Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów i stref upodatnionych w O/ZG Rudna
|
|
- Eugeniusz Nowicki
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud CUPRUM nr 2 (67) 2013, s Piotr Mertuszka 1) Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów i stref upodatnionych w O/ZG Rudna Streszczenie Przedstawiono uwarunkowania prowadzenia eksploatacji w kierunku zrobów i stref upodatnionych oraz opisano dwa charakterystyczne przypadki, w których prowadzono przedmiotową eksploatację. Przeanalizowano dane dotyczące geologii, sytuacji górniczej, przejawów ciśnienia górotworu, w tych oddziałach w okresach prowadzenia robót w kierunku calizny i w kierunku zrobów. Słowa kluczowe: systemy komorowo-filarowe, zjawiska dynamiczne Assessment of mining towards the goaf and yield zones in Rudna Mine Abstract The paper presents the conditions of mining operations towards the goaf and yield zones as well as describes two characteristic locations where such extraction was carried out. The data concerning geology, mining situation, rock-mass pressure symptoms in this mining panels when the extraction was made towards the solid and goaf, were analyzed. Key words: room-and-pillar mining systems, dynamic events Wstęp Zagrożenie tąpaniami jest najpoważniejszym zagrożeniem ze strony górotworu w kopalniach rud miedzi, pomimo szerokiego zakresu działań profilaktycznych. Sprzyja temu prowadzenie eksploatacji w coraz trudniejszych i bardziej złożonych warunkach geologiczno-górniczych. Wybieranie złoża w rejonach o skomplikowanych warunkach geologiczno-górniczych eksploatacji stwarza problemy eksploatacyjne, które wynikają głównie z występowania w nich naprężeń o dużych wartościach. Złożone warunki, przy których coraz częściej prowadzi się eksploatację, spowodowały zwiększenie częstotliwości występowania wstrząsów wysokoenergetycznych, trudnych do prowokowania i powodujących wzrost zagrożenia tąpaniami. Doświadczenia, które miały na celu ograniczać skutki takich wstrząsów, pozwoliły wypracować zasady prowadzenia eksploatacji, mające na celu ich minimalizację lub eliminację. Do zasad tych należą między innymi: dostosowanie geometrii systemu eksploatacji, unikanie pozostawiania filarów wielkogabarytowych w strefach przyległych do zrobów i calizn nieupodatnionych, czy eliminowanie wyrobisk korytarzowych we wszystkich możliwych przypadkach, które w czasie eksploatacji byłyby usytuowane przed frontem lub na jego skrzydłach. Postęp rozcinki w kierunku calizny jest optymalny ze względów geomechanicznych i jest podstawowym sposobem 1 ) KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, ul. gen. Wł. Sikorskiego 2-8, Wrocław
2 62 Piotr Mertuszka stosowanym w kopalniach LGOM. Zdarzają się jednak sytuacje geologicznogórnicze, które wymuszają rozcinkę w kierunku zrobów i stref upodatnionych lub też odtwarzanie frontu eksploatacyjnego z pozostawieniem sztywnej resztki złoża w zrobach. 1. Zagrożenia tąpaniami i zawałami Głównym zagrożeniem prowadzenia bezpiecznej eksploatacji złóż rud miedzi na obszarze monokliny przedsudeckiej są tąpania. Do dnia dzisiejszego mechanizmu tąpnięcia jednoznacznie nie wyjaśniono. Istnieje jednak wiele teorii i hipotez, które pozwalają to zjawisko badać i stosować odpowiednią profilaktykę. Najważniejsze czynniki naturalne, które sprzyjają tąpaniom, to duża wytrzymałość mechaniczna skał węglanowych, zdolność do akumulowania energii sprężystej sprzyjająca jej gwałtownemu rozładowaniu (np. wyrzuty skał); duża miąższość kompleksu skał węglanowych i anhydrytowych, które zalegają w stropie zasadniczym; duża głębokość zalegania złoża; tektoniczne zaangażowanie złoża. Problem wzmożonej aktywności sejsmicznej górotworu w kopalniach LGOM ocenić można na podstawie ilości zarejestrowanych wstrząsów, ilości wstrząsów wysokoenergetycznych, wartości wyzwolonej energii sejsmicznej, wartości energii sejsmicznej, która przypada na jednostkę powierzchni wybranego złoża lub ilości wydobytej rudy. Zmiana w czasie wartości powyższych wskaźników może zobrazować wpływ postępu eksploatacji na stan górotworu. Może także świadczyć o tym, w jakim stopniu modyfikacja systemów eksploatacji wobec zmieniających się warunków zalegania złoża oraz wprowadzanie do praktyki górniczej coraz to nowych rozwiązań w zakresie sposobu prowadzenia robót górniczych wpływa na ograniczanie zagrożenia tąpaniami. Na kształtowanie się aktywności sejsmicznej w poszczególnych kopalniach wpływają m.in. ilość czynnych pól eksploatacyjnych, czy warunki geologicznogórnicze. Ilość wstrząsów sejsmicznych zarejestrowanych w latach na obszarze kopalni Rudna oraz ich skumulowaną energię podano w tabeli 1. Średnia ilość wstrząsów rejestrowanych w latach w kopalni Rudna wyniosła 1405, a wartość średniej sumarycznej energii wstrząsów sięgnęła wartości 1,9E9J. Porównując natomiast odpowiednie wartości z lat oraz wartości z lat stwierdzono większą od średniej o blisko 50% ilość wstrząsów i o ponad 100% wartość wyemitowanej energii. Liczba zaistniałych w poszczególnych latach tąpnięć i odprężeń świadczy o dużym zagrożeniu spowodowanym wstrząsami sejsmicznymi indukowanymi prowadzonymi robotami górniczymi. Podstawową przyczyną występowania podwyższonego stanu zagrożenia tąpaniami jest współwystępowanie niekorzystnych czynników, które wynikają z dużego stopnia wyeksploatowania złoża i eksploatacji na coraz większej głębokości. Uwarunkowania takie sprzyjają generowaniu bardzo silnych i licznych wstrząsów górotworu, które często wywołują skutki w wyrobiskach. Intensywność występowania zjawisk charakteryzujących poziom sejsmiczności w danym rejonie, może być wyznacznikiem potencjalnego zagrożenia tąpaniami. Aktualnie stosowane metody obserwacji i pomiarów ciśnienia w górotworze pozwalają częściowo ocenić jego stan głównie skuteczność stosowanej technologii. Nadal jednak nie są one wystarczające dla prognozowania wstrząsów i tąpań.
3 Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów Zestawienie wstrząsów na obszarze kopalni Rudna w latach Tabela 1 Przystosowanie do bezpiecznej eksploatacji systemów komorowo-filarowych w warunkach zagrożenia tąpaniami oparte zostało na hipotezie wyprzedzającego spękania górotworu Labase a i hipotezie opracowanej dla warunków LGOM zwanej hipotezą pokrytycznej podporności filarów międzykomorowych. Zgodnie z powyższymi hipotezami, filary technologiczne, które wycinane są z calizny pokładu komorami i pasami, mogą zostać zniszczone ciśnieniem eksploatacyjnym na linii calizny, jeśli tylko mają odpowiednio małe wymiary. Calizna filarów odkształconych przechodzi ze stanu przedkrytycznego w stan pozniszczeniowy i uzyskuje w ten sposób strukturę słupowo-klinową. Filary rozgniecione w ten sposób, pracując w polach eksploatacyjnych z pozniszczeniową podpornością, zapewniają utrzymanie stateczności stropu w polach eksploatacyjnych. Charakterystyka pozniszczeniowa pracy takich filarów jest niemalże stała i zwykle zapewnia stabilne podparcie stropu. Należy zauważyć, że ośrodek skalny w stanie pokrytycznym ma niewielką zdolność do magazynowania energii sprężystej. Filary technologiczne w stanie pokrytycznym charakteryzuje duża podatność, co prowadzić może do rozwarstwienia skał stropowych i transfer obciążenia z nadkładu na elementy infrastruktury o mniejszej podatności. Aby poprawić poziom bezpieczeństwa prowadzenia robót górniczych modyfikuje się i wprowadza do praktyki górniczej nowe i bezpieczniejsze technologie wybierania. Stosuje się także metody badawcze i pomiarowe w oparciu o kryteria, z których możliwe jest uzyskanie właściwej oceny stanu górotworu oraz podejmowanie działań, które skutecznie ograniczają zagrożenia ze strony górotworu. Przykładem takiej praktyki jest upodobnienie modelu pracy górotworu na froncie w systemach komorowo-filarowych do modelu w systemach długich ubierek poprzez dobór odpowied-
4 64 Piotr Mertuszka niego kształtu i wymiarów filarów technologicznych tak, aby uzyskać właściwą charakterystykę ich pracy. W praktyce okazało się, że korzystniejsze jest wykonanie kilku wyrobisk równoległych, które położone są tak blisko siebie, by filary pomiędzy nimi doprowadzone zostały do wytrzymałości pozniszczeniowej. Wcinki, które zabezpieczają wyrobisko przed wyrzutem skał od strony calizny wykonuje się najczęściej w osiach planowanych komór lub pasów. Dla każdego systemu stosuje się aktywne metody, które ograniczają zagrożenia tąpaniami. Bazują one głównie na specjalnych robotach strzałowych, które wykonuje się w caliźnie, czasem również w stropie lub spągu. Zagrożeniu zawałowemu w kopalniach rud miedzi LGOM sprzyja budowa ławicowa skał stropowych i występowanie w stropie zasadniczym stref zaburzeń tektonicznych górotworu, które stanowi naturalne płaszczyzny poślizgu warstw skalnych, występowanie spękań pierwotnych i wtórnych, które wywołane są prowadzoną eksploatacją, a także strefy koncentracji naprężeń w górotworze i czas istnienia wyrobisk. 2. Przyczyny prowadzenia eksploatacji w kierunku zrobów Dobór odpowiedniego systemu eksploatacji jest jednym z przyjętych sposobów ograniczania zagrożenia tąpaniami. System ten powinien być odpowiedni do uwarunkowań geologiczno-górniczych, jakie występują w rejonie prowadzonych robót. Wyboru powinno się dokonać na podstawie dotychczasowych doświadczeń górniczych uzyskanych przy wybieraniu złoża w danym rejonie lub też przy wybieraniu złoża zalegającego w podobnych warunkach geologicznych. Konieczność sięgnięcia po złoże, które pierwotnie nie było przewidziane do eksploatacji lub dotychczas nie zostało wybrane z różnych przyczyn stwarza sytuacje, że front robót z konieczności postępuje w kierunku zrobów lub stref upodatnionych. Przyczyny, które powodują wzrost wielkości zagrożenia tąpaniami przy prowadzeniu robót rozcinkowych w kierunku strefy upodatnionej sprawiają, że taki kierunek prowadzenia robót rozcinkowych jest geomechanicznie podobny do prowadzenia rozcinki w kierunku zrobów. Eksploatacja złoża w kierunku zrobów i stref upodatnionych wymuszana jest zwykle wytworzoną w przeszłości sytuacją górniczą, szczególnie układem i wielkością otaczających pól zrobów. Także brak możliwości uruchomienia eksploatacji złoża w sposób klasyczny (ze względu na niedrożność lub trudności z odtworzeniem wyrobisk startowych) jest powodem wyboru eksploatacji w kierunku na zroby. Na uwagę zasługują też warunki geologiczne, w tym przede wszystkim parametry skał stropowych oraz zaangażowanie tektoniczne górotworu. Sposób prowadzenia robót rozcinkowych wymuszany był również skutkami w wyrobiskach zaistniałych zjawisk dynamicznych i brakiem możliwości odtworzenia frontu na kierunku pierwotnym. Powyższe czynniki występowały łącznie lub oddzielnie i ograniczały lub uniemożliwiały możliwość podjęcia eksploatacji określonej partii złoża w kierunku od zrobów do calizny. Przypadki, gdy eksploatacja prowadzona jest w kierunku zrobów lub stref upodatnionych ograniczone są zwykle do fazy robót upodatniająco-rozcinkowych. Likwidację prowadzi się zwykle w kierunku przeciwnym, czasem tylko w kierunku prostopadłym do kierunku rozcinki. Sporadycznie taki kierunek prowadzenia frontu zdeterminowany jest lokalnymi uwarunkowaniami, które uniemożliwiają czasowo kontynuowanie prac na zakładanym kierunku.
