MECHANIZMY NAPRAWY USZKODZEŃ DNA
|
|
- Edward Małecki
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 MECHNIZMY NPRWY USZKODZEŃ DN Piotr Nowosad EFEKT KOŃCOWY Po zakończeniu seminarium powinieneś: zdefiniować pojęcia uszkodzenie DN i mutacja ; wymienić i opisać procesy naprawy uszkodzeń DN; określić rolę polimeraz, endonukleaz, egzonukleaz, ligaz i helikaz w mechanizmach naprawy uszkodzeń DN; wymienić zespoły chorobowe spowodowane niewłaściwie działającym mechanizmem naprawy uszkodzonego DN. Procesy, dzięki którym dochodzi do naprawy uszkodzeń zlokalizowanych na nici DN zachodzą przed replikacją DN, w czasie replikacji lub po replikacji. Uszkodzenia DN, czyli wszelkie zmiany związane z budową zasad azotowych lub strukturą przestrzenną DN są rozpoznawane przez enzymy naprawcze (reperacyjne), które w trakcie specyficznych procesów biochemicznych odtwarzają stan wyjściowy DN. W komórkach organizmów prokariotycznych i eukariotycznych występują setki Przypomnij wiadomości: pojęcie mutacji i czynnika mutagennego; podział czynników mutagennych. odrębnych genów i kodowanych przez nie enzymów naprawczych reperujących uszkodzenia DN. Ich aktywność prowadzi do utrzymania względnej stałości sekwencji nukleotydowych w cząsteczce DN (genomu), a poprzez to do utrzymania prawidłowego funkcjonowania komórek. Niepoprawione uszkodzenia DN (zmiany premutacyjne) po następnych cyklach replikacyjnych z reguły doprowadzają do utrwalenia błędu i powstawania mutacji. Natomiast zbyt wielka liczba mutacji w sekwencjach DN może doprowadzić do: niekontrolowanych podziałów komórkowych prowadzących do powstania nowotworu; apoptozy (samobójczej śmierci komórki); szybszego tempa starzenia się komórki; generowania dziedzicznych chorób genetycznych (propagacja mutacji następnym pokoleniom poprzez komórki generatywne zawierające zmutowany DN); śmierci komórki (lub organizmu). Mechanizmy naprawy uszkodzeń DN najlepiej poznano w badaniach nad Escherichia coli, dlatego omawiane w trakcie seminarium mechanizmy naprawy uszkodzeń DN dotyczą tego właśnie organizmu. Należy jednak pamiętać, że obecność wielu z tych procesów naprawczych wykazano również w komórkach eukariotycznych (w tym organizmu człowieka). eneralnie można wyróżnić pięć różnych mechanizmów naprawczych funkcjonujących w większości komórek: naprawa bezpośrednia; naprawa przez wycinanie (zasad azotowych/ nukleotydów); naprawa błędnie sparowanych nukleotydów; naprawa rekombinacyjna. Punkty kontrolne uszkodzenia DN Podczas przebiegu cyklu komórkowego, system komórkowy kontroluje uszkodzenia swojego genomu w tak zwanych punktach kontrolnych cyklu komórkowego. Punkty kontrolne wstrzymują replikację uszkodzonego genomu poprzez zatrzymanie cyklu komórkowego na stałe lub do czasu naprawy uszkodzeń DN; możliwe jest również skierowanie komórki na szlak apoptozy, czyli programowanej śmierci komórki.
2 Ważniejszym elementem warunkującym zatrzymanie cyklu komórkowego i apoptozę jest białko p53 supresor nowotworów ( strażnik genomu ). Defekt tego elementu powoduje, że komórki z uszkodzonym genomem mogą ominąć punkty kontrolne cyklu komórkowego i namnożyć się, prowadząc do generowania nowotworów. Innym białkiem związanym z punktem kontrolnym jest BRC1 i TM. Mutacje w genie BRC1 są związane z rakiem sutka, a mutacje genu TM wywołują autoimmunologiczną chorobę ataksja teleangiektazja. Bezpośrednia naprawa uszkodzeń DN W bezpośredniej naprawie uszkodzeń DN systemy naprawcze działają bezpośrednio na ujawnione uszkodzenie DN naprawiając je bez usuwania zasad azotowych bądź całych fragmentów nici DN. Z tego względu można je uznać za bardzo precyzyjne mechanizmy naprawcze. Należą do nich: 1. Naprawa pęknięć nici DN - reakcje ligazy DN, która katalizuje wytworzenie wiązania fosfodiestrowego, o ile po obu stronach pęknięcia nici DN występują nieuszkodzone grupy 5 -fosforanowa oraz 3 -hydroksylowa. Pęknięcia nici DN obserwowane są najczęściej, jako efekt ekspozycji na promieniowanie jonizujące. 2. Naprawa alkilowanych zasad azotowych reakcja alkilotransferazy, czyli enzymu, który posiada zdolność przenoszenia grupy alkilowej bezpośrednio z nukleotydu na swój łańcuch polipeptydowy. Reakcja ta w efekcie inaktywuje enzym powodując, że może on być użyty tylko raz. Przykładem jest enzym D wykryty w komórkach E. coli, który w odpowiedzi na występowanie w środowisku nawet małych stężeń czynnika alkilującego usuwa grupy alkilowe z tyminy i guaniny. Enzymy te także występują w komórkach ssaków w tym człowieka, jak np. enzym MMT (metylotransferaza O 6 - metyloguanino-dn). 