Kultura samorząd rozwój

Transkrypt

1 1(38)2013 styczeń ISSN w numerze: Wspólne sprawy Małopolski 3 Dobre praktyki w dziedzinie kultury 4-5 Jubileusze Forów 7-9 Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej 13 Okiem eksperta 16 Żywcem zamurowana, czyli o atrakcyjności muzeów słowo od wydawcy: Szanowni Państwo, Początek roku sprzyja podsumowaniom i namysłom nad tym, co nas czeka w wymiarze prywatnym i zawodowym. Jaki będzie ten 2013 rok? Czy ta 13 na końcu zwiastuje problemy, czy wręcz przeciwnie? Wiemy, że dla wielu samorządów ten rok nie będzie łatwy. Dobiegający końca okres programowania oznacza zamknięcie wielu konkursów, co prowadzi do zmniejszenia strumienia środków europejskich dla gmin. Niezakończona sprawa zmian przepisów oświatowych nakazuje liczyć się z dalszymi istotnymi wydatkami na tę sferę. Są też jaśniejsze punkty. Trwają negocjacje dotyczące nowych środków. Choć nie jest jeszcze znany ich poziom wiadomo, że nadal one będą i wiadomo, że będą niemałe. Nie będą one uruchomione w 2013 roku, lecz to właśnie w tym roku wykonane być muszą różne działania, które zaowocują większą zdolnością do absorbcji tych środków przez gminy. Wiemy już, że promowane będą projekty większe, często wykraczające poza obszar powiatu. To właśnie teraz musimy nauczyć się przygotowania i realizacji takich projektów, stworzyć mechanizmy współpracy i rozstrzygania sporów, wykreować liderów, którzy udźwigną ciężar odpowiedzialności. Znając polską skłonność do indywidualizmów nie będzie to proste zadanie. Wierzę jednak, że samorządowcy Małopolski potra ią wzbić się ponad małostkowość i znaleźć rozwiązania słuszne z punktu widzenia interesu wspólnego. A tymczasem nie zapominajmy, że nie mamy się czego wstydzić. Bądźmy dumni z tego, co wspólnie dokonaliśmy. Patrzmy optymistycznie. Ufajmy, że i z ewentualnymi trudnościami 2013 roku także potra imy sobie poradzić. Tego na 2013 rok życzę wszystkim liderom samorządowym w Małopolsce i ich współpracownikom. Janusz Olesiński Dyrektor FRDL MISTiA Rynkowe meandry sektora kultury Kultura samorząd rozwój Forum Sekretarzy Samorządów Polski Południowej zostało uhonorowane Medalem Województwa Małopolskiego Str. 9 Jest rzeczą bezsporną, iż istnieje sprzężenie zwrotne pomiędzy kulturą jako czynnikiem rozwoju a tym, że istotą kultury jest rozwój. Zwłaszcza ścisły związek kultury z tak zwaną nową ekonomią, z kwestiami szybkiej komunikacji, z kreacją, innowacyjnością, kapitałem ludzkim nie budzi dziś wątpliwości. Według ostatnich danych kapitał ludzki to 65% bogactwa w świecie, a więc inwestowanie w kulturę to fundament rozwoju gospodarczego. Patrząc choćby na doświadczenia naszych sąsiadów, łatwo sobie uświadomić, jak złożoną i skomplikowaną materią jest dzisiaj to, co Niemcy określają jako Kulturindustrie, czy nawet Kulturwirtschaft, a co Anglicy nazywają culture industries. Jest to wielki sektor, który generuje wzrost, zwłaszcza na poziomie regionalnym, i który oczywiście kreuje znaczący rynek pracy. Wyraźny jest dzisiaj w krajach Europy Zachodniej trend, który można podsumować w ten sposób: następuje deinstytucjonalizacja, deetatyzacja i decentralizacja kultury. Sektor publiczny wycofuje się wprawdzie z bezpośredniego finansowania kultury, ale w większości krajów europejskich kultura to nadal sprawa państwa. Tyle tylko, że to państwo nie chce się bezpośrednio angażować w kulturę. Decentralizacja nie powinna więc wykluczać nowoczesnego mecenatu państwa, a odpaństwowienie kultury winno łączyć się harmonijnie z jej upublicznieniem i uspołecznieniem. Globalizacja i tak zwana komodyfikacja, czyli utowarowienie kultury oraz szybkie zmiany modelu konsumpcji, a wreszcie zmiany ustroju państwa i jego decentralizacja po roku 1998 w sposób naturalny zmieniły również położenie kultury w Polsce. Wyraźna asymetria pomiędzy polityką i ekonomią z jednej strony, a tracącą swoją tradycyjnie wysoką pozycję sferą kultury, prowadzi do nieuchronnych konfliktów. Jest przy tym rzeczą niezwykle charakterystyczną, iż dokonywane po roku 1989 w Polsce zmiany w sektorze kultury nie były rezultatem wewnętrznej ewolucji sektora, ale przede wszystkim funkcją reform zewnętrznych, w tym tak fundamentalnych jak: demokratyzacja państwa, reforma samorządowa, decentralizacja, prywatyzacja, zmiany systemu podatkowego czy wreszcie integracja europejska. Równocześnie w większości krajów naszego regionu przechodzących po roku 1989 trudne procesy transformacji kultura postrzegana była przede wszystkim jako balast, jako tradycyjne obciążenie budżetu, a nie jako katalizator zmiany. Tymczasem transformacja w kulturze, zwłaszcza wobec globalizacji i integracji europejskiej, jest zjawiskiem szczególnie złożonym i wielowarstwowym. Dotyczy również spóźnionych w naszej części Europy procesów modernizacyjnych, sfery świadomości społecznej oraz szybkich zmian otoczenia kultury, zmian modelu konsumpcji i gwałtownej komercjalizacji, wreszcie rewolucji informacyjnej. Szczególną rolę w tej grze zaczął odgrywać w Polsce samorząd terytorialny. Nie ulega przy tym wątpliwości, iż reforma administracyjna wprowadzona 1 stycznia 1999 roku stała się fundamentem nowego, zdecentralizowanego modelu zarządzania kulturą w Polsce. Nastąpiło wówczas gwałtowne przejście od daleko posuniętej centralizacji (jeszcze w czasie tzw. pilotażu w 1993 roku minister kultury i wojewodowie bronili się przed przekazaniem samorządom w wielkich miastach wielu instytucji kultury, które już wówczas powinny być skomunalizowane) do skrajnej decentralizacji. Siłę tego sukcesu osłabiły nie tylko niedoszacowane budżety przekazywanych samorządom instytucji, ale też brak nowoczesnej ustawy o instytucjach 2

2 2 kultury. Ich upodmiotowienie i nowoczesny system finansowania ciągle pozostają w sferze postulatów. Za decentralizacją nie poszło też przekształcenie struktury celowej i funkcjonalnej Ministerstwa, które mimo zmiany nazwy nie tylko nie potrafiło zareagować na nowe wyzwania, ale z coraz większym trudem wykonuje swoje obowiązki organizatora i administratora najważniejszych instytucji kultury w państwie. W wyniku reformy administracyjnej przeprowadzonej przez rząd Jerzego Buzka udział kultury w budżecie państwa spadł do 0,4% (poniżej granicy błędu statystycznego). W odróżnieniu od służby zdrowia, edukacji czy szkolnictwa wyższego kultura przestała generować jakąkolwiek istotną presję na budżet centralny! W roku 2000 publiczne wydatki na kulturę w Polsce należały do najniższych w Europie, stanowiąc 11% wydatków publicznych na kulturę w Danii, 13% wydatków we Francji, 24,5% wydatków w Niemczech, 44% wydatków w Estonii i 83% wydatków na jednego mieszkańca na Węgrzech. Na koniec pierwszej dekady polskiej transformacji rozwój sektora kultury ograniczały fundamentalne bariery wymagające szybkiego przezwyciężenia. Po pierwsze była to bariera doktrynalna czyli postrzeganie kultury jako sektora nieprodukcyjnego, elementu nadbudowy, jako narodowego sacrum wyłączonego z obiegu i rachunku ekonomicznego. Na tle pasywności kolejnych ekip rządowych w reformowaniu sektora kultury w Polsce to samorząd terytorialny przyjął na siebie zasadniczy ciężar polskiej transformacji w kulturze, wykorzystując po roku 2004 fundusze europejskie dla modernizacji infrastruktury kulturalnej. Kluczowa rola funduszy europejskich dla zmiany oblicza sektora kultury w Polsce jest już dzisiaj dobrze widoczna zwłaszcza na poziomie regionalnym i lokalnym. Stało się to również możliwe dzięki włączeniu kultury jako jednego z obszarów interwencji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego do nowego pakietu legislacyjnego polityki spójności Unii na lata To dlatego również można było w latach dofinansować w Polsce z funduszów europejskich ponad 3700 inwestycji w sektorze kultury na kwotę ponad 13 miliardów złotych! Akcesja wymusiła najpierw proces dostosowywania polskich rozwiązań legislacyjnych w obszarze kultury do standardów Unii Europejskiej. Ewolucja polityki Unii wobec kultury od zasady subsydiarności po włączenie kultury do systemu polityki spójności wzmocniła kluczową rolę funduszów strukturalnych w nakładach Unii Europejskiej na kulturę. Również Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm Finansowy stały się ważnymi instrumentami wsparcia sektora kultury w Europie Środkowej i Wschodniej za pośrednictwem Brukseli. Fundusze te stały się nie tylko szansą dla modernizacji polskich instytucji kultury i lepszego wykorzystania zasobów naszego dziedzictwa kulturowego, ale odegrały również rolę katalizatora w polskim myśleniu o miejscu kultury w rozwoju kraju. Wdrażanie funduszy europejskich w zakresie projektów inwestycyjnych w sektorze kultury przyczyniło się do zmiany finansowania kultury, zarządzania kulturą oraz szerzej myślenia o kulturze. Lokomotywami tej zmiany w myśleniu o miejscu kultury stały się w Polsce przede wszystkim wielkie miasta. To one najszybciej dojrzały do wykorzystania kultury jako koła zamachowego swego rozwoju. Jest to zjawisko charakterystyczne dla wielu państw Europy Środkowej przechodzących po roku 1989 transformację. Samorządy wielkich miast wyprzedziły w tym nowym myśleniu o kulturze rządy tych państw. To prawdziwy przełom. W Polsce testem na skalę tej dokonującej się szybko zmiany stał się przeprowadzony w latach konkurs na wyłonienie miasta-kandydata do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury Do konkursu zgłosiło się aż 11 miast, często nie kojarzonych jako ważne centra kultury. Już w pierwszym etapie konkursu miasta-kandydaci pokazały, iż MISTiA na Szlaku 1/2013 rozumieją, że kultura jest im potrzebna dla strategicznego rozwoju. Konkurs odbywał się wg nowych kryteriów i standardów wprowadzonych przez Unię. Bez wątpienia wpisał się więc też w proces nowego myślenia Komisji Europejskiej. Choć kultura nie jest głównym elementem polityki unijnej, przewodniczący Jose Manuel Barosso, powiedział jeszcze w 2004 roku, czyli po największej akcesji 10 państw, w tym Polski, że UE osiągnęła ten etap w swojej historii, gdy jej wymiar kulturowy dłużej nie może być ignorowany. Nowe, unijne zasady przygotowania przez miasta-kandydatów wniosków konkursowych spowodowały, że do programów zaproszono także obywateli. W tym też tkwił kolejny wielki sukces projektu ESK2016 w Polsce, polegający nie tylko na zmianie mentalnej klasy politycznej w samorządach największych miast, ale także na wyzwoleniu ogromnego potencjału energii, kreatywności, entuzjazmu w sektorze pozarządowym i uruchomieniu wielu ważnych obywatelskich inicjatyw w kulturze. Czy więc kultura polska po ponad dwudziestu latach transformacji znajduje się w punkcie wyjścia? Na pewno nie. Faktem niepodważalnym jest jej decentralizacja, a także dostosowanie do zasad ekonomii tak ważnych obszarów kultury jak np. rynek książki, rynek muzyczny czy kinematografia. Jednym z powodów słabości sektora kultury pozostaje ciągle bariera Polski resortowej. Kultura, rzekomo nieproduktywna, pracuje w istocie na inne sektory. Ten właśnie fakt w sposób oczywisty potwierdzają konieczność szybkiego przewartościowania w Polsce podejścia do zagadnień kultury i znacznie lepszego jej wykorzystania w procesie transformacji. W ciągu ponad 20 lat transformacji i sukcesu zmiany jaką przechodzimy, Polska nie wybiła się na żaden krok, który można by nazwać reformą sektora kultury. Więcej, kultura jest jedynym publicznym sektorem w Polsce, który nie został poddany głębszej reformie. W dużej mierze pozostaje jakby, szczególnie w warstwie instytucjonalnej, w fazie z przed 1989 roku. Nasz sektor kultury, szczególnie w jego publicznym wydaniu, nie nadąża za szybkością przemian w dzisiejszym świecie. Anachroniczny, nie nadążający za szybko zmieniającym się modelem konsumpcji system zarządzania kulturą musi zostać jak najszybciej zmieniony. Jest to warunek konieczny nie tylko dla przełamania wyraźnego impasu, ale i dla skutecznego uczestnictwa Polski w międzynarodowym rynku kultury. Wymaga to jednak zmiany oceny miejsca kultury w globalizującym się świecie i odczytania jej jako czynnika kreacji oraz ważnego katalizatora rozwoju społeczno-ekonomicznego. To również wielkie wyzwanie dla samorządów. To szansa na rozwój lokalny! prof. Jacek Purchla Dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie

