Replikacja domen magnetycznych w warstwach wielokrotnych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Replikacja domen magnetycznych w warstwach wielokrotnych"

Transkrypt

1 Replikacja domen magnetycznych w warstwach wielokrotnych Maciej Urbaniak, IFM PAN Poznań

2 Replikacja domen magnetycznych w warstwach wielokrotnych Wprowadzenie Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą Podsumowanie

3 Literatura [1] S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) [2] B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B 73, (2004) [3] M.H. Kryder, Segate, MarkKryder.pdf [4] S.S.P. Parkin, IBM, United States Patent US 7,031,178 B2 [5] H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) [6] L. Thomas et al., Phys. Rev. Lett. 84, 3462 (2000) [7] W.S. Lew et al., Phys. Rev. Lett. 90, (2003) [8] J.P. Jamet et al., Białowieża 2006, labfiz.uwb.edu.pl/zfmag/tok/ workshop06/pdf/jp_jamet_talk.pdf [9] J.A. Borchers et al., Phys. Rev. Lett. 82, 2796 (1999)

4 Literatura [10] S. Bedanta et al., Phys. Rev. B 100, (2006) [11] H. Koop, praca doktorska, Bielefeld 2004 [12] R.C. Collette, praca doktorska, Pasadena 1964 [13] F. Ott, PNR, ECNS 2003 Introductory Course [14] P. Bak, Rep. Prog. Phys., 45, 587 (1982)

5 Przyszłość zapisu magnetycznego IBM, S.S.P. Parkin: magnetic,,race-track memory

6 Przyszłość zapisu magnetycznego IBM, S.S.P. Parkin: magnetic,,race-track memory

7 Przyszłość zapisu magnetycznego Seagate, M.H. Kryder, CTO, zapis prostopadły SOMA (self-ordered magnetic arrays)

8 Przyszłość zapisu magnetycznego Seagate, M.H. Kryder, CTO, zapis prostopadły SOMA (self-ordered magnetic arrays)

9 Korelacja domen w warstwach wielokrotnych W stanie as-prepared opór układu jest największy: MR(0)/MR(HC) 2 [Co(6 nm/cu(6 nm)]20 bardzo słabe sprzężenie międzywarstwowe J.A. Borchers et al., Phys. Rev. Lett. 82, 2796 (1999)

10 Korelacja domen w warstwach wielokrotnych Idealne AF sprzężenie! [Co(6 nm/cu(6 nm)]20 bardzo słabe sprzężenie międzywarstwowe J.A. Borchers et al., PRL 82, 2796 (1999)

11 [Co(6 nm/cu(6 nm)]20 SEMPA-trawienie jonowe 2 kev, Ar+ J.A. Borchers et al., PRL 82, 2796 Φ 180 Deg, 60% AF as-prepared Korelacja domen w warstwach wielokrotnych

12 Stabilność zapisu magnetycznego Oddziaływania dipolowe G. Reiss et al., Bielefeld, School on Nanostructured Systems, Będlewo 2004

13 Stabilność zapisu magnetycznego Oddziaływania dipolowe Moment magnetyczny [ j.d ] 1.0 M>0 0.8 M=M+M M obszary namagnesowane,,w górę W wyniku przemagnesowania warstwy miękkiej przemagnesowaniu ulega np. 10% ziaren warstwy twardej o namagnesowaniu przeciwnym do kierunku pola M< liczba cykli przemagnesowania Stan początkowy: M=1, M=0 Cykle nieparzyste: M(NC):= M(NC-1) 0.9, M(NC):= M(NC-1)+ M(NC-1) 0.1 Cykle parzyste: M(NC):= M(NC-1)+ M(NC-1) 0.1, M(NC):= M(NC-1) 0.9

14 Stabilność zapisu magnetycznego Oddziaływania dipolowe W wyniku przemagnesowania warstwy CoFe przemagnesowaniu ulega np. 10% ziaren CoPtCr o namagnesowaniu przeciwnym do kierunku pola. H przemienne H koercji warstwy twardej L. Thomas et al., Phys. Rev. Lett. 84, 3462 (2000) NC indeksowane co pół cyklu poszczególne przełączania CoFe Si(100)/SiO2/Co84Fe16(10nm)/Cr(1.5nm)/Co75Pt12Cr13(5nm)/Al.(1.5nm)

15 Pola dipolowe domen pole H jednowymiarowa, liniowa ściana Néela z Pole ścian domenowych jest istotne w odległościach rzędu szerokości DW X 500

16 Pola dipolowe domen pole H jednowymiarowa, liniowa ściana Néela dipol z Pole ścian domenowych jest istotne w odległościach rzędu szerokości DW i w pierwszym przybliżeniu traktowane może być jako pole dipolowe X 500

17 Pola dipolowe domen Felix Bloch (nobelprize.org) Oddziaływanie między ścianami domenowymi może być przybliżone oddziaływaniem typu dipol liniowy-dipol liniowy Louis Néel (photos.aip.org)

18 2d Odziaływanie między ścianami domenowymi 2d Odległość między domenami jest funkcją pola Hex Ściany domenowe w warstwie pojedynczej R.C. Collette 1964

19 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) Ściana Néela

20 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) Ściana Néela

21 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) 3 kąt Mx xmx -1 Ściana Néela -a a

22 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) 3 kąt 2 1 Mx 0-1 xmx a -a a x 2a a x cos 2a = Div M 2a M x x = sin - a m= x x dx= M t a = 4t Ma a ładunek magnetyczny a x 2a x dx 2a cos moment magnetyczny Ścianę Néela można przybliżyć dwiema liniami, o przeciwnym ładunku magnetycznym, znajdującymi się w odległości 2a.

23 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) Ścianę Néela można przybliżyć dwiema liniami, o przeciwnym ładunku magnetycznym, znajdującymi się w odległości 2a.

24 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) E i =M 1 M 2 t 1 t 2 ln 1 1 ln... r13 r14 1 =ln r [s x a b ][s x a b ] E i =M 1 M 2 t 1 t 2 ln [ 2 ] [s x a b ][s x a b ] Zakłada się, że domena w dolnej warstwie jest nieruchoma

25 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) [ s2 x a b 2 ][s2 x a b 2 ] E i =ln [ 2 ], [ s x a b 2 ][s2 x a b 2 ] s=0.2, a=1, b=1 5 Ei x[a.u.] 5 10

26 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) [ s2 x a b 2 ][s2 x a b 2 ] E i =ln [ 2 ] 2t 2 M 2 B x, [ s x a b 2 ][s2 x a b 2 ] s=0.2, a=1, b=1 Ruch ściany domenowej przemagnesowuje warstwę 5 0 Ei H x[a.u.] 5 10

27 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie H.W. Fuller, D.L. Sullivan, J. Appl. Phys. 33, 1063 (1962) [ s2 x a b 2 ][s2 x a b 2 ] E i =ln [ 2 ] 2t 2 M 2 B x, [ s x a b 2 ][s2 x a b 2 ] 10 B=3.75 B=11 Ei B= B= x[a.u.] -2 0 s=0.2, a=1, b=1 W polu B 11 domena w warstwie górnej znajduje się w obszarze x 0 przyszpilenie domeny

28 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie cm2, szklane podłoże 1) 47 nm Ni50Co50, cm2 2) 90 nm MgF2 3) 40 nm Ni81Fe19, cm2 warstwa miękka