3. Fotoreaktywacja - jest to proces enzymatyczny, w którym Przyłączenie fotoliazy uczestniczy fotoliaza DN. Enzym ten rozpoznaje region DN zawierający dimery (pirymidynowe) powstające na jednej nici DN na skutek ekspozycji na promieniowanie UV. Po przyłączeniu się do dimeru tworzy się kompleks dimer-fotoliaza. Odłączenie enzymu ktywacja enzymu zachodzi po absorbcji energii promieniowania widzialnego ( nm), po czym enzym hydrolizuje wiązania kowalencyjne między połączonymi zasadami w dimerze przy udziale flawoproteinowych chromoforów (np. FDH 2 ). W ten bsorbcja światła sposób następuje monomeryzacja dimeru na nukleotydy sekwencji wyjściowej DN. Fotoreaktywacja zachodzi w komórkach bakteryjnych oraz eukariotycznych; nie występuje w komórkach człowieka. Naprawa przez wycinanie Naprawa przez wycinanie jest systemem zasadniczo wolnym od błędów. Podstawą działania systemu jest obecność jednej, nieuszkodzonej nici DN, która służy jako matryca do odbudowy fragmentu nici DN zawierającej uszkodzenie. Można wyróżnić dwa główne procesy naprawcze: 1. Naprawę przez wycinanie zasady azotowej (BER, ang. base excision repair), kiedy zmodyfikowana zasada (uszkodzenie) jest rozpoznawana przez glikozydazę DN. Enzym odłącza zasadę przez hydrolizę wiązania N-glikozydowego między zasadą a cukrem. W ten sposób na nici DN powstaje miejsce apurynowe lub apirymidynowe (P).
3 Następnie endonukleaza P nacina nić DN i generowana jest luka przy aktywności egzonukleazowej. Powstała luka może mieć wielkość nawet jednego nukleotydu. W komórkach bakteryjnych luka jest niwelowana dzięki aktywności polimerazy Pol DN I, która syntetyzuje na matrycy nowy fragment nici DN. W organizmach eukariotycznych synteza nowego fragmentu jest możliwa dzięki aktywności polimerazy DN β. 2. Naprawę przez wycinanie nukleotydu (NER, ang. nucleotide excision repair), kiedy jest usuwany najczęściej dłuższy (w porównaniu z BER) fragment nici DN zawierający uszkodzony nukleotyd. Działanie NER umożliwia kompleks enzymatyczny określany, jako Rozpoznanie uszkodzenia Synteza nowego fragmentu (Pol I) kd i Nacięcie nici DN ktywność ligazy Usunięcie fragmentu z uszkodzeniem endonukleaza UvrBC. Początkowo do uszkodzenia na nici DN przyłącza się trimer enzymatyczny Uvr i UvrB. Po odłączeniu sie Uvr do kompleksu enzymatycznego przyłącza się UvrC tworząc dimer, który nacina nić DN po obu stronach uszkodzenia w ściśle określonych odległościach. Następnie fragment DN zawierający uszkodzenie jest usuwany przy pomocy helikazy DN i degradowany. Podobnie jak w BER powstała luka zostaje wypełniona zsyntetyzowanym na nowo fragmentem DN przy udziale polimerazy DN I. Synteza nowego odcinka DN przebiega od końca 5' do końca 3' na matrycy, którą stanowi nieuszkodzona nić DN. Ostatnim etapem tego procesu jest odtworzenie wiązania fosfodiestrowego między końcem 3' nowej nici DN a końcem 5' starej nici DN. Enzymem uczestniczącym w tym etapie jest ligaza DN I. W organizmach eukariotycznych synteza nowego fragmentu nici DN jest możliwa dzięki aktywności polimerazy DN δ lub ε. Należy pamiętać, że obecny w komórkach eukariotycznych system NER jest procesem bardziej skomplikowanym. Bierze w nim udział wiele specyficznych enzymów (przynajmniej 18). Ponadto proces ten dotyczy tylko dwuniciowego DN, ponieważ do odtworzenia prawidłowej sekwencji zasad konieczna jest nieuszkodzona komplementarna nić DN, która służy jako matryca. System NER usuwa nie tylko dimery pirymidynowe z nici DN, lecz również naprawia inne typy uszkodzeń. Proces ten prowadzi do bezbłędnego odtworzenia struktury DN i nie powoduje powstawania mutacji. Przykładem choroby autosomalnej recesywnej człowieka związanej z wadliwie działającym systemem NER jest Xeroderma pigmentosum (XP). Objawy choroby manifestują się skrajną wrażliwością na światło słoneczne i podwyższoną częstością występowania różnych odmian raka skóry, które związane są z uszkodzeniem siedmiu różnych genów kodujących enzymy naprawcze. W innej jednostce chorobowej zespół Cockayne a obserwuje się także wrażliwość osób na światło słoneczne, jednak bez predyspozycji do raka skóry.
