Informator edukacyjny

Transkrypt

1 Informator edukacyjny Muzeum Pałacu w Wilanowie rok szkolny 2012 /2013

2 Informator edukacyjny Muzeum Pałacu w Wilanowie rok szkolny 2012 /2013

3 Szanowni Państwo, oddajemy w Państwa ręce informator edukacyjny Muzeum Pałacu w Wilanowie na rok szkolny 2012/2013. Znajdują się w nim informacje o zajęciach, warsztatach, spotkaniach, konkursach oraz wszystkich projektach edukacyjnych organizowanych przez muzeum. Pałac króla Jana III Sobieskiego to miejsce, gdzie kultura spotyka się z naturą, dlatego tematyka zajęć łączy te dwa obszary, które w XVII wieku były nierozdzielne. Historia, sztuka, obyczaje, przyroda opowiadamy o tym z prawdziwym zapałem, przedstawiając dzieje pałacu i losy jego mieszkańców. Król Jan III nie bez przyczyny wybrał to miejsce na swoją rezydencję i jak głosi tradycja spędzał tu czas z prawdziwą przyjemnością. W wilanowskim muzeum zajęcia prowadzone są przez kompetentnych edukatorów. W czasie spotkań wchodzimy w dialog z dziećmi i młodzieżą, wspólnie przeżywamy wizytę w muzeum i odkrywamy piękno letniej rezydencji króla Sarmaty. Muzeum Pałac w Wilanowie jest otwarte i dostępne dla wszystkich. Systematycznie wzbogacamy ofertę edukacyjną o zajęcia dla osób niepełnosprawnych. Na naszym wortalu wiedzy znajdą Państwo bogaty program e-learningowy oraz artykuły popularnonaukowe dla tych, którzy nie mogą dotrzeć do pałacu osobiście. Zapraszamy Państwa do Muzeum Pałacu w Wilanowie! Liczymy na spotkanie, podczas którego razem będziemy mogli odkryć to niezwykłe miejsce.

4 Przedszkola 5 Kultura S P O T K A N I A M U Z E A L N E Królewska rodzina 4 6 lat Kim byli członkowie królewskiej rodziny, która zamieszkiwała w pałacu w Wilanowie latem? Skąd wiemy, że dane pomieszczenie należało do króla lub królowej? W trakcie spaceru po najstarszej części pałacu poznamy wszystkich członków rodziny królewskiej oraz rozszyfrujemy zabawne przezwiska nadane królewnie i królewiczom przez ojca. Dowiemy się, czym pałac różni się od zamku oraz jak królewska rodzina spędzała czas w Wilanowie. Policzymy, kto zajmował większą liczbę komnat król czy królowa? W królewskim orszaku podążymy z kolorowanką i królewskimi lalkami wykonanymi przez artystkę Agnieszkę Paciorkiewicz. Zwierzaki, stwory i potwory 4 6 lat Wyruszmy razem w podróż do krainy starożytnych mitologii na spotkanie zwierzaków, stworów i potworów. Ukryte w dekoracjach pałacowych sfinksy, przyczajone na barokowych obrazach centaury czekają na odkrycie przez dzielnych poszukiwaczy. Język mitologii, którym posługujemy się do dziś, stanie się czytelny, gdy dowiemy się, co łączyło króla Jana III z hippokampem, oraz rozwiążemy zagadkę Sfinksa przedstawionego w sypialni królowej Marysieńki. Bawiąc się na dywanie edukacyjnym zaprojektowanym przez artystkę Joannę Rusin, poznamy nazwy stworów znanych z mitologii: centaura, Sfinksa, hippokampa, smoka. W trakcie zajęć dzieci wykonają z włóczki znikostworki, które w magiczny sposób powstają, potrafią bardzo szybko znikać lub przekształcić się w dziwacznego potwora. Podróże w karecie Jana III Sobieskiego 4 6 lat Czym i do jakich zakątków Europy podróżowali król Jan III Sobieski oraz królowa Marysieńka? Czym były kolasa i kolebka? Co to są parady królewskie? Jak wyglądała mapa Europy w XVII wieku? Czym zajmował się pasamonik? Na te i wiele innych pytań spróbujemy odpowiedzieć podczas zajęć warsztatowych. Wspólnie rozwiążemy rebusy i łamigłówki zamieszczone w specjalnie przygotowanych książeczkach. Następnie pokolorujemy, wytniemy, złożymy i ozdobimy karety królewskie, które każdy zabierze ze sobą do domu. Królewskie zabawy w królewskich ogrodach pałacu w Wilanowie 4 6 lat Przenieśmy się w świat zabaw z XVII wieku! Podczas zajęć prowadzonych w parku dzieci mają możliwość poznania gier, zabaw i rozrywek ich rówieśników żyjących ponad 300 lat temu. Razem będziemy malować, rysować, rozwiązywać rebusy i łamigłówki, poznając rodzinę królewską. Dowiemy się, jakie pieszczotliwe przezwiska nosili królewicze i królewna oraz jak dzieci królewskie spędzały czas w Wilanowie. Ułożymy puzzle i klocki, zagramy w ślepą babkę, w kości czy grę planszową Gąska. 7

5 Bursztynowa korona 4 6 lat W czasie zajęć odbywających się w jednej z sal pałacu dzieci usłyszą legendę, według której król Jan III Sobieski rezydujący niegdyś w Wilanowie otrzymał od początkującego, gdańskiego artysty Andrzeja Schlütera koronę wykonaną z bryły bursztynu. Poznają również niesamowite dzieje samego rzeźbiarza, który trafił na dwór Jego Królewskiej Mości. W części warsztatowej zajęć ze złotego kartonu dziewczynki wykonają koronę królowej, a chłopcy koronę króla, którą ozdobią kamieniami szlachetnymi również przygotowanymi według własnego pomysłu z kolorowego papieru. Natura Zielona wyprawa 4 6 lat Zapraszamy najmłodszych obserwatorów środowiska naturalnego na niezwykłą wyprawę w świat parkowej przyrody. Dowiemy się, jakie rośliny i zwierzęta można spotkać w wilanowskich ogrodach oraz parku, nauczymy się je rozpoznawać. Poznamy przystosowania zwierząt do życia na lądzie (w parku) oraz w wodzie (w Jeziorze Wilanowskim). Zastanowimy się również, czy rośliny i zwierzęta są pożyteczne dla człowieka. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej. Król ogrodnik 4 6 lat Praca w ogrodzie jest ciężka, ale przynosi bardzo dużo radości i satysfakcji. Nawet sam król Jan III Sobieski z przyjemnością zajmował się ogrodami oraz dbał o to, aby zachwycały pięknem i oryginalnością. W trakcie naszych zajęć uczniowie będą poznawać zasady tworzenia ogrodu barokowego. Dowiedzą się, czym są heliotrop, karczoch, tuberoza bądź lubczyk oraz jakie znaczenie w barokowym ogrodzie odgrywał kolor. Następnie jak prawdziwi architekci krajobrazu samodzielnie zaprojektują rabatkę barokową. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej. Spotkania z wydrą Robakiem 4 6 lat Zapraszamy do poznania historii czworonożnego pupila króla Jana III Sobieskiego wydry zwanej Robakiem. Na warsztatach poznamy losy tego sympatycznego zwierzątka, dowiemy się też, jak wytropić wydrę i inne parkowe zwierzęta, oraz własnoręcznie wykonamy pluszowe wydrorobaki. Warsztaty terenowo-stacjonarne. Szkoły podstawowe Kultura Wizyta u króla 7 12 lat Przychodząc na wizytę do króla, udamy się na spacer po apartamentach królewskich zobaczymy zatem najstarszą część pałacu. W dawnej rezydencji władcy natrafimy na liczne jego portrety, przedmioty z nim związane oraz malowidła sławiące jego mężne czyny. Historia w nich ukryta tworzy barwną opowieść o losach tego walecznego monarchy. Jak przebiegała edukacja króla, jakie książki gromadził tego dowiemy się, rozwiązując karty zadań i przypatrując się malowidłom w dawnej bibliotece królewskiej. Zobaczymy, w co ubierał się Jan III, i sami się przekonamy, ile czasu zajmowało mu przepasanie się pasem kontuszowym. Przyjrzymy się królewskim komnatom i dowiemy się, dlaczego król i królowa przyjmowali gości w swoich sypialniach. Barwne anegdoty z życia Jana III pozwolą poznać nie tylko wilanowski pałac, ale przede wszystkim króla zwanego Lwem Lechistanu. Do zajęć używamy pomocy dydaktycznych dostosowanych do wieku uczestników: książeczek edukacyjnych dla uczniów klas I III oraz teczek z kartami zadań dla klas IV VI. Spotkanie dostępne także w językach angielskim i migowym. Codzienne niecodzienne stroje Jana III Sobieskiego 7 9 lat Przenieśmy się w świat mody z XVII wieku! Zapraszamy wszystkich, którzy uwielbiają robić gałgankowe wyklejanki, rozwiązywać zagadki i rebusy, projektować stroje, szyć, pruć, ciąć, a ponadto są ciekawi, w co ubierali się na co dzień i od święta król Jan III Sobieski i królowa Marysieńka. Podczas spotkania dzieci dowiedzą się, jak ubierano się ponad 300 lat temu, czym są kontusz i żupan, jak wiązano pas kontuszowy, w jaki sposób damy podkreślały swoją urodę, jakie były modne w czasach Jej i Jego Królewskiej Mości uczesania czy też kto troszczył się o garderobę królewską. Podpowiemy, jak urządzić swój miniwarsztat krawiecki oraz nauczymy rozpoznawania po fakturze i splocie nitek różnych rodzajów tkanin. W części warsztatowej dzieci będą miały okazję zaprojektować strój damski lub męski korzystając z różnych tkanin i ozdób, stworzą własne projekty sukien i kontuszy, wyklejając je na specjalnie przygotowanych szablonach. 8 9 Guzikozwierzaki 7 9 lat Gdzieś, wiadomo nawet gdzie, jest park, w którym mieszkają guzikowe zwierzęta. Wśród nich są zarówno guzikolądowce, jak i guzikowodniaki oraz guzikopowietrzniaki. Uczestnicy warsztatów wyruszą do wilanowskiego guzikoparku na wycieczkę, w czasie której oko w oko spotkają się z wiewiórką, łabędziem, motylem. W części warsztatowej zajęć dzieci wykonają z kolorowych guzików o różnych kształtach i rozmiarach, kleju oraz drucików artystycznych różne zwierzaki. Każde zwierzątko będzie tworzone wedle szczegółowego opisu przedstawionego przez edukatora.