3 Wspólne sprawy Małopolski Jerzy Miller Wojewoda Małopolski Kultura siłą napędową województwa Przyzwyczailiśmy się do tego, że Kraków postrzegany jest jako kulturalna stolica Polski. Powodem tego jest zapewne wszechobecne przekonanie o intensywności życia kulturalnego toczącego się w naszym mieście, rosnącej liczbie pochodzących stąd Noblistów czy wreszcie tysiącach odwiedzających nas z tego powodu turystów. Tymczasem kultura i sztuka nie są wyłącznie domeną Krakowa. Warto w tym miejscu podkreślić, że podział na kulturę wyższą i niższą nie ma tutaj wielkiego znaczenia, gdyż jedna i druga w tym samym stopniu decydują o naszej tożsamości. Rolą władz województwa, głównie samorządowych, jest zatem wspieranie wszelkich działań mających na celu przedstawianie bogatej oferty wydarzeń kulturalnych powstających poza znaczącymi ośrodkami, z dala od dużych skupisk ludzkich. Takie oddolne inicjatywy, których twórcami są często stowarzyszenia czy też osoby prywatne, bez pomocy państwa skazane są na funkcjonowanie w zamkniętych środowiskach i przestrzeniach, bez możliwości dotarcia do szerszych kręgów odbiorców. A to właśnie one często decydują o atrakcyjności wielu małopolskich miejscowości odwiedzanych przez turystów krajowych i zagranicznych. Nadszedł czas byśmy, zaspokoiwszy nasze podstawowe potrzeby materialne, zwrócili swoje zainteresowania w kierunku spraw wyższych. Pomocna w tym względzie może się okazać polityka kulturalna Unii Europejskiej kładąca duży nacisk na rozwój i propagowanie narodowej różnorodności. Jeżeli potraktujemy kulturę jako swego rodzaju produkt regionalny, to szybko zauważymy wielki potencjał drzemiący w Małopolsce. Sztuka jest bardzo mocnym nośnikiem kultury, tradycji i zwyczajów jej twórców. Jest również łatwym i wdzięcznym sposobem prezentowania swojej odmienności i wyjątkowości na tle innych regionów czy tradycji. Wbrew pozorom przeciętni Europejczycy, w tym i my sami, niewiele wiemy o innych narodach. Często też nasza wiedza, oparta o stereotypy, znacząco odbiega od stanu faktycznego. Szeroko pojęta kultura, na którą składa się teatr, malarstwo, taniec czy muzyka, to doskonały sposób poznawania drugiego i pokazywania siebie. O potencjale naszego województwa nie stanowi wyłącznie ilość stref przemysłowych czy niski poziom bezrobocia, ale też wyjątkowa wartość dodana w postaci bogactwa tworzonej tutaj kultury. Wystarczy ją tylko pokazać. Taki też nam przyświecał zamysł, gdy zaprosiliśmy do udziału w oprawie artystycznej Małopolskiego Spotkania Opłatkowego przedstawicieli mniejszości narodowych i etnicznych. Marek Sowa Marszałek Województwa Małopolskiego Połączyć to, co było kulturalnie podzielone Małopolska długo czekała na tak niezwykłe miejsce, jakim jest Małopolski Ogród Sztuki. Każdy może być z niego dumny. Od dawna wielu spacerujących po Krakowie mieszkańców i przyjezdnych zastanawiało się, co to za obiekt powstaje przy Rajskiej. Teraz, gdy każdy może do niego swobodnie wejść, zobaczyć od środka i poznać, dowiedzieć się, czym zajmują sie pracujący tam ludzie i do czego w ogóle służy, możemy czuć wyjątkową dumę. Takiej konstrukcji, która cieszyłaby się uznaniem architektów i ekspertów jeszcze przed oddaniem do użytku, do tej pory nie było. Tak jak nie było takiego miejsca, które spełniałoby tak wiele funkcji jednocześnie i które oferowałoby tak wiele możliwości. To budynek, który ma służyć sztuce i pokazywać jej różnorakie oblicza w sposób otwarty i przyjazny dla każdego. Przyjść, wejść i korzystać może każdy. Małopolski Ogród Sztuki ma służyć wszystkim: artystom, mieszkańcom, turystom i tym, którzy zechcą odwiedzić jego progi. Ograniczeń wiekowych nie ma. Głównym celem Małopolskiego Ogrodu Sztuki ma być także likwidacja barier i stworzenie miejsca przyjaznego dla osób niepełnosprawnych, ubogich, starszych i tych zagrożonych społecznym wykluczeniem. Nie da się słowem powiedzieć o MOS, tak jak da się powiedzieć o teatrze, że grają w nim przedstawienia. I właśnie w różnorodności tkwi jego siła. MOS wypełnia pewną lukę na mapie kulturalnej Krakowa. Do tej pory brakowało takiego miejsca, w którym twórcy z wielu dziedzin mogliby tworzyć wspólne projekty. W MOS dzieci, młodzież, dorośli seniorzy, artyści, koneserzy sztuki, twórcy i amatorzy znajdą miejsce, wsparcie i wspólną przestrzeń do pracy i realizacji swoich planów artystycznych. Młodzi artyści mogą liczyć na zachętę do dalszego rozwijania talentów i pasji. Jedynym ograniczeniem jest wyłącznie wyobraźnia. Dla samorządu województwa zapewnienie mieszkańcom godnych warunków do spotkań z kulturą zawsze było jednym z najważniejszych wyzwań. Dlatego tak otwarcie podchodzimy do innego dużego projektu kulturalnego Centrum Muzyki. Chcemy poznać, jakie są opinie mieszkańców Krakowa i całej Małopolski, jakie są ich oczekiwania na temat tej naprawdę dużej inwestycji. Stąd pomysł ogłoszenia konkursu na koncepcję architektoniczną. Czekamy na ciekawe pomysły, które później poddamy pod publiczną debatę i rozwagę. Oba te przykłady, zarówno wybudowany i otwarty Małopolski Ogród Sztuki, jak i pomysł na Centrum Muzyki, świadczą o naszej otwartości i dużej wadze, jaką przykładamy do inwestycji w kulturę. Mam nadzieję, że mieszkańcy całej Małopolski, nie tylko Krakowa, znajdą w sobie nie tylko śmiałość, ale też przyjemność w regularnym korzystaniu z usług naszych instytucji kultury, takich jak Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie, Opera Krakowska czy Teatr im. Juliusza Słowackiego. Po to każdego roku wspieramy małopolskie instytucje kultury kwotą przekraczającą 100 mln zł, by właśnie dobrze służyły one naszym mieszkańcom, by sprawiały im przyjemność i uczyły kultury. MISTiA na Szlaku 1/2013 3

4 Kulturalna Małopolska Małopolskie Forum Kultury Od pięciu lat przy FRDL MISTiA funkcjonuje Małopolskie Forum Kultury. Jest ono platformą współpracy, wymiany doświadczeń i informacji, tworzoną przez osoby zarządzające instytucjami kultury w Małopolsce. Działania podejmowane w ramach Małopolskiego Forum Kultury niewątpliwie implikują animacyjny wymiar realizowanych przedsięwzięć. Ożywiają środowiska lokalne, odkrywają twórczy potencjał jednostek i grup, zachęcają do działania w różnych przestrzeniach kulturowych, promują i inspirują rozmaite formy życia społeczno-kulturalnego. Dzięki takim inicjatywom, małopolskie instytucje kultury mogą być centrami informacji i aktywizacji społeczności lokalnej w miejscowościach, w których funkcjonują. Szczególnie w małych miasteczkach i na wsiach są często jedyną formą kontaktu mieszkańców z kulturą oraz platformą do podejmowania inicjatyw społecznych, dlatego też za priorytetowy cel stawiają sobie upowszechnianie kultury oraz edukację i animację kulturalną starając się dostosować ofertę swoich placówek do potrzeb odbiorców, ale także czasu, w którym mogą oni aktywnie uczestniczyć w kulturze. Małopolskie Forum Kultury umożliwia integrację i współpracę pracowników małopolskich instytucji kultury. Dzięki cyklicznym spotkaniom, przyczynia się do rozwoju wiedzy fachowej i ciągłego podnoszenia poziomu kompetencji pracowników instytucji kultury oraz podejmowania działań na rzecz wspólnych, ważnych dla kultury spraw. W trakcie swojej 5-letniej działalności wypracowało kilka trwałych produktów, m.in.: Comiesięczne sesje szkoleniowokonsultacyjne Konferencje o tematyce kulturalnej Aplikowanie o fundusze na wspólną realizację projektów kulturalnych Imprezy kulturalne o charakterze interdyscyplinarnym Patronaty nad wybranymi wydarzeniami kulturalnymi w regionie Każdy, kto chciałby uczestniczyć w spotkaniach Małopolskiego Forum Kultury, proszony jest o zapoznanie się ze Statutem Forum dostępnym na stronie oraz wypełnienie i odesłanie deklaracji członkostwa do FRDL MISTiA: pocztą na adres: ul. Szlak 73a, Kraków faxem na numer: (12) na adres poczty elektronicznej: alyzwa@mistia.org.pl Anna Łyżwa Koordynator Małopolskiego Forum Kultury Dobre praktyki w dziedzinie kultury Festiwal Święto Ogrodów Organizowany corocznie przez Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego, krakowskie stowarzyszenie Ogrody Sztuki i Klub Muzyki Współczesnej Malwa w Krakowie, Festiwal Święto Ogrodów jest niezwykłą imprezą, podczas której przez kilkanaście dni czerwca małopolskie parki i ogrody stają się miejscami inicjatyw i działań kulturalnych, edukacyjnych, integracyjnych i społecznych. W tym czasie, w Krakowie i innych miejscach Małopolski, można wziąć udział w bezpłatnych koncertach, wernisażach, spektaklach, a także wykładach, spotkaniach, prezentacjach przygotowanych przez instytucje i prywatne osoby biorące udział w Festiwalu, w pięknych sceneriach ogrodów i parków. A wszystko po to, by propagować małopolskie ogrody jako miejsca odpoczynku i relaksu oraz odrębne gałęzie sztuki zwane ogrodowymi architekturę, literaturę, muzykę, malarstwo, teatr, 4 fot. Halina Reczyńska-Molik poezję, rzeźbę itp. Festiwal Święto Ogrodów jest także doskonałą, a zarazem jedyną okazją do odwiedzenia tych zielonych zakątków Małopolski, które nie są powszechnie dostępne na co dzień, jak ogrody królewskie, przyklasztorne, czy prywatne. Podejmowanymi działaniami chcemy sprawić, aby małopolskie ogrody i parki były przez większą część roku szeroko wykorzystywane jako miejsca inicjatyw i działań kulturalnych, edukacyjnych, integracyjnych i społecznych. Jan Baryła Pomysłodawca Festiwalu Święto Ogrodów MISTiA na Szlaku 1/2013 Gorlice Biblioteki-Cyfrowe latarnie Na stronie internetowej Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Stanisława Gabryela w Gorlicach nie przypadkiem wita odwiedzających cytat Umberto Eco: Tak więc, jeśli biblioteka jest, jak chce tego Borges, modelem wszechświata, staramy się uczynić z niej wszechświat na miarę człowieka, a przypominam, że biblioteka na miarę człowieka to znaczy także biblioteka radosna, (..) a zatem biblioteka, do której chodzi się chętnie i która przeobrazi się stopniowo w wielką machinę spędzania wolnego czasu ( ). Wiem, że UNESCO zgadza się ze mną: `Biblioteka (..) powinna być łatwo dostępna, a jej bramy otwarte dla wszystkich członków wspólnoty, którzy mogą swobodnie z niej korzystać bez względu na rasę, kolor skóry, narodowość, wiek, płeć, wyznanie, język, stan cywilny i poziom wykształcenia`. Tacy chcemy być, taka jest nasza misja. Szukamy sposobów jej realizacji. Dobrą okazją stał się projekt Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, przygotowany w partnerstwie z tarnowskim Stowarzyszeniem Miasta w Internecie, pn. Polska Cyfrowa Równych Szans. Jak piszą pomysłodawcy na stronie Polska Cyfrowa Równych Szans (PCRS) to największe przedsięwzięcie dotyczące edukacji cyfrowej Polaków 50+ w historii naszego kraju! Przeszkolono 2614 Latarników Polski Cyfrowej, którzy rozpoczęli różne tradycyjne, nowatorskie, rewolucyjne formy pracy z osobami po pięćdziesiątce, przywracając ich współczesnemu cyfrowemu światu, a im podnosząc jakość i komfort życia. Od 2006 r. Miejska Biblioteka Publiczna w Gorlicach wprowadza seniorów w cyfrowy świat i chętnych nigdy nie brakuje. Co można powiedzieć po przystąpieniu do projektu i rozpoczęciu pierwszych szkoleń? Zamienić znane przekleństwo w błogosławieństwo: Obyś wielu seniorów uczył! Bo są cudowni, wspaniali, twórczy, entuzjastyczni, dowcipni, czasem rozbrajający. Na pierwsze spotkanie informacyjne przyszło 90 osób! Czterdzieścioro absolutnie początkujących. Od spotkań z nimi zaczęliśmy. Prowadzimy obecnie pięć grup i choć to my, Latarnicy, uczymy ich, pożytki są obustronne: Mów wolno, krótko i prosto. Powtarzaj często, nie pędź. Szukaj słownych odpowiedników w rzeczywistym, dobrze znanym i oswojonym świecie. W styczniu rozpoczniemy zajęcia tematyczne. Zaproponowaliśmy 20 obszarów i

