POSIEDZENIE RADY EUROPEJSKIEJ W TAMPERE

Transkrypt

1 POSIEDZENIE RADY EUROPEJSKIEJ W TAMPERE października 1999 r. Wnioski Prezydencji Przedmiotem obrad specjalnego posiedzenia Rady Europejskiej w Tampere w dniach października 1999 r. było utworzenie w ramach Unii Europejskiej obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Na początku posiedzenia wymieniono poglądy z Nicole Fontaine, przewodniczącą Parlamentu Europejskiego, na temat najważniejszych spraw przewidzianych do dyskusji. Rada Europejska jest zdecydowana przekształcać Unię w obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości i w tym celu wykorzysta wszystkie możliwości, jakie zapewnił Traktat Amsterdamski. Rada Europejska dała mocny polityczny sygnał potwierdzający znaczenie tego celu oraz przyjęła liczne założenia polityki w tym zakresie, a także priorytety, które pozwolą rychło ten cel zrealizować. Rada Europejska z całą konsekwencją będzie uwzględniać ten cel w najważniejszych priorytetach swej politycznej agendy. Rada będzie systematycznie analizować stan wdrażania niezbędnych środków oraz dotrzymywaniu terminów zadań wyznaczonych przez Traktat Amsterdamski, Plan Działań z Wiednia oraz niniejsze wnioski. W tym celu zachęca się Komisję do przygotowania projektu odpowiedniego zestawienia wyników (scoreboard). Rada Europejska podkreśla znaczenie zapewnienia odpowiedniej przejrzystości oraz regularnego informowania Parlamentu Europejskiego. Rada Europejska przeprowadzi głęboką, wszechstronną debatę na temat osiągniętego postępu podczas swego spotkania w grudniu 2001 r. Kierując się wolą budowania obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, Rada Europejska uzgodniła skład, metody pracy oraz praktyczny regulamin (por. Załącznik) organu, który został upoważniony do opracowania projektu Karty Podstawowych Praw Unii Europejskiej. Rada zobowiązuje wszystkie strony, które będą uczestniczyły w tym przedsięwzięciu, aby dołożyły starań umożliwiających szybkie ich rozpoczęcie. Rada Europejska wyraża podziękowania Joergenowi Trumpfowi, ustępującemu sekretarzowi generalnemu Rady, za jego pracę, szczególnie zaś za wkład wniesiony w rozwój Unii po wejściu w życie Traktatu Amsterdamskiego. Zakładając, że jedną z najistotniejszych kwestii w działalności Unii w najbliższych latach będzie wzmocnienie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, w tym rozwój europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony, Rada Europejska oczekuje, że Javier Solana, sekretarz generalny Rady oraz wysoki przedstawiciel ds. WPZB, wydatnie przyczyni się do realizacji tego celu. [Javier] Solana może liczyć na zdecydowane poparcie Rady Europejskiej w wykonywaniu obowiązków, jakie nakłada na niego art. 18(3) Traktatu Amsterdamskiego, toteż może on w pełni poświecić się swoim zadaniom. Jego obowiązki będą obejmowały współpracę z Prezydencją, tak aby zapewnić skuteczność procesu decyzyjnego oraz działań podejmowanych w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, pamiętając jednocześnie w kontekście uwzględniania wspólnych interesów Unii o konsekwencji i spójności tej polityki. W KIERUNKU UNII WOLNOŚCI, BEZPIECZEŃSTWA I SPRAWIEDLIWOŚCI: KAMIENIE MILOWE Z TAMPERE 1. Od początku procesy składające się na pojęcie integracja europejska były głęboko zakorzenione w uznawanym powszechnie zaangażowaniu na rzecz wolności, opartej na prawach 288

2 człowieka, demokratycznych instytucjach oraz zasadzie państwa prawa. Te wspólnie podzielane wartości okazały się konieczne, by zapewnić Unii Europejskiej pokój, rozwój gospodarczy oraz dobrobyt. Będą one również kamieniem węgielnym rozszerzającej się Unii. 2. Unia Europejska już dzisiaj zapoznała swych obywateli z najważniejszymi elementami wspólnie dzielonego obszaru dobrobytu i sprawiedliwości; są to Jednolity Rynek, Unia Ekonomiczna i Monetarna oraz zdolność do podjęcia globalnych wyzwań politycznych i gospodarczych. Ważne zadania, jakie stawia obecnie Unii Traktat Amsterdamski, to zagwarantowanie, by wolnością, przez którą należy m.in. rozumieć prawo do swobodnego poruszania się po terytorium całej Unii, mogli się cieszyć, w warunkach bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wszyscy jej obywatele. Stanowi to odpowiedź na często wyrażane przez obywateli Unii niepokoje i bezpośrednio odnosi się do ich codziennego życia. 