa winorośli: Brak

25 Borówka ( ) Zamieranie pędów: Brak Antraknoza: Brak Szara pleśń: Brak

26 Brak lub za mały asortyment zarejestrowanych środków Podsumowanie: Truskawka Porzeczka czarna Porzeczka kolorowa Agrest Winorośl Borówka Antraknoza Amerykański mączniak agrestu Opadzina liści porzeczki Amerykański mączniak agrestu Mączniak prawdziwy Antraknoza, Wertycylioza Szara pleśń biała plamistość liści Mączniak rzekomy Szara pleśń Zgnilizna korony truskawki Szara pleśń Zamieranie pędów Nekroza korowa winorośli

27 Chwasty w uprawach roślin sadowniczych

28 Sady (łącznie 10 s.a.) Duża różnorodność, powszechnie 30 gatunków Chwastnica jednostronna Komosa biała Szarłat szorstki

29 Środki doglebowe : - Kerb 50 WP (Golden (Pyzamid 50 WP)(propyzamid) Środki dolistne (IP): - glufosynat amonowy - Basta 200 SL - aminofosfoniany - zawierające glifosat: niektóre odpowiedniki środka Roundup 360 SL, np: Agrofosat 360 SL, Avans Premium 360 SL, Barbarian 360 SL, Exterminator 360 SL, Gallup 360 SL, GL 360 SL, Glifostar 360 SL, Glyfos 360 SL, Huragan 360 SL, Kosmik 360 SL, Roundup Max 680 SG. Środki zawierające glifosat np. Roundup 360 SL są coraz częściej rejestrowane tylko do jabłoni, ze względu na wielkość rynku;

30 Środki dolistne cd: - Chwastox Extra 300 SL, Chwastox 750 SL (MCPA) - Orkan 350 SL (sady ziarnkowe, glifosat +MCPA) - Aminopielik Standard 600 SL (2,4-D) - Lontrel 300 SL (chlopyralid) - Starane 250 EC(fluroksypyr) - graminicydy powschodowe - Agil 100 EC (Galeon 100 EC(propachizafop), Fusilade Forte 150 EC (fluazyfop), Targa Super 05 EC (Agro Gold Quizalofop 05 EC, Mefisto Pro 05 EC) (chizalofop) Pomimo znacznej liczby zarejestrowanych środków chwastobójczych, do dyspozycji sadowników pozostaje tylko kilka substancji czynnych, różniących się między sobą mechanizmem działania

31 Uprawy sadownicze, do których nie zarejestrowano żadnych herbicydów: Orzech włoski, leszczyna, aronia, borówka amerykańska, winorośl, jeżyna, poziomka, żurawina, dzika róża, bez czarny, świdośliwa

32 Problemy wynikające z braku zarejestrowanych herbicydów: wysokie koszty alternatywnych metod ochrony przed chwastami lub straty ekonomiczne z tytułu zachwaszczenia niska konkurencyjność gospodarstw; używanie środków nie zarejestrowanych i często nie sprawdzonych w danych uprawach zagrożenia dla roślin uprawnych, środowiska i konsumentów

33 Rejestracja pojedynczych środków nie zawsze rozwiązuje problemy długafalowo Problemy wynikające z ograniczonej liczby herbicydów, uniemożliwiającej rotację środków chwastobójczych: kompensacja zachwaszczenia; selekcja odpornych biotypów chwastów; uszkodzenia roślin uprawnych; pozostałości nadużywanych środków w środowisku i płodach rolnych

34 HERBICYDY NA PLANTACJACH PORZECZEK I AGRESTU i MALIN (łącznie 7 substancji aktywnych) Wierzbownica gruczołowata

35 Środki doglebowe : - Kerb 50 WP (propyzamid) Środki dolistne nieselektywne (aplikowane z osłonami): - Basta 200 SL - Lontrel 300 SL (Cliophar 300 SL) - Roundup 360 SL (Gligosat Classic 360 SL) (wyłącznie na plantacjach porzeczki czarnej) Graminicydy powschodowe (selektywne zwalczanie chwastów jednoliściennych) - Agil 100 EC (Galeon 100 EC) - Fusilade Forte 150 SL (PZ)* - Targa Super 05 EC (Agro Gold Quzizalofop 05 EC; Mefisto Pro 05 EC, Leopard 05 EC) *PZ na plantacjach owocujących stosować po zbiorze owoców

