Ustawa z r. o ochronie konkurencji i konsumentów

Transkrypt

1 Ustawa z r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 184 ze zm.) - po dużej nowelizacji obowiązującej od r.; mała wejdzie w życie r. Art. 1 uokik. 1. Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. 2. Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów oraz stosowaniu niedozwolonych postanowień wzorców umów, a także przeciwdziałania antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki, stosowanie niedozwolonych postanowień lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki naterytorium RP. [jeśli p.o.k. mogą wywierać wpływ na handel między państwami członkowskimi art. 101 albo 102 TFUE, rozp. 1/2003; wymiar wspólnotowy koncentracji co do zasady Komisja Europejska rozp. 139/2004] 3. Ustawa określa także organy właściwe w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. [Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów]

2 Prezes UOKiK Art. 31. Do zakresu działania Prezesa Urzędu należy: 1) sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy; 2) wydawanie decyzji w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, w sprawach koncentracji przedsiębiorców, w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a także innych decyzji przewidzianych w ustawie ( ) Art. 31b. Prezes Urzędu publikuje na stronie internetowej Urzędu w całości treść decyzji wydawanych na podstawie przepisów ustawy, z zastrzeżeniem, że publikacja uzasadnienia nie obejmuje tajemnicy przedsiębiorstwa, jak również innych informacji podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów. Publikacja opatrzona jest informacją, czy decyzja jest prawomocna.

3 Art. 31c. Prezes Urzędu może nieodpłatnie publikować w publicznej radiofonii i telewizji, w formie i czasie uzgodnionymi z właściwą jednostką publicznej radiofonii i telewizji: 1) komunikaty dotyczące zachowań lub zjawisk mogących stanowić istotne zagrożenie dla interesów konsumentów; 2) informacje, co do których zostało wydane postanowienie, o którym mowa w art. 73a ust. 2. Art. 31d. Prezes Urzędu, jeżeli uzna że przemawia za tym interes publiczny, przedstawia sądowi istotny dla sprawy pogląd w sprawach dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów.

4 Zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (art. 24 uokik) Praktyka n.z.i.k. godzące w z.i.k. sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy W szczególności: 2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji; Przykład: nieokreślenie przez FedEx Express Polska sp. z o.o. we wzorcu umownym warunków wykonywania i korzystania z usług pocztowych w zakresie m.in. uprawnień nadawcy lub adresata w przypadku utraty, ubytku zawartości lub uszkodzenia przesyłki pocztowej (decyzja Prezesa UOKiK z r., RWA- 11/2015, sprawa FedEx Express Polska sp. z o.o.). Przykład: przekazywanie konsumentom w trakcie rozmów telefonicznych nieprawdziwych lub wprowadzających konsumentów w błąd informacji dotyczących oferty Novum S.A. (decyzja Prezesa UOKiK z r., DDK 29/2015, sprawa Novum S.A.). Przykład: pobieranie 4 zł za sporządzanie strony odpisów i kserokopii dokumentów akt szkodowych (dec. z r., DDK-18/2004, Compensa; z r., RWA-44/2012, Polkomtel; z r., RGD-22/2004 Karp )

5 3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji N.P.R. ustawa z r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. nr 171, poz. 1206) np. rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji art. 5 ust. 2 pkt 1 u.p.n.p.r. Przykład: Przykład: pominięcie w reklamach pożyczki w 15 min. informacji, od jakiego momentu liczony jest czas na dostarczenie pieniędzy na konto konsumenta (decyzja Prezesa UOKiK z r., RWA-29/2015, sprawa Vivus Finance sp. z o.o.). Przykład: zamieszczanie na paragonach fiskalnych wydawanych konsumentom po dokonaniu zakupów informacji: Paragon jest niezbędny do reklamacji (decyzja Prezesa UOKiK z r., RBG - 7/2015, sprawa Auchan Polska sp. z o.o.).

6 czyny nieuczciwej konkurencji ustawa z r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz ze zm.) Przykład: automatyczne pobieranie opłat za obsługę nieterminowych spłat kwot minimalnych w związku z zawartymi umowami o karty kredytowe, nawet w sytuacji gdy Bank nie podejmował działań, które uzasadniałyby naliczanie takich opłat (dec. Prezesa UOKiK z , RKT-36/2010, Getin Noble Bank SA) Przykład: stosowanie opłaty za obsługę w domu, opłaty przygotowawczej i dodatkowej opłaty przygotowawczej, których wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ich ramach (decyzja Prezesa UOKiK z , RWA- 2/2015, sprawa Provident Polska S.A.). 4) proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru (od )

7 1) stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art KPC rejestr - ponad 6,3 tys. wpisów sprawy w SOKiK (wpływ): , , , , Od r. nowa regulacja prawna, pkt 1 wykreślony Zob. ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U poz. 1634),dalej: ustawa nowelizująca Przepisy przejściowe art. 9 ustawy nowelizującej (10-letni okres przejściowy) Zob. też uchwała SN z r., III CZP 17/15; pytanie dots UE C-119/15 (Partner)

8 Sprawy o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone do powództwa do SOKiK art KPC Przepisy przejściowe art. 8 ust. 1 ustawy nowelizującej (10-letni okres przejściowy, nadokończenie postępowań przed SOKiK) od : Art. 23a. Zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych, o których mowa w art KC.

9 Art. 23a. Zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych, o których mowa w art KC. Art Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. ( )

10 Decyzje - art. 23b-23c Art. 23b. 1. Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i zakazującą jego wykorzystywania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 23a. W decyzji Prezes Urzędu przytacza treść postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolone. 2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 23a, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do: 1) poinformowania konsumentów, będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca, o którym mowa w ust. 1, o uznaniu za niedozwolone postanowienia tego wzorca w sposób określony w decyzji; 2) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. 3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy. 4. Środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków.

11 Art. 23c. 1. Jeżeli przedsiębiorca przed wydaniem decyzji, o której mowa w art. 23b ust. 1, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zakończenia naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 23a, lub usunięcia skutków tego naruszenia, Prezes Urzędu może, wydając decyzję, o której mowa w art. 23b ust. 1, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań. 2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić termin wykonania zobowiązań. 3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań. 4. W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, przepisów art. 23b ust. 2 pkt 1 i art. 106 ust. 1 pkt 3a nie stosuje się.

12 5. Prezes Urzędu może, z urzędu, uchylić decyzję, o której mowa w ust. 1, w części dotyczącej zobowiązań i nałożyć karę, o której mowa w art. 106 ust. 1 pkt 3a, w przypadku gdy: 1) decyzja ta została wydana w oparciu o nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd informacje lub dokumenty; 2) przedsiębiorca nie wykonuje zobowiązań lub obowiązków, o których mowa w ust W przypadku, o którym mowa w ust. 5, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu, o których mowa w art. 23b ust. 2. Przepis art. 23b ust. 3 stosuje się. 7. Prezes Urzędu może, za zgodą przedsiębiorcy, z urzędu uchylić decyzję, o której mowa w ust. 1, w części dotyczącej zobowiązań, w przypadku gdy nastąpiła zmiana okoliczności mających istotny wpływ na wydanie tej decyzji. Przepisy ust. 6 stosuje się odpowiednio.

13 Art. 23d Prawomocna decyzja o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone ma skutek wobec przedsiębiorcy, co do którego stwierdzono stosowanie niedozwolonego postanowienia umownego oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji.