3. Jednak wolność nie może być postrzegana jako prawo przysługujące wyłącznie obywatelom Unii. W rzeczywistości jest ona dobrem pożądanym przez wiele podmiotów na całym świecie, które nie mogą się nią cieszyć, choć dla obywateli Unii jest ona czymś oczywistym. Odmawianie wolności tym, których okoliczności zmuszają do uzasadnionych starań omożliwość wjazdu w nasze granice, byłoby sprzeczne z europejską tradycją. Wymaga to od Unii opracowania wspólnej polityki w sprawach azylu i migracji oraz właściwego zorganizowania systemu kontroli granic, tak by powstrzymać nielegalną imigrację oraz zwalczać tych, którzy planują oraz popełniają związane z tym przestępstwa międzynarodowe. Tego rodzaju polityka musi być oparta na zasadach, które są jasne zarówno dla naszych obywateli, jak i wychodzą naprzeciw tym, którzy szukają bądź ochrony w ramach Unii, bądź dostępu do niej. 4. Celem jest otwarta i bezpieczna Unia Europejska, rzetelnie realizująca postanowienia Konwencji Genewskiej o uchodźcach oraz stosująca inne istotne instrumenty w zakresie praw człowieka, a także umiejąca odnieść się do potrzeb humanitarnych na zasadzie solidarności. Należy także rozwijać wspólne podejście, które umożliwi integrację z naszym społeczeństwem tym obywatelom państw trzecich, którzy legalnie przebywają w Unii Europejskiej. MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spotkania Rady Europejskiej Aby można było w pełni korzystać z wolności, niezbędne jest ukształtowanie prawdziwego obszaru sprawiedliwości, tzn. osiągnięcie stanu, gdy obywatele jakiegokolwiek państwa członkowskiego będą mieli tak samo łatwy dostęp do sądów w pozostałych państwach członkowskich jak w swym rodzimym kraju. Nie może być też tak, by przestępcy mogli wykorzystywać różnice w systemach sądowych państw członkowskich. Orzeczenia i decyzje muszą być respektowane i wykonywane w całej Unii, w poszanowaniu praw przysługujących obywatelom i podmiotom gospodarczym. Jednocześnie należy dążyć do osiągnięcia większej zgodności systemów prawnych państw członkowskich. 6. Obywatele mają prawo oczekiwać od Unii reakcji na zagrożenia, jakie dla wolności i praw stwarzają poważne przestępstwa. Aby można się było skutecznie temu przeciwstawić, konieczny jest wspólny wysiłek na rzecz zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz organizacji przestępczych na terytorium Unii. Wspólna mobilizacja policji i wymiaru sprawiedliwości jest niezbędna, aby zagwarantować, że w Unii nie ma miejsc, gdzie mogliby się ukrywać przestępcy lub byłyby ukrywane dochody pochodzące z działalności przestępczej. 289

3 7. Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości powinien być oparty na zasadzie przejrzystości i demokratycznej kontroli. Musimy rozwijać wszechstronny dialog ze społeczeństwem obywatelskim na temat celów i zasad tego obszaru, dzięki czemu będą mocniejsze akceptacja i wsparcie ze strony obywateli. W celu utrzymania zaufania dla władzy należy upowszechniać wspólne standardy w zakresie integralności władz. 8. Rada Europejska uważa za istotne, by Unia umacniała w tej dziedzinie swą zdolność do działań, a zarazem utrwalał się jej wizerunek jako ważnego partnera na arenie międzynarodowej. Wymaga to bliskiej współpracy z krajami partnerskimi i organizacjami międzynarodowymi, w szczególności Radą Europy, OBWE, OECD i ONZ. 9. Rada Europejska zachęca Radę UE i Komisję, ściśle współpracujące z Parlamentem, do propagowania konieczności natychmiastowego i całościowego wdrożenia Traktatu Amsterdamskiego na podstawie Planu Działań z Wiednia, z uwzględnieniem politycznych wytycznych i celów uzgodnionych w Tampere. A. Wspólna polityka azylowa i migracyjna UE 10. Różne, lecz ściśle ze sobą związane zagadnienia z zakresu polityki azylowej i migracyjnej wskazują na konieczność rozwijania wspólnej polityki UE, która zawierałaby następujące elementy. I. Partnerstwo z krajami pochodzenia 11. Rada Europejska powinna sformułować wszechstronne podejście dotyczące migracji, które objęłoby kwestie polityczne, prawa człowieka oraz rozwój krajów i regionów pochodzenia i tranzytu. W takim stanowisku mieściłaby się walka z ubóstwem, poprawa warunków życia, dostęp do miejsc pracy, zapobieganie konfliktom, konsolidacja państw demokratycznych oraz zapewnienie poszanowania praw człowieka, zwłaszcza zaś praw mniejszości, kobiet i dzieci. W tym celu Unia oraz państwa członkowskie są zaproszone do wniesienia swego wkładu, zgodnie ze swoimi kompetencjami określonymi w Traktacie, do osiągnięcia większej spójności w wewnętrznej i zewnętrznej polityce Unii. Partnerstwo z krajami trzecimi będzie również stanowiło zasadniczy element sukcesu takiej polityki, służącej promowaniu wspólnego rozwoju. 12. W tym kontekście Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje raport Grupy Roboczej Wysokiego Szczebla w sprawie azylu i migracji, jaki przygotowała Rada, i zgadza się na przedłużenie jej mandatu; dotyczy to również opracowania przez nią kolejnych planów działań. Rada Europejska uznaje pierwsze plany działań opracowane przez Grupę Roboczą i zaaprobowane przez Radę za użyteczne i wzywa Radę oraz Komisję do złożenia Radzie Europejskiej na spotkaniu w grudniu 2000 r. sprawozdania z ich realizacji. II. Wspólny Europejski System Azylowy 13. Rada Europejska ponownie potwierdza wagę, jaką przywiązują Unia i państwa członkowskie do rzetelnego respektowania prawa do ubiegania się o azyl. Rada postanowiła opracować, oparty na postanowieniach Konwencji Genewskiej, Wspólny Europejski System Azylowy, który powinien być stosowany w pełni i inkluzywnie, zapewniając tym samym, że nikt, komu grożą prześladowania, nie zostanie odesłany do kraju, z którego przybywa (tzn. będzie utrzymana zasada niewydalania). 290

