POLITYKA RACHUNKOWO CI W POLSKIM I BIA ORUSKIM PRAWIE BILANSOWYM

Transkrypt

1 ROCZNIKI EKONOMII I ZARZ DZANIA Tom 5(41) 2013 POLITYKA RACHUNKOWO CI W POLSKIM I BIA ORUSKIM PRAWIE BILANSOWYM WPROWADZENIE Sprawozdania finansowe s efektem okre lonej polityki rachunkowo ci jednostki, ustalonej i zatwierdzonej przez jej zarz d, zgodnie z obowi zuj cym w danym kraju prawem bilansowym 1. Podmioty gospodarcze prowadz ce rachunkowo zgodnie z przepisami prawa bilansowego, ustalaj zasady rachunkowo ci w tych obszarach, w których przepisy prawa zawieraj wykaz mo liwych wariantów rozwi za lub ich nie formu uj 2. W my l Mi dzynarodowego Standardu Rachunkowo ci (MSR) 8 polityk rachunkowo ci s konkretne prawid a, metody, konwencje, regu y i praktyki przyj te przez jednostk gospodarcz przy sporz dzaniu i prezentacji sprawozda finansowych 3. Zagadnienie polityki rachunkowo ci i jej zmian jest bardzo wa ne, wiadcz o tym m.in. prace Komitetu Standardów Rachunkowo ci nad Krajowym Standardem Rachunkowo ci nr 7: Zmia- Dr adiunkt Katedry Rachunkowo ci, Instytut Ekonomii i Zarz dzania na Wydziale Nauk Spo ecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Paw a II; phareconsulting@o2.pl 1 E. W a l i s k a, Ujmowanie skutków polityki rachunkowo ci w sprawozdaniu finansowym, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60, s J. C h l u s k a, Polityka rachunkowo ci w Rosji i Polsce wybrane aspekty, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60, s MSR nr 8: Zasady (polityka) rachunkowo ci, zmiany warto ci szacunkowych i korygowanie b dów, Dziennik Urz dowy Unii Europejskiej z dnia r. Za cznik do Rozporz dzenia Komisji (WE) nr 1126/2008 z dnia 3 listopada 2008 r.

2 140 ny zasad (polityki) rachunkowo ci, warto ci szacunkowych, poprawianie b dów, zdarzenia nast puj ce po dniu bilansowym uj cie i prezentacja 4. Do przyczyn powoduj cych zmian zasad (polityki) rachunkowo ci nale y zaliczy 5 : 1) zmiany regulacji prawnych, 2) dostosowanie przepisów wewn trznych do regulacji obowi zuj cych w grupie kapita owej, 3) dostosowanie regulacji wewn trznych do zalece bieg ych rewidentów oraz ró nych organów kontrolnych, 4) zmiana organizacji jednostki, przedmiotu dzia alno ci, polityki gospodarczej przedsi biorstwa, 5) ch wykorzystania uproszcze wynikaj cych z regulacji prawnych. Wspó praca gospodarcza i powstawanie przedsi biorstw ponadregionalnych zmusza do poznawania warunków ekonomicznych i zasad rachunkowo ci innych krajów 6. Bia oru jest wschodnim s siadem Polski, z którym prowadzona jest wymiana handlowa. Prawo bilansowe na Bia orusi bazuje na ustawie o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci 7 oraz kilkudziesi ciu innych aktach prawnych, przede wszystkim uchwa, które wprowadzaj bardzo dok adne instrukcje post powania w konkretnych obszarach rachunkowo ci, np. standardowy plan kont. Przepisy maj na celu maksymalne ujednolicenie zasad prowadzenia rachunkowo ci i sporz dzania sprawozda finansowych przez organizacje. Pomimo sztywnych norm i zasad ustanowionych prawem bilansowym, jednostki maj niewielk mo liwo wyboru rozwi za i zapisania ich do w asnej polityki rachunkowo ci. Zasady opracowywania i zawarto polityki rachunkowo ci s równie unormowane uchwa ustanawiaj c instrukcj Polityka rachunkowo ci organizacji 8. Celem niniejszej publikacji jest porównanie uj cia zagadnienia polityki rachunkowo ci w polskim i bia oruskim prawie bilansowym. 4 Prace Komitetu Standardów Rachunkowo ci Ministerstwa Finansów, dokument.php?const=1&dzial=74&id= [dost p: ]. 5 W. G o s, Przep ywy pieni ne a polityka rachunkowo ci, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60, s C h l u s k a, Polityka rachunkowo ci, s Ustawa o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci ( , Nr 3321-XII z pó n. zm.). 8 Uchwa a Ministerstwa Finansów Republiki Bia oru z 17 kwietnia 2002, nr 62 w sprawie zatwierdzenia instrukcji Polityka rachunkowo ci organizacji (z pó n. zm.).