5 Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów Analiza wybranych przypadków eksploatacji a) Warunki geologiczno-górnicze i przebieg eksploatacji w oddziale G-1/7 Pole 7 oddziału G-1 jest usytuowane w rejonach VII, IX i XII kopalni Rudna, w południowo-zachodniej części OG Rudna I, w pobliżu rozległych zrobów podsadzkowych. Od strony północno-wschodniej pole ograniczają chodniki T,W-226. Część złoża w polu jest położona w filarze ochronnym miasta Polkowice. Prace eksploatacyjne prowadzone są przy III stopniu zagrożenia tąpaniami. Złoże w polu tworzą głównie białe piaskowce czerwonego spągowca oraz dolnocechsztyńskie łupki dolomityczno-ilaste oraz dolomity ilaste, smugowane i wapniste. Prace eksploatacyjne w polu G-1/7 rozpoczęto w roku 1996 roku po rozciągłości złoża w kierunku południowo-wschodnim (rys. 1), od wiązki pochylni D-10 D-12 do upadowych centralnych, przechodząc kolejno wiązki pochylń D-20 22, D-23 25, D W pierwszej fazie eksploatacji pola złoże wybierano od pochylni D-10 do D-20 frontem zamykającym, który był ograniczony zrobami podsadzkowymi pól G-13/2 na prawym skrzydle i G-1/4 na lewym skrzydle. Dalej, od pochylni D-20 do D-25 eksploatację prowadzono jako front zamykający, ograniczony zrobami podsadzkowymi pola G-1/8 na prawym skrzydle i G-1/5 na lewym skrzydle. Od pochylni D-25 prace prowadzono jako front rozwinięty o długości ponad 800 m, ograniczony na prawym skrzydle zrobami pola G-1/8, a lewe skrzydło przylegało do strefy upodatnionej o szerokości około 160 m. Front ten podzielono organizacyjnie na dwa bloki, których podział przebiega wzdłuż wcześniej wykonanej wiązki chodników W,T-223 i T-222. Rys. 1. Szkic wyrobisk górniczych w rejonie pola G-1/7 wg stanu na dzień roku, z projektem przejścia wiązek wyrobisk D-29 D-31 [4]
6 66 Piotr Mertuszka b) Warunki geologiczno-górnicze i przebieg eksploatacji w oddziale G-7/5 W polu G-7/5 wydzielone zostały trzy bloki eksploatacyjne: A, B oraz C, które zlokalizowane są w rejonie XIIIa (blok A ) oraz XIII (bloki B i C ). Zasięg wydzielonych bloków przedstawia rysunek 2. Złoże w obu przypadkach zalicza się do III stopnia zagrożenia tąpaniami. Rys. 2. Szkic pola G-7/5 z wyznaczeniem bloków eksploatacyjnych, stan wyrobisk górniczych z II połowy 2003 roku [4] Serię złożową bloku A stanowią dolnocechsztyńskie dolomity ilaste, smugowane i wapniste, łupki ilasto-dolomityczne, a także piaskowce kwarcowe drobnoziarniste o spoiwie ilastym i ilasto-węglanowym czerwonego spągowca. Miąższość złoża waha się od 3,0 do 6,0 m. Część złoża bloku B zalega w strefie bezłupkowej, która związana jest z Centralną Elewacją Rudnej Głównej. W obrębie wspomnianej strefy stwierdzone zostało lokalne występowanie nieregularnych płatów piaskowca o spoiwie anhydrytowym i miąższości wahającej się od 1,6 m do 8,0 m. Średnia wytrzymałość skał na ściskanie wynosi w rejonie XIII w stropie 105,0 MPa, w furcie 69,2 MPa, w spągu 17,3 MPa oraz w rejonie XIIIa w stropie 108,9 MPa, w furcie 68,0 MPa i w spągu 27,3 MPa. Prowadzenie eksploatacji w kierunku zrobów i strefy upodatnionej w polu G-7/5 spowodowane było istniejącymi warunkami geologiczno-górniczymi w bloku A.
7 Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów 67 Prace przygotowujące złoże do eksploatacji w bloku A rozpoczęły się pod koniec roku Wielokrotnie podejmowane były próby wykonania wyrobisk startowych od strony chodnika T-415 mające na celu podjęcie eksploatacji złoża po rozciągłości, w kierunku północno-zachodnim, wykonując pasy startowe P-8 12, następnie P Jednak stale napotykano się na utrudnienia związane z utrzymaniem stateczności stropu, które skutkowały czasowym wstrzymywaniem prac eksploatacyjnych i wyłączeniem z eksploatacji części złoża. Powtarzające się problemy stropowe oraz konieczność wielokrotnego wykonywania przebudowy stropu przyczyniły się do podjęcia decyzji w czerwcu 2005 roku o tym, że eksploatacja w bloku A nie będzie dalej prowadzona po rozciągłości, w kierunku północno-zachodnim. Zaplanowano wykonanie rozcinki złoża przodkami pasów P o głębokości do 30 m uruchomionymi z chodnika T-415, prowadząc tym samym rozcinkę calizny na całej długości (około 550 m) po wzniosie złoża, w kierunku strefy upodatnionej i zrobów pola G-7/2. Początkowa faza robót to upodatnienie naroża calizny ograniczonego chodnikiem T-415 i pasem P-21. Po zakończeniu rozcinki całej calizny w bloku A, likwidację przewidziano w kierunku przeciwnym. Podczas robót górniczych w polu G-7/5 odnotowano dużą ilość zaburzeń geologicznych w części bloku pomiędzy pasem P-21 i P-37. Z powodu istotnych problemów z utrzymaniem stateczności stropu w miejscach zaburzeń oraz ich sąsiedztwie nastąpiło opóźnienie rozcinki calizny na lewym skrzydle frontu. Ominięcie strefy zuskokowanej i upodatnienie calizny na lewym skrzydle zrealizowano poprzez obejście tej części komorą K-6, z której wykonano wnęki w caliznę w osiach projektowanych pasów. 4. Ocena zachowania się górotworu w trakcie prowadzonych robót a) Oddział G-1 pole 1/7 Ze względów organizacyjnych eksploatację w polu G-1/7 prowadzono dwoma blokami: A, obejmującym część złoża od chodnika T-226 włącznie do chodnika W-223 oraz B, obejmującym część złoża od chodnika W-223 włącznie do zrobów pola G-1/8 przy wykorzystaniu systemu komorowo-filarowego z podsadzką hydrauliczną dla złóż średnich i grubych J-3S/PH, lokalnie także systemu RG-8 dla warunków zmiennej stateczności stropu. Dnia roku o godzinie wystąpił wstrząs górotworu o energii 6,4E7J, którego epicentrum zlokalizowano w rejonie komory maszyn ciężkich C-1, przy pochylni D, pomiędzy komorą K-3 a chodnikiem W-226. Na skutek tąpnięcia 17 pracowników uległo wypadkowi. W związku z powyższym wstrzymano ruch zakładu górniczego w kwestii dotyczącej ruchu komory maszyn ciężkich KMC C-1, jak również w kwestii dotyczącej dalszego postępu rozcinki calizny w polu G-1/7, aż do czasu wykonania szczegółowej kontroli stanu wyrobisk i ich obudowy w rejonie oddziału G-1 oraz oceny stanu zagrożenia tąpaniami i zawałami w rejonie prowadzonej eksploatacji po zaistniałym tąpnięciu, a także ustalenia dalszego sposobu prowadzenia robót w oddziale G-1. Nakazano również ustalić sposób bezpiecznego usunięcia skutków tąpnięcia i dokonać przeglądu komór maszynowych i innych stałych obiektów kopalni pod względem ich wyposażenia oraz lokalizacji w stosunku do pól eksploatacyjnych w aspekcie skutków silnych wstrząsów, jakie mogą występować w rejonach prowadzonych robót górniczych. Komisja wyjaśniająca przyczyny i okoliczności zaistniałych zdarzeń zaleciła lokalizować komory maszyn ciężkich w od-