4 14. W systemie tym powinien funkcjonować w perspektywie krótkoterminowej mechanizm, na podstawie którego będzie możliwe wyznaczanie kraju odpowiedzialnego za rozpatrzenie podania o azyl, zostaną także określone wspólne standardy przejrzystych i skutecznych procedur azylowych, wspólne minimalne warunki przyjmowania osób starających się o azyl oraz propozycje zbliżania reguł, na podstawie których następuje przyznanie oraz określenie statusu uchodźcy. Należy też zadbać o środki zapewniające uzupełniające formy ochrony, a także uwzględnić możliwość przyznawania odpowiedniego statusu wszystkim osobom, które takiej ochrony potrzebują. Toteż zachęca się Radę do szybkiego przyjęcia, na podstawie propozycji Komisji, odpowiednich decyzji, zgodnie z harmonogramem określonym w Traktacie Amsterdamskim oraz wiedeńskim Planie Działań. Rada Europejska podkreśla znaczenie konsultowania tych kwestii z Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR) oraz zainteresowanymi organizacjami międzynarodowymi. 15. W dłuższym okresie powinny zostać ustanowione wspólnotowe reguły zakładające przyjęcie takich samych procedur azylowych oraz przyznawanie jednolitego statusu tym, którzy otrzymali azyl, jaki obowiązywałby w całej Unii. Komisja jest proszona o przygotowanie w ciągu roku informacji na ten temat. 16. Rada Europejska wzywa Radę UE do zaktywizowania wysiłków na rzecz osiągnięcia porozumienia w sprawie czasowej ochrony osób wysiedlonych, uwzględniającego obowiązujące między państwami członkowskimi zasady solidarności. Rada Europejska sądzi, że należy rozważyć możliwość utworzenia rezerwy finansowej, z której środki w przypadku masowego napływu uchodźców byłyby przeznaczane na udzielenie im tymczasowej pomocy. Komisja zbada możliwość utworzenia takiej rezerwy. 17. Rada Europejska wzywa Radę UE do szybkiego zakończenia prac nad systemem identyfikacji osób ubiegających się o azyl (Eurodac). III. Niedyskryminacyjne traktowanie obywateli państw trzecich 18. Unia Europejska musi zapewnić niedyskryminacyjne traktowanie obywateli państw trzecich, którzy legalnie zamieszkują w danym państwie członkowskim. Należy prowadzić bardziej zdecydowaną politykę integracyjną, której celem będzie przyznanie im praw i obowiązków porównywalnych z tymi, jakie mają obywatele Unii Europejskiej. Unia powinna również wzmocnić niedyskryminacyjne traktowanie takich osób w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym oraz rozwijać środki służące zwalczaniu rasizmu i ksenofobii. MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spotkania Rady Europejskiej Opierając się na informacjach Komisji o Planie Działań przeciw rasizmowi, Rada Europejska wzywa do nasilenia walki z rasizmem i ksenofobią, z wykorzystaniem praktyki i doświadczeń państw członkowskich. Dalej wzmacniana będzie współpraca z Europejskim Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii oraz Radą Europy. Ponadto Komisja jest proszona o przedstawienie projektu implementacji art. 13 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej w zakresie dotyczącym zwalczania rasizmu i ksenofobii, a kraje członkowskie opracują własne, ogólne programy zwalczania dyskryminacji. 20. Rada Europejska uznaje potrzebę zbliżania przepisów krajowych dotyczących warunków przyznawania prawa pobytu i zamieszkania obywatelom krajów trzecich, którego podstawą będzie wspólna ocena sytuacji gospodarczej i demograficznej w Unii Europejskiej, jak również sytuacja w krajach ich pochodzenia. Rada oczekuje w tej materii szybkich decyzji Rady UE, które byłyby oparte na propozycjach Komisji. Decyzje te powinny uwzględnić nie 291

5 tylko zdolność każdego kraju członkowskiego do przyjęcia określonej liczby imigrantów, ale również ich historyczne i kulturowe związki z krajami pochodzenia. 