5 zapisali się wszyscy! Dziewięćdziesiąt osób! A już trwają zapisy do kolejnych grup początkujących, kilkadziesiąt osób czeka cierpliwie na wiosnę. W kraju, w którym wszyscy na wszystko narzekają miło jest powiedzieć, że coś się udało. Ministerstwu Administracji i Cyfryzacji pomysł, Stowarzyszeniu Miasta i Internecie wdrożenie projektu. Latarnicy Polski Cyfrowej są tylko (i aż) trybikiem w tym systemie. Ale trybikiem, który napędza cały mechanizm. Ten mechanizm nazywa się Nowoczesna Polska. Magdalena Miller Latarnik Polski Cyfrowej Dyrektor MBP w Gorlicach Wolbrom jakość oferty Dom Kultury w Wolbromiu ze względu na bliskość takich ośrodków jak Kraków czy Katowice, ma do czynienia z rynkiem kulturalnym o bardzo dużych wymaganiach. Aby im sprostać, musieliśmy zmienić nasz sposób patrzenia na kulturę. Staje się ona produktem, a jako taki, wymaga traktowania jej w kategoriach wysokich standardów. Naszym sposobem na działalność stało się dążenie do tego, aby oferta, jaką tworzymy, była konkurencyjna i najlepsza z możliwych, by odbiorcy kultury mogli zostać u nas. Taktyka ta sprawdziła się w stu procentach. Na imprezy przychodzi bardzo wiele osób, często wypełniając salę widowiskową do ostatniego miejsca; co więcej, przyjeżdżają do nas ludzie z całej Małopolski i Śląska, a bilety na najlepsze imprezy wykupywane są z dużym wyprzedzeniem. Oferta kulturalna Domu Kultury w Wolbromiu obejmuje koncerty największych gwiazd, prezentujemy spektakle najlepszych teatrów, zapraszamy wspaniałe grupy kabaretowe i kabaretowo-muzyczne. Wszystkie te imprezy nie miałyby tak dobrego przyjęcia, gdyby nie prace na rzecz poprawienia wizerunku i wyglądu Domu Kultury, które obejmowały gruntowne remonty budynku na zewnątrz a także przearanżowanie wnętrz i nadanie im zupełnie nowej jakości. Dzięki pomocy Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i sponsorów podjęliśmy się niełatwego zadania cyfryzacji Kina Radość. Cyfryzacja kina stała się także potężnym impulsem do budowania społecznej sieci wsparcia. Działamy dla ludzi, więc powinni oni czuć się współgospodarzami naszego Domu Kultury. To oni decydują, co się będzie działo w Wolbromiu i jaki kształt będzie miała oferta kulturalna. Kino, które bez cyfryzacji z pewnością musiałoby zostać zamknięte, jest wspólnym dobrem mieszkańców. Pokazał to koncert charytatywny Ratujmy wolbromskie kino, na którym zagrały zespoły O! Ela! (dawni Chłopcy z Placu Broni) i Püdelsi. Przy pełnej sali licytowano płyty i gadżety z dedykacjami gwiazd, które zaangażowały się w akcję ocalenia kina. Kiedy kultura staje się produktem, oferta instytucji kulturalnej musi być najlepsza. Budujemy markę, a ona staje się znana już nie tylko wśród lokalnej społeczności, ale także w całym regionie. Mamy bardzo bogate plany, bo wiemy, że odbiorcy kultury czekają na to, co najlepsze. I to chcemy im dać. Karina Stempel-Gancarczyk Dom Kultury w Wolbromiu Miechów Centrum Aktywności Lokalnej Od stycznia 2012 r. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Miechowie realizuje wspólnie z Oddziałem PTTK w Miechowie oraz Stowarzyszeniem Edukacji Nieformalnej Meritum w Krakowie projekt Miechowskie Centrum Aktywności Lokalnej. Jest to innowacyjny ośrodek szkoleniowo-badawczy, napędzany pracą, zaangażowaniem, inicjatywą i kreatywnością mieszkańców. Centrum rozpoczęło działalność dzięki wsparciu finansowemu w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. W działania Centrum zaangażowano 75 uczniów i 10 nauczycieli z 5 miechowskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Uczestniczyli oni w 3 ścieżkach szkoleniowych: Młody Miechowianin, Młody Obywatel oraz Młody Przedsiębiorca. Młodzież uczestniczyła w piętnastu 6-godzinnych spotkaniach. W ramach ścieżki Młodego Miechowianina uczniowie wzięli udział w spotkaniach z regionalistami, historykami, kulturoznawcami odkrywając bogactwo Ziemi Miechowskiej. Następnie uczestniczyli w trzech wyprawach badawczych, w trakcie których rozmawiali ze starszymi mieszkańcami powiatu, robili zdjęcia, skanowali stare fotografie, przeglądali kroniki, badali inskrypcje. Ścieżka Obywatela miała na celu zapoznanie starszych mieszkańców z prawami i obowiązkami obywatela Rzeczpospolitej, ale i swojego województwa, powiatu gminy. Przedstawione zostały prawa i obowiązki konsumenta. Przeprowadzono także warsztat metod i technik dziennikarskich. Uczestnicy ścieżki szkoleniowej mieli możliwość rozpoczęcia praktyki dziennikarskiej. Wyposażeni w sprzęt do utrwalania informacji (aparaty, kamery, dyktafony) przeprowadzili wywiady z lokalnymi politykami, urzędnikami, władzami, przedstawicielami społeczności lokalnej i dostali zadanie opisania i zrelacjonowania najważniejszych lokalnych historii. Ostatnia grupa odbyła szkolenie z zakresu zarządzania projektami, w ramach ścieżki Przedsiębiorca. Zdobyta na szkoleniu wiedza umożliwiła im stworzenie projektu na inicjatywę lokalną, organizowaną przez seniorów a skierowaną do szerszej społeczności miechowskiej. Najlepsze inicjatywy otrzymały dotację finansową umożliwiającą ich realizację. Wszystkie efekty prac zostały umieszczone na stronie internetowej która ma stanowić interaktywną bazę wiedzy o historii, kulturze, tradycjach ziemi miechowskiej, ale także o aktualnych wydarzeniach dziejących się na jej terenie. Maria Słuszniak Dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Miechowie Bolesław Centrum Kultury w sieci Konsumpcja kultury odbywa się nie tylko w świecie realnym, ale i w sieci. Wyzwanie dla instytucji kultury stanowi rozwój Internetu. Pojawia się wątpliwość, czy rozwój Internetu ogranicza, czy też wzmaga dostęp do kultury. Medioznawca, prof. Wiesław Godzic pisze, że żyjemy w takich czasach, że już nie trzeba wkładać marynarki i wiązać krawata, by wejść w przestrzeń publiczną i zetknąć się z kulturą. Spostrzeżenie trafne. Z dobrodziejstw Internetu i modnych mediów społecznościowych staramy się, mówiąc kolokwialnie, wyciągnąć jak najwięcej. Centrum Kultury aktywnie prowadzi nie tylko własną stronę internetową, ale i profile na portalach społecznościowych Nasza klasa i facebook. Postanowiliśmy umieścić w sieci galerię prac plastycznych, a także wydawnictw (z możliwością pobrania): Pismo Społeczno-Kulturalne Korzenie, Miesięcznik Samorządowy Bolesławskie Prezentacje, oraz wydawnictwa z serii Bolesławskie Zeszyty Historyczne, głównie te, których nakład został już wyczerpany. Cieszy także fakt, że do obecności na facebooku przekonuje się coraz więcej osób w średnim wieku. Uczestnictwo na facebooku i prowadzone tam akcje reklamowe przedsięwzięć przynoszą same korzyści i to bez ponoszenia kosztów ze strony instytucji. Wierzę, że dzięki obecności na portalach społecznościowych instytucja publiczna, jaką jest Centrum Kultury staje się przyjazna i otwarta na potencjalnych klientów, zyskując przy tym sympatię użytkowników korzystających z nowych technologii. Barbara Rzońca Dyrektor Centrum Kultury w Bolesławiu MISTiA na Szlaku 1/2013 5

6 Strategia Rozwoju Kultury Miasta Torunia do roku 2020 Bierzemy kurs na kulturę! Pod takim hasłem odbywały się w Toruniu konsultacje roboczej wersji Strategii Rozwoju Kultury Miasta Torunia do roku Dokument został przygotowany przez ekspertów FRDL MISTiA. Okres od 5 października 2011 r. do 19 listopada 2012 r. był dla nas czasem wytężonej pracy nad bardzo poważnym i skomplikowanym dokumentem, stanowiącym o głównych przesłaniach polityki kulturalnej Torunia. Kto nie zna Mikołaja Kopernika? Któż choć raz nie próbował słynnych toruńskich pierników? Kto nie wie, że nie tylko w Pizie krzywa wieża jest atrakcją turystyczną? Ale już niewiele osób wie, gdzie jest jedno z najnowocześniejszych Centrów Sztuki Współczesnej. A takie miejsce jest właśnie w ponad 200-tysięcznym Toruniu. Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu to jedna z najciekawszych galerii sztuki będąca swego rodzaju forum spotkań, to miejsce, skąd rozlega się głos w dyskusji o kondycji współczesnego świata i problemach coraz bardziej wyalienowanego człowieka. Toruń to nie tylko nomen omen Znaki Czasu. To wiele innych symbolicznych i magicznych znaczeń oraz miejsc. Gdzieś obok CSW, w bliskości monumentalnej gotyckiej zabudowy sakralnej, stoi Planetarium, wpatrzone w kosmos i szukające tam prawdy o wszechświecie. Miłośnicy teatru i innych artystycznych działań giną w przepastnych czeluściach gigantycznej szafy, oddając się sztuce Baju Pomorskiego, arcyciekawego miejsca na kulturalnej mapie Polski. W zaułkach Starego Miasta grają na różnych instrumentach uliczni grajkowie, a w licznych klubach młodzi artyści konfrontują się ze współczesnym odbiorcą sztuki. Toruń to miasto magiczne, posiadające atmosferę niezwykłości. Nie bez powodu sami torunianie mówią o swoim mieście, że jest Krakowem północy lub też Małym Krakowem. Władze Miasta inwestują w kulturę, bo jest ona jednym z najsilniejszych motorów jego rozwoju. Daje to określone efekty, gdyż Toruń jest w czołówce miast w Polsce, które na kulturę wydają najwięcej w stosunku do całego budżetu. Z badań, jakie przeprowadzone 6 zostały przez ekspertów MISTiA, wynika że wydatki na kulturę w 2009 roku sięgały 6% całego budżetu. Te inwestycje widać gołym okiem. Nie bez powodu władze miasta i środowiska kultury podjęły próbę przygotowania swojej aplikacji w konkursie na Europejską Stolicę Kultury w 2016 roku, rywalizując z takimi miastami, jak Warszawa, Łódź czy Wrocław. I pomimo wygranej Wrocławia, Toruń nie ma się czego wstydzić. To dzięki zaangażowaniu Wydziału Kultury i całej rzeszy środowisk kultury w przygotowanie aplikacji powstało wiele ciekawych imprez, które rozwijają się do dnia dzisiejszego i mają szansę stać się produktami kulturowymi Torunia, jak choćby Międzynarodowy Festiwal Światła Skyway, który, ściąga całe rzesze turystów, miłośników architektury i dobrej elektronicznej muzyki. Wiara w powodzenie i pewność posiadanych potencjałów pozwala Toruniowi sięgać zdecydowanie wyżej i mierzyć się wizją swej kultury z miastami europejskimi. Prowadzone analizy pokazały, że to Miasto ma potencjał, często jeszcze nieodkryty, czasami tylko słabo dostrzegany. Wszystko, co zostało dotąd powiedziane nie oznacza, że kultura w Toruniu nie ma swoich problemów. Jest ich aż nadmiar, i to one stały się powodem, dla którego władze Miasta zdecydowały się powierzyć pracę nad Strategią zewnętrznej firmie. Prace przebiegały według określonego planu, a ich podstawowym założeniem było to, aby strategia odzwierciedlała problemy, potrzeby, możliwości i aspiracje Torunia a zatem, by była ona jak najbardziej toruńska. Wymagało to, przede wszystkim, spotkań i rozmów z ludźmi kultury zarówno tymi reprezentującymi publiczne, jak i społeczne oraz prywatne podmioty działające w kulturze. Praca nie należała do łatwych, ale była jedną z najbardziej przyjemnych. Trudność polegała na specyfice miasta, wynikającej z jego historii, ale też i ze współczesnych uwarunkowań, choćby tych związanych z poczuciem przegranej w konkursie na Europejską Stolicę Kultury oraz z bliskości i konkurencyjnych (rywalizacyjnych) stosunków z Bydgoszczą, mającą też swoje aspiracje w dziedzinie kultury. Trzeba też było się zmierzyć z szerokim spektrum organizacji pozarządowych działających w kulturze, z częstym brakiem chęci ich głębszego zaangażowania się w proces wypracowania założeń strategicznych dla kultury, natomiast dość chętnie przyjmujących rolę fot. Jacek Kwiatkowski MISTiA na Szlaku 1/2013 krytyka o zupełnie odmiennych poglądach. Innym utrudnieniem związanym z tą pracą był fakt kurczących się finansów publicznych, co ma niestety wpływ na możliwości podejmowania odważnych wyzwań w działalności kulturalnej. Trudno tu nie wspomnieć również o nasilającej się konkurencji innych miast, które też chcą wykorzystać swój, często bogaty potencjał dziedzictwa kulturowego do akceleracji swojego rozwoju. Mimo wielu trudności i przeszkód, dzięki wytężonej pracy przedstawicieli Urzędu Miasta, miejskich i wojewódzkich instytucji kultury oraz środowisk kultury prężnie działających w Toruniu, udało się przygotować i poddać ocenie społecznej dokument strategii. Strategia Rozwoju Kultury Miasta Torunia jest otwarta na wysoką jakościowo ofertę kulturalną, na nowych twórców, ale i na tych mniej wyrobionych odbiorców oferty kulturalnej. Uwzględnia ona tworzenie produktów kulturowych dających Toruniowi należne miejsce na mapie kulturalnej Polski i Europy, stwarza warunki dla ekspresji twórczej mieszkańców, otwierając miejskie instytucje kultury w formule inkubatorów kultury, daje też szanse nowym trendom w sztuce, czyniąc Toruń swego rodzaju miejscem debiutu artystycznego. Uwzględniono również bogate i właściwie nienaruszone dziedzictwo kulturowe, dając podstawy do jego większej ochrony, ale też przyjaznego współczesności lepszego wykorzystania, przy zachowaniu równowagi w rozwoju całego Miasta, w tym dzielnic bardziej zaniedbywanych dotąd w ofercie kulturalnej. Wszystkie te cele spaja ten, który warunkuje ich skuteczność, czyli zapewnienie sprawności organizacyjnej i nowoczesnego zarządzania sferą kultury w Toruniu. W wyniku prac ekspertów FRDL MISTiA powstały cztery dokumenty: Raport o stanie kultury, dokument Strategii Rozwoju Kultury Miasta Torunia do Roku 2020, analiza rzeczowo-finansowa związana z wdrażaniem Strategii oraz wstępny program edukacji kulturalnej w Toruniu. Wszystkie dokumenty dostępne są na stronach internetowych Urzędu Miasta w Toruniu. Zachęcamy do zapoznania się nimi, ale przede wszystkim do odwiedzania Torunia i pozostawania w nim dłużej niż jeden dzień, by móc się delektować tą różnorodnością i niezwykle przyjazną i artystyczną atmosferą. Jacek Kwiatkowski Dyrektor Wydziału Programów i Projektów