3 POLITYKA RACHUNKOWO CI 141 W artykule wykorzystano analiz literatury przedmiotu, zapisy ustawy z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci 9 (dalej: polska ustawa o rachunkowo ci), przepisy bia oruskiego prawa bilansowego i Mi dzynarodowych Standardów Rachunkowo ci 10 (dalej: MSR), co umo liwi o dokonanie porównania uj cia polityki rachunkowo ci w polskim i bia oruskim prawie bilansowym. 1. BIA ORUSKIE PRAWO BILANSOWE Prawo bilansowe w Republice Bia oru stanowi ustawa o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci ( , nr 3321-XII z pó n. zm.) oraz kilkadziesi t innych aktów prawnych: uchwa y Rady Ministrów, normatywne akty prawne Ministerstwa Finansów, dekrety Prezydenta. Tre obowi zuj cych aktów prawnych publikuje Ministerstwo Finansów na swojej stronie internetowej 11. Ewidencja ksi gowa prowadzona przez bia oruskie podmioty jest w du ej mierze to sama z ewidencj na potrzeby prawa podatkowego. Zasady uj cia kosztów i przychodów na potrzeby bilansowe i podatkowe, a tak e zasady wyceny aktywów i pasywów s takie same. Polityka rachunkowo ci zawiera rozwi zania dotycz ce zarówno ewidencji ksi gowej, jak i ewidencji na potrzeby podatkowe. W polityce rachunkowo ci bia oruskich jednostek musz znale si zasady rozliczania naliczonego przy zakupach podatku od towarów i us ug w zakresie, w jakim przypisy podatkowe pozostawiaj jednostkom mo liwo dokonania wyboru metoda odr bnej ewidencji b d metoda rozliczania proporcj 12. Ustawa o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci okre la prawne i metodologiczne podstawy organizacji i prowadzenia rachunkowo ci, ustala wymogi w zakresie sporz dzania i prezentacji sprawozda finansowych, ustala odpowiedzialno kierownika jednostki oraz g ównego ksi gowego za realizacj obo- 9 Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci (tekst jedn.: Dz.U. 2009, Nr 152, poz z pó n. zm.). 10 Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 1126/2008 z dnia 3 listopada 2008 r. przyjmuj ce okre lone mi dzynarodowe standardy rachunkowo ci zgodnie z rozporz dzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE PL L320, z pó n. zm.) Rozdzia 12, art. 107 Kodeksu Podatkowego Republiki Bia oru (cz szczegó owa) z , nr 71-3 z pó n. zm., Podatek od towarów i us ug.

4 142 wi zków wynikaj cych z ustawy. Bia oruska ustawa o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci ma na celu zapewnienie ujednolicenia prowadzonej ewidencji aktywów, pasywów i operacji gospodarczych we wszystkich organizacjach, porównywalno informacji ksi gowych ró nych organizacji, wiarygodno informacji ksi gowych ka dej organizacji 13. W tym celu przepisy wprowadzaj standardowy plan kont, który stanowi systematyczny wykaz kont syntetycznych i analitycznych. Organizacje opracowuj w asny zak adowy plan kont, który bazuje na standardowym planie kont oraz uwzgl dnia specyfik prowadzonej dzia alno ci. Ustawa okre la g ówne ramy prowadzenia rachunkowo ci w organizacjach, szczegó owe zasady prowadzenia rachunkowo ci i sporz dzania sprawozda finansowych s zawarte w licznych aktach wykonawczych. Do najwa niejszych aktów wykonawczych nale y zaliczy : uchwa Ministerstwa Finansów w sprawie ustanowienia standardowego planu kont, zatwierdzenia instrukcji w sprawie stosowania standardowego planu kont ( , nr 50), uchwa Ministerstwa Finansów w sprawie ustalenia formy sprawozda finansowych, zatwierdzenia instrukcji w sprawie procedury sporz dzania sprawozda finansowych ( , nr 111) oraz uchwa Ministerstwa Finansów w sprawie zatwierdzenia instrukcji o rachunkowo ci przychodów i kosztów ( , nr 102). Uchwa a w sprawie standardowego planu kont zawiera obligatoryjny wykaz kont syntetycznych i analitycznych, przedstawia wykaz operacji na tych kontach dla przedsi biorstw, z wy czeniem banków, instytucji finansowych, podmiotów bud etowych, opisuje sposób ewidencji typowych operacji gospodarczych z uwzgl dnieniem zasady podwójnego zapisu (wskazuj c konto korespondencyjne). Kierownik jednostki zatwierdza plan kont obowi zuj cy w danej jednostce gospodarczej, bazuj c na standardowym planie kont, w czaj c do niego konieczne konta analityczne, pozabilansowe 14. W razie konieczno ci jednostka gospodarcza mo e wprowadzi nowe konta syntetyczne w uzgodnieniu z Ministerstwem Finansów Republiki Bia oru wykorzystuj c wolne numery kont 15. Uchwa a Ministerstwa Finansów w sprawie ustalenia formy sprawozda finansowych, zatwierdzenia instrukcji w sprawie procedury sporz dzania spra- 13 Art. 3 bia oruskiej ustawy o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci ( , nr 3321-XII z pó n. zm.). 14 Rozdzia 1 pkt 3 instrukcji w sprawie stosowania standardowego planu kont w Uchwale Ministerstwa Finansów w sprawie ustanowienia standardowego planu kont, zatwierdzenia instrukcji w sprawie stosowania standardowego planu kont ( , nr 50). 15 Tam e.

5 POLITYKA RACHUNKOWO CI 143 wozda finansowych wprowadza wzory sprawozda finansowych oraz omawia zasady wype niania poszczególnych ich pozycji: bilansu, rachunku zysków i strat, informacji o zmianach w kapita ach, rachunku przep ywów pieni nych, sprawozdania z celowego wykorzystania otrzymanych rodków, informacji dodatkowej. Zawarto informacyjna bia oruskiego bilansu jest zbli ona do polskiego bilansu. Aktywa dzielone s na aktywa d ugoterminowe i krótkoterminowe. W aktywach d ugoterminowych, podobnie jak w polskim bilansie w aktywach trwa ych, znajduj si rodki trwa e, warto ci niematerialne i prawne, inwestycje d ugoterminowe, nale no ci d ugoterminowe, aktywa z tytu u odroczonego podatku dochodowego, pozosta e aktywa d ugoterminowe. W aktywach krótkoterminowych, podobnie jak w polskim bilansie w aktywach obrotowych, s wykazywane nast puj ce pozycje: zapasy, d ugoterminowe aktywa przeznaczone do sprzeda y, koszty rozliczane w czasie, nale no ci krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, rodki pieni ne i ekwiwalenty, pozosta e aktywa krótkoterminowe. Pasywa s dzielone na kapita y w asne, zobowi zania d ugoterminowe, zobowi zania krótkoterminowe. Kapita w asny w bia oruskim bilansie zawiera niemal identyczne pozycje, jak w polskim bilansie, ale dodatkowo zawiera pozycj celowe finansowanie. W ramach pozycji d ugoterminowych zobowi za znajduj si nie tylko pozycje zobowi za podobne jak w polskim bilansie (kredyty, po yczki), ale równie rezerwy, rezerwy z tytu u odroczonego podatku dochodowego i rozliczenia mi dzyokresowe przychodów. Znajduje si równie pozycja d ugoterminowe zobowi zania z tytu u umów leasingowych. W krótkoterminowych zobowi zaniach znajduj si krótkoterminowe kredyty i po yczki, krótkoterminowa cz d ugoterminowych kredytów i po yczek, zobowi zania krótkoterminowe wobec dostawców, pracowników, z tytu u podatków, ubezpiecze spo ecznych, leasingów, wobec w a cicieli, z tytu u otrzymanych zaliczek na dostawy, rezerwy, rozliczenia mi dzyokresowe przychodów. Na Bia orusi podmioty sporz dzaj rachunek zysków i strat w jednej mo liwej wersji, która najbardziej jest zbli ona do znanej nam wersji kalkulacyjnej. Rachunek zawiera dzia alno operacyjn, pozosta e przychody i koszty operacyjne, dzia alno inwestycyjn, finansow, pozosta e przychody i koszty, podatek dochodowy, zmian odroczonego podatku dochodowego dotycz cego podatkowych aktywów i zobowi za, inne podatki potr cane z zysku. Po pozycji