21. Status prawny obywateli państw trzecich powinien być bliski temu, jakim cieszą się obywatele państw członkowskich. Osobie, która legalnie zamieszkiwała na terytorium któregoś zpaństw członkowskich przez okres, którego długość zostanie wyznaczona w przyszłości, a która jednocześnie ma prawo stałego pobytu, powinny zostać przyznane określone uprawnienia, nieznacznie tylko odbiegające od tych, jakimi cieszą się obywatele UE, m.in.: prawo do zamieszkania w danym państwie członkowskim, prawo do nauki oraz pracy w charakterze pracownika czy na zasadzie samozatrudnienia, jak również powinny ich dotyczyć reguły niedyskryminacji w stosunku do obywateli kraju pobytu. Rada Europejska popiera możliwość przyznania obywatelom państw trzecich obywatelstwa kraju, w którym zamieszkują oni przez dłuższy czas. IV. Kontrola masowych ruchów migracyjnych 22. Rada Europejska podkreśla potrzebę usprawnienia kontroli ruchów migracyjnych we wszystkich ich fazach. Rada wezwała do prowadzenia, wspólnie z krajami pochodzenia i tranzytu, zarówno kampanii informacyjnych dotyczących rzeczywistych możliwości legalnej migracji, jak i w zakresie przeciwdziałania wszelkim formom handlu ludźmi. Należy rozwijać aktywną wspólną politykę wizową oraz na rzecz przeciwdziałania fałszowaniu dokumentów, w tym również bliższą współpracę między konsulatami państw członkowskich w krajach trzecich oraz tam, gdzie to konieczne, na rzecz tworzenia wspólnych (unijnych) instytucji wizowych. 23. Rada Europejska jest przekonana, że problem nielegalnej imigracji należy rozwiązywać już w zarodku, zwłaszcza poprzez zwalczanie tych, którzy uczestniczą w handlu ludźmi czy czerpią korzyści materialne z wykorzystywania imigrantów. Rada wskazuje na konieczność pilnego przyjęcia ustawodawstwa przewidującego surowe kary za poważne przestępstwa w tej dziedzinie. W tym celu Rada UE jest proszona o przyjęcie do końca 2000 r., na podstawie propozycji Komisji, odpowiednich przepisów. Państwa członkowskie, działając wspólnie z Europolem, powinny poświęcić należytą uwagę wykrywaniu oraz likwidowaniu zorganizowanych grup przestępczych, których działalność jest związana z opisanymi przypadkami. Jednocześnie należy zapewnić, by były przestrzegane prawa ofiar, szczególnie zaś kobiet i dzieci. 24. Rada Europejska wzywa państwa członkowskie UE do ściślejszej współpracy oraz wzajemnej pomocy technicznej świadczonej przez służby graniczne, np. w formie wymiany programów oraz transferu technologii, zwłaszcza na granicach morskich, oraz do szybkiego włączenia krajów kandydujących do tej współpracy. W tym kontekście Rada z zadowoleniem odnotowuje memorandum of understanding między Włochami i Grecją, które służy wzmocnieniu współpracy tych dwóch krajów na obszarze obejmującym Morze Jońskie i Morze Adriatyckie w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, przemytu i handlu ludźmi. 25. Ponieważ acquis z Schengen zostało włączone do prawa wspólnotowego, kraje kandydujące muszą przyjąć wszystkie związane z nim regulacje oraz przepisy wykonawcze. Rada Europejska podkreśla znaczenie skutecznej kontroli przyszłej granicy zewnętrznej Unii Europejskiej, która powinna być sprawowana przez odpowiednio przeszkolone służby. 26. Rada Europejska wzywa do kontynuowania pomocy krajom pochodzenia i tranzytu, promując w ten sposób dobrowolne powroty do tych krajów ich obywateli oraz wzmacniając 292

6 zdolność władz tych państw do skutecznego zwalczania handlu ludźmi oraz wypełniania zobowiązań w stosunku do Unii oraz państw członkowskich, jakie płyną z umów o readmisji. 27. Traktat Amsterdamski przyznał Wspólnocie kompetencje w dziedzinie readmisji. Rada Europejska zaleca Radzie UE zawieranie umów o readmisji lub włączanie standardowych klauzul do innych umów zawieranych między Wspólnotą Europejską a poszczególnymi krajami lub grupami krajów trzecich. Nieodzowne jest także rozważenie kwestii zdefiniowania zasad rządzących readmisją w skali międzynarodowej. B. Europejski obszar sprawiedliwości 28. W ramach europejskiego obszaru sprawiedliwości osoby fizyczne i prawne nie powinny być powstrzymywane lub zniechęcane do wykonywania swoich praw z powodu niezgodności bądź nadmiernej złożoności systemów prawnych i administracyjnych państw członkowskich. V. Lepszy dostęp do wymiaru sprawiedliwości w Europie 29. W celu ułatwienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości Rada Europejska zaleca Komisji rozpoczęcie we współpracy z innymi właściwymi instytucjami kampanii informacyjnej oraz opublikowanie stosownych przewodników użytkownika (user guides) na temat współpracy sądowej w Unii oraz systemów prawnych w poszczególnych państwach członkowskich. Rada wezwała również do stworzenia powszechnie dostępnego systemu informacyjnego, który byłby uaktualniany przez sieć kompetentnych organów krajowych. 30. Rada Europejska zaleca Radzie UE ustanowienie, na podstawie propozycji Komisji, minimalnych standardów poziomu ochrony prawnej w sprawach transgranicznych w UE oraz specjalnych wspólnych zasad w transgranicznych postępowaniach uproszczonych i przyspieszonych w drobnych sprawach konsumenckich i gospodarczych, jak również dotyczących roszczeń alimentacyjnych oraz bezspornych. Konieczne jest, aby państwa członkowskie wypracowały alternatywne procedury pozasądowe. MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spotkania Rady Europejskiej Wspólne minimalne standardy powinny dotyczyć wielojęzycznych formularzy (dokumentów), które obowiązywałyby w całej Unii w postępowaniach prowadzonych w transgranicznych sprawach sądowych, po wzajemnym uznaniu ich ważności przez właściwe władze. 