14 Ochrona konkurencji i konsumenta w Polsce i Unii Europejskiej - postępowanie przed Prezesem UOKiK Slajdy przygotowała: mgr Paulina Korycińska-Rządca

15 SPOSOBY POZYSKIWANIA PRZEZ PREZESA UOKIK INFORMACJI I DOWODÓW Do r.: otrzymanie zawiadomienia o podejrzeniu naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję oraz zakazu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (art. 86 ust. 1 u.o.k.k. art. 100 ust. 1 u.o.k.k.), skierowanie do przedsiębiorcy żądania do przekazania wszelkich koniecznych informacji i dokumentów (art. 50 ust. 1 i 2 u.o.k.k.), wyjaśnienia składane z własnej inicjatywy lub na prośbę Prezesa UOKiK (art. 50 ust. 3 u.o.k.k.), kontrola (art. 105a 105i oraz 105j 105m u.o.k.k.), przeszukanie (art. 105n 105q u.o.k.k.). Od r. dodatkowo: wystąpienie do przedsiębiorcy bez wszczynania postępowania (art. 49a u.o.k.k.), zawiadomienie o podejrzeniu naruszenia zakazu stosowania niedozwolonych postanowień umownych (art. 99a u.o.k.k.), tajemniczy klient (art. 105ia u.o.k.k.).

16 ART. 49A I ART. 50 UST. 1 U.O.K.K. - PORÓWNANIE Kiedy stosowane Zakres żądanych informacji Termin Wystąpienie bez wszczynania postępowania (art. 49a u.o.k.k.) przed wszczęciem postępowania informacje w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów określony przez Prezesa UOKiK, nie krótszy niż 14 dni od dnia otrzymania przez przedsiębiorcę wystąpienia Charakter wezwania niewiążący wiążący Sankcja za nieudzielenie informacji lub za udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd brak Żądanie przekazywania informacji i dokumentów (art. 50 ust. 1-2 u.o.k.k.) po wszczęciu postępowania wszelkie konieczne informacje i dokumenty określony przez Prezesa UOKiK do euro

17 SPOSOBY POZYSKIWANIA PRZEZ PREZESA UOKIK INFORMACJI I DOWODÓW Tajemniczy klient od r. Art. 105ia u.o.k.k. W celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów kontrolujący ma prawo podjęcia czynności zmierzających do zakupu towaru. celem jest uzyskanie dowodów w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. przebieg czynności może być utrwalany za pomocą urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk bez informowania kontrolowanego. Kontrolowany jest informowany o utrwalaniu czynności niezwłocznie po zakończeniu czynności zmierzających do zakupu towaru. Zapis nagrania stanowi załącznik do protokołu kontroli. na podjęcie czynności zmierzających do zakupu towaru i ich utrwalanie wymagana jest zgoda SOKiK udzielana na wniosek Prezesa UOKiK (postanowienie wydawane jest w ciągu 48 godzin, na postanowienie nie przysługuje zażalenie). okazanie kontrolowanemu albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania czynności kontrolnych oraz doręczenie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli i zgody SOKiK następuje niezwłocznie po zakończeniu czynności.

18 RODZAJE POSTĘPOWAŃ PROWADZONYCH PRZEZ PREZESA UOKIK postępowanie wyjaśniające, postępowanie antymonopolowe, postępowanie w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (nowy rodzaj postępowania; od r.), postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej.

19 Postępowanie wyjaśniające może mieć na celu w szczególności (art. 48 ust. 2 u.o.k.k.): 1) wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie przepisów ustawy uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego, w tym, czy sprawa ma charakter antymonopolowy; 1a) wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone; 2) wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów; 3) badanie rynku, w tym określenie jego struktury i stopnia koncentracji; 4) wstępne ustalenie istnienia obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji; 5) ustalenie, czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów uzasadniające podjęcie działań określonych w odrębnych ustawach. POSTĘPOWANIE WYJAŚNIAJĄCE OD R. Postępowanie wyjaśniające może poprzedzać wszczęcie postępowania antymonopolowego, postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone lub postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (art. 47 ust. 2 u.o.k.k.).

20 POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O UZNANIE POSTANOWIEŃ WZORCA UMOWY ZA NIEDOZWOLONE Zmiana trybu postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone: do r. abstrakcyjna kontrola postanowień wzorca umowy przeprowadzana była w trybie postępowania sądowego od r. abstrakcyjna kontrola postanowień wzorca umowy należy do właściwości Prezesa UOKiK i dokonywana jest w postępowaniu administracyjnym (art. 99a 99f u.o.k.k.) do spraw, w których przed dniem r. wniesiono powództwo o uznanie postanowień wzorców umów za niedozwolone zastosowanie mają przepisy dotychczasowe.

21 POSTĘPOWANIA PROWADZONE PRZEZ PREZESA UOKIK Tryb wszczęcia postępowania Rodzaj postępowania Z urzędu Na wniosek postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone postępowanie w sprawach nakładania kar pieniężnych postępowanie antymonopolowe w sprawach koncentracji

22 POSTĘPOWANIA PROWADZONE PRZEZ PREZESA UOKIK Podmioty uprawnione do złożenia do Prezesa UOKiK zawiadomienia o podejrzeniu naruszenia u.o.k.k. Rodzaj postępowania postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Podmioty uprawnione każdy (art. 86 ust. 1 u.o.k.k.) każdy, w tym zagraniczna organizacja konsumencka (art. 100 ust. 1 u.o.k.k.) konsument, rzecznik konsumentów, Rzecznik Ubezpieczonych, organizacja konsumencka lub zagraniczna organizacja konsumencka (art. 99a u.o.k.k.)

23 POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O UZNANIE POSTANOWIEŃ WZORCA UMOWY ZA NIEDOZWOLONE Zawiadomienie o podejrzeniu naruszenia zakazu stosowania postanowień niedozwolonych zawiera (art. 99a ust. 2 u.o.k.k.): 1) wskazanie przedsiębiorcy, któremu zarzucane jest stosowanie niedozwolonych postanowień wzorca umowy; 2) opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia; 3) wskazanie postanowienia wzorca umowy naruszającego zakaz, o którym mowa w art. 23a; 4) uprawdopodobnienie naruszenia zakazu określonego w art. 23a; 5) dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie. Zawiadomienie o POK art. 86 ust. 1 u.o.k.k. wymienia przykładowe elementy zawiadomienia Zawiadomienie o NZIK brak wymogów formalnych

24 POSTĘPOWANIA PROWADZONE PRZEZ PREZESA UOKIK Podmioty występujące w postępowaniu prowadzonym przez Prezesa UOKiK Rodzaj postępowania postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję postępowanie antymonopolowe w sprawach kontroli koncentracji postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Podmioty występujące strona, czyli każdy, wobec kogo zostało wszczęte to postępowanie (art. 88 ust. 1 u.o.k.k.) strona, czyli każdy, kto zgłasza zamiar koncentracji (art. 94 ust. 1 u.o.k.k.) strona, czyli każdy, wobec kogo zostało wszczęte to postępowanie (art. 101 ust. 1 u.o.k.k.) 1. strona, czyli każdy, wobec kogo zostało wszczęte to postępowanie (art. 99b ust. 1 u.o.k.k.) 2. podmiot zainteresowany fakultatywnie (art. 99c ust. 1 u.o.k.k.)

25 POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O UZNANIE POSTANOWIEŃ WZORCA UMOWY ZA NIEDOZWOLONE Podmiot zainteresowany: o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w charakterze podmiotu zainteresowanego może ubiegać się podmiot uprawniony do złożenia zawiadomienia o podejrzeniu naruszenia zakazu stosowania postanowień niedozwolonych; Prezes UOKiK może dopuścić do udziału w postępowaniu w charakterze podmiotu zainteresowanego, jeżeli uzna, że udział takiego podmiotu może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy; dopuszczenie lub odmowa dopuszczenia do udziału w postępowaniu w charakterze podmiotu zainteresowanego następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

26 POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O UZNANIE POSTANOWIEŃ WZORCA UMOWY ZA NIEDOZWOLONE Uprawnienia podmiotu zainteresowanego: prawo składania dokumentów i wyjaśnień co do okoliczności sprawy prawo wglądu do akt sprawy, ale udostępniony materiał dowodowy nie zawiera informacji, co do których Prezes UOKiK ograniczył prawo wglądu do materiału dowodowego ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa (art. 69 ust. 5 u.o.k.k.) prawo do informacji o sposobie załatwienia sprawy Prezes UOKiK informuje go o rozstrzygnięciu kończącym. Podmiot zainteresowany nie ma prawa wniesienia odwołania od decyzji!

