KLASA 2. Program nauczania biologii na poziomie gimnazjum (aut.: Ewa Jastrzębska, Ewa Pyłka-Gutowska) Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW cd.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "KLASA 2. Program nauczania biologii na poziomie gimnazjum (aut.: Ewa Jastrzębska, Ewa Pyłka-Gutowska) Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW cd."

Transkrypt

1 KLS 2 Program nauczania biologii na poziomie gimnazjum (aut.: Ewa Jastrzębska, Ewa Pyłka-Gutowska) Numer i temat ział III. RÓŻNORONOŚĆ ORGNIZMÓW cd. III.4. Królestwo roślin 1. harakterystyka roślin. Glony 1. Ogólna charakterystyka roślin. 2. zynności życiowe roślin. 3. harakterystyka glonów przedstawiciele a) zróżnicowanie kształtów, b) barwa plechy. 4. Obserwacje makroskopowe plechy wybranych glonów 5. Znaczenie glonów w przyrodzie i życiu człowieka. wymienia charakterystyczne cechy roślin i ich czynności życiowe wyjaśnia kryterium podziału roślin na zarodnikowe i nasienne porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych wymienia charakterystyczne cechy budowy zielenic, krasnorostów identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela glonów na podstawie charakterystycznych cech tej grupy określa znaczenie glonów w przyrodzie i życiu człowieka V.1) wymienia czynności życiowe organizmu roślinnego III.8) obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych), wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do wymienionych wyżej grup oraz identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela jednej z nich na podstawie obecności tych cech III.11) przedstawia znaczenie poznanych grzybów, roślin i zwierząt w środowisku i dla człowieka 2. Mchy. Paprotniki 1. harakterystyka mchów: a) środowisko życia, b) budowa przedstawiciela mchów obserwacja makroskopowa, c) różnorodność i znaczenie w środowisku i życiu człowieka; ochrona gatunkowa. 2. harakterystyka paprotników: a) środowisko życia, b) budowa przedstawicieli widłaków, skrzypów, paproci obserwacje, c) różnorodność i znaczenie w środowisku i życiu człowieka; określa środowisko życia mchów i paprotników wymienia charakterystyczne cechy budowy mchów i paprotników identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela mchów lub paprotników na podstawie charakterystycznych cech danej grupy; opisuje budowę zewnętrzną mchu, paproci, skrzypu i widłaka przedstawia znaczenie mchów i paprotników w środowisku i życiu człowieka uzasadnia potrzebę ochrony mchów i paprotników III.8) obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych), wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do wymienionych wyżej grup oraz identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela jednej z nich na podstawie obecności tych cech III.11) przedstawia znaczenie poznanych grzybów, roślin i zwierząt w środowisku i dla człowieka

2 ochrona gatunkowa. 3. Rośliny nasienne 1. harakterystyczne cechy i formy roślin nasiennych. Funkcje organów roślinnych. 2. Rodzaje tkanek roślinnych i pełnione przez nie funkcje. echy adaptacyjne. 3. Przystosowanie roślin nasiennych do środowiska lądowego. 4. Planowanie obserwacji rozwoju rośliny, np. fasoli. wymienia charakterystyczne cechy roślin nasiennych określa rolę organów roślin nasiennych wskazuje na nasienie jako organ przetrwalny, służący do rozprzestrzeniania się roślin nasiennych wskazuje cechy adaptacyjne tkanek roślinnych (twórczej, okrywającej, miękiszowej, wzmacniającej, przewodzącej), które umożliwiają im pełnienie określonych funkcji określa przystosowania roślin do życia na lądzie planuje obserwację rozwoju i rejestrację danych dotyczących budowy rośliny, np. fasoli V.1) wymienia czynności życiowe organizmu roślinnego V.2) identyfikuje (np. na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu) i opisuje organy rośliny okrytonasiennej (korzeń, pęd, łodyga, liść, kwiat, owoc) oraz przedstawia ich funkcje V.3) wskazuje cechy adaptacyjne w budowie tkanek roślinnych do pełnienia określonych funkcji (tkanka twórcza, okrywająca, miękiszowa, wzmacniająca, przewodząca) 4. Korzeń 1. Podstawowe funkcje korzenia. Systemy korzeniowe. 2. udowa zewnętrzna korzenia. Strefy korzenia, ich rola. 3. Modyfikacje korzeni obserwacje makroskopowe korzeni wybranych roślin. wymienia podstawowe funkcje korzenia wykazuje związek budowy (strefowej) korzenia z pełnionymi funkcjami wykazuje różnorodność przystosowań budowy korzenia do dodatkowo pełnionych funkcji (innych niż główne) identyfikuje korzeń na schemacie, rysunku, fotografii lub na podstawie opisu wykazuje zainteresowanie poznaniem szczegółowych informacji dotyczących budowy i funkcji korzenia V.2) identyfikuje (np. na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu) i opisuje organy rośliny okrytonasiennej (korzeń, pęd, łodyga, liść, kwiat, owoc) oraz przedstawia ich funkcje III.8) obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych)

3 5. Łodyga 1. udowa i podstawowe funkcje łodygi. 2. Rodzaje łodyg: zielne i zdrewniałe. 3. Modyfikacje pędów obserwacje makroskopowe u wybranych okazów roślin. 6. Liść 1. Podstawowe funkcje liścia. 2. udowa zewnętrzna liścia. 3. Różne kształty liści (blaszek liściowych) obserwacje makroskopowe. 4. udowa wewnętrzna liścia roślin okrytonasiennych. 5. Funkcje zmodyfikowanych liści. 7. Kwiat 1. Kwiat jako organ rozmnażania płciowego roślin. Rola elementów jego budowy w rozmnażaniu. 2. udowa i rola kwiatu obserwacja makroskopowa. 3. Sposoby zapylenia (wiatropylność i owadopylność przystosowania w budowie kwiatów). 4. Zapłodnienie i powstawanie zarodka. opisuje budowę i funkcje łodygi podaje przykłady roślin o pędach nadziemnych i podziemnych oraz zdrewniałych i niezdrewniałych identyfikuje (np. na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu) pęd i jego formy zmodyfikowane wskazuje na modyfikacje pędu w zależności od pełnionej funkcji rozwija zainteresowania biologiczne poprzez obserwacje opisuje budowę liścia oraz przedstawia jego funkcje wskazuje cechy adaptacyjne w budowie tkanek liścia do pełnienia określonych funkcji wyjaśnia budowę i funkcje aparatu szparkowego wskazuje na różnorodność przystosowań liści do pełnienia innych funkcji (np. igła roślin iglastych, ciernie, liście spichrzowe, wąsy czepne, liście pułapkowe) identyfikuje liść np. na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu dostrzega zależność między budową i funkcją liścia rozróżnia elementy budowy kwiatu podczas obserwacji makroskopowej określa rolę elementów budowy kwiatu w rozmnażaniu płciowym identyfikuje kwiat i jego elementy na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu wyjaśnia, na czym polega wiatropylność i owadopylność wyjaśnia rolę łagiewki pyłkowej w zapłodnieniu; poszerza zakres wiadomości poprzez obserwacje V.2) identyfikuje (np. na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu) i opisuje organy rośliny okrytonasiennej (korzeń, pęd, łodyga, liść, kwiat, owoc) oraz przedstawia ich funkcje III.8) obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych) V.2) identyfikuje (np. na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu) i opisuje organy rośliny okrytonasiennej (korzeń, pęd, łodyga, liść, kwiat, owoc) oraz przedstawia ich funkcje III.8) obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych) V.4) rozróżnia elementy budowy kwiatu (okwiat: działki kielicha i płatki korony oraz słupkowie, pręcikowie) i określa ich rolę w rozmnażaniu płciowym V.2) identyfikuje (np. na schemacie, fotografii, rysunku lub na podstawie opisu) i opisuje organy rośliny okrytonasiennej (korzeń, pęd, łodyga, liść, kwiat, owoc) oraz przedstawia ich funkcje III.8) obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych)