32. Opierając się na informacji Komisji, należy przyjąć minimalne standardy w dziedzinie ochrony ofiar przestępstw, w szczególności dotyczy to zapewnienia im dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz prawa do odszkodowania, w tym zwrotu kosztów postępowania. Powinny zostać również opracowane krajowe programy, które dysponowałyby wydzielonymi środkami finansowymi (publicznymi i niepublicznymi) na pomoc i ochronę ofiar przestępstw. VI. Wzajemne uznawanie orzeczeń sądowych 33. Umocnienie ram wzajemnego uznawania decyzji, a także orzeczeń sądowych, jak również zbliżenie przepisów prawnych ułatwią współpracę władz oraz wzmocnią ochronę sądową praw jednostki. Dlatego też Rada Europejska popiera zasadę wzajemnego uznawania, 293

7 która jej zdaniem powinna się stać fundamentem współpracy sądowej w Unii zarówno w sprawach cywilnych, jak i karnych. Zasada ta powinna się odnosić tak do orzeczeń, jak i innych decyzji władz sądowych. 34. Jeśli chodzi o sprawy cywilne, Rada Europejska poprosiła Radę o opracowanie projektu dalszej redukcji środków tymczasowych, które wciąż są wymagane przy uznawaniu oraz egzekwowaniu orzeczeń i innych postanowień sądów w kraju, wobec którego został wysunięty taki wniosek. Procedury tymczasowe, które powinny zostać zniesione w pierwszej kolejności, dotyczą drobnych skarg konsumenckich, określonych spraw z zakresu prawa gospodarczego oraz niektórych orzeczeń z dziedziny prawa rodzinnego (np. roszczenia alimentacyjne oraz prawo do kontaktu). Tego rodzaju postanowienia byłyby automatycznie uznawane w całej UE, bez jakichkolwiek procedur pośrednich czy prawa do odmowy egzekucji. Przy okazji tych zmian należy też przyjąć katalog minimalnych standardów w odniesieniu do niektórych obszarów postępowania cywilnego. 35. Jeśli chodzi o sprawy karne, Rada Europejska zobowiązuje państwa członkowskie do rychłej ratyfikacji Konwencji UE z 1995 i 1996 r. w sprawie ekstradycji. Rada uważa, że formalna procedura ekstradycyjna między państwami członkowskimi powinna zostać zniesiona wobec osób skazanych i uchylających się przed wymiarem sprawiedliwości i zastąpiona rutynowym przekazaniem takich osób, zgodnie z art. 6 Traktatu o UE. W stosunku do niektórych przypadków ekstradycji należy rozważyć możliwość funkcjonowania tzw. szybkiej ścieżki proceduralnej, zapewniając oczywiście obowiązywanie zasady uczciwego procesu. Rada Europejska zobowiązuje Komisję do przedstawienia propozycji dotyczących powyższych zagadnień, zgodnie z treścią Konwencji wykonawczej z Schengen. 36. Zasada wzajemnego uznawania powinna mieć zastosowanie w przypadku postanowień wydawanych przed rozpoczęciem postępowania, w szczególności tych, które umożliwiają odpowiednim władzom szybkie zabezpieczenie dowodów oraz zajęcie przedmiotów, które mogą być łatwo przenoszone. Dowody uzyskane zgodnie z prawem przez władze jednego z państw członkowskich powinny być dopuszczone w postępowaniach sądowych w innych państwach członkowskich, bez naruszania obowiązujących tam standardów. 37. Rada Europejska prosi Radę i Komisję o przyjęcie do grudnia 2000 r. programu obejmującego środki, które umożliwią implementację zasady wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych. W ramach tego projektu należy rozpocząć prace nad Europejskim Systemem Egzekucji i nad tymi aspektami postępowania, w stosunku do których konieczne będzie ustanowienie minimalnych standardów, tak aby ułatwić stosowanie zasady wzajemnego rozpoznania, zapewniając jednak poszanowanie fundamentalnych zasad prawnych państw członkowskich. VII. Większa zbieżność systemów prawa cywilnego 38. Jeśli chodzi o postępowanie w sprawach cywilnych, Rada Europejska zaleca Radzie UE i Komisji przygotowanie odpowiednich zmian w procedurach stosowanych w sprawach transgranicznych, w szczególności w stosunku do tych elementów, które są niezbędne do prowadzenia płynnej współpracy instytucji wymiaru sprawiedliwości oraz zapewniają swobodny dostęp do nich, jak np. postanowienia o charakterze tymczasowym, uzyskiwanie dowodów, wezwania do zwrotu długów oraz terminy. 39. W sprawach dotyczących prawa cywilnego materialnego należy przeprowadzić wszechstronne badania nad możliwościami zbliżenia krajowych systemów prawnych, tak 294