6 Raz, dwa, trzy! W górę patrzysz Ty! 7 9 lat Sufity białe, nijakie, wszędzie takie same. Czy zawsze takie były? Proponujemy spojrzeć w górę jeszcze raz, by przekonać się, że mogą one cieszyć oko kolorami w najróżniejszych odcieniach, pobudzać wyobraźnię, intrygować, a na dodatek być bardzo cenne. W pałacu w Wilanowie dzieci mogą podziwiać niezwykłe malarstwo sufitowe. Razem odkryjemy piękno i ulotność czterech pór roku na plafonach pędzla Jerzego Siemiginowskiego, które zdobią sufity apartamentów królewskich. Dowiemy się również, że każdy malarz to sprytny szyfrant, którego najskrytszym marzeniem jest, aby ktoś rozszyfrował treść zobrazowaną w jego dziele. Odkryjemy, że obrazy nadwornego malarza tylko na pierwszy rzut oka są plastycznym wyobrażeniem czterech pór roku W książeczkach, które dostaną dzieci, znajdują się piękne malowidła i mnóstwo zagadek! A z zajęć uczestnicy wyjdą nie tylko z wrażeniami, ale też z gipsową zawieszką ze swoim znakiem zodiaku, którą sami pomalują farbami! Papier papierowi nierówny, czyli historia szeleszczących kartek z drukarni króla Jana III Sobieskiego 7 9 lat Zapraszamy w niezwykłą podróż w odległe czasy króla Jana III wszystkich, których intryguje chropowatość, szorstkość, gładkość, śliskość, lepkość, miękkość, matowość lub połysk przedmiotów z otoczenia. Przekonamy się, że papier papierowi nierówny! Dzieci dowiedzą się, co drukował król Jan III, a ponadto sami poeksperymentują z papierem i na papierze, odkrywając, że faktura nie jest raz na zawsze przypisana przedmiotom można ją dowolnie zmieniać, tworzyć od nowa. Uczestnicy zajęć spotkają się z nadwornym drukarzem Jego Królewskiej Mości Karolem Schreiberem, który zdradzi, w jaki sposób pozyskiwano papier na druki ulotne, kiedy minęła era kosztownego papirusu i pergaminu oraz co on sam drukował z rozkazu swojego pana. Z pewnością ponownie wprawi w ruch prasę drukarską, by przypomnieć czasy jej największej świetności. Przed uczestnikami warsztatów wiele wyzwań. Staną się detektywami, których zadaniem będzie rozpoznanie i zidentyfikowanie faktury przedmiotów oraz narzędzi znajdujących się w królewskiej drukarni. Obyczaje w dawnej Polsce lat Rodzimą historię i tradycje najlepiej poznać w pałacu króla Sarmaty. Przyglądając się uważnie portretom staropolskim, wspólnie ustalimy, kim był szlachcic, jak wyglądała jego edukacja, gdzie mieszkał, jak się nosił. Przymierzymy strój staropolski i nauczymy się wiązać pas kontuszowy. Poznamy bogate zwyczaje związane ze stylem biesiadowania, przedziwne staropolskie potrawy, jak na przykład chrapy łosia czy ogon bobra. Zobaczymy charakterystyczne dla polskiej obyczajowości portrety trumienne i odkryjemy ich szczególne znaczenie podczas ceremonii pogrzebowych w dawnej Rzeczypospolitej. Mitologiczny kod Wilanowa lat By odczytać znaczenia dawnych obrazów i rzeźb, należy uzbroić się w mitologiczny kod. Ten, kto go opanuje, nie tylko odkryje treści zawarte w dekoracji pałacu w Wilanowie, ale też będzie w stanie zrozumieć europejską sztukę nowożytną. Wnętrza pałacu obfitujące w dzieła o tematyce mitologicznej dają możliwość zastosowania mitologii w praktyce. Atrybuty mitycznych bóstw i bogów pozwolą uczniom właściwie zidentyfikować postaci przedstawione na wilanowskich obrazach. Dlaczego Jan III na wielu portretach jest przedstawiony w antykizującej zbroi? Jakie starożytne dzieła można było znaleźć w bibliotece królewskiej? Wspólnie znajdziemy odpowiedzi na wiele nurtujących pytań. Poznamy także ulubioną, starożytną baśń króla opowieść o miłości Amora i Psyche. Zajęcia polecane jako podsumowanie materiału z zakresu mitologii starożytnej Grecji i Rzymu. Niesamowite historie o białych krukach według nadwornego mola książkowego lat Jan III Sobieski zyskał sławę jako pogromca Turków spod Wiednia. Ale czy wiemy o tym, że Jego Królewska Mość nigdy nie rozstawał się z książką? Król uwielbiał pogrążać się w lekturze najróżniejszych dzieł z wielu dziedzin wiedzy: wojskowości, prawa, architektury, malarstwa, astronomii, filozofii, ogrodnictwa, leśnictwa, myślistwa, hodowli ryb, medycyny, geografii. Aby mieć książki zawsze w zasięgu ręki, urządził sobie w pałacu w Wilanowie bibliotekę. Jaka była ulubiona książka Sobieskiego? W jaki sposób powiększał swoje zbiory? W jakich językach lektura nie sprawiała mu żadnych problemów? Uczestnicy warsztatów będą mieli okazję poznać odpowiedzi na te pytania. Zwiedzą też wilanowską bibliotekę króla i odkryją, że nie ma w niej żadnej książki, a dawny katalog książek mogą przejrzeć, spoglądając na... sufit! W drukarni królewskiej natomiast dowiedzą się, jaki wynalazek spowodował upadek ery manuskryptów. Będą również mieli niebywałą okazję wprawić w ruch zrekonstruowaną prasę drukarską na wzór tych z początku XVII wieku. Kaligrafia (nie)zapomniana sztuka 7 12 lat Odkryjmy kunszt sztuki kreślenia liter w charakterze pisma angielskiego! Wielką zaletą tego pisma, które nazywa się dziś kursywą współczesną, była i jest możliwość w miarę szybkiego pisania oraz łatwość odczytywania. Pismo angielskie stało się krojem pisma powszechnie obowiązującym w czasach króla Jana III Sobieskiego. Poszczególne litery w nim są smukłe i czytelne, a zarazem o nieco fantazyjnych kształtach. Pisanki angielskiej w uproszczonej wersji uczymy się w szkole, jednak po kilku latach nauki wyrabiamy swój własny charakter pisma, zapominając o odpowiednim kącie nachylenia, owalności i ozdobności liter itd. Warsztaty będą prowadzone w niepowtarzalnej scenerii pałacowych wnętrz. Zasiądziemy przy drewnianych pulpitach i spróbujemy pisać zarówno gęsimi piórami, jak i stalówkami w obsadkach. Śladami hrabiego Stanisława Kostki Potockiego lat Stanisław Kostka Potocki to ogarnięty pasją podróżowania oraz kolekcjonowania dzieł sztuki zręczny polityk i postępowy pisarz oświecenia. Przez ponad 20 lat był w posiadaniu pałacu w Wilanowie, w którym niegdyś rezydował król Jan III Sobieski. Pragnąc udostępnić szerszej publiczności zgromadzone przez siebie dzieła sztuki, hrabia Potocki otworzył w pałacu w Wilanowie w 1805 roku jedno z pierwszych na ziemiach Rzeczypospolitej muzeów. Co w spadku poza muzeum przekazał nam Stanisław Kostka Potocki? W jaki sposób za ten osobliwy dar odwdzięczyli mu się potomni? Na te pytania uczestnicy wycieczki sami znajdą odpowiedzi, podążając śladami Stanisława Kostki Potockiego, które zaprowadzą ich do bajecznego ogrodu roztaczającego się na tyłach królewskiej rezydencji Śladami hrabiego Stanisława Kostki Potockiego (trasa I) Trasa zwiedzania parku przez dzieci jest podzielona na sześć etapów, które są wyznaczone przez kolejne obiekty: Oranżerię, Pompownię, Altanę Chińską, most Rzymski, pomnik Bitwy Raszyńskiej, Mauzoleum Potockich. Na każdym etapie przewidziane są zadania do wykonania przez uczestników wycieczki. Są to ćwiczenia różnego typu i o różnym stopniu trudności: zadania matematyczne, gry językowe (np. Słownik, Faszerowany mostek), ćwiczenia pozwalające zapoznać się z językiem migowym, puzzle i inne. Śladami hrabiego Stanisława Kostki Potockiego (trasa II) Trasa zwiedzania parku przez dzieci jest podzielona na cztery etapy, które są wyznaczone przez kolejne obiekty: Sarkofag ku czci Stanisława Kostki Potockiego, Obelisk z urną,