6 144 zysk/strata netto s zawarte informacje o wyniku z aktualizacji wyceny aktywów d ugoterminowych oraz innych pozycjach niewliczanych do zysku/straty netto. Rachunek zawiera równie informacj o zysku/stracie na jedn akcj. Rachunek przep ywów pieni nych jest sporz dzany tylko metod bezpo- redni, sk ada si z przep ywów z dzia alno ci operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. W ostatniej cz ci rachunek przep ywów pieni nych oprócz informacji na temat stanu rodków pieni nych i ich ekwiwalentów na pocz tek i na koniec okresu zawiera wiersz: wp yw zmian kursu walut obcych w stosunku do rubla bia oruskiego. Sprawozdanie z celowego wykorzystania otrzymanych rodków sporz dzaj organizacje non-profit. Sprawozdanie to zawiera dwie cz ci wp ywy i wydatki rodków oraz stan rodków na pocz tek i koniec roku. Uchwa a Ministerstwa Finansów w sprawie ustalenia formy sprawozda finansowych wskazuje powi zania pomi dzy odpowiednimi kontami z obligatoryjnego planu kont a konkretnymi pozycjami sprawozda finansowych. Uchwa a Ministerstwa Finansów w sprawie zatwierdzenia instrukcji o rachunkowo ci przychodów i kosztów wprowadza definicje kosztów i przychodów, ich klasyfikacje w zale no ci od rodzaju dzia alno ci (bie ca, inwestycyjna, finansowa, pozosta a), okre la moment uj cia w ewidencji kosztów i przychodów, zasady tworzenia odpisów aktualizuj cych nale no ci. Bia oruskie jednostki mog wybra jedn z dwóch metod uj cia przychodów metod memoria ow b d metod kasow 16. Wybrana metoda jest zapisywana w polityce rachunkowo ci. Przychody s ujmowane wed ug zasady memoria owej w momencie wydania produktów, towarów, wykonania us ug wed ug nast puj cych warunków 17 : w przypadku sprzeda y produktów i towarów na nabywc s przeniesione ryzyka i korzy ci wynikaj ce z prawa w asno ci produktów, towarów; w przypadku sprzeda y us ug stopie gotowo ci i kompletno ci robót i us ug na dzie uj cia w sprawozdaniu mo e by okre lony; mo na ustali kwot przychodów; operacja gospodarcza spowoduje przysporzenie korzy ci ekonomicznych organizacji; 16 Rozdzia 3 i 4 instrukcji o rachunkowo ci przychodów i kosztów w Uchwale Ministerstwa Finansów w sprawie zatwierdzenia instrukcji o rachunkowo ci przychodów i kosztów ( , nr 102). 17 Rozdzia 3 pkt instrukcji ( ).

7 POLITYKA RACHUNKOWO CI 145 mo na ustali koszty poniesione w zwi zku z operacj gospodarcz. Wed ug metody kasowej, przychody ze sprzeda y produktów, towarów, us ug i inne ujmowane s w ksi gach w momencie zap aty za dostarczone produkty, towary, roboty i us ugi 18. Koszty s ujmowane w okresie obrachunkowym, w którym uzyskano odpowiadaj ce im przychody, niezale nie od daty zap aty 19. Koszty, które nie da si wprost odnie na przychody konkretnego okresu, ujmowane s w okresie sprawozdawczym, w którym zosta y poniesione 20. W 2010 r. Ministerstwo Finansów Republiki Bia oru podj o prace nad zmian prawa bilansowego, zbli aj c krajowe regulacje do Mi dzynarodowych Standardów Rachunkowo ci. Zosta opracowany projekt zmian ustawy o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci. W uzasadnieniu do projektu zmian wskazano konieczno dostosowania przepisów do Mi dzynarodowych Standardów Rachunkowo ci, w celu stworzenia korzystnych warunków dla potencjalnych inwestorów. Aby zapewni jednolito terminologii, w projekcie zmian znalaz y si takie podstawowe poj cia, jak: warto ci szacunkowe, profesjonalny os d, u ytkownicy sprawozdawczo ci, korzy ci ekonomiczne, a tak e doprecyzowano takie poj cia, jak: aktywa, zobowi zania, kapita w asny, przychody, rozchody, sprawozdawczo finansowa, polityka rachunkowo ci. 2. POLITYKA RACHUNKOWO CI W BIA ORUSKIM PRAWIE BILANSOWYM Zagadnienie polityki rachunkowo ci w bia oruskim prawie bilansowym jest zawarte w ustawie o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci oraz w Uchwale Ministerstwa Finansów Republiki Bia oru z 17 kwietnia 2002, nr 62 w sprawie zatwierdzenia instrukcji Polityka rachunkowo ci organizacji (z pó n. zm.). Artyku 2 bia oruskiej ustawy o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci zawiera definicje poj, m.in. polityki rachunkowo ci. W my l art. 2 tej ustawy, polityka 18 Rozdzia 4 pkt 30 instrukcji ( ). 19 Rozdzia 5 pkt 32 instrukcji ( ). 20 Tam e.