8 aby wyeliminować przeszkody we właściwym stosowaniu procedur cywilnych. Raport w tej sprawie Rada UE powinna przedstawić do 2001 r. C. Ogólnounijna walka z przestępczością 40. Rada Europejska zrobiła już wiele w sprawie nasilenia walki z poważną przestępczością zorganizowaną i transgraniczną. Aby osiągnąć wysoki poziom bezpieczeństwa w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, trzeba wcześniej przyjąć konkretne, wszechstronne stanowisko dotyczące zwalczania wszelkich form przestępczości. Należy osiągnąć równowagę w przyjmowaniu unijnych środków w zakresie zwalczania przestępczości, gwarantując jednocześnie ochronę wolności i praw jednostek i podmiotów gospodarczych. X. Zapobieganie przestępczości na poziomie unijnym 41. Rada Europejska uważa, że należy już przejść od rozważań na temat różnych teoretycznych aspektów zapobiegania przestępczości do konkretnych działań; wzywa również do systematycznych wysiłków na rzecz rozwoju narodowych programów zapobiegania przestępczości. Należy określić i rozbudowywać wspólne priorytety w przeciwdziałaniu przestępczości w wewnętrznej i zewnętrznej polityce Unii oraz uwzględniać je przygotowując nową legislację. 42. Należy rozwijać wymianę praktycznych doświadczeń, rozszerzać zakres powiązań instytucji rządowych odpowiedzialnych za przeciwdziałanie przestępczości oraz wzmocnić współpracę między innymi krajowymi organizacjami odpowiedzialnymi za przeciwdziałanie przestępczości. Należy rozważyć możliwość opracowania specjalnego programu obejmującego powyższe zagadnienia, którego realizacja byłaby finansowana ze środków wspólnotowych. Najważniejszymi priorytetami tej współpracy byłyby zagadnienia związane z przestępczością nieletnich, przestępczością w ośrodkach miejskich oraz z narkotykami. MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spotkania Rady Europejskiej IX. Wzmocnienie współpracy w walce z przestępczością 43. Należy maksymalnie wykorzystywać możliwości współpracy między władzami państw członkowskich w wykrywaniu przestępstw transgranicznych. Rada Europejska wzywa do niezwłocznego powołania wspólnych zespołów śledczych (zgodnie z postanowieniami Traktatu Amsterdamskiego) w celu zwalczania, w pierwszej kolejności, przemytu narkotyków, handlu ludźmi oraz terroryzmu. W pracach takich zespołów powinni brać udział przedstawiciele Europolu. 44. Rada Europejska wzywa do utworzenia Zespołu Zadaniowego Europejskich Szefów Policji, który we współpracy z Europolem będzie forum wymiany doświadczeń, wymiany informacji o najskuteczniejszych metodach działania, a także wiedzy na temat kierunków rozwoju przestępczości transgranicznej, tym samym przyczyniając się do planowania działań operacyjnych. 45. Europol odgrywa podstawową rolę we wspieraniu, zapobieganiu, analizowaniu oraz ściganiu przestępczości na całym terytorium Unii. Rada Europejska wzywa Radę do udzielenia Europolowi niezbędnego wsparcia oraz zapewnienia odpowiednich środków. W najbliższym czasie rola Europolu będzie zapewne większa, gdyż będzie on miał dostęp do danych operacyjnych zgromadzonych w krajach członkowskich oraz przyznane mu będzie prawo występowania do państw członkowskich z wnioskami o rozpo- 295

9 częcie, prowadzenie oraz koordynowanie dochodzeń, jak również będzie mógł tworzyć wspólne zespoły śledcze dla niektórych rodzajów przestępstw, uwzględniając uprawnienia systemu kontroli sądowej, właściwego w poszczególnych państwach członkowskich. 46. Pragnąc wzmocnić walkę ze zorganizowaną przestępczością, Rada Europejska zdecydowała o utworzeniu jednostki, nazwanej EUROJUST, w skład której weszliby prokuratorzy krajowi, urzędnicy związani z wymiarem sprawiedliwości oraz równorzędni sobie oficerowie policji z poszczególnych państw członkowskich (zgodnie z ustawodawstwem krajowym). EUROJUST byłby odpowiedzialny za koordynowanie działań prokuratur krajowych oraz wspieranie dochodzeń w sprawach karnych z dziedziny przestępczości zorganizowanej, przede wszystkim na podstawie analiz Europolu i w ścisłej współpracy z Europejską Siecią Sądową (European Judicial Network); szczególnym zaś celem byłoby uproszczenie rekwizycji sądowych. Rada Europejska wzywa Radę do przyjęcia niezbędnych instrumentów prawnych do końca 2001 r. 47. Należy powołać Europejską Akademię Policyjną (European Police College), w ramach której będzie można szkolić wyższych urzędników odpowiedzialnych za stosowanie prawa. Początkowo działalność Akademii będzie oparta na sieci istniejących już ośrodków szkoleniowych. Akademia powinna być otwarta dla przedstawicieli zainteresowanych krajów kandydujących. 48. Nie negując potrzeby wielopłaszczyznowych działań, jakie określono w Traktacie Amsterdamskim oraz Planie Działań z Wiednia, Rada Europejska uznaje, że w sprawach dotyczących prawa karnego istota współpracy powinna polegać na przyjęciu wspólnych definicji, aktów oskarżenia oraz sankcji w początkowo nielicznych, ale szczególnie ważnych dziedzinach, jak np.: przestępczość w zakresie finansów (pranie brudnych pieniędzy, korupcja, fałszowanie euro), przemyt narkotyków, handel ludźmi, a zwłaszcza przestępcze wykorzystywanie kobiet, seksualne wykorzystywanie dzieci, przestępstwa z dziedziny technologii informacyjnych oraz ochrony środowiska. 