27 POSTĘPOWANIA PROWADZONE PRZEZ PREZESA UOKIK Czas trwania postępowania Rodzaj postępowania postępowanie wyjaśniające postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję postępowanie antymonopolowe w sprawach kontroli koncentracji postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Czas trwania postępowania do 4 miesięcy, a w sprawie szczególnie skomplikowanej do 5 miesięcy (art. 48 ust. 4 u.o.k.k.) do 5 miesięcy od dnia jego wszczęcia (art. 92 u.o.k.k.) do miesiąca, a w sprawach 1) szczególnie skomplikowanych, 2) co do których istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji w wyniku dokonania koncentracji lub 3) wymagających badania rynku termin zakończenia postępowania ulega przedłużeniu o 4 miesiące (art. 96 ust. 1 i art. 96a ust. 1 u.o.k.k.) do 4 miesięcy, a w sprawie szczególnie skomplikowanej do 5 miesięcy (art. 104 u.o.k.k.) do 4 miesięcy, a w sprawie szczególnie skomplikowanej do 5 miesięcy (art. 99e u.o.k.k.)

28 POSTĘPOWANIA PROWADZONE PRZEZ PREZESA UOKIK Przedawnienie wszczęcia postępowania Rodzaj postępowania postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Termin przedawnienia TAK, jeżeli wymaga tego ochrona konkurencji lub ważny interes konsumentów (art. 90 u.o.k.k.) nie wszczyna się postępowania, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynęły 3 lata (art. 105 u.o.k.k.) zmiana od r. nie wszczyna się postępowania, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano stosowania niedozwolonych postanowień, upłynęły 3 lata (art. 99f u.o.k.k.)

29 POSTĘPOWANIA PROWADZONE PRZEZ PREZESA UOKIK Rygor natychmiastowej wykonalności Rodzaj postępowania postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję postępowanie antymonopolowe w sprawach kontroli koncentracji postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Możliwość nadania rygoru natychmiastowej wykonalności TAK, jeżeli wymaga tego ochrona konkurencji lub ważny interes konsumentów (art. 90 u.o.k.k.) nie dotyczy TAK, jeżeli wymaga tego ważny interes konsumentów (art. 103 u.o.k.k.) TAK, jeżeli wymaga tego ważny interes konsumentów (art. 99d u.o.k.k.)

30 DECYZJE TYMCZASOWE PORÓWNANIE (1) Przesłanka wydania Kiedy wydawana? Czy przed wydaniem decyzji stronie przysługuje prawo do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań? art. 89 u.o.k.k. art. 101a u.o.k.k. od r. uprawdopodobnienie, że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla konkurencji przed zakończeniem postępowania antymonopolowego nie uprawdopodobnienie, że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów przed zakończeniem postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów nie

31 DECYZJE TYMCZASOWE PORÓWNANIE (2) Rodzaj rozstrzygnięcia Czy wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji? Czas na przekazanie przez Prezesa UOKiK odwołania i akt do SOKiK Termin rozpoznania odwołania przez SOKiK art. 89 u.o.k.k. art. 101a u.o.k.k. od r. decyzja nie 10 dni od dnia otrzymania odwołania 2 miesiące od przekazania odwołania przez Prezesa UOKiK decyzja nie 10 dni od dnia otrzymania odwołania 2 miesiące od przekazania odwołania przez Prezesa UOKiK

32 KARY PIENIĘŻNE ZMIANY PO R. (1) Nowe podstawy prawne nałożenia kary pieniężnej: kara pieniężna w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary za naruszenie, choćby nieumyślnie, zakazu stosowania niedozwolonych postanowień we wzorcach umowy (naruszenie zakazu z art. 23a u.o.k.k.) art. 106 ust. 1 pkt 3a u.o.k.k. kara pieniężna w wysokości stanowiącej równowartość do euro, jeżeli przedsiębiorca choćby nieumyślnie nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa UOKiK m.in. na podstawie art. 23c ust. 3 u.o.k.k. (obowiązki nakładane w decyzji zobowiązującej w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone) bądź udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji art. 106 ust. 2 pkt 2 u.o.k.k.

33 KARY PIENIĘŻNE ZMIANY PO R. (2) Nowe podstawy prawne nałożenia kary pieniężnej: kara pieniężna w wysokości stanowiącej równowartość do euro za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu decyzji wydanych na podstawie art. 23b (decyzji o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone), art. 23c ust. 1 (decyzji zobowiązującej w sprawie o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone), art. 89 ust. 1 i 3 (decyzji tymczasowej postępowanie antymonopolowe) oraz 101a ust. 1 i 3 (decyzji tymczasowej postepowanie w sprawach NZIK) lub wyroków sądowych w sprawach niedozwolonych postanowień wzorców umów art. 107 u.o.k.k.

34 MIARKOWANIE WYSOKOŚCI KARY PIENIĘŻNEJ ZMIANY PO R. (1) Nowe okoliczności łagodzące art. 111 ust. 3 u.o.k.k. W przypadku naruszenia zakazu stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów okolicznościami łagodzącymi są w szczególności: a) dobrowolne usunięcie skutków naruszenia, b) zaniechanie stosowania zakazanej praktyki przed wszczęciem postępowania lub niezwłocznie po jego wszczęciu, c) podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub usunięcia jego skutków, d) współpraca z Prezesem UOKiK w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania.

35 MIARKOWANIE WYSOKOŚCI KARY PIENIĘŻNEJ ZMIANY PO R. (2) Nowe okoliczności obciążające art. 111 ust. 4 u.o.k.k. W przypadku naruszenia zakazu stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów okolicznościami obciążającymi są w szczególności: a) znaczny zasięg terytorialny naruszenia lub jego skutków, b) znaczne korzyści uzyskane przez przedsiębiorcę w związku z dokonanym naruszeniem, c) dokonanie uprzednio podobnego naruszenia, d) umyślność naruszenia.

36 OCHRONA KONKURENCJI W UE Autor slajdów: Magdalena Knapp (doktorantka, współprowadzenie zajęć)

37 Prawo ochrony konkurencji w UE Prawo konkurencji reguluje zachowania przedsiębiorców na rynku, Zjawisko konkurencji jako nieodłączny element gospodarki rynkowej, Interes przedsiębiorców vs. interes publiczny, Zrównoważona polityka konkurencji, Wpływ czynników ekonomicznych na prawo konkurencji.

38 Cele prawa konkurencji 1. Stworzenie jednolitego rynku UE bez barier wewnętrznych dla handlu. 2. Zapobieganie zakłóceniu lub ograniczeniu konkurencji, zapewniając optymalne działanie rynku. model konkurencji doskonałej koncepcja dobrobytu i efektywności 3. Ochrona interesu konsumenta. 4. Subsydiarnie w wypełnianiu zadań polityki społecznej, zatrudnienia, środowiska, regionalnej itp.

39 Unijna polityka konkurencji zasadniczy element rynku wewnętrznego Opiera się na następujących działaniach: zwalczaniu karteli, zapobieganiu sytuacji, w której firmy nadużywają dominującej pozycji na rynku rygorystycznej kontroli proponowanych połączeń przedsiębiorstw, kontroli pomocy państwa dla sektorów i przedsiębiorstw.