7 Jubileusz 10-lecia Forum Pracowników Urzędów Stanu Cywilnego Samorządowcy o oświacie Kongres Oświaty Z okazji 10-lecia Forum Pracowników Urzędów Stanu Cywilnego, 10 grudnia 2012 r. w Krakowie odbyła się uroczysta konferencja. Uczestników spotkania powitał Janusz Olesiński, Dyrektor MISTiA. Konferencję rozpoczęły wystąpienia Mirosławy Stawarz, Przewodniczącej Forum oraz Anny Wójcik i Marty Kazior członkiń Zarządu, w których przedstawiły one10-letnią historię Forum. Następnie Lucyna Gajda, Dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego omówiła dotychczasową współpracę MUW z FUPSC. Dodatkowym, bardzo ciekawym i zabawnym elementem jej wystąpienia była prezentacja, historycznej już, bo z okresu PRL-u, instrukcji służbowej dla urzędników. Gościem Konferencji był Witalij M a k s y m e n k o, Konsul Generalny Ukrainy, który przedstawił zasady sporządzania aktów stanu cywilnego zmiany imion i nazwisk na Ukrainie. Uczestnicy kon- Już 10 lat minęło... Rok 2012 był rokiem jubileuszowym dla Forum Pracowników Urzędów Stanu Cywilnego przy MISTiA bowiem w maju 2002 r. powołano do życia nasze Forum. Na początku było nas około 50 osób, teraz, po dziesięciu latach mamy 110 członków. To dzięki ogromnej determinacji koordynatorki Forum Aleksandry Michty i Zarządu Forum, któremu do końca 2011 r. przewodniczyła Pani Krystyna Barbara Serwin, osiągnięto sukces w realizacji celów statutowych Forum, którymi są: działalność szkoleniowa, dyskusje problemowe, konsultacje, prowadzenie działalności informacyjnej, konfrontacje praktycznych możliwości realizacji zadań z obowiązującymi normami prawnymi oraz wnioskowanie zmian do odpowiednich organów, opiniowanie obowiązujących i projektowanych aktów prawnych, wzajemne wspieranie się członków Forum poprzez wymianę doświadczeń, rozwiązywaniu problemów z zakresu funkcjonowania usc. Nasze spotkania są bardzo interesujące, tym bardziej, że tematyka wypływa wprost z potrzeby uczestników. Służą rozwiązywaniu bieżących problemów, są okazją do wymiany doświadczeń, doskonalenia umiejętności i wzbogacania warsztatu pracy. Od wielu lat naszą działalność wspierają: Lucyna Gajda Dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie oraz Elżbieta ferencji mieli okazję wysłuchać także Przemysława Wypycha, Sędziego Sądu Rejonowego Kraków Krowodrza, który omówił historię i przepisy dotyczące imion i nazwisk. Członkowie Forum oraz osoby współpracujące (wykładowcy) z okazji jubileuszu zostali uhonorowani pamiątkowymi tabliczkami, które wręczył im Janusz Olesiński, Dyrektor MISTiA. Piękna sala Muzeum Historycznego, uroczysty charakter i oraz zespół muzyczny Flamenco, którego występ uświetnił spotkanie wszystko to sprawiło, że atmosferę i nastrój konferencji jej uczestnicy będą, mam nadzieję, pamiętać aż do następnego jubileuszu! Aleksandra Michta Obtułowicz Kierownik Oddziału tego Wydziału. Bardzo sobie to wsparcie cenimy. Godny podkreślenia jest również fakt, że naszym stałym wykładowcą jest Przemysław Wypych Sędzia Sądu Rejonowego dla Krakowa Krowodrzy, dla którego problemy uczestników Forum były inspiracją do specjalizowania się w tematyce rejestracji stanu cywilnego oraz zmiany imienia i nazwiska. W naszych spotkaniach uczestniczyli zacni goście, m.in. językoznawcy z Instytutu Języka Polskiego PAN, konsulowie różnych państw, pracownicy Archiwum Państwowego w Krakowie, wykładowcy krakowskich uczelni, oraz przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Chętnie korzystamy z przekazywanej nam wiedzy i ogromnie cenimy sobie te szkolenia. Spotkania naszego Forum służą nie tylko zdobywaniu wiedzy, ale także sprzyjają integracji środowiska pracowników urzędów stanu cywilnego. Jubileusz 10-lecia naszego Forum jest okazją do wyrażenia podziękowań wszystkim tym, którzy swoim zaangażowaniem i poświęceniem przyczynili się do jego sprawnego funkcjonowania. Mirosława Stawarz Przewodnicząca FPUSC Forum Wójtów Burmistrzów i Prezydentów Małopolski zainicjowało dyskusję nad funkcjonowaniem oświaty samorządowej. Zaproszono do niej reprezentantów wojewódzkich przedstawicielstw wójtów i burmistrzów z całego kraju. Inicjatywa ta zaowocowała Samorządowym Kongresem Oświaty, który odbył w Warszawie 26 i 27 września 2012 r. Pierwszy dzień poświęcony był obradom w 3 grupach dyskusyjnych dotyczących wpływu samorządu na jakość edukacji: zmiany legislacyjne, rozwiązania organizacyjne i zarządcze oraz szkolnictwo zawodowe. Miałem zaszczyt prowadzić obrady drugiej z tych grup. W wyniku pracy grup sformułowane i zatwierdzone zostały zmiany prawne, sprzyjające zmianie przepisów krępujących samorząd w kreowaniu polityki oświatowej. Propozycje te zostały zaprezentowane gościom w drugim dniu Kongresu. Prof. Michał Kulesza podkreślił, że samorząd często jest ubezwłasnowolniony i skrępowany przepisami prawa, przez co traci podstawy swego funkcjonowania. Szansę na poprawę sytuacji dostrzegł w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu. Oświata nie może być miejscem zamkniętym na zmiany, gdzie przepisy całkowicie krępują inicjatywy samorządu wtórował mu minister Michał Boni. Podkreślił znaczenie edukacji w przygotowaniu uczniów do radzenia sobie na przyszłym rynku pracy. Po przekazaniu posłom propozycji zmian w Karcie Nauczyciela i Ustawie o Systemie Oświaty głos zabrała minister Krystyna Szumilas. Państwa postulaty będą wnikliwie analizowane. (...) Deklaruję otwartość na rozmowy powiedziała pani minister. Z wielkim zainteresowaniem spotkało się wystąpienie prof. Jerzego Buzka, który zwrócił uwagę, że Polska jest na jednym z ostatnich miejsc w Europie, jeśli idzie o innowacyjność. Aby przełamać ten trend niezbędne są zmiany już na poziomie gimnazjum i szkół ponadgimnazjanych. Poprosiłem o komentarz uczestniczących w Kongresie: Adama Sołtysa Wiceprzewodniczącego Forum Wójtów i Małgorzatę Drużyńską Koordynator tego Forum. Wypowiadali się z ostrożnym optymizmem. Podkreślali jednak całkowity brak konkretów w wypowiedzi minister Szumilas. Musimy teraz czekać, lecz nie bezczynnie. Musimy, wszędzie gdzie to możliwe, przekonywać posłów do naszych propozycji. Od nich zależy, jaka będzie przyszłość oświaty samorządowej. Niech wypowiedź wójta Adama Sołtysa będzie wskazaniem dla samorządowców na najbliższą przyszłość. Janusz Olesiński Dyrektor FRDL MISTiA MISTiA na Szlaku 1/2013 7

8 Forum Skarbników Jednostek Samorządu Terytorialnego Małopolski powstało w listopadzie 1992 r. Odbyło się wówczas spotkanie założycielskie, w którym wzięło udział blisko 30 skarbników z ówczesnego województwa krakowskiego, nowosądeckiego i tarnowskiego. Zebrani wyrazili wolę powołania Forum Skarbników Gmin i potwierdzili potrzebę zaistnienia gremium, które pozwoli na doskonalenie kompetencji zawodowych tej grupy pracowników, a także stworzy płaszczyznę do wzajemnej wymiany poglądów i doświadczeń osób zarządzających finansami jst. Obecnie do Forum należy 185 skarbników (w tym 11 osób pracujących nieprzerwanie od pierwszego spotkania) gmin, miast, starostw powiatowych i związków gmin, reprezentujących województwo małopolskie, ale także śląskie, świętokrzyskie i podkarpackie. Podstawową formą pracy Forum jest działalność konsultacyjno-doradcza realizowana w trakcie comiesięcznych jednodniowych spotkań w siedzibie Instytutu, a także kilkudniowych sesji wyjazdowych. Spotkania te cieszą się sporym zainteresowaniem, gdyż oprócz konsultacji merytorycznych zawsze znajdujemy czas na rozmowy pomiędzy członkami Forum, a także z naszymi ekspertami. Jubileusz 20-lecia Forum Skarbników Jednostek Samorządu Terytorialnego Małopolski W ciągu 20 lat funkcjonowania Forum omówiono i przedyskutowano setki zagadnień dotyczących sfery finansów publicznych, a szczególnie gospodarki finansowej jst. W spotkaniach tych uczestniczą jako konsultanci i doradcy przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Prezesi i członkowie Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie, reprezentanci środowiska akademickiego Krakowa, pracownicy Urzędu Miasta Krakowa, Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Izby Skarbowej a także niezależni konsultanci. Gośćmi Forum byli także eksperci zagraniczni skarbnicy miasta Essen i Lille. Członkowie Forum przygotowywali kilkakrotnie wystąpienia w sprawie kolejnych nowelizacji ustawy o finansach publicznych. Przygotowano wniosek (skierowany do Ministra Finansów) w sprawie uzupełnienia dochodów jst na finansowanie zadań związanych z pomocą społeczną, z rezerwy subwencji ogólnej a także wystąpienie do Najwyższej Izby Kontroli odnośnie przyznawania, wykorzystywania i rozliczania dotacji przekazywanych jst na organizację wyborów. Przedstawicielka Forum uczestniczyła także Jubileuszowa konferencja Konferencja Perspektywy finansów samorządów terytorialnych, która odbyła się 9 października 2012 r. w Krakowie, była głównym punktem obchodów jubileuszu XX-lecia działalności Forum Skarbników Jednostek Samorządu Terytorialnego Małopolski. Tematy podjęte na konferencji dotyczyły pożądanych kierunków zmian w finansowaniu samorządów. Ewolucja systemu zasilania samorządów od początku jego funkcjonowania, przedstawiona przez prof. Marię Kosek- Wojnar, wykazuje jego związek ze zmianami w finansach publicznych Państwa, a w szczególności zmianami w systemie podatkowym. Zmiany w przepisach o finansowaniu samorządów nie tyle prowadziły do powstania spójnego systemu zasilania samorządów, co podążały za innymi zmianami w prawie. Konieczność zmian w systemie finansowania samorządów w kierunku wzmocnienia ich autonomii poprzez zwiększenie wagi dochodów własnych wydaje się więc być oczywista. Dążenie do większej samodzielności samorządów będzie, zdaniem prof. Krzysztofa Surówki, napotykać na przeszkody chociażby z tej przyczyny, że znaczna część dochodów samorządów pochodzi z transferów z budżetu państwa, a podmiot przekazujący środki w dyskusji, zorganizowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wspólnie z FRDL, nad nowelizacją ustawy o pracownikach samorządowych. Na prośbę prof. Regulskiego członkowie Forum przygotowali propozycję zmian w przepisach dotyczących funkcjonowania sfery finansów publicznych. W ostatnich latach Forum zorganizowało konferencje poświęcone następującym tematom: Kontrola finansowa i audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych Obligacje komunalne źródłem finansowania rozwoju jst Międzynarodowe i krajowe standardy rachunkowości w sektorze finansów publicznych Kondycja finansowa jst w Polsce w dobie kryzysu sektora finansów publicznych. Mirosława Karkowska Koordynator Forum Skarbników Jednostek Samorządu Terytorialnego Małopolski z natury rzeczy ma przewagę nad beneficjentem, narzucając m.in. mierniki stanowiące podstawę określania wysokości przekazywanych środków. Jako postulowane zmiany w systemie finansowania samorządów wymieniał prof. Krzysztof Surówka reformę podatku od nieruchomości, wprowadzenie dodatków zamiast udziałów w podatkach dochodowych i szukanie innych źródeł dochodów. Zmiany w zakresie finansów samorządowych dotyczą wielu aspektów, w tym szczególnie w zakresie konstrukcji uchwały budżetowej. Przedstawione przez Wojciecha Lachiewicza zmiany legislacyjne dotyczące uchwały budżetowej pokazują proces doskonalenia prawa w tym zakresie. Wciąż jednak pozostaje pole do optymalizacji przepisów prawa w tym zakresie. Można śmiało skonkludować, że system finansów samorządowych będzie ulegał zmianom, zarówno w celu jego doskonalenia, jak i z powodu konieczności jego dostosowania do zmieniającego się prawa. Piotr Budziak, Skarbnik Gminy Zabierzów, Wiceprezes Zarządu FSJSTM 8 MISTiA na Szlaku 1/2013