4 8. Nasiona i owoce 1. udowa nasienia. 2. Kiełkowanie nasion (przebieg, wpływ czynników środowiska) analizowanie wyników doświadczenia. 3. udowa owocu obserwacja. 4. Sposoby rozsiewania się owoców i nasion. Przystosowania w budowie. opisuje budowę nasienia ze zwróceniem uwagi na rolę łupiny, bielma, zarodka oraz owocu określa warunki niezbędne do procesu kiełkowania (temperatura, woda, tlen) wyjaśnia przebieg kiełkowania nasienia planuje doświadczenie wpływu wybranego czynnika środowiska na kiełkowanie nasion; prowadzi obserwację kiełkującego nasienia fasoli i dokumentuje ją podaje przykłady różnych sposobów rozsiewania się nasion i owoców docenia znaczenie prawidłowego prowadzenia dokumentacji w obserwacji biologicznej V.5) przedstawia budowę nasienia (łupina nasienna, bielmo, zarodek) oraz opisuje warunki niezbędne do procesu kiełkowania (temperatura, woda, tlen) V.6) podaje przykłady różnych sposobów rozsiewania się nasion i przedstawia rolę owocu w tym procesie Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 1) planuje i przeprowadza doświadczenie: b) sprawdzające wpływ wybranego czynnika na proces kiełkowania nasion 9. Porównanie roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. Znaczenie roślin nasiennych 1. Porównanie cech roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. 2. Znaczenie roślin nasiennych w przyrodzie i życiu człowieka. Ochrona gatunkowa. 3. Rozpoznawanie typowych przedstawicieli roślin nagonasiennych (sosny, świerka, jodły, modrzewia, cisu) i okrytonasiennych (klonu, kasztanowca, lipy, dębu, jarzębiny, topoli, wierzby, brzozy). porównuje rośliny nagonasienne i okrytonasienne określa znaczenie roślin nasiennych w przyrodzie i życiu człowieka rozpoznaje najpospolitsze gatunki roślin nagonasiennych (po igłach i szyszkach) oraz okrytonasiennych (po liściach i owocach) dostrzega istotne znaczenie roślin nago- i okrytonasiennych w środowisku i życiu człowieka oraz potrzebę ochrony roślin nasiennych III.11) przedstawia znaczenie poznanych grzybów, roślin i zwierząt w środowisku i dla człowieka III.8) obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych) 10. Podsumowanie rozdziału: Królestwo roślin Treści 1 9 wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami nabytymi podczas 1 9 ział IV. ZWIĄZKI HEMIZNE W ŻYIU ORGNIZMÓW IV.1. hemiczne podstawy życia

5 11. Pierwiastki biogenne. Woda i jej znaczenie 1. Podstawowe pierwiastki biogenne węgiel, wodór, tlen, azot zawartość i ich rola w organizmach. 2. iologiczna rola wody w życiu organizmów. 3. Rola wody w życiu rośliny analiza wyników doświadczenia. określa biologiczną rolę podstawowych pierwiastków biogennych, zwłaszcza węgla określa znaczenie wody dla funkcjonowania organizmów analizuje wyniki doświadczenia dotyczące roli wody w organizmie roślinnym I.1) wymienia najważniejsze pierwiastki budujące ciała organizmów i wykazuje kluczową rolę węgla dla istnienia życia I.2) przedstawia znaczenie wody dla funkcjonowania organizmów 12. Związki chemiczne umożliwiające życie na Ziemi 1. Podstawowe grupy związków chemicznych występujących w organizmach i ich funkcje: a) węglowodany, b) białka, c) tłuszcze, d) kwasy nukleinowe. 2. Rola enzymów w przebiegu reakcji chemicznych w organizmach. rozróżnia podstawowe grupy związków chemicznych występujących w organizmach (węglowodany, białka, tłuszcze, kwasy nukleinowe) wymienia pierwiastki wchodzące w skład białek, węglowodanów, tłuszczów i kwasów nukleinowych określa podstawowe jednostki składowe białek, węglowodanów, tłuszczów i kwasów nukleinowych określa rolę białek, węglowodanów, tłuszczów i kwasów nukleinowych w organizmach wskazuje na kluczową rolę białek enzymatycznych w regulacji przebiegu reakcji chemicznych w komórce I.3) wyróżnia podstawowe grupy związków chemicznych występujących w żywych organizmach (węglowodany, białka, tłuszcze, kwasy nukleinowe, witaminy, sole mineralne) oraz przedstawia ich funkcje 13. Składniki pokarmów, ich rola i źródła 3. Substancje odżywcze jako podstawowe składniki pokarmów 4. Rola i źródła składników odżywczych: białek, cukrów, tłuszczów. 5. minokwasy egzogenne. 6. Wykrywanie skrobi w produktach spożywczych doświadczenie. wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka podaje źródła składników pokarmowych: białek, węglowodanów, tłuszczów określa źródła aminokwasów egzogennych i ich rolę w organizmie człowieka planuje i przeprowadza doświadczenie, w którym sprawdza obecność skrobi w różnych produktach spożywczych I.3) wyróżnia podstawowe grupy związków chemicznych występujących w żywych organizmach (węglowodany, białka, tłuszcze, kwasy nukleinowe, witaminy, sole mineralne) oraz przedstawia ich funkcje VI.3.2) przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 1) planuje i przeprowadza doświadczenie: e) sprawdzające obecność skrobi w produktach spożywczych

6 14. Witaminy i składniki mineralne 1. Witaminy (, 6, 12,,, 9 kwas foliowy) ich rola, źródła i objawy niedoboru. 2. Składniki mineralne (wapń, żelazo, magnez) ich rola, źródła i objawy niedoboru. 3. Woda jako ważne uzupełnienie pokarmu. przedstawia rolę i skutki niedoboru oraz źródła wybranych witamin (, 6, 12,,, kwasu foliowego) przedstawia rolę w organizmie, objawy niedoboru oraz źródła wybranych składników mineralnych (wapnia, żelaza i magnezu) uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw jako źródła witamin i soli mineralnych wyjaśnia, dlaczego woda jest ważnym uzupełnieniem pokarmu uzasadnia istotną rolę wody, soli mineralnych i witamin w organizmie człowieka I.3) wyróżnia podstawowe grupy związków chemicznych występujących w żywych organizmach (węglowodany, białka, tłuszcze, kwasy nukleinowe, witaminy, sole mineralne) oraz przedstawia ich funkcje VI.3.3) przedstawia rolę i skutki niedoboru niektórych witamin (,, 6, 12,, kwasu foliowego), składników mineralnych (Mg, Fe, a) i aminokwasów egzogennych w organizmie 15. Podsumowanie działu: Związki chemiczne w życiu organizmów Treści wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami nabytymi podczas ział V. UOW I FUNKJONOWNIE ORGNIZMU ZŁOWIEK V.1. Organizm człowieka 16. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 1. Poziomy organizacji budowy organizmu człowieka: komórki, tkanki, narządy, układy narządów. 2. Tkanki w organizmie człowieka (nabłonkowa, mięśniowa, nerwowa, krew, tłuszczowa, chrzęstna, kostna) związek budowy z funkcją. 3. Główne funkcje organizmu człowieka oraz rola narządów i układów narządów w wypełnianiu tych funkcji. 4. Współdziałanie narządów i układów narządów w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. opisuje hierarchiczną budowę organizmu człowieka na wybranym przykładzie układu narządów (tkanki, narządy, układ narządów) określa związek budowy z funkcją tkanek (nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej, kostnej) w organizmie człowieka rozpoznaje poszczególne tkanki określa zależność między budową a funkcją poszczególnych układów narządów w organizmie człowieka wymienia narządy wchodzące w skład poszczególnych układów opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów dostrzega znaczenie współdziałania narządów i układów VI.1.1) opisuje hierarchiczną budowę organizmu człowieka (tkanki, narządy, układy narządów) VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji VI.1.3) opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów: ruchu, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, dokrewnego i rozrodczego

7 narządów w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu V.2. Układ pokarmowy 17. udowa i funkcje układu pokarmowego 1. efinicja trawienia. 2. Narządy układu pokarmowego, ich lokalizacja, rola i związek budowy z funkcją: a) jama ustna (rola uzębienia, higiena), b) żołądek, c) jelito cienkie (kosmki jelitowe związek budowy z ich funkcją), d) jelito grube. definiuje trawienie wymienia w kolejności narządy układu pokarmowego, lokalizując je na schemacie, rysunku, modelu określa funkcje poszczególnych narządów układu pokarmowego przedstawia związek budowy narządów układu pokarmowego z ich funkcją wymienia rodzaje zębów i określa ich rolę dostrzega potrzebę zachowania higieny jamy ustnej uzasadnia konieczność okresowego wykonywania przeglądu stomatologicznego VI.3.1) podaje funkcje poszczególnych części układu pokarmowego, rozpoznaje te części (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia związek ich budowy z pełnioną funkcją; VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji; 18. Trawienie pokarmów 1. Enzymy trawienne jako czynniki rozkładające, zawarte w pokarmie, złożone związki organiczne na prostsze. 2. Rola gruczołów i enzymów w trawieniu pokarmu. 3. Trawienie pokarmu i produkty jego rozkładu (węglowodany, białka, tłuszcze). wyjaśnia, czym różni się enzym (biokatalizator) od enzymu trawiennego przedstawia miejsca i produkty trawienia oraz wchłaniania głównych grup związków organicznych (białek, węglowodanów, tłuszczów) wskazuje znaczenie błonnika jako ważnego składnika pokarmów w prawidłowym ruchu jelit i przesuwaniu trawionego pokarmu wskazuje na rolę wątroby i trzustki w trawieniu uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw VI.3.4) przedstawia miejsce i produkty trawienia oraz miejsce wchłaniania głównych grup związków organicznych VI.3.5) przedstawia rolę błonnika w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego oraz uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw VI.3.1) podaje funkcje poszczególnych części układu pokarmowego, rozpoznaje te części (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia związek ich budowy z pełnioną funkcją