29 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie cm2, szklane podłoże 1) 47 nm Ni50Co50, cm2 2) 90 nm MgF2 3) 40 nm Ni81Fe19, cm2 warstwa miękka ściana Néela w Ni50Co50 domena w Ni81Fe19 ściana Néela w Ni50Co50

30 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie cm2, szklane podłoże 1) 47 nm Ni50Co50, cm2 2) 90 nm MgF2 3) 40 nm Ni81Fe19, cm2 warstwa miękka ściana Néela w Ni50Co50 dwa minima Happl 0 ściana Néela w Ni50Co50

31 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie W.S. Lew et al., Phys. Rev. Lett. 90, (2003) Typowa niepełna pętla R(H) układu warstwa twarda - warstwa miękka Opór 2 1-0,5 0,0 H -MBE ( Pa)-szorstkość -GaAs(100)/Co(1.8nm)/Cu(6nm)/ Ni80Fe20(6nm) -Co-bcc, reszta fcc, in-situ RHEED -wspólna magnetyczna oś łatwa 0,5

32 Replikacja w układach z anizotropią w płaszczyźnie W.S. Lew et al., Phys. Rev. Lett. 90, (2003) H(D) pole nukleacji domen w Co RDE zależy od udziału objętości przełączonej w Co Hr=-95 Oe rozmiary domen w Co - około 100µm,,Chwilowy spadek oporu do minimum absolutnego ( ) Opór 2 1-0,5 0,0 H 0,5

33 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) sputtering Demagnetyzowanie: rotująca próbka (3Hz), -0.2 Oe/s krzywa pierwotna Si/SiO2/Pt(1.8 nm)/(co/pt)1/pt(13.2 nm)/(co/pt)4 warstwa miękka Co/Pt := Co(0.6 nm/pt(1.8 nm)

34 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) HC warstwy miękkiej na krzywej głównej wynosi około 12 Oe Przemagnesowanie warstwy miękkiej Si/SiO2/Pt(1.8 nm)/(co/pt)1/pt(13.2 nm)/(co/pt)4 warstwa miękka Co/Pt := Co(0.6 nm/pt(1.8 nm) Przemagnesowanie warstwy miękkiej zależy od stanu magnetycznego warstwy twardej

35 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) rozmagnesowana warstwa twarda zerowa remanencja warstwy miękkiej koercja warstwy miękkiej zależy od stanu warstwy twardej warstwa twarda nasycona niska koercja warstwy miękkiej

36 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) pole magnetyczne domen jest efektywnie polem polaryzującym warstwy miękkie zerowa remanencja warstwy miękkiej koercja warstwy miękkiej zależy od stanu warstwy twardej H=0 H=200 Oe

37 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) rozmagnesowana warstwa twarda zerowa remanencja warstwy miękkiej Pętla M(H) jest symetryczna względem H=0: -pola magnetyczne domen i w warstwie twardej są zbliżone -MFM: domeny i mają podobny kształt i rozmiary (ok. 1.6 µm)

38 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) namagnesowanie warstwy twardej różne od zera: wertykalne przesunięcie punktu początkowego małej pętli start Przesunięcie pętli ujemnej od -80 do 0 Oe Przesunięcie pętli dodatniej od +80 do 200 Oe

39 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) namagnesowanie warstwy twardej różne od zera remanencja wzrasta ze wzrostem Hmax Zależność momentu warstwy miękkiej od momentu warstwy twardej: Replikacja występuje w całym zakresie namagnesowania warstwy twardej

40 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą Nieskończenie długie domeny zerowa szerokość ścian domenowych Biot-Savart Pole magnetyczne domen zależy od stosunku szerokość/grubość

41 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą Położenie warstwy miękkiej z Bz a.u DW 4 DW DW 12 DW-ściana domenowa

42 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) ze wzrostem Hmax wzrasta obszar warstwy twardej namagnesowany,,do góry domeny mają mniejsze rozmiary i tworzą silniejsze pola magnetycze; skutkuje to zwiększeniem przesunięcia pętli histerezy warstwy miękkiej W dodatniej połówce małej pętli na przemagnesowanie warstwy miękkiej wpływają głównie domeny,,twarde namagnesowane,,na dół.

43 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) niezgodność powyżej M/Ms=0.5: -rzeczywista morfologia domen odbiega od modelu Porównanie zmierzonego,,shift field z polem domen prostopadłych otrzymanym z modelu domen pasiastych. Założono, że okres struktury domenowej jest stały.

44 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą B. Rodmacq et al., Phys. Rev. B. 73, (2006) Pzesunięcie małej pętli zależy od rozmiaru domen i jest zgodne z szacowaniem pól z modelu domen pasiastych. Szerokość domen- 1.6µm Przesunięcie 80 Oe Szacowanie pola 70 Oe Szerokość domen- 0.9µm Przesunięcie 120 Oe Szacowanie pola 105 Oe

45 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) 500 Oe/s 0.5 koe/s 50 koe/s: Hc(soft,hard)=30 Oe Neél: 8 Oe Si/SiO2/Pt(1.8 nm)/(co/pt)2/pt(4 nm)/(co/pt)4 warstwa miękka Co/Pt := Co(0.6 nm/pt(1.8 nm)

46 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) K. Fukumoto H crit 14 v=v 0 exp[ A ] H H H crit

47 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) K. Fukumoto 1 H crit 4 v=v 0 exp[ A ] H H H crit

48 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) Sygnał MOKE (Kerr): +1-1,,0.5 -,,0.5 Stan początkowy: góra-góra w polu 560 Oe Dookoła domeny dół-dół tworzy się domena góra-góra

49 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) Szerokość pierścienia ok. 1 µm kanał Stan początkowy: góra-góra w polu 560 Oe Po wyłączeniu pola Ha pierścienie góra-góra pojawiają się początkowo w,,kanałach.

50 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) Stan początkowy: góra-góra w polu 560 Oe Model: głębokość kanału -1 µm domena góra-góra µm2

51 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) obliczenie pola magnetycznego w warstwie miękkiej pole magnetyczne H od domeny dół-dół może przekraczać 800 Oe najsilniejsze pola H występują w kanałach łatwiejsza nukleacja domen

52 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) Zależność prostopadłej składowej pola domeny dół-dół od x przybliżona być może zależnością typu: b H z, x gdzie b=19 Oe µm. 1 H crit 4 v=v 0 exp[ A ], Hz x H H crit H crit x 14 1 exp[ A b ]v0 dx=t x 0

53 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) Ściana domenowa asymptotycznie osiąga położenie równowagi Zakłada się, że sprzężenie Néela jest zaniedbywalne. Dokładność pomiaru x - 0.1µm

54 Replikacja w układach z anizotropią prostopadłą S. Wiebel et al., J. Appl. Phys. 100, (2006) Szerokość pierścieniowej domeny góra-góra zmienia się z wartością pola zewnętrznego w sposób zgodny z równaniem ruchu domen dla Hwypadkowe=Hdomen+ Hzewnętrzne. p e e cr

55 Moment modulowany prostopadle do powierzchni S. Bedanta et al., Phys. Rev. B 100, (2006) H. Koop, praca doktorska, Bielefeld 2004 W granularnych układach Co/Al2O3 obserwuje się skorelowaną szorstkość sprzężenie Néela szkło/[co80fe20(1.6 nm)/al2o3(3 nm)]9 Xe-ion beam sputtering