4 Naprawa błędnie sparowanych nukleotydów Korekta błędów powstałych podczas replikacji odbywa się w procesie naprawy błędnie sparowanych zasad azotowych (MMR, ang. mismatch repair). Różnica w poziomie metylacji adeniny w sekwencji 5 -TC-3 (matylaza adeninowa DN - Dam) oraz cytozyny w sekwencji 5 -CC-3 i 5 -CCt-3 (metylaza cytozynowa DN - Dcm) wskazuje na nić matrycową DN zawierającą oryginalną sekwencję nukleotydów oraz na nowoutworzoną nić DN. Funkcjonowanie procesu zależy od aktywności kompleksu enzymatycznego: - białka MutH rozpoznają różnice w poziomie metylacji nici DN; - białka MutS wykrywają brak komplementarności pomiędzy nukleotydami dwóch nici DN; - rola białek MutL nie jest dokładnie poznana (możliwość koordynacji MutH i MutS). System MMR rozpoznaje i wycina niewłaściwie sparowaną zasadę. Powstające w ten sposób luki na nici DN są uzupełniane przez polimerazę DN I oraz ligazę DN. Zaburzenia funkcjonowania MMR prowadzą do utrwalania błędów replikacji. Efektem zaburzeń w komórkach człowieka systemu MMR są takie jednostki chorobowe jak, dziedziczny niepolipowaty rak okrężnicy i prawdopodobnie rak piersi (mutacje w genach MSH2, MSH3, MSH4, MSH6, MLH1, MLH3, PMS1 i MUTYH). TC CT rupa metylowa H TC CT H TC CT Przyłączenie MutH i MutS S MutH nacina nić DN S Usunięcie nici: egzonukleaza + helikaza DN II CT ktywność polimerazy DN I + ligazy DN TC CT T Metylacja nici DN TC CT T Naprawa dwuniciowych przerw w DN Uszkodzenia obserwowane na obu niciach (DSBs, ang. double strand breaks), z uwagi na nieodwracalność zmian są szczególnie niebezpieczne dla komórki. Można wyróżnić dwa odrębne mechanizmy naprawy takich uszkodzeń: łączenie niehomologicznych zakończeń (NHEJ, ang. nonhomologous end-joining) oraz naprawa rekombinacyjna (znana również jako rekombinacja homologiczna).
5 1. Łączenie niehomologicznych zakończeń pęknięcia dwuniciowe powstają w efekcie aktywności wielu czynników mutagennych (fizycznych i chemicznych), lecz także jako rezultat kontrolowanych przez komórkę rearanżacji genomowych (geny immunoglobulin, receptorów limfocytów T). W procesie NHEJ bierze udział kompleks enzymatyczny, w skład którego wchodzi enzym Ku, posiadający zdolność wiązania się z dwoma końcami DN po obu stronach pęknięcia. Naprawa NHEJ jest możliwa przy udziale kinazy, czynnika XRCC4 oraz ligazy DN IV. 2. Naprawa rekombinacyjna polega na przywróceniu prawidłowego zapisu genetycznego dzięki wymianie (rekombinacji) między dwoma siostrzanymi łańcuchami DN z dwóch homologicznych chromosomów. Kompleks enzymatyczny systemu naprawy rekombinacyjnej wymaga obecności identycznej lub prawie identycznej sekwencji matrycowej, która może być użyta jako wzór do naprawy uszkodzenia. Proces ten może prowadzić do powstawania mutacji. Wyniki doświadczeń nad E. coli sugerują, że rekombinacja, która zachodzi w tym procesie, zależy od ekspresji wielu genów. Przykładowo, enzymatyczny produkt genu rec bierze udział w procesie rozpoznawania i rekombinowania obszarów homologicznych dwóch cząsteczek DN. Zatem obecność rec + albo rec - w szczepach E. coli wpływa na to, czy szczepy te będą posiadać zdolność do rekombinacji a tym samym, czy będą bardziej lub mniej wrażliwe na działanie czynnika mutagennego (np. promieniowanie UV). System naprawy SOS W latach 70. wykryto w komórkach E. coli dodatkowy proces naprawy DN, który nazwano systemem naprawy SOS. Uważa się, że system ten jest odpowiedzią komórki na liczne uszkodzenia DN zagrażające jej życiu (stąd nazwa procesu SOS Save Our Souls ). W systemie naprawczym SOS bierze udział wiele genów, spośród których istotna jest funkcja dwóch: lex oraz rec. Enzymy kodowane przez lex i rec kontrolują działanie całego systemu naprawy SOS poprzez: represję genów naprawczych (w tym genu rec i lex) - enzym Lex, proteolityczną degradację represora Lex - enzym Rec. W stanie nieindukowanym Lex przyłącza się do regionów operatorowych genów naprawczych (w tym do własnego genu lex) hamując ich transkrypcję. Dzięki represji własnego genu stężenie Lex w komórce jest małe i nie wystarcza do całkowitego wstrzymania transkrypcji blokowanych genów, a zatem w stanie nieindukowanym enzymy naprawcze obecne są stale w komórce w stężeniach wystarczających do naprawy (w procesach fotoreaktywacji, NER, MMR itp.) spontanicznie powstałych uszkodzeń DN. Replikacja DN, która nastąpiła po zadziałaniu mutagenu, pozostawia na nowo zsyntetyzowanych niciach DN luki poreplikacyjne, które mogą być sygnałem aktywującym system naprawczy SOS. Rec, enzym o właściwościach naprawczych i rekombinacyjnych, zmienia swoje właściwości na proteolityczne degradując cząsteczki Lex, a tym samym powoduje derepresję genów naprawczych. Inaktywacja represora Lex pozwala zwiększyć częstość transkrypcji blokowanych genów, a tym samym zwiększyć w komórce dostępne ilości enzymów naprawczych, jako odpowiedź na liczne uszkodzenia DN spowodowane ekspozycją na czynnik mutagenny. Z chwilą, kiedy nastąpi usunięcie uszkodzeń z DN zanika sygnał indukujący system naprawy, spada poziom proteazy Rec oraz wzrasta poziom represora Lex. Tym samym zostaje przywrócony stan represji genów naprawczych i powrót systemu do stanu nieaktywnego.