8 19. Potrzeby pokarmowe ludzi 1. Wartość energetyczna pokarmu a potrzeby energetyczne organizmu człowieka w różnych okresach życia. 2. Zawartość składników pokarmowych w pożywieniu i ich wartość odżywcza. 3. naliza zawartości składników pokarmowych i ich wartości odżywczej w wybranych produktach spożywczych. 4. odatki do żywności analiza zawartości w wybranych produktach spożywczych. wyjaśnia związek między wartością energetyczną pokarmu a potrzebami energetycznymi człowieka, w zależności od: wieku, trybu życia, zdrowia i aktywności fizycznej analizuje, na podstawie etykiet, zawartość składników odżywczych w wybranych produktach spożywczych (np. płatkach kukurydzianych, serze białym, maśle) i wartość energetyczną tych produktów określa wady i zalety stosowania dodatków chemicznych do żywności analizuje zawartość dodatków do żywności w wybranych artykułach spożywczych (np. gumie do żucia, galaretce, zupie w proszku) dostrzega potrzebę czytania informacji zamieszczanych na opakowaniach produktów spożywczych VI.3.2) przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu 20. Właściwe odżywianie się 1. ieta i jej rodzaje. 2. Zasady prawidłowego odżywiania się. 3. Obliczanie indeksu masy ciała ćwiczenie. 4. Zagrożenia zdrowia związane z niewłaściwym odżywianiem się: a) niedożywienie przyczyny i skutki b) otyłość przyczyny i skutki. 5. Przestrzeganie zasad higieny podczas przygotowywania i spożywania posiłków. wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną pod względem składników pokarmowych i dostosowaną do potrzeb organizmu wymienia korzyści wynikające z prawidłowego odżywiania się oblicza indeks masy ciała analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania się oraz nieprzestrzegania zasad higieny podczas przygotowywania i spożywania posiłków określa przyczyny i skutki przejadania się (otyłości) oraz nadmiernego odchudzania się ma świadomość wpływu ilości i jakości spożywanych posiłków na zdrowie człowieka VI.3.6) wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną i dostosowaną do potrzeb organizmu (wiek, stan zdrowia, tryb życia i aktywność fizyczna, pora roku itp.) oraz podaje korzyści z prawidłowego odżywiania się VI.3.7) oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania (otyłość lub niedowaga oraz ich następstwa) 21. Podsumowanie rozdziałów: Organizm Treści wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami nabytymi podczas 16 20

9 człowieka oraz Układ pokarmowy V.3. Układ krążenia i odpornościowy 22. Krew i jej funkcje 1. Składniki morfotyczne krwi i ich rola: a) krwinki czerwone transport tlenu, b) krwinki białe odporność, c) płytki krwi krzepnięcie krwi. 2. Obserwacje mikroskopowe krwi. 3. Osocze jego skład chemiczny i rola. 4. Główne grupy krwi,,, 0. Krwiodawstwo i jego społeczne znaczenie przedstawia rolę krwinek i płytek krwi w organizmie prowadzi obserwację mikroskopową preparatu trwałego krwi wyjaśnia, co to jest osocze i jaka jest jego rola określa, jakie substancje są wymieniane między krwią a płucami i między krwią a tkankami, np. mięśniami rozróżnia grupy krwi układu 0 i czynnik Rh rozwija zainteresowania biologiczne poprzez obserwacje przedstawia społeczne znaczenie krwiodawstwa VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji VI.5.3) przedstawia rolę głównych składników krwi (krwinki czerwone i białe, płytki krwi, osocze) oraz wymienia grupy układu krwi 0 oraz Rh VI.5.5) przedstawia społeczne znaczenie krwiodawstwa Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 2) dokonuje obserwacji: a) mikroskopowych preparatów trwałych (np. tkanki zwierzęce, organizmy jednokomórkowe) i świeżych (np. skórka liścia spichrzowego cebuli, miąższ pomidora, liść moczarki kanadyjskiej, glony, pierwotniaki) 23. udowa i funkcje układu krwionośnego 1. udowa układu krwionośnego. 2. Obieg płucny i obwodowy krwi (rola, elementy budowy). 3. Naczynia krwionośne i ich funkcje. 4. Porównanie budowy żyły i tętnicy. opisuje budowę układu krwionośnego i określa jego główne funkcje przedstawia krążenie krwi w obiegu płucnym (małym) i obwodowym (dużym) wskazuje na różnice w budowie żył, tętnic i naczyń włosowatych określa związek między budową a funkcją poszczególnych naczyń krwionośnych VI.5.1) opisuje budowę i funkcje narządów układu krwionośnego i układu limfatycznego VI.5.2) przedstawia krążenie krwi w obiegu płucnym i ustrojowym 24. Serce 1. udowa serca. Rola zastawek. wyjaśnia jak jest zbudowane serce (przedsionki, komo- VI.5.1) opisuje budowę i funkcje narządów układu

10 2. Praca serca. 3. Związek pracy serca z pulsem, tętnem i ciśnieniem krwi. 4. adanie tętna (pulsu) ćwiczenie. 5. zynniki wpływające na pracę serca (wysiłek, leki, stres). Rejestrowanie pracy serca EKG. 6. Pomiary tętna i ciśnienia krwi podczas spoczynku i po wysiłku oraz ich dokumentowanie doświadczenie. ry, zastawki) określa rolę zastawek w sercu wskazuje na możliwości rejestrowania pracy serca (EKG) wyjaśnia związek pracy serca z tętnem i ciśnieniem krwi określa wpływ różnych czynników na pracę serca wyjaśnia, co to jest tętno (puls) i jakie czynniki wpływają na jego przyspieszenie bada tętno oraz ciśnienie krwi w czasie spoczynku i wysiłku fizycznego krwionośnego i układu limfatycznego VI.5.2) przedstawia krążenie krwi w obiegu płucnym i ustrojowym Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 2) dokonuje obserwacji: b) zmian tętna i ciśnienia krwi podczas spoczynku i wysiłku fizycznego 25. Higiena układu krwionośnego 1. Przyczyny chorób serca i układu krwionośnego (miażdżycy tętnic i zawału serca). Profilaktyka. 2. Znaczenie badań krwi w profilaktyce chorób serca i układu krążenia. 3. Nadciśnienie tętnicze. wymienia przyczyny chorób serca i układu krążenia przedstawia znaczenie aktywności fizycznej i prawidłowej diety dla właściwego funkcjonowania układu krwionośnego podaje wartości prawidłowego ciśnienia krwi określa przyczyny nadciśnienia i skutki dla organizmu człowieka uzasadnia konieczność okresowego wykonywania podstawowych badań kontrolnych (podstawowych badań laboratoryjnych krwi, pomiaru ciśnienia krwi i tętna) VI.5.4) przedstawia znaczenie aktywności fizycznej i prawidłowej diety dla właściwego funkcjonowania układu krążenia 26. Transport tlenu i substancji odżywczych do komórek 1. Powiązania krwi, limfy i płynu tkankowego: a) płyn tkankowy, b) rola limfy. 2. udowa i funkcje układu limfatycznego. 3. Układ limfatyczny i jego powiązania z układem krwionośnym i płynem tkankowym. wskazuje na powiązania krwi, limfy i płynu tkankowego określa skład oraz funkcje płynu tkankowego i limfy opisuje budowę i funkcje narządów układu limfatycznego uzasadnia, że układ limfatyczny jest częścią układu krążenia VI.1.3) opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów: ruchu, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, dokrewnego i rozrodczego VI.5.1) opisuje budowę i funkcje narządów układu krwionośnego i układu limfatycznego 27. Układ 1. Odporność organizmu. Rola układu wyjaśnia, co to jest odporność organizmu oraz określa VI.6.1) opisuje funkcje elementów układu odporno-