8 68 Piotr Mertuszka dziale G-1/7 w odległości nie mniejszej niż 150 m od granic zrobów pola, a dla pól eksploatacyjnych o wysokim prawdopodobieństwie powstawania bardzo silnych wstrząsów, zwiększyć skuteczność ich prowokowania przez wykonanie dodatkowych strzelań w warstwach stropowych, zwłaszcza wstrząsogennych. Pomiary, które wykonano dnia roku, bezpośrednio po tąpnięciu, wskazywały na podwyższoną aktywność sejsmiczną w zakresie zjawisk śladowych w całym polu. Do roku wystąpiło 16 wstrząsów o energii większej niż 1,0E3J, w tym jeden z klasy E5J (rys. 3). 15 7,50E ,00E+07 ILOŚĆ 9 6 4,50E+07 3,00E+07 ENERGIA WYŁADOWAŃ [J]. 3 1,50E+07 0 STYCZ EŃ LUTY MARZEC KWIECI EŃ MAJ CZ ERWIEC LIPI EC SIERPI EŃ WRZ ESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZI EŃ 0,00E+00 E E4 E5 E6 E E E SE 1,95E+0 5 2,16E+06 4,25E+06 5,51E+05 1,19E+06 4,18E+06 1,48E+06 6,43E+07 3,96E+05 9, 23E+05 1, 58E+ 04 1, 48E+05 MIE SIĄC Rys. 3. Aktywność sejsmiczna pola G-1/7 za rok 2005 W okresie miesiąca przed wstrząsem nie zarejestrowano znacznych odchyleń od średniej wartości konwergencji. Po tąpnięciu natomiast wzrost konwergencji wynosił od 13 do 115 mm w okresie 3 dób, jednak już w dniu roku wrócił do stanu poprzednich pomiarów. Bezpośrednio po tąpnięciu nie stwierdzono wzmożonego przyrostu deformacji otworowej. Dnia roku wynosił on od 0,08 do 0,14 MPa/dobę. Nie doszło do opadnięcia żadnego z elementów sygnalizatorów rozwarstwienia stropu i nie zaobserwowano dźwięczności górotworu. Wyniki pomiarów, które wykonano od momentu wystąpienia zjawiska do dnia roku były następujące: wystąpiły 43 wstrząsy o energii większej niż 1,0E3J, w tym 4 silne zjawiska o energii większej niż 1,0E5J. Ponad 1/3 wstrząsów o energii większej niż 1,0E3J zarejestrowano w trzech kolejnych dobach po wystąpieniu analizowanego zjawiska, następnie aktywność sejsmiczna wróciła do poziomu sprzed roku. Przyrost konwergencji w poszczególnych punktach pomiarowych wynosił od 0 do 4 mm/dobę. Wskazania pomiarów deformacji otworowej w analizowanym okresie wahały się od 0,65 do 0,65/dobę. W okresie tym nie prowadzono pomiarów wzbudzonej aktywności sejsmoakustycznej, ponieważ nie odbywały się grupowe strzelania przodków.
9 Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów 69 Analizując wyniki prowadzonych pomiarów stwierdzono, że w okresie przed wstrząsem nie zarejestrowano przejawów podwyższonego stanu zagrożenia tąpaniami w rejonie oddziału. Kontrola obudowy wykazała prawidłową nośność, a technologia jej zabudowy była zgodna z obowiązującymi przepisami, losowo skontrolowane kotwy wykazały jej prawidłową współpracę z górotworem. Bezpośrednią przyczyną tąpnięcia był wstrząs górotworu spowodowany pęknięciem sztywnych warstw stropu zasadniczego oraz przemieszczeniem się skał w obecności sprężenia się powietrza i wygenerowania fali podmuchu. O zajściu zjawiska zadecydowały również następujące czynniki: zaleganie nad stropem bezpośrednim zwięzłych i mocnych skał dolomitycznych o grubości około 80 m oraz warstw anhydrytowych o grubości rzędu 90 m; duża głębokość prowadzonej eksploatacji; bezpośrednie sąsiedztwo rozległych zrobów o powierzchni ponad 240 ha; występowanie nieregularnych ław piaskowca o spoiwie anhydrytowym. Reasumując, w trakcie prowadzonej eksploatacji w kierunku stref upodatnionych i zrobów, nie stwierdzono wzrostu zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami w porównaniu z eksploatacją prowadzoną w innym kierunku. b) Oddział G-7 pole 7/5 Pole G-7/5 podzielono na trzy bloki eksploatacyjne, które obejmują następujące części pola: blok A od zrobów pola G-7/2 i G-8/2 na lewym skrzydle do chodnika T-415 na prawym skrzydle; blok B od chodnika T-415 na lewym skrzydle do zrobów pola G-7/3 na prawym skrzydle; blok C od zrobów pola G-7/4 na lewym skrzydle do przecinki 12/E-2 na prawym skrzydle oraz pomiędzy calizną za pochylnią E-3 a strefą uskoku Biedrzychowa. Eksploatacje prowadzono systemem komorowo-filarowym z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu R-UO dla rejonów, w których miąższość złoża nie przekracza 7 m, natomiast w rejonie występowania miąższości złoża powyżej 7 m stosowano system komorowo-filarowy dla warunków występowania zmiennej stateczności stropu RG-8. Dnia roku o godzinie 8 55 w bloku B pola G-7/5 doszło do tąpnięcia związanego ze wstrząsem górotworu o energii 1,3E8J. Epicentrum wstrząsu zlokalizowano w rejonie zrobów pola G-8/2. Na skutek wstrząsu urobione zostały ociosy na głębokość około 0,5 m w przodkach komór K-13 i K-14 pomiędzy pasem P-33 a czołem przodków, doszło do osypania ociosów filarów między komorami K-11 i K-15 oraz pasami P-32 i P-33, w komorze K-15 między pasem P-32 a uskokiem, w komorze K-16 od pasa P-34 do czoła przodka. Nastąpiło także wypiętrzenie spągów na wysokość około 0,5 m w pasach P-33 i P-34 pomiędzy komorami K-13 i K-17 oraz w komorze K-16 między pasami P-31 i P-34 oraz spękanie i opadnięcie półek stropowych o grubości 0,5 1,5 m na skrzyżowaniach wyrobisk K-17/P-34, K-13/P-31 oraz K-13 i K-14/P33. Z uwagi na powyższe skutki stwierdzono, że bezpośrednią przyczyną tąpnięcia był wysokoenergetyczny wstrząs górotworu o energii 1,3E8J (mechanizm źródła wstrząsu przedstawia rys. 4).
10 70 Piotr Mertuszka Rys. 4. Mechanizm źródła wstrząsu o energii 1,3E8J z dnia roku w polu G-8/2 [11] Przeprowadzając analizę sytuacji geologiczno-górniczej w rejonie omawianego pola, należy wziąć pod uwagę znaczną głębokość eksploatacji oraz prowadzenie jej w warunkach sąsiadujących zrobów własnych, ZG Polkowice-Sieroszowice i ZG Lubin. Przedmiotowe pole zlokalizowane jest w bliskości uskoku o przebiegu NW SE i zrzucie dochodzącym do 7,5 m, przebiegającego przez cały eksploatowany obszar pola oraz mającego kontynuację w zrobach pola G-8/2. Uwzględniając także mechanizm wstrząsu wyznaczony na podstawie sejsmogramu wskazujący, że miał on charakter uskoku odwróconego, którego płaszczyzna rozrywu w źródle była zgodna z biegiem występującego w polu uskoku oraz lokalizację hipocentrum wstrząsu, jego charakter i zasięg skutków tąpnięcia zaistniałych w wyrobiskach górniczych można sądzić, że bezpośrednią przyczyną omawianego zjawiska było nagłe załamanie i przemieszczenie wysokich i sztywnych warstw stropu zasadniczego nad rozległymi zrobami, wzdłuż płaszczyzny uskoku i dociążenie rozcinanej krawędzi calizny w polu G-7/5. Po zaistnieniu zjawiska wstrzymano rozcinkę w bloku B i wykonano szczegółową kontrolę stanu wyrobisk i ich obudowy. Na podstawie wniosków z przeprowadzonej kontroli określono zakres oraz zasady bezpiecznego prowadzenia robót związanych z usuwaniem skutków tąpnięcia. Przeprowadzono analizę obejmującą okres ostatniego miesiąca przed tąpnięciem to jest od roku do roku. W miesiącu poprzedzającym zjawisko nie zaobserwowano zmian tempa konwergencji. Przed tąpnięciem pomiary konwergencji prowadzone były na ośmiu stanowiskach (po 2 na lewym i prawym skrzydle oraz 4 w części środkowej frontu).