6 Wadliwe działanie systemów naprawczych DN a zespoły chorobowe Obniżona zdolność do naprawy uszkodzonego DN jest powodem wystąpienia takich zespołów chorobowych, jak: xeroderma pigmentosum: nadwrażliwość na światło słoneczne, objawiająca się zwiększoną częstością występowania nowotworów skóry i przedwczesnym starzeniem się; zespół Cockayne'a: nadwrażliwość na UV i związki chemiczne; trichotiodystrofia: wrażliwa skóra, łamliwe włosy i paznokcie; zespół Wernera: przedwczesne starzenie i niskorosłość; zespół Blooma: nadwrażliwość na światło słoneczne, zwiększona zachorowalność na nowotwory (zwłaszcza białaczki); ataksja teleangiektazja: nadwrażliwość na promieniowanie jonizujące i niektóre związki chemiczne; niedokrwistość Fanconiego: nadwrażliwość na mutagenne działanie czynników alkilujących (np. mitomycynę C) w obecności promieniowania jonizującego; dziedziczny rak sutka; dziedziczny rak jelita grubego; niewłaściwie funkcjonujący w komórkach nerwowych system naprawy uszkodzeń DN może powodować stany zwyrodnieniowe mózgu w chorobach lzheimera i Huntingtona. Zalecane piśmiennictwo: 1. Bal J. Biologia molekularna w medycynie. Elementy genetyki klinicznej. Wyd. Naukowe PWN, Brown T. enomy. Wyd. Naukowe PWN, Drewa., Ferenc T. Podstawy genetyki dla studentów i lekarzy. Urban & Partner, Passarge E. enetyka. Ilustrowany przewodnik. PZWL, Turner P.C., McLennan.., Bates.D., White M.R.H. Biologia molekularna. Krótkie wykłady. Wyd. Naukowe PWN, Węgleński P. enetyka molekularna. Wyd. Naukowe PWN, Winter P.C., Hickey.I, Fletcher H.L. enetyka. Krótkie wykłady. Wyd. Naukowe PWN, 2008.
REPLIKACJA, NAPRAWA i REKOMBINACJA DNA
REPLIKACJA, NAPRAWA i REKOMBINACJA DNA 1) Replikacja DNA 2) Replikacja całych chromosomów 3) Replikacja telomerów 4) Naprawa DNA przy jego syntezie 5) Naprawa DNA poza jego syntezą 6) Naprawa DNA system
Bardziej szczegółowoZmienność genomu. Przyczyny, skutki i sposoby kontroli
Zmienność genomu Przyczyny, skutki i sposoby kontroli Zmienność genomu Przez zmienność genomu (polimorfizm) rozumiemy różnice w sekwencji DNA genomowego pomiędzy osobnikami jednego gatunku. Wyróżniamy:
Bardziej szczegółowoMutageneza i naprawa DNA Rekombinacja
1 Mutageneza i naprawa DNA Rekombinacja Zmiany genomu } Wielkoskalowe } Zmiany liczby i formy chromosomów, duplikacje całych genomów } Rearanżacje chromosomowe } Dotyczą dużej liczby genów, fenotyp plejotropowy
Bardziej szczegółowoWykład 14 Biosynteza białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 14 Biosynteza białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH
Bardziej szczegółowoMutageneza i naprawa DNA Rekombinacja
1 Mutageneza i naprawa DNA Rekombinacja Zmiany genomu Wielkoskalowe Zmiany liczby i formy chromosomów, duplikacje całych genomów Rearanżacje chromosomowe Dotyczą dużej liczby genów, fenotyp plejotropowy
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowoDr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Bardziej szczegółowoPOLIMERAZY DNA- PROCARYOTA
Enzymy DNA-zależne, katalizujące syntezę DNA wykazują aktywność polimerazy zawsze w kierunku 5 3 wykazują aktywność polimerazy zawsze wobec jednoniciowej cząsteczki DNA do utworzenia kompleksu z ssdna
Bardziej szczegółowoDominika Stelmach Gr. 10B2
Dominika Stelmach Gr. 10B2 Czym jest DNA? Wielkocząsteczkowy organiczny związek chemiczny z grupy kwasów nukleinowych Zawiera kwas deoksyrybonukleoinowy U organizmów eukariotycznych zlokalizowany w jądrze
Bardziej szczegółowoStabilność genomu. Mutageneza i naprawa DNA. Rekombinacja.