9 Uroczyście swój jubileusz 20-lecia działalności obchodziło Forum Sekretarzy Samorządów Polski Południowej. Głównym merytorycznym akcentem obchodów była konferencja, która odbyła się 4 grudnia 2012 roku. W reprezentacyjnej auli Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie zgromadziło się ponad 100 sekretarzy miast, gmin i powiatów z Małopolski, Śląska, Podkarpacia i Województwa Świętokrzyskiego. Uczestników i gości konferencji powitał Dyrektor MISTiA, Janusz Olesiński. Prezes Zarządu, Stanisława Szołtysek przedstawiła Jubileusz 20-lecia Forum Sekretarzy Samorządów Polski Południowej Fragmenty wystąpienia Stanisławy Szołtysek, Prezesa FSSPP podczas konferencji z okazji 20-lecia Forum główne dokonania Forum, które miały miejsce w trakcie 20 lat działalności. Wyzwania, które dzisiaj stoją przed administracją publiczną zarysował w wystąpieniu prof. dr. hab. Mirosław Stec, który zwrócił uwagę na rosnące oczekiwania wobec władz lokalnych nie jest już wystarczającym ograniczanie się do zaspokajania potrzeb bieżących, konieczne jest strategiczne, wieloletnie planowanie lokalnych potrzeb rozwojowych. Informacje o działaniach Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, mających na celu wzmacnianie potencjału samorządu terytorialnego przekazał sekretarzom Adam Misiuwianiec, zastępca dyrektora Departamentu Współpracy z Jednostkami Samorządu Terytorialnego w MAC. Wicemarszałek Województwa Małopolskiego, Roman Ciepiela, zwrócił w swoim wystąpieniu uwagę na cechy, jakie winny charakteryzować dobrego sekretarza, m. in. umiejętność eksperymentowania, motywowania pozostałych współpracowników oraz wizjonerstwo. Uczestnicy konferencji mieli też możliwość wirtualnego spotkania z Różą Thun, Posłanką do Parlamentu Europejskiego, która podczas internetowego przekazu z Brukseli podkreśliła wagę działań podejmowanych przez lokalne samorządy i ich wpływ na procesy decyzyjne w Unii Europejskiej. Wicemarszałek Roman Ciepiela wręczył Medal Województwa Małopolskiego przyznany Forum Sekretarzy Samorządów Polski Południowej przez Samorząd Województwa Małopolskiego z okazji jubileuszu 20-lecia oraz w podziękowaniu za rozwijanie idei samorządności i pracę na rzecz Małopolski i jej mieszkańców. W imieniu Forum Medal odebrała Stanisława Szołtysek, Prezes Forum. Małgorzata Drużyńska Koordynator FSSPP Kiedy w 1992 r. odbywały się pierwsze spotkania w bardzo wąskim gronie, nikt nie myślał, że dobrowolna organizacja osób pełniących funkcje sekretarzy gmin przetrwa aż do dziś i stanie się w naszym kraju jedną z wiodących organizacji zrzeszających sekretarzy gmin i powiatów. Dziś Forum liczy ponad 160 członków sekretarzy gmin, miast i powiatów z Polski Południowej głównie z Małopolski, ale także ze Śląska, Podkarpacia i Świętokrzyskiego. ( ) Te lata funkcjonowania Forum, to czas wypełniony pracą i wytrwałym realizowaniem zadań, za które odpowiada samorząd. Organizacja, jaką jest Forum, daje nam poczucie wspólnoty, pomoc wzajemną, dzielenie się doświadczeniami, wykorzystywanie dobrych praktyk i możliwość wyrażania uzgodnionej opinii całego środowiska. Stara się być otwarta na wszelkie problemy środowiska samorządowego i urzędniczego. W naszej działalności sporo jest elementów promowania właściwego modelu sprawowania funkcji sekretarza w jst. Kieruje nami przede wszystkim przekonanie o konieczności zapewnienia niezakłóconego funkcjonowania sprawnej i efektywnej administracji samorządowej inicjującej i wspierającej rozwój gmin. W szczególności przekonanie o konieczności zapewnienia ciągłości w pracy urzędu niezależnie od zawirowań gospodarczych czy politycznych i społecznych. ( ) Wkroczyliśmy w XXI wiek, nasz kraj staje się coraz nowocześniejszy, jesteśmy w Unii Europejskiej. Nasza samorządowa administracja musi się zmieniać, musi stać się adekwatna do zachodzących w społeczeństwie zmian. Musi stać się nowoczesna i być nowocześnie zarządzana. Dla nas urzędników oznacza to: profesjonalne zarządzanie organizacją publiczną, doskonalenie umiejętności planowania i zarządzania strategicznego w samorządach, w tym przede wszystkim zarządzania projektami konieczność upowszechniania tzw. myślenia projektowego, wdrażanie nowoczesnych metod zarządzania zasobami ludzkimi (nabory, konkursy, motywowanie, ocenianie, szkolenia nowoczesne zarządzanie wymaga nowych kompetencji, a więc zdobywania nowych kwalifikacji), podniesienie poziomu świadczonych usług publicznych (wypracowywania jasno sprecyzowanych standardów i wskaźników efektywności pracy od administracji klienci oczekują przychylności, usprawnienia pracy, skrócenia czasu załatwiania spraw, przejrzystości procedur oraz pełnej i zrozumiałej informacji), doskonalenie struktur organizacyjnych oraz procedur działania administracji publicznej z perspektywy realizacji celów, budowanie profesjonalnego systemu komunikacji z mieszkańcami, z organizacjami społecznymi, przedsiębiorcami, kształtowania odpowiedniego wizerunku gmin (powiatów), władz samorządowych, urzędów i starostw działania PR, racjonalizację wydatków, nacisk na kontrolę wyników działania, kształtowanie wysokich standardów etycznych (przeciwdziałanie korupcji, zasady etyczne i moralne). Wysoka jakość i nowoczesność zarządzania musi być zatem priorytetem samorządu. W sposób oczywisty wydaje się, że to właśnie sekretarz gminy/powiatu powinien mieć kompetencje do realizowania tych zadań. Możliwość osiągania wytyczonych celów przez gminy i powiaty uzależniona jest wprost od sprawnej administracji. ( ) Coraz częściej samorządy podejmują wyzwania związane z nowoczesnością. Sprostanie im wymaga ciągle coraz to nowszych instrumentów i sposobów funkcjonowania. Projektowanie tych zmian, ich wdrażanie i monitorowanie to właśnie rola sekretarzy. Jednak znaczenie tej funkcji, przypisywanie określonych ról, ważnych ról, naszym zdaniem, nadal nie idzie w parze z uregulowaniami ustawowymi. MISTiA na Szlaku 1/2013 9

10 Projekt w ramach poddziałania PO KL Pomoc osobom zwalnianym z pracy Skutki trwającego kryzysu gospodarczego odczuwają także mieszkańcy Małopolski. Słabnące wyniki przedsiębiorstw są przyczyną ich restrukturyzacji, co nierzadko przekłada się na zwolnienia pracowników. Bezrobocie rośnie, a do urzędów pracy zgłasza się coraz więcej osób bezrobotnych oraz firm planujących dalsze zwolnienia. Aby przeciwstawić się tym negatywnym zjawiskom i pomóc osobom, które utraciły pracę, FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie realizuje projekt pod nazwą Reintegracja zawodowa osób dotkniętych negatywnymi skutkami procesów restrukturyzacji małopolskich przedsiębiorstw w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki , Poddziałanie Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie, który jest współfinansowanyprzezunięeuropejskąwramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Udzielana w ramach projektu pomoc skierowana jest do mieszkańców Małopolski, chcących utrzymać aktywność zawodową na rynku pracy lub zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą. Grupa docelowa projektu to osoby, które: przewidziane są do zwolnienia lub zagrożone zwolnieniem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, zatrudnione u pracodawców przechodzących procesy adaptacyjne i modernizacyjne, były zatrudnione u pracodawców przechodzących procesy adaptacyjne i modernizacyjne i utraciły pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy przed dniem przystąpienia do projektu. Z uwagi na obecnie występującą trudną sytuacją na rynku pracy dla nauczycieli i planowaną reorganizację placówek szkolnych, projekt obejmuje szczególnym wsparciem również tę grupę zawodową. W projekcie mogą wziąć 10 również pracodawcy chcący przyjąć uczestników na praktyki lub staże. Rekrutacja do projektu rozpoczęła się w połowie listopada 2012 r., a dokumenty można było składać w trzech Punktach Rekrutacyjnych: w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu. Zorganizowana została też druga tura rekrutacji na początku stycznia 2013 r. Na osoby, których wnioski zostały pozytywnie rozpatrzone czekają dwie ścieżki wsparcia. Dla chcących uzyskać nowe kwalifikacje przygotowano specjalistyczne warsztaty z technik aktywnego poszukiwania pracy, kursy zawodowe oraz praktyki i staże w wybranych firmach, a także wsparcie psychologiczne i doradcze w okresie poszukiwania pracy. Nowosądecka Akademia Samorządowa Strategie Rozwoju dla 14 gmin W grudniu 2012 r. zespół ekspertów MISTiA zakończył prace nad opracowaniem dokumentów strategicznych dla 14 gmin powiatu nowosądeckiego partnerów projektu pn.: Nowosądecka Akademia Samorządowa. Strategie Rozwoju Gmin na lata powstały w ramach wykonania umowy zawartej pomiędzy powiatem nowosądeckim Powiatowym Centrum Funduszy Europejskich w Nowym Sączu a Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej. Realizacja zadania podzielona była na kilka etapów. Etap pierwszy zakładał inwentaryzację dotychczasowych dokumentów planistycznych, będących w posiadaniu gmin. Bezpośrednim efektem prac stał się raport zawierający m.in. przegląd najważniejszych elementów poszczególnych strategii rozwoju, bądź innych dokumentów strategicznych. Analizie poddano elementy diagnostyczne strategii, wizje i misje, analizy SWOT, kierunki rozwoju, cele i zadania. Wykazano m.in., że wszystkie gminy cechują podobne uwarunkowania rozwojowe, co odzwierciedlały zbieżne ze sobą kierunki rozwoju i cele strategiczne oraz występowanie niektórych przypadkach dodatkowych zasobów, np. walorów uzdrowiskowych determinujących określone ścieżki rozwoju. Kolejnym etapem było opracowanie nowych Strategii Rozwoju, odzwierciedlających obecne potrzeby i aspiracje wspólnot lokalnych, a także uwarunkowania płynące z nowej perspektywy finansowej UE na lata W trakcie prac szczególną uwagę zwrócono MISTiA na Szlaku 1/2013 Natomiast osoby planujące założenie własnej działalności mogą między innymi skorzystać ze szkolenia, które przygotuje ich do prowadzenia firmy, indywidualnego doradztwa oraz otrzymać dofinansowanie o maksymalnej wysokości 40 tysięcy złotych. Szczegółowe informacje można otrzymać pisząc na adres: reintegracja@mistia.org.pl, na stronie internetowej oraz telefonicznie: w Paweł Chałupczak Wydział Programów i Projektów na założenia i wytyczne zawarte w dokumentach wyższego rzędu, tj.: w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego i Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata , a także w Subregionalnym Programie Rozwoju dla subregionu sądeckiego. Specjalną diagnozę stanu obecnego w 14 gminach powiatu nowosądeckiego przeprowadzono w oparciu o metodologię zastosowaną do delimitacji subregionów funkcjonalnych województwa małopolskiego. Prace prowadzone nad przygotowaniem dokumentów planistycznych oparte były o model ekspercko-partycypacyjny. W gminach odbyły się spotkania prezentacyjne opracowanych projektów Strategii wraz z elementami prac warsztatowych. Po spotkaniach wprowadzono modyfikacje i przekazano ostateczne wersje dokumentów. Ponadto, w ramach realizacji usługi konsultanci MISTiA przeszkolili pracowników 14 urzędów w zakresie wdrażania systemu monitoringu i ewaluacji Strategii. Dawid Hoinkis Wydział Programów i Projektów