8 146 rachunkowo ci stanowi zbiór technik i metod rachunkowo ci stosowanych przez organizacj. W my l art. 6 bia oruskiej ustawy o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci prowadzenie rachunkowo ci w organizacjach powinno by zgodne z polityk rachunkowo ci, która jest tworzona na podstawie przepisów prawa i zatwierdzana przez kierownika jednostki. Polityk rachunkowo ci ustanawia si odpowiednim dokumentem (uchwa, decyzj, zarz dzeniem, innym dokumentem) 21. Jednostki samodzielnie tworz polityk rachunkowo ci, bior c pod uwag struktur organizacji, specyfik bran y. Polityka rachunkowo ci obejmuje 22 : opis przyj tych metod i technik rachunkowo ci; zak adowy plan kont; przyj te przez jednostk samodzielnie opracowane i zatwierdzone wzory dokumentów pierwotnych (w przypadku braku wzorów okre lonych w przepisach prawa); stosowane w jednostce rejestry ksi gowe; schemat obiegu dokumentów. Cz dokumentów pierwotnych jest wystawiana na formularzach, których wzory s zatwierdzone przez Ministerstwo Finansów Republiki Bia oru, Bank Narodowy b d inne organy pa stwowe podleg e Radzie Ministrów. W sytuacji, je li nie ma okre lonych wzorów b d informacje w nich zawarte s niewystarczaj ce, jednostki samodzielnie opracowuj i przyjmuj do stosowania dokumenty, które powinny zawiera nast puj ce elementy 23 : rodzaj, numer dokumentu, data i miejsce jego wystawienia, tre i podstawa przeprowadzenia operacji gospodarczej, wymiar ilo ciowy i pieni ny, stanowiska osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie operacji gospodarczej, nazwiska, inicja y i podpisy. Tworzenie polityki rachunkowo ci musi by oparte na 24 : odr bnej ewidencji aktywów i zobowi za jednostki od aktywów i zobowi za innych podmiotów, 21 Rozdzia 2 pkt 13 instrukcji Polityka rachunkowo ci organizacji w Uchwale Ministerstwa Finansów Republiki Bia oru z , nr 62 w sprawie zatwierdzenia instrukcji Polityka rachunkowo ci organizacji (z pó n. zm.). 22 Art. 6 ustawy ( ), rozdzia 2 pkt 7 instrukcji ( ). 23 Art. 9 ustawy ( ). 24 Art. 6 ustawy ( ), rozdzia 2 pkt 8 instrukcji ( ).

9 POLITYKA RACHUNKOWO CI 147 zasadzie kontynuacji dzia alno ci, kolejno ci stosowania polityki rachunkowo ci, odniesienie operacji gospodarczych do odpowiednich okresów (zasada memoria owa). Polityka rachunkowo ci jednostki musi spe nia wymogi kompletno ci, ostro no ci, wy szo ci tre ci nad form, spójno ci i racjonalno ci 25. Przyj t polityk rachunkowo ci jednostka powinna stosowa konsekwentnie w kolejnych latach obrotowych 26. Zdarzenia gospodarcze nale y odnosi do okresu rozliczeniowego, w którym mia y miejsce niezale nie od faktycznego otrzymania b d wyp aty rodków pieni nych 27. Wprowadzanie zmian w polityce rachunkowo ci zosta o uregulowane zarówno w ustawie, jak i Uchwale Ministerstwa Finansów Republiki Bia oru z 17 kwietnia 2002, nr 62 w sprawie zatwierdzenia instrukcji Polityka rachunkowo ci organizacji (z pó n. zm.). Zmiany w polityce rachunkowo ci organizacji nale y wprowadza od pocz tku roku obrotowego, w celu zapewnienia porównywalno ci danych rachunkowych, zmiany powinny by uzasadnione i odpowiednio udokumentowane uchwa kierownika jednostki 28. W zwi zku z tym, i dla wszystkich bia oruskich podmiotów rok obrotowy stanowi zawsze rok kalendarzowy, zmienione zasady wprowadzone w polityce rachunkowo ci s stosowane od pierwszego stycznia nast pnego roku. Dotyczy to równie wszystkich filii i oddzia ów organizacji. Ustawa okre la sytuacje, w których jednostki mog wprowadza zmiany w polityce rachunkowo ci 29 : reorganizacja jednostki (np. po czenie, podzia, przekszta cenie), zmiany w przepisach prawa, zmiany warunków prowadzenia dzia alno ci. Zmiany w polityce rachunkowo ci maj ce istotny wp yw na sytuacj finansow, ruch rodków pieni nych, wyniki finansowe organizacji nale y okre li w uj ciu pieni nym na dzie, na który zmiany te znajduj zastosowanie w prowadzeniu rachunkowo ci Art. 6 ustawy ( ), rozdzia 2 pkt 9 instrukcji ( ). 26 Rozdzia 2 pkt 10 instrukcji ( ). 27 Art. 8 ustawy ( ), rozdzia 2 pkt 11 instrukcji ( ). 28 Art. 6 ustawy ( ). 29 Tam e. 30 Rozdzia 2 pkt 20 instrukcji ( ).