11 Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów 71 W poszczególnych punktach pomierzone wartości wynosiły od 0 do 10 mm/dobę przy rozcince (w bloku B od 0 do 6 mm/dobę) oraz od 0 do 8 przy zrobach (w bloku B od 0 do 6 mm/dobę). W analizowanym okresie nie rejestrowano skokowych zmian tempa konwergencji. Ponieważ epicentrum wstrząsu zlokalizowane zostało w zrobach pola G-8/2, w polu G-7/5 nie obserwowano wzrostu aktywności sejsmicznej w analizowanym okresie. Wskazania syntetycznego wskaźnika stabilności górotworu wynosiły od 1 do 5 i nie notowano większego przyrostu niż o 3 jednostki. Pomiar deformacji otworów wiertniczych wykonywano za pomocą 3 par czujników, z których dwie pary zabudowane były w bloku B oraz jedna para w bloku A. W analizowanym okresie ich wskazania wynosiły od -0,03 do 0,37 i nie notowano skokowych zmian naprężeń w obserwowanych filarach. Skrzyżowania wyrobisk eksploatacyjnych objęte były obserwacją sygnalizatorami rozwarstwień skał stropowych. Budowano je z opóźnieniem 20 m od czoła przodka. W okresie tym w bloku B nie stwierdzono opadnięcia żadnego z elementów na zabudowanych sygnalizatorach. Kontrole i obserwacje wizualno-akustyczne nie wykazały przejawów wzmożonego ciśnienia górotworu. Opierając się na analizie wyników prowadzonych pomiarów i obserwacji oraz uwzględniając rejestrowaną aktywność sejsmiczną stwierdzono, że w ostatnim okresie nie notowano spełnienia czynników kryterialnych dla zaistnienia stanu podwyższonego lub niebezpiecznego zagrożenia tąpaniami w rejonie oddziału. Ostatnia przed wstrząsem kontrola obudowy w polu G-7/5 została wykonana w dniu roku. Wykazała ona zgodność z obowiązującym doborem obudowy oraz posiadała aktualne dopuszczenia WUG. Technologia jej zabudowy była zgodna z obowiązującymi przepisami. Kontrola wybranych losowo kotew wykazywała wymagane parametry pracy obudowy kotwowej. Pomiary i obserwacje wykonane po tąpnięciu były następujące: bezpośrednio po wstrząsie przyrost konwergencji wynosił 148 mm/dobę, jednak już 3 dni po wstrząsie powróciła ona do poprzedniego stanu i wynosiła 2 mm/dobę, później przyrost ten wynosił 1 mm/dobę; po tąpnięciu nastąpił przyrost deformacji otworowej i 2 dni po wstrząsie wynosił on 2,05 MPa/dobę, następnie ustabilizował się i wynosił 0,06 MPa/dobę; po tąpnięciu stwierdzono opadnięcie jednego elementu sygnalizatora rozwarstwienia stropu na skrzyżowaniu K-13/P-30 (wykonano wziernikowanie warstw stropowych), dwóch elementów na skrzyżowaniu K-15/P-30 (wykonano wziernikowanie stropu i polecono zabudowę dodatkowej obudowy spoiwowolinowej), trzech elementów na skrzyżowaniu K-16/P-32 i wszystkich na skrzyżowaniu K-23/P-30. Skrzyżowania te wygrodzone zostały dla ruchu ludzi i maszyn. Kontrola obudowy wykonana dnia roku wykazywała wymagane parametry pracy. Od dnia tąpnięcia do roku utrzymywała się dźwięczność górotworu. Z czasem zjawisko to zanikło. Aktywność sejsmiczna w roku 2005 utrzymywała się na umiarkowanym poziomie, niemniej wystąpiły 3 wstrząsy z klasy E7J oraz 8 o energii E6J (rys. 5).
12 72 Piotr Mertuszka 9 4,50E+07 7,5 3,75E+07 ILOŚĆ 6 4,5 3 3,00E+07 2,25E+07 1,50E+07 ENERGIA WYŁADOWAŃ [J]. 1,5 7,50E+06 0 STYCZ EŃ LUTY MARZEC KWIECI EŃ MAJ CZ ERWIEC LIPI EC SIERPI EŃ WRZ ESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZI EŃ 0,00E+00 E E4 E5 E6 E E E SE 7,23E+0 5 4,09E+07 1,80E+06 6,53E+05 2,78E+04 4,64E+05 1,22E+06 1,31E+05 7,41E+03 3, 11E+05 8, 70E+ 05 1, 22E+06 MIE SIĄC Rys. 5. Aktywność sejsmiczna pola G-7/5 za rok 2004 Podsumowanie Blisko 40-letnia eksploatacja złóż rud miedzi na obszarze kopalni Rudna, a co za tym idzie wybranie dużych obszarów złoża sprawia, że roboty prowadzi się w coraz trudniejszych warunkach geologiczno-górniczych. Większość oddziałów zakwalifikowana jest do III stopnia zagrożenia tąpaniami. W związku z utrzymującą się wysoką ceną miedzi podjęto próby eksploatacji złóż, które we wcześniejszych planach nie były uwzględniane. Szczególnie zwrócono uwagę na wybieranie części złoża w filarach oporowych i w filarach ochronnych, a także w rejonach wpływów dyslokacji tektonicznych i rozległych pól zrobów. Eksploatacja prowadzona jest także na coraz większych głębokościach. Skrępowane warunki eksploatacji sprzyjają występowaniu silnych zjawisk sejsmicznych, które powodują nasilanie się zagrożenia tąpaniami. W kopalni Rudna nieprzerwanie od kilku lat aktywność sejsmiczna utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Częstość występowania wstrząsów wysokoenergetycznych zwiększa się. Modyfikacje i wdrażanie nowych, bezpieczniejszych technologii eksploatacji złoża są jednym ze sposobów poprawy bezpieczeństwa w kopalniach. Dokonuje się również szczegółowych analiz i badań, które mają na celu obiektywną ocenę stanu górotworu, ale głównie prowadzi się działania, które mogą skutecznie ograniczać zagrożenia. Przeanalizowane przypadki prowadzenia eksploatacji w kierunku zrobów i stref upodatnionych wskazują, że taki sposób prowadzenia rozcinki zdeterminowany był zaistniałą sytuacją geologiczno-górniczą. Na szczególną uwagę zasługuje tu układ i wielkość otaczających pól zrobów. Taki sposób rozcinki był spowodowany również brakiem możliwości prowadzenia prac w kierunku calizny, czyli kierunku klasycznym, a także skutkami zaistniałych zjawisk dynamicznych i brakiem możliwości odtworzenia frontu. Zmiana systemu zdeterminowana była również proble-
13 Ocena systemu eksploatacji w kierunku zrobów mem zaciskania się wyrobisk, koniecznością wielokrotnego wykonywania przybierki oraz przebudowy stropów, które pojawiały się przy kolejnych próbach prowadzenia rozcinki w pierwotnym kierunku. Powyższe czynniki uniemożliwiały eksploatację złoża, bądź jego części w kierunku od zrobów do calizny. Rozcinka na zroby lub strefy upodatnione ograniczała się do fazy robót upodatniająco-rozcinkowych. Likwidacja prowadzona była w kierunku przeciwnym, czasem w kierunku prostopadłym do kierunku rozcinki. Przypadki rozcinki w kierunku zrobów i stref upodatnionych, które objęte zostały analizą, charakteryzowało różne zachowanie się górotworu. Zjawisko to należy wiązać w szczególności z różnymi warunkami geologicznogórniczymi. Trudno więc określić przebieg i charakter zjawisk sejsmicznych, które towarzyszą prowadzonym pracom w poszczególnych przypadkach. Jeśli front prowadzony jest wyrównaną linią, a filary technologiczne usytuowane są dłuższą osią prostopadle do linii rozcinki, możliwe jest uzyskanie skuteczniejszych prowokacji zjawisk dynamicznych w górotworze. Odpowiednie dobranie geometrii filarów technologicznych ma wpływ na ich łagodną charakterystykę pozniszczeniową i eliminuje możliwość gromadzenia energii sprężystej. W oparciu o dokonaną analizę eksploatacji w kierunku stref upodatnionych i zrobów można stwierdzić, że w oddziałach G-1/7 i G-7/5 nie nastąpił istotny wzrost zagrożenia wstrząsami i tąpaniami, a przyjęty sposób eksploatacji korzystnie wpłynął na poprawę warunków stateczności stropu, z tym jednakże, że z uwagi na wysoki poziom zagrożenia sejsmicznego odstąpiono od wybierania pewnej części bloku A w oddziale G-7/5. Z zamieszczonych przykładów prowadzenia rozcinki w kierunku zrobów i stref upodatnionych w polach eksploatacyjnych kopalni Rudna wynika, że zachowując odpowiednią profilaktykę możliwe jest w wybranych przypadkach zarówno bezpieczne wybranie złoża, jak i ograniczenie skutków zjawisk sejsmicznych o charakterze dynamicznym. 73 Bibliografia [1] Butra J., Kicki J., 2003, Ewolucja technologii eksploatacji złóż rud miedzi w polskich kopalniach. Biblioteka Szkoły Eksploatacji Podziemnej, Kraków. [2] Butra J., 1997, Ocena stateczności stropu zabezpieczonego obudową kotwiową w warunkach kopalń miedzi. Rudy i Metale Nieżelazne, R 42, nr 10. [3] Dane Działu Geologicznego O/ZG Rudna. [4] Dębkowski R. i in., 2007, Eksploatacja złoża rud miedzi w kierunku stref upodatnionych i zrobów (niepublikowana). KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław. [5] Informacja na temat stanu zagrożenia tąpaniami i zawałami oraz skuteczności metod ograniczania tych zagrożeń w kopalniach LGOM w 2006 r., 2007, KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław. [6] Katalog Systemów Eksploatacji dla kopalń KGHM Polska Miedź S.A., [7] Kijewski P. i in., 2001, Zakłady Górnicze Rudna KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław. [8] Monografia KGHM Polska Miedź S.A., [9] Monografia Przemysłu Miedziowego w Polsce, [10] Projekt Zagospodarowania Złoża KGHM CUPRUM sp. z o.o. - CBR, [11] Protokoły z posiedzeń Kopalnianego Zespołu do spraw Zwalczania Tąpań i Zawałów O/ZG Rudna z lat
14 74 Piotr Mertuszka
EKSPLOATACJA ZŁOŻA W SĄSIEDZTWIE ZROBÓW I STREF UPODATNIONYCH W ŚWIETLE DOŚWIADCZEŃ PRAKTYCZNYCH ORAZ MODELOWANIA NUMERYCZNEGO
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Jan Butra*, Witold Pytel* EKSPLOATACJA ZŁOŻA W SĄSIEDZTWIE ZROBÓW I STREF UPODATNIONYCH W ŚWIETLE DOŚWIADCZEŃ PRAKTYCZNYCH ORAZ MODELOWANIA NUMERYCZNEGO
Bardziej szczegółowoAktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach kopalń KGHM Polska Miedź S.A.