11 Eksperci MISTiA na Ukrainie Młodzi z inicjatywą Regionalny system szkolenia trenerów przedsiębiorczości w ukraińskim systemie edukacyjnym Projekt ten FRDL MISTiA realizował od marca do grudnia 2012 r. wspólnie z Zachodnioukraińskim Regionalnym Centrum Szkoleniowym ze Lwowa oraz NGO Bussines Initiatives z Iwano-Frankowska. Celem projektu było opracowanie ukraińskiego modelu kształcenia przedsiębiorczości w szkołach I-III stopnia w Zachodniej Ukrainie (województwa: lwowskie, iwano-frankowskie, tarnopolskie, zakarpackie, czerniowieckie, równieńskie). W długim horyzoncie czasu, zrealizowane w ramach projektu działania mają się przysłużyć aktywizowaniu młodzieży ukraińskiej do podejmowania działalności gospodarczej oraz rozwoju sektora prywatnego. Skąd taka tematyka projektu? Po bliższym przeanalizowaniu sytuacji gospodarczej na Ukrainie oraz systemu wsparcia dla rozwoju przedsiębiorczości w tym kraju, okazuje się, że jest to jeden z najbardziej aktualnych problemów. Przesłanki realizacji projektu Globalny kryzys gospodarczy mocno uderzył w ukraińską gospodarkę. W 2009 r. PKB Ukrainy spadło o 15 proc. był to najgorszy wynik w całej Europie. W kolejnych latach również obserwowano tendencje spadkowe. W zestawieniu krajów o największej wolności gospodarczej, Ukraina zajęła 162 miejsce na 179 badanych krajów ostatnie miejsce w Europie. Niekorzystne uwarunkowania społeczne i gospodarcze pogłębiają stagnację w zakresie aktywności ekonomicznej społeczeństwa ukraińskiego. Sytuacja ekonomiczna, która doprowadziła nie tylko do spadku pozycji Ukrainy w światowych rankingach, ale przede wszystkim miała realny wpływ na odczuwalne zubożenie jej mieszkańców, nie sprzyja procesom samozatrudniania, a ludzie, którzy nie mają zabezpieczonej przyszłości bytowej, nie są w stanie walczyć o cele wyższe. Stąd też zagadnienia związane z kształceniem przedsiębiorczości młodych pokoleń zaczęły nabierać bardzo poważnego znaczenia. Są dostrzegane przez władze centralne, regionalne oraz donatorów kształtujących priorytety pomocowe dla Ukrainy. Aktywizowanie młodzieży w kierunku przedsiębiorczości ma w przyszłości pomóc w łagodzeniu skutków ewentualnych kryzysów gospodarczych powinno radykalnie zwiększyć liczbę małych i średnich firm, bardziej elastycznych i odpornych na globalne zawirowania finansowe, które będą przeciwwagą dla wielkich przedsiębiorstw, dominujących obecnie w ukraińskiej strukturze gospodarczej. Założenia te są słuszne, ale powstaje pytanie jak aktywizować młodzież do zakładania działalności gospodarczej? Ukraiński system kształcenia młodzieży w zakresie przedsiębiorczości Głównym problemem okazał się nieefektywny system kształcenia młodzieży w zakre- sie przedsiębiorczości w szkołach I-III stopnia na terenie Ukrainy (odpowiedniki poziomu szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej w Polsce). Analizując szczegółowo zakres tematyczny dotyczący przedsiębiorczości realizowany w ukraińskich szkołach, należy stwierdzić, iż zagadnienia te należą do cyklu Edukacja Obywatelska, który obejmuje treści związane z zasadami demokracji, wśród których wymieniana jest przedsiębiorczość. Ponadto, obecność tych zagadnień w szkołach zależy wyłącznie od programu przyjętego przez kierownictwo szkoły. Biorąc pod uwagę, że zajęcia te w ogromnej większości bazują na tradycyjnym nauczaniu i w bardzo wąskim wymiarze godzinowym, nie przynoszą odpowiedniego skutku. Brakuje w nich ukierunkowania na aktywne formy zajęć, zainteresowania młodzieży danym tematem oraz podejścia interpersonalnego. Zdaniem uczniów lekcje przedsiębiorczości, jeżeli w ogóle są prowadzone, nie przygotowują ich do podjęcia działalności gospodarczej. Stąd też tak niewielu młodych ludzi myśli o założeniu firmy, która bardzo często okryta jest mitem niedostępności dla zwykłego obywatela brakuje wiedzy i odwagi. Działania projektowe Realizując projekt skupiliśmy się na opracowaniu i wdrożeniu efektywnej metodologii kształcenia młodzieży w zakresie przedsiębiorczości dla ukraińskich szkół oraz przygotowaniu fachowej kadry ukraińskich nauczycieli z tej tematyki trenerów przedsiębiorczości. Do podstawowych zadań projektu należały: Opracowanie ukraińskiego modelu metodologii kształcenia młodzieży w zakresie przedsiębiorczości z wykorzystaniem doświadczeń polskich; Realizacja Training of Trainers dla ukraińskich kandydatów na trenerów przedsiębiorczości (30 osób); Organizacja wizyt stażowych ukraińskich trenerów przedsiębiorczości w polskich instytucjach realizujących kształcenie młodzieży w zakresie przedsiębiorczości; Przeprowadzenie lekcji pilotażowych w 10 szkołach na terenie Zachodniej Ukrainy; Opracowanie i wydanie podręcznika dla trenerów przedsiębiorczości na Ukrainie; Przeprowadzenie konferencji dla przedstawicieli ukraińskiego środowiska oświatowego, administracyjnego i gospodarczego. Opracowana metodologia kształcenia przedsiębiorczości opiera się na zdobyciu przez kandydatów na trenerów umiejętności kształtowania kreacji młodych ludzi, wyobraźni i określonych cech osobowościowych charakterystycznych dla przedsiębiorcy, zdobywaniu i wdrażaniu wiedzy w zależności od aktualnych i przyszłych potrzeb uczestnika, na tworzeniu więzi (sieci) interpersonalnych pomiędzy uczestnikami życia gospodarczego oraz na budowaniu systemu motywacji osobistych do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Struktura metodologii opiera się na schemacie prezentującym trzy warunki skuteczności pomysłu na działalność gospodarczą i pozwala odpowiedzieć na trzy zasadnicze pytania: KTO? czyli CZŁOWIEK, CO? czyli POMYSŁ i JAK? czyli FIRMA. Działania projektu cieszyły się wielką popularnością wśród ukraińskich odbiorców. Planowana jest kontynuacja projektu, która będzie miała za zadanie przygotowanie innowacyjnych instrumentów nauczania przedsiębiorczości w ukraińskich szkołach gry symulacyjne, narzędzia interaktywne. Prezentacja rezultatów projektu odbyła się na konferencji zorganizowanej 8 grudnia 2012 r. w Iwano-Frankowsku. Jej uczestnikami byli przedstawiciele ukraińskich władz regionalnych, samorządów, dyrektorzy szkół, nauczyciele. Dyskutowano o potrzebie popularyzowania aktywnych metod kształcenia przedsiębiorczości na Ukrainie, koniecznych zmianach prawnych i finansowaniu podobnych projektów, wyrażając jednocześnie pełną gotowość do współpracy z polskimi partnerami. Wojciech Odzimek Wydział Programów i Projektów Projekt był współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2012 r. MISTiA na Szlaku 1/

12 Nowoczesne metody zarządzania w administracji Współpraca bliźniacza (Twinning) instrument współpracy partnerskiej wzmacniający samorządy lokalne i regionalne w działaniach kształtujących przyszłość Europy. Historia współpracy bliźniaczej Idea twinningu (współpracy bliźniaczej) narodziła się tuż po II wojnie światowej, kiedy to zrujnowana Europa potrzebowała licznych impulsów do jednoczenia się na wielu płaszczyznach łącznie ze współpracą pomiędzy całymi gminami, miastami i regionami. W 1951 roku do stymulowania tego typu współpracy powołano Radę Miast Europejskich, która od 1984 działa pod zmienioną nazwą: Rada Miast i Regionów Europy. Organizacja ta skupia samorządy lokalne i regionalne, zrzesza 53 krajowe związki miast, gmin i regionów z 39 państw. Razem związki te reprezentują około 100 tysięcy samorządów lokalnych i regionalnych. Założenia współpracy bliźniaczej Działania Rady Miast i Regionów Europy mają na celu przede wszystkim promowanie zjednoczonej Europy w oparciu o samorządy lokalne i regionalne. W dążeniu do zamierzonego celu Rada stara się kształtować przyszłość Europy poprzez wzmacnianie działań lokalnych i regionalnych, wpływać na prawodawstwo europejskie, wspierać wymianę doświadczeń na różnych poziomach oraz współpracować z partnerami w innych częściach świata. Twinning, czyli współpraca bliźniacza jest jednym z instrumentów współpracy partnerskiej. Jej założenia są bardzo proste potencjalnych partnerów musi łączyć przysłowiowy wspólny mianownik, np.: chęć promocji turystyki górskiej albo problemy wynikające z podobnej struktury etniczno-demograficznej, położenie na terenie o wysokim bezrobociu lub wyzwania związane z digitalizacją cennych archiwów. Przykłady można mnożyć. Aby ułatwić znalezienie partnera gminom, miastom lub regionom Rada Miast i Regionów Europy uruchomiła stronę internetową: www. twinning.org (dostępna również w polskiej wersji językowej), na której znajduje się specjalnie do tego przeznaczona wyszukiwarka. Istnieje tam również możliwość przedstawienia własnej oferty. Warto podkreślić, że twinning to długoterminowe zobowiązanie pomiędzy partnerami, a nie krótkoterminowe projekty partnerskie. Twinning powinien przetrwać zmiany przywództwa politycznego, przejściowe trudności jednego lub drugiego partnera. W ramach współpracy powinno się udzielać wsparcia w sytuacjach trudnych i kryzysowych, np. dużych powodzi, pożarów czy innych klęsk żywiołowych. Do osiągnięcia sukcesu niezbędne jest, by partnerstwo było poddawane regularnym przeglądom. Tego typu ewaluacja ma zapewnić aktualność i dynamikę partnerstwa. Należy zaznaczyć, że nie ma efektywnego partnerstwa bez aktywnego udziału obywateli. W związku z tym można spotkać się z praktyką ustanawiania specjalnej Rady/Komitetu partnerstwa skupiającej zarówno lokalnych urzędników, jak i obywateli. Taka praktyka świetnie sprawdza się w kilku miastach Polski, np. w Toruniu, Nowej Dębie czy Wronkach, istnieją także komitety regionalne np. Komitet Partnerski Ziemi Goślińskiej. Wyznaczanie kierunku dla współpracy bliźniaczej Współpraca bliźniacza czy partnerska może przybrać różne, mniej lub bardziej sformalizowane ramy. Przykładowo, współpraca nieformalna może odbywać się na zasadach wstępnych wspólnych działań, negocjacji itp. zmierzających w stronę podpisania umów roboczych. Natomiast współpracę formalną można podjąć po podpisaniu następujących dokumentów: umowy o współpracy na zasadzie miast bliźniaczych, umowy o partnerstwie między miastami, umowy branżowej lub po nadaniu/otrzymaniu honorowego tytułu miasta bliźniaczego. Co ciekawe, taki tytuł może również otrzymać miasto spoza Europy, pod warunkiem spełnienia kryterium miasta bliźniaczego. Należy zaznaczyć, że umowa na zasadzie miast bliźniaczych jest najwyższą formą partnerstwa opiera się na stałych elementach, podkreśla podobieństwa historyczne i kulturowe, zwyczajowo jest zawierana tylko z jednym miastem w danym państwie. Z kolei umowa o partnerstwie między miastami, określa zakres współpracy w różnych dziedzinach i może być zawierana z wieloma miastami czy regionami w danym kraju. Podobnie jest z umowami branżowymi, które dotyczą jednego obszaru współpracy. Rada Gminy podejmuje decyzje o kierunkach współpracy międzynarodowej, zgodne ze strategią rozwoju gminy oraz w koegzystencji z działaniami podejmowanymi w tym zakresie przez władze województwa. Obrane priorytety powinny być zbieżne z podstawowymi założeniami polityki zagranicznej RP. Dużą rolę w kształtowaniu współpracy międzynarodowej mogą mieć też czynniki społeczne, ekonomiczne, potencjał naukowy, znaczenie kulturotwórcze gminy, ale także położenie geograficzne. Ważne jest to, że rada gminy określa również cele, które chce osiągnąć w wyniku relacji z partnerem zagranicznym. Mogą nimi być np.: przyciągnięcie inwestorów, pobudzenie aktywności gospodarczej, przyciągnięcie turystów, promocja miasta/gminy, pozyskiwanie funduszy w ramach partnerstwa, podwyższenie kompetencji poprzez staże, szkolenia i wymiany zagraniczne, możliwość przeprowadzania międzynarodowych konferencji, spotkań, przejęcie dobrych praktyk związanych z zarządzaniem czy szeroko pojęta aktywizacja środowisk lokalnych. Wytyczone cele mogą być osiągane poprzez powszechnie stosowane instrumenty współpracy: wizyty władz, wspólne przedsięwzięcia, organizacja Dni gmin partnerskich, konferencje, kongresy, targi, udział w programach międzynarodowych, stworzenie misji gospodarczych, współpraca z mediami zagranicznymi i wiele innych. Warto wspomnieć o flagowym programie Komisji Europejskiej Europa dla Obywateli (Działanie 1 Aktywni obywatele dla Europy ). W ramach tego programu urząd lub podległa mu jednostka może ubiegać się o dofinansowanie fot. Marzena Milanowska projektów zorientowanych na współpracę miast bliźniaczych lub partnerskich w ramach dwóch poddziałań: spotkań mieszkańców miast partnerskich lub tematycznych sieci miast partnerskich. Finansowanie współpracy bliźniaczej Komisja Europejska wspiera współpracę bliźniaczą, dlatego wiele dotacji jest przeznaczonych na tego typu działania. Ostatnio beneficjantem programu zostały Sucha Beskidzka, Płońsk, Andrychów, Chojnice, Tuchów, Reńska Wieś, Jabłonka, Krotoszyn i Olkuskie Stowarzyszenie Miasta Partnerskie. Szczegółowe informacje na temat wniosków aplikacyjnych można znaleźć w Podręczniku Programowym dostępnym na stronie internetowej Komisji Europejskiej: Marzena Milanowska Stowarzyszenie Edukacji Nieformalnej Meritum 12 MISTiA na Szlaku 1/2013