36 Problemy na plantacjach krzewów: brak, poza środkiem Kerb 50 WP, zarejestrowanych środków doglebowych, umożliwiających bezpieczne (selektywne) zwalczanie chwastów dwuliściennych i mała liczba zarejestrowanych herbicydów dolistnych; uszkodzenia roślin uprawnych związane z użyciem dolistnych środków nieselektywnych; konkurencja chwastów dla młodych krzewów na dużych towarowych plantacjach, gdzie pielenie jest trudne do wdrożenia - jedna z przyczyn ich niskiej produktywności;

37 HERBICYDY NA PLANTACJACH TRUSKAWEK (łącznie 9 substancji aktywnych) *Przed wschodami chwastów: Venzar 80 WP (Buracyl 80 WP, Lenazar 80 WP, Azotop New 80 WP), Stomp 330 EC, Devrinol 450 SC *Przed lub wkrótce po wschodach chwastów: Goltix Compact 90 WG (Burakomitron 70 WG)

38 HERBICYDY NA PLANTACJACH TRUSKAWEK(c.d.) Środki dolistne: - Lontrel 300 SL (Cliophar 300 SL, Cyklon 300 SL) Graminicydy powschodowe - Agil 100 EC (Galeon 100 EC) - Fusilade Forte 150 EC - Targa Super 05 EC (Agro Gold Quizalofop 05 EC, Leopard 05 EC, Mefisto Pro 05 EC Targa 10 EC, Pilot 10 EC) W międzyrzędziach plantacji (z osłonami) - Basta 150 SL Efektywną ochronę utrudnia wycofanie selektywnych środków do zwalczania siewek chwastów dwuliściennych (Betanal i jego odpowiedniki)

39 Kwitnące chwasty przywabiają owady zapylające, w tym pszczoły, które są zatruwane środkami ochrony znoszonymi z opryskiwanych sadów i plantacji.

40 Podsumowanie dotyczące rejestracji herbicydów w uprawach sadowniczych rekomendacje dla herbicydów, pozwalających na utrzymanie niskich kosztów ochrony, jako istotny czynnik wpływający na opłacalność produkcji i konkurencyjność polskich producentów; właściwa polityka dotycząca rejestracji i tworzenia spójnych programów ochrony, które uwzględnią potrzeby poszczególnych upraw, bezpieczeństwo środowiska, ludzi i zwierząt; ułatwienia w wykorzystaniu herbicydów obecnych na krajowym (unijnym) rynku, dopuszczonych do innych upraw, w szczególności tych, z których rejestracji zrezygnowano ze względu na mały areał upraw

41 Szkodniki drzew owocowych

42 GRUSZE ( ) Szpeciele Szpeciel podskórnik gruszowy - Eriophyes pyri Wzdymacz gruszowy - Epitrimerus pyri (brak) Pryszczarek gruszowiec - Dasyneura piri (brak) Przędziorki Tetranychidae (1) (fenpiroksymat) Owocnica gruszowa - Hoplocampa brevis (brak)

43 GRUSZE ( ) Miodówki (4) Miodówka gruszowa plamista - Psylla pyri Miodówka gruszowa czerwona - Psylla pyrisuga (tiametoksam, diflubenzuron, abamektyna, novaluron) Kwieciak jabłkowiec - Anthonomus pomorum (2) (tiachlopryd, pyretroidy) Kwieciak gruszowiec - Anthonomus piri (1) (tiachlopryd) Owocówka jabłkóweczka - Cydia pomonella (5) (tiachlopyd, diflubenzuron, novaluron, spinosad, pyretroidy) Mniej znaczące Paciornica gruszowianka -Contarinia pirivora (1) (tiachlopryd) Mszyce Aphididae (1) (pirimikarb)

44 Śliwa ( ) Owocnice (1) Owocnica żółtoroga - Hoplocampa minuta Owocnica jasna - Hoplocampa flava (tiachlopryd)

45 Śliwa ( ) Owocówka śliwkóweczka - Laspeyresia funebrana (5) (diflubenzuron, indoksakarb, metoksyfenozyd, tiachlopryd, spinosad) Mszyce Aphididae (3) (pirimikarb, tiachlopryd, pyretroidy) Misecznik śliwowy - Lecanium corni (2) (olej parafinowy, pyretroidy) Pordzewiacz śliwowy - Aculus fockeui (2) (fenpiroksymat, propargit) Przędziorki (5) Przędziorek owocowiec - Panonychus ulmi Przędziorek chmielowiec - Tetranychus urticae (chlofentezyna, olej parafinowy, propargit, fenazachina, fenpiroksymat)

46 Czereśnie i wiśnie ( ) Nasionnice (3) Nasionnica trześniówka - Rhagoletis cerasi Rhagoletis cingulata nowy gatunek w Polsce (tiachlopryd, acetamiprid, pyretroidy) Brak o krótkiej karencji Kwieciak pestkowiec - Anthonomus rectirostris (brak) Przędziorki (1) TYLKO przed kwitnieniem Przędziorek owocowiec - Panonychus ulmi Przędziorek chmielowiec - Tetranychus urticae (chlofentezyna, brak) Szpeciele (Eriophyiidae) (brak)