7 Dom Podstarościego, Holendernię. Na każdym etapie przewidziane są zadania do wykonania przez uczestników wycieczki. Są to ćwiczenia różnego typu: szyfrogram, drudel, zadania matematyczne, gry językowe (np. Słownik), ćwiczenia pozwalające zapoznać się z rzymskim systemem liczbowym. Wycieczka zakończy się zabawą Bum. Historia szkiełka i oka na dworze króla Jana III Sobieskiego lat Zapraszamy wszystkich, którzy uwielbiają rozwiązywać rebusy i zagadki, przeprowadzać doświadczenia oraz eksperymentować, a ponadto chcą dowiedzieć się, jak liczną familię miał król Jan III Sobieski, co łączyło zwycięzcę spod Wiednia oraz gdańskiego astronoma Jana Heweliusza, kto Jego Królewskiej Mości wyjaśnił zjawisko powstawania tęczy na niebie. Uczniowie podczas warsztatów narysują drzewo genealogiczne swojej rodziny, odkryją symetrię w ogrodach wilanowskich, skonstruują zegar słoneczny, wykonają mieszacz kolorów czy też poznają staropolskie miary długości, objętości i masy. Zielona wyprawa 7 9 lat Zapraszamy najmłodszych obserwatorów środowiska naturalnego na niezwykłą wyprawę w świat parkowej przyrody. Dowiemy się, jakie rośliny i zwierzęta można spotkać w wilanowskich ogrodach oraz parku, nauczymy się je rozpoznawać. Poznamy przystosowania zwierząt do życia na lądzie (w parku) oraz w wodzie (w Jeziorze Wilanowskim). Zastanowimy się również, czy rośliny i zwierzęta są pożyteczne dla człowieka. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej. Król ogrodnik 7 9 lat Praca w ogrodzie jest ciężka, ale przynosi bardzo dużo radości i satysfakcji. Nawet sam król Jan III Sobieski z przyjemnością zajmował się ogrodami oraz dbał o to, aby zachwycały pięknem i oryginalnością. W trakcie naszych zajęć uczniowie będą poznawać zasady tworzenia ogrodu barokowego. Dowiedzą się, czym są heliotrop, karczoch, tuberoza bądź lubczyk oraz jakie znaczenie w barokowym ogrodzie odgrywał kolor. Następnie jak prawdziwi architekci krajobrazu samodzielnie zaprojektują rabatkę barokową. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej. Spotkania z wydrą Robakiem 7 9 lat Zapraszamy do poznania historii czworonożnego pupila króla Jana III Sobieskiego wydry zwanej Robakiem. Na warsztatach poznamy losy tego sympatycznego zwierzątka, dowiemy się też, jak wytropić wydrę i inne parkowe zwierzęta, oraz własnoręcznie wykonamy pluszowe wydrorobaki. Warsztaty terenowo-stacjonarne. Wilanowskie obserwatorium przyrody lat Zapraszamy na spotkanie z przyrodą wilanowskich ogrodów i parku. Podczas zajęć będziemy obserwować i rozpoznawać rośliny oraz zwierzęta występujące w królewskim parku. Prócz spostrzegawczego oka pomoże nam w tym sprzęt optyczny lupy i lornetki. Nauczymy się oznaczać rodzime i obce gatunki drzew. Będziemy poszukiwać tropów i śladów zwierząt, które być może wskażą nam drogę do swoich mieszkań dziupli, nor czy gniazd. Spotkania skierowane są szczególnie do uczniów, którzy są w trakcie realizacji zagadnień związanych z królestwem roślin i zwierząt. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej. 12 Wilanowskie laboratorium przyrody lat 13 Wszystkich chętnych do eksperymentowania i poznawania Tajemniczy ogród 7 9 lat tajników przyrody zapraszamy na spotkanie w wilanowskim Jaką tajemnicę kryje w sobie ogród krajobrazowy? Aby się laboratorium przyrody. Podczas wyprawy do parku wyposażeni tego dowiedzieć, serdecznie zapraszamy do udziału w grze w niezbędny sprzęt prawdziwego badacza przyrody terenowej Tajemniczy ogród. Wyposażeni w mapy będziemy będziemy poznawać mikroorganizmy wilanowskich ogrodów poszukiwać przyrodniczych ciekawostek ogrodu krajo- oraz zastanowimy się, jaką rolę pełnią w przyrodzie. Dowiemy Natura brazowego oraz je poznawać, a zebrane informacje pomogą się, co to jest profil glebowy, w jaki sposób powstaje gleba, jak nam dotrzeć do tajemnicy, którą skrywa wilanowski ogród jest zbudowana oraz jaką rolę pełni dla organizmów żywych. angielsko-chiński. Zajęcia odbywają się sezonowo (15 kwietnia Zagłębimy się również w wody jeziora, stawu i potoku, aby zbadać 15 października). stan ich czystości, samodzielnie sprawdzając ich ph. Prze- analizujemy czynniki, które mają wpływ na czystość wód, a pośrednio na kondycję ich mieszkańców. Zastanowimy się również nad rolą człowieka w kształtowaniu środowiska przyrodniczego. Zajęcia terenowo-stacjonarne, odbywają się sezonowo (15 kwietnia 15 października).

8 Gimnazja Kultura Wnętrza pałacu i ich symbolika lat Wędrując po apartamentach królewskich, poznamy historię pałacu w Wilanowie: etapy budowy, architektów, malarzy, rzeźbiarzy oraz jego słynnego właściciela króla Jana III Sobieskiego. Młodzież będzie uczyła się odczytywać znaczenia tkwiące w obrazach i rzeźbach. Pozna postacie króla Jana III Sobieskiego i królowej Marii Kazimiery oraz przedstawione na malowidłach mity, które sławiły ich cnoty oraz okres rządów. Uczniowie podejmą też próbę samodzielnej analizy malowideł zdobiących wilanowską rezydencję. Przygotowane łamigłówki pozwolą im w praktyce zaobserwować, jakim potężnym narzędziem komunikacji wizualnej w czasach nowożytnych były symbol i alegoria. Spotkanie dostępne także w języku angielskim. Na sarmackim dworze lat Jan III Sobieski wzniósł swą wilanowską rezydencję, by jak na prawdziwego Sarmatę przystało cieszyć się urokami życia na wsi, odpoczywać w otoczeniu przyrody, doglądać prac związanych z uprawą roli i ogrodnictwem. Przyglądając się uważnie dekoracjom pałacu, znajdziemy w nich odbicie ziemiańskich upodobań króla. O sarmackich ucztach opowiedzą nam nie tylko barwne przepisy staropolskiej kuchni (łapy niedźwiedzia, gęś czarna, bobrowe ogony itp.), ale też utensylia, które pozostawili po sobie włodarze Wilanowa. Uczniowie będą mieli okazję przymierzyć elementy staropolskiego stroju żupan, pas, kołpak a następnie zidentyfikować je na XVII-wiecznych portretach w wilanowskiej galerii. Wilanów perłą baroku lat Czy Wilanów słusznie zasłużył na miano perły polskiego baroku? Jakie cechy architektury rezydencjalnej XVII wieku możemy w nim dostrzec? Jakimi trikami malarskimi posługiwali się artyści, by zmylić ludzkie oko? Czy sztuka barokowa miała pouczać, wzruszać, zachwycać czy przekonywać widza? W jaki sposób władcy okresu baroku wykorzystywali sztukę do promowania i legitymacji swych rządów? Na te pytania młodzież znajdzie odpowiedź, spacerując po apartamentach królewskich pałacu w Wilanowie i rozwiązując liczne zadania, które zachęcą do uważniejszego przyjrzenia się dekoracji pałacowej. Gdy już wspólnie uda się określić, jakie cechy posiada sztuka barokowa, inspirując się barokową dynamiką uczniowie samodzielnie stworzą neobarokowe formy przestrzenne. Kaligrafia (nie)zapomniana sztuka lat Odkryjmy kunszt sztuki kreślenia liter w charakterze pisma angielskiego! Wielką zaletą tego pisma, które nazywa się dziś kursywą współczesną, była i jest możliwość w miarę szybkiego pisania oraz łatwość odczytywania. Pismo angielskie stało się krojem pisma powszechnie obowiązującym w czasach króla Jana III Sobieskiego. Poszczególne litery w nim są smukłe i czytelne, a zarazem o nieco fantazyjnych kształtach. Pisanki angielskiej w uproszczonej wersji uczymy się w szkole, jednak po kilku latach nauki wyrabiamy swój własny charakter pisma, zapominając o odpowiednim kącie nachylenia, owalności i ozdobności liter itd. Warsztaty będą prowadzone w niepowtarzalnej scenerii pałacowych wnętrz. Zasiądziemy przy drewnianych pulpitach i spróbujemy pisać zarówno gęsimi piórami, jak i stalówkami w obsadkach. Król wydaje gazetę! lat Warsztaty są skierowane do uczniów zainteresowanych historią drukarstwa oraz sposobami pozyskiwania materiałów piśmienniczych w nowożytności. W królewskiej drukarni powstaje zbiór reprintów unikatowych pism ulotnych z zasobów Biblioteki Narodowej. Są to m.in.: Pogrom Tatarski 1624, Relacyja Bitwy Wiedeńskiej i Nowiny z Wiednia teksty głoszące wielkie zwycięstwa militarne Rzeczypospolitej. Na podstawie tych wczesnych form gazet uczniowie poznają historię piśmiennictwa, kaligrafii, drukarstwa, krój czcionek oraz język XVII-wiecznej Polski. Oprócz historiografii drukarstwa mogą poznać meandry polityki i kultury tego okresu. Wynalazek Gutenberga był świetnym narzędziem propagandy politycznej króla Jana III. Dzięki niemu też przetrwały do naszych czasów tajemnice elekcji królewskiej, a także inne sekrety tamtej epoki. Tajemnice konserwacji lat Konserwacja to fascynująca działalność przywracająca życie i blask dawnym dziełom sztuki. Wymaga olbrzymich umiejętności, a jej efekty często są wręcz niewiarygodne. Na zajęciach dowiemy się, w jaki sposób w dawnych wiekach malowano obrazy, rzeźbiono lub złocono. Zrozumiemy, dlaczego dzieła sztuki się niszczą. Wystarczy, że zaczniemy wnikliwiej przyglądać się obrazom, a odkryjemy ich tajemnice. Na najciekawszych przykładach dzieł sztuki prześledzimy historię konserwacji różnych obiektów, porównamy ich stan sprzed konserwacji z efektami po niej oraz zobaczymy na własne oczy, jakie cuda potrafią zdziałać wprawni wilanowscy konserwatorzy. Natura Wilanowskie obserwatorium przyrody lat Zapraszamy na spotkanie z przyrodą wilanowskich ogrodów i parku. Podczas zajęć będziemy obserwować i rozpoznawać rośliny oraz zwierzęta występujące w królewskim parku. Prócz spostrzegawczego oka pomoże nam w tym sprzęt optyczny lupy i lornetki. Nauczymy się oznaczać rodzime i obce gatunki drzew. Będziemy poszukiwać tropów i śladów zwierząt, które być może wskażą nam drogę do swoich mieszkań dziupli, nor czy gniazd. Spotkania skierowane są szczególnie do uczniów, którzy są w trakcie realizacji zagadnień związanych z królestwem roślin i zwierząt. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej Wilanowskie laboratorium przyrody lat Wszystkich chętnych do eksperymentowania i poznawania tajników przyrody zapraszamy na spotkanie w wilanowskim laboratorium przyrody. Podczas wyprawy do parku wyposażeni w niezbędny sprzęt prawdziwego badacza przyrody będziemy poznawać mikroorganizmy wilanowskich ogrodów oraz zastanowimy się, jaką rolę pełnią w przyrodzie. Dowiemy się, co to jest profil glebowy, w jaki sposób powstaje gleba, jak jest zbudowana oraz jaką rolę pełni dla organizmów żywych. Zagłębimy się również w wody jeziora, stawu i potoku, aby zbadać stan ich czystości, samodzielnie sprawdzając ich ph.