56 Moment modulowany prostopadle do powierzchni S. Bedanta et al., Phys. Rev. B 100, (2006) Reflektometria spolaryzowanych neutronów (PNR) -pole prowadzące: 0.47 mt [Co80Fe20(1.6 nm)/al2o3(3 nm)]9

57 Moment modulowany prostopadle do powierzchni S. Bedanta et al., Phys. Rev. B 100, (2006) Reflektometria spolaryzowanych neutronów (PNR) -pole prowadzące: 0.47 mt [Co80Fe20(1.6 nm)/al2o3(3 nm)]9

58 Moment modulowany prostopadle do powierzchni S. Bedanta et al., Phys. Rev. B 100, (2006) Reflektometria spolaryzowanych neutronów (PNR) -pole prowadzące: 0.47 mt [Co80Fe20(1.6 nm)/al2o3(3 nm)]9

59 Wnioski Replikacja domen w warstwach z anizotropią w płaszczyźnie wywołana jest głównie polem ścian domenowych W warstwach z anizotropią prostopadłą istotną rolę odgrywają pola domen Replikacja domen silnie zależy od pól zewnętrznych

60 Dziękuję za uwagę wykonano za pomocą OpenOffice.org Impress (

Ferromagnetyczne materiały dla kontrolowanego pozycjonowania ścian domenowych

Ferromagnetyczne materiały dla kontrolowanego pozycjonowania ścian domenowych SEMINARIUM SPRAWOZDAWCZE z prac naukowych prowadzonych w IFM PAN w 2014 roku projekt badawczy: Ferromagnetyczne materiały dla kontrolowanego pozycjonowania ścian domenowych Umowa nr UMO-2013/08/M/ST3/00960

Bardziej szczegółowo

Badanie uporządkowania magnetycznego w ultracienkich warstwach kobaltu w pobliżu reorientacji spinowej.

Badanie uporządkowania magnetycznego w ultracienkich warstwach kobaltu w pobliżu reorientacji spinowej. Tel.: +48-85 7457229, Fax: +48-85 7457223 Zakład Fizyki Magnetyków Uniwersytet w Białymstoku Ul.Lipowa 41, 15-424 Białystok E-mail: vstef@uwb.edu.pl http://physics.uwb.edu.pl/zfm Praca magisterska Badanie

Bardziej szczegółowo

Elektrodynamika. Część 5. Pola magnetyczne w materii. Ryszard Tanaś. Zakład Optyki Nieliniowej, UAM http://zon8.physd.amu.edu.

Elektrodynamika. Część 5. Pola magnetyczne w materii. Ryszard Tanaś. Zakład Optyki Nieliniowej, UAM http://zon8.physd.amu.edu. Elektrodynamika Część 5 Pola magnetyczne w materii yszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM http://zon8.physd.amu.edu.pl/\~tanas Spis treści 6 Pola magnetyczne w materii 3 6.1 Magnetyzacja.......................

Bardziej szczegółowo

Elektrodynamika Część 5 Pola magnetyczne w materii Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM

Elektrodynamika Część 5 Pola magnetyczne w materii Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM Elektrodynamika Część 5 Pola magnetyczne w materii Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM http://zon8.physd.amu.edu.pl/~tanas Spis treści 6 Pola magnetyczne w materii 3 6.1 Magnetyzacja.....................

Bardziej szczegółowo

1 k. AFM: tryb bezkontaktowy

1 k. AFM: tryb bezkontaktowy AFM: tryb bezkontaktowy Ramię igły wprowadzane w drgania o małej amplitudzie (rzędu 10 nm) Pomiar zmian amplitudy drgań pod wpływem sił (na ogół przyciągających) Zbliżanie igły do próbki aż do osiągnięcia

Bardziej szczegółowo

WŁASNOŚCI MAGNETYCZNE CIAŁA STAŁEGO

WŁASNOŚCI MAGNETYCZNE CIAŁA STAŁEGO WŁASNOŚCI MAGNETYCZNE CIAŁA STAŁEGO Moment magnetyczny atomu Polaryzacja magnetyczna Podatność magnetyczna i namagnesowanie Klasyfikacja materiałów magnetycznych Diamagnetyzm, paramagnetyzm, ferromagnetyzm

Bardziej szczegółowo

Momentem dipolowym ładunków +q i q oddalonych o 2a (dipola) nazwamy wektor skierowany od q do +q i o wartości:

Momentem dipolowym ładunków +q i q oddalonych o 2a (dipola) nazwamy wektor skierowany od q do +q i o wartości: 1 W stanie równowagi elektrostatycznej (nośniki ładunku są w spoczynku) wewnątrz przewodnika natężenie pola wynosi zero. Cały ładunek jest zgromadzony na powierzchni przewodnika. Tuż przy powierzchni przewodnika

Bardziej szczegółowo

Wykład FIZYKA II. 5. Magnetyzm

Wykład FIZYKA II. 5. Magnetyzm Wykład FIZYKA II 5. Magnetyzm Katedra Optyki i Fotoniki Wydział Podstawowych Problemów Techniki Politechnika Wrocławska http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/fizyka2.html ELEKTRYCZNOŚĆ I MAGNETYZM q q magnetyczny???

Bardziej szczegółowo

Pole magnetyczne. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Pole magnetyczne. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Pole magnetyczne Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Pole magnetyczne Pole magnetyczne jest nierozerwalnie związane z polem elektrycznym. W zależności

Bardziej szczegółowo

Maciej Czapkiewicz. Magnetic domain imaging

Maciej Czapkiewicz. Magnetic domain imaging Maciej Czapkiewicz Magnetic domain imaging Phase diagram of the domain walls Kerr geometry MOKE (Kerr) Magnetometer MOKE signal hysteresis loops [Pt/ Co] 3 [Pt/Co] 3 /Pt(0.1 nm)/irmn 10 2 5 1 Rotation

Bardziej szczegółowo

Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Katedra Urządzeń Elektrycznych i Techniki Wysokich Napięć. Dr hab.

Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Katedra Urządzeń Elektrycznych i Techniki Wysokich Napięć. Dr hab. Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Katedra Urządzeń Elektrycznych i Techniki Wysokich Napięć Dr hab. Paweł Żukowski Materiały magnetyczne Właściwości podstawowych materiałów magnetycznych

Bardziej szczegółowo

Materiały magnetycznie miękkie i ich zastosowanie w zmiennych polach magnetycznych. Jacek Mostowicz

Materiały magnetycznie miękkie i ich zastosowanie w zmiennych polach magnetycznych. Jacek Mostowicz Materiały magnetycznie miękkie i ich zastosowanie w zmiennych polach magnetycznych Jacek Mostowicz Plan seminarium Wstęp Materiały magnetycznie miękkie Podstawowe pojęcia Prądy wirowe Lepkość magnetyczna

Bardziej szczegółowo

Metody pomiarowe spinowego efektu Halla w nanourządzeniach elektroniki spinowej

Metody pomiarowe spinowego efektu Halla w nanourządzeniach elektroniki spinowej Metody pomiarowe spinowego efektu Halla w nanourządzeniach elektroniki spinowej Monika Cecot, Witold Skowroński, Sławomir Ziętek, Tomasz Stobiecki Wisła, 13.09.2016 Plan prezentacji Spinowy efekt Halla