13 Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Ekonomia społeczna to ma sens! Do połowy 2015 r. Małopolanie pragnący prowadzić działalność gospodarczą w formie spółdzielni socjalnej lub pracować w obszarze ekonomii społecznej mogą liczyć zarówno na bezzwrotną pomoc finansową, jak i bezpłatne szkolenia oraz doradztwo. Organizacje już działające w Małopolsce otrzymają bezpłatną pomoc szkoleniową i doradczą oraz pomoc w postaci usług prawnych, księgowych i marketingowych. Liderem projektu Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej jest Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej z siedzibą w Krakowie, a partnerami są: FRDL MISTiA, Towarzystwo Oświatowe Ziemi Chrzanowskiej z siedzibą w Chrzanowie, Stowarzyszenie Dobrej Nadziei z siedzibą w Krakowie, Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A. z siedzibą w Chrzanowie. Projekt jest adresowany do trzech głównych grup z terenu województwa małopolskiego: osób fizycznych, podmiotów ekonomii społecznej, jednostek samorządu terytorialnego, instytucji rynku pracy, instytucji pomocy społecznej. Oferta dla osób fizycznych dotacje na spółdzielnie socjalne Dla osób fizycznych chcących założyć spółdzielnię socjalną, przystąpić do niej lub podjąć w niej pracę przewidziano wsparcie szkoleniowo-doradcze z zakresu zakładania i prowadzenia spółdzielni socjalnej, wsparcie indywidualnego opiekuna w przygotowaniu biznesplanu, a przede wszystkim dotację w wysokości do 20 tys. zł na osobę zakładającą lub przystępującą do spółdzielni socjalnej oraz wsparcie pomostowe w wysokości 800 zł miesięcznie przez 6-12 miesięcy. szkolenia z zakresu zakładania podmiotów ekonomii społecznej Osoby fizyczne zainteresowane zakładaniem podmiotów ekonomii społecznej innych niż spółdzielnia socjalna mogą skorzystać z bezpłatnych szkoleń i doradztwa z zakresu zasad zakładania i prowadzenia podmiotów ekonomii społecznej. Przewidziano 3 edycje szkolenia po 60 godzin dydaktycznych z zakresu: tworzenia biznesplanu, marketingu, finansów, prawa, procesów grupowych, zarządzania kapitałem ludzkim oraz prawnych aspektów prowadzenia i zakładania podmiotów ekonomii społecznej. Uczestnicy szkolenia są dodatkowo objęci doradztwem indywidualnym w wymiarze 20 godzin na osobę w zakresie zgodnym z zapotrzebowaniem: rejestracja i prawne aspekty prowadzenia podmiotów ekonomii społecznej, marketing, biznesplan oraz finansowanie. Ponadto w każdej edycji odbędzie się jednodniowa wizyta studyjna we wzorcowym podmiocie ekonomii społecznej. Oferta dla podmiotów ekonomii społecznej Podmioty Ekonomii Społecznej (PES) to podmioty gospodarcze i społeczne działające we wszystkich sektorach, które charakteryzuje, wspólny dla wszystkch, bez względu na zakres, obszar i formę prawną działalności, zespół cech: pierwszeństwo celów indywidualnych i społecznych ponad zyskiem otwarte i dobrowolne członkostwo demokratyczna kontrola członków połączenie potrzeb członków/ użytkowników i/lub potrzeb ogólnych obrona i realizacja wartości solidarności i odpowiedzialności autonomiczne zarządzanie i niezależność od władz publicznych przeznaczanie wypracowanego zysku do realizacji celów stabilnego rozwoju, realizacji usług dla członków lub usług ogólnych. Do podmiotów ekonomii społecznej z Małopolski adresowane są szkolenia z zarządzania tymi podmiotami, a także usługi z zakresu doradztwa biznesowego, usługi marketingowe, księgowe i prawne. Są to m.in.: Szkolenia Menedżer Ekonomii Społecznej. Przewidziano 3 edycje szkolenia po 150 godzin dydaktycznych z zakresu prawnych aspektów prowadzenia PES, finansów PES, źródeł finansowania PES, marketingu, controlingu, zarządzania strategicznego, strategii rozwoju, współpracy z otoczeniem, fundraisingu i wolontariatu. Ponadto dla każdego z uczestników przewidziano doradztwo grupowe po 5 godzin dydaktycznych w każdym z 3 tematów: marketing, finanse i prawo, a także jednodniową wizytę studyjną we wzorcowym PES. Doradztwo biznesowe dla 30 spółdzielni socjalnych świadczone w ich siedzibie w wymiarze 50 godzin na spółdzielnię socjalną. Doradztwo biznesowe dla 100 małopolskich podmiotów ekonomii społecznej, świadczone w ich siedzibie, średnio 20 godzin na 1 PES, w tym doradztwo biznesowe z zakresu pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania, szczególnie pożyczek na rozwój z Działania 1.4 POKL. Usługi marketingowe, księgowe i prawne dla podmiotów ekonomii społecznej, w tym spółdzielni socjalnych przewidziano 250 bezpłatnych usług prawnych, księgowych, i marketingowych dla minimum 150 podmiotów ekonomii społecznej. Promocja ekonomii społecznej w Małopolsce Jednym z zadań Małopolskiego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej jest wzmacnianie procesu tworzenia i funkcjonowania Partnerstw Lokalnych na rzecz Rozwoju Ekonomii Społecznej tworzonych przez podmioty ekonomii społecznej, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje rynku pracy oraz instytucje pomocy i polityki społecznej w celu promocji ekonomii społecznej i zatrudnienia w tym sektorze. Służyć temu będą m.in. Fora Ekonomii Społecznej. W każdym z subregionów odbędzie się sześć edycji Forów o zróżnicowanej tematyce Promocja ekonomii społecznej w Małopolsce realizowana będzie także poprzez organizację Festiwali Ekonomii Społecznej połączonych z Targami Ekonomii Społecznej, w ramach których podmioty ekonomii społecznej zaprezentują swoje produkty i usługi na stoiskach wystawienniczych. W ramach Festiwalu będzie można zobaczyć m.in. prezentacje artystyczne, pokazy rękodzieła, projekcje filmów o przedsiębiorczości społecznej. Tematy zaplanowanych festiwali: Ekonomia społeczna ze smakiem Ekonomia społeczna na ludowo EkoPES Podmioty ekonomii społecznej dla najmłodszych Aktualne informacje o rekrutacji oraz o wszystkich działaniach objętych projektem Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej znajdują się na stronach internetowych instytucji partnerskich. Projekt Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Wojciech Bednarek Koordynator subregionu krakowskiego MOWES MISTiA na Szlaku 1/

14 R E K L A M A Wójt gminy Zawoja Tadeusz Chowaniak (trzeci od lewej) z gośćmi 28. Babiogórskiej Jesieni (wrzesień 2012) w czasie koncertu zespołu InoRos Ośrodek Turystyczno-Narciarski Polskich Kolei Linowych MOSORNY GROŃ (wyciąg krzesełkowy) Zawoja 2525, tel mosorny.gron@pkl.pl Innowacyjne Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne KORONA ZIEMI, pomimo braku dofinansowania z funduszy unijnych, w Zawoi jednak powstanie. Władze Zawoi zainteresowały projektem prywatnego inwestora słowackiego potentata branży turystycznej firmę Tatra Mountains Resort A.S. 14 listopada 2012 roku gmina Zawoja i TMR A.S. podpisały porozumienie o powołaniu spółki, która będzie zajmie się budową KORONY ZIEMI. Dokumentację spółki złożono już do sądu celem jej rejestracji. Zawoja to idealne miejsce do wypoczynku zimowego dla całych rodzin, dla amatorów białego szaleństwa, zimowych spacerów i kameralnych spotkań z góralskim śpiewem i muzyką. Nie brakuje u nas urokliwych szlaków spacerowych i punktów widokowych, miejsc atrakcyjnych dla narciarzy i snowbordzistów. Możliwość zimowego szusowania zapewnia Ośrodek Narciarski PKL Mosorny Groń z nowoczesną koleją krzesełkową oraz wyciągi talerzykowe w Zawoi Czatoży. Na naszych gości, zawsze mile widzianych i z atencją przyjmowanych, czekają nie tylko wyciągi narciarskie, ale także sztuczne lodowisko przy Zespole Szkół w Zawoi KORONA ZIEMI, czyli makiety wewnętrzne najwyższych szczytów świata, makieta zewnętrzna Babiej Góry, nowoczesny park linowy oraz obiekty paramuzealne, oscylujące tematycznie i przestrzennie wokół najwyższych szczytów świata, ma powstać na Morgach w Zawoi. Projekt zakłada wypełnienie makiet szczytów ekranami dotykowymi, które po uruchomieniu dostarczają wyczerpujących informacji z dziedziny geografii czy geologii, Negocjacje z TMR i ich efekt w postaci porozumienia pokazują, iż projekt KORONY ZIEMI jest bardzo dobrze przygotowany, poprowadzony i przemyślany, także z biznesowego punktu widzenia. Mamy poważnego, odpowiedzialnego, liczącego się w Europie inwestora branży turystycznej. Inwestycja w Zawoi będzie pierwszą inwestycją TMR A. S. w Polsce podkreśla wójt Zawoi, Tadeusz Chowaniak. Wspólnicy zainwestują w przedsięwzięcie ok. 7 mln zł. Inwestycja powinna być gotowa pod koniec przyszłego roku. oscylujących wokół danego szczytu i kontynentu, na którym jest zlokalizowany. Park linowy natomiast, nazwany Małym Odkrywcą Lasu ma być jednym z największych w Polsce i jedynym w swoim rodzaju pod względem rozwiązań multimedialnych, łączących ideę zabawy i edukacji. Park dostarczy atrakcji i elementów w różnych stopniach zaawansowania. Nie zabraknie elementów ekstremalnych: od trudnych tras na wysokościach Wilcznej, wypożyczalnie sprzętu narciarskiego, bogata i atrakcyjna cenowo baza noclegowa i gastronomiczna ze stylowymi górskimi karczmami i smaczną regionalną kuchnią. Serdecznie zapraszam do spędzania u nas zimowych weekendów, ferii, wczasów. Zapraszam w imieniu własnym, całego samorządu oraz w imieniu wszystkich Mieszkańców. Z całego serca naszym Gościom życzę udanego wypoczynku oraz wspaniałego, Szczęśliwego Nowego Roku! Z Babiogórskim Pozdrowieniem Tadeusz Chowaniak Wójt Gminy Zawoja Wyciągi Narciarskie BACA (wyciąg orczykowy) Zawoja Czatoża, tel Zespół Wyciągów Narciarskich WOJTEK (wyciąg orczykowy) Zawoja Czatoża, tel , , Wyciąg KOLISTY GROŃ (wyciąg orczykowy dwuosobowy) Zawoja Widły, tel , bury@zawoja.info Na marginesie warto dodać, iż gmina Zawoja po odrzuceniu projektu KORONY ZIEMI do finansowania unijnego przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, nie zgadzając się z tą decyzją, skierowała sprawę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. I tę sprawę przeciwko urzędowi marszałkowskiemu wygrała. WSA orzekał pod koniec listopada. Trwają wyliczenia, co do roszczeń o jakie gmina Zawoja zwróci się do urzędu marszałkowskiego. przez kilkunastometrowe wahadło po ściankę wspinaczkową, jedną z najwyższych sztucznych ścianek w Polsce. Powstanie także naturalna skalna ściana wysokości ok. 6-7 m, służąca realizacji programu Uczę się bezpiecznie poruszać po górach, z poręczówkami, klamrami, łańcuchami, z możliwością nauki biwaku na półce skalnej. Powstanie również ścieżka edukacyjna poświęcona wspaniałej naturze Babiogórskiego Parku Narodowego, której towarzyszyć będzie elegancki FITPARK z 35 podwójnymi przyrządami do ćwiczeń ruchowych dla każdego, oczywiście w plenerze. KORONA ZIEMI w założeniu pomysłodawców to nie tylko megaatrakcją turystyczna. Ma także stanowić centrum kultury górskiej, na podobieństwo istniejącego w Banff w Kanadzie, w którym będzie można organizować spotkania z wybitnymi osobistościami związanymi z górami i krzewić pamięć o wielkim wkładzie Polaków w rozwój alpinizmu i himalaizmu na świecie. Dla Zawoi i regionu KORONA ZIEMI przekłada się m.in. na: poprawę jakości oferty turystycznej, podniesienie atrakcyjności Zawoi, ciekawe zagospodarowanie przestrzeni, nowe miejsca pracy, stworzenie mechanizmów i szans dla rozwoju usług turystycznych i okołoturystycznych w pobliżu KORONY ZIEMI oraz w całej gminie. Szacuje się, że KORONĘ ZIEMI docelowo ma odwiedzać co najmniej 73 tys. turystów rocznie. 14 MISTiA na Szlaku 1/2013