10 148 Zmiany w polityce rachunkowo ci maj ce istotny wp yw na wyniki finansowe, nale y ujawni w sprawozdaniu finansowym w informacji dodatkowej 31. Przedstawicielstwa zagranicznych organizacji na terytorium Republiki Bia oru mog opracowywa swoj polityk rachunkowo ci, opart na zasadach okre- lonych w kraju tych organizacji, je li te zasady nie s sprzeczne z mi dzynarodowymi standardami rachunkowo ci i sprawozdawczo ci, a tak e ustawodawstwem Republiki Bia oru 32. Nowo powsta e jednostki opracowuj polityk rachunkowo ci przed pierwsz publikacj sprawozda finansowych, ale nie pó niej ni 90 dni od daty rejestracji 33. Jednostka w sprawozdaniu finansowym powinna ujawni zasady okre lone w polityce rachunkowo ci, maj ce znacz cy wp yw na ocen danych zawartych w sprawozdaniu, i podejmowanie decyzji przez zainteresowanych u ytkowników sprawozda finansowych 34. W sprawozdaniu nale y ujawni nast puj ce zasady rachunkowo ci: metody wyceny rodków trwa ych, warto ci niematerialnych i prawnych, innych sk adników aktywów, zapasów produktów gotowych, towarów, produkcji w toku, zasady ustalania przychodów ze sprzeda y produktów, towarów, us ug i innych 35. Istotne zasady rachunkowo ci nale y ujmowa w informacji dodatkowej w sprawozdaniu rocznym, natomiast w sprawozdaniach okresowych (miesi cznych, kwartalnych) zasad tych mo na nie ujmowa pod warunkiem, i one nie uleg y zmianie w porównaniu z informacjami zawartymi w ostatnim rocznym sprawozdaniu finansowym 36. Obligatoryjnym elementem polityki rachunkowo ci jest schemat obiegu dokumentów. Schemat opracowuje g ówny ksi gowy, a kierownik jednostki zatwierdza go uchwa b d innym dokumentem 37. Schemat powinien ustanowi w organizacji racjonalny obieg dokumentów, a tak e przewidzie optymaln liczb jednostek i dzia ów, przez które przechodzi 31 Rozdzia 2 pkt instrukcji ( ). 32 Art. 6 ustawy ( ). 33 Rozdzia 2 pkt 14 instrukcji ( ). 34 Rozdzia 2 pkt 15 instrukcji ( ). 35 Rozdzia 2 pkt 16 instrukcji ( ). 36 Rozdzia 2 pkt 17 instrukcji ( ). 37 Rozdzia 2 pkt 24 instrukcji ( ).

11 POLITYKA RACHUNKOWO CI 149 ka dy dokument pierwotny ( ród owy), okre li minimalny czas, w którym dokument b dzie przebywa w poszczególnych dzia ach POLITYKA RACHUNKOWO CI W POLSKIM PRAWIE BILANSOWYM Zagadnienie polityki rachunkowo ci zosta o uregulowane w polskiej ustawie o rachunkowo ci 39 oraz w Krajowym Standardzie Rachunkowo ci nr 7: Zmiany zasad (polityki) rachunkowo ci, warto ci szacunkowych, poprawianie b dów, zdarzenia nast puj ce po dniu bilansowym uj cie i prezentacja 40. Jednostki obowi zane s stosowa przyj te zasady (polityk ) rachunkowo ci, rzetelnie i jasno przedstawiaj c sytuacj maj tkow i finansow oraz wynik finansowy (zasada wiernego obrazu) 41. W my l art. 3 ust. 1 pkt 11 ustawy o rachunkowo ci, przez przyj te zasady (polityk ) rachunkowo ci rozumie si wybrane i stosowane przez jednostk rozwi zania dopuszczone ustaw, w tym tak e okre lone w MSR, zapewniaj ce wymagan jako sprawozda finansowych. Jednostki gospodarcze powinny posiada dokumentacj opisuj c w j zyku polskim przyj te przez ni zasady (polityk ) rachunkowo ci, a w szczególno ci dotycz ce 42 : 1) okre lenia roku obrotowego i wchodz cych w jego sk ad okresów sprawozdawczych; 2) metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego; 3) sposobu prowadzenia ksi g rachunkowych, w tym co najmniej: a) zak adowego planu kont, ustalaj cego wykaz kont ksi gi g ównej, przyj te zasady klasyfikacji zdarze, zasady prowadzenia kont ksi g pomocniczych oraz ich powi zania z kontami ksi gi g ównej, 38 Rozdzia 2 pkt 25 instrukcji ( ). 39 Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci (tekst jedn.: Dz.U. 2009, Nr 152, poz z pó n. zm.). 40 Krajowy Standard Rachunkowo ci nr 7: Zmiany zasad (polityki) rachunkowo ci, warto ci szacunkowych, poprawianie b dów, zdarzenia nast puj ce po dniu bilansowym uj cie i prezentacja, 41 Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci, art. 4 ust Tam e, art. 10 ust. 1.

12 150 b) wykazu ksi g rachunkowych, a przy prowadzeniu ksi g rachunkowych przy u yciu komputera wykazu zbiorów danych tworz cych ksi gi rachunkowe na komputerowych no nikach danych z okre leniem ich struktury, wzajemnych powi za oraz ich funkcji w organizacji ca o ci ksi g rachunkowych i w procesach przetwarzania danych, c) opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksi g rachunkowych przy u yciu komputera opisu systemu informatycznego, zawieraj cego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zale no ci od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególno ci metod zabezpieczenia dost pu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto okre lenie wersji oprogramowania i daty rozpocz cia jego eksploatacji; 4) systemu s u cego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów ksi gowych, ksi g rachunkowych i innych dokumentów stanowi cych podstaw dokonanych w nich zapisów. Jednostki gospodarcze w ramach polityki rachunkowo ci mog dokona wyboru roku obrotowego, jako roku kalendarzowego lub innego okresu trwaj cego 12 kolejnych pe nych miesi cy kalendarzowych (art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowo ci). W ramach polityki rachunkowo ci jednostki okre laj stosowan wersj rachunku zysków i strat (kalkulacyjna lub porównawcza) oraz rachunku przep ywów pieni nych (bezpo rednia czy po rednia). Jednostki w ramach polityki rachunkowo ci dokonuj wyboru metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego. W artykule przedstawiono najcz ciej stosowane przez jednostki obszary wyboru. W ramach polityki rachunkowo ci jednostki mog dokona wyboru zasad wyceny zapasów. Jednostki mog ujmowa na dzie nabycia lub powstania sk adniki rzeczowych aktywów obrotowych zgodnie z zasad zawart w art. 29 ust. 11 ustawy o rachunkowo ci wed ug cen nabycia lub kosztów wytworzenia, jednak e dla niektórych grup zapasów jednostki mog zastosowa uproszczenia zawarte w art. 34 ust. 1 towary i materia y wycenia wed ug cen zakupu, a koszty zakupu odnosi w koszty okresu, produkty w toku produkcji w wysoko ci bezpo rednich kosztów wytworzenia lub tylko materia ów bezpo rednich b d nie wycenia ich w ogóle, je eli nie zniekszta ca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki. Jednostki produkcyjne w ramach przyj tej polityki rachunkowo ci powinny okre li sposób ustalania poziomu wykorzystania zdolno ci produkcyjnych (art.