9 Przeanalizujemy czynniki, które mają wpływ na czystość wód, a pośrednio na kondycję ich mieszkańców. Zastanowimy się również nad rolą człowieka w kształtowaniu środowiska przyrodniczego. Zajęcia terenowo-stacjonarne, odbywają się sezonowo (15 kwietnia 15 października). Przyroda w miastach lat Co żyje na naszych osiedlach? Dlaczego parki i ogrody są ważne dla roślin, zwierząt i ludzi? Jak dzika i naturalna może być przyroda w miastach? Odpowiedzi na te pytania poszukamy na wilanowskich osiedlach, w parku przypałacowym i rezerwacie Morysin. Zajęcia przeznaczone szczególnie dla młodzieży gimnazjalnej oraz licealnej jako świetne uzupełnienie zagadnień z ochrony przyrody i środowiska. Idealnie dopasowane do programu nauczania klasy III gimnazjum. Uczestnicy spotkania poznają różnorodność przyrody Warszawy w strefach poddanych różnej presji człowieka. Zajęcia odbywają się w terenie niezależnie od pogody. Szkoły ponadgimnazjalne Kultura Wnętrza pałacu i ich symbolika lat Wędrując po apartamentach królewskich, poznamy historię pałacu w Wilanowie: etapy budowy, architektów, malarzy, rzeźbiarzy oraz jego słynnego właściciela króla Jana III Sobieskiego. Młodzież będzie uczyła się odczytywać znaczenia tkwiące w obrazach i rzeźbach. Pozna postacie króla Jana III Sobieskiego i królowej Marii Kazimiery oraz przedstawione na malowidłach mity, które sławiły ich cnoty oraz okres rządów. Uczniowie podejmą też próbę samodzielnej analizy malowideł zdobiących wilanowską rezydencję. Przygotowane łamigłówki pozwolą im w praktyce zaobserwować, jakim potężnym narzędziem komunikacji wizualnej w czasach nowożytnych były symbol i alegoria. Spotkanie dostępne także w języku angielskim. Barok styl czy epoka? lat Na kształt kultury i sztuki barokowej silnie oddziaływały ruchy protestanckie i kontrofensywa Kościoła katolickiego oraz ścieranie się różnych modeli politycznych absolutyzmu, republiki, demokracji szlacheckiej. W trakcie zajęć poznamy najważniejsze wydarzenia historyczne, zjawiska oraz ośrodki artystyczne, które miały wpływ na sztukę barokową. Na przykładzie dzieł wybitnych twórców epoki młodzież zdefiniuje cechy stylistyczne baroku. Porównując pałac w Wilanowie z Wersalem, odkryjemy wspólne elementy architektury rezydencjalnej XVII wieku. Malowidła wilanowskie dają szansę obserwowania wspaniałej barokowej iluzji i trików, jakimi się posługiwała: panoramy i quadratury. Analizując plafony w apartamentach królewskich, uczniowie będą mogli ustalić, jakie zabiegi kompozycyjne pomagały wzmocnić ekspresję oraz dynamikę barokowego obrazu. Sprawdzą, czy w wilanowskim pałacu udało się malarzom i architektom wdrożyć naczelną zasadę sztuki barokowej: zachwycić, wzruszyć, pouczyć, a wreszcie przekonać widza. Uczestnicy zajęć odczytają też, w jaki sposób artyści przy pomocy języka mitologii tworzyli swoistą reklamę władcy epoki baroku Jana III Sobieskiego Kultura sarmacka lat W świat kultury sarmackiej, zwyczajów i staropolskich uczt wprowadzą uczniów barwne teksty Jędrzeja Kitowicza z Opisu obyczajów za panowania Augusta II. Inny obraz Sarmaty wyłania się z dzieł literackich Adama Mickiewicza i Henryka Sienkiewicza. Wspólnie spróbujemy zweryfikować, które stanowią pełną charakterystykę sarmackiego stylu życia. Portrety w galerii malarstwa XVII wieku pozwolą zrozumieć szczególny snobizm szlachty polskiej na tle genealogicznym oraz stworzyć samodzielny obraz Sarmaty. Wilanowskie zbiory portretów staropolskich stanowią skarbnicę wiedzy o stroju szlacheckim oraz staropolskich obyczajach pogrzebowych (portrety trumienne). Karty zadań pozwolą uczniom zapamiętać elementy stroju narodowego i sarmackiej codzienności w rezydencji króla Sarmaty Jana III.