57 CUPRUM nr 4 (69) 213, s. 57-69 Andrzej Janowski 1), Maciej Olchawa 1), Mariusz Serafiński 1) Aktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 189249 (21) Numer zgłoszenia: 325582 (22) Data zgłoszenia: 25.03.1998 (13) B1 (51) IntCl7 E21C 41/22 (54)Sposób
Bardziej szczegółowoEksploatacja złoża o dużym nachyleniu w warunkach pola XV/3 O/ZG RUDNA
Cuprum nr 1 (66) 2013 45 Arkadiusz Anderko 1) Rafał Dębkowski 2) Marek Jasak 1) Marcin Szpak 2) Eksploatacja złoża o dużym nachyleniu w warunkach pola XV/3 O/ZG RUDNA Słowa kluczowe: geologia, górnictwo,
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób podziemnej eksploatacji złoża minerałów użytecznych, szczególnie rud miedzi o jednopokładowym zaleganiu
PL 214250 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 214250 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 382608 (51) Int.Cl. E21C 41/22 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Bardziej szczegółowoAktywność sejsmiczna w wybranych polach eksploatacyjnych w KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG Rudna
35 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 4 (73) 2014, s. 35-54 Aktywność sejsmiczna w wybranych polach eksploatacyjnych w KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG Rudna Anna Gogolewska 1), Monika Kaźmierczak
Bardziej szczegółowoKoncepcja prowadzenia eksploatacji w polu I/9 w kopalni Lubin, w obustronnym sąsiedztwie lokalnych stref uskokowych
31 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 2 (79) 2016, s. 31-39 Koncepcja prowadzenia eksploatacji w polu I/9 w kopalni Lubin, w obustronnym sąsiedztwie lokalnych stref uskokowych Jerzy
Bardziej szczegółowo1. Zagrożenie sejsmiczne towarzyszące eksploatacji rud miedzi w Lubińsko-Głogowskim Okręgu Miedziowym
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 28 Zeszyt 3/1 2004 Zdzisław Kłeczek* GRUPOWE STRZELANIE PRZODKÓW JAKO ELEMENT PROFILAKTYKI TĄPANIOWEJ W KOPALNIACH RUD MIEDZI LGOM 1. Zagrożenie sejsmiczne towarzyszące eksploatacji
Bardziej szczegółowoAktywność sejsmiczna w wybranych polach eksploatacyjnych w KGHM PM S.A. O/ZG Rudna
Aktywność sejsmiczna w wybranych polach eksploatacyjnych w KGHM PM S.A. O/ZG Rudna dr inż. Anna Gogolewska 1), mgr inż. Monika Kaźmierczak* 2) 1) Politechnika Wrocławska, Instytut Górnictwa, ul. Na Grobli
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA DLA CELÓW WENTYLACYJNYCH I TRANSPORTOWYCH WYROBISK W OBECNOŚCI ZROBÓW W ASPEKCIE LIKWIDACJI REJONU
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Andrzej Janowski*, Maciej Olchawa*, Mariusz Serafiński* MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA DLA CELÓW WENTYLACYJNYCH I TRANSPORTOWYCH WYROBISK W OBECNOŚCI ZROBÓW W ASPEKCIE
Bardziej szczegółowoKARTA TECHNOLOGII System eksploatacji komorowo-filarowy z lokowaniem skały płonnej i likwidacją podsadzką hydrauliczną
Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego rud miedzi i surowców towarzyszących w Polsce Strona 1 KARTA TECHNOLOGII System eksploatacji komorowo-filarowy z lokowaniem skały płonnej i likwidacją
Bardziej szczegółowoEKSPLOATACJA W WARUNKACH WYSTĘPOWANIA W STROPIE WYROBISK DOLOMITU KAWERNISTEGO NA PRZYKŁADZIE POLA G-12/7 KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG RUDNA
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Mirosław Laskowski*, Roman Fedorczak*, Arkadiusz Anderko* EKSPLOATACJA W WARUNKACH WYSTĘPOWANIA W STROPIE WYROBISK DOLOMITU KAWERNISTEGO NA PRZYKŁADZIE POLA
Bardziej szczegółowoAKTYWNA PROFILAKTYKA TĄPANIOWA STOSOWANA W WYBRANYM ODDZIALE EKSPLOATACYJNYM O/ZG RUDNA KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.W LATACH
Nr 113 Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 113 Studia i Materiały Nr 31 2005 Anna GOGOLEWSKA, Marcin BERNAT aktywność sejsmiczna górotworu, profilaktyka tąpaniowa AKTYWNA PROFILAKTYKA
Bardziej szczegółowoMETODY ROZPOZNAWANIA STANU AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ GÓROTWORU I STRATEGIA OCENY TEGO ZAGROŻENIA
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2016 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 96 Nr kol. 1963 Damian ŁOPUSIŃSKI Politechnika Wrocławska Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii damian.lopusinski@gmail.com
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób podziemnej eksploatacji pokładowych i pseudopokładowych złóż minerałów użytecznych BUP 07/04
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 199552 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 356308 (51) Int.Cl. E21C 41/30 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 26.09.2002
Bardziej szczegółowoWpływ zaburzeń tektonicznych na przebieg deformacji masywu skalnego w obrębie eksploatowanego pola
Cuprum nr 1 (66) 2013 81 mgr inŝ. Wiesław Grzebyk 1) dr inŝ. Lech Stolecki 1) Wpływ zaburzeń tektonicznych na przebieg deformacji masywu skalnego w obrębie eksploatowanego pola Słowa kluczowe: deformacja
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA PROWADZENIA ROBÓT GÓRNICZYCH W CELU OGRANICZENIA AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ POLA EKSPLOATACYJNEGO
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2016 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 96 Nr kol. 1963 Damian ŁOPUSIŃSKI Politechnika Wrocławska Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii damian.lopusinski@gmail.com
Bardziej szczegółowoSKUTECZNOŚĆ AKTYWNEJ PROFILAKTYKI TĄPANIOWEJ W WYBRANYCH POLACH EKSPLOATACYJNYCH O/ZG LUBIN
Nr 128 Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 128 Studia i Materiały Nr 36 2009 Anna GOGOLEWSKA*, Gabriela DĄBROWSKA** zagrożenie tąpaniami, podziemna eksploatacja rud miedzi, aktywna
Bardziej szczegółowoANALIZA AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ W WYBRANYCH POLACH EKSPLOATACYJNYCH ZG POLKOWICE-SIEROSZOWICE Z ZASTOSOWANIEM NARZĘDZI GIS
podziemna eksploatacja rud miedzi zagrożenie sejsmiczne i tąpaniami zastosowanie GIS w górnictwie cyfrowa baza danych Karolina ADACH*, Anna GOGOLEWSKA* ANALIZA AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ W WYBRANYCH POLACH
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2016 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i prowadzenie eksploatacji złóż podziemnych Oznaczenie kwalifikacji:
Bardziej szczegółowoBadania zachowania się górotworu podczas doświadczalnej eksploatacji systemem ścianowym w ubierce A5/1 O/ZG Polkowice-Sieroszowice
CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 1 (74) 2015, s. 23-40 23 Badania zachowania się górotworu podczas doświadczalnej eksploatacji systemem ścianowym w ubierce A5/1 O/ZG Polkowice-Sieroszowice
Bardziej szczegółowoEKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH DUŻEJ AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Augustyn Holeksa*, Mieczysław Lubryka*, Ryszard Skatuła*, Zbigniew Szreder* EKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH
Bardziej szczegółowoPL B1 G01B 5/30 E21C 39/00 RZECZPOSPOLITA POLSKA. (21) Numer zgłoszenia: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 168050 (1 3 ) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 291362 (22) Data zgłoszenia: 06.08.1991 (51) IntCl6: G01L 1/00 G01B
Bardziej szczegółowo2. Kopalnia ČSA warunki naturalne i górnicze
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Janusz Makówka*, Józef Kabiesz* SPOSÓB ANALIZY PRZYCZYN I KONSEKWENCJI WYSTĘPOWANIA ZAGROŻENIA TĄPANIAMI NA PRZYKŁADZIE KOPALNI ČSA 1. Wprowadzenie Analiza
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD GÓRNICZY 2014
86 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014 UKD 622.333: 622.83/84: 622.550.3 Aktywność sejsmiczna w pokładach siodłowych 506 i 507 a kształtowanie się zagrożenia sejsmicznego w obrębie pola ściany 2 w pokładzie 502wg w
Bardziej szczegółowo(13) B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) PL B1. Fig 1 E21F 17/04 E21C 39/00
R Z E C Z P O SP O L IT A PO LSK A (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 179050 (13) B1 Urząd Patentowy R zeczypospolitej Polskiej (2 1) Numer zgłoszenia 314923 (22) Data zgłoszenia. 21.06.1996 (51) IntCl7
Bardziej szczegółowoAKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA W GÓROTWORZE O NISKICH PARAMETRACH WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH NA PRZYKŁADZIE KWK ZIEMOWIT
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Adrian Gołda*, Tadeusz Gębiś*, Grzegorz Śladowski*, Mirosław Moszko* AKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA W GÓROTWORZE O NISKICH PARAMETRACH WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH NA PRZYKŁADZIE
Bardziej szczegółowo(13) B1 PL B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (54)Sposób prowadzenia eksploatacji grubych złóż. KGHM Polska Miedź S.A.