40 Prawo ochrony konkurencji w UE 1957 r. - Traktat rzymski, wprowadził system chroniący przed zakłóceniami konkurencji na wspólnym rynku 1962 r. uprawnienia KE do prowadzenia dochodzeń w sprawie praktyk zakłócających konkurencję, 1990 r. przyznanie KE uprawnień do podejmowania decyzji w sprawie większych połączeń przedsiębiorstw

41 Prawo ochrony konkurencji w UE Komisja egzekwuje stosowanie unijnych przepisów dotyczących konkurencji wspólnie z krajowymi organami ds. konkurencji, krajowe organy ds. konkurencji istnieją we wszystkich krajach UE współpracują z KE w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji stosują przepisy UE (KE podejmuje działania, gdy praktyki antykonkurencyjne mają wpływ na wymianę handlową między krajami UE) Sądy krajowe również orzekają o zgodności z przepisami unijnego prawa konkurencji,

42 Reguły ochrony konkurencji Zgodnie z przepisami UE przedsiębiorstwa nie mogą: 1) ustalać cen ani dzielić się rynkami między sobą - zakaz porozumień ograniczających konkurencję, 2) nadużywać pozycji dominującej na danym rynku w celu wyeliminowania mniejszych konkurentów, 3) łączyć się, jeżeli taka fuzja umożliwiłaby im przejęcie kontroli nad danym rynkiem - koncentracje przedsiębiorców.

43 Reguły ochrony konkurencji Art. 101 TFUE - zakaz porozumień ograniczających konkurencję Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego Porozumienia antykonkurencyjne - porozumienia między przedsiębiorstwami, które ograniczają konkurencję Wyjątki od zakazu art. 101 ust. 3 TFUE

44 Reguły ochrony konkurencji Art. 102 TFUE - nadużycie pozycji dominującej Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane jest nadużywanie przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującej na rynku wewnętrznym lub na znacznej jego części, w zakresie, w jakim może wpływać na handel między Państwami Członkowskimi. Przedsiębiorcy nie mogą wykorzystywać swojej pozycji rynkowej do narzucania warunków w kontaktach z innymi firmami

45 Koncentracje przedsiębiorców Komisja bada połączenia z udziałem przedsiębiorstw, których obroty przekraczają określone progi Poniżej tych progów połączenia mogą być oceniane przez krajowe organy ds. konkurencji KE może zakazać połączenia przedsiębiorstw albo wyrazić na nie zgodę KE może zastosować środki zaradcze np. zobowiązać do sprzedaży części połączonego przedsiębiorstwa lub wydania licencji na technologię innym podmiotom na rynku

46 Pomoc publiczna Jest to pomoc przyznawana przedsiębiorstwom przez rządy poszczególnych krajów (tzw. pomoc państwa), np. kredyty i dotacje, ulgi podatkowe, udostępnianie po preferencyjnych cenach towarów i usług, Rządy państw członkowskich mają obowiązek zgłaszać KE planowane dotacje i inne formy pomocy przed ich udzieleniem.

47 Pomoc publiczna Wyjątki od reguł dot. pomocy publicznej: przedsiębiorstwa współpracujące nad wspólnymi normami technicznymi dla całego rynku, mniejsze przedsiębiorstwa, które współpracują ze sobą, by skuteczniej konkurować z dużymi przedsiębiorstwami, inicjatywy w dziedzinie badań naukowych i innowacji, projekty w dziedzinie rozwoju regionalnego.

48 Kompetencje KE Komisja Europejska może podjąć działania po stwierdzeniu naruszenia lub zanim do niego dojdzie. 1) zakaz praktyk antykonkurencyjnych, 2) żądanie działań naprawczych, 3) nałożenie grzywny, 4) podejmowanie decyzji w sprawie połączeń przedsiębiorstw.

49 Kompetencje KE Decyzje KE są prawnie wiążące dla przedsiębiorców i organów krajowych, które dopuszczą się naruszenia przepisów, od decyzji KE można odwołać się do Trybunału Sprawiedliwości UE, Microsoft decyzja w sprawie nadużycia pozycji dominującej, producenci monitorów kineskopowych decyzja w sprawie porozumień antykonkurencyjnych, Ryanair decyzja w sprawie koncentracji przedsiębiorców

50 Kompetencje KE Komisja może prowadzić dochodzenia w sprawie praktyk potencjalnie zakłócających konkurencję. W ramach inspekcji jej urzędnicy mają prawo m.in.: wejść do budynków firmy, na teren jej zakładów oraz do firmowych środków transportu, skontrolować księgi firmy i inne formy zapisu prowadzonej działalności pobrać lub uzyskać w dowolnej postaci kopie lub wyciągi z tych ksiąg i innych form zapisu działalności,

51 TEMATYKA WYKŁADU Wspólne reguły konkurencji UE (cz. 1 Porozumienia ograniczające konkurencję) [slajdy: A. Piszcz]

52 Artykuł 101 TFUE (dawny artykuł 81 TWE) 1. Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie porozumienia [3] między przedsiębiorstwami, [1] wszelkie decyzje [4] związków przedsiębiorstw [2] i wszelkie praktyki uzgodnione, [5] które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi [8] i których celem lub skutkiem [7] jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego ( )

53 [1] PRZEDSIĘBIORSTWO Sprawa C-189/02 - Pojęcie przedsiębiorstwa w prawie konkurencji obejmuje każdą jednostkę wykonującą działalność gospodarczą niezależnie od jej formy prawnej i sposobu finansowania. Nie wymaga ono posiadania osobowości prawnej przez daną jednostkę gospodarczą. Np. C-41/90 publiczna agencja pracy zajmująca się pośrednictwem pracy Np. C-35/96 agenci celni Np. C-309/99 członkowie adwokatury Np. C-180/98 specjaliści medyczni pracujący na własny rachunek Wg orzecznictwa TS przedsiębiorstwami w rozumieniu art. 101 TFUE nie są: - organizacje uczestniczące w zarządzaniu publicznym systemem zabezpieczenia społecznego (C-159/91), - spółki powiązane (48/69) artykuł [85] Traktatu nie dotyczy porozumień lub praktyk uzgodnionych pomiędzy przedsiębiorstwami należącymi do tego samego koncernu i posiadającymi status przedsiębiorstwa dominującego i zależnego, jeżeli przedsiębiorstwa te tworzą jednostkę gospodarczą, w ramach której przedsiębiorstwo zależne nie cieszy się rzeczywistą swobodą decydowania o swych działaniach na rynku, i jeżeli te porozumienia lub praktyki dotyczą jedynie wewnętrznej alokacji zadań pomiędzy tymi przedsiębiorstwami ; - gminy występujące w charakterze organów władzy publicznej (wyrok TS z , Corinne Bodson v. Pompes funebres des régions libérées SA).

54 [2] ZWIĄZEK PRZEDSIĘBIORSTW wyrok SPI Z , T-193/02, Laurent Piau v. Komisja Wspólnot Europejskich: Związki krajowe zrzeszające kluby piłki nożnej, dla których uprawianie piłki nożnej stanowi działalność gospodarczą i które są wobec powyższego przedsiębiorstwami w rozumieniu [art. 81 TWE] stanowią związki przedsiębiorstw w rozumieniu tego przepisu. [3] POROZUMIENIA T-141/89 wyrażenie wspólnej intencji zachowywania się na rynku w pewien sposób 45/69, 41/69, T-141/89 umowy dżentelmeńskie (gentlemen's agreements) 243/83, 51/75 zachowania paralelne kontynuowane po rozwiązaniu/wygaśnięciu umowy Rodzaje porozumień: - wertykalne (pionowe) pomiędzy sprzedawcą hurtowym a detalicznym (między producentem surowca a producentem wyrobu gotowego); - KARTELE / horyzontalne (poziome) między przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność na tym samym szczeblu obrotu. BARDZIEJ SZKODLIWE, BO ZAWIERANE MIĘDZY KONKURENTAMI, KTÓRZY Z ZAŁOŻENIA MAJĄ RYWALIZOWAC ZE SOBĄ; SUROWIEJ KARANE

