Jak zmniejszyć śmiertelność ść przedodsadzeniową? (techniki przemieszczania prosiąt)

Transkrypt

1 Jak zmniejszyć śmiertelność ść przedodsadzeniową? (techniki przemieszczania prosiąt) Arkadiusz Wasiczek kontroler programu genetycznego III Forum PIC

2 Śmiertelność przedodsadzeniowa Powody środowiskowe Powody infekcyjne Coli, PRRS itp. środowisko, wyposażenie, mikroklimat (temperatura, wilgotność, ruchy powietrza), pora roku, jakość wyposażenia (kojce porodowe, podłoga), jakość paszy i wody (dostępność). wpływ lochy: cykl pow. 7, kondycja, wielkość miotu, jakość porodu, MMA. wpływ prosiąt: wady rozwojowe, zróżnicowanie wagi, wigor, uszkodzenia/agresja jakość obsługi: obsługa lochy (poród, okres poporodowy, żywienie itp.), nieodpowiedzialne sortowanie prosiąt, nieprawidłowe indukowanie porodu, błędy podczas przemieszczania zwierząt, błędy obsługi prosiąt np. kastracja.

3 Śmiertelność przedodsadzeniowa wpływ wagi prosiąt Śmiertelność prosiąt t (zależno ność wagi urodzeniowej i śmiertelności) rozkład śmiertelności. Waga urodzeniowa Poniżej 0,8 kg 0,8 1 kg 1 1,2 kg % Prosiąt 7,7 9,4 16,2 Śmiertelność % 56,5 % 26,8 % 15,5 % Powyżej 1,2 kg 66,7 9,0 % Tracimy 83,3% prosiąt o wadze urodzeniowej poniżej 1kg!

4 Śmiertelność przedodsadzeniowa wiek traconych prosiąt Śmiertelność prosiąt t (zależno ność wieku i śmiertelności) szacunkowy rozkład śmiertelności. Wiek (dni) Śmiertelność % ,9 % 8,1 % 13,6 % 6,9 % 2,9 % 1,6 % W pierwszym tygodniu tracimy 58% wszystkich utraconych prosiąt!

5 Śmiertelność przedodsadzeniowa zależno ność: : wielkość miotu a jego jakość Wielkość miotu 9,0 12,5 14,4 17,0 Śr.. Cykl 2,1 2,1 2,2 2,5 Średnia waga prosięcia kg 1,59 1,48 1,37 1,26 Waga miotu kg 14,2 18,5 19,7 21,4 Prosięta małe e % 7% 9% 14% 23% Pomiędzy miotem 12.5 ż.u., a 17 ż.u. - ilość prosiąt wymagających dodatkowej opieki rośnie 2,5 krotnie!

6 Czy jesteśmy prawidłowo przygotowani? Czym jest śmiertelność przedodsadzeniowa? - Kiedy mamy do czynienia z upadkiem, czy zawsze jesteśmy uczciwi? - Czy właściwie monitorujemy uzyskiwane wartości i wyznaczamy cele? - Czy znamy wartość parametru, który wydaje się być ważny w naszym systemie? - Czy wykorzystujemy program pozwalający pomóc rozpoznać przyczyny strat w systemie? Zmiana Śr. żywo urodzone 10,8 11,0 + 0,2 Śr.. martwo uodzone 0,7 0,78 + 0,08 Średnia śmiertelność przedodsadzeniowa 8,9 9,4 + 0,5 Martin, 2004 *Założenia: 11 żywo urodzonych; 2,25 współczynnik wyproszeń

7 Czy warto? Liczba prosiąt odsadzonych to jedna z kilku podstawowych wartości określająca zysk osiągany fermę/rok. Obniżenie jej o 1% = 40zł extra / lochę / rok* Stado 100 loch 25% najlepszych Fermy średnie 25% najgorszych Średnia śmiertelność przedodsadzeniowa (%) 7,0% 9,4% 12,5% Wartość różnicy najlepsze-średnie(zł) Wartość różnicy skrajnych (zł) Wartość różnicy średnie-najgorsze(zł) zł/stado/rokz zł/stado/rokz zł/stado/rokz *Założenia: Stado 100 loch, 11 żywo urodzonych; 2,25 współczynnik wyproszeń

8 Jedną z technik pozwalającą uratować nasze prosięta sąs różne systemy przemieszczania prosiąt Jest to czynność bardzo odpowiedzialna i mogą ją wykonywać tylko osoby do tego przeszkolone

9 Co jest naszym celem? Odsadzić tak dużo urodzonych prosiąt w systemie jak to tylko możliwe w oparciu o stałą liczbę wartościowych sutków unifikacja miotów pozwalająca dać równiejsze szanse wszystkim prosiętom. minimalizacja upadków wynikających z wychłodzenia i zagłodzenia (oraz ich następstw) poprawa organizacji opieki nad wrażliwymi miotami należy pamiętać, że system ten pozwala przy okazji poprawić ogólny standard opieki na sektorze porodowym.