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM FIZYKI OGÓLNEJ SPRAWOZDANIE Z CWICZENIA NR58

LABORATORIUM FIZYKI OGÓLNEJ SPRAWOZDANIE Z CWICZENIA NR58 1. OPIS TEORETYCZNY. LABORATORIUM FIZYKI OGÓLNEJ SPRAWOZDANIE Z CWICZENIA NR58 TEMAT : BADANIE FERROMAGNETYKÓW. Pole magnetyczne w osrodkach mozna scharakteryzowac za pomoca nastepujacych wielkosci wektorowych

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie pola magnetycznego do manipulacji mikrocząstkami

Wykorzystanie pola magnetycznego do manipulacji mikrocząstkami Wykorzystanie pola magnetycznego do manipulacji mikrocząstkami Maciej Urbaniak Instytut Fizyki Molekularnej PAN Poznań 009.01.09 Wykorzystanie pola magnetycznego do manipulacji mikrocząstkami Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Potencjał pola elektrycznego

Potencjał pola elektrycznego Potencjał pola elektrycznego Pole elektryczne jest polem zachowawczym, czyli praca wykonana przy przesunięciu ładunku pomiędzy dwoma punktami nie zależy od tego po jakiej drodze przesuwamy ładunek. Spróbujemy

Bardziej szczegółowo

Własności magnetyczne materii

Własności magnetyczne materii Własności magnetyczne materii Ośrodek materialny wypełniający solenoid (lub cewkę) wpływa na wartość indukcji magnetycznej, strumienia, a także współczynnika indukcji własnej solenoidu. Trzy rodzaje materiałów:

Bardziej szczegółowo

Własności magnetyczne materii

Własności magnetyczne materii Własności magnetyczne materii Dipole magnetyczne Najprostszą strukturą magnetyczną są magnetyczne dipole. Fe 3 O 4 Kompas, Chiny 220 p.n.e Kołowy obwód z prądem dipol magnetyczny! Wartość B w środku kołowego

Bardziej szczegółowo

Badanie pętli histerezy magnetycznej ferromagnetyków, przy użyciu oscyloskopu (E1)

Badanie pętli histerezy magnetycznej ferromagnetyków, przy użyciu oscyloskopu (E1) Badanie pętli histerezy magnetycznej ferromagnetyków, przy użyciu oscyloskopu (E1) 1. Wymagane zagadnienia - klasyfikacja rodzajów magnetyzmu - własności magnetyczne ciał stałych, wpływ temperatury - atomistyczna

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie GMR w dyskach twardych HDD i pamięci MRAM

Zastosowanie GMR w dyskach twardych HDD i pamięci MRAM Część 3 Zastosowanie GMR w dyskach twardych HDD i pamięci MRAM wiadomości wstępne krótka historia dysków od czasu odkrycia GMR rozwój głowic MR i GMR odczyt danych, ogólna budowa głowicy budowa i działanie

Bardziej szczegółowo

Rozdział 22 Pole elektryczne

Rozdział 22 Pole elektryczne Rozdział 22 Pole elektryczne 1. NatęŜenie pola elektrycznego jest wprost proporcjonalne do A. momentu pędu ładunku próbnego B. energii kinetycznej ładunku próbnego C. energii potencjalnej ładunku próbnego

Bardziej szczegółowo

Lekcja 59. Histereza magnetyczna

Lekcja 59. Histereza magnetyczna Lekcja 59. Histereza magnetyczna Histereza - opóźnienie w reakcji na czynnik zewnętrzny. Zjawisko odkrył i nazwał James Alfred Ewing w roku 1890. Najbardziej znane przypadki histerezy występują w materiałach

Bardziej szczegółowo

PRACA INDUKCYJNEGO LICZNIKA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBECNOŚCI POLA SILNEGO MAGNESU TRWAŁEGO

PRACA INDUKCYJNEGO LICZNIKA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBECNOŚCI POLA SILNEGO MAGNESU TRWAŁEGO SYSTEMY POMIAROWE W BADANIACH NAUKOWYCH I W PRZEMYŚLE SP 2010 ŁAGÓW, 21-23.06.2010 PRACA INDUKCYJNEGO LICZNIKA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBECNOŚCI POLA SILNEGO MAGNESU TRWAŁEGO Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika

Bardziej szczegółowo

Nadprzewodniki. W takich materiałach kiedy nastąpi przepływ prądu może on płynąć nawet bez przyłożonego napięcia przez długi czas! )Ba 2. Tl 0.2.

Nadprzewodniki. W takich materiałach kiedy nastąpi przepływ prądu może on płynąć nawet bez przyłożonego napięcia przez długi czas! )Ba 2. Tl 0.2. Nadprzewodniki Pewna klasa materiałów wykazuje prawie zerową oporność (R=0) poniżej pewnej temperatury zwanej temperaturą krytyczną T c Większość przewodników wykazuje nadprzewodnictwo dopiero w temperaturze

Bardziej szczegółowo

Dynamika namagnesowania warstwowych struktur magnetycznych i nanostruktur.

Dynamika namagnesowania warstwowych struktur magnetycznych i nanostruktur. Dynamika namagnesowania warstwowych struktur magnetycznych i nanostruktur. Hubert Głowiński, IFM PAN promotor: prof. Janusz Dubowik 09.06.2015 1 Praca była częściowo finansowana z grantu Polsko-Szwajcarskiego

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład XII: Właściwości magnetyczne. Zachowanie materiału w polu magnetycznym znajduje zastosowanie w wielu materiałach funkcjonalnych

30/01/2018. Wykład XII: Właściwości magnetyczne. Zachowanie materiału w polu magnetycznym znajduje zastosowanie w wielu materiałach funkcjonalnych Wykład XII: Właściwości magnetyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: Treść wykładu: 1. Wprowadzenie 2. Rodzaje magnetyzmu

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie dipolowe

Promieniowanie dipolowe Promieniowanie dipolowe Potencjały opóźnione φ i A dla promieniowanie punktowego dipola elektrycznego wygodnie jest wyrażać przez wektor Hertza Z φ = ϵ 0 Z, spełniający niejednorodne równanie falowe A

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym

Wyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym Ćwiczenie 11A Wyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym 11A.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu mierzy się przy pomocy wagi siłę elektrodynamiczną, działającą na odcinek przewodnika

Bardziej szczegółowo

II.6 Atomy w zewnętrznym polu magnetycznym

II.6 Atomy w zewnętrznym polu magnetycznym II.6 Atomy w zewnętrznym polu magnetycznym 1. Kwantowanie przestrzenne w zewnętrznym polu magnetycznym. Model wektorowy raz jeszcze 2. Zjawisko Zeemana Normalne zjawisko Zeemana i jego wyjaśnienie w modelu

Bardziej szczegółowo

Wykład XIII: Właściwości magnetyczne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład XIII: Właściwości magnetyczne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład XIII: Właściwości magnetyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: Treść wykładu: 1. Wprowadzenie 2. Rodzaje magnetyzmu

Bardziej szczegółowo

Elektryczność i Magnetyzm

Elektryczność i Magnetyzm Elektryczność i Magnetyzm Wykład: Piotr Kossacki Pokazy: Paweł Trautman, Aleksander Bogucki Wykład dwudziesty piąty 6 czerwca 2017 Z poprzedniego wykładu Prawo Curie i Curie-Weissa Model paramagnetyzmu