55 [4] DECYZJE ZWIĄZKÓW PRZEDSIĘBIORSTW C-309/99 - uchwała dotycząca współpracy między członkami adwokatury i członkami innych wolnych zawodów, przyjęta przez instytucję taką jak adwokatura, musi być uznana za decyzję przyjętą przez związek przedsiębiorstw w znaczeniu [art. 85 ust. 1] Traktatu. 45/85, 209/78 rekomendacje [5] PRAKTYKI UZGODNIONE uzewnętrznione zetknięcie się jednostronnych oświadczeń woli przedsiębiorstw zmierzających do wywarcia wpływu na innych uczestników rynku (48/69, 40/73). Pojęcie "praktyki uzgodnionej" odnosi się do rodzaju koordynacji pomiędzy przedsiębiorstwami, która, bez osiągnięcia etapu zawarcia tzw. właściwego porozumienia, świadomie zastępuje ryzyko konkurencji rzeczywistą współpracą pomiędzy tymi przedsiębiorstwami prowadzącą do powstania warunków konkurencji, które nie odpowiadają normalnym warunkom rynkowym, przy uwzględnieniu charakteru produktów, znaczenia oraz liczby przedsiębiorstw, jak i rozmiaru i natury wskazanego rynku. Taka rzeczywista współpraca sprowadza się do uzgodnionej praktyki zwłaszcza wówczas, gdy umożliwia zainteresowanym osobom konsolidację osiągniętych pozycji ze szkodą dla skutecznej swobody przepływu dóbr na wspólnym rynku oraz ze szkodą dla swobody konsumentów przy wyborze swych dostawców.

56 C-7/95 uzgodnionej praktyki nie ma, gdy przedsiębiorstwa działają niezależnie od siebie; wymóg niezależności nie pozbawia ich prawa inteligentnego dostosowywania się do postępowania ich konkurentów; wymiana informacji pomiędzy konkurentami (jeśli spełnia pewne warunki) redukuje albo usuwa wszelką niepewność co do działania rynku T-25/95 (Cimenteries CBR i inni v. Komisja) Pojęcie uzgodnionych praktyk zakłada istnienie wzajemnych kontaktów. Ten warunek wzajemności jest spełniony, jeśli ujawnienie przez jednego konkurenta innemu przyszłych zamiarów lub zachowania na rynku było poszukiwane, bądź przynajmniej zaakceptowane, przez innego konkurenta. Tak samo jest jeśli spotkanie, podczas którego strona została poinformowana przez konkurenta o jego zamiarach lub przyszłym zachowaniu, zostało zainicjowane przez tę stronę i z jej sprawozdania ze spotkania jasno wynika, iż nie wyraziła żadnych zastrzeżeń ani sprzeciwów w momencie, gdy konkurent informował o swoich zamiarach. W takich okolicznościach, stanowisko tej strony na spotkaniu nie może zostać ograniczone do czysto biernej roli odbiorcy informacji, jaką jej konkurent w jednostronny sposób zdecydował się jej powierzyć, bez jakichkolwiek o to zabiegów. C-89/85 kryteria koordynacji i kooperacji, cechujące uzgodnione praktyki, nie są spełnione w przypadku ogłoszeń o cenach, dokonywanych wobec nabywców

57 [6] Zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego zapobieżenie = eliminacja, zapobieżenie powstaniu lub rozwinięciu; ma miejsce, gdy zmawia się znacząca część / całość rynku ograniczenie = gdy zmawia się tylko część rynku, albo znacząca część / całość, ale pozostawiają sobie pewną swobodę decyzyjną [7] CEL LUB SKUTEK możliwości: - stronom udało się osiągnąć zamierzony skutek (i cel, i skutek), - tylko cel, a nie udało się osiągnąć skutku (tak np. T-77/92); - tylko skutek, gdyż strony nie miały takiego zamiaru. T-143/89 problem włoskiej wersji językowej Traktatu

58 [8] WPŁYW NA HANDEL MIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI wywołanie transgranicznych skutków antykonkurencyjnych też gdy skutki praktyki obejmują tylko obszar jednego z państw członkowskich 56/64 Pojęcie "porozumień..., które mogą mieć wpływ na handel pomiędzy Państwami Członkowskimi" zmierza do określenia, w prawie kartelowym, granicy pomiędzy obszarami odpowiednio regulowanymi przez prawo wspólnotowe lub prawo krajowe. W związku z tym szczególnie ważne jest, czy porozumienie takie może przedstawiać zagrożenie, zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie, rzeczywiste i potencjalne, dla swobody handlu pomiędzy Państwami Członkowskimi w sposób, który może zaszkodzić osiągnięciu celów jednego rynku pomiędzy Państwami. Tym samym okoliczność, iż porozumienie pobudza wzrost, nawet znaczący, natężenia handlu pomiędzy Państwami, nie jest wystarczająca, by wykluczyć, iż porozumienie takie nie może "wpływać" na handel w rozumieniu [art. 85 Traktatu EWG]. 19/77 Zakazując porozumień, które mogą wpływać na handel pomiędzy Państwami Członkowskimi i których celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji, [art. 85 ust. 1] Traktatu nie wymaga udowodnienia, iż takie porozumienia w rzeczywistości znacząco wpłynęły na taki handel, czego wykazanie dla celów prawnych byłoby ponadto trudne w większości przypadków, lecz jedynie wymaga wykazania, iż takie porozumienia są w stanie wywrzeć taki skutek. Handel nie tylko wymiana towarów, ale też usług i in. transgraniczne czynności o charakterze gospodarczym

59 Odczuwalność: /obwieszczenie Dz. U. WE z r., C 368, s. 13 łączny udział 5% w rynku oraz łączny obrót dot. towarów objętych por. max. 40 mln Eur/ reguła NAAT, No Appreciable Affectation on Trade / domniemanie wzruszalne, ale KE z reguły nie wszczyna postępowania / też małe i średnie przedsiębiorstwa porozumienia wywierające wpływ w sposób nieodczuwalny / bagatelne / de minimis Rynek relewantny (właściwy): - produktowy (asortymentowy) rynek określonych dóbr lub usług (substytutów); o przynależności do tego samego rynku asortymentowego decyduje krzyżowa elastyczność cenowa popytu pomiędzy danymi towarami / usługami (np. różne rynki to kawa i herbata gdy kawa drożeje, nie wzrasta popyt na herbatę przykład: rynek małych sklepów spożywczych, supermarketów, hipermarketów. WĄSKO! - geograficzny (terytorialny) obszar, na którym dane przedsiębiorstwa uczestniczą w podaży i popycie na produkty lub usługi, na którym warunki konkurencji są wystarczająco jednorodne oraz który może zostać odróżniony od sąsiadujących obszarów ze względu na to, że warunki konkurencji na tym obszarze znacznie się różnią (obwieszczenie KE Dz. Urz. WE z r., C 372, s.5) rynek UE, rynek krajowy, rynek regionalny

60 POSZCZEGÓLNE PRAKTYKI: ( ) w szczególności te, które polegają na: a) ustalaniu w sposób bezpośredni lub pośredni cen zakupu lub sprzedaży albo innych warunków transakcji; [1] b) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji; [2] c) podziale rynków lub źródeł zaopatrzenia; [3] d) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji; lub [4] e) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów. [5]

61 [1A] POROZUMIENIA CENOWE: hard-core restrictions, wyłaczone z porozumień bagatelnych horyzontalne / wertykalne (łagodniej traktowane) dot. ustalania ceny max. (łagodniej traktowane), minimalnej lub sztywnej np. decyzja związku wydawców określająca warunki sprzedaży książek wg cen z góry ustalonych T-66/89 np. wprowadzenie systemu podwójnych cen, innych w kraju (niższych), innych dla towarów przeznaczonych na export 30/78 pośrednie ustalanie cen - osiągnięcie przez strony porozumienia co do czynników wpływających na wysokość ceny, np. ograniczenia w zakresie udzielania rabatów, ustalenia zasad kalkulacji cen (np. stawek za roboczogodzinę), czy też terminów płatności itp. wyrok TS z , 8/72, Vereeniging van Cementhandelaren v. Komisja: Ustalanie cen, nawet tych, które zaledwie stanowią ceny docelowe, wpływa na konkurencję, ponieważ takie ceny docelowe umożliwiają wszystkim uczestnikom kartelu przewidzenie w zasadnie prawdopodobnym stopniu, jaka będzie polityka cenowa realizowana przez ich konkurentów.

