Ocena kosztów i korzyści publicznych przedsięwzięć z pomocą narzędzia

Transkrypt

1 mądrze o przyszłości ś r o d o w i s k o Ocena kosztów i korzyści publicznych przedsięwzięć z pomocą narzędzia isword Środowisko - Bioróżnorodność Materiał szkoleniowy Materiały współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Materiały współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Materiał szkoleniowy powstał w ramach projektu isword Innowacyjny System Wspierania Oceny Regulacji i Decyzji Inwestycyjnych ul. Rejtana 15 lok Warszawa tel faks ibs@ibs.org.pl 2

3 Spis treści 1 Wstęp 4 2 Uruchamianie narzędzia Obsługiwane wersje arkusza kalkulacyjnego Uaktywnienie makr Uwagi na temat czasu działania programu 9 3 Zasada działania Zasada działania Nawigacja i wygląd 11 4 Analiza kosztów i korzyści przedsięwzięć publicznych z pomocą narzędzia isword Środowisko Rozpoczęcie pracy z narzędziem Opis narzędzia Metody i schematy Wycena Wskaźniki Raport 22 3

4 1 Wstęp Niniejsze opracowanie stanowi podręcznik użytkownika narzędzia isword Środowisko - Bioróżnoroność jednego z modułów projektu Innowacyjny System Wspierania Oceny Skutków Regulacji i Decyzji Inwestycyjnych, realizowanego przez Instytut Badań Strukturalnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V: Dobre Rządzenie, Działanie 5.6: Projekty Innowacyjne, finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego na podstawie umowy o dofinansowanie z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Narzędzie isword Środowisko jest pierwszym modułem narzędzia isword dotyczącego oceny regulacji w obszarze bioróżnorodności środowiska naturalnego. Narzędzie to powstało w ścisłej współpracy z ekspertami w dziadzienia ekonomii środowiskowej z Freie Universität Berlin. 4

5 Niniejsze narzędzie przeznaczone jest do analiz wpływu rozważanych regulacji, istotnych pod względem rozmiaru przedsięwzięć inwestycyjnych oraz, w ogólności, wszystkich przedsięwzięć publicznych, które mogą wpłynąć na bioróżnorodność. Prezentowane narzędzie pomaga w analizie wpływu regulacji i inwestycji na bioróżnorodność oraz pomoc w wycenie poszczególnych rodzajów bioróżnorodności. Ze względu na specyfikę zagadnienie, analiza bioróżnorodności wymaga uwzględniania szeregu czynników wymykających się jednoznacznemu ujęciu ilościowemu. Prezentowane narzędzie uwzględnia tą złożność zjawiska, będąc wsparciem w prowadzeniu analizy. 5

6 2 U ruchamianie narzędzia 2.1 Obsługiwane wersje arkusza kalkulacyjnego Narzędzie isword Środowisko jest plikiem arkusza kalkulacyjnego MS Excel z obsługą makr. Działa pod kontrolą arkusza kalkulacyjnego Excel 2007 i Wcześniejsze wersje pakietu MS Office nie są przystosowane do uruchomienia narzędzia isword Środowisko. Przed uruchomieniem programu, należy upewnić się, że wersja pakietu Office zainstalowana na komputerze, z którego chcemy skorzystać do przeprowadzenia analizy, jest wersją 2007 lub nowszą. 2.2 Uaktywnienie makr Domyślne ustawienia arkusza kalkulacyjnego powodują blokowanie makropoleceń. Ich obsługa jest niezbędna do korzystania z narzędzia isword Środowisko, zatem, przed przystąpieniem do analizy, należy włączyć obsługę makr w arkuszu Excel. Ostrzeżenie o zabezpieczeniach pojawia się nad paskiem formuły Jeżeli po uruchomieniu arkusza kalkulacyjnego nad paskiem formuły widzimy następujące ostrzeżenie Część zawartości aktywnej została wyłączona (patrz Rysunek 1), należy postępować według poniższych wskazówek. W przeciwnym razie można przejść do punktu 2.3 niniejszej instrukcji. Rysunek 1. Ostrzeżenie o zabezpieczeniach Aby odblokować zablokowane makropolecenia należy kliknąć przycisk Opcje. Wyświetli się okno widoczne na Rysunku 2. 6