49. Ze względu na fakt, że w poważnych przestępstwach gospodarczych coraz większą rolę odgrywają aspekty podatkowe i celne, Rada Europejska wzywa państwa członkowskie do udzielania sobie określonej pomocy prawnej podczas czynności śledczych oraz w trakcie dochodzeń w sprawach o poważne przestępstwa gospodarcze. 50. Rada Europejska podkreśla znaczenie poszukiwania wszechstronnych rozwiązań problemów związanych z narkotykami. Rada Europejska wzywa Radę do przyjęcia europejskiej strategii zwalczania przestępczości narkotykowej na lata (przed spotkaniem Rady Europejskiej w Helsinkach). X. Specjalne działania związane z walką z praniem brudnych pieniędzy 51. Pranie brudnych pieniędzy to rdzeń zorganizowanej przestępczości, toteż walka z tym procederem powinna być prowadzona nieustannie. Rada Europejska jest zdecydowana czuwać, aby zostały podjęte konkretne kroki na rzecz ścigania, zamrażania, zajmowania oraz konfiskowania przedmiotów pochodzących z przestępstw. 52. Państwa członkowskie są zobowiązane do szybkiej i pełnej implementacji dyrektywy w sprawie prania brudnych pieniędzy, Konwencji Strasburskiej z 1990 r., zaleceń Zespołu Zadaniowego ds. Działań Finansowych (Financial Action Task Force), dotyczy to również ich wszystkich terytoriów zależnych. 296

10 53. Rada Europejska wzywa Radę i Parlament Europejski do przyjęcia, tak szybko jak to możliwe, projektu modyfikacji dyrektywy dotyczącej prania brudnych pieniędzy przedstawionego niedawno przez Komisję. 54. Ze względu na konieczność ochrony danych poprawy wymaga przejrzystość transakcji finansowych oraz praw właścicielskich do przedsiębiorstw korporacyjnych, jak również tryb wymiany informacji między jednostkami wywiadu finansowego (Financial Intelligence Units) w sprawach budzących podejrzenia transakcji. Wymiarowi sprawiedliwości oraz jednostkom wywiadu finansowego powinno zostać przyznane prawo kontroli oraz uzyskiwania informacji niezbędnych w tropieniu przestępstwa prania brudnych pieniędzy, bez względu na klauzule tajności wynikające z prowadzonej działalnością bankowej lub komercyjnej. Rada Europejska wzywa więc Radę do przyjęcia koniecznych do osiągnięcia tego celu regulacji. 55. Rada Europejska wzywa do zbliżania przepisów krajowych w zakresie prawa karnego oraz postępowania karnego dotyczących prania brudnych pieniędzy (ściganie, zamrażanie i konfiskowanie funduszy). Zakres działalności przestępczej, na którą składają się przestępstwa, z jakimi wiąże się pranie brudnych pieniędzy, powinien być ujednolicony i w miarę szeroko zakreślony we wszystkich państwach członkowskich. 56. Rada Europejska wzywa Radę do przekazania Europolowi kompetencji w ogólnych kwestiach związanych z praniem brudnych pieniędzy, bez względu na rodzaj przestępstwa, którego następstwem jest proceder prania pieniędzy. 57. Należy opracować wspólne standardy, które pozwolą przeciwdziałać wykorzystywaniu spółek lub innych przedsiębiorstw zarejestrowanych poza obszarem jurysdykcji Unii do ukrywania dochodów pochodzących z przestępstw oraz do prania brudnych pieniędzy. Unia oraz państwa członkowskie powinny się porozumieć z państwami trzecimi, w których istnieją tzw. oazy podatkowe, w sprawie zapewnienia przejrzystej i skutecznej współpracy w dziedzinie wzajemnej pomocy prawnej, uwzględniając zalecenia Zespołu Zadaniowego ds. Działań Finansowych. 58. Komisja jest zobowiązana przygotować raport na temat krajowych regulacji z zakresu prawa bankowego, finansowego oraz przedsiębiorstw, które negatywnie wpływają na współpracę międzynarodową. Rada jest proszona o opracowanie wniosków płynących z takiego sprawozdania. MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spotkania Rady Europejskiej D. Wzmocnione działania zewnętrzne 59. Rada Europejska podkreśla, że wszystkie kompetencje i instrumenty pozostające w gestii Unii, szczególnie w sferze stosunków zewnętrznych, muszą być wykorzystywane w jednolity sposób w celu budowy obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Zagadnienia z zakresu wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych powinny zostać skoordynowane z procesami związanymi z formułowaniem, a także wdrażaniem innych polityk i działań Unii. 60. Należy w pełni wykorzystać możliwości, jakie otwierają nowe instrumenty wprowadzone przez Traktat Amsterdamski w zakresie działań zewnętrznych, w szczególności dotyczy to wspólnych strategii i układów zawieranych przez Wspólnotę z państwami trzecimi oraz układów zawieranych na podstawie art. 38 Traktatu o UE. 61. Należy jasno zdefiniować priorytety polityczne oraz cele i środki w działaniach zewnętrznych prowadzonych przez Unię w sferze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrz- 297