Bardziej szczegółowo

LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZAWODY II STOPNIA

LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZAWODY II STOPNIA LXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ZAWODY II STOPNIA CZĘŚĆ TEORETYCZNA Za każde zadanie można otrzymać maksymalnie 0 punktów. Zadanie 1. przedmiot. Gdzie znajduje się obraz i jakie jest jego powiększenie? Dla jakich

Bardziej szczegółowo

lim Np. lim jest wyrażeniem typu /, a

lim Np. lim jest wyrażeniem typu /, a Wykład 3 Pochodna funkcji złożonej, pochodne wyższych rzędów, reguła de l Hospitala, różniczka funkcji i jej zastosowanie, pochodna jako prędkość zmian 3. Pochodna funkcji złożonej. Jeżeli funkcja złożona

Bardziej szczegółowo

Podstawowe własności fizyczne cienkich warstw magnetycznych

Podstawowe własności fizyczne cienkich warstw magnetycznych Podstawowe własności fizyczne cienkich warstw magnetycznych Badanie procesów przemagnesowania cienkich warstw przy pomocy histerezografu 1 Ferromagnetyzm 1.1 Namagnesowanie 1.2 Proces przemagnesowania

Bardziej szczegółowo

Układy cienkowarstwowe o prostopadłej anizotropii magnetycznej sterowalnej polem elektrycznym

Układy cienkowarstwowe o prostopadłej anizotropii magnetycznej sterowalnej polem elektrycznym Układy cienkowarstwowe o prostopadłej anizotropii magnetycznej sterowalnej polem elektrycznym A. Kozioł-Rachwał Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH National Institute of Advanced Industrial Science

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 15 WŁASNOŚCI MAGNETYCZNE MAGNESÓW TRWAŁYCH

WYKŁAD 15 WŁASNOŚCI MAGNETYCZNE MAGNESÓW TRWAŁYCH WYKŁAD 15 WŁASNOŚCI AGNETYCZNE AGNESÓW TRWAŁYC Przy wzbudzaniu pola magnetycznego za pomocą magnesów trwałych występuje pewna specyfika, związana z występowaniem w badanym obszarze maszyny zarówno źródła

Bardziej szczegółowo

Modelowanie wektora magnetycznego serca na podstawie jonowych prądów komórkowych

Modelowanie wektora magnetycznego serca na podstawie jonowych prądów komórkowych Modelowanie wektora magnetycznego serca na podstawie jonowych prądów komórkowych Wstęp Podstawy modelu komórkowego Proces pobudzenia serca Wektor magnetyczny serca MoŜliwości diagnostyczne Wstęp Przepływający

Bardziej szczegółowo

Magnetostatyka. Bieguny magnetyczne zawsze występują razem. Nie istnieje monopol magnetyczny - samodzielny biegun północny lub południowy.

Magnetostatyka. Bieguny magnetyczne zawsze występują razem. Nie istnieje monopol magnetyczny - samodzielny biegun północny lub południowy. Magnetostatyka Nazwa magnetyzm pochodzi od Magnezji w Azji Mniejszej, gdzie już w starożytności odkryto rudy żelaza przyciągające żelazne przedmioty. Chińczycy jako pierwsi (w IIIw n.e.) praktycznie wykorzystywali

Bardziej szczegółowo

E dec. Obwód zastępczy. Napięcie rozkładowe

E dec. Obwód zastępczy. Napięcie rozkładowe Obwód zastępczy Obwód zastępczy schematyczny obwód elektryczny, ilustrujący zachowanie się badanego obiektu w polu elektrycznym. Elementy obwodu zastępczego (oporniki, kondensatory, indukcyjności,...)

Bardziej szczegółowo

Elektrostatyka ŁADUNEK. Ładunek elektryczny. Dr PPotera wyklady fizyka dosw st podypl. n p. Cząstka α

Elektrostatyka ŁADUNEK. Ładunek elektryczny. Dr PPotera wyklady fizyka dosw st podypl. n p. Cząstka α Elektrostatyka ŁADUNEK elektron: -e = -1.610-19 C proton: e = 1.610-19 C neutron: 0 C n p p n Cząstka α Ładunek elektryczny Ładunek jest skwantowany: Jednostką ładunku elektrycznego w układzie SI jest

Bardziej szczegółowo

Podstawy Mikroelektroniki

Podstawy Mikroelektroniki Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Wydział IEiT Katedra Elektroniki Podstawy Mikroelektroniki Temat ćwiczenia: Nr ćwiczenia 1 Pomiary charakterystyk magnetoelektrycznych elementów spintronicznych-wpływ

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie momentu magnetycznego obwodu w polu magnetycznym

Wyznaczanie momentu magnetycznego obwodu w polu magnetycznym Ćwiczenie E6 Wyznaczanie momentu magnetycznego obwodu w polu magnetycznym E6.1. Cel ćwiczenia Na zamkniętą pętlę przewodnika z prądem, umieszczoną w jednorodnym polu magnetycznym, działa skręcający moment

Bardziej szczegółowo

Czy warto jeszcze badad efekt magnetokaloryczny? O nowym kierunku prac nad magnetycznym chłodzeniem

Czy warto jeszcze badad efekt magnetokaloryczny? O nowym kierunku prac nad magnetycznym chłodzeniem Czy warto jeszcze badad efekt magnetokaloryczny? O nowym kierunku prac nad magnetycznym chłodzeniem Piotr Konieczny Zakład Materiałów Magnetycznych i Nanostruktur NZ34 Kraków 22.06.2017 Efekt magnetokaloryczny

Bardziej szczegółowo

NMR (MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY) dr Marcin Lipowczan

NMR (MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY) dr Marcin Lipowczan NMR (MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY) dr Marcin Lipowczan Spis zagadnień Fizyczne podstawy zjawiska NMR Parametry widma NMR Procesy relaksacji jądrowej Metody obrazowania Fizyczne podstawy NMR Proton, neutron,

Bardziej szczegółowo

Odp.: F e /F g = 1 2,

Odp.: F e /F g = 1 2, Segment B.IX Pole elektrostatyczne Przygotował: mgr Adam Urbanowicz Zad. 1 W atomie wodoru odległość między elektronem i protonem wynosi około r = 5,3 10 11 m. Obliczyć siłę przyciągania elektrostatycznego

Bardziej szczegółowo

Marcin Sikora. Temat 1: Obserwacja procesów przemagnesowania w tlenkowych nanostrukturach spintronicznych przy użyciu metod synchrotronowych

Marcin Sikora. Temat 1: Obserwacja procesów przemagnesowania w tlenkowych nanostrukturach spintronicznych przy użyciu metod synchrotronowych Prezentacja tematów na prace doktorskie, 28/5/2015 1 Marcin Sikora KFCS WFiIS & ACMiN Temat 1: Obserwacja procesów przemagnesowania w tlenkowych nanostrukturach spintronicznych przy użyciu metod synchrotronowych

Bardziej szczegółowo

cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski

cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski Wykład 14: Pole magnetyczne cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Wektor indukcji pola magnetycznego, siła Lorentza v F L Jeżeli na dodatni ładunek

Bardziej szczegółowo

Korzystając z różniczki funkcji obliczyć przybliżone wartości wyrażeń: cos 8. XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna 1 / 5