7 Rysunek 2. Opcje zabezpieczeń makra i formanty ActiveX Należy wybrać opcję Włącz tę zawartość i kliknąć OK. Dopiero po uaktywnieniu makropoleceń będzie możliwe korzystanie z narzędzia. Jeżeli udało się odblokować makropolecenia, przejdź do punktu 2.3. Jeżeli ostrzeżenie o blokowaniu makr nie pojawiło się, przeczytaj poniższe rozwiązanie. Ostrzeżenie o zabezpieczeniach nie pojawiło się Jeżeli nad paskiem formuły nie pojawia się ostrzeżenie o zabezpieczeniach, a po kliknięciu w przycisk Rozpocznij Analizę pojawia się komunikat o braku możliwości uruchomienia makra, należy wykonać poniższe czynności: 1. Klikamy w okrągły Przycisk pakietu Office w lewym górnym rogu ekranu (1), a następnie, po rozwinięciu menu, (2) w przycisk Opcje programu Excel 1) Kliknij Przycisk pakietu Office 2) Kliknij przycisk Opcje programu Excel 7

8 2. W zakładce Popularne zaznaczamy opcję Pokaż kartę Deweloper na Wstążce i klikamy OK. 3. Z górnego menu (Wstążka pakietu Office) wybieramy (1) zakładkę Deweloper, a następnie (2) Bezpieczeństwo makr 1) Zakładka Deweloper 2) Bezpieczeństwo makr 4. W otwartym oknie wybieramy czy chcemy aby makra były włączone. Przy korzystaniu z narzędzi isword zaleca się wybranie opcji Włącz wszystkie makra i kliknięcie OK. Po zatwierdzeniu zmian trzeba zamknąć program Excel i uruchomić go ponownie. Nie będzie konieczne ponowne zezwalanie programowi Excel na korzystanie z makr. Zalecana opcja UWAGA! Można też wybrać opcję Wyłącz wszystkie makra i wyświetl powiadomienie, ale w takim przypadku przy każdym uruchomieniu narzędzia konieczne będzie wykonanie czynności opisanych w poprzednim punkcie podręcznika (Ostrzeżenie o zabezpieczeniach pojawia się nad paskiem formuły). 8

9 2.3 Uwagi na temat czasu działania programu Narzędzie isword Środowisko-Bioróżnorodność zawiera w sobie zestaw wielu makropoleceń. Część z nich to złożone obliczeniowo programowy, jednak ich czas działania nie powinien być dla użytkownika zauważalnie długi. Większość operacji powinna zostać wykonana natychmiast, ale może się zdarzyć, że na starszych i wolniejszych komputerach niektóre operacje zajmą więcej czasu. W czasie działania programu nie należy przerywać pracy arkusza kalkulacyjnego, ani wyłączać komputera, gdyż może to spowodować wygenerowanie błędów, utratę niezapisanych informacji, a nawet uszkodzenie pliku zawierającego program. 9

10 3 Z asada działania 3.1 Zasada działania Narzędzie isword Środowisko-Bioróżnorodność jest zestawem ułatwień w prowadzeniu anlizy bioróżnorodności. Składa się z czterech podstawowych narzędzi: Metody i schematy ilustrujące sposoby prowadzenia analizy bioróżnorodności oraz jej wyceny Wyceny narzędzie przedstawiające dostępne w literaturze wyceny bioróżnorodności oraz pozwalające z ich użyciem wycenić dany obiekt Wskaźniki tabele, wykresy i mapy. Narzędzie to daje dostęp do bazy wskaźników bioróżnorodności dla Polski. Pozwala dla nich generować wykresy przekrojowe, czasowe oraz mapki. Raporty umożliwia tworzenie raportów z wynikami pozostałych narzędzi. Dostęp do poszczególnych funkcji i obszarów analizy jest intuicyjny. Pierwsze trzy narzędzie mogą być używane niezależnie od siebie. 10

