Istotne problemy gospodarki wodnej w obszarze przybrzeżnym Ramowa Dyrektywa Wodna/ Plany Gospodarowania wodami. Henryk Jatczak

Transkrypt

1 Istotne problemy gospodarki wodnej w obszarze przybrzeżnym Ramowa Dyrektywa Wodna/ Plany Gospodarowania wodami Henryk Jatczak Puck, kwietnia 2007r.

2 Plan wystąpienia 1. Zarządzanie zasobami wodnymi w Polsce - w zlewni, 2. Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE - dokument, 3. RDW transpozycja do prawa polskiego, 4. RDW - cele i odstępstwa od osiągnięcia ich, 5. Harmonogram wdrażania RDW, 6. Plany gospodarowania wodami, 7. Konsultacje społeczne, 8. Istotne problemy gospodarki wodnej

3 Instrumenty zarządzania zasobami wodnymi w Polsce Pozwolenia wodnoprawne, Opłaty i należności w gospodarce wodnej, Kataster wodny, Kontrola gospodarowania wodami, Planowanie w gospodarowaniu wodami

4 Dokumenty planistyczne w Prawie wodnym Planowanie w gospodarowaniu wodami obejmuje następujące dokumenty planistyczne (art. 113): program wodno-środowiskowy kraju z uwzględnieniem podziału na obszary dorzeczy, plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, plan ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze kraju, z uwzględnieniem podziału na obszary dorzeczy, plan ochrony przeciwpowodziowej regionu wodnego, warunki korzystania z wód regionu wodnego, sporządzane w miarę potrzeby warunki korzystania z wód zlewni. Oprócz wymienionych powyżej dokumentów prawo wodne ustanawia jeszcze dwa rodzaje dokumentów o charakterze planistycznym: krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (art. 43) programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (art. 47).

5 Organy właściwe w sprawach gospodarowania wodami w Polsce Minister właściwy ds. Gospodarki wodnej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, Wojewoda, Organy jednostek samorządu terytorialnego.

6 Podstawowe dokumenty planistyczne dla potrzeb gospodarowania wodami w Polsce Program wodno-środowiskowy kraju, Plany gospodarowania wodami w obszarze dorzeczy. Przygotowanie tych dokumentów to wieloletni proces, w którym wykonano już znaczący zakres prac, a pozostałe zadania w trakcie realizacji lub w najbliższym czasie nastąpi ich rozpoczęcie

7 Poziomy analiz i planowania w gospodarowaniu wodami KRAJ I DORZECZA MIĘDZYNARODOWE OBSZAR DORZECZA Podstawowa jednostka planowania REGION WODNY ZLEWNIA CZĘŚĆ WÓD (Water body) Organ odpowiedzialny: Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Podstawowa jednostka oceny stanu wód Dyrektor RZGW Organ współdziałający

8 Idea NIESPÓJNE INSTRUMENTY EKONOMICZNE ZAGROŻENIE POWODZIOWE POGARSZAJĄCY SIĘ STAN WÓD CHAOS RÓŻNE MODELE GOSPODAROWANIA WODAMI BRAK JEDNOLOTEGO SYSTEMU KLASYFIKACJI I MONITORINGU WÓD PROCES ROZSZERZANIA UNII EUROPEJSKIEJ BRAK SPÓJNEJ BAZY DANYCH ZINTEGROWANE ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WODNYMI Uspołecznienie procesu podejmowania decyzji Integralne podejście do wód powierzchniowych i podziemnych Uwzględnienie aspektów środowiska naturalnego Podejście zlewniowe

9 Dlaczego? Ramowa Dyrektywa Wodna Lepsza ochrona wód poprzez wprowadzenie wspólnej europejskiej polityki wodnej, opartej na przejrzystych, efektywnych i spójnych ramach legislacyjnych, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb wynikających ze specyfiki państw członkowskich Od kiedy? Publikacja: Dz. U. WE z 22 grudnia 2000 r. Obowiązywanie: UE15 od dnia publikacji Polska od 1 maja 2004 (akcesja) Jak? Ramy działań na rzecz ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, przejściowych, przybrzeżnych oraz podziemnych Racjonalne wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych w myśl zasad zrównoważonego rozwoju.

10 Transpozycja przepisów RDW do prawa polskiego Transpozycja przepisów Instrumenty ekonomiczne Kontrola i egzekucja Edukacja i dialog społeczny PRAWO WODNE Prawo ochrony środowiska Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków Inne akty prawne

11 Podstawowe cele RDW Cele środowiskowe Cele społeczne Cele prawne

12 Cele środowiskowe Dla wód powierzchniowych: zapobieganie pogorszeniu się ich stanu; przywracanie dobrego stanu wód powierzchniowych (lub w wypadku sztucznych albo silnie zmienionych cześci wód dobrego potencjału ekologicznego) do 2015 roku, wdrażanie niezbędnych działań w celu stopniowego redukowania zanieczyszczenia wód priorytetowymi substancjami niebezpiecznymi.