11 nych. Rada, ściśle współpracując z Komisją, jeszcze przed spotkaniem Rady Europejskiej, jakie odbędzie się w czerwcu 2000 r., powinna opracować specjalne zalecenia w sprawie celów polityki oraz środków stosowanych w działaniach zewnętrznych Unii w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, w tym kwestie tymczasowych rozwiązań strukturalnych. 62. Rada popiera współpracę regionalną w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, w tym współpracę państw członkowskich oraz krajów trzecich graniczących z Unią. W tym kontekście Rada wyraża satysfakcję z konkretnych i praktycznych rezultatów, jakie przynosi współpraca w tych kwestiach w regionie Morza Bałtyckiego. Rada Europejska przywiązuje szczególną wagę do współpracy regionalnej i rozwoju regionu bałkańskiego. Unia Europejska z zadowoleniem odnotowuje decyzję o zorganizowaniu przez rząd włoski w pierwszej połowie 2000 r. europejskiej konferencji na temat rozwoju i bezpieczeństwa w rejonie Adriatyku i Morza Jońskiego, w której zamierza uczestniczyć. Ta inicjatywa będzie istotnym wsparciem działań podejmowanych w ramach Paktu Stabilności dla Europy Południowo-Wschodniej. Załącznik Skład, metody pracy oraz ustalenia praktyczne co do organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu Karty Podstawowych Praw UE, zgodnie z wnioskami Rady Europejskiej z Kolonii A. Skład organu (i) Członkowie (a) Szefowie państw lub rządów krajów członkowskich Piętnastu reprezentantów szefów państw lub rządów państw członkowskich. (b) Komisja Reprezentant przewodniczącego Komisji Europejskiej. (c) Parlament Europejski Szesnastu członków Parlamentu Europejskiego wyznaczonych przez Parlament. (d) Parlamenty narodowe Trzydziestu członków parlamentów krajowych (po dwóch z każdego parlamentu krajowego) wyznaczonych przez te parlamenty. Jeżeli członkowie organu nie mogą uczestniczyć w spotkaniu, mogą ich zastąpić wyznaczone przez nich osoby. (ii) Przewodniczący i wiceprzewodniczący organu Przewodniczący będzie wybierany przez ten organ. Jeśli członek Parlamentu Europejskiego, członek parlamentu krajowego lub przedstawiciel przewodniczącego Rady Europejskiej nie zostanie wybrany przewodniczącym, będzie on wiceprzewodniczącym organu. 298

12 Członek Parlamentu Europejskiego pełniący obowiązki wiceprzewodniczącego będzie wybierany przez wchodzących w skład tego organu członków Parlamentu Europejskiego. (iii) Obserwatorzy Dwóch przedstawicieli Trybunału Sprawiedliwości wybieranych przez Trybunał. Dwóch przedstawicieli Rady Europy, w tym jeden reprezentant Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. (iv) Organy Unii Europejskiej, które zostaną zaproszone do wyrażania swojej opinii: Komitet Ekonomiczno-Społeczny Komitet Regionów Rzecznik Praw Obywatelskich (v) Wymiana poglądów z krajami kandydującymi Odpowiednia wymiana poglądów z krajami kandydującymi powinna odbywać się na forum całego organu lub za pośrednictwem przewodniczącego. (vi) Zapraszanie innych organów, grup społecznych i ekspertów do wyrażenia opinii Inne organy, grupy społeczne i eksperckie mogą zostać zaproszone do wyrażenia swych opinii. (vii) Sekretariat Sekretariat Generalny Rady zapewni organowi obsługę sekretarską. Aby zagwarantować właściwą koordynację, zostaną ustanowione bliskie kontakty z Sekretariatem Generalnym Parlamentu Europejskiego, Komisją i w odpowiednim zakresie z sekretariatami parlamentów krajowych. MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spotkania Rady Europejskiej B. Metody pracy (i) Przygotowanie Przewodniczący organu, ściśle współdziałając z wiceprzewodniczącymi, zaproponuje plan pracy organu i wykona inne odpowiednie prace przygotowawcze. (ii) Przejrzystość procedur Zasadą jest, że posiedzenia organu oraz przedstawiane dokumenty powinny być jawne. (iii) Grupy robocze Organ może ustanowić grupy robocze ad hoc, które powinny być otwarte dla wszystkich członków ciała. (iv) Przygotowywanie projektów Na podstawie planu pracy uzgodnionego przez organ, Komitet ds. Projektu Karty, złożony z przewodniczącego, wiceprzewodniczącego oraz przedstawiciela Komisji, jednocześnie korzystając z pomocy Sekretariatu Generalnego Rady, opracuje wstępny projekt Karty, uwzględniając propozycje zgłoszone do projektu przez każdego z członków organu. 299

13 Każdy z trzech wiceprzewodniczących powinien regularnie prowadzić konsultacje z tym gremium, do którego należy. (v) Opracowanie projektu Karty przez organ Jeśli przewodniczący, w porozumieniu z wiceprzewodniczącym, uzna, że tekst projektu Karty opracowany przez organ może uzyskać ostateczną akceptację wszystkich stron, przekaże go Radzie Europejskiej, zgodnie ze zwykłą procedurą przygotowawczą. C. Ustalenia praktyczne Organ powinien się spotykać w Brukseli (na przemian) w siedzibie Rady i Parlamentu Europejskiego. Podczas posiedzeń będą miały zastosowanie zasady dotyczące używania języków państw członkowskich w instytucjach wspólnotowych. 300