62 [1B] POROZUMIENIA CO DO INNYCH WARUNKÓW TRANSAKCJI: np. gwarancji jakości sposobów transportu warunków wprowadzania towarów na rynek eliminujące podwykonawców wprowadzenie w regulaminach targów czasowego zakazu dla uczestniku targów brania udziału w konkurencyjnych imprezach [2] POROZUMIENIA KONTYNGENTOWE np. polegające na: - ograniczaniu produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji, TYPOWE - kontrolowaniu produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji hard-core restrictions, wyłączone z porozumień bagatelnych

63 [3] POROZUMIENIA PODZIAŁOWE wg kryterium: - terytorialnego (zakaz wykroczenia poza dane terytorium / wyłączność na nim) np. kartele eksportowe / importowe; T-25/95 umowa między europejskimi producentami cementu, mająca na celu poszanowanie rodzimych rynków (zakazująca exportu na obszarze Europy); TRAKTOWANE SUROWIEJ - podmiotowego wyznaczenie kontrahentów, o których strony nie konkurują, np. porozumienia o wyłącznej sprzedaży / wyłącznych zakupach, o system selektywnej dystrybucji (łagodniej traktowane; sprzedawca zobowiązuje się do sprzedaży tylko na rzecz określonych dystrybutorów, a oni nie odsprzedawać nieautoryzowanym dystrybutorom) - mieszanego, terytorialno-podmiotowego; - asortymentowego (produktowego) wyznaczenie produktów, jakie znajdą się w ofercie stron horyzontalne / wertykalne hard-core restrictions, wyłączone z porozumień bagatelnych ale wertykalne mogą spełniać przesłanki z art. 101(3) TFUE; też niektóre z nich podlegają wyłączeniu grupowemu

64 [4] POROZUMIENIA DYSKRYMINACYJNE stosowanie wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzanie im przez to niekorzystnych warunków konkurencji równoważne nie są sprzedaż detaliczna i hurtowa; w kraju i za granicę, gdy uzasadniają to podatki, parytety walutowe, niektóre elementy kosztów, cła NIE DOT. JEDNOSTRONNIE STOSOWANEJ (INDYWIDUALNEJ) STRATEGII DZIAŁANIA NA RYNKU (WOLNOŚĆ GOSP.!), CHYBA ŻE MAMY DO CZYNIENIA Z DOMINANTEM ZAKAZANA DYSKRYMINACJA ZBIOROWA, BĘDĄCA WYNIKIEM SKOORDYNOWANEGO DZIAŁANIA PRZEDS. [5] POROZUMIENIA WIĄZANE np. usługa przewozu, umowa ubezpieczenia a umowa kredytu (2 różne przypadki inaczej w tę, inaczej z powrotem) NIE DOT. JEDNOSTRONNIE STOSOWANYCH (swoboda umów, wolność gosp.), CHYBA ŻE MAMY DO CZYNIENIA Z DOMINANTEM

65 TZW. REGUŁA ROZSĄDKU badanie, czy korzyści z porozumienia (OBIEKTYWNE! ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY MIĘDZY KORZYŚCIAMI A POROZUMIENIEM) co najmniej równoważą się z negatywnym wpływem praktyki na konkurencję Artykuł 101 ust. 3 TFUE. Jednakże postanowienia ustępu 1 mogą zostać uznane za nie mające zastosowania do: - każdego porozumienia lub kategorii porozumień między przedsiębiorstwami; - każdej decyzji lub kategorii decyzji związków przedsiębiorstw; oraz - każdej praktyki uzgodnionej lub kategorii praktyk uzgodnionych; które przyczyniają się do polepszenia produkcji lub dystrybucji produktów bądź do popierania postępu technicznego lub gospodarczego, [1] przy zastrzeżeniu dla użytkowników słusznej części zysku, który z tego wynika, [2] WARUNKI POZYTYWNE oraz bez: WARUNKI NEGATYWNE a) nakładania na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów; [3] b) dawania przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części danych produktów. [4] MAJĄ BYĆ SPEŁNIONE ŁĄCZNIE! STANOWIĄ KATALOG ZAMKNIĘTY! MOGĄ WYSTĄPIĆ PÓŹNIEJ NIŻ SKUTKI ANTYKONKURENCYJNE ZWROTY NIEDOOKREŚLONE wytyczne Komisji!

66 [1] Polepszenie produkcji lub dystrybucji produktów, popieranie postępu technicznego lub gospodarczego obniżenie kosztów produkcji oraz unowocześnienie technologii produkcji / poprawa jakości towarów; poszerzenie oferty produkcyjnej przez wprowadzenie na rynek nowych produktów lub przez zwiększenie liczby punktów sprzedaży; zracjonalizowanie dystrybucji towarów (np. przez utworzenie własnych sieci dystrybucji); otwarcie nowych rynków zbytu i in. [2] Zapewnienie użytkownikom słusznej części zysku, który z tego wynika UŻYTKOWNIK nie tylko konsument, też przedsiębiorca nabywający w celu odprzedaży, dystrybutor Np. koszty wytwarzania spadły o 30%, a ceny tylko o 10% (czyli też mniejsza część korzyści); Może być też tak, że ceny wzrosną, ale i jakość wzrośnie [3] Brak nakładania na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów ZASADA PROPORCJONALNOŚCI - najpierw bada się, czy dla osiągnięcia korzyści jest niezbędne dane porozumienie; CZY BYŁY WYKONALNE Z GOSP. PUNKTU WIDZENIA (REALNE) MNIEJ RESTRYKCYJNE ALTERNATYWY -później bada się, czy niezbędne są poszczególne postanowienia tego porozumienia [4] Niedawanie przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części danych produktów

67 ZWOLNIENIA GRUPOWE (GRUPOWE ROZPORZĄDZENIA ZWALNIAJĄCE) - niektóre kategorie porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych, - niektóre grupy wertykalnych porozumień i praktyk uzgodnionych w sektorze pojazdów mechanicznych, - niektóre grupy porozumień specjalizacyjnych, - niektóre grupy porozumień badawczo-rozwojowych, - niektóre kategorie porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych w sektorze ubezpieczeń, - niektóre kategorie porozumień o transferze technologii. Przedsiębiorstwo ma pewność, że porozumienie nie jest zakazane. Art. 101(3) TFUE stosuje się bezpośrednio = Komisja, NCA, sądy eur. i krajowe, przedsiębiorcy SAMOOCENA (wcześniej był wymóg uzyskania konstytutywnej decyzji Komisji, czekało się nawet ok. 3 lat) Najpierw sprawdzamy, czy praktyka podpada pod art. 101(1) TFUE (bagatelność, grupowe rozporządzenia zwalniające) TAK sprawdzamy art. 101(3) TFUE Sięgamy do decyzji Komisji, wyroków sądów UE ew. możemy wystąpić do Komisji z prośbą o wydanie nieformalnej (niewiążącej) porady (informal guidance) ryzyko Komisja nie uwzględnia zapytań o charakterze hipotetycznym, a jednocześnie może wszcząć przeciwko nam postępowanie