13 Cele środowiskowe Dla wód podziemnych: wdrażanie działań niezbędnych dla zapobiegania lub ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód podziemnych oraz dla zapobiegania pogarszaniu się stanu wszystkich części tych wód; ochronę, umacnianie i przywracanie właściwego stanu wszystkich części wód podziemnych oraz zapewnianie równowagi między poborem a zasilaniem tych wód w celu osiągnięcia dobrego stanu wód podziemnych najpóźniej do grudnia 2015 roku, wdrażanie działań niezbędnych dla odwrócenia każdej znaczącej, utrzymującej się tendencji wzrostu stężenia zanieczyszczeń powstających na skutek działalności człowieka w celu stopniowej redukcji stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych.

14 Cele środowiskowe Dla obszarów chronionych: osiagnięcie do grudnia 2015 roku standardów i celów określonych w regulacjach prawnych Wspólnoty, zgodnie z którymi utworzono poszczególne obszary chronione, osiagnięcie do grudnia 2015 roku dobrego stanu wód na obszarach chronionych, z wyjątkiem zmian terminu, lub wyznaczenia mniej rygorystycznych celów, kiedy poprawa wszystkich elementów stanu wód nie będzie mogła w rozsądny sposób zostać osiągnięta do 2015r.

15 Odstąpienie od osiągnięcia celu i warunki ich dopuszczenia Jeżeli część wód jest tak zmieniona w wyniku działalności człowieka lub jej stan naturalny jest taki, że osiągnięcie dobrego stanu może być niewykonalne lub niewspółmiernie kosztowne, mogą zostać określone mniej rygorystyczne cele środowiskowe na podstawie odpowiednich kryteriów. W konsekwencji powinny zostać również podjęte niezbędne działania ograniczające dalsze pogarszanie się ich stanu. Prolongata w osiągnięciu celów lub ustalenie mniej rygorystycznych celów winny być poparte odpowiednią analizą ekonomiczną.

16 Harmonogram wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej

17 Podstawowe elementy planu gospodarowania wodami Analiza stanu dorzecza Programy działań CELE ŚRODOWISKOWE Analiza ekonomiczna

18 Elementy Planu Gospodarowania Wodami w Obszarze Dorzecza CHARAKTERYSTYKA OBSZARU DORZECZA Z WYZANCZENIEM Części wód powierzchniowych Części wód podziemnych ANALIZA PRESJI I ODDZIAŁYWAŃ REJESTR OBSZARÓW CHRONIONYCH PREZENTACJA SIECI MONITORINGU LISTA CELÓW ŚRODOWISKOWYCH STRESZCZENIE ANALIZY EKONOMICZNEJ KORZYSTANIA Z WÓD STRESZCZENIE PROGRAMÓW DZIAŁAŃ REJESTR POZOSTAŁYCH PROGRAMÓW I PLANÓW STRESZCZENIE UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA LISTA WŁAŚCIWYCH WŁADZ PUNKTY KONTAKTOWE I ŹRÓDŁA DANYCH

19 Cechy planu (1) 1. Projekt planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza jest sporządzany przez Prezesa KZGW, opiniowany przez Krajową Radę Gospodarki Wodnej, podlega uzgodnieniu z ministrem właściwym ds. gospodarki wodnej i zatwierdzeniu przez Radę Ministrów. Minister powinien przedstawić Radzie Ministrów projekt pierwszego planu do dnia 22 października 2009r. Zatwierdzony plan jest publikowany w Monitorze Polskim. 2. Wraz z projektem planu Prezes KZGW sporządza prognozę oddziaływania na środowisko, a następnie po zaopiniowaniu przez Ministra środowiska i Głównego Inspektora Sanitarnego przeprowadza postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społecznym. Przyjęty plan winien uwzględniać ustalenia prognozy oraz wnioski z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. 3. W planie dopuszcza się zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną (art. 4 RDW) ustalenie dla niektórych części wód zagrożonych nieosiągnięciem celów środowiskowych, celów mniej rygorystycznych niż ustanowione cele środowiskowe lub też ustanowienie dłuższego niż do dnia 22 grudnia 2015 r. terminu osiągania założonych celów. Wprowadzenie mniej rygorystycznych celów lub dłuższego terminu osiągania celów wymaga spełnienia określonych warunków i wykazania zasadności proponowanych ustaleń.