47 Czereśnie i wiśnie ( ) Mszyce - Aphididae (3) (pirimikarb, tiachloprid, pyretroidy) Gąsienice zjadające liście (1) (pyretroidy) Mniej znaczące Licinek tarninaczek - Argyresthia ephippiella (1) (pyretroidy)

48 Brzoskwinie ( ) ( ) Przędziorki - Tetranychidae (brak) Szpeciele Eriophyidae (brak) Zwójka koróweczka - Enharmonia formosana (1) (pyretroidy) Skośnik brzoskwiniaczek - Anarsia lineatella (1) (pyretroidy) Mszyce - Aphididae (2) (pirimikarb, pyretroidy) Zmieniki - Lygus spp. (brak)

49 Morele ( ) Zwójka koróweczka - Enharmonia formosana (1) (pyretroid) Orzech włoski ( ) Szpeciel pilśniowiec orzechowy - Aceria tristiata (brak) Mszyce Aphididae (1) (pirimikarb)

50 Leszczyna ( ) Wielkopąkowiec leszczynowy - Phytoptus avellanae (brak) Przędziorki Tetranychidae (brak) Dłużynka leszczynówka - Oberea linearis (1) (pyretroid, brak) Słonkowiec orzechowiec - Curculio nucum (1) (pyretroid, brak) Mszyce Aphididae (2) (pirimikarb, pyretroid) Misecznik śliwowy - Lecanium corni (1) (pyretroid, brak) Gąsienice zjadające liście (1) (pyretroid, brak)

51 środków Podsumowanie: Grusza Śliwa Czereśnie i wiśnie Brzoskwinie Morele Orzech włoski i leszczyna Szpeciele: szpeciel podskórnik gruszowy, wzdymacz gruszowy Przędziorki Owocnice: owocnica gruszowa Owocnice: żółtoroga i jasna Szpeciele Szpeciele Szpeciele: szpeciel pilśniowiec orzechowy, wielkopąkowiec leszczynowy Przędziorki: owocowiec i chmielowiec Przędziorki Zwójka koróweczka Zwójka koróweczka Przędziorki Pryszczarek gruszowiec Kwieciaki: kwieciak pestkowiec Skośnik brzoskwiniaczek Słonkowiec orzechowiec Miodówki gruszowe Nasionnice: R. cersi i R.cingulata Zmieniki Dłużynka leszczynówka Misecznik śliwowy Gąsienice zjadające liście

52 Szkodniki roślin jagodowych

53 Truskawki ( ) Roztocz truskawkowiec - Phytonemus pallidus (2) (propargit, pirydaben) Brak wiosną Opuchlaki (2) opuchlak rudonóg - Otiorrhynchus ovatus opuchlak truskawkowiec - Otiorrhynchus sulcatus (acetamipryd (2), chloropiryfos) Brak wiosną Zmienik lucernowiec - Lygus rugulipennis (brak) Nicienie (Nematoda) (brak)

54 Truskawki ( ) ( ) Przędziorek chmielowiec - Tetranychus urticae (2) (fenazachina, propargit) Kwieciak malinowiec - Anthonomus rubi (1) (pyretroidy) Chrabąszcz majowy (pędraki) - Melolontha melolontha (1) - Przed Założeniem Plantacji (chloropiryfos)

55 Maliny ( ) Szpeciel przebarwiacz malinowy - Phyllocoptes gracilis (brak) Przędziorek chmielowiec - Tetranychus urticae (brak) Kwieciak malinowiec - Anthonomus rubi (1) (pyretroidy, brak) Kistnik malinowiec - Byturus tomentosus (1) (pyretroidy, brak) Krzywik maliniaczek - Incurvaria rubiella (1) (pyretroidy, brak) Pryszczarek namalinek łodygowy Resseliella theobaldi (1) (pyretroidy, brak) Przeziernik malinowiec Bembecia hylaeiformis (1) (pyretroidy, brak)

56 Przeczka czarna ( ) Wielkopąkowiec porzeczkowy - Cecidophyopsis ribis najważniejszy szkodnik (brak) Przędziorek chmielowiec - Tetranychus urticae (2) (fenazachina, propargit) Brak wiosną pozostałości w owocach Pryszczarek porzeczkowiak kwiatowy Dasineura ribis (brak) Pryszczarek porzeczkowiak liściowy - Dasineura tetensi (1) (pyretroidy) Pryszczarek porzeczkowiec pędowy Resseliella ribis (2) (tichlopryd, pyretroidy) Przeziernik porzeczkowiec - Synanthedon tipuliformis (1) (pyretroidy, brak) Zwójka różóweczka - Archips rosanus (1) (pyretroidy, brak) Owocnica porzeczkowa - Pachynematus pumilio (1) (pyretroid, brak)