Korzystając z różniczki funkcji obliczyć przybliżone wartości wyrażeń: cos 8. XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna 1 / 5 Korzystając z różniczki funkcji obliczyć przybliżone wartości wyrażeń: cos ( ) 3π 8 XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna 1 / 5 Korzystając z różniczki funkcji obliczyć przybliżone wartości wyrażeń:

Bardziej szczegółowo

Magnetyczny Rezonans Jądrowy (NMR)

Magnetyczny Rezonans Jądrowy (NMR) Magnetyczny Rezonans Jądrowy (NMR) obserwacja zachowania (precesji) jąder atomowych obdarzonych spinem w polu magnetycznym Magnetic Resonance Imaging (MRI) ( obrazowanie rezonansem magnetycznym potocznie

Bardziej szczegółowo

Pomiar siły parcie na powierzchnie płaską

Pomiar siły parcie na powierzchnie płaską Pomiar siły parcie na powierzchnie płaską Wydawać by się mogło, że pomiar wartości parcia na powierzchnie płaską jest technicznie trudne. Tak jest jeżeli wyobrazimy sobie pomiar na ściankę boczną naczynia

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie przenikalności magnetycznej i krzywej histerezy

Wyznaczanie przenikalności magnetycznej i krzywej histerezy Ćwiczenie 13 Wyznaczanie przenikalności magnetycznej i krzywej histerezy 13.1. Zasada ćwiczenia W uzwojeniu, umieszczonym na żelaznym lub stalowym rdzeniu, wywołuje się przepływ prądu o stopniowo zmienianej

Bardziej szczegółowo

ekranowanie lokx loky lokz

ekranowanie lokx loky lokz Odziaływania spin pole magnetyczne B 0 DE/h [Hz] bezpośrednie (zeemanowskie) 10 7-10 9 pośrednie (ekranowanie) 10 3-10 6 spin spin bezpośrednie (dipolowe) < 10 5 pośrednie (skalarne) < 10 3 spin moment

Bardziej szczegółowo

Właściwości magnetyczne materii. dr inż. Romuald Kędzierski

Właściwości magnetyczne materii. dr inż. Romuald Kędzierski Właściwości magnetyczne materii dr inż. Romuald Kędzierski Kryteria podziału materii ze względu na jej właściwości magnetyczne - względna przenikalność magnetyczna - podatność magnetyczna Wielkości niemianowane!

Bardziej szczegółowo

BADANIE PRZERZUTNIKÓW ASTABILNEGO, MONOSTABILNEGO I BISTABILNEGO

BADANIE PRZERZUTNIKÓW ASTABILNEGO, MONOSTABILNEGO I BISTABILNEGO Ćwiczenie 11 BADANIE PRZERZUTNIKÓW ASTABILNEGO, MONOSTABILNEGO I BISTABILNEGO 11.1 Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie rodzajów, budowy i właściwości przerzutników astabilnych, monostabilnych oraz

Bardziej szczegółowo

MAGNETYZM, INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA. Zadania MODUŁ 11 FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY

MAGNETYZM, INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA. Zadania MODUŁ 11 FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY MODUŁ MAGNETYZM, INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI Z ELEMENTAMI TECHNOLOGII

Bardziej szczegółowo

SPEKTROSKOPIA NMR. No. 0

SPEKTROSKOPIA NMR. No. 0 No. 0 Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego, spektroskopia MRJ, spektroskopia NMR jedna z najczęściej stosowanych obecnie technik spektroskopowych w chemii i medycynie. Spektroskopia ta polega

Bardziej szczegółowo

autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 26 MAGNETYZM I ELEKTROMAGNETYZM. CZĘŚĆ 1

autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 26 MAGNETYZM I ELEKTROMAGNETYZM. CZĘŚĆ 1 autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 26 MAGNETYZM I ELEKTROMAGNETYZM. CZĘŚĆ 1 Rozwiązanie zadań należy zapisać w wyznaczonych miejscach pod treścią zadania Zadanie 1 1 punkt TEST JEDNOKROTNEGO

Bardziej szczegółowo

AFM. Mikroskopia sił atomowych

AFM. Mikroskopia sił atomowych AFM Mikroskopia sił atomowych Siły van der Waalsa F(r) V ( r) = c 1 r 1 12 c 2 r 1 6 Siły van der Waalsa Mod kontaktowy Tryby pracy AFM związane z zależnością oddziaływania próbka ostrze od odległości

Bardziej szczegółowo

Nierównowagowe kondensaty polarytonów ekscytonowych z gigantycznym rozszczepieniem Zeemana w mikrownękach półprzewodnikowych

Nierównowagowe kondensaty polarytonów ekscytonowych z gigantycznym rozszczepieniem Zeemana w mikrownękach półprzewodnikowych Nierównowagowe kondensaty polarytonów ekscytonowych z gigantycznym rozszczepieniem Zeemana w mikrownękach półprzewodnikowych B. Piętka, M. Król, R. Mirek, K. Lekenta, J. Szczytko J.-G. Rousset, M. Nawrocki,

Bardziej szczegółowo

Zastosowania pochodnych

Zastosowania pochodnych Zastosowania pochodnych Zbigniew Koza Wydział Fizyki i Astronomii Wrocław, 2015 SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIAROWEJ Przykład: objętość kuli Kulka z łożyska tocznego ma średnicę 2,3 mm, co oznacza, że objętość

Bardziej szczegółowo

W celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0,

W celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0, Bierne obwody RC. Filtr dolnoprzepustowy. Filtr dolnoprzepustowy jest układem przenoszącym sygnały o małej częstotliwości bez zmian, a powodującym tłumienie i opóźnienie fazy sygnałów o większych częstotliwościach.

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie przenikalności magnetycznej i krzywej histerezy

Wyznaczanie przenikalności magnetycznej i krzywej histerezy Ćwiczenie E8 Wyznaczanie przenikalności magnetycznej i krzywej histerezy E8.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest pomiar zależności B(I) dla cewki z rdzeniem stalowym lub żelaznym, wykreślenie krzywej

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki sezon 2 4. Pole magnetyczne 1

Podstawy fizyki sezon 2 4. Pole magnetyczne 1 Podstawy fizyki sezon 2 4. Pole magnetyczne 1 Agnieszka Obłąkowska-Mucha AGH, WFIiS, Katedra Oddziaływań i Detekcji Cząstek, D11, pok. 111 amucha@agh.edu.pl http://home.agh.edu.pl/~amucha Pola magnetycznego

Bardziej szczegółowo

Ładunki elektryczne i siły ich wzajemnego oddziaływania. Pole elektryczne. Copyright by pleciuga@ o2.pl

Ładunki elektryczne i siły ich wzajemnego oddziaływania. Pole elektryczne. Copyright by pleciuga@ o2.pl Ładunki elektryczne i siły ich wzajemnego oddziaływania Pole elektryczne Copyright by pleciuga@ o2.pl Ładunek punktowy Ładunek punktowy (q) jest to wyidealizowany model, który zastępuje rzeczywiste naelektryzowane

Bardziej szczegółowo

Prawa ruchu: dynamika

Prawa ruchu: dynamika Prawa ruchu: dynamika Fizyka I (B+C) Wykład X: Równania ruchu Więzy Rozwiazywanie równań ruchu oscylator harminiczny, wahadło ruch w jednorodnym polu elektrycznym i magnetycznym spektroskop III zasada