68 SKUTKI: ART. 101(2) CYWILNOPRAWNE nieważność ex lege, ex tunc, uwzględniana z urzędu DOT. TYLKO CZYNNOŚCI PRAWNYCH Nie zawsze całe porozumienie / tzw. klauzule salwatoryjne ADMINISTRACYJNOPRAWNE decyzje, grzywny

69 TEMATYKA WYKŁADU Wspólne reguły konkurencji UE (cz. 2 Zakaz nadużywania pozycji dominującej)

70 Artykuł 102 TFUE (dawny artykuł 82 TWE) Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane jest nadużywanie [5] przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw [2] pozycji dominującej [1] na rynku wewnętrznym lub na znacznej jego części, [3] w zakresie, w jakim może wpływać na handel między Państwami Członkowskimi [4]

71 [1] POZYCJA DOMINUJĄCA Brak definicji legalnej (w PL jest!) KRYTERIA POZYCJI DOMINUJĄCEJ: wielkość udziału danego przedsiębiorstwa w rynku brak w przepisach; w PL domniemanie wzruszalne 40% czy na rynku jest monopol: prawny/legalny/ustawowy, faktyczny wielkość udziału w rynku konkurentów danego przedsiębiorstwa nawet gdy ktoś ma 30%, może być uznany za dominanta, gdy jego konkurenci mają nie więcej niż po kilka % inne wysoki stopień integracji wertykalnej, wizerunek, silna indywidualizacja towarów przez reklamę PRZYCZYNY UZYSKANIA POZYCJI DOMINUJĄCEJ: obowiązujące prawo koncentracja monopol naturalny zmiany struktury rynku wyjście innego przedsiębiorstwa z rynku (likwidacja, upadłość, zmiana branży)

72 [2] JEDNO v WIĘCEJ PRZEDSIĘBIORSTW (def. tak samo jak na gruncie art. 101 TFUE) co do zasady chodzi tu o jednostronne zachowanie przedsiębiorstwa KOLEKTYWNA POZYCJA DOMINUJĄCA: gdy przedsiębiorstwa są prawnie samodzielne (formalnie niezależne) lecz połączone więzami ekonomicznymi wyrok TS z , C-395/96: ( ) pozycja dominująca może być utrzymywana przez dwa lub więcej podmiotów gospodarczych, prawnie niezależnych od siebie, pod warunkiem że z gospodarczego punktu widzenia występują lub działają wspólnie na danym rynku jako podmiot zbiorowy. W taki sposób należy rozumieć zbiorową pozycję dominującą. [3] NA RYNKU WEWNĘTRZNYM LUB NA ZNACZNEJ JEGO CZĘŚCI Art. 101 TFUE mówił tylko o rynku wewnętrznym! wyrok TS z , 40/73: Dla celów określenia, czy dany obszar jest wystarczająco duży, aby stanowić "znaczną część wspólnego rynku" w rozumieniu art. [86 Traktatu EWG], muszą zostać wzięte pod uwagę charakter oraz rozmiary produkcji oraz konsumpcji wskazanego produktu, jak i zwyczaje i możliwości gospodarcze sprzedawców i nabywców.

73 [4] WPŁYW NA HANDEL MIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI (tak samo jak na gruncie art. 101 TFUE) [5] NADUŻYCIE POZYCJI DOMINUJĄCEJ Uzyskanie / posiadanie pozycji dominującej nie jest zakazane Nadużywanie nie jest zdefiniowane wyrok SPI z , T-24/93: W przypadku, gdy jedno lub więcej przedsiębiorstw zajmujących pozycję dominującą rzeczywiście wdraża praktykę, której celem jest usunięcie konkurenta, okoliczność, iż zamierzony skutek nie został osiągnięty, nie wystarcza dla uniknięcia uznania praktyki za nadużycie pozycji dominującej w rozumieniu art. [86] Traktatu.

74 POSZCZEGÓLNE PRAKTYKI: Nadużywanie takie może polegać w szczególności na: a) narzucaniu w sposób bezpośredni lub pośredni niesłusznych cen zakupu lub sprzedaży ; PRAKTYKI EKSPLOATACYJNE np. tzw. skrośne subsydiowanie polega na finansowaniu ("subsydiowaniu") przez przedsiębiorstwo działalności prowadzonej na jednym z rynków (niezdominowanym) [a na którym stosuje ono np. rażąco niskie ceny celem eliminacji z niego konkurentów] z zysków, które uzyskuje z działalności na rynku zdominowanym (nierzadko przez stosowanie wygórowanych cen) stosowanie rażąco niskich cen celem wyeliminowania konkurencji = stosowanie tzw. "drapieżnych cen" [predatory pricing] Stosowania cen poniżej kosztów nie uzasadnia otrzymywanie pomocy publicznej a) albo innych niesłusznych warunków transakcji np. odległych terminów płatności, gdy jest to dominant po stronie zakupu gwarancji jakości sposobów transportu

75 b) ograniczaniu produkcji, rynków lub rozwoju technicznego ze szkodą dla konsumentów; PRAKTYKI ANTYKONKURENCYJNE / EKSPLOATACYJNE np. tzw. sztuczne redukowanie podaży np. zaniechanie produkcji części zamiennych do starego produktu, by zmusić do kupna nowego c) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji; PRAKTYKI ANTYKONKURENCYJNE nie są to praktyki antykonsumenckie wyrok TS z , 85/76: rabaty za wierność Ale co do zasady dopuszczalne rabaty ilościowe

76 d) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów. [TYING] PRAKTYKI ANTYKONKURENCYJNE zobowiązanie dodatkowe jest z innego rynku, np. Microsoft dominant na rynku systemów operacyjnych komputerów typu PC, który związał z Windowsem odtwarzacz multimedialny MediaPlayer nie można go było usunąć z systemu, przez co konsument pozbawiony był wyboru; konkurentów eliminowało to z rynku. Microsoft nie zdołał uzasadnić i obronić praktyki. *** Praktyki nienazwane np. odmowa kontraktowania nie dot. sytuacji, gdy kontrahent nie płacił albo nie jest wiarygodny finansowo. SWOBODA UMÓW! odmowa dostępu do urządzeń kluczowych (ESSENTIAL FACILITIES) nadużycie prawa do sądu

77 Zakaz z art. 102 TFUE jest bezwzględny, bezpośrednio stosowany, obowiązujący ex lege NADUŻYWANIE POZYCJI DOMINUJĄCEJ NIGDY NIE PRZYNOSI KORZYŚCI EKONOMICZNO-SPOŁECZNYCH! REGUŁY ROZSĄDKU NIE STOSUJE SIĘ. wyrok SPI z , T-51/89, Tetra Pak Rausing SA v. Komisja Wspólnot Europejskich: Zarówno z brzmienia art. 85 ust. 3, jak i z ogólnej konstrukcji art. 85 i 86 wynika, iż przyznanie wyłączenia, czy to indywidualnego, czy grupowego, na podstawie art. 85 ust. 3 nie może znosić stosowania zakazu przewidzianego w art. 86. Podczas gdy stosowanie art. 85 obejmuje dwa etapy - etap uznania, iż art. 85 ust. 1 został naruszony, za którym następuje, gdy to stosowne, etap wyłączenia stosowania tego zakazu, jeżeli przedmiotowe porozumienie, decyzja lub praktyka uzgodniona spełnia warunki przewidziane w art. 85 ust. 3 - art. 86, ze względu na swój przedmiot (nadużycie), wyklucza stosowanie jakichkolwiek wyłączeń spod zakazu ustanowionego na mocy tego artykułu. UWAGA! DANE ZACHOWANIE MOŻE PODPADAĆ I POD ART. 101, I POD ART. 102 TFUE (KOLEKTYWNA POZYCJA DOMINUJĄCA) skutki naruszenia zakazu z art. 102 TFUE decyzje, kary, nie ma sankcji nieważności (czyli inaczej niż w PL i niż w art. 101 TFUE)