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 184716 (21) Numer zgłoszenia: 322788 (22) Data zgłoszenia 21.10.1997 (13) B1 (51) IntCl7 E21C 41/22 (54)Sposób
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu miąższości złoża rudy miedzi na lokalizację epicentrum wstrząsów w komorowo-filarowych systemach eksploatacji
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2018, nr 107, s. 149 170 DOI: 10.24425/znigsme.2018.125801 Dariusz CHLEBOWSKI 1, Marek ŚWIEŻOWSKI 2 Analiza
Bardziej szczegółowoWPŁYW STOPNIA ZAAWANSOWANIA EKSPLOATACJI NA ZAGROŻENIE SEJSMICZNE W KOPALNI RUD MIEDZI LUBIN
Mining Science, vol. 20, 2013, 87 99 www.gornictwoigeologia.pwr.wroc.pl Mining Science (previously Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Górnictwo i Geologia) ISSN 2300-9586 previously
Bardziej szczegółowoKonwergencja jako wskaźnik zagrożenia sejsmicznego w wybranych polach eksploatacyjnych w KGHM Polska Miedź O/ZG Polkowice-Sieroszowice
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2017, nr 101, s. 159 172 Anna Barbara Gogolewska*, Agnieszka Markowiak** Konwergencja jako wskaźnik zagrożenia
Bardziej szczegółowoWpływ warunków górniczych na stan naprężenia
XV WARSZTATY GÓRNICZE 4-6 czerwca 2012r. Czarna k. Ustrzyk Dolnych - Bóbrka Wpływ warunków górniczych na stan naprężenia i przemieszczenia wokół wyrobisk korytarzowych Tadeusz Majcherczyk Zbigniew Niedbalski
Bardziej szczegółowoOCENA STANU ZAGROśENIA TĄPANIAMI W WYBRANYCH ODDZIAŁACH WYDOBYWCZYCH O/ZG POLKOWICE SIEROSZOWICE
Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Nr 123 Nr 123 Politechniki Wrocławskiej Studia i Materiały Nr 34 2008 Anna GOGOLEWSKA*, Radosław BARTOS** zagroŝenie tąpaniami, podziemna eksploatacja rud miedzi, konwergencja
Bardziej szczegółowoWeryfikacja za pomocą metody elementów skończonych analitycznego sposobu wyznaczania naprężeń w sąsiedztwie pozostawionej resztki złoża
CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud 5 nr 1 (70) 2014, s. 5-20 Weryfikacja za pomocą metody elementów skończonych analitycznego sposobu wyznaczania naprężeń w sąsiedztwie pozostawionej resztki
Bardziej szczegółowoMetody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego. Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza
Metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2010 Spis treści 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie. Tadeusz Rembielak*, Leszek Łaskawiec**, Marek Majcher**, Zygmunt Mielcarek** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005 Tadeusz Rembielak*, Leszek Łaskawiec**, Marek Majcher**, Zygmunt Mielcarek** INIEKCYJNE USZCZELNIANIE I WZMACNIANIE GÓROTWORU PRZED CZOŁEM PRZEKOPU ŁĄCZĄCEGO
Bardziej szczegółowoMirosław LASKOWSKI, Zbigniew SAMOKAR, Jerzy WRÓBEL KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG Rudna, Polkowice
WARSZTATY 2014 z cyklu: Górnictwo człowiek środowisko: zrównoważony rozwój Mat. Symp. str. 78 91 Mirosław LASKOWSKI, Zbigniew SAMOKAR, Jerzy WRÓBEL KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG Rudna, Polkowice Wpływ zjawisk
Bardziej szczegółowoSKUTECZNOŚĆ PROFILAKTYKI TĄPANIOWEJ W WYBRANYCH POLACH EKSPLOATACYJNYCH O/ZG POLKOWICE SIEROSZOWICE
Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Nr 123 Nr 123 Politechniki Wrocławskiej Studia i Materiały Nr 34 2008 Anna GOGOLEWSKA *, Radosław BARTOS ** zagroŝenie tąpaniami, podziemna eksploatacja rud miedzi, profilaktyka
Bardziej szczegółowoParametry wytrzymałościowe łupka miedzionośnego
Łupek miedzionośny I, Kowalczuk P.B., Drzymała J. (red.), WGGG PWr, Wrocław, 2017, 59 63 Streszczenie Parametry wytrzymałościowe łupka miedzionośnego Lesław Bagiński Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii,
Bardziej szczegółowoAnaliza parametrów sejsmiczności indukowanej górotworu w rejonach eksploatacyjnych O/ZG Rudna
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2017, nr 97, s. 145 162 Zbigniew Burtan*, Dariusz Chlebowski*, Jerzy Cieślik*, Andrzej Zorychta** Analiza
Bardziej szczegółowoDobór systemu eksploatacji
Dobór systemu eksploatacji Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Podziemnego mgr inż. Łukasz Herezy Czynniki decydujące o wyborze systemu eksploatacji - Warunki geologiczne, człowiek nie
Bardziej szczegółowoANALIZA ODLEGŁOŚCI I CZASU MIĘDZY WSTRZĄSAMI ZE STRZELAŃ TORPEDUJĄCYCH A SAMOISTNYMI O ENERGII RZĘDU E4 J W WARUNKACH KW SA KWK,,PIAST
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Józef Rusinek*, Stanisław Kurnik** ANALIZA ODLEGŁOŚCI I CZASU MIĘDZY WSTRZĄSAMI ZE STRZELAŃ TORPEDUJĄCYCH A SAMOISTNYMI O ENERGII RZĘDU E4 J W WARUNKACH KW
Bardziej szczegółowoZastosowanie modelowania numerycznego do oceny możliwości wystąpienia wstrząsu górotworu
5 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 1 (82) 2017, s. 5-15 Zastosowanie modelowania numerycznego do oceny możliwości wystąpienia wstrząsu górotworu Piotr Mertuszka 1) Witold Pytel 1)
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO 41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel.: 032 282 25 25 www.csrg.bytom.pl e-mail: info@csrg.bytom.pl ZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA
Bardziej szczegółowoWładysław KONOPKO Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Mat. Symp. str. 97 103 Władysław KONOPKO Główny Instytut Górnictwa, Katowice Wieloźródłowość wstrząsów górotworu Słowa kluczowe wstrząsy górotworu, tąpania, zagrożenie tąpaniami Streszczenie Ogniska wstrząsów
Bardziej szczegółowoPARAMETRY KLASYFIKACYJNE SKAŁ STROPOWYCH I AKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA W O/ZG LUBIN
Nr 128 Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 128 Studia i Materiały Nr 36 2009 Anna GOGOLEWSKA*, Marcin MICHALAK** podziemna eksploatacja złoża rud miedzi, parametry klasyfikacyjne
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób podziemnej eksploatacji złoża jednopokładowego w filarze ochronnym szybu górniczego
PL 213222 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 213222 (21) Numer zgłoszenia: 380047 (22) Data zgłoszenia: 27.06.2006 (13) B1 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoOCENA ZALEŻNOŚCI MIĘDZY PARAMETRAMI SKAŁ STROPOWYCH I SPĄGOWYCH NA PRZYKŁADZIE WYBRANEGO REJONU KOPALNI RUDNA
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 9 Zeszyt 3/1 005 Andrzej Galiński* OCENA ZALEŻNOŚCI MIĘDZY PARAMETRAMI SKAŁ STROPOWYCH I SPĄGOWYCH NA PRZYKŁADZIE WYBRANEGO REJONU KOPALNI RUDNA 1. Wstęp Znajomość geomechanicznych
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE LOKALIZACJI CHODNIKA PRZYŚCIANOWEGO W WARUNKACH ODDZIAŁYWANIA ZROBÓW W POKŁADZIE NIŻEJ LEŻĄCYM**
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3 2007 Tadeusz Majcherczyk*, Zbigniew Niedbalski*, Piotr Małkowski* OKREŚLENIE LOKALIZACJI CHODNIKA PRZYŚCIANOWEGO W WARUNKACH ODDZIAŁYWANIA ZROBÓW W POKŁADZIE NIŻEJ
Bardziej szczegółowoGEOTECHNICZNE PROBLEMY UTRZYMANIA WYROBISK KORYTARZOWYCH W ZŁOŻONYCH WARUNKACH GEOLOGICZNO-GÓRNICZYCH
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005 Mirosław Chudek*, Stanisław Duży* GEOTECHNICZNE PROBLEMY UTRZYMANIA WYROBISK KORYTARZOWYCH W ZŁOŻONYCH WARUNKACH GEOLOGICZNO-GÓRNICZYCH 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz ważniejszych pojęć Wykaz ważniejszych oznaczeń Wstęp 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych
Spis treści Wykaz ważniejszych pojęć... 13 Wykaz ważniejszych oznaczeń... 21 Wstęp... 23 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych... 27 1.1. Charakterystyka ujemnych wpływów eksploatacji
Bardziej szczegółowoANALIZA ZALEŻNOŚCI MIĘDZY GEOMECHANICZNYMI PARAMETRAMI SKAŁ ZŁOŻOWYCH I OTACZAJĄCYCH NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH REJONÓW GÓRNICZYCH KOPALŃ LGOM. 1.