Stabilność genomu Mutageneza i naprawa DNA. Rekombinacja. Literatura Brown, rozdział 16 Allison, rozdział 7 Dokładność replikacji Systemy replikacyjne współczesnych organizmów są bardzo dokładne Żadna
Bardziej szczegółowoWykład 13. Regulacja cyklu komórkowego w odpowiedzi na uszkodzenia DNA. Mechanizmy powstawania nowotworów
Wykład 13 Regulacja cyklu komórkowego w odpowiedzi na uszkodzenia DNA Mechanizmy powstawania nowotworów Uszkodzenie DNA Wykrycie uszkodzenia Naprawa DNA Zatrzymanie cyklu kom. Apoptoza Źródła uszkodzeń
Bardziej szczegółowopaździernika 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II
10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona
Bardziej szczegółowo3. Podstawy genetyki S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nazwa modułu. Kod F3/A. Podstawy genetyki. modułu
S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) 3. Podstawy genetyki I nformacje ogólne Kod F3/A modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Podstawy
Bardziej szczegółowoKosm os. PROBLEMY NAUK BIOLOGICZNYCH Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika. Tom 48, 1999 Numer 3 (244) Strony
Kosm os Tom 48, 1999 Numer 3 (244) Strony 353-358 PROBLEMY NAUK BIOLOGICZNYCH Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika PIOTR POLACZEK Division of Biology 147-75, California Institute of Technology
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Ekspresja genów jest regulowana
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Biologia medyczna. Nie dotyczy
Załącznik Nr 3 do Uchwały enatu PUM 14/2012 YLABU MODUŁU (PRZEDMIOTU) Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu I nformacje
Bardziej szczegółowoInformacje dotyczące pracy kontrolnej
Informacje dotyczące pracy kontrolnej Słuchacze, którzy z przyczyn usprawiedliwionych nie przystąpili do pracy kontrolnej lub otrzymali z niej ocenę negatywną zobowiązani są do dnia 06 grudnia 2015 r.
Bardziej szczegółowoStabilność genomu. Telomery. Mutageneza i naprawa DNA. Rekombinacja.
Stabilność genomu Telomery. Mutageneza i naprawa DNA. Rekombinacja. 1 Problem nici nieciągłej Na nici nieciągłej trzeba co pewien odcinek ponawiać syntezę startera fragmenty Okazaki 2 Problem zakończenia
Bardziej szczegółowoNaprawa i rekombinacja. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
aprawa i rekombinacja DA Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. DA jest ciągle poddawane działaniu czynników uszkadzających pochodzących
Bardziej szczegółowoProkariota i Eukariota
Prokariota i Eukariota W komórkach organizmów żywych ilość DNA jest zazwyczaj stała i charakterystyczna dla danego gatunku. ILOŚĆ DNA PRZYPADAJĄCA NA APARAT GENETYCZNY WZRASTA WRAZ Z BARDZIEJ FILOGENETYCZNIE
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. DNA i białka. W uproszczeniu: program działania żywego organizmu zapisany jest w nici DNA i wykonuje się na maszynie białkowej.