10 Zakochany król i królowa lat Pałac w Wilanowie to rezydencja zakochanej pary królewskiej. Jaki był naprawdę związek przepięknej Francuzki i walecznego króla? Odpowiedzi będziemy szukać nie tylko w listach miłosnych, które zostawili potomnym Jan III i Maria Kazimiera, ale także próbując odczytać miłosne treści ukryte w dekoracji pałacowej. Cykl fresków mitologicznych zdobiących galerie pałacu prezentujący sceny ulubionej opowieści króla o Amorze i Psyche pozwoli nam zrekonstruować ten niezwykle barwny mit. Spotkanie jest okazją do rozmowy o zwyczajach ślubnych w dawnej Rzeczypospolitej, dawnych kanonach urody, afrodyzjakach. W oparciu o wybrane przykłady staropolskiego słownictwa miłosnego uczniowie będą mogli spróbować swych sił w trudnej sztuce epistolografii i stworzyć list miłosny. Zajęcia szczególnie polecane w ramach bloku historycznego: Kobieta, mężczyzna, rodzina. Król wydaje gazetę! lat Warsztaty są skierowane do uczniów zainteresowanych historią drukarstwa oraz sposobami pozyskiwania materiałów piśmienniczych w nowożytności. W królewskiej drukarni powstaje zbiór reprintów unikatowych pism ulotnych z zasobów Biblioteki Narodowej. Są to m.in.: Pogrom Tatarski 1624, Relacyja Bitwy Wiedeńskiej i Nowiny z Wiednia teksty głoszące wielkie zwycięstwa militarne Rzeczypospolitej. Na podstawie tych wczesnych form gazet uczniowie poznają historię piśmiennictwa, kaligrafii, drukarstwa, krój czcionek oraz język XVII-wiecznej Polski. Oprócz historiografii drukarstwa mogą poznać meandry polityki i kultury tego okresu. Wynalazek Gutenberga był świetnym narzędziem propagandy politycznej króla Jana III. Dzięki niemu też przetrwały do naszych czasów tajemnice elekcji królewskiej, a także inne sekrety tamtej epoki Kaligrafia (nie)zapomniana sztuka lat Odkryjmy kunszt sztuki kreślenia liter w charakterze pisma angielskiego! Wielką zaletą tego pisma, które nazywa się dziś kursywą współczesną, była i jest możliwość w miarę szybkiego pisania oraz łatwość odczytywania. Pismo angielskie stało się krojem pisma powszechnie obowiązującym w czasach króla Jana III Sobieskiego. Poszczególne litery w nim są smukłe i czytelne, a zarazem o nieco fantazyjnych kształtach. Pisanki angielskiej w uproszczonej wersji uczymy się w szkole, jednak po kilku latach nauki wyrabiamy swój własny charakter pisma, zapominając o odpowiednim kącie nachylenia, owalności i ozdobności liter itd. Warsztaty będą prowadzone w niepowtarzalnej scenerii pałacowych wnętrz. Zasiądziemy przy drewnianych pulpitach i spróbujemy pisać zarówno gęsimi piórami, jak i stalówkami w obsadkach. Natura Przyroda w miastach lat Co żyje na naszych osiedlach? Dlaczego parki i ogrody są ważne dla roślin, zwierząt i ludzi? Jak dzika i naturalna może być przyroda w miastach? Odpowiedzi na te pytania poszukamy na wilanowskich osiedlach, w parku przypałacowym i rezerwacie Morysin. Zajęcia przeznaczone szczególnie dla młodzieży gimnazjalnej oraz licealnej jako świetne uzupełnienie zagadnień z ochrony przyrody i środowiska. Uczestnicy spotkania poznają różnorodność przyrody Warszawy w strefach poddanych różnej presji człowieka. Zajęcia odbywają się w terenie niezależnie od pogody. Style w ogrodach lat Oprawę pałacu w Wilanowie stanowią wspaniałe, królewskie ogrody. Od wschodu do pałacu przylega dwupoziomowy ogród barokowy. Na północ i południe rozciągają się malownicze parki krajobrazowe zwane angielskimi. W jaki sposób uzyskujemy takie niezwykłe kształty roślin? Co sprawia, że układają się one w barwny dywan? Dlaczego tajemnicze zakątki nie zarosły chwastami? Zajęcia są prezentacją różnych typów założeń ogrodowych na przykładzie parku wilanowskiego. W części praktycznej młodzież będzie odnajdować elementy charakterystyczne dla ogrodu barokowego, parku w stylu angielskim i angielsko-chińskim. Wspólnie zastanowimy się też, jaką rolę odgrywały ustawione wśród zieleni posągi. Zajęcia odbywają się sezonowo (15 kwietnia 15 października). Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej. Na łowy z rarogiem, arkebuzem i lornetką lat Zapraszamy na niezwykłe spotkanie z przyrodą, w czasie którego uczniowie poznają nie tylko myśliwskie pasje Jana III Sobieskiego, ale też współczesne formy obserwowania przyrody. Dlaczego birdwatching jest tak popularny w dzisiejszych czasach? Jak podejść zwierzynę i jej nie spłoszyć? Jak rozpoznać ślady bytowania zwierząt i nie pomylić tropów lisa i psa. Zapraszamy na bezkrwawe łowy z lornetką do ogrodów wilanowskich. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej.

11 Sekrety Pałacowych Muz lat P R O G R A M Y C Y K L I C Z N E Celem spotkań w roku szkolnym 2012/2013 jest zapoznanie młodzieży z życiem kulturalnym na dworach monarchów europejskich i polskich, a także z przepychem i blaskiem balów, uczt, maskarad, których nieodzownym elementem były taniec, muzyka i teatr. Uczestnicy dowiedzą się, jak kształtowała i zmieniała się moda w dziedzinie zabaw, rozrywek, stroju oraz obyczajów. Omawiany okres to XVII XVIII wiek. Na program składają się następujące tematy: Wilanów rezydencja królewska i magnacka Zajęcia przeznaczone są dla uczestników, którzy po raz pierwszy przybyli z wizytą do Wilanowa, nie znają historii i nigdy nie widzieli wnętrz pałacu. Podczas spotkania dowiedzą się o dziejach rezydencji wilanowskiej i losach jej mieszkańców od czasów najdawniejszych aż po współczesność. Zajęcia prowadzi Joanna Kościelniak. Domowe muzykowanie Marii Kazimiery Podczas warsztatów muzycznych uczestnicy poznają najbardziej zasłużonych dla sztuki muzycznej doby baroku i rokoka mecenasów, a także nazwiska i repertuar czołowych muzyków. Zaprezentowane zostanie instrumentarium wykorzystywane przez ówczesnych artystów. Kontakt z żywą muzyką z epoki odtwarzaną przez wykonawców na dawnych instrumentach, możliwość bezpośredniego obejrzenia i dotknięcia klawikordu (ukochanego instrumentu Marii Kazimiery, unikalnego dla współczesnego człowieka, a tak popularnego w czasach baroku), wiolonczeli lub fletów, poznania ich budowy i zasad wydobywania dźwięku dla wielu osób to pierwsze tak bliskie spotkanie z tą dziedziną sztuki. Wnętrza pałacu wilanowskiego sprawiają, że muzyka brzmi tu wyjątkowo pięknie, a słuchacze odbierają ją w sposób wyjątkowy. Zajęcia prowadzą muzycy: Maria Erdman klawikord, Jakub Kościukiewicz wiolonczela barokowa. Zabytki muzyki ludowej Niezwykle wartka i pasjonująca opowieść o muzykowaniu ludowym. Ten rodzaj muzyki bardzo często przenikał na dwory, szczególnie szlacheckie, ale też magnackie, a nawet królewskie. Jan III Sobieski, który był człowiekiem wszechstronnie wykształconym, wykazywał niezwykłe zamiłowanie właśnie do tej muzyki. Wiemy, że kiedy Sobieski mieszkał w pałacu wilanowskim, do posiłków przygrywali mu muzykanci, że utrzymywał kapelę janczarską, że wystawił na własny koszt dwie opery. Z różnych źródeł możemy też dowiedzieć się, że król Jan umiał grać na bandurze i często słuchał ludowych pieśni, a domyślać się możemy, że znał również folklor muzyczny swoich poddanych sąsiadów z okolic Wilanowa. Już wiele lat po śmierci Sobieskiego właśnie w Wilanowie rozpoczął swoją wielką pracę Oskar Kolberg. Młodzież poznaje takie instrumenty, jak: basy, cymbały, flety proste, lira korbowa uczniowie mogą je dotknąć i na nich zagrać. Zajęcia prowadzi Jerzy Burdzy. Warsztaty tańca dawnego Tancerka specjalizująca się w tańcach historycznych podczas dwóch spotkań zaprasza w świat XVII- i XVIII-wiecznych uczt i zabaw. Pałac w Wilanowie jest wprost wymarzonym miejscem do realizowania tego rodzaju zajęć. Nasi młodzi goście nauczą 21