11 3.2 Nawigacja i wygląd Sterowanie aplikacją polega na przemieszczaniu się pomiędzy arkuszami oraz formularzami. Jedynym możliwym sposobem poruszania się w obrębie arkusza kalkulacyjnego stanowiącego narzędzie, są przyciski nawigacyjne. Przyciski nawigacyjne mają kolor czerwony, niebieski lub szary. O funkcjach i procedurach wykonywanych przez przyciski informują napisy, które się na nich znajdują. Analiza bioróżnorodności wymaga znajomości przedmiotu i niniejsza aplikacja jest narzędziem wspierającym tą analizę. 11

12 4 A naliza kosztów i korzyści przedsięwzięć publicznych z pomocą narzędzia isword Ś rodowisko 4.1 Rozpoczęcie pracy z narzędziem Po uruchomieniu narzędzia i uaktywnieniu makr (zgodnie z procedurą opisaną w rozdziale 2) oczom użytkownika ukaże się ekran początkowy, wyglądający następująco: Rysunek 3. Ogólny wygląd okna powitalnego Jego podstawowym zadaniem jest wprowadzenie użytkownika do tematyki poruszanej w narzędziu, poprzez dostarczenie podstawowych informacji na temat kolejnych kroków analizy i jej celów. Jest to jednocześnie meny główne, które daje dostęp do wszystkich dostępnych narzędzi. Jednocześnie przemieszczenie między narzędziami wymaga odwiedzenie menu głównego. 12

13 4.2 Opis narzędzia Klikając przycisk Skrócony opis narzędzia odsyła do ekranu zawierającego opis narzędzia. 13

14 4.3 Metody i schematy Przycisk Metody i schematy odsyła do menu, które pozwala obejrzeć wybrane schematy dotyczące analizy i wyceny bioróżnorodności. Mianowicie użytkownikowi ukazuje się następujący ekran: 14

15 Każdy z dużych przycisków odsyła do odpowiedniego schematu. Dla przykładu po kliknięciu przycisku: Schemat oddziaływania urbanizacji na bioróżnorodność: Przycisk Powrót do schematów pozwala wrócić do poprzedniego ekranu. 15

16 4.4 Wycena Wycena jest narzędziem umożliwiającym wycenę różnych aspektów bioróżnorodności w oparciu o dotychczas przeprowadzone naukowe wyceny poszczególnych form bioróżnorodności. Po kliknięcu na przycisk Wycena użytkownikowi ukazuje się następujący ekran: 16

17 Na pierwszym etapie użytkownik wybiera obszar którym jest zainteresowany. W zależności od tego wyboru w drugim oknie przedstawione są dostępne wyceny, wraz z przedstawieniem szczegółów metodologicznych oraz ich źródła (w dolnej części ekranu). Każda wycena przedstawiona jest w 3 wariantach: minimalna, maksymalna oraz średnia. Użytkownik przy pomocy przycisków może wybrać która wycena go powinna być użyta w dalszej analizie. W każdej chwili użytkownik może też przejść do tabeli zawierającej tabelę z opisem metodologii używanych w wycenie bioróżnorodności. Użytkownik sam musi wybrać wycenę, która najlepiej odpowiada analizowanemu przez niego zagadnieniu. W oparciu o tą wycenę użytkownik podaje liczbę jednostek terenu który wycenia, klika przycisk Przelicz i program przedstawia wycenę danego aspektu dla wskazanego przez użytkownika obszaru. Następnie użytkownik może powrócić do głównego menu lub skierować wycenę do raportu. Raport jest omówiony w podrozdziale