Wprowadzenie DNA i białka W uproszczeniu: program działania żywego organizmu zapisany jest w nici DNA i wykonuje się na maszynie białkowej. Białka: łańcuchy złożone z aminokwasów (kilkadziesiąt kilkadziesiąt
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ 1. Gen to odcinek DNA odpowiedzialny
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoSylabus Biologia molekularna
Sylabus Biologia molekularna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Analityka Medyczna, studia jednolite magisterskie, studia stacjonarne
Bardziej szczegółowoTRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów
Eksparesja genów TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów Przepisywanie informacji genetycznej z makrocząsteczki DNA na mniejsze i bardziej funkcjonalne cząsteczki pre-mrna Polimeraza RNA ETAP I Inicjacja
Bardziej szczegółowoTATA box. Enhancery. CGCG ekson intron ekson intron ekson CZĘŚĆ KODUJĄCA GENU TERMINATOR. Elementy regulatorowe
Promotory genu Promotor bliski leży w odległości do 40 pz od miejsca startu transkrypcji, zawiera kasetę TATA. Kaseta TATA to silnie konserwowana sekwencja TATAAAA, występująca w większości promotorów
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoPOLIMERAZY DNA- PROCARYOTA
Enzymy DNA-zależne, katalizujące syntezę DNA wykazują aktywność polimerazy zawsze w kierunku 5 3 wykazują aktywność polimerazy zawsze wobec jednoniciowej cząsteczki DNA do utworzenia kompleksu z ssdna
Bardziej szczegółowoSYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu: Moduł A Biologia medyczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów
Bardziej szczegółowoZawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów
Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej
Bardziej szczegółowoReplikacja DNA. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Replikacja DNA Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Replikacja DNA jest bardzo złożonym procesem, w którym biorą udział setki
Bardziej szczegółowoCHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek
CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,
Bardziej szczegółowoNumer pytania Numer pytania
KONKURS BIOLOGICZNY ZMAGANIA Z GENETYKĄ 2016/2017 ELIMINACJE SZKOLNE I SESJA GENETYKA MOLEKULARNA KOD UCZNIA. IMIĘ i NAZWISKO. DATA... GODZINA.. Test, który otrzymałeś zawiera 20 pytań zamkniętych. W każdym
Bardziej szczegółowoKonspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 5 Droga od genu do
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Biochemii i Biologii Komórki
SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna z elementami inżynierii genetycznej Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna genu. Replikacja i stabilność genomu
Biologia molekularna genu Replikacja i stabilność genomu Lektura Allison, rozdziały 2 i 6 Brown, rozdział 15 Replikacja Model semikonserwatywny: w każdej cząsteczce potomnej jedna nić rodzicielska i jedna
Bardziej szczegółowoNowoczesne systemy ekspresji genów
Nowoczesne systemy ekspresji genów Ekspresja genów w organizmach żywych GEN - pojęcia podstawowe promotor sekwencja kodująca RNA terminator gen Gen - odcinek DNA zawierający zakodowaną informację wystarczającą
Bardziej szczegółowoMUTACJE GENETYCZNE. Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A
MUTACJE GENETYCZNE Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A Mutacje - rodzaje - opis Mutacje genowe powstają na skutek wymiany wypadnięcia lub dodatnia jednego albo kilku nukleotydów. Zmiany w liczbie
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna
Bardziej szczegółowoKwasy nukleinowe. Replikacja
Kwasy nukleinowe Replikacja Białko Helikaza Prymaza SSB Funkcja w replikacji DNA Rozplata podwójną helisę Syntetyzuje starterowy odcinek RNA Stabilizuje regiony jednoniciowe Gyraza DNA Wprowadza ujemne
Bardziej szczegółowoMUTACJE GENOWE- SUBSTYTUCJE. MUTACJE spontaniczne indukowane. germinalne somatyczne. genomowe chromosomowe genowe.
WSZYSTKIE OSOBNIKI TEGO SAMEGO GATUNKU POSIADAJĄ TE SAME GENY! NIE WSZYSTKIE OSOBNIKI DANEGO GATUNKU POSIADAJĄ TAKIE SAME GENY MIEJSCA KODUJĄCE W GENACH SĄ CHRONIONE PRZED UTRWALENIEM ZMIAN- MIEJSCA KONSERWATYWNE
Bardziej szczegółowoWYKŁAD: Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Klasyczny przepływ informacji. Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach
WYKŁAD: Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Białka Retrowirusy Białka Klasyczny
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: GENETYKA. I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna
Przedmiot: GENETYKA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom (np. pierwszego lub drugiego
Bardziej szczegółowoGenerator testów 1.3.1 Biochemia wer. 1.0.5 / 14883078 Strona: 1
Przedmiot: Biochemia Nazwa testu: Biochemia wer. 1.0.5 Nr testu 14883078 Klasa: zaoczni_2007 IBOS Odpowiedzi zaznaczamy TYLKO w tabeli! 1. Do aminokwasów aromatycznych zalicza się A) G, P oraz S B) L,
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna genu. Replikacja i stabilność genomu c. d.