Bardziej szczegółowo

Prawa ruchu: dynamika

Prawa ruchu: dynamika Prawa ruchu: dynamika Fizyka I (B+C) Wykład IX: Więzy Rozwiazywanie równań ruchu oscylator harminiczny, wahadło ruch w jednorodnym polu elektrycznym i magnetycznym spektroskop III zasada dynamiki Siły

Bardziej szczegółowo

Pole elektryczne w ośrodku materialnym

Pole elektryczne w ośrodku materialnym Pole elektryczne w ośrodku materialnym Ryszard J. Barczyński, 2017 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Stała dielektryczna Stała

Bardziej szczegółowo

LXI MIĘDZYSZKOLNY TURNIEJ FIZYCZNY. dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 2018/2019 TEST

LXI MIĘDZYSZKOLNY TURNIEJ FIZYCZNY. dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 2018/2019 TEST LXI MIĘDZYSZKOLNY TURNIEJ FIZYCZNY dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 08/09 TEST (Czas rozwiązywania 60 minut). Ciało rzucone poziomo z prędkością o wartości

Bardziej szczegółowo

Przykładowe zadania/problemy egzaminacyjne. Wszystkie bezwymiarowe wartości liczbowe występujące w treści zadań podane są w jednostkach SI.

Przykładowe zadania/problemy egzaminacyjne. Wszystkie bezwymiarowe wartości liczbowe występujące w treści zadań podane są w jednostkach SI. Przykładowe zadania/problemy egzaminacyjne. Wszystkie bezwymiarowe wartości liczbowe występujące w treści zadań podane są w jednostkach SI. 1. Ładunki q 1 =3,2 10 17 i q 2 =1,6 10 18 znajdują się w próżni

Bardziej szczegółowo

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 + Współrzędne elektronu i protonów Orbitale wiążący i antywiążący otrzymane jako kombinacje orbitali atomowych Orbital wiążący duża gęstość ładunku między jądrami

Bardziej szczegółowo

cz. 2. dr inż. Zbigniew Szklarski

cz. 2. dr inż. Zbigniew Szklarski Wykład 14: Pole magnetyczne cz.. dr inż. Zbigniew zklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.zklarski/ Prąd elektryczny jako źródło pola magnetycznego - doświadczenie Oersteda Kiedy przez

Bardziej szczegółowo

Budowa. Metoda wytwarzania

Budowa. Metoda wytwarzania Budowa Tranzystor JFET (zwany też PNFET) zbudowany jest z płytki z jednego typu półprzewodnika (p lub n), która stanowi tzw. kanał. Na jego końcach znajdują się styki źródła (ang. source - S) i drenu (ang.

Bardziej szczegółowo

Wykład 8 ELEKTROMAGNETYZM

Wykład 8 ELEKTROMAGNETYZM Wykład 8 ELEKTROMAGNETYZM Równania Maxwella dive = ρ εε 0 prawo Gaussa dla pola elektrycznego divb = 0 rote = db dt prawo Gaussa dla pola magnetycznego prawo indukcji Faradaya rotb = μμ 0 j + εε 0 μμ 0

Bardziej szczegółowo

DIPOLOWY MODEL SERCA

DIPOLOWY MODEL SERCA Ćwiczenie nr 14 DIPOLOWY MODEL SERCA Aparatura Generator sygnałów, woltomierz, plastikowa kuweta z dipolem elektrycznym oraz dwiema ruchomymi elektrodami pomiarowymi. Rys. 1 Schemat kuwety pomiarowej Rys.

Bardziej szczegółowo

Ćw. 7 Wyznaczanie parametrów rzeczywistych wzmacniaczy operacyjnych (płytka wzm. I)

Ćw. 7 Wyznaczanie parametrów rzeczywistych wzmacniaczy operacyjnych (płytka wzm. I) Ćw. 7 Wyznaczanie parametrów rzeczywistych wzmacniaczy operacyjnych (płytka wzm. I) Celem ćwiczenia jest wyznaczenie parametrów typowego wzmacniacza operacyjnego. Ćwiczenie ma pokazać w jakich warunkach

Bardziej szczegółowo

SPM Scanning Probe Microscopy Mikroskopia skanującej sondy STM Scanning Tunneling Microscopy Skaningowa mikroskopia tunelowa AFM Atomic Force

SPM Scanning Probe Microscopy Mikroskopia skanującej sondy STM Scanning Tunneling Microscopy Skaningowa mikroskopia tunelowa AFM Atomic Force SPM Scanning Probe Microscopy Mikroskopia skanującej sondy STM Scanning Tunneling Microscopy Skaningowa mikroskopia tunelowa AFM Atomic Force Microscopy Mikroskopia siły atomowej MFM Magnetic Force Microscopy

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE. ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej

LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE. ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie metody

Bardziej szczegółowo

3. KINEMATYKA Kinematyka jest częścią mechaniki, która zajmuje się opisem ruchu ciał bez wnikania w jego przyczyny. Oznacza to, że nie interesuje nas

3. KINEMATYKA Kinematyka jest częścią mechaniki, która zajmuje się opisem ruchu ciał bez wnikania w jego przyczyny. Oznacza to, że nie interesuje nas 3. KINEMATYKA Kinematyka jest częścią mechaniki, która zajmuje się opisem ruchu ciał bez wnikania w jego przyczyny. Oznacza to, że nie interesuje nas oddziaływanie między ciałami, ani też rola, jaką to

Bardziej szczegółowo

Elektrodynamika. Część 6. Elektrodynamika. Ryszard Tanaś. Zakład Optyki Nieliniowej, UAM

Elektrodynamika. Część 6. Elektrodynamika. Ryszard Tanaś. Zakład Optyki Nieliniowej, UAM Elektrodynamika Część 6 Elektrodynamika Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM http://zon8.physd.amu.edu.pl/\~tanas Spis treści 7 Elektrodynamika 3 7.1 Siła elektromotoryczna.................. 3

Bardziej szczegółowo

Model uogólniony jądra atomowego

Model uogólniony jądra atomowego Model uogólniony jądra atomowego Jądro traktowane jako chmura nukleonów krążąca w średnim potencjale Średni potencjał może być sferyczny ale także trwale zdeformowany lub może zależeć od czasu (wibracje)

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA 2. Zasady pracy i energii. Wykład Nr 12. Prowadzący: dr Krzysztof Polko

MECHANIKA 2. Zasady pracy i energii. Wykład Nr 12. Prowadzący: dr Krzysztof Polko MECHANIKA 2 Wykład Nr 12 Zasady pracy i energii Prowadzący: dr Krzysztof Polko WEKTOR POLA SIŁ Wektor pola sił możemy zapisać w postaci: (1) Prawa strona jest gradientem funkcji Φ, czyli (2) POTENCJAŁ

Bardziej szczegółowo

Wykład 12 V = 4 km/s E 0 =.08 e V e = = 1 Å

Wykład 12 V = 4 km/s E 0 =.08 e V e  = = 1 Å Wykład 12 Fale materii: elektrony, neutrony, lekkie atomy Neutrony generowane w reaktorze są spowalniane w wyniku zderzeń z moderatorem (grafitem) do V = 4 km/s, co odpowiada energii E=0.08 ev a energia