12 się kroków menueta, gawota czy kontredansa przy akompaniamencie muzyki, szczególnie że nie są to tańce trudne, a pozytywne efekty edukacyjne zauważalne są już po pierwszym spotkaniu. Dodatkowo warsztaty te bardzo pozytywnie wpływają na kondycję psychofizyczną uczestników. Spotkania są przygotowane dla dwóch grup wiekowych: młodzieży gimnazjalnej i licealnej. Zajęcia prowadzi Sylwia Majewska. Lalka przytulanka jedna z najstarszych form zabawki Zajęcia plastyczne przeznaczone są dla młodszych uczestników, odbywają się w Sali Białej. Proponujemy ręczne wykonanie lalki nawiązującej do elementów wystroju wnętrz pałacowych i dekoracji architektury zewnętrznej. Zajęcia manualne mają za zadanie pobudzić rozwój emocjonalny dziecka, a także wyzwolić jego potencjał twórczy. Uczestnicy wykonają lalki putta i lalki pierrot z materiału lub na szydełku, ozdobią je koralikami. Rozpoczęcie pracy poprzedzimy prezentacją przykładów ilustrujących zagadnienie, a także rozmową pobudzającą ciekawość i wyobraźnię oraz prowadzącą do podjęcia własnych działań twórczych przez dzieci. Zajęcia prowadzi Magdalena Zielińska. Rokokowy galant Warsztaty kostiumologiczne oraz pokaz makijażu historycznego. Zajęcia zostały przygotowane z niezwykłą pieczołowitością i wymagały dużej inwestycji, jaką był zakup specjalnie na tę okoliczność szytych kopii oryginalnych kostiumów z epoki. Są to zarówno suknie damskie, jak i stroje męskie, peruki, pantofle i wszelkie niezbędne dodatki. Uczestnicy poznają podczas zajęć specyfikę stroju szlacheckiego i magnackiego zarówno polskiego, jak i zachodniego, następnie w specjalnie ustawionej przygotowalni nauczą się wykonywania makijażu, który upodobni ich twarze do tych z portretów. Będą też mieli możliwość ubrania kostiumu, peruki i dodatków, a następnie sfotografowania się. Zajęcia prowadzą: Joanna Kościelniak, Dominika Ehrenfeucht, charakteryzatorki z Teatru Wielkiego Joanna Żukowska i Marta Pyt. 22 Tematy poszczególnych warsztatów w ramach kursu dla uczniów klas I III: Niesamowite historie o białych krukach według nadwornego mola książkowego W Scriptorium Villa Nova Niewiarygodne opowieści o szeleszczących kartkach z drukarni króla Jana III Sobieskiego Na usługach Jego Królewskiej Mości w roli skryby cz. I Na usługach Jego Królewskiej Mości w roli skryby cz. II Na usługach Jego Królewskiej Mości czas na majstersztyk! Ornamentowy zawrót głowy w pracowni iluminatora 23 Teatr potęga wyobraźni Znane są teatralne zamiłowania dawnych mieszkańców pałacu wilanowskiego, którzy byli nie tylko widzami, ale też i to bardzo często aktorami w pisanych przez siebie sztukach. Dlatego, nawiązując do bogatych tradycji życia artystycznego Wilanowa, chcielibyśmy zaprosić młodzież w niezwykłą podróż do magicznego świata dawnego teatru dworskiego. Uczniowie wezmą czynny udział w warsztatach oraz będą się uczyć poprzez ciekawe, pełne inwencji twórczej działanie. Wszystko to odbędzie się pod bacznym okiem osoby prowadzącej, która przeprowadzi uczestników przez świat teatru i pokaże, jaką drogę przebywa tekst literacki od pomysłu, poprzez scenariusz, projekty scenografii, kostiumy, pomysł kompozytora, do gotowego spektaklu. Zajęcia prowadzą: Alina Więckiewicz aktorka (lalka, maska, teatr w walizce), Bartłomiej Ostapczuk aktor (pantomima). x W czerwcu zapraszamy wszystkich uczestników na uroczyste zakończenie roku edukacyjnego do Sali Uczt, gdzie nastąpi wręczenie dyplomów i nagród dla nauczycieli oraz ich podopiecznych. Kaligrafia (nie)zapomniana sztuka 7 12 lat W program Kaligrafia (nie)zapomniana sztuka wpisuje się siedem okołodwugodzinnych spotkań o charakterze warsztatowym, w czasie których odkryjemy kunszt sztuki kreślenia liter w charakterze pisma angielskiego. Wielką zaletą tego pisma, które nazywa się dziś kursywą współczesną, była i jest możliwość w miarę szybkiego pisania oraz łatwość odczytywania. Pismo angielskie stało się krojem pisma powszechnie obowiązującym w czasach króla Jana III Sobieskiego. Poszczególne litery w nim są smukłe i czytelne, a zarazem o nieco fantazyjnych kształtach. Pisanki angielskiej w uproszczonej wersji uczymy się w szkole, jednak po kilku latach nauki wyrabiamy swój własny charakter pisma, zapominając o odpowiednim kącie nachylenia, owalności i ozdobności liter itd. W czasie warsztatów dzieci nie tylko nauczą się staranniej pisać, ale też rozwiną swoją wyobraźnię, zaczną lepiej wyrażać siebie, swoje myśli. Ponadto przekonają się, że systematyczne ćwiczenie nowej umiejętności zawsze przynosi rezultaty. To także świetny sprawdzian z cierpliwości! Zajęcia będą prowadzone w niepowtarzalnej scenerii pałacowych wnętrz oraz królewskich ogrodów. Zasiądziemy przy drewnianych pulpitach, spróbujemy pisać zarówno gęsimi piórami, jak i stalówkami w obsadkach. Będąc skrybą na usługach Jego Królewskiej Mości, poznamy również dzieje książki, papieru. Tematy poszczególnych warsztatów w ramach kursu dla uczniów klas IV VI: Niesamowite dzieje wynalazku, który utrwalił myśli i słowa ludzkie W Scriptorium Villa Nova Zakochani król i królowa Na usługach Jego Królewskiej Mości w roli skryby cz. I Na usługach Jego Królewskiej Mości w roli skryby cz. II Na usługach Jego Królewskiej Mości czas na majstersztyk! Obrazowy zawrót głowy Wszyscy uczestnicy warsztatów otrzymają teczki z kartami zadań i ćwiczeniówkami Kaligrafia (nie)zapomniana sztuka oraz przyborniki z logo Scriptorium Villa Nova (w zestawie: obsadka, stalówka, tusz). Terminy kolejnych spotkań w ramach cyklu są ustalane indywidualnie.

13 Królewski Teatr w Pałacu w Wilanowie 5 Królewski Teatr w Pałacu w Wilanowie działa już od 10 lat. Jest przykładem teatru dworskiego takiego, jakich wiele istniało w czasach historycznych w pałacach oraz zamkach królów i bogatej arystokracji europejskiej. Historyczne przekazy niezbicie świadczą o funkcjonowaniu takiego teatru w Wilanowie i wszystkich siedzibach króla Jana III Sobieskiego, a także kolejnych właścicieli pałacu: króla Augusta II, rodów Czartoryskich, Lubomirskich i Potockich. Pragniemy być kontynuatorami tych wielkich mecenasów sztuki. Repertuarem również nawiązujemy do czasów historycznych naszym celem stało się dobieranie go w taki sposób, aby spektakle zawierały duży walor edukacyjny i ukazywały różnorodność gatunków oraz form teatralnych. Można więc zobaczyć przedstawienie, w którym aktor posługuje się językiem staropolskim zaczerpniętym z oryginalnych XVII-wiecznych pamiętników, można obejrzeć sztukę w stylu komedii dell arte, można też na scenie zobaczyć pokaz fechtunku czy tańca dworskiego. Wystawiamy regularnie jako jedyni poza teatrem Henryka Tomaszewskiego we Wrocławiu czystą pantomimę, sztukę tak bardzo popularną w XVII i XVIII wieku w całej Europie. Często i chętnie wykorzystujemy w naszych sztukach scenki marionetkowe popularne w środowiskach dworskich, ale także wśród ludu, gdzie trupy włoskich czy francuskich komediantów zabawiały zebranych widzów swoimi przedstawieniami. Serdecznie zapraszamy do pięknej Sali Uczt pałacu w Wilanowie, gdzie przeniosą się Państwo w inny czas i inne wydarzenia. Chętnie przyjmiemy też zaproszenie do pokazania swoich sztuk na Państwa scenie. Obecnie w naszym repertuarze znajdują się następujące przedstawienia: Pan Pasek i wydra od 12 lat Monodram oparty na Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska niezwykle barwna opowieść z czasów króla Sobieskiego przedstawiona z użyciem języka staropolskiego. Występuje Grzegorz Gierak. W świecie bajki od 12 lat Piękny, bardzo pouczający spektakl dla młodzieży i starszych dzieci o lekkim zabarwieniu filozoficznym i moralizatorskim w wykonaniu aktora i mima. Przedstawienie oparte jest na utworach La Fontaine a, Krasickiego, Mickiewicza i Fredry. Występują Grzegorz Gierak i Grzegorz Grzywacz. Tuwim dla dzieci od 4 lat Przedstawienie dla najmłodszych, w którym wiersze są nie tylko opowiadane przez aktora, ale również wyczarowywane bez słów przez mima. Występują Grzegorz Gierak i Grzegorz Grzywacz. Zasmarkane dziecko bogów od 4 lat Spektakl dla dzieci oparty na autentycznych japońskich baśniach ludowych napisanych przez Kazuko Adachi. Zbudowany na typowej dla teatru japońskiego konstrukcji: narracji i dialogu połączonych z bezpośrednią akcją sceniczną. Za pomocą rekwizytów i lalek cieni oraz nastrojowej muzyki japońskiej tworzony 25