57 Przeczka kolorowa ( ) Wielkopąkowiec porzeczki czerwonej Cecidophyopsis selachodon (brak) Przędziorek chmielowiec - Tetranychus urticae (brak) Zwójka różóweczka Archips rosanus (1) (pyretroidy, brak) Szkodniki zjadające liście (1) (pyretridy, brak) Przeziernik porzeczkowiec - Synanthedon tipuliformis (1) (pyretroid, brak) Krzywik porzeczkowiaczek Incurvaria capitella (1) (pyretroidy) Mszyce Aphididae (1) (pirimokarb)

58 Agrest ( ) Przędziorek chmielowiec -Tetranychus urticae (brak) Przeziernik porzeczkowiec - Synanthedon tipuliformis (1) (pyretroid) Brzęczak porzeczkowy - Pteronidea ribesii (1) (pyretroidy) Piłecznica agrestowa - Pristiphora pallipes (1) (pyretroidy)

59 Winorośl ( ) Przędziorek chmielowiec -Tetranychus urticae (brak) Szpeciel pilśniowiec winoroślowy - Eriophyes vitis (brak) Zwójka kwasigroneczka - Lobesia botrana (1) (pyretroid, brak)

60 Borówka wysoka ( ) Szpeciel pączkowy borówki - Acalitus vaccinii (brak) Przędziorki - Tetranychidae (brak) Pryszczarek borówkowiec - Dasyneura vaccinii (brak) Naliściaki Phyllobius (brak) Opuchlaki Otiorhynchidae (brak) Zwójkówki liściowe Tortricidae (brak) Mszyce Aphididae (1) (tiachlopryd) dla Zrzeszenia Plantatorów Borówki

61 Jeżyna, Aronia ( ) Szpeciel jeżynowiec - Acalitus essigii (brak) Przędziorki - Tetranychidae (brak) Zwójkówki liściowe Tortricidae (brak)

62 Brak lub za mały asortyment zarejestrowanych środków Podsumowanie: Truskawka Malina Porzeczka czarna Porzeczka kolorowa Agrest Winorośl Borówka wysoka Jeżyna, aronia Przędziorki: przędziorek chmielowiec Przędziorki: przędziorek chmielowiec Przędziorki: przędziorek chmielowiec Przędziorki: przędziorek chmielowiec Przędziorki: przędziorek chmielowiec Przędziorki: przędziorek chmielowiec Przędziorki Przędziorki Szpeciele: szpeciel przebarwiacz malinowy Szpeciele: wielkopąkowiec porzeczkowy Szpeciele: wielkopąkowiec porzeczki czerwonej Szpeciele: szpeciel pilśniowiec winoroślowy Szpeciele: szpeciel pączkowy borówki Szpeciele: szpeciel jeżynowiec Zwójkówki liściowe: Zwójka różóweczka Zwójkówki liściowe: Zwójka różóweczka Zwójkówki liściowe: zwójka kwasigroneczka Zwójkówki liściowe Zwójkówki liściowe Przezierniki: malinowiec Przezierniki: porzeczkowy Przezierniki: porzeczkowy Przezierniki: porzeczkowy Pryszczarki: namalinek łodygowy Pryszczarki: Pryszczarek porzeczkowiak kwiatowy, pryszczarek porzeczkowiak liściowy, pryszczarek porzeczkowiec pędowy Pryszczarki: pryszczarek borówkowiec Opuchlaki: rudonóg, truskawkowiec Opuchlaki

63 Brak lub za mały asortyment zarejestrowanych środków Podsumowanie: Truskawka Malina Porzeczka czarna Kwieciaki: Kwieciak malinowiec Roztocz truskawkowiec Nicienie Zmienik lucernowiec Kwieciaki: Kwieciak malinowiec Krzywiki: Krzywik malinowiec Kistnik malinowiec Zmienik lucernowiec Krzywiki: Krzywik porzeczkowi aczek Owocnica porzeczkowa Porzeczka kolorowa Krzywiki: Krzywik porzeczkowiaczek Szkodniki zjadające liście Agrest Winorośl Borówka wysoka Szkodniki zjadające liście: brzęczak porzeczkowy, piłecznica agrestowa Naliściaki Jeżyn a, aronia

64 Dziękujemy za uwagę