Bardziej szczegółowo

Metody rezonansowe. Magnetyczny rezonans jądrowy Magnetometr protonowy

Metody rezonansowe. Magnetyczny rezonans jądrowy Magnetometr protonowy Metody rezonansowe Magnetyczny rezonans jądrowy Magnetometr protonowy Co należy wiedzieć Efekt Zeemana, precesja Larmora Wektor magnetyzacji w podstawowym eksperymencie NMR Transformacja Fouriera Procesy

Bardziej szczegółowo

Elektrodynamika Część 6 Elektrodynamika Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM

Elektrodynamika Część 6 Elektrodynamika Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM Elektrodynamika Część 6 Elektrodynamika Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM http://zon8.physd.amu.edu.pl/~tanas Spis treści 7 Elektrodynamika 3 7.1 Siła elektromotoryczna................ 3 7.2

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy)

Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Oddziaływanie elektronów ze stałą, krystaliczną próbką wstecznie rozproszone elektrony elektrony pierwotne

Bardziej szczegółowo

Ruch drgający. Ruch harmoniczny prosty, tłumiony i wymuszony

Ruch drgający. Ruch harmoniczny prosty, tłumiony i wymuszony Ruch drgający Ruch harmoniczny prosty, tłumiony i wymuszony Ruchem drgającym nazywamy ruch ciała zachodzący wokół stałego położenia równowagi. Ruchy drgające dzielimy na ruchy: okresowe, nieokresowe. Ruch

Bardziej szczegółowo

Spektroskopowe badania właściwości magnetycznych warstwowych związków RBa2Cu3O6+x i R2Cu2O5. Janusz Typek Instytut Fizyki

Spektroskopowe badania właściwości magnetycznych warstwowych związków RBa2Cu3O6+x i R2Cu2O5. Janusz Typek Instytut Fizyki Spektroskopowe badania właściwości magnetycznych warstwowych związków RBa2Cu3O6+x i R2Cu2O5 Janusz Typek Instytut Fizyki Plan prezentacji Jakie materiały badałem? (Krótka prezentacja badanych materiałów)

Bardziej szczegółowo

POMIAR TEMPERATURY CURIE FERROMAGNETYKÓW

POMIAR TEMPERATURY CURIE FERROMAGNETYKÓW Ćwiczenie 65 POMIAR TEMPERATURY CURIE FERROMAGNETYKÓW 65.1. Wiadomości ogólne Pole magnetyczne można opisać za pomocą wektora indukcji magnetycznej B lub natężenia pola magnetycznego H. W jednorodnym ośrodku

Bardziej szczegółowo

2013 02 27 2 1. Jakie warstwy zostały wyhodowane w celu uzyskania 2DEG? (szkic?) 2. Gdzie było domieszkowanie? Dlaczego jako domieszek użyto w próbce atomy krzemu? 3. Jaki kształt miała próbka? 4. W jaki

Bardziej szczegółowo

Pole magnetyczne Ziemi. Pole magnetyczne przewodnika z prądem

Pole magnetyczne Ziemi. Pole magnetyczne przewodnika z prądem Pole magnetyczne Własność przestrzeni polegającą na tym, że na umieszczoną w niej igiełkę magnetyczną działają siły, nazywamy polem magnetycznym. Pole takie wytwarza ruda magnetytu, magnes stały (czyli

Bardziej szczegółowo

Maciej Czapkiewicz Katedra Elektroniki, WIEiT, AGH

Maciej Czapkiewicz Katedra Elektroniki, WIEiT, AGH Model dyspersji barier energetycznych aktywowanego termicznie procesu przełączania magnetyzacji w układach cienkich warstw z magnetyczną anizotropią prostopadłą Maciej Czapkiewicz Katedra Elektroniki,

Bardziej szczegółowo

Pytania z przedmiotu Inżynieria materiałowa

Pytania z przedmiotu Inżynieria materiałowa Pytania z przedmiotu Inżynieria materiałowa 1.Podział materiałów elektrotechnicznych 2. Potencjał elektryczny, różnica potencjałów 3. Związek pomiędzy potencjałem i natężeniem pola elektrycznego 4. Przewodzenie

Bardziej szczegółowo

ν 1 = γ B 0 Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego h S = I(I+1)

ν 1 = γ B 0 Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego h S = I(I+1) h S = I(I+) gdzie: I kwantowa liczba spinowa jądra I = 0, ½,, /,, 5/,... itd gdzie: = γ S γ współczynnik żyromagnetyczny moment magnetyczny brak spinu I = 0 spin sferyczny I = _ spin elipsoidalny I =,,,...

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r.

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r. Podstawy fizyki subatomowej Wykład 7 3 kwietnia 2019 r. Atomy, nuklidy, jądra atomowe Atomy obiekt zbudowany z jądra atomowego, w którym skupiona jest prawie cała masa i krążących wokół niego elektronów.

Bardziej szczegółowo

Właściwości magnetyczne

Właściwości magnetyczne Właściwości magnetyczne Historia magnetyzmu ok. 1400 BC chiński kompas; 1269 Pierre Pelerin de Maricourt (Epistola de magnete) naturalne sferyczne magnesy z magnetytu magnetyzujące igły, obraz pola magnetycznego,

Bardziej szczegółowo

Strona internetowa https://sites.google.com/site/tmpkmair

Strona internetowa https://sites.google.com/site/tmpkmair Strona internetowa https://sites.google.com/site/tmpkmair TOLERANCJE I PASOWANIA WYMIARÓW LINIOWYCH 1. Wymiary nominalne rzeczywiste, tolerancja wymiaru. Wymiary przedmiotów na rysunkach noszą nazwę wymiarów

Bardziej szczegółowo

Elektrodynamika Część 2 Specjalne metody elektrostatyki Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM

Elektrodynamika Część 2 Specjalne metody elektrostatyki Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM Elektrodynamika Część 2 Specjalne metody elektrostatyki Ryszard Tanaś Zakład Optyki Nieliniowej, UAM http://zon8.physd.amu.edu.pl/~tanas Spis treści 3 Specjalne metody elektrostatyki 3 3.1 Równanie Laplace

Bardziej szczegółowo

Liniowe układy scalone. Wykład 2 Wzmacniacze różnicowe i sumujące

Liniowe układy scalone. Wykład 2 Wzmacniacze różnicowe i sumujące Liniowe układy scalone Wykład 2 Wzmacniacze różnicowe i sumujące Wzmacniacze o wejściu symetrycznym Do wzmacniania małych sygnałów z różnych czujników, występujących na tle dużej składowej sumacyjnej (tłumionej

Bardziej szczegółowo

O 2 O 1. Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego

O 2 O 1. Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego msg M 7-1 - Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Zagadnienia: prawa dynamiki Newtona, moment sił, moment bezwładności, dynamiczne równania ruchu wahadła fizycznego,

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA 2. Zasady pracy i energii. Wykład Nr 12. Prowadzący: dr Krzysztof Polko

MECHANIKA 2. Zasady pracy i energii. Wykład Nr 12. Prowadzący: dr Krzysztof Polko MECHANIKA 2 Wykład Nr 12 Zasady pracy i energii Prowadzący: dr Krzysztof Polko WEKTOR POLA SIŁ Wektor pola sił możemy zapisać w postaci: (1) Prawa strona jest gradientem funkcji Φ, czyli (2) POTENCJAŁ

Bardziej szczegółowo