14 jest inny klimat nastrój Kraju Wschodzącego Słońca. Występują Maria Reif i Alicja Więckiewicz. Wielka podróż Lulie od 4 lat Przedstawienie stworzone z myślą o dzieciach i dla dzieci, również z rodzicami. Oparte na utworze Jej Książęcej Wysokości Księżny Hisako Takamado. Z piękną, bardzo kolorową scenografią, rekwizytami i muzyką inspirowaną kompozycjami japońskimi, napisaną specjalnie na tę okazję. Występują Grzegorz Grzywacz i Marcin Masztalerz. Opowieść wigilijna od 12 lat Na podstawie Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa. Znana niemal wszystkim historia ukazana w niecodzienny sposób. Przedstawienie pantomimy wykorzystujące różne techniki teatru wizualnego połączone w jedną, magiczną całość. Odrobina czasu i ulotnej przestrzeni schwytana dźwiękiem, ruchem i obrazem. Scenariusz, reżyseria i choreografia: Bartłomiej Ostapczuk. Występują: Agata Brzozowska, Katarzyna Śliwińska, Rafał Miecznikowski, Bartłomiej Ostapczuk. Dziadek do orzechów od 3 lat Przedstawienie według E.T.A Hoffmana z muzyką Piotra Czajkowskiego, zrealizowane z użyciem scenki marionetkowej według wzorów XVIII-wiecznych (lalki płaskie, animowane od góry). Występują Alina Więckiewicz i Maria Reif. Parady Jana Potockiego od 12 lat Premiera tej znanej sztuki dworskiej, napisanej specjalnie dla łańcuckiego teatru marszałkowej Izabeli Lubomirskiej, odbyła się 26 kwietnia 2008 r., tydzień po wernisażu wystawy Arlekin na świat urażony. Występują: Justyna Jary, Paweł Ptaszkiewicz, Rafał Miecznikowski, Bartłomiej Ostapczuk. Dziwowisko sarmackie od 12 lat Spektakl, który przeniesie widza w świat i kulturę dawnej, szlacheckiej Polski. Ukaże obraz pozytywnych, mało popularnych założeń kultury sarmackiej, które opierają się na zasadach praworządności i honoru. Wartości te stanowią dziedzictwo kulturowe Polski i łamią stereotypowe postrzeganie tej epoki, która zazwyczaj kojarzona jest z biesiadą, prywatą i politycznym buntem. Sztuka zawiera pełne dowcipu dialogi, wesołe intrygi miłosne, ale też sceny nakłaniające do refleksji. Jest w niej również czas na pokaz fechtunku i tańca z epoki. Występują: Sylwia Najah, Grzegorz Grzywacz, Marcin Masztalerz. Pierrotów dwóch od 4 lat Spektakl opowiada o przygodach jednej z najbardziej 26 Kot w butach od 4 lat Ta piękna europejska baśń ludowa zapisana i wydana w XVI wieku przez Giovanniego Francesco Straparolę, adaptowana, a następnie napisana wierszem przez Jana Brzechwę do dziś zachwyca swym urokiem i mądrością. Spektakl w wykonaniu aktorów pantomimy i teatru słowa, osadzony w XVII-wiecznej Polsce oczarowuje najmłodszych widzów niekonwencjonalną grą, przepiękną muzyką i baśniową scenografią. Występują Grzegorz Grzywacz i Marcin Masztalerz. Przygody Alicji w krainie czarów od 4 lat Przedstawienie stworzone na podstawie utworu Lewisa Carolla. Dlaczego właśnie tę pozycję wybraliśmy spośród bogatego repertuaru literatury światowej? Nie tylko dlatego, że utwór ten był i jest natchnieniem dla wielu twórców sztuk teatralnych, oper, baletów, filmu, a nawet pantomimy. Nie tylko dlatego, że większość z nas zna z dzieciństwa opowieść o Alicji, która trafia znanych postaci w dziejach teatru Pierrota. Wywodzi się on z włoskiej komedii dell arte, pojawia się we francuskim teatrze jarmarcznym, jest bohaterem niezliczonej ilości dzieł poetyckich i muzycznych. Spektakl nawiązuje do tradycji sztuki pantomimy XIX wieku. Opowiedziany za pomocą mowy ciała, gestów i mimiki. Zrozumiały dla wszystkich. Jest jak powrót do dawnych czasów, gdy dorośli widzowie pragnęli znaleźć chwilę wytchnienia, a dzieci zobaczyć coś absolutnie nowego. Występują Bartłomiej Ostapczuk i Paweł Kulesza. 27 do niezwykłego świata. Jest to po prostu fantastyczna podróż do magicznego świata bajkowych stworów, śpiewających kwiatów i nieprawdopodobnych zdarzeń. Jest to historia pisana zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych. Występują: Alina Więckiewicz, Grzegorz Grzywacz, Marcin Masztalerz. Etiudy dworskie od 4 lat Składający się z szeregu etiud spektakl opowiedziany jest językiem pantomimy. W zabawny i przewrotny sposób ukazuje losy bohaterów stawiających czoła dworskiej codzienności i etykiecie. Aktorzy ukazują kolorową galerię postaci, które przeżywają wzloty i upadki, udowadniają, że relacje międzyludzkie nie są proste, a emocje im towarzyszące są ponadczasowe. Spektakl niezwykle dynamiczny i zabawny. Występują: Olga Domańska, Maja Pieczerak, Karina Saczuk, Konrad Sikorski.

15 Rekonstruktorzy w szkole Konkursy i olimpiady Zaproś rekonstruktora do szkoły. Od września do grudnia Muzeum Pałac w Wilanowie oferuje wyjazdowe warsztaty rekonstrukcyjne. Zajęcia odbywają się w Państwa szkole po uprzednim dokonaniu rezerwacji. W ramach spotkań z wilanowskimi rekonstruktorami proponujemy dwa tematy zajęć: Wojownicy sarmaccy lat Czy chcesz poznać przygody najlepszych zagończyków Jego Królewskiej Mości? Wypróbować, jaką bronią walczyli dla ojczyzny, dowiedzieć się więcej o zapominanych zwycięstwach lub poczuć powiew stepowej przygody? Zapraszamy na interaktywne warsztaty, na których barwne historie stepowych sokołów przeplatają się z prezentacjami prawdziwej broni i utensyliów z XVII wieku. Niepospolite białogłowy sarmackie lat Jakim sposobem słaba białogłowa pogromiła czambuł Tatarów? Dlaczego biedna szlachcianka francuska została żoną króla? Jak czesały się panie w XVII wieku i czy używały perfum? Na te oraz inne pytania dotyczące niezwykłych kobiet, często wyprzedających swoją epokę, da odpowiedź barwna gawęda o niepospolitych kobietach żyjących w XVII wieku. Zapraszamy na interaktywne warsztaty, na których historie miłosne przeplatają się z prezentacjami toalety damskiej i utensyliów z XVII wieku. Oferta skierowana do szkół warszawskich. Duch króla konkurs lat W jaki sposób historia Twojej okolicy wiąże się z postacią Lwa Lechistanu? Duch króla mieszka nie tylko w wilanowskim pałacu. Może w Twojej miejscowości stoi dąb, pod którym odpoczywał Jan III? Może to właśnie w Twojej wsi król spotkał się z ukochaną Marysieńką lub przejeżdżając opodal odpoczywał w drodze na odsiecz Wiednia? Jan III Sobieski spędził wiele lat, podróżując nie tylko po terytorium dawnej Rzeczypospolitej, ale też po Europie. Sprawdź, czy ślady bytności króla odnajdziesz także w najbliższym sąsiedztwie. Wyrusz na poszukiwanie ducha króla! Króla nad królami, wojownika, męża i ojca. Zapraszamy do nadsyłania filmów i reportaży blogowych z poszukiwań ducha króla Jana III (w dochodzeniu pomoże Ci strona internetowa Sobiesciana.pl). Weź udział w konkursie Duch króla! Prace konkursowe należy nadsyłać do 30 listopada 2012 roku. Wyłonione na drodze konkursu drużyny otrzymają specjalne zaproszenie do letniej rezydencji króla Jana III. Więcej informacji o konkursie na stronie internetowej muzeum. XXXVII Olimpiada Artystyczna lat Olimpiada Artystyczna to konkurs z wiedzy o sztuce i muzyce przeznaczony dla młodzieży szkół średnich. Udział w nim mogą brać zarówno uczniowie liceów ogólnokształcących, jak i średnich szkół artystycznych: muzycznych i plastycznych (kończących się egzaminem maturalnym). Olimpiada łączy wiedzę z takich dziedzin, jak: historia i teoria sztuki, historia i teoria muzyki, historia powszechna i polska, ogólna historia kultury, historia literatury i obyczaju, które wspólnie są częścią tzw. kultury wysokiej. Głównym celem jest wspieranie uczniów zdolnych, utalentowanych i wiążących swoją przyszłość ze sztuką. Konkurs odbywa się w dwóch sekcjach: muzyki (historia muzyki) i plastyki (historia sztuki), i jest trójstopniowy. Tematy i zadania w poszczególnych etapach eliminacji różnią się poziomem trudności: w eliminacjach szkolnych (I stopnia) odpowiadają podstawie programowej na poziomie podstawowym, w eliminacjach okręgowych (II stopnia) wykraczają poza podstawę programową w zakresie rozszerzonym, a w centralnych (III stopnia) znacznie wykraczają poza standardowy zakres egzaminu maturalnego z przedmiotów: historia sztuki i historia muzyki. W tematach przygotowywanych do I i II etapu eliminacji znajdują się często pytania odnoszące się do zabytków i do bieżącego życia kulturalnego regionu, z którego pochodzą uczniowie. Organizatorzy konkursu kładą szczególny nacisk na wyrównywanie szans dostępu do udziału w konkursie, pokrywając wszelkie koszty udziału w nim ze środków przyznanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej Terminy XXXVII Olimpiady Artystycznej: 3 października 2012 r. termin zgłoszenia przez ucznia nauczycielowi uczestnictwa w olimpiadzie 10 grudnia 2012 r. eliminacje szkolne lutego 2013 r. eliminacje okręgowe 8 10 kwietnia 2013 r. eliminacje centralne