20 Cechy planu (2) 1. Dokumentacje planistyczne potrzebne do opracowania projektu planu przygotowane są przez dyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej w skali regionów wodnych oraz przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej dla obszarów dorzeczy. 2. W planie należy zapewnić rozpoczęcie realizacji działań zawartych w programie wodno-środowiskowym kraju i innych planach i programach w terminie nie dłuższym niż 3 lata od daty opublikowania planu. 3. W planie można wskazać zlewnie, dla których jest konieczne ustalenie szczegółowych zasad ochrony ilości i jakości wód dla osiągnięcia dobrego stanu. Dla wskazanych zlewni dyrektor RZGW opracowuje warunki korzystania z wód zlewni. 4. Ustalenia planu uwzględnia się w dokumentach planistycznych na poziomie krajowym i regionalnym (art. 118): koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju, strategie rozwoju województw i plany zagospodarowania przestrzennego województw. 5. Aktualizacji planu dokonuje się co 6 lat. W aktualizacji należy przedstawić: podsumowanie wszelkich zmian lub uaktualnień dokonanych od ostatniego opublikowania planu, ocenę postępu w osiąganiu celów środowiskowych, opis i wyjaśnienie działań, które nie zostały zrealizowane oraz działań dodatkowych, ustalonych w trakcie realizacji planu.

21 Harmonogram przygotowania planów gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy Opracowanie projektów planów gospodarowania wodami KZGW Opracowanie prognozy oddziaływań na środowisko planów KZGW gospodarowania wodami Kampania informacyjna na poziomie obszarów dorzeczy i KZGW regionów wodnych Konsultacje społeczne planów gospodarowania wodami KZGW, RZGW III Spotkanie Krajowego Forum Wodnego KZGW Analiza uwag zgłoszonych w trakcie konsultacji KZGW Opracowanie sprawozdania z przeprowadzonych konsultacji KZGW społecznych Opracowanie ostatecznej wersji planów gospodarowania KZGW wodami w obszarach dorzeczy Opublikowanie ostatecznych wersji planów gospodarowania KZGW wodami

22 Związki planów gospodarowania z innymi dokumentami planistycznymi Planowanie gospodarowania zasobami wodnymi jako jeden z sektorowych rodzajów planowania środowiskowego winno być spójne z podstawowymi dokumentami środowiskowymi przyjmowanymi przez parlament i rząd oraz wojewódzkie sejmiki samorządowe. Niekoniecznie spójne, ale na pewno niesprzeczne winny być ustalenia dokumentów z zakresu planowania gospodarowania zasobami wodnymi z podstawowymi dokumentami tworzonymi w ramach systemu planowania i programowania rozwoju na wszystkich szczeblach zarządzania od krajowego, poprzez wojewódzki i powiatowy aż do gminnego.

23 Plany gospodarowania w dorzeczach a programy ochrony środowiska Warunki korzystania z wód regionu wodnego (art. 115) są dokumentem określającym szczegółowe wymagania w zakresie stanu wód, które wynikają z przyjętych celów środowiskowych, ograniczenia w korzystaniu z wód niezbędne dla osiągnięcia tych celów oraz priorytety w zaspokajaniu potrzeb wodnych (rys. 4.5). Ograniczenia w korzystaniu z wód mogą dotyczyć: poboru wód powierzchniowych lub podziemnych, wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, wprowadzania substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego do wód, ziemi lub urządzeń kanalizacyjnych, lokalizowania nowych urządzeń wodnych. Przy opracowaniu WKW RW dyrektor RZGW kieruje się ustaleniami planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza (art. 120).

24 Informowanie Społeczeństwa i Konsultacje Społeczne

25 Informowanie Społeczeństwa i Konsultacje Społeczne Udostępnianie informacji na poszczególnych etapach wdrażania RDW, dostęp do dokumentów źródłowych Konsultacje społeczne opublikowanie i udostępnienie dokumentu celem zebrania uwag UDOSTĘPNIANIE INFORMACJI KONSULTACJE SPOŁECZNE AKTYWNE ZAANGAŻOWANIE Aktywne zaangażowanie zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron w proces wdrożeniowy