13 POLITYKA RACHUNKOWO CI ust. 3). Poziom ten jest istotny przy doliczaniu kosztów po rednich do kosztów bezpo rednich na potrzeby ustalania kosztu wytworzenia produktu. Jednostki, w których wyst puje niezb dne, d ugotrwa e przygotowanie towaru lub produktu do sprzeda y b d d ugi okres wytwarzania produktu, w swojej polityce rachunkowo ci mog dokona wyboru rozwi zania polegaj cego na zwi kszeniu kosztu wytworzenia o koszty obs ugi zobowi za zaci gni tych w celu finansowania zapasu towarów lub produktów w okresie ich przygotowania do sprzeda y b d wytworzenia i zwi zanych z nimi ró nic kursowych, pomniejszone o przychody z tego tytu u (art. 28 ust. 4 ustawy o rachunkowo ci). W ramach polityki rachunkowo ci jednostki mog dokona wyboru metody ustalania warto ci rozchodu rzeczowych sk adników aktywów obrotowych w ród metod okre lonych w art. 34 ust. 4 ustawy o rachunkowo ci (wed ug cen przeci tnych, wed ug zasady pierwsze wesz o pierwsze wysz o, wed ug zasady ostatnie wesz o pierwsze wysz o, w drodze szczegó owej identyfikacji). W przypadku wykonywania d ugoterminowych us ug, w tym budowlanych, jednostki w polityce rachunkowo ci dokonuj wyboru metody ustalania stopnia zaawansowania us ugi zgodnie z art. 34a ustawy o rachunkowo ci (jako udzia kosztów poniesionych od dnia zawarcia umowy do dnia ustalenia przychodu w ca kowitych kosztach wykonania us ugi, jako liczba przepracowanych godzin bezpo rednich wykonania us ugi, na podstawie obmiaru wykonanych prac, inn metod, je eli wyra aj w sposób wiarygodny stopie zaawansowania us ugi). W polityce rachunkowo ci powinna zosta podj ta decyzja o stosowaniu jednej z okre lonych w art. 17 ust. 2 ustawy o rachunkowo ci metod prowadzenia kont ksi g pomocniczych dla rzeczowych sk adników aktywów obrotowych: ewidencja ilo ciowo-warto ciowa; ewidencja ilo ciowa obrotów i stanów, prowadzona dla poszczególnych sk adników lub ich jednorodnych grup wy cznie w jednostkach naturalnych, a na koniec okresu sprawozdawczego wycena warto ciowa dokonana na podstawie danych rzeczywistych; ewidencja warto ciowa obrotów i stanów towarów oraz opakowa, prowadzona dla punktów obrotu detalicznego lub miejsc sk adowania, której przedmiotem zapisów s tylko przychody, rozchody i stany ca ego zapasu; odpisywanie w koszty warto ci materia ów i towarów na dzie ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, po czone z ustalaniem stanu tych sk adników aktywów i jego wyceny oraz korekt kosztów o warto tego stanu, nie pó niej ni na dzie bilansowy.

14 152 W ramach polityki rachunkowo ci mniejsze podmioty, tj. niepodlegaj ce obowi zkowi badania i og aszania w my l art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowo ci, okre laj, czy stosuj uproszczenia dopuszczone dla takich podmiotów w ustawie. Takie podmioty mog ustala koszt wytworzenia produktu, doliczaj c do kosztów bezpo rednich koszty po rednie zwi zane z wytworzeniem tego produktu, niezale nie od poziomu wykorzystania zdolno ci produkcyjnych (art. 28 ust. 4a). Mniejsze podmioty mog równie kwalifikowa umowy leasingowe wed ug zasad okre lonych w przepisach podatkowych (art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowo ci), mog odst pi od ustalania aktywów i rezerw z tytu u odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 10). W ramach polityki rachunkowo ci jednostki powinny ustali zasady wyceny: nieruchomo ci oraz warto ci niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji wed ug zasad stosowanych do rodków trwa ych oraz warto ci niematerialnych i prawnych lub wed ug ceny rynkowej b d inaczej okre lonej warto ci godziwej (art. 28 ust. 1 pkt 1a ustawy o rachunkowo ci); udzia y w innych jednostkach oraz inwestycje zaliczone do aktywów trwa- ych inne ni nieruchomo ci oraz warto ci niematerialne i prawne wed ug ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytu u trwa ej utraty warto ci lub wed ug warto ci godziwej albo skorygowanej ceny nabycia je eli dla danego sk adnika aktywów zosta okre lony termin wymagalno ci (art. 28 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowo ci); inwestycji krótkoterminowych wed ug ceny (warto ci) rynkowej albo wed ug ceny nabycia lub ceny (warto ci) rynkowej, zale nie od tego, która z nich jest ni sza, albo wed ug skorygowanej ceny nabycia je eli dla danego sk adnika aktywów zosta okre lony termin wymagalno ci, a krótkoterminowe inwestycje, dla których nie istnieje aktywny rynek, w inny sposób okre lonej warto ci godziwej (art. 28 ust. 1 pkt 5 ustawy o rachunkowo ci); nale no ci i udzielonych po yczek zaliczonych do aktywów finansowych wed ug skorygowanej ceny nabycia, a je eli jednostka przeznacza je do sprzeda y w okresie do trzech miesi cy, to wed ug warto ci rynkowej lub inaczej okre lonej warto ci godziwej (art. 28 ust. 1 pkt 7a ustawy o rachunkowo ci); zobowi zania finansowe w kwocie wymagaj cej zap aty b d wed ug skorygowanej ceny nabycia, a je eli jednostka przeznacza je do sprzeda y w okresie do trzech miesi cy, to wed ug warto ci rynkowej lub inaczej okre lonej warto ci godziwej (art. 28 ust. 1 pkt 8 i 8a ustawy o rachunkowo ci). W ramach polityki rachunkowo ci jednostki powinny okre li zasady ustalania okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej rodków trwa ych i warto ci