Biologia molekularna genu Replikacja i stabilność genomu c. d. Dokładność replikacji Ostatecznie polimeraza jest bardzo dokładnym enzymem U E. coli częstość błędów 1:10 7 wstawianych nukleotydów Częstość
Bardziej szczegółowoRozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji przyrody/biologii (2 jednostki lekcyjne)
Joanna Wieczorek Scenariusz lekcji przyrody/biologii (2 jednostki lekcyjne) Strona 1 Temat: Budowa i funkcje kwasów nukleinowych Cel ogólny lekcji: Poznanie budowy i funkcji: DNA i RNA Cele szczegółowe:
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoGeny i działania na nich
Metody bioinformatyki Geny i działania na nich prof. dr hab. Jan Mulawka Trzy królestwa w biologii Prokaryota organizmy, których komórki nie zawierają jądra, np. bakterie Eukaryota - organizmy, których
Bardziej szczegółowoSylabus Biologia molekularna
Sylabus Biologia molekularna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Program kształcenia Farmacja, jednolite studia magisterskie, forma studiów: stacjonarne
Bardziej szczegółowoA. Ogólny opis przedmiotu
Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny
Bardziej szczegółowoBiologia Molekularna z Biotechnologią ===============================================================================================
Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii Biologia i Biologia Medyczna II rok Katedra Genetyki Molekularnej Bakterii Katedra Biologii i Genetyki Medycznej Przedmiot: Katedra Biologii Molekularnej Biologia
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 1 Wirtualne Klonowanie Prowadzący: mgr inż. Joanna Tymeck-Mulik i mgr Lidia Gaffke. Część teoretyczna:
Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii Katedra Biologii Molekularnej Przedmiot: Biologia Molekularna z Biotechnologią Biologia II rok ===============================================================================================
Bardziej szczegółowoWykład 12 Kwasy nukleinowe: budowa, synteza i ich rola w syntezie białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 12 Kwasy nukleinowe: budowa, synteza i ich rola w syntezie białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna
Biologia molekularna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Analityka Medyczna, studia jednolite magisterskie, studia stacjonarne i niestacjonarne
Bardziej szczegółowoWYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY
WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY d r i n ż. Magdalena Górnicka Zakład Oceny Żywienia Katedra Żywienia Człowieka WitaminyA, E i C oraz karotenoidy Selen Flawonoidy AKRYLOAMID Powstaje podczas przetwarzania
Bardziej szczegółowoZarówno u organizmów eukariotycznych, jak i prokariotycznych proces replikacji ma charakter semikonserwatywny.
HIPTEZY WYJAŚIAJĄCE MECHAIZM REPLIKACJI C. Model replikacji semikonserwatywnej zakłada on, że obie nici macierzystej cząsteczki DA są matrycą dla nowych, dosyntetyzowywanych nici REPLIKACJA każda z dwóch
Bardziej szczegółowoTRANSLACJA II etap ekspresji genów
TRANSLACJA II etap ekspresji genów Tłumaczenie informacji genetycznej zawartej w mrna (po transkrypcji z DNA) na aminokwasy budujące konkretne białko. trna Operon (wg. Jacob i Monod) Zgrupowane w jednym
Bardziej szczegółowoAntyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 4
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr.. KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Cytologia i genetyka Cytology and Genetics Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator prof. dr hab. Zbigniew Miszalski Zespół dydaktyczny dr
Bardziej szczegółowoSYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu: Moduł E Biologia molekularna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność: Bionanotechnologie
Nazwa modułu: Genetyka molekularna Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria Biomedyczna
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Biochemii i Biologii Komórki
SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej
Bardziej szczegółowoKwasy Nukleinowe. Rys. 1 Struktura typowego dinukleotydu
Kwasy Nukleinowe Kwasy nukleinowe są biopolimerami występującymi w komórkach wszystkich organizmów. Wyróżnia się dwa główne typy kwasów nukleinowych: Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) Kwasy rybonukleinowe
Bardziej szczegółowoKlonowanie molekularne Kurs doskonalący. Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP
Klonowanie molekularne Kurs doskonalący Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP Etapy klonowania molekularnego 1. Wybór wektora i organizmu gospodarza Po co klonuję (do namnożenia DNA [czy ma być metylowane
Bardziej szczegółowoThe Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna
Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. The Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna mgr Tomasz Turowski, promotor prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoZarys biologii molekularnej genu Replikacja DNA
1 Zarys biologii molekularnej genu Replikacja DNA Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny do przekazania informacji z żywych bakterii do martwych Avery, McLeod,
Bardziej szczegółowoGENETYKA. Budowa i rola kwasów nukleinowych Geny i genomy Replikacja DNA NM G
GENETYKA Budowa i rola kwasów nukleinowych Geny i genomy Replikacja DNA 1 Podręcznik Biologia na czasie 3 Maturalne karty pracy 3 Vademecum 2 Zadanie domowe Na podstawie różnych źródeł opisz historię badań
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Pielęgniarstwo. I rok
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod S-GUZR modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Genetyczne uwarunkowania
Bardziej szczegółowoNośnikiem informacji genetycznej są bardzo długie cząsteczki DNA, w których jest ona zakodowana w liniowej sekwencji nukleotydów A, T, G i C
MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI BIOSYNTEZA BIAŁEK MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje
Bardziej szczegółowoBiologia medyczna, materiały dla studentów
Zasada reakcji PCR Reakcja PCR (replikacja in vitro) obejmuje denaturację DNA, przyłączanie starterów (annealing) i syntezę nowych nici DNA (elongacja). 1. Denaturacja: rozplecenie nici DNA, temp. 94 o
Bardziej szczegółowoPamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...