26 Informowanie Społeczeństwa i Konsultacje Społeczne Korzyści dla społeczności lokalnych: możliwość współdecydowania o sprawach, które ich dotyczą weryfikacja postrzegania problemów swojego środowiska dostrzeżenie ( lepsze zrozumienie) interesów innych grup (zmniejszenie konfliktu interesów, kompromis) zwiększenie świadomości ekologicznej Korzyści dla administracji: lepszy dostęp do informacji o stanie środowiska (zagrożeniach) i przyczynach tego stanu bardziej precyzyjne ustalenie potrzeb różnych użytkowników, jak i ograniczeń budowanie relacji z lokalną społecznością zwiększenie akceptacji co do decyzji, planów, zintegrowanie planów gospodarowania wodami z planami lokalnymi

27 Strefy wód Bałtyku

28 Istotne problemy gospodarki wodnej Istotne problemy gospodarki wodnej to najważniejsze czynniki, które utrudniają osiągnięcie celów środowiskowych, wyznaczonych przez Ramową Dyrektywę Wodną, w skali dorzecza. Istotne problemy gospodarki wodnej są pośrednim etapem między rozpoznaniem a działaniami, ponieważ wtedy określone zostają priorytety, którymi powinniśmy się zająć w pierwszej kolejności.

29 Istotne problemy gospodarki wodnej Odprowadzanie do wód powierzchniowych nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych ścieków z obszarów zurbanizowanych.

30 Istotne problemy gospodarki wodnej Niedostateczna ochrona jezior przed zanieczyszczeniami obszarowymi

31 Ogólna charakterystyka Regionu Wodnego Dolnej Wisły Jeziorność na obszarze RZGW Gdańsk

32 Istotne problemy gospodarki wodnej Zagrożenie powodziowe obszarów depresyjnych miasta Gdańska, Żuław oraz doliny Wisły

33 Istotne problemy gospodarki wodnej Brak drożności dla ryb wędrownych oraz naruszanie przepływu nienaruszalnego w rzekach

34 Istotne problemy gospodarki wodnej Gospodarka wodna na gruntach przeznaczonych do produkcji rolnej

35 Istotne problemy gospodarki wodnej Zagrożenie jakości wód Podziemnych w Głównych Zbiornikach Wód Podziemnych, nie posiadających izolacji Utworami nieprzepuszczalnymi od powierzchni terenu

36 Istotne problemy gospodarki wodnej Zapewnienie walorów użytkowych oraz rozwoju dróg wodnych

37 Istotne problemy gospodarki wodnej Ograniczenia prawne urbanizacji na terenach bezpośredniego zagrożenia powodzią oraz w strefie przybrzeżnej Morza

38 Istotne problemy gospodarki wodnej Zagrożenia jakości wód przejściowych i przybrzeżnych

39 Stan kąpielisk morskich woj. pomorskiego na podstawie badań Wojewódzkiego Państwowego Inspektora Sanitarnego.

40 Stan kąpielisk morskich woj. pomorskiego na podstawie badań Wojewódzkiego Państwowego Inspektora Sanitarnego Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gdańsku (pismo z dnia r.) przeprowadził wstępną symulację oceny jakości wody kąpielisk morskich (wód przybrzeżnych) na podstawie dotychczasowych bada bakteriologicznych (liczba bakterii grupy coli) - w odniesieniu do wartości zalecanych w Dyrektywie (coli typu kałowego). Okazało się, że wprowadzenie w życie wymagań nowej Dyrektywy może skutkować wzrostem do 25- ciu (na 82 zarejestrowane) ilości kąpielisk morskich woj. Pomorskiego, w których ocena jakości wody będzie niedostateczna.

41

42 Porządkowanie gospodarki wodami opadowymi jako jeden ze środków zaradczych dla ochrony wód przybrzeżnych Negatywny wpływ rzek i potoków na jakość wód przybrzeżnych, a tym samym na odpowiednią jakość wód przeznaczonych do kąpielisk i walory rekreacyjne plaż można ograniczyć przez: ochronę wód rzek i potoków przed zanieczyszczeniami punktowymi i obszarowymi, ograniczanie ilości wprowadzanych do cieków wód opadowych poprzez pozostawienie ich w terenie, z którego pochodzą, retencjonowanie wód opadowych i oczyszczanie ich u źródła, wprowadzanie ścieków kolektorami kanalizacji w głąb morza.

43 Charakterystyka jakości wód w przekrojach reperowych w maju 2006r.

44 Charakterystyka jakości wód w przekrojach reperowych w maju 2006r.

45 Charakterystyka jakości wód w przekrojach reperowych w maju 2006r.

46 Charakterystyka jakości wód w przekrojach reperowych w styczniu 2007r.

47 Charakterystyka jakości wód w przekrojach reperowych w styczniu 2007r.

48 Charakterystyka jakości wód w przekrojach reperowych w styczniu 2007r.

49 Dziękuję za uwagę