15 POLITYKA RACHUNKOWO CI 153 niematerialnych i prawnych z uwzgl dnieniem okresu ich ekonomicznej u yteczno ci (art. 32 ust. 2 ustawy o rachunkowo ci). Jednostki w ramach polityki rachunkowo ci samodzielnie okre laj próg do kwalifikowania niskocennych rodków trwa ych oraz uproszczone zasady ewidencji tych rodków (art. 32 ust. 6 oraz art. 33 ust. 1 ustawy o rachunkowo ci). Jednostki mog zastosowa nast puj ce rozwi zania: dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup rodków zbli onych rodzajem i przeznaczeniem; przyj cie na stan rodków trwa ych i jednorazowa amortyzacja; nieprzyjmowanie na stan rodków trwa ych, lecz jednorazowe odniesienie niskocennych sk adników maj tkowych w koszty zu ycia materia ów i energii (w takiej sytuacji jednostki mog wprowadzi te sk adniki do ewidencji wyposa enia). Konstruuj c polityk rachunkowo ci, jednostki powinny stosowa nadrz dne zasady okre lone w ustawie o rachunkowo ci. W my l art. 5 ust. 1 ustawy o rachunkowo ci, przyj te zasady (polityk ) rachunkowo ci nale y stosowa w sposób ci g y, dokonuj c w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym tak e dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporz dzania sprawozda finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikaj ce by y porównywalne (zasada ci g o ci). Wykazane w ksi gach rachunkowych na dzie ich zamkni cia stany aktywów i pasywów nale y uj w tej samej wysoko ci, w otwartych na nast pny rok obrotowy ksi gach rachunkowych. Przy stosowaniu przyj tych zasad (polityki) rachunkowo ci przyjmuje si za o enie, e jednostka b dzie kontynuowa a w daj cej si przewidzie przysz- o ci dzia alno w nie zmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upad o ci, chyba e jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym (zasada kontynuacji dzia alno ci) 43. Art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowo ci ustanawia zasad memoria ow, która polega na tym, e w ksi gach rachunkowych jednostki nale y uj wszystkie osi gni te, przypadaj ce na jej rzecz przychody i obci aj ce j koszty zwi zane z tymi przychodami, dotycz ce danego roku obrotowego, niezale nie od terminu ich zap aty. 43 Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci, art. 5 ust. 2.

16 154 W art. 6 ust. 2 ustawy o rachunkowo ci okre lona jest zasada wspó mierno ci kosztów i przychodów, która nakazuje dla zapewnienia wspó mierno ci przychodów i zwi zanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczy koszty lub przychody dotycz ce przysz ych okresów oraz przypadaj ce na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zosta y poniesione. W my l art. 8 ust. 1 ustawy o rachunkowo ci, okre laj c zasady (polityk ) rachunkowo ci nale y zapewni wyodr bnienie w rachunkowo ci wszystkich zdarze istotnych do oceny sytuacji maj tkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostro no ci. W art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowo ci zawarta jest zasada istotno ci, wed ug której jednostka mo e w ramach przyj tych zasad (polityki) rachunkowo ci stosowa uproszczenia, je eli nie wywiera to istotnie ujemnego wp ywu na realizacj obowi zku przedstawienia rzetelnie i jasno sytuacji maj tkowej i finansowej oraz wyniku finansowego. Poziom istotno ci i sposób jego okre lenia powinny stanowi element zasad (polityki) rachunkowo ci jednostki 44. W art. 4 ust. 2 ustawy o rachunkowo ci zawarta jest zasada wy szo ci tre ci nad form, polegaj ca na tym, e zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje si w ksi gach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich tre ci ekonomiczn. Polska ustawa o rachunkowo ci przewiduje mo liwo wprowadzenia zmian w polityce rachunkowo ci. W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka mo e, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez wzgl du na dat podj cia decyzji, zmieni dotychczas stosowane rozwi zania na inne, przewidziane ustaw 45. Zmiana dotychczas stosowanych rozwi za wymaga równie okre lenia w informacji dodatkowej wp ywu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami prawa, je eli zosta y one sporz dzone za okres, w którym powy sze rozwi zania uleg y zmianie 46. W takim przypadku nale y w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nast pi y, poda przyczyny tych zmian, okre li liczbowo ich wp yw na wynik 44 M. W r o n a, Uj cie w ksi gach rachunkowych skutków kontroli skarbowej dotycz cej lat ubieg ych, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60, s Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci, art. 5 ust Tam e.