10 I ETAP - przygotowanie Zaraz po załadunku komory liczymy ilość (tylko te sprawne i dostępne) oraz jakość sutków (kształt, uszkodzenia, stany zapalne) oraz oglądamy wymię (budowa: wielkość, rozkład sutków). Rozpoznajemy liczbę loch cyklu pierwszego (te będziemy rozdajać). Na podstawie poprzednich cykli znakujemy lochy problematyczne (wady budowy, ciężki poród, problemy zdrowotne, agresja). Znakujemy lochy bardzo dobrze nadające się na ew. mamki oraz te już sprawdzone w tej roli. Dobrym zwyczajem jest notowanie obserwacji na karcie lochy!

11 II ETAP - poród Zapisujemy na karcie ilość prosiąt małych/średnich/dużych Weryfikujemy obserwacje etapu I W tym etapie wykorzystujemy dosadzanie etapowe (tak by maksymalna liczba prosiąt odpiła siarę swojej matki, gdy dużo prosiąt, duże ich zróżnicowanie). Często też na tym etapie musimy podjąć trudne decyzje Jeżeli posiadamy stada prarodzicielskie zadbajmy o znakowanie!

12 III ETAP sortowanie prosiąt Na podstawie danych i obserwacji sortujemy prosięta (równamy wagi). Należy się upewnić, że przemieszczane prosięta i te przyjmujące są zdrowe! Jeżeli nie sortowanie należy wstrzymać lub ograniczyć tylko do zdrowych miotów. Przemieszczamy prosięta tylko w obrębie komory. Im mniej przemieszczamy tym lepiej, dbamy by jak najwięcej zostało z mamą. W pierwszej kolejności przemieszczamy mioty z małymi prosiętami (najlepsze mamki dla nich to lochy cykl 2 z małymi sutkami i łatwym wymieniem) następnie dopełniamy loszki średnimi/większymi prosiętami (dlaczego?). Czynność tę wykonuj spokojnie i uważnie (zapisuj przeniesienia)!

13 O czym warto pamięta tać Sortowanie powinniśmy przeprowadzić po odpiciu siary nie wcześniej niż 6 godz. po porodzie i nie później niż 24 godz. po! Nigdy nie zabieraj raz przeniesionych prosiąt z powrotem. Sortowaniu zwykle podlega ok % prosiąt w miotach Należy pamiętać o okresie kiedy wykształca się hierarchia dostępu do sutków w miocie (48 godzin po porodzie). Gruczoł mlekowy utrzymuje swa produkcyjność do 3 dni po porodzie po tym okresie nieużywany zasusza się! Uzupełniaj przygniecione i padłe prosięta nie później niż godz. po fakcie

14 III ETAP zasady przemieszczania prosiąt Prawidłowa budowa wymienia i sutków Wymię szerokie, duże sutki (np. stara locha) Złoty Środek większość zostaje z mamą!

15 III ETAP zasady przemieszczania prosiąt Prawidłowa budowa wymienia i sutków Wymię szerokie, duże sutki (np. stara locha) Złoty Środek większość zostaje z mamą!

16 IV ETAP wymiana prosiąt Pomimo prawidłowo przeprowadzonego sortowania w późniejszym okresie będą się pojawiały prosięta odstające od miotu (dlaczego?). Jeżeli możemy poprawić ich status w miocie wymieniamy pojedyncze sztuki między miotami (zachowując standardy sortowania). Wymiana ta wpływa na hierarchię w miocie Opcja ta jest znacznie bardziej ryzykowna (nie zalecana w stadach o niskim statusie zdrowotnym). W niektórych przypadkach szkodliwa (np. PRRS +ve). Dla ferm PRRS +ve przemieszczanie prosiąt powinno się zakończyć po sortowaniu. (Po konsultacji z lek. wet.!) Znacznie gorzej akceptowana przez lochy.