11 odpornościowy odpornościowego 2. Naturalne bariery organizmu. Odporność wrodzona i nieswoista. 3. Odporność nabyta i swoista. 4. Sztuczne sposoby nabywania odporności szczepienia ochronne, surowica odpornościowa. funkcje elementów układu odpornościowego (śledziony, grasicy, węzłów chłonnych, makrofagów, limfocytów T, limfocytów, przeciwciał) rozróżnia odporność swoistą i nieswoistą, naturalną i sztuczną, bierną i czynną wyjaśnia przykładowe reakcje odporności nieswoistej i swoistej porównuje działanie surowicy i szczepionki. ocenia znaczenie szczepień obowiązkowych dla zdrowia człowieka i społeczeństwa ściowego (narządy: śledziona, grasica, węzły chłonne; komórki: makrofagi, limfocyty T, limfocyty ; cząsteczki: przeciwciała) VI.6.2) rozróżnia odporność swoistą i nieswoistą, naturalną i sztuczną, bierną i czynną VI.6.3) porównuje działanie surowicy i szczepionki; podaje przykłady szczepień obowiązkowych i nieobowiązkowych oraz ocenia ich znaczenie 28. Zastosowanie wiedzy odporności Zgodność tkankowa organizmu. Transplantacje narządów i ich znaczenie. Konflikt serologiczny Rh. wyjaśnia, na czym polega zgodność tkankowa organizmu wyjaśnia, na czym polega transplantacja wymienia narządy, które można przeszczepić człowiekowi przedstawia znaczenie przeszczepów, w tym rodzinnych, w utrzymaniu życia ludzkiego dostrzega potrzebę pozyskiwania narządów do transplantacji oraz deklaracji zgody na transplantację narządów po śmierci wyjaśnia, na czym polega konflikt serologiczny Rh VI.6.4) opisuje konflikt serologiczny Rh VI.6.5) wyjaśnia, na czym polega transplantacja narządów i podaje przykłady narządów, które można przeszczepiać VI.6.6) przedstawia znaczenie przeszczepów, w tym rodzinnych, oraz zgody na transplantację narządów po śmierci 29. Podsumowanie rozdziału: Układ krążenia i odpornościowy Treści wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami nabytymi podczas V.4. Układ oddechowy i wydalniczy. Skóra

12 30. udowa i funkcje układu oddechowego 1. Oddychanie komórkowe i wymiana gazowa. 2. udowa i funkcje układu oddechowego człowieka: a) drogi oddechowe, b) rola nabłonka migawkowego i wydzieliny w usuwaniu zanieczyszczeń, c) płuca. 3. Wentylacja płuc: wdech i wydech. odróżnia oddychanie komórkowe od wymiany gazowej rozpoznaje części układu oddechowego na schemacie, modelu, rysunku, na podstawie opisu przedstawia związek budowy z pełnioną funkcją poszczególnych części układu oddechowego określa rolę klatki piersiowej i przepony w wymianie gazowej wyjaśnia przebieg wentylacji płuc (wdech i wydech). I.4) przedstawia fotosyntezę, oddychanie tlenowe oraz fermentację mlekową i alkoholową jako procesy dostarczające energii; wymienia substraty i produkty tych procesów oraz określa warunki ich przebiegu VI.5.1) podaje funkcje części układu oddechowego, rozpoznaje je (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia związek ich budowy z pełnioną funkcją VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji 31. Wymiana gazowa w płucach i tkankach 1. Przebieg wymiany gazowej (w pęcherzykach płucnych i tkankach). 2. Skład chemiczny powietrza wdychanego i wydychanego. 3. Wykrywanie dwutlenku węgla w powietrzu wydychanym obserwacja. 4. Wpływ wysiłku fizycznego na tempo oddychania doświadczenie. wyjaśnia przebieg wymiany gazowej w płucach i tkankach przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych wskazuje na różnice w składzie chemicznym powietrza wdychanego i wydychanego określa zasady projektowania doświadczeń (grupa kontrolna, grupa badana) projektuje i przeprowadza doświadczenie, w którym bada wpływ wysiłku na tempo oddychania wskazuje na zmiany tempa oddechu podczas wysiłku fizycznego VI.1.3) opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów: ruchu, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, dokrewnego i rozrodczego. VI.5.1) podaje funkcje części układu oddechowego, rozpoznaje je (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia związek ich budowy z pełnioną funkcją VI.5.2) opisuje przebieg wymiany gazowej w tkankach i w płucach oraz przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych VI.5.3) przedstawia czynniki wpływające na prawidłowy stan i funkcjonowanie układu oddechowego (aktywność fizyczna poprawiająca wydolność oddechową, niepalenie papierosów czynnie i biernie) 32. horoby i higiena układu oddechowego 1. zynniki wpływające na stan i funkcjonowanie układu oddechowego. 2. Gruźlica płuc i związana z nią profilaktyka. 3. Wpływ palenia tytoniu na układ odde- wymienia czynniki wpływające na prawidłowy stan i funkcjonowanie układu oddechowego podaje przyczyny zachorowań na gruźlicę płuc ze wskazaniem na stosowaną profilaktykę w tym zakresie przedstawia negatywny wpływ palenia tytoniu na zdrowie człowieka (rak, zanikanie powierzchni wymiany gazowej, nieżyt oskrzeli) VI.5.3) przedstawia czynniki wpływające na prawidłowy stan i funkcjonowanie układu oddechowego (aktywność fizyczna poprawiająca wydolność oddechową, niepalenie papierosów czynnie i biernie)

13 chowy. zynne i bierne palenie tytoniu a zdrowie. 4. Zagrożenia wdychania tlenku węgla. podaje argumenty przeciw paleniu papierosów (rak, zanikanie powierzchni wymiany gazowej, nieżyt oskrzeli) dostrzega niebezpieczeństwo uzależnienia się od nikotyny dostrzega niebezpieczeństwo wdychania tlenku węgla uzasadnia konieczność okresowych badań kontrolnych płuc 33. udowa i funkcje układu wydalniczego 1. Zbędne produkty przemiany materii i drogi ich usuwania. 2. udowa układu wydalniczego i funkcje jego głównych narządów (nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, cewki moczowej). 3. Regulacja ilości wody w organizmie. 4. Składniki moczu zdrowego człowieka. Higiena układu wydalniczego. podaje przykłady substancji, które są wydalane z organizmu człowieka i drogi ich usuwania rozpoznaje narządy układu wydalniczego człowieka ze wskazaniem ich funkcji wymienia składniki moczu zdrowego człowieka określa znaczenie równowagi wodnej dla organizmu wymienia podstawowe zasady higieny układu wydalniczego uzasadnia potrzebę okresowych badań moczu w profilaktyce zdrowia VI.1.3) opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów: ruchu, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, dokrewnego i rozrodczego VI.7.1) podaje przykłady substancji, które są wydalane z organizmu człowieka, oraz wymienia narządy biorące udział w wydalaniu VI.7.2) opisuje budowę i funkcje głównych struktur układu wydalniczego (nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa) 34. udowa i funkcje skóry 1. Funkcje skóry 2. udowa skóry i rola elementów jej budowy. 3. Gęstość rozmieszczenia i wrażliwość receptorów w skórze w różnych częściach ciała doświadczenie. wymienia funkcje skóry określa związek budowy skóry z funkcją rozpoznaje elementy budowy skóry (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu) z określeniem ich funkcji planuje i przeprowadza doświadczenie, w którym rozróżnia obszary skóry bardziej wrażliwe na dotyk (okolice ust, opuszki palców) i mniej wrażliwe na dotyk (wierzch dłoni, kark) VI.11.1) podaje funkcje skóry, rozpoznaje elementy jej budowy (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia ich cechy adaptacyjne do pełnienia funkcji ochronnej, zmysłowej (receptory bólu, dotyku, ciepła, zimna) i termoregulacyjnej VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 1) planuje i przeprowadza doświadczenie: d) sprawdzające gęstość rozmieszczenia receptorów w skórze różnych części ciała 35. Skóra 1. Skóra i jej udział w termoregulacji wyjaśnia udział skóry w termoregulacji VI.11.1) podaje funkcje skóry, rozpoznaje elementy

14 a termoregulacja. horoby i higiena skóry ciała. 2. Grzybice skóry przyczyny, profilaktyka. 3. Higiena skóry. 4. Opalanie ciała korzyści i zagrożenia (czerniak). Rola kremów z filtrami ochronnymi. opisuje stan zdrowej skóry wymienia ważniejsze choroby skóry (np. grzybice) ze wskazaniem na profilaktykę wymienia korzyści i zagrożenia płynące z opalania skóry uzasadnia konieczność umiarkowanego opalania skóry i stosowania kremów z filtrami ochronnymi ma świadomość, że pojawienie się niepokojących zmian na skórze wymaga konsultacji lekarskiej jej budowy (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia ich cechy adaptacyjne do pełnienia funkcji ochronnej, zmysłowej (receptory bólu, dotyku, ciepła, zimna) i termoregulacyjnej VI.11.2) opisuje stan zdrowej skóry oraz rozpoznaje niepokojące zmiany na skórze, które wymagają konsultacji lekarskiej VII.4) przedstawia czynniki sprzyjające rozwojowi choroby nowotworowej (np. niewłaściwa dieta, tryb życia, substancje psychoaktywne, promieniowanie UV) oraz podaje przykłady takich chorób 36. Podsumowanie rozdziału: Układ oddechowy i wydalniczy. Skóra Treści wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami nabytymi podczas V.5. Układ nerwowy i dokrewny 37. udowa i funkcje układu nerwowego 1. udowa i funkcje układu nerwowego. 2. zęści układu nerwowego: mózgowie, rdzeń kręgowy i nerwy. 3. Neurony związek budowy z funkcją. opisuje budowę oraz funkcje ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego uzasadnia związek budowy neuronu z jego funkcją określa rolę neuronów w przyjmowaniu i przewodzeniu impulsów nerwowych VI.8.1) opisuje budowę i funkcje ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji 38. zynności ośrodkowego układu nerwowego 4. Ośrodkowy układ nerwowy budowa i funkcje. Mózgowie i rdzeń przedłużony: a) mózg ośrodek wyższych czynności nerwowych. Kora mózgowa. Ośrodki w korze mózgowej (wzroku, wymienia funkcje głównych części mózgowia określa, co to jest kora mózgowa i jakie jest jej znaczenie wskazuje ośrodki korowe na rysunku lub modelu mózgu wyjaśnia, co to są wyższe czynności nerwowe porównuje funkcje współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego VI.8.1) opisuje budowę i funkcje ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego VI.8.2) porównuje rolę współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego

15 słuchu, dotyku, ruchu, mowy); b) móżdżek koordynacja ruchów, napięcie mięśni; c) rdzeń przedłużony ośrodki utrzymujące organizm przy życiu (oddechowy, akcji serca); 5. Higiena pracy mózgu. 6. utonomiczy układ nerwowy: rola układów współczulnego i przywspółczulnego. uzasadnia konieczność ochrony głowy przed urazami, ze względu na ryzyko uszkodzenia mózgu 39. Odruchy bezwarunkowe i warunkowe 1. Łuk odruchowy jego elementy. Przewodzenie w łuku odruchowym. 2. Odruchy warunkowe i bezwarunkowe przykłady i ich znaczenie w życiu człowieka. 3. Obserwacja odruchów bezwarunkowych, np. kolana, oka. wymienia elementy składowe łuku odruchowego wyjaśnia działanie łuku odruchowego określa, co to jest odruch oraz odruch warunkowy i bezwarunkowy, podając ich przykłady określa znaczenie wybranych odruchów człowieka (czkawki, połykania, odruchu wymiotnego, źrenicznego, mrugania powiekami, łzawienia, odruchu ślinienia się) dostrzega istotne znaczenie odruchów w życiu codziennym człowieka VI.8.3) opisuje łuk odruchowy, wymienia rodzaje odruchów oraz przedstawia rolę odruchów warunkowych w uczeniu się VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji 40. Higiena układu nerwowego 1. Rola pamięci w uczeniu się. 2. Zasady efektywnego uczenia się i zapamiętywania. Higiena uczenia się. 3. Sen i jego istotne znaczenie dla pracy mózgu. 4. Stres i jego wpływ na organizm. 5. Sposoby radzenia sobie ze stresem. podaje zasady efektywnego uczenia się analizuje wpływ prawidłowego wysypiania się na procesy uczenia się i zapamiętywania wyjaśnia przyczyny i skutki stresu podaje przykłady pozytywnego i negatywnego działania stresu przedstawia korzystne dla zdrowia sposoby radzenia sobie z długotrwałym i negatywnym stresem ma świadomość różnych metod skutecznego uczenia się opartych na wykorzystywaniu wszystkich zmysłów dostrzega pozytywny wpływ regularnego snu na efektywność uczenia się VI.8.3) opisuje łuk odruchowy, wymienia rodzaje odruchów oraz przedstawia rolę odruchów warunkowych w uczeniu się VI.8.4) wymienia czynniki wywołujące stres oraz podaje przykłady pozytywnego i negatywnego działania stresu VI.8.1) przedstawia sposoby radzenia sobie ze stresem VII.9) analizuje związek pomiędzy prawidłowym wysypianiem się a funkcjonowaniem organizmu, w szczególności wpływ na procesy uczenia się i zapamiętywania oraz odporność organizmu

16 41. udowa i funkcje układu dokrewnego 1. udowa układu dokrewnego. 2. Lokalizacja i rola gruczołów wydzielania wewnętrznego (dokrewnego przysadka, tarczyca, przytarczyce, trzustka, nadnercza, gonady). 3. Funkcje niektórych hormonów w organizmie człowieka. 4. Porównanie działania układu hormonalnego i nerwowego. wymienia główne gruczoły dokrewne w organizmie człowieka ze wskazaniem ich lokalizacji przedstawia podstawową rolę gruczołów dokrewnych w regulacji procesów życiowych wyjaśnia, co to jest hormon przedstawia biologiczną rolę hormonów (hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, adrenaliny, testosteronu, estrogenów) wyjaśnia biologiczne podłoże reakcji stresowej organizmu (udział układu nerwowego i adrenaliny) porównuje współdziałanie układu nerwowego i dokrewnego w regulacji czynności organizmu człowieka uzasadnia współdziałanie układu nerwowego i dokrewnego w regulacji czynności życiowych człowieka oraz specyfiki działania każdego z tych układów VI.10.1) wymienia gruczoły dokrewne, wskazuje ich lokalizację i przedstawia podstawową rolę w regulacji procesów życiowych VI.10.2) przedstawia biologiczną rolę: hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, adrenaliny, testosteronu, estrogenów VI.1.3) opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów: ruchu, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, dokrewnego i rozrodczego 42. Hormony i ich rola 1. ntagonistyczne działanie hormonów trzustki rola insuliny i glukagonu w regulacji poziomu cukru we krwi. 2. Hormony przysadki mózgowej. 3. Objawy niedoboru hormonów: przysadki, tarczycy i trzustki. 4. Hormony płciowe. wyjaśnia przebieg antagonistycznego działania insuliny i glukagonu określa efekty nieprawidłowego wydzielania hormonu wzrostu, tyroksyny i insuliny wyjaśnia rolę przysadki mózgowej w wydzielaniu innych hormonów uzasadnia potrzebę skonsultowania z lekarzem zamiaru przyjmowania środków hormonalnych (w tym tabletek antykoncepcyjnych) VI.10.3) przedstawia antagonistyczne działanie insuliny i glukagonu VI.10.4) wyjaśnia, dlaczego nie należy bez konsultacji z lekarzem przyjmować środków lub leków hormonalnych (np. tabletek antykoncepcyjnych, sterydów) 43. Podsumowanie rozdziału: Układ nerwowy i dokrewny Treści wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami nabytymi podczas V.6. Narządy zmysłów i układ ruchu 44. Komórki 1. Rodzaje zmysłów (wzrok, słuch, do- wyjaśnia, co to są zmysły i komórki zmysłowe VI.9.2) przedstawia rolę zmysłu równowagi, zmysłu

17 zmysłowe tyk, smak, węch, równowaga) i ich rola w organizmie. 2. Różnorodność komórek zmysłowych w skórze. 3. Lokalizacja narządów i receptorów zmysłu węchu (komórek węchowych) i smaku (kubków smakowych). przedstawia rolę zmysłu węchu i smaku określa lokalizację narządów i receptorów zmysłu węchu i smaku bada wrażliwość zmysłu smaku i węchu dostrzega różnorodność komórek zmysłowych i narządów zmysłów ma świadomość, że nie wszystkie bodźce ze środowiska mogą być odbierane przez człowieka smaku i zmysłu węchu i wskazuje lokalizację odpowiednich narządów i receptorów 45. Oko narząd wzroku. Wady wzroku 1. udowa oka. Rola poszczególnych części oka w procesie widzenia. 2. Powstawanie obrazu obiektu. Siatkówka oka. Plamka ślepa obserwacja. 3. ostosowanie oka do różnych warunków środowiska: a) ilość światła wpadająca do oka a reakcja źrenicy, b) odległość oglądanych przedmiotów od oka a kształt soczewki. 4. Wady wzroku i sposoby ich korygowania: a) krótkowzroczność, b) dalekowzroczność, c) astygmatyzm. 5. Higiena narządu wzroku podczas czytania i pracy z komputerem. określa budowę i funkcje oka w procesie widzenia wykonuje ćwiczenie, w którym wykazuje obecność plamki ślepej na siatkówce oka wyjaśnia różnicę w adaptacji różnych elementów oka podczas widzenia z bliska i z daleka, w ciemności i przy świetle określa przyczyny powstawania oraz sposoby korygowania krótkowzroczności, dalekowzroczności i astygmatyzmu przedstawia zasady higieny narządu wzroku uzasadnia potrzebę wykonywania kontrolnych badań wzroku. VI.9.1) przedstawia budowę oka i ucha oraz wyjaśnia sposób ich działania VI.9.3) przedstawia przyczyny powstawania oraz sposób korygowania wad wzroku (krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm) Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 2) dokonuje obserwacji: c) wykazujących obecność plamki ślepej na siatkówce oka, 46. Ucho narząd słuchu i równowagi 1. udowa ucha. 2. roga fali dźwiękowej w uchu. 3. Ucho jako narząd słuchu i równowagi. 4. Hałas w otoczeniu i jego wpływ na zdrowie człowieka. 5. Higiena narządu słuchu. wymienia elementy budowy ucha, wskazując części odgrywające rolę w odbieraniu bodźców dźwiękowych i części, w których jest zlokalizowany zmysł równowagi określa przebieg fali dźwiękowej w uchu i powstawanie wrażeń słuchowych przedstawia wpływ hałasu na zdrowie człowieka wymienia zasady higieny narządu słuchu ma świadomość negatywnego wpływu hałasu na funkcjo- VI.9.1) przedstawia budowę oka i ucha oraz wyjaśnia sposób ich działania VI.9.2) przedstawia rolę zmysłu równowagi, zmysłu smaku i zmysłu węchu i wskazuje lokalizację odpowiednich narządów i receptorów VI.9.4) przedstawia wpływ hałasu na zdrowie człowieka