17 POLITYKA RACHUNKOWO CI 155 finansowy oraz zapewni porównywalno danych sprawozdania finansowego dotycz cych roku poprzedzaj cego rok obrotowy, w którym dokonano zmian 47. W my l art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowo ci w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmuj c zasady (polityk ) rachunkowo ci, jednostki mog stosowa krajowe standardy rachunkowo ci wydane przez Komitet Standardów Rachunkowo ci, a w przypadku ich braku jednostki mog stosowa Mi dzynarodowe Standardy Rachunkowo ci. PODSUMOWANIE Analiza uj cia polityki rachunkowo ci w polskim i bia oruskim prawie bilansowym wskazuje na ró nice i podobie stwa. Definicja i cel stosowania polityki rachunkowo ci s zbli one. Zakres polityki rachunkowo ci wed ug bia oruskich przepisów obejmuje przyj te przez jednostk samodzielnie opracowane i zatwierdzone wzory dokumentów pierwotnych (w przypadku braku wzorów okre lonych w przepisach prawa) oraz schemat obiegu dokumentów. Takich elementów polityki rachunkowo ci nie przewiduje polska ustawa o rachunkowo ci, jednak jednostki mog i wielokrotnie stosuj wewn trzne instrukcje obiegu dokumentów wraz ze schematem i wzorami dokumentów. Zakres polityki rachunkowo ci wed ug polskiej ustawy o rachunkowo ci obejmuje opis systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksi g rachunkowych przy u yciu komputera opis systemu informatycznego, a tak e systemu s u cego ochronie danych i ich zbiorów. Polityka rachunkowo ci na Bia orusi nie obejmuje tych obszarów swoim zakresem. Wed ug bia oruskich przepisów jednostki mog wybra memoria ow lub kasow metod uj cia przychodów, a wybrane rozwi zanie zapisa w polityce rachunkowo ci. Polskie przepisy przewiduj stosowanie metody memoria owej. Polskie jednostki samodzielnie opracowuj w asny plan kont, natomiast bia- oruskie stosuj standardowy plan kont. 47 Tam e.

18 156 Polskie jednostki dokonuj wyboru roku obrotowego jako okresu trwaj cego 12 kolejnych, pe nych miesi cy kalendarzowych (nie musi to by rok kalendarzowy) i zapisuj w polityce rachunkowo ci, natomiast w bia oruskim prawie bilansowym rok obrotowy stanowi rok kalendarzowy. Polskie i bia oruskie przepisy umo liwiaj wprowadzenie zmian w polityce rachunkowo ci. Powodem zmian wed ug polskiej ustawy o rachunkowo ci jest rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji jednostki, natomiast wed ug bia oruskich przepisów zmiany w polityce rachunkowo ci mog by wprowadzone tylko w trzech okre lonych sytuacjach: reorganizacja jednostki (np. po czenie, podzia, przekszta cenie), zmiany w przepisach prawa, zmiany warunków prowadzenia dzia alno ci. Na Bia orusi zmiany mog zosta wprowadzone od 1 stycznia roku nast pnego po zatwierdzeniu zmiany, a w Polsce ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez wzgl du na dat podj cia decyzji. Podsumowuj c, regulacje zawarte w bia oruskim prawie bilansowym praktycznie eliminuj polityk rachunkowo ci, gdy wszystko jest rozstrzygni te centralnie. BIBLIOGRAFIA C h l u s k a J.: Polityka rachunkowo ci w Rosji i Polsce wybrane aspekty, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60. G o s W.: Przep ywy pieni ne a polityka rachunkowo ci, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60. Kodeks Podatkowy Republiki Bia oru (cz szczegó owa) z , nr 71-3 z pó n. zm. Krajowy Standard Rachunkowo ci nr 7: Zmiany zasad (polityki) rachunkowo ci, warto ci szacunkowych, poprawianie b dów, zdarzenia nast puj ce po dniu bilansowym uj cie i prezentacja, ment.php?const=1& dzial=74 &id= 17731&typ=news Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 1126/2008 z dnia 3 listopada 2008 r. przyjmuj ce okre lone mi dzynarodowe standardy rachunkowo ci zgodnie z rozporz dzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE PL L320 z z pó n. zm.).

19 POLITYKA RACHUNKOWO CI 157 Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci (tekst jedn.: Dz. U. 2009, Nr 152, poz z pó n. zm.). Ustawa o rachunkowo ci i sprawozdawczo ci ( , Nr 3321-XII z pó n. zm.). Uchwa a Ministerstwa Finansów Republiki Bia oru z , nr 62 w sprawie zatwierdzenia instrukcji Polityka rachunkowo ci organizacji (z pó n. zm.). Uchwa a Ministerstwa Finansów w sprawie ustanowienia standardowego planu kont, zatwierdzenia Instrukcji w sprawie stosowania standardowego planu kont ( , nr 50). Uchwa a Ministerstwa Finansów w sprawie ustalenia formy sprawozda finansowych, zatwierdzenia instrukcji w sprawie procedury sporz dzania sprawozda finansowych ( , nr 111). Uchwa a Ministerstwa Finansów w sprawie zatwierdzenia Instrukcji o rachunkowo ci przychodów i kosztów ( , nr 102). W a l i s k a E.: Ujmowanie skutków polityki rachunkowo ci w sprawozdaniu finansowym, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60. W r o n a M.: Uj cie w ksi gach rachunkowych skutków kontroli skarbowej dotycz cej lat ubieg ych, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowo ci. Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Rada Naukowa 2011, nr 60. ACCOUNTING POLICY IN POLISH AND BELORUSAN LAW S u m m a r y Accounting policy is one of the obligatory elements of accounting law. Accounting policy is very important because it is decisive for how honestly and clearly the financial standing, performance and financial result of a business entity are presented. The article describes the rules for establishing the accounting policy in Belarus, underlining the differences between those rules and the relevant principles adopted for Poland. The analysis of the Polish and Belarusan rules of accounting policy indicates that there are many differences between them, but that there are similarities as well. S owa kluczowe: polityka rachunkowo ci, sprawozdanie finansowe, prawo bilansowe, prawo podatkowe, Mi dzynarodowe Standardy Rachunkowo ci, rok obrotowy, zasady wyceny Key words: accounting policy, financial statement, accountancy law, tax law, International Accounting Standards, financial year, valuation rules