18 4.5 Wskaźniki Po kliknięciu na przycisk Wskaźniki w głównym menu, wyświetlany jest ekran z dostępnymi wskaźnikami, charakteryzującymi różne aspekty bioróżnorodności w Polsce. Wygląda on następująco: Po wybraniu odpowiedniego wskaźnika po prawej stronie wyświetla się jego krótki opis, ze wskazaniem źródła danych. Dla wybranego wskaźnika użytkownik może wyświetlić mapę lub tabelę z danymi. W przypadku kliknięcia przycisku Pokaż mapę, przedstawiana jest mapa wartości tego wskaźnika w Polsce lub w Europie (w zależności od dostępności danych. Przykładowe mapy wyglądają następująco: 18

19 Użytkownik może przesłać mapę do raportu (opis w osobnym podrozdziale) lub powrócić do formularza Wskaźniki. Oprócz prezentacji map dla każdego wskaźnika aplikacja feruje dostęp do wartości tego wskaźnika. Jeśli istnieje możliwość można wskazać dla jakiego poziomu agregacji chcemy obejrzeć ten wskaźnik (województwo, podregion, powiat) zaznaczając odpowiednią wartość w sekcji Poziom agregacji. Jeśli nic nie jest zaznaczone lub zaznaczona jest wartość Bez agregacji, wtedy wyświetlone zostaną wszystkie dostępne wartości. Po wybraniu poziomu agregacji należy kliknąć przycisk Wyświetl tabelę, ukaże się np. taki ekran: Z wykorzystaniem tych danych można tworzyć wykresy przekrojowe (np. dla wszystkich województw) lub wykresy czasowe (np. dla jednego województwa w latach ). W tym celu należy zaznaczyć dane które chcemy zobrazować i kliknąć przycisk Wykres przekrojowy lub Wykres w czasie. 19

20 Wtedy wyświetli się odpowiedni wykres przekrojowy: 20

21 Lub wykres w czasie: Po obejrzeniu wykresów można je wyeksportować do raportu: Do raportu można wyeksportować również całą tabelę wskaźników: 21

22 4.6 Raport Każdy z elementów analizy może zostać umieszczony w raporcie po kliknięciu odpowiedniego przycisku. Do raportu można też się przenieść z Głównego menu: Czysty raport składa się z czterech części i wygląda następująco: Pierwsza część jest wypełniana przez autora analizy i zawiera podstawowe dane o samej analizie. 22

23 W drugiej części znajdują się wyceny, które zostały skierowane tutaj z narzędzia: Wyceny, przy pomocy przycisku Eksport do raportu. W jednym raporcie może się znaleźć dowolna liczba wycen. W drugiej części raportu znajdują się wyeksportowane tabele wskaźników. W ramach raportu te tabele mogą być modyfikowane przez użytkownika. Natomiast w części ostatniej znajdują się wykresy i mapy wyeksportowane przez użytkownika. Sposób eksportu tych grafik do raportu jest omówiony przy opisie każdego z narzędzi. 23

24 Instytut Badań Strukturalnych jest niezależną fundacją naukową, której celem jest prowadzenie i wspieranie badań podnoszących innowacyjność i konkurencyjność gospodarki. Fundacja inspiruje i prowadzi prace naukowo-badawcze z zakresu m.in. rynku pracy, zabezpieczenia społecznego, zdrowia, energetyki. Działalność Instytutu nakierowana jest na promowanie umiejętności stosowania wyników naukowych w praktycznej polityce społeczno-gospodarczej na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym. Z tego względu w sposób szczególny eksperci IBS angażują się w tworzenie i rozpowszechnianie narzędzi analitycznych oraz modeli ekonomicznych służących do oceny procesów gospodarczych i przewidywania wpływu interwencji publicznej na gospodarkę. Zapraszamy do zapoznania się ze stroną internetową Instytutu ul. Rejtana 15 lok Warszawa tel faks ibs@ibs.org.pl 24