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 009 Andrzej Galinski* ANALIZA ZALEŻNOŚCI MIĘDZY GEOMECHANICZNYMI PARAMETRAMI SKAŁ ZŁOŻOWYCH I OTACZAJĄCYCH NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH REJONÓW GÓRNICZYCH KOPALŃ LGOM
Bardziej szczegółowoANALIZA DOKONANEJ EKSPLOATACJI ORAZ SPOSOBU DALSZEGO PROWADZENIA ROBÓT EKSPLOATACYJNYCH W POLU G 7/5 O/ZG RUDNA. 1. Wprowadzenie
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 35 Zeszyt 2 2011 Jan Butra*, Rafa D bkowski*, Zdzis aw Iwulski**, Marcin Szpak* ANALIZA DOKONANEJ EKSPLOATACJI ORAZ SPOSOBU DALSZEGO PROWADZENIA ROBÓT EKSPLOATACYJNYCH W POLU
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH
ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH. ZAGROŻENIE ERUPCYJNE Zagrożenie erupcyjne - możliwość wystąpienia zagrożenia wywołanego erupcją wiertniczą rozumianą jako przypływ płynu złożowego
Bardziej szczegółowoNUMERYCZNE MODELOWANIE FILAROWO-KOMOROWEGO SYSTEMU EKSPLOATACJI
NUMERYCZNE MODELOWANIE FILAROWO-KOMOROWEGO SYSTEMU EKSPLOATACJI Marek CAŁA *, Jerzy FLISIAK *, Antoni TAJDUŚ *1 1. WPROWADZENIE Od wielu lat podejmowane są próby modelowania eksploatacji systemem filarowokomorowym
Bardziej szczegółowoPRAWDOPODOBIEŃSTWO ZNISZCZENIA WYROBISKA GÓRNICZEGO W NASTĘPSTWIE WSTRZĄSU SEJSMICZNEGO. 1. Wprowadzenie. Jan Drzewiecki*
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Jan Drzewiecki* PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZNISZCZENIA WYROBISKA GÓRNICZEGO W NASTĘPSTWIE WSTRZĄSU SEJSMICZNEGO 1. Wprowadzenie Eksploatacja węgla kamiennego systemem
Bardziej szczegółowo1. Wstęp. Ryszard Wosz* Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 3 006 Ryszard Wosz* UGIĘCIE STROPU NAD EKSPLOATOWANYM ZŁOŻEM RUD MIEDZI LGOM WPŁYW WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA EKSPLOATACJI NA POWSTANIE STREF ODCIĄŻENIA MIĘDZY WARSTWAMI
Bardziej szczegółowoZwalczanie skutków zawałów skał oraz działania mające na celu zmniejszenie ilości zawałów i wypadków w kopalni Polkowice-Sieroszowice
Cuprum nr 1 (66) 2013 33 Czesław Matusz 1) Krzysztof Szczerbiński 1) Zwalczanie skutków zawałów skał oraz działania mające na celu zmniejszenie ilości zawałów i wypadków w kopalni Polkowice-Sieroszowice
Bardziej szczegółowoWARSZTATY 2001 nt. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym
WARSZTATY 2001 nt. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym Mat. Symp., str.433-444 Zygmunt GERLACH Agencja Informacyjna INFO-ZEW, Katowice Ernestyn KUBEK, Jerzy GRYCMAN, Tadeusz KABZA Rybnicka
Bardziej szczegółowoLIKWIDACJA REJONÓW WYDOBYWCZYCH NA PRZYKŁADZIE LIKWIDACJI REJONU PW KOPALNI POLKOWICE-SIEROSZOWICE. 1. Wprowadzenie
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Andrzej Janowski*, Maciej Olchawa*, Mariusz Serafiński* LIKWIDACJA REJONÓW WYDOBYWCZYCH NA PRZYKŁADZIE LIKWIDACJI REJONU PW KOPALNI POLKOWICE-SIEROSZOWICE
Bardziej szczegółowoOdporność obiektów magazynowych w masywie solnym LGOM na zagrożenie generowane działalnością górniczą
Cuprum nr 4 (57) 2010 59 mgr inż. Bogumiła Pałac-Walko* dr hab. inż. Witold Pytel** Recenzent: mgr inż. Krzysztof Jaśkiewicz Odporność obiektów magazynowych w masywie solnym LGOM na zagrożenie generowane
Bardziej szczegółowoDodatkowa profilaktyka tąpaniowa z wykorzystaniem strzelań w warstwach stropowych doświadczenia kghm polska miedź s.a. O/zg rudna
PRZEGLĄD Nr 2 GÓRNICZY 1 założono 01.10.1903 r. MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW GÓRNICTWA Nr 2 (1107) luty 2015 Tom 71 (LXXI) UKD 622.34:622.23:622.1:550.8 Dodatkowa profilaktyka tąpaniowa
Bardziej szczegółowoI. Technologia eksploatacji złóż węgla kamiennego (moduł kierunkowy)
Wydział: Kierunek studiów: Rodzaj i poziom studiów: Specjalność: Górnictwa i Geoinżynierii Górnictwo i Geologia stacjonarne/niestacjonarne II stopnia Górnictwo podziemne Zakres zagadnień egzaminacyjnych
Bardziej szczegółowoZmienność obszaru aktywności sejsmicznej indukowanej eksploatacją oddziału wydobywczego KGHM Polska Miedź S.A.
CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 4 (77) 2015, s. 77-88 77 Zmienność obszaru aktywności sejsmicznej indukowanej eksploatacją oddziału wydobywczego KGHM Polska Miedź S.A. Jan Drzewiecki
Bardziej szczegółowoKoncepcja docelowego modelu kopalni Lubin z budową nowego szybu
193 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 4 (77) 2015, s. 193-198 Koncepcja docelowego modelu kopalni Lubin z budową nowego szybu Jerzy Grzesiński 1), Sławomir Hanzel 2), Marek Marzec 1),
Bardziej szczegółowoO możliwości powstawania pionowych rozwarstwień stropu nad wyrobiskami komorowymi w LGOM.
ANTONI TAJDUŚ MAREK CAŁA system filarowo-komorowy obliczenia numeryczne Katedra Geomechaniki Budownictwa i Geotechniki, AGH O możliwości powstawania pionowych rozwarstwień stropu nad wyrobiskami komorowymi
Bardziej szczegółowo2. WZMACNIANIE GÓROTWORU ZA POMOCĄ KOTWI STRUNOWYCH W WARUNKACH KWK JAS-MOS
Piotr MAŁKOWSKI, Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Polska, tel. +48 12 617 2104 Jerzy BORECKI, Ryszard SKATUŁA, Tomasz CHILIŃSKI JSW S.A. KWK JAS-MOS, ul. Górnicza 1, 44-330
Bardziej szczegółowoSPOSÓB PRZECHODZENIA FRONTEM EKSPLOATACYJNYM PRZEZ WI ZKI WYROBISK CHODNIKOWYCH W RÓ NYCH WARUNKACH GEOLOGICZNO-GÓRNICZYCH O/ZG RUDNA
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 35 Zeszyt 2 2011 Bogus aw Guzik*, Miros aw Laskowski*, Jerzy Wróbel* SPOSÓB PRZECHODZENIA FRONTEM EKSPLOATACYJNYM PRZEZ WI ZKI WYROBISK CHODNIKOWYCH W RÓ NYCH WARUNKACH GEOLOGICZNO-GÓRNICZYCH
Bardziej szczegółowoPiotr CHMIEL, Mieczysław LUBRYKA, Jan KUTKOWSKI Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., KWK JAS-MOS, Jastrzębie
Mat. Symp. str. 493 499 Piotr CHMIEL, Mieczysław LUBRYKA, Jan KUTKOWSKI Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., KWK JAS-MOS, Jastrzębie Wpływ lokalizacji ogniska wstrząsu górniczego na zmianę temperatury górotworu
Bardziej szczegółowoSTAN NAPRĘŻENIA W GÓROTWORZE W OTOCZENIU PÓL ŚCIANOWYCH W KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO BOGDANKA
dr inż. Marek Cała prof.dr hab.inż. Stanisław Piechota prof.dr hab.inż. Antoni Tajduś STAN NAPRĘŻENIA W GÓROTWORZE W OTOCZENIU PÓL ŚCIANOWYCH W KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO BOGDANKA Streszczenie W artykule
Bardziej szczegółowoCharakterystyka zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami w górnictwie polskim w roku 2000
WARSZTATY 21 nt. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym Mat. Symp., str.489-52 Wojciech MAGIERA, Adam MIREK Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Charakterystyka zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE NISZCZĄCEJ STREFY WPŁYWÓW DLA ZJAWISK SEJSMICZNYCH. 1. Wprowadzenie. Jan Drzewiecki* Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt
Górnictwo i Geoinżynieria ok 32 Zeszyt 1 2008 Jan Drzewiecki* OKEŚLENIE NISZCZĄCEJ STEFY WPŁYWÓW DLA ZJAWISK SEJSMICZNYCH 1. Wprowadzenie Wstrząsy górotworu towarzyszą prowadzonej działalności górniczej.
Bardziej szczegółowoPraca mgr/inż. Student. Nr tematu TEMATY PRAC DYPLOMOWYCH Promotor. Blachowski Jan Blachowski Jan Błażej Ryszard
Nr tematu TEMATY PRAC DYPLOMOWYCH Promotor 2012/w/20 2012/w/23 2008/w/50 2011/w/16 2009/w/5 2009/w/7 2009/w/8 2012/w/26 2009/w/136 2009/w/139 2011/w/30 Publikacja wybranych danych planistycznych z wykorzystaniem
Bardziej szczegółowoSystem zarządzania złożem w LW Bogdanka SA. Katowice, r.
System zarządzania złożem w LW Bogdanka SA Katowice, 12.12.2018r. Agenda 1. Mapy wytrzymałości skał na ściskanie w otoczeniu pokładów 2. Idea systemu zarządzania złożem 3. Geologiczny model złoża 4. Planowanie
Bardziej szczegółowoOcena zasadności zmiany funkcji szybu L-VI kopalni Lubin
83 CUPRUM nr 4 (69) 2013, s. 83-89 Jerzy Grzesiński 1), Sławomir Hanzel 2), Marek Marzec 1), Zbigniew Sadecki 2) Ocena zasadności zmiany funkcji szybu L-VI kopalni Lubin Streszczenie Analiza programów
Bardziej szczegółowoKlimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A.
Klimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A. Zmiany wielkości kopalni Bogdanka O.G. Ludwin 78,7 km 2 O.G. Puchaczów V 73,4 km 2 O.G. razem 161,5 km 2 O.G. Stręczyn 9,4 km 2 1 Czynne wyrobiska
Bardziej szczegółowoO zagrożeniu sejsmicznym i tąpaniami w polskim górnictwie w roku 2004
WARSZTATY 25 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 2 288 Adam MIREK, Wojciech MAGIERA Wyższy Urząd Górniczy, Katowice O zagrożeniu sejsmicznym i tąpaniami w polskim górnictwie w roku
Bardziej szczegółowoMechanizmy ognisk wstrząsów górniczych zarejestrowanych w trakcie eksploatacji pokładu 209 ścianą 911 w bloku D KWK Ziemowit
67 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 1 (74) 2015, s. 67-82 Mechanizmy ognisk wstrząsów górniczych zarejestrowanych w trakcie eksploatacji pokładu 209 ścianą 911 w bloku D KWK Ziemowit
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIE TĄPANIAMI PODCZAS EKSPLOATACJI ŚCIANY 8 W POKŁADZIE 510 WARSTWA DOLNA W KWK BOBREK-CENTRUM. 1. Warunki geologiczno-górnicze
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Janusz Jankowski*, Bronisław Pawszok** ZAGROŻENIE TĄPANIAMI PODCZAS EKSPLOATACJI ŚCIANY 8 W POKŁADZIE 510 WARSTWA DOLNA W KWK BOBREK-CENTRUM 1. Warunki geologiczno-górnicze
Bardziej szczegółowoCharakterystyka termodynamiczna fazy gazowej masywu skalnego poddanego procesowi eksploatacji
Cuprum nr 2 (59) 2011 43 mgr inż. Wiesław Grzebyk 1) dr inż. Lech Stolecki 1) Recenzent: dr hab. inż. Witold Pytel Charakterystyka termodynamiczna fazy gazowej masywu skalnego poddanego procesowi eksploatacji
Bardziej szczegółowo2. Budowa geologiczna górotworu w rejonie pola Pagory
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Jerzy Cieślik*, Danuta Flisiak*, Jerzy Flisiak*, Jakub Mazurek* PRZESTRZENNA ANALIZA NUMERYCZNA WYTĘŻENIA FILARÓW KOMÓR SOLNYCH POLA EKSPLOATACYJNEGO PAGORY
Bardziej szczegółowo6. Charakterystyka systemu eksploatacji pokładów grubych z dennym wypuszczaniem urobku.
Kierunek studiów: Rodzaj i poziom studiów: Specjalność: Górnictwo i Geologia stacjonarne i niestacjonarne II stopnia Górnictwo podziemne Zakres pytań obowiązujący od roku akad. 2014/2015 I. Technologia
Bardziej szczegółowoZagrożenie tąpaniami w górnictwie polskim w 1999 roku
WARSZTATY 2 nt. Zagrożenia naturalne w górnictwie Wojciech MAGIERA, Adam MIREK Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Mat. Symp. Warsztaty 2 str. 167-18 Zagrożenie tąpaniami w górnictwie polskim w 1999 roku Streszczenie
Bardziej szczegółowoKilka uwag o zagrożeniu sejsmicznym (artykuł dyskusyjny)
Mat. Symp. str. 545 553 Antoni GOSZCZ GEMES Sp. z o. o., Katowice Kilka uwag o zagrożeniu sejsmicznym (artykuł dyskusyjny) Streszczenie W publikacji zwrócono uwagę na obiektywne trudności w prognozowaniu
Bardziej szczegółowoOdmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia
dr hab. inż. Eugeniusz Krause, prof. GIG dr inż. Jacek Skiba mgr inż. Bartłomiej Jura mgr inż. Daniel Borsucki Odmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia KATOWICE, styczeń
Bardziej szczegółowoEMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA
II Konferencja Techniczna METAN KOPALNIANY Szanse i Zagrożenia 8 lutego 2017r. Katowice EMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA Paweł WRONA Zenon RÓŻAŃSKI
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 lutego 2013 r. Poz. 230 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 29 stycznia 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 lutego 2013 r. Poz. 230 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych
Bardziej szczegółowoANALIZA ROZKŁADU WSTRZĄSÓW GÓROTWORU W REJONIE ŚCIANY B-1 POKŁADU 403/3 W ASPEKCIE WYBRANYCH CZYNNIKÓW GÓRNICZYCH I GEOLOGICZNYCH**
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Piotr Małkowski*, Tadeusz Majcherczyk*, Zbigniew Niedbalski* ANALIZA ROZKŁADU WSTRZĄSÓW GÓROTWORU W REJONIE ŚCIANY B-1 POKŁADU 403/3 W ASPEKCIE WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoCentralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. Marek Zawartka, Arkadiusz Grządziel
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. Marek Zawartka, Arkadiusz Grządziel Wykonane w czerwcu 2012r kontrole stanu obmurza szybu Kazimierz I przy pomocy kamer, wykazały wystąpienie dopływu wody (oszacowane
Bardziej szczegółowoRozmieszczanie i głębokość punktów badawczych
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Rozmieszczanie i głębokość punktów badawczych Rozmieszczenie punktów badawczych i głębokości prac badawczych należy wybrać w oparciu o badania wstępne jako funkcję
Bardziej szczegółowoTabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych (tabela odniesień efektów kształcenia)
Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych (tabela odniesień efektów kształcenia) Nazwa kierunku studiów: Górnictwo i Geologia Poziom kształcenia: studia I Profil kształcenia: ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowoOcena stateczności wyrobisk korytarzowych w rejonie szybu R-XI z wykorzystaniem sprężysto-plastycznego modelu górotworu i kryterium Coulomba-Mohra
CUPRUM nr 4 (69) 2013, s. 21-40 21 Daniel Pawelus 1) Ocena stateczności wyrobisk korytarzowych w rejonie szybu R-XI z wykorzystaniem sprężysto-plastycznego modelu górotworu i kryterium Coulomba-Mohra Streszczenie
Bardziej szczegółowoKLIMATYZACJA CENTRALNA LGOM. SYSTEMY CENTRALNEJ KLIMATYZACJI ZAPROJEKTOWANE I ZBUDOWANE PRZEZ PeBeKa S.A. DLA KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.
Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń PeBeKa S.A. jest jedną z czołowych spółek w branży budowlanej w Polsce. Funkcjonuje w ramach grupy kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A., jednego z największych producentów
Bardziej szczegółowoZagrożenie tąpaniami w polskich kopalniach węgla kamiennego i rud miedzi
Mat. Symp. str. 143 155 Zdzisław KŁECZEK Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Kraków Zagrożenie tąpaniami w polskich kopalniach węgla kamiennego i rud miedzi Streszczenie Dane
Bardziej szczegółowoZagrożenie osuwiskowe w odkrywkowych zakładach górniczych w świetle nowych regulacji prawnych
Zagrożenie osuwiskowe w odkrywkowych zakładach górniczych w świetle nowych regulacji prawnych Akty prawne Prawo geologiczne i górnicze ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 981); Rozporządzenie
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie. Górnictwo i Geoin ynieria Rok 35 Zeszyt Czes aw Matusz*, Jan Kobzi ski*, Grzegorz Tekieli*
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 35 Zeszyt 2 2011 Czes aw Matusz*, Jan Kobzi ski*, Grzegorz Tekieli* PROFILAKTYKA T PANIOWA STOSOWANA PODCZAS EKSPLOATACJI RUDY MIEDZI W WARUNKACH SKR POWANYCH NA PRZYK ADZIE
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE METOD NORMATYWNYCH PROJEKTOWANIA OBUDOWY STALOWEJ ŁUKOWEJ PODATNEJ STOSOWANEJ W PODZIEMNYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH***
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 3/1 2009 Andrzej Wichur*, Kornel Frydrych**, Maciej Bober** PORÓWNANIE METOD NORMATYWNYCH PROJEKTOWANIA OBUDOWY STALOWEJ ŁUKOWEJ PODATNEJ STOSOWANEJ W PODZIEMNYCH
Bardziej szczegółowoSYSTEMY WSPOMAGANIA W INŻYNIERII PRODUKCJI Górnictwo perspektywy i zagrożenia z. 1(13)
SYSTEMY WSPOMAGANIA W INŻYNIERII PRODUKCJI Górnictwo perspektywy i zagrożenia 2016 KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIE TECHNOLOGICZNE ZWIĘKSZENIA POSTĘPU EKSPLOATOWANEJ ŚCIANY 29 W POKŁADZIE 510/1, W PARTI C3 KWK
Bardziej szczegółowoModelowanie numeryczne i pomiary dołowe w badaniach stateczności wyrobisk górniczych prowadzonych w Zakładzie Mechaniki Górotworu. of KGHM CUPRUM CBR
CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 4 (89) 2018, s. 97-116 97 Modelowanie numeryczne i pomiary dołowe w badaniach stateczności wyrobisk górniczych prowadzonych w Zakładzie Mechaniki Górotworu
Bardziej szczegółowoWydział Górnictwa i Geoinżynierii Górnictwo i Geologia stacjonarne/niestacjonarne II stopnia Górnictwo podziemne
Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Kierunek studiów: Górnictwo i Geologia Rodzaj i poziom studiów: stacjonarne/niestacjonarne II stopnia Specjalność: Górnictwo podziemne Przedmiot kierunkowy: Technologia
Bardziej szczegółowo