1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące
Bardziej szczegółowoWykład 9: HUMAN GENOME PROJECT HUMAN GENOME PROJECT
Wykład 9: Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) odrębność genetyczna, która czyni każdego z nas jednostką unikatową Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej HUMAN GENOME
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2016/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne
Bardziej szczegółowo2015-11-18. DNA i RNA ENZYMY MODYFIKUJĄCE KOŃCE CZĄSTECZEK. DNA i RNA. DNA i RNA
Fosfataza alkaliczna CIP Calf Intestine Phosphatase- pochodzenie: jelito cielęce BAP Bacterial Alcaline Phosphatase- pochodzenie: E. coli SAP Shrimp Alcaline Phosphatase- pochodzenie: krewetki Pandalus
Bardziej szczegółowoGIMNAZJUM SPRAWDZIANY SUKCES W NAUCE
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY BIOLOGIA klasa III SUKCES W NAUCE II GENETYKA CZŁOWIEKA Zadanie 1. Cechy organizmu są warunkowane przez allele dominujące i recesywne. Uzupełnij tabelę, wykorzystując poniższe określenia,
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA. 2. Numer kodowy BIO04c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski
Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna genu. Replikacja i stabilność genomu c. d.
Biologia molekularna genu Replikacja i stabilność genomu c. d. Replikacja Model semikonserwatywny: w każdej cząsteczce potomnej jedna nić rodzicielska i jedna nowa doświadczenie Meselsona i Stahla (Brown,
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna genu - replikacja
Biologia molekularna genu - replikacja Funkcje informacji genetycznej Replikacja powielanie genomu, utrzymywanie stabilności genomu Ekspresja Odczytywanie informacji, niezbędne do funkcjonowania komórki
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki III. Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA
Podstawy genetyki III Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA 2 Zarys biologii molekularnej genu Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki III. Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA
Podstawy genetyki III Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA 2 Zarys biologii molekularnej genu Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny
Bardziej szczegółowoDr hab. Anna Bębenek Warszawa,
Dr hab. Anna Bębenek Warszawa, 14.01. 2018 Instytut Biochemii i Biofizyki PAN Ul. Pawińskiego 5a 02-106 Warszawa Recenzja pracy doktorskiej Pana mgr Michała Płachty Pod Tytułem Regulacja funkcjonowania
Bardziej szczegółowoZaoczne Liceum Ogólnokształcące Pegaz
WYMAGANIA EGZAMINACYJNE ROK SZKOLNY 2015/2016 Semestr jesienny TYP SZKOŁY: liceum ogólnokształcące PRZEDMIOT: biologia SEMESTR: II LICZBA GODZIN W SEMESTRZE: 15 PROGRAM NAUCZANIA: Program nauczania biologii
Bardziej szczegółowoMetody badania polimorfizmu/mutacji DNA. Aleksandra Sałagacka Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Metody badania polimorfizmu/mutacji DNA Aleksandra Sałagacka Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki Uniwersytet Medyczny w Łodzi Mutacja Mutacja (łac. mutatio zmiana) - zmiana materialnego
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Stacjonarne (s)
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta
Bardziej szczegółowoInterfaza to niemal 90% cyklu komórkowego. Dzieli się na 3 fazy: G1, S i G2.
W wyniku podziału komórki powstaje komórka potomna, która ma o połowę mniej DNA od komórki macierzystej i jest o połowę mniejsza. Aby komórka potomna była zdolna do kolejnego podziału musi osiągnąć rozmiary
Bardziej szczegółowoJak działają geny. Podstawy biologii molekularnej genu
Jak działają geny Podstawy biologii molekularnej genu Uniwersalność życia Podstawowe mechanizmy są takie same u wszystkich znanych organizmów budowa DNA i RNA kod genetyczny repertuar aminokwasów budujących
Bardziej szczegółowoWybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu np. w porównaniu z analizą trankryptomu:
Bardziej szczegółowoBiologia Molekularna Podstawy
Biologia Molekularna Podstawy Budowa DNA Budowa DNA Zasady: Purynowe: adenina i guanina Pirymidynowe: cytozyna i tymina 2 -deoksyryboza Grupy fosforanowe Budowa RNA Budowa RNA Zasady: purynowe: adenina
Bardziej szczegółowoPrzemiana materii i energii - Biologia.net.pl
Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne. Biologia molekularna
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów
Bardziej szczegółowoZarys biologii molekularnej genu. Replikacja i stabilność genomu
Zarys biologii molekularnej genu Replikacja i stabilność genomu 1 Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny do przekazania informacji z żywych bakterii do martwych
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Genetyka
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod AG modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Genetyka Obowiązkowy Nauk
Bardziej szczegółowoMetody odczytu kolejności nukleotydów - sekwencjonowania DNA
Metody odczytu kolejności nukleotydów - sekwencjonowania DNA 1. Metoda chemicznej degradacji DNA (metoda Maxama i Gilberta 1977) 2. Metoda terminacji syntezy łańcucha DNA - klasyczna metoda Sangera (Sanger
Bardziej szczegółowoAnalizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych???
Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Alfabet kwasów nukleinowych jest stosunkowo ubogi!!! Dla sekwencji DNA (RNA) stosuje się zasadniczo*
Bardziej szczegółowoHybrydyzacja kwasów nukleinowych
Hybrydyzacja kwasów nukleinowych Jaka jest lokalizacja genu na chromosomie? Jakie jest jego sąsiedztwo? Hybrydyzacja - powstawanie stabilnych struktur dwuniciowych z cząsteczek jednoniciowych o komplementarnych
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy
Bardziej szczegółowo