78 Ochrona konsumenta w Polsce wybrane zagadnienia Slajdy przygotowała: mgr Paulina Korycińska-Rządca

79 Źródła prawa ochrony konsumenta w Polsce W Polsce regulacje chroniące prawa konsumenta zawarte są w takich aktach prawnych jak: ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, zakaz stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów) ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (obowiązki przedsiębiorcy wobec konsumenta, umowy zawierane na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, umowy dotyczące usług finansowych zawierane na odległość) ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, sprzedaż konsumencka)

80 Źródła prawa ochrony konsumenta w Polsce ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności oraz ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku

81 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce usługi finansowe Najważniejsze zmiany w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim: obowiązek niezwłocznego zwrotu konsumentowi opłat i innych kosztów uiszczonych przez konsumenta przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki, w przypadku gdy umowa o kredyt konsumencki nie została zawarta lub kwota kredytu nie została wypłacona przez kredytodawcę w terminie wskazanym w umowie (art. 28a ustawy) od dnia 11 października 2015 r. wprowadzenie obowiązku zachowania przez instytucje pożyczkowe i osoby w nich zatrudnione, bez względu na podstawę zatrudnienia, w tajemnicy informacji stanowiących tajemnicę bankową, i obowiązku ich przetwarzania takich informacji wyłącznie w celu oceny zdolności kredytowej konsumenta i analizy ryzyka kredytowego (art. 59c ustawy) od dnia 11 października 2015 r. wprowadzenie maksymalnej wysokości opłat i odsetek z tytułu zaległości w spłacie kredytu: w przypadku gdy łączna wysokość opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu oraz odsetek za opóźnienie naliczonych konsumentowi przekracza kwotę odpowiadającą kwocie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art Kodeksu cywilnego, obliczonych od kwoty zaległości w spłacie kredytu, należnych na dzień pobrania tych opłat lub odsetek, należy się tylko kwota opłat i odsetek odpowiadająca kwocie tych odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 33a ustawy) od dnia 11 marca 2016 r.

82 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Przepisy o systemach oceny zgodności mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów. Aspekty związane z systemem oceny zgodności regulowane są w Polsce przez: ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (określa podstawowe zasady dokonywania oceny zgodności wyrobów z wymaganiami, stosowana do 11 grup produktowych, m.in. środków ochrony indywidualnej, maszyn, wyrobów aerozolowych, sprzętu elektrycznego i elektronicznego w zakresie ograniczenia stosowania niektórych substancji niebezpiecznych) ustawę z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (wprowadza jednolity system oceny zgodności produktów z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa) weszła w życie w dniu 20 kwietnia 2016 r.

83 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Ustawa o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku z 2016 r. wprowadza jednolity system oceny zgodności produktów z wymaganiami: obowiązek oznaczania wyrobów znakiem CE, który jest podstawowym oznaczeniem systemu oceny zgodności; wprowadza dwa domniemania: - że wyrób, na którym umieszczono oznakowanie CE, a w przypadku przyrządów pomiarowych także dodatkowe oznakowanie metrologiczne, i dla którego sporządzono dokumentację potwierdzającą spełnienie wymagań, jest zgodny z wymaganiami określonymi w obowiązujących przepisach (art. 9 ustawy) - że wyrób spełnia określone wymagania, jeżeli jest zgodny z postanowieniami norm zharmonizowanych, ich częściami lub dokumentami (art. 10 ust. 1 ustawy).

84 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Wyroby wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku muszą spełniać wymagania (art. 5 ustawy o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku z 2016 r.). W tym celu ustawa nakłada obowiązki związane z bezpieczeństwem produktów na producentów, importerów oraz dystrybutorów wprowadzających do obrotu wyroby podlegające obowiązkowej ocenie zgodności.

85 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Obowiązki producenta określa art. 13 ustawy z 2016 r., są to m.in.: zapewnienie, żeby wyrób został zaprojektowany i wytworzony zgodnie z wymaganiami; przeprowadzenie lub zlecenie przeprowadzenie procedury oceny zgodności; sporządzenie deklaracji zgodności i umieszczenie oznakowanie CE; dołączenie do wyrobu instrukcji, informacji, w tym dotyczące bezpieczeństwa użytkowania oraz, jeżeli jest to wymagane, kopii deklaracji zgodności i etykiety, sporządzonych w języku polskim w sposób jasny, zrozumiały i czytelny; niezwłoczne podjęcie działań w celu zapewnienia zgodności wyrobu, jego wycofania z obrotu lub odzyskania - w przypadku zaistnienia uzasadnionego podejrzenia, że jest on niezgodny z wymaganiami; niezwłoczne informowanie właściwego organu nadzoru rynku oraz właściwych organów nadzoru rynku państw członkowskich UE, a także państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w których wyrób został udostępniony, o stwarzanym przez niego zagrożeniu, podając szczegółowe informacje, dotyczące w szczególności niezgodności z wymaganiami i podjętych działań.

86 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności System nadzoru rynku System nadzoru rynku tworzą organy nadzoru rynku oraz organy celne. Organy nadzoru rynku wymienione są w przepisach art. 58 ust. 2 i 3 ustawy, są to m.in.: wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej; inspektorzy pracy; Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej; wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego; Prezes UOKiK; organy nadzoru budowlanego.

87 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Rejestr wyrobów niezgodnych z wymaganiami lub stwarzających zagrożenie (art. 61) Prezes UOKiK prowadzi rejestr wyrobów niezgodnych z wymaganiami lub stwarzających zagrożenie, w którym gromadzone w szczególności: 1) dane umożliwiające identyfikację wyrobu; 2) informacje o: a) rodzaju i zakresie niezgodności wyrobu z wymaganiami lub zagrożeniu, jakie może stwarzać, b) środkach, jakie zastosowano w odniesieniu do wyrobu. Informacje zawarte w rejestrze są publicznie dostępne.

88 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Nowy system kar Ustawa o systemach oceny zgodności z 2016 r. wprowadza nowy system kar za wprowadzanie do obrotu wyrobów niezgodnych z wymaganiami. Dotychczas wprowadzenie do obrotu wyrobów niezgodnych z wymaganiami zagrożone było grzywną. Nowa ustawa przewiduje zamiast sankcji karnych odpowiedzialność administracyjnoprawną. Kary pieniężne nakłada w drodze decyzji administracyjnej. Termin zapłaty kary pieniężnej wynosi 30 dni od dnia kiedy decyzja stała się ostateczna (art. 98 ust. 1).

89 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Przykładowe kary administracyjne: kara pieniężna w wysokości do zł na producenta albo importera albo instalatora za wprowadzenie do obrotu lub oddanie do użytku wyrobu niezgodnego z wymaganiami (art. 88 ustawy o systemach oceny zgodności z 2016 r.) kara pieniężna w wysokości do zł na producenta albo importera albo instalatora za wprowadzenie do obrotu lub oddanie do użytku wyrobu podlegającego oznakowaniu CE albo na dystrybutora który udostępnia na rynku taki wyrób, bez tego oznakowania (art. 89 ustawy o systemach oceny zgodności z 2016 r.).

90 Ostatnie zmiany w ochronie konsumenta w Polsce systemy oceny zgodności Przedawnienie wszczęcia postępowania: Nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, jeżeli od dnia popełnienia czynu upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym czyn został popełniony (art. 98 ust. 3 ustawy o systemach oceny zgodności z 2016 r.). Przedawnienie pobierania kary pieniężnej: Kary pieniężnej nie pobiera się po upływie 3 lat od dnia wydania ostatecznej decyzji o nałożeniu kary (art. 98 ust. 4 ustawy o systemach oceny zgodności z 2016 r.).

91 Ochrona konsumentów w prawie UE Slajdy: A. Piszcz