17 Co potem? Obserwujemy lochy karmiące (czy karmią, jak traktują przyjęte prosięta, czy nie chudną (zwłaszcza dotyczy to loch w pierwszym cyklu!). Obserwujemy przeniesione prosięta: jak wyglądają, czy zostały zaakceptowane, czy nie chudną. Obserwujemy status zdrowotny Każda obserwacja powinna łączy czyć się z wnioskami! Wymiana obserwacji między pracownikami

18 Alternatywne sposoby obniżenia śmiertelności przedodsadzeniowej. Mamki (lochy z przedłużoną laktacją, lochy selekcyjne) podaj oxytocynę 1-2 ml co 3 godz. Częściowe odsadzenie (odsadzamy wcześniej prosięta największe dając szansę tym mniejszym w miocie) Dosadzenia w przód (przeniesienie największych prosiąt do starszych miotów). Dokarmianie prosiąt (substytuty siary, preparaty mlekozastępcze itp.).

19 Negatywne następstwa Źle dopasowana locha ma problemy z utrzymaniem laktacji (dlaczego?) Locha nie chce przyjąć miotu: nie chce karmić, atakuje prosięta (może się nie nadaje?, środki uspakajające?, obserwacja?). Locha gwałtownie chudnie (dlaczego?). Prosięta chorują (transmisja chorób), chudną, stoją (dlaczego?). Prosięta walczą. Załoga nie czuje sytemu chaos w porodówce.

20 Kiedy sortowanie nie jest opcją? Bardzo małe grupy technologiczne, losowe wyproszenia. Status zdrowotny stada. Ograniczenia związane z pracami hodowlanymi. Brak wykwalifikowanej załogi zdolnej do podjęcia tego zadania.

21 Czy warto? doświadczenia zagraniczne Prosięta podlegające sortowaniu po dwóch dniach były 0,16kg cięższe od grupy kontrolnej. Śmiertelność prosiąt pozaklasowych sortowanych wynosiła 3% w porównaniu do 25% wśród prosiąt kontrolnych. Ferma 1200 loch; Straw 1997, Canada Prawidłowo przeprowadzony cross-fostering/sortowanie pozwala obniżyć śmiertelność przedodsadzeniową o 2 do 8% (w zależności od sytuacji wyjściowej). Prof. P.English, Univ Aberdeen Ferma pozytywna PRRS ze śmiertelnością przedodsadzeniową 15-21%. Podjęto decyzję tylko o ograniczonym sortowaniu prosiąt zaraz po porodzie oraz o wcześniejszym usuwaniu prosiąt nie odpowiadających na leczenie. Śmiertelność spadła do ok. 10%. Ferma 1800 loch; McCaw 1994, US

22 Czy warto? doświadczenia polskie FERMA A FERMA B FERMA C FERMA D FERMA E FERMA F wielkość fermy szt Śmiertelność przed % 8,7 11,2 9,6 12,1 12,5 11,3 śmiertelność po % 8,0 7,6 7,1 9,4 9,5 9,7 Różnica % 0,7 3,6 2,5 2,7 3,0 1,6 wartość/stado/rok zł zł zł zł zł zł zł Żadna z powyższych ferm nie stosowała sortowania prosiąt lub wykonywała je z naruszeniem zasad. Przeżywalno ywalność podniesiono średnio o 2,35%, i zyskaliśmy + 94 zł z / lochę / rok albo +5 zł z / tucznika Analizowane fermy (6 170 loch) zaoszczędzi ziły / zyskały złz

23 Sortowanie prosiąt - podsumowanie Rozpoznaj przyczyny śmiertelności przedodsadzeniowej na swojej fermie (struktura stada, analiza danych programu komp., obserwacje) Naucz swoich pracowników (wybierz najbardziej odpowiedzialnych ) Weź pod uwagę status zdrowotny stada. Przed rozpoczęciem sortowania rozpoznaj jakość grupy loch z którą będziesz pracował. Przeprowadź sortowanie 6-24 godzin po porodzie (muszą odpić siarę) Pamiętaj, że większość prosiąt powinna zostać z matką Stwórz system by maksymalnie wykorzystać liczbę posiadanych sutków w grupie technologicznej. W późniejszym odchowie wymieniaj te prosięta, które naprawdę tego potrzebują. Obserwuj prosięta i lochy! Zadawaj często pytanie dlaczego?

24 Dziękuj kuję za uwagę