18 nowanie narządu słuchu 47. udowa układu ruchu. Funkcje szkieletu 1. Elementy składowe układu ruchu. 2. Funkcje szkieletu: podporowa, ochronna, krwiotwórcza. 3. udowa szkieletu człowieka (osiowego, obręczy i kończyn). 4. udowa i funkcje tkanki kostnej i chrzęstnej. 5. Obserwacja mikroskopowa tkanki kostnej lub chrzęstnej. wymienia i rozpoznaje na schemacie, rysunku, modelu, elementy szkieletu osiowego, obręczy i kończyn określa funkcje szkieletu prowadzi obserwacje mikroskopowe preparatów tkanki kostnej lub chrzęstnej określa związek budowy tkanek podporowych (kostnej i chrzęstnej) z pełnioną przez nie funkcją podaje przykłady narządów oraz struktur zbudowanych z tkanki kostnej i chrzęstnej rozwija zainteresowania biologiczne poprzez prowadzenie obserwacji VI.1.3) opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów: ruchu, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, dokrewnego i rozrodczego VI.2.2) wymienia i rozpoznaje (na schemacie, rysunku, modelu, według opisu itd.) elementy szkieletu osiowego, obręczy i kończyn VI.2.3) przedstawia funkcje kości i wskazuje cechy budowy fizycznej i chemicznej umożliwiające ich pełnienie VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 2) dokonuje obserwacji: a) mikroskopowych preparatów trwałych (np. tkanki zwierzęce, organizmy jednokomórkowe) i świeżych (np. skórka liścia spichrzowego cebuli, miąższ pomidora, liść moczarki kanadyjskiej, glony, pierwotniaki) 48. Kości i stawy 1. udowa i funkcje kości. 2. Rola składników chemicznych kości doświadczenie. 3. zynniki wpływające na stan kości (dieta bogata w witaminy i wapń, ruch). 4. Połączenia kości. udowa stawów (na przykładzie stawu biodrowego lub kolanowego) i ich rola. określa funkcje kości wymienia cechy budowy fizycznej i chemicznej kości umożliwiające pełnienie ich funkcji przeprowadza doświadczenie wykazujące rolę składników chemicznych kości określa rolę wapnia i innych czynników (dieta bogata w witaminy, ruch) w utrzymaniu prawidłowego stanu kości i zębów wyjaśnia, jak jest zbudowany staw (określa funkcje two- VI.2.1) wykazuje współdziałanie mięśni, ścięgien, kości i stawów w prawidłowym funkcjonowaniu układu ruchu VI.2.2) wymienia i rozpoznaje (na schemacie, rysunku, modelu, według opisu itd.) elementy szkieletu osiowego, obręczy i kończyn VI.2.3) przedstawia funkcje kości i wskazuje cechy budowy -fizycznej i chemicznej umożliwiające ich pełnienie

19 rzących go części) uzasadnia korzystny wpływ prawidłowej diety oraz regularnych i racjonalnych ćwiczeń fizycznych na stan kości i stawów rozwija zainteresowania biologiczne poprzez planowanie i przeprowadzanie doświadczeń VI.2.4) przedstawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu i gęstości masy kostnej oraz określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała Zalecane doświadczenia i obserwacje. Uczeń: 1) planuje i przeprowadza doświadczenie: c) wykazujące rolę składników chemicznych kości 49. Mięśnie 1. Mięśnie ich rodzaje i rola 2. udowa i funkcja tkanki mięśniowej. 3. Współdziałanie kości, ścięgien, stawów i mięśni podczas ruchu. 4. zynniki konieczne do powstania skurczu mięśnia (bodziec, energia, tlen, cukier). porównuje budowę i sposób funkcjonowania tkanek mięśniowych wymienia czynniki potrzebne do powstania skurczu mięśnia wskazuje na współdziałanie mięśni i szkieletu podczas ruchu (na przykładzie ruchu kończyny dolnej) jest zainteresowany pogłębianiem wiedzy na temat budowy i funkcjonowania mięśni VI.1.2) podaje funkcje tkanki nabłonkowej, mięśniowej, nerwowej, krwi, tłuszczowej, chrzęstnej i kostnej oraz przedstawia podstawowe cechy budowy warunkujące pełnienie tych funkcji VI.2.1) wykazuje współdziałanie mięśni, ścięgien, kości i stawów w prawidłowym funkcjonowaniu układu ruchu VI.2.4) przedstawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu i gęstości masy kostnej oraz określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała 50. ktywność fizyczna a zdrowie człowieka 1. Różne formy aktywności fizycznej i ich znaczenie w utrzymaniu zdrowia. 2. Trening fizyczny. Szkodliwość środków dopingujących. 3. Wady postawy. Płaskostopie. Skolioza. 4. Uszkodzenia narządów ruchu złamania kości i zwichnięcia stawów. określa znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu i utrzymania zdrowia wskazuje na szkodliwość środków dopingujących stosowanych przez nieuczciwych sportowców ocenia etyczne aspekty problemu dopingu podaje sposoby zapobiegania wadom postawy uzasadnia potrzebę racjonalnej aktywności ruchowej w utrzymaniu zdrowia i sprawności fizycznej przez całe życie dostrzega negatywny wpływ anabolików na zdrowie człowieka podaje zasady postępowania w przypadku złamań kości VI.2.1) wykazuje współdziałanie mięśni, ścięgien, kości i stawów w prawidłowym funkcjonowaniu układu ruchu VI.2.4) przedstawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu i gęstości masy kostnej oraz określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała VII.2) przedstawia negatywny wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol), narkotyków i środków dopingujących oraz nadużywania kofeiny i niektórych leków (zwłaszcza oddziałujących na psychikę)

20 i zwichnięć stawów 51. Podsumowanie rozdziału: Narządy zmysłów i układ ruchu Treści wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami nabytymi podczas V.7. Układ rozrodczy 52. udowa i funkcje męskiego i żeńskiego układu rozrodczego 1. Objawy dojrzałości płciowej chłopców i dziewcząt. 2. udowa układu rozrodczego kobiety. 3. udowa układu rozrodczego mężczyzny. 4. Komórki płciowe męskie i żeńskie. określa anatomiczne i fizjologiczne przemiany w ciele chłopców i dziewcząt związane z dojrzewaniem wskazuje na rysunku elementy narządów rozrodczych męskich i żeńskich określając ich rolę porównuje budowę plemnika i komórki jajowej przedstawia rolę gamet w procesie zapłodnienia VI.1.3) opisuje budowę, funkcje i współdziałanie poszczególnych układów: ruchu, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, dokrewnego i rozrodczego VI.12.1) przedstawia budowę i funkcje narządów płciowych (męskich i żeńskich) oraz rolę gamet w procesie zapłodnienia

21 53. ykl miesiączkowy kobiety. Zapłodnienie 1. Przemiany w macicy i jajnikach w czasie cyklu miesiączkowego 2. Rola hormonów: hormony przysadki estrogeny, progesteron. 3. Jajeczkowanie i jego znaczenie w życiu kobiety. 4. Stosunek płciowy a zapłodnienie. 5. Objawy ciąży. opisuje etapy cyklu miesiączkowego kobiety określa funkcje hormonów związanych z cyklem miesiączkowym wyjaśnia, co to jest jajeczkowanie wskazuje na zapłodnienie, jako możliwy efekt stosunku płciowego określa miejsce w układzie rozrodczym, w którym dochodzi do zapłodnienia wymienia objawy ciąży ma świadomość własnej płodności VI.12.1) przedstawia budowę i funkcje narządów płciowych (męskich i żeńskich) oraz rolę gamet w procesie zapłodnienia VI.12.2) opisuje etapy cyklu miesiączkowego kobiety 54. Rozwój zarodkowy i płodowy 1. Losy zapłodnionej komórki jajowej. 2. Zagnieżdżenie zarodka w macicy. 3. Połączenie zarodka z organizmem matki budowa i rola łożyska. 4. Rozwój zarodka i płodu. 5. Higiena ciąży; opieka medyczna nad kobietą w ciąży. określa przebieg wczesnej ciąży aż do zagnieżdżenia zarodka w macicy krótko charakteryzuje rozwój zarodka i płodu określa budowę i funkcje łożyska człowieka wyjaśnia wpływ różnych czynników na prawidłowy rozwój zarodka i płodu dostrzega wpływ nieodpowiedniego zachowania ciężarnej kobiety na rozwój płodu uzasadnia potrzebę przestrzegania higieny ciąży oraz opieki medycznej nad kobietą w ciąży V. Znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń analizuje związek pomiędzy własnym postępowaniem a zachowaniem zdrowia (prawidłowa dieta, aktywność ruchowa, badania profilaktyczne) oraz rozpoznaje sytuacje wymagające konsultacji lekarskiej; rozumie znaczenie krwiodawstwa i transplantacji narządów VI.12.3) przedstawia przebieg ciąży i wyjaśnia wpływ różnych czynników na prawidłowy rozwój zarodka i płodu 55. Rozwój człowieka i potrzeby z nim związane 1. Etapy biologicznego, psychicznego i społecznego rozwoju człowieka (okres noworodkowy, niemowlęctwa, dzieciństwa, młodzieńczy, dojrzałości, starości). 2. Potrzeby człowieka w poszczególnych etapach jego rozwoju. charakteryzuje etapy życia człowieka wyjaśnia, jakie są potrzeby człowieka na różnych etapach jego rozwoju przedstawia cechy i przebieg fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka dostrzega potrzeby i ograniczenia człowieka w różnych fazach rozwoju osobniczego VI.12.4) przedstawia cechy i przebieg fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka

2. Plan wynikowy klasa druga

2. Plan wynikowy klasa druga Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3

Bardziej szczegółowo

3. Wymagania edukacyjne

3. Wymagania edukacyjne 3. Wymagania edukacyjne DZIAŁ PROGRAMU TEMAT LEKCJI KONIECZNY POZIOM PODSTAWOWY ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY ORGANIZM CZŁOWIEKA 1. Pochodzenie człowieka i jego miejsce w systemie organizmów. 2. Budowa i

Bardziej szczegółowo

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - biologia klasa 7

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - biologia klasa 7 Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - biologia klasa 7 I. Organizacja i chemizm życia II.7,1) Różnorodność życia. Różnorodność i jedność świata zwierząt., tkanki zwierzęce. Uczeń: przedstawia

Bardziej szczegółowo

Umiejętności do opanowania z poszczególnych działów z biologii. Klasa 1

Umiejętności do opanowania z poszczególnych działów z biologii. Klasa 1 Umiejętności do opanowania z poszczególnych działów z biologii Klasa 1 Dział Wymagania podstawy programowej I. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka ( VI. 1 12) wykazuje, na podstawie dotychczasowych

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PROGRAMOWE BIOLOGIA DLA KLASY VII

WYMAGANIA PROGRAMOWE BIOLOGIA DLA KLASY VII WYMAGANIA PROGRAMOWE BIOLOGIA DLA KLASY VII I. Organizm człowieka. 1. Hierarchiczna budowa organizmu człowieka. przedstawia hierarchizację budowy organizmu człowieka (komórki, tkanki, narządy, układy narządów,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas 7 - BIOLOGIA

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas 7 - BIOLOGIA Dział Organizm człowieka Wymagania podstawowe (+) Uczeń: - przedstawia hierarchizację budowy organizmu człowieka (komórki, tkanki, narządy, układy narządów, organizm) - dokonuje obserwacji i z pomocą nauczyciela

Bardziej szczegółowo

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich

Bardziej szczegółowo

BIOLOGIA klasa VII

BIOLOGIA klasa VII 2017-09-01 BIOLOGIA klasa VII Treści nauczania z podstawy programowej przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII DLA KLASY VII I. Organizacja i chemizm życia. Uczeń: 1) przedstawia hierarchiczną

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne biologia,klasa 7

Wymagania edukacyjne biologia,klasa 7 Wymagania edukacyjne biologia,klasa 7 Półrocze I Półrocze II Wymagania ogólne. Uczeń I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. 1) opisuje, porządkuje i

Bardziej szczegółowo

ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE

ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE Klasa7 podstawowa (Proponowany poniżej podział obowiązującego uczniów materiału może być modyfikowany) IX************************************************

Bardziej szczegółowo

Wymagania z biologii dla klasy VII. Kryteria sukcesu w języku uczniów (na podstawie szczegółowych treści nauczania z podstawy programowej):

Wymagania z biologii dla klasy VII. Kryteria sukcesu w języku uczniów (na podstawie szczegółowych treści nauczania z podstawy programowej): Wymagania z biologii dla klasy VII Kryteria sukcesu w języku uczniów (na podstawie szczegółowych treści nauczania z podstawy programowej): Podstawowe (na ocenę dopuszczającą i dostateczną): I. Biologia

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum W roku szkolnym 2016/2017

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum W roku szkolnym 2016/2017 Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum W roku szkolnym 2016/2017 OCENA SEMESTRALNA I SEMESTR Wymagania podstawowe V.3. Układ krążenia i odpornościowy

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena

Bardziej szczegółowo

Rok szkolny 2012/2013. Plan wynikowy (PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA) KLASA 2. BLIŻEJ BIOLOGII -wyd. WSiP; nr dopuszczenia podręcznika:74/2/2009

Rok szkolny 2012/2013. Plan wynikowy (PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA) KLASA 2. BLIŻEJ BIOLOGII -wyd. WSiP; nr dopuszczenia podręcznika:74/2/2009 Rok szkolny 2012/2013 Plan wynikowy (PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA) KLASA 2 BLIŻEJ BIOLOGII -wyd. WSiP; nr dopuszczenia podręcznika:74/2/2009 Nauczyciele uczący: Hanna Witkowska Wiesia Papież Anna Krawczyk

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018 Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018 OCENA SEMESTRALNA I SEMESTR Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: Biologia (klasa piąta)

Przedmiot: Biologia (klasa piąta) Przedmiot: Biologia (klasa piąta) Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy piątej szkoły

Bardziej szczegółowo

ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca dostateczna Uczeń: Dział IV. ZWIĄZKI CHEMICZNE W ŻYCIU ORGANIZMÓW wymienia Określa biologiczną planuje i

ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca dostateczna Uczeń: Dział IV. ZWIĄZKI CHEMICZNE W ŻYCIU ORGANIZMÓW wymienia Określa biologiczną planuje i ocena dopuszczająca wymienia podstawowe pierwiastki życia określa biologiczną rolę wody w życiu organizmów wymienia podstawowe grupy związków chemicznych występujących w organizmach wymienia podstawowe

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 7

Wymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 7 Wymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 7 D z i a ł : B i o l o g i a n a u k a o ż y c i u. (ocena dopuszczająca) (ocena dostateczna) (ocena dobra) (ocena bardzo dobra) (ocena celująca) zalicza biologię

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII W KLASIE V

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII W KLASIE V WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII W KLASIE V Podręcznik: E. Pyłka-Gutowska, E. Jastrzębska Bliżej biologii. Część 2. Nr dop.: 74/2/2009 Opracowała: Bożena Strzelecka ROK SZKOLNY: 2014/2015 DZIAŁ III. RÓŻNORODNOŚĆ

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II A gimnazjum

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II A gimnazjum Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II A gimnazjum OCENA SEMESTRALNA I SEMESTR( Powtórzenie z kl 1) Wymagania podstawowe V.2. Układ pokarmowy określa

Bardziej szczegółowo

Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z trzecią częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem

Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z trzecią częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z trzecią częścią cyklu edukacyjnego iologia z tangramem Poniższy plan wynikowy zakłada dalszą realizację cyklu iologia z tangramem. Zawiera wykaz treści materiału

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I PÓŁROCZE wskazuje biologię jako określa przedmiot naukę o

Bardziej szczegółowo

Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III 4. Królestwo roślin

Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III 4. Królestwo roślin BIOLOGIA - KLASA II I PÓŁROCZE Wymagania Uczeń: Wymagania ponad Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca główne cechy - określa czynności życiowe - rozpoznaje

Bardziej szczegółowo

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4.

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Królestwo roślin wymienia główne cechy roślin określa podstawowe czynności życiowe roślin identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela roślin na podstawie

Bardziej szczegółowo

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4.

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Królestwo roślin wymienia główne cechy roślin określa podstawowe czynności życiowe roślin identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela roślin na podstawie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia.