15 Rozstrzygnięcie plebiscytu Edukacyjna Gmina Małopolski 2012 Gmina Łużna została Edukacyjną Gminą Małopolski II miejsce w plebiscycie zajęła Gmina Skrzyszów, III miejsce przypadło Gminie Tuchów. Tytułem Edukacyjnego Powiatu Małopolski 2012 został uhonorowany powiat tarnowski. Głównym celem plebiscytu, zorganizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie wspólnie z Gazetą Krakowską, było promowanie gmin, które najaktywniej w regionie wspierają uczenie się przez całe życie swoich mieszkańców. W pierwszym etapie urzędy gmin, szkoły i ośrodki kultury mogły zgłaszać do WUP w Krakowie ich zdaniem najciekawsze inicjatywy edukacyjne, podejmowane od 1 stycznia 2011 r. do 30 czerwca 2012 r. Spośród wszystkich zgłoszeń Kapituła Plebiscytu wyłoniła 15 kandydatów do tytułu Edukacyjnej Gminy Małopolski Na kandydatów do tytułu Edukacyjnej Gminy Małopolski 2012 można było głosować na stronie do 4 grudnia 2012 r. Głosowanie cieszyło się dużym zainteresowaniem na kandydatów oddano prawie 32 tys. głosów. Po zakończeniu głosowania internetowego odbyło się głosowanie Kapituły Plebiscytu, w której składzie zasiadał Janusz Olesiński Dyrektor MISTiA. Suma punktów w obu głosowaniach zadecydowała o wyłonieniu laureatów. Łużna została nagrodzona za organizację cyklicznego przedsięwzięcia pn. Pogórzańskie Atrakcje Naukowe, popularyzującego nauki przyrodnicze poza dużymi ośrodkami uniwersyteckimi, głównie wśród dzieci i młodzieży. Tematem II edycji wydarzenia była astronomia (400 lat urodzin Jana Heweliusza), astronautyka (50 lat kosmicznych lotów załogowych) i robotyka. Uczestnicy mogli porozmawiać z naukowcami, samodzielnie przeprowadzić proste eksperymenty, sprawdzić się w matematycznych łamigłówkach, wziąć udział w konkursach, warsztatach, wystawach i prelekcjach. Oficjalne ogłoszenie wyników i rozdanie nagród laureatom odbyło się 11 grudnia w Krakowie podczas Gali Rozwiń swoją gminę. Monika Gucwa Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Oferta szkoleń MISTiA luty 2013 Potrącenia z wynagrodzeń pracowniczych Kasy zapomogowo-pożyczkowe w praktyce Rozgraniczenie nieruchomości procedura ustalenia granic nieruchomości, rola geodety Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie jak pomagać nie raniąc? Funkcjonowanie Komisji Rewizyjnej Rady Gminy i Powiatu uprawnienia absolutoryjne i kontrolne Nowe obowiązki zarządców dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich Korzystaj z prawa porady dla osób pomagających ofiarom przemocy w rodzinie Środki trwałe ujęcie księgowe i ewidencja 1 II 1 II 4 II 4 II 5 II 7 II 7 II 7 II Najnowsze zmiany w prawie pracy w ujęciu praktycznym Kontrowersyjne interpretacje zapisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie utrudniające realizację obowiązków służbowych Kompetencje powiatu i gminy w zakresie gospodarki wodno-ściekowej Trening przełamywania barier w pracy z osobami starszymi i niepełnosprawnymi Dotacje z budżetu jst na działalność oświatową prywatnych szkół i placówek najnowsze zmiany Postępowanie w sprawie udzielenia zamówienia na usługę odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych Podatek dochodowy od osób fizycznych funkcja Płatnika w jst wg aktualnego stanu prawnego Ekwiwalent pieniężny dla członków OSP Archiwa zakładowe i składnice akt Majątek osoby przebywającej w DPS 7 II 8 II 8 II 8 II 11 II 12 II 12 II 13 II 14 II 15 II Skrzyszów doceniono za projekt pn. Skrzyszowska Szkoła Muzyków, rozwijający umiejętności wokalno-muzyczne dzieci i młodzieży. Był on podzielony był na trzy etapy. Pierwszy obejmował bezpłatne lekcje gry na perkusji, gitarze (basowej, elektrycznej, klasycznej), keyboardzie, skrzypcach oraz lekcje śpiewu. W drugim etapie powstało 5 grup warsztatowych składających się z wokalisty, perkusji, skrzypiec, 2 gitar i keyboardu. Z kolei w trzecim utworzono zespół z 12 najlepszych muzyków, który ze wsparciem pozostałych uczestników projektu zaprezentował się podczas II Koncertu Charytatywnego Wójta. Trzecim laureatem plebiscytu została Gmina Tuchów organizator Wędrówek z Tuchówką. Czym jest Tuchówka i jaka jest jej historia? Od niepamiętnych czasów w dziupli starego klonu przy kościele p.w. św. Jakuba w Tuchowie mieszka sowa puszczyk zwyczajny. W 2011 roku mieszkańcy wybrali dla niej imię podczas I imprezy masowej: Tuchówka. Stała się ona inspiracją książki dla dzieci pt. Wędrówki z Tuchówką, czyli opowiada dzieciom sowa o tajemnicach Tuchowa, do której ilustracje wykonały dzieci z przedszkoli i osoby ze Stowarzyszenia Rodziców i Osób Niepełnosprawnych Nadzieja. Za namową czytelników powstała druga część Wędrówek z Tuchówką, tym razem dla młodzieży i dorosłych, z ilustracjami uczniów z całej gminy. Autorskie prawa osobiste Gospodarka odpadami nowelizacja Praca z osobami stosującymi przemoc Nowa wieloletnia prognoza finansowa jst na 2013 rok wymagania finansowe i prawne Grupa Robocza w działaniu praktyczne i prawne aspekty zagadnienia Specjalista ds. gospodarki nieruchomościami publicznymi Podatki i opłaty lokalne w orzecznictwie Samorządowych Kolegiów Odwoławczych Regulacja stanów prawnych nieruchomości jst nowelizacja przepisów Oświadczenia majątkowe Jak wdrożyć system gospodarki odpadami zgodny ze znowelizowaną ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach? Zasady rozliczania podróży służbowych krajowych i zagranicznych w 2013 roku Postępowanie w sprawach o pozwolenia na budowę Zmiany w podatku VAT w 2013 roku Warsztaty dla asystentów rodziny 15 II 15 II 18 II 18 II 20 II 21, 28 II i 5, 12 III 22 II 22 II 22 II 25 II 25 II 26 II 26 II 28 II Pełna oferta szkoleń na: MISTiA na Szlaku 1/

16 Okiem eksperta Żywcem zamurowana, czyli o atrakcyjności muzeów Przygotowując się do napisania tego tekstu sięgnąłem do słownika wyrazów obcych wydanego w 1959 r., który należał do mojego dziadka. Definiuje on muzeum jako instytucję gromadzącą w sposób planowy zbiory z jakiejś dziedziny, konserwującą je i porządkującą w celu udostępniania ich zarówno specjalistom, jak i publiczności. Z mojego słownika, autorstwa Władysława Kopalińskiego, wydanego w 2000 r., dowiadujemy się, że muzeum jest siedzibą lub świątynią Muz, instytucją gromadzącą zbiory z różnych dziedzin kultury, sztuki, nauki i techniki. Obie definicje dzieli kilkadziesiąt lat, ale właściwie nie różnią się one od siebie. Zmieniły się jednak muzea. Dotyczy to wszystkich aspektów ich działalności od form organizacyjnych i zarządzania, przez sprzęt techniczny mający na celu ochronę zgromadzonego dziedzictwa, po sposób funkcjonowania w społeczeństwie. Na sposób postrzegania danej instytucji decydujący wpływ ma to, co nasz odbiorca widzi i z czym styka się bezpośrednio. A odbiorca chce, i słusznie wymaga, atrakcyjnego produktu wysokiej jakości w końcu płaci podatki. Inną kwestią jest, ile z tych pieniędzy rzeczywiście trafia do naszych instytucji. Muzea, razem z innymi instytucjami, tworzą grupę usługodawców związanych z tzw. przemysłem czasu wolnego. Ich oferta w naszym mieście jest bardzo szeroka i urozmaicona. Muzea, na równi z innymi organizacjami z tej branży, konkurują na rynku i zabiegają o ludzi poszukujących. Często słowem kluczowym odnoszącym się do wymagań oferty jest atrakcyjność. Należy wymagać, aby to słowo w muzeach oznaczało niestandardowe i oryginalne formy kontaktu z publicznością oraz wysoką jakość merytoryczną świadczonej oferty, która aktywizuje i zwiększa uczestnictwo mieszkańców w kulturze. Wyzwaniem dla muzealników jest sposób, w jaki to zrobić, aby świątynie muz nie stały się kolejnym tabloidem, pełnym pozornych i tanich sensacji, miałkich treści i krzykliwych tytułów, zza których wyziera marność i nicość. Użyte w tytule, może i kontrowersyjne sformułowanie żywcem zamurowana, odnosi się do interesującego spaceru po nieznanych publiczności zakamarkach budynku Muzeum Archeologicznego w Krakowie i opowieści o najsłynniejszych procesach na Szlaku Wydawca: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji Redaktor naczelny: Anatol Władyka Redaktor prowadzący: Joanna Śmigielska Skład: Marcin Migdał Współpraca: Agnieszka Cudek Adres redakcji: Kraków, ul. Szlak 73a mistia@mistia.org.pl; Sekretariat (12) , (12) Wydział Kształcenia (12) Wydział Programów i Projektów (12) Wydział Organizacyjny (12) Ośrodek MISTiA w Tarnowie (14) POST Filia w Rzeszowie (17) w gmachu przy ulicy Senackiej. Przeglądając ofertę z tegorocznej edycji Dnia Otwartych Drzwi Muzeów Krakowskich trudno nie zwrócić uwagi na ten tytuł. Czy zatem krakowskie i małopolskie muzea są atrakcyjne? Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2009 r., co trzeci Polak odwiedzający muzea zrobił to w Małopolsce. Wizyty w muzeach są w tym regionie najbardziej typową formą uczestnictwa w kulturze. Małopolscy muzealnicy mogą być dumni. Wpływ na ten wynik ma nie tylko niepowtarzalny charakter zbiorów, ale i ciężka praca nad szeroką i różnorodną ofertą. Są w niej ciekawe i często nowatorskie wystawy stałe i czasowe. Każdy, kto odwiedził ekspozycję Muzeum Historycznego Miasta Krakowa w Fabryce Schindlera, musi być pod wrażeniem. Wielka liczba zwiedzających świadczy również o tym, że jako odbiorcy kultury jesteśmy gotowi obcować nie tylko z atrakcyjnością, ale i z wiedzą. Jednak siła przyciągania muzeów tkwi także w innych, niestandardowych działaniach. Szeroki program interaktywnych lekcji i warsztatów muzealnych dostosowanych do odbiorców w różnym wieku i rodzinne zajęcia niedzielne, popularnonaukowe odczyty o różnorodnej tematyce, wycieczki znanymi szlakami i eksploracje mniej znanych przestrzeni (np. dwudniowa akcja Zajrzyj do Huty ), pikniki tematyczne, atrakcje Krakowskiej Nocy Muzeów, na którą zjeżdżają się odbiorcy z całej Polski i wiele innych niekonwencjonalnych przedsięwzięć (np. muzealny turniej piłkarski). Ciekawe i nowatorskie reklamy telewizyjne sprawiają, że muzea są stale obecne w naszych domach. Wydarzeniami stają się już nie tylko same wystawy, ale i unikatowe przedsięwzięcia wynikające z realizacji nowych projektów. Takim wydarzeniem medialnym stało się ostatnio skanowanie w technice 3D sarkofagu mumii egipskiej na potrzeby tworzących się Wirtualnych Muzeów Małopolski. Jestem przekonany, że popularyzację można prowadzić na wysokim poziomie i muzea powinny dbać o ten poziom. Wymaga to wysiłku obu stron i muzealników, i odbiorców. Teza, że muzea nie są dla wszystkich, w dzisiejszym świecie może jest ryzykowna i kontrowersyjna, ale prawdziwa. Część społeczeństwa nie jest wykluczona tylko mniej lub bardziej świadomie rezygnuje z uczestnictwa w tej formie kultury, wybierając inne, z własnej perspektywy nie gorsze formy spędzania wolnego czasu. Wolność polega również na tym. Trzeba jednak podkreślić wysiłki zmierzające do objęcia uczestnictwem w kulturze możliwie szerokiego kręgu odbiorców. Służy temu unikatowy w skali kraju program samorządu Województwa Małopolskiego pod nazwą BON KULTURY. Zakłada on m.in. partycypację organizatora w nowej ofercie edukacyjnej i zakłada rodzaj konkurencji między muzeami, dla których organizatorem jest Marszałek Województwa. Zasygnalizowałem tu jeden z aspektów działalności placówek muzealnych. Aspekt ważny, ponieważ dotyczący postrzegania i oceniania tych instytucji przez środowisko zewnętrzne. Chyba nie ulega wątpliwości, że jedną z ról muzeów jest podnoszenie ogólnego poziomu świadomości i poszerzania horyzontów społeczeństwa. Koniecznie trzeba jednak pamiętać i dotyczy to zarówno muzealnych gości, jak i decydentów że nie byłoby tych wszystkich atrakcji, gdyby nie tworzenie kolekcji, dbanie o zbiory i ich naukowe opracowywanie. Jeżeli o tym zapomnimy, to następne pokolenia będą oglądać jedynie komputerowe wizualizacje i kopie. dr Jacek Górski Dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie Hotel usytuowany w obrębie centrum Krakowa 46 miejsc w pokojach 1-, 2- i 3-osobowych parking hotelowy dostęp do Internetu (Wi-Fi) możliwość korzystania z ksero i riso Rabaty: uczestnicy szkoleń 20%, grupy powyżej 10 osób 10% Rezerwacja miejsc całodobowo: tel./fax (12) hotel@mistia.org.pl Kraków, ul. Szlak 73a Oferujemy organizację i obsługę konferencji, seminariów oraz szkoleń. Hotel MISTiA posiada certyfikat Krakowskiej Izby Turystyki oraz certyfikat ISO 9001: MISTiA na Szlaku 1/2013