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia. I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia. 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy Część 2

Plan wynikowy Część 2 iologia liżej biologii zęść 2 Plan wynikowy zęść 2 Wymagania podstawowe. ział III. RÓŻNORONOŚĆ ORGNIZMÓW III.4. Królestwo roślin 1. harakterystyk a roślin. Glony wymienia główne cechy roślin określa podstawowe

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 7 szkoły podstawowej, na poszczególne oceny szkolne

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 7 szkoły podstawowej, na poszczególne oceny szkolne Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 7 szkoły podstawowej, na poszczególne oceny szkolne Uczeń otrzyma ocenę celującą, jeżeli: opanuje w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności określone w podstawie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii w kl.2

Wymagania edukacyjne z biologii w kl.2 Wymagania edukacyjne z biologii w kl.2 Wymagania podstawowe. Uczeń: wymienia główne cechy roślin określa podstawowe czynności życiowe roślin identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela roślin na

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Lp. VI. Układ wydalniczy Temat 1. Budowa i działanie układu wydalniczego

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Uczeń: wskazuje biologię jako naukę

Bardziej szczegółowo

BIOLOGIA DLA KASY V. Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

BIOLOGIA DLA KASY V. Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca BIOLOGIA DLA KASY V 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe dziedzin biologii Uczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki opisuje wskazane

Bardziej szczegółowo

Rozkład treści nauczania w szkole podstawowej

Rozkład treści nauczania w szkole podstawowej Rozkład treści nauczania w szkole podstawowej Klasa 7 DZIAŁ 1. HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA. SKÓRA. UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 1. Poziomy organizacji budowy

Bardziej szczegółowo

III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW

III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW Gimnazjum w Jordanowie Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z biologii w klasie 2 wynikające z realizowanego programu nauczania ocena

Bardziej szczegółowo

Rozkład treści nauczania w szkole podstawowej

Rozkład treści nauczania w szkole podstawowej 1 Rozkład treści nauczania w szkole podstawowej Klasa 7 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich profilaktyki DZIAŁ 1. HIERARCHICZNA BUDOWA

Bardziej szczegółowo

II. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA KLASA 2

II. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA KLASA 2 II. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA KLASA 2 18 Dział III. Różnorodność organizmów III.4 Królestwo roślin 19 Dział IV. Związki chemiczne w życiu organizmów IV.1 Chemiczne podstawy życia IV.2 Składniki pokarmów

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach

Bardziej szczegółowo

Wymagania podstawowe.uczeń:

Wymagania podstawowe.uczeń: Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 2 podręcznik: Bliżej biologii przybory/pomoce wycieczki przedmiotowe ołówek, gumka, linijka, kredki Laboratorium Medyczne zeszyt ćwiczeń, podręcznik, platformy

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe dziedzin

Bardziej szczegółowo

Podstawa programowa przedmiotu biologia

Podstawa programowa przedmiotu biologia Podstawa programowa przedmiotu biologia Cele kształcenia wymagania ogólne I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń: 1) opisuje, porządkuje i rozpoznaje

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2019/2020 I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako

Bardziej szczegółowo

POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII KLASA V

POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII KLASA V POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII KLASA V Program PULS ŻYCIA autor: Anna Zdziennicka Podręcznik do biologii opracowany przez: Joanna Stawarz i Marian Sęktas NA ŚRÓDROCZNĄ OCENĘ KLASYFIKACYJNĄ ocena

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej w roku szkolnym 2018/2019 oparte są na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej / 1. Biologia

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca I. Biologia jako nauka Kryteria ocen z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2018/2019 1. Biologia jako nauka

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13

SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka wskazuje

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2018/2019 Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy

Bardziej szczegółowo

I PÓŁROCZE. Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

I PÓŁROCZE. Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej obowiązujące w SP 340, oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I PÓŁROCZE I. Biologia jako nauka 1.

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej. Rok szkolny 2018/2019 Nauczyciel prowadzący

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 5

Wymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 5 Wymagania edukacyjne - BIOLOGIA - klasa 5 D z i a ł : B i o l o g i a j a k o n a u k a. wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe podaje przykłady dziedzin biologii wskazuje

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje

Bardziej szczegółowo

Uczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki opisuje wskazane cechy organizmów wyjaśnia, czym zajmuje się wskazana dziedzina biologii

Uczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki opisuje wskazane cechy organizmów wyjaśnia, czym zajmuje się wskazana dziedzina biologii Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej- rok szkolny 2018/2019 I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii. mgr Anna Kwaśniak

Wymagania edukacyjne z biologii. mgr Anna Kwaśniak Wymagania edukacyjne z biologii mgr Anna Kwaśniak Wymagania edukacyjne z biologii w klasie I niezbędne do uzyskania śródrocznej i rocznej oceny klasyfikacyjnej Poziomy wymagań edukacyjnych: K konieczny

Bardziej szczegółowo

Biologia klasa V. Wymagania do działów na poszczególne oceny

Biologia klasa V. Wymagania do działów na poszczególne oceny Biologia klasa V Wymagania do działów na poszczególne oceny Dział 1. Biologia nauka o życiu Wymagania konieczne Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca) (ocena dostateczna) wskazuje biologię jako naukę

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka Uczeń:

Bardziej szczegółowo

Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Królestwo roślin

Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Królestwo roślin Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Królestwo roślin wymienia

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE SZKOŁA PODSTAWOWA W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z BIOLOGII w klasie 5 Szkoły Podstawowej WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka Uczeń:

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania klasa II

Przedmiotowy system oceniania klasa II Przedmiotowy system oceniania klasa II przedmiotowy system oceniania klasa II Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III.4. Królestwo roślin wymienia główne cechy roślin czynności życiowe roślin rozpoznaje

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 Szkoły Podstawowej im.jana Pawła II w Dobroniu oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia

Bardziej szczegółowo

BLIŻEJ BIOLOGII PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA KLASA 2

BLIŻEJ BIOLOGII PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA KLASA 2 BLIŻEJ BIOLOGII PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA KLASA 2 wymienia główne cechy roślin czynności życiowe roślin rozpoznaje rośliny zarodnikowe i nasienne określa środowisko występowania mchów i paprotników

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Dział I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka 2. Jak poznawać biologię? 3. Obserwacje mikroskopowe Poziom wymagań ocena dopuszczająca

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z BIOLOGII W KLASIE II GIMNAZJUM

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z BIOLOGII W KLASIE II GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z BIOLOGII W KLASIE II GIMNAZJUM Program nauczania biologii w gimnazjum PULS ŻYCIA autor: Anna Zdziennicka Program realizowany przy pomocy

Bardziej szczegółowo

konieczny podstawowy rozszerzający

konieczny podstawowy rozszerzający II. Aparat ruchu I. Organizm. Skóra powłoka organizmu Dział Lp. Temat 1. Organizm jako funkcjonalna całość konieczny podstawowy rozszerzający Uczeń: wymienia dziedziny biologii zajmujące się budową i funkcjonowaniem

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej na rok szkolny 2018/2019 Szkoła Podstawowa

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca I półrocze

Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca I półrocze Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Temat I. Biologia jako nauka Poziom wymagań I półrocze 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 7

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 7 Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 7 podstawowe DZIAŁ 1. HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA. SKÓRA. UKŁAD RUCHU 1. Organizm jako zintegrowana całość wymienia

Bardziej szczegółowo

Dział 1: Biologia jako nauka

Dział 1: Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii klasa VA szkoły podstawowej Liczba godzin tygodniowo 1 Nauczyciel: Piotr Nerkowski Dział 1: Biologia jako nauka Ocena dopuszczająca uczeń: wskazuje biologię jako naukę o

Bardziej szczegółowo

Dział 1: Biologia jako nauka

Dział 1: Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii klasa VC szkoły podstawowej Liczba godzin tygodniowo 1 Nauczyciel: Piotr Nerkowski Dział 1: Biologia jako nauka Ocena dopuszczająca uczeń: wskazuje biologię jako naukę o

Bardziej szczegółowo

Dział 1: Biologia jako nauka

Dział 1: Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii klasa VB szkoły podstawowej Liczba godzin tygodniowo 1 Nauczyciel: Piotr Nerkowski Dział 1: Biologia jako nauka Ocena dopuszczająca uczeń: wskazuje biologię jako naukę o

Bardziej szczegółowo

NA DOBRY START PORADNIK NAUCZYCIELA BIOLOGIA

NA DOBRY START PORADNIK NAUCZYCIELA BIOLOGIA NA DOBRY START PORADNIK NAUCZYCIELA BIOLOGIA 7 Drodzy Nauczyciele Nowe prawo oświatowe zostało uchwalone. Przed nami wielka reforma całego systemu edukacji w Polsce, przed nami wielkie NOWE nowa sieć szkół,

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej w roku szkolnym 2019/2020 oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I. Biologia jako nauka 1. Biologia

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Lp. Temat V. Układ krążenia 2. Budowa i funkcje krwi podaje nazwy

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 IM. GEN. TADEUSZA KUTRZEBY W GOSTYNIU. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Biologia

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 IM. GEN. TADEUSZA KUTRZEBY W GOSTYNIU. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Biologia SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 IM. GEN. TADEUSZA KUTRZEBY W GOSTYNIU PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Biologia 1 Spis treści SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW... 3 Formy sprawdzania wiadomości i

Bardziej szczegółowo

W y m a g a n i a e d u k a c y j n e z b i o l o g i i k l a s a I I

W y m a g a n i a e d u k a c y j n e z b i o l o g i i k l a s a I I W y m a g a n i a e d u k a c y j n e z b i o l o g i i k l a s a I I D z i a ł : O R G A N I Z M C Z Ł O W I E K A poziomy organizacji organizmu układy narządów człowieka. klasyfikuje człowieka jako przedstawiciela

Bardziej szczegółowo