16 Koła zainteresowań Wilanowski Klub Przyrodniczy Zapraszamy wszystkich miłośników przyrody do rozwijania swoich pasji w ogrodach wilanowskich. Zarówno w dni ciepłe, jak i zimowe mrozy wspólnie będziemy odkrywać tajemnice parkowej przyrody. Wiosną i latem zapraszamy na spotkania Wilanowskiego Klubu Przyrodniczego. W każdą ostatnią sobotę od kwietnia do sierpnia wspólnie będziemy poznawać bogactwo natury wilanowskich ogrodów. Pod okiem przyrodników zajmujących się różnymi grupami organizmów zarówno roślin, jak i zwierząt wykonamy inwentaryzację przy pomocy metod stosowanych przez naukowców i osoby zajmujące się monitoringiem przyrodniczym. Akcja Karmnik Zimą zapraszamy zaś do wspólnego poznawania skrzydlatych gości wilanowskiego karmnika. Co dwa tygodnie, między grudniem a lutym, zorganizujemy w ogrodach punkt obrączkarski w ramach Akcji Karmnik. Akcja Karmnik to ogólnopolski program badawczy polegający na obrączkowaniu ptaków przy karmnikach w ten sposób sprawdzamy ich przywiązanie do miejsca, pochodzenie, strukturę wiekową i płciową. Dodatkowo w ramach spotkań prowadzony będzie program edukacyjny. Daty spotkań podamy późną jesienią, gdyż w tym czasie zostaną one ustalone dla wszystkich uczestników programu z całej Polski. 5 Fotografia wilanowska Piękno i historia miejsca, jakim jest Muzeum Pałac w Wilanowie, stwarzają niepowtarzalną scenerię do szlifowania warsztatu fotograficznego, a wilanowskie ogrody są doskonałą przestrzenią do organizowania ciekawych i inspirujących plenerów fotograficznych. Właśnie dlatego powstał projekt Fotografia wilanowska skierowany do początkujących i zaawansowanych miłośników fotografii. W ramach programu proponujemy warsztaty, spotkania, plenery oraz konkursy fotograficzne. Młodzież szczególnie zapraszamy na Fotołowy warsztaty fotograficzne przygotowane specjalnie dla nich. Od A do Z, czyli kaligrafia bez tajemnic W każdą ostatnią sobotę miesiąca zapraszamy na warsztaty poświęcone sztuce pięknego pisania. Spotkania są adresowane nie tylko do miłośników kaligrafii, ale również do osób, które chcą, aby ich pismo odręczne stało się eleganckie, bardziej fantazyjne lub po prostu staranniejsze. Za wzór stawiamy sobie kursywę angielską, która była krojem pisma powszechnie obowiązującym w czasach Jana III Sobieskiego. Warsztaty mają formułę otwartą (nie obowiązuje rezerwacja), a ich uczestnicy sami decydują o intensywności i rodzaju wykonywanych ćwiczeń, których celem jest doskonalenie umiejętności starannego kreślenia liter o fantazyjnych kształtach Warsztaty teatralne dla osób niesłyszących Tych, którzy chcą zdobywać umiejętności aktorskie w teatrze, chcą poznać ciekawe osoby i współpracować z nimi, chcą wystąpić w teatrze pośród wybitnych aktorów mimów światowej sławy, zapraszamy na warsztaty teatralne. Muzeum Pałac w Wilanowie i Warszawskie Centrum Pantomimy w Teatrze Na Woli zapraszają osoby niesłyszące na III edycję bezpłatnych warsztatów teatralnych, które odbędą się w 2013 roku. W czasie spotkań będziemy uczyć się technik pantomimy, a po zdobyciu podstawowych umiejętności będziemy pracować nad etiudą, której premiera odbędzie się w Muzeum Pałacu w Wilanowie. Kontakt: pantomima@wilanow-palac.pl.

17 Kalendarium zajęć okazjonalnych wrzesień 2012 Odsiecz wiedeńska lat Zajęcia prowadzone przez rekonstruktorów w zbrojach husarskich lub wyposażeniu dragońskim z użyciem muzealnych kopii edukacyjnych. Prowadzący opowiada barwne historie o drodze na Wiedeń i samej odsieczy wiedeńskiej z 1683 roku największej bitwie lądowej XVII wieku. Młodzież dowiaduje się także o roli i naczelnej komendzie wodza zjednoczonej armii Europy XVII wieku króla Jana III Sobieskiego. październik 2012 Nadworny malarz lat Na dworze króla Jana III zatrudnionych było wielu wybitnych malarzy, m.in. Jerzy Siemiginowski, Jan Reisner, Marcin Altomonte. Uczniowie będą mogli przyjrzeć się ich dziełom oraz dowiedzieć się, jak wyglądała ich praca. Poznają podstawowe pojęcia dotyczące malarstwa, takie jak: kompozycja, perspektywa (linearna, barwna, powietrzna), kolorystyka (ciepła, zimna), ekspresja. Odkryją, jak zbudowany jest obraz, a następnie samodzielnie sprawdzą, jak skonstruować malowidło zgodnie z zasadami perspektywy linearnej. listopad 2012 Strój staropolski lat Zapraszamy do wspólnej wyprawy w krainę dawnej mody, świata gorsetów, krynolin, podgolonych czubów i kontuszy. Wilanowska galeria portretów pozwoli zapoznać się z historią polskiego kostiumu od XVII do XIX wieku. W trakcie zajęć szczególną uwagę poświęcamy polskiemu ubiorowi narodowemu. grudzień 2012 Czy król Jan III Sobieski wysyłał kartki świąteczne? 7 12 lat Co by było, gdyby zwyczaj wysyłania kart świątecznych do bliskich i znajomych przyjął się w Polsce nie pod koniec XIX wieku, ale dwa stulecia wcześniej? Wyobraźmy sobie, jak wyglądałaby wówczas kartka świąteczna. Jaką i do kogo pocztówkę mógłby wysłać Jan III Sobieski? Sprawdzimy, czy dzisiejszy papier nadawałby się na królewską pocztówkę. Dowiemy się, czy król mógł spisać życzenia długopisem. Poznamy charakter pisma Jego Królewskiej Mości. Odpowiemy sobie na pytanie, w jaki sposób król mógł rozesłać karty świąteczne i czy 300 lat temu w ogóle można było wydrukować pocztówkę. Uczestnicy warsztatów własnoręcznie wykonają kartę świąteczną jak z czasów Jana III Sobieskiego. luty 2013 Warsztaty tańca dawnego 7 18 lat Tancerka specjalizująca się w tańcach historycznych podczas dwóch spotkań zaprasza w świat XVII- i XVIII-wiecznych uczt i zabaw. Pałac w Wilanowie jest wprost wymarzonym miejscem do realizowania tego rodzaju zajęć. Nasi młodzi goście nauczą się kroków menueta, gawota czy kontredansa przy akompaniamencie muzyki, szczególnie że nie są to tańce trudne, a pozytywne efekty edukacyjne zauważalne są już po pierwszym spotkaniu. Dodatkowo warsztaty te bardzo pozytywnie wpływają na kondycję psychofizyczną uczestników. Spotkania są przygotowane dla dwóch grup wiekowych: młodzieży gimnazjalnej i licealnej. Zajęcia prowadzi Sylwia Majewska. marzec 2013 Teatr potęga wyobraźni 7 18 lat Znane są teatralne zamiłowania dawnych mieszkańców pałacu wilanowskiego, którzy byli nie tylko widzami, ale też i to bardzo często aktorami w pisanych przez siebie sztukach. Dlatego, nawiązując do bogatych tradycji życia artystycznego Wilanowa, chcielibyśmy zaprosić młodzież w niezwykłą podróż w magiczny świat dawnego teatru dworskiego. Uczniowie wezmą czynny udział w warsztatach oraz będą się uczyć poprzez ciekawe, pełne inwencji twórczej działanie. Wszystko to odbędzie się pod bacznym okiem osoby prowadzącej, która przeprowadzi uczestników przez świat teatru i pokaże, jaką drogę przebywa tekst literacki od pomysłu, poprzez scenariusz, projekty scenografii, kostiumy, pomysł kompozytora, do gotowego spektaklu. Zajęcia prowadzą: Alina Więckiewicz aktorka (lalka, maska, teatr w walizce), Bartłomiej Ostapczuk aktor (pantomima). kwiecień 2013 Skrzydlaci mieszkańcy Wilanowa lat Świat latających mieszkańców ogrodów wilanowskich jest bardzo różnorodny. Począwszy od ptaków, które spotkamy tutaj o każdej porze roku i dnia, poprzez ściśle związane z ogrodami motyle i pszczoły czy też bliższe środowisku wodnemu ważki, aż po miłośników nocnych wędrówek ćmy czy nietoperze. Kogo uda się spotkać, kogo podpatrzeć, kogo usłyszeć serdecznie zapraszamy na zajęcia, aby się o tym przekonać. Spotkania stanowią podsumowanie nauczania szkolnego podczas omawiania królestwa zwierząt. Gdy pogoda jest ładna, zajęcia odbywają się w ogrodach, jeśli pogoda nie sprzyja spacerowi przenosimy się do sali edukacyjnej maj 2013 W 2013 roku przypada 222. rocznica uchwalenia Ustawy Rządowej przez Sejm Czteroletni ( ). 3 maja 1791 roku to data, która zapisała się w historii Rzeczypospolitej i nie tylko. Konstytucję 3 maja uważa się powszechnie za pierwszą w Europie (przed konstytucją francuską z 3 września 1791 roku) i drugą na świecie (po konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej z 17 października 1787 roku). To dokument o najwyższym znaczeniu dla państwa, określający jego ustrój

18 polityczny, społeczny i gospodarczy. Postanowienia zawarte w Ustawie Rządowej z 1791 roku były rewolucyjne, a jednocześnie ostrożne i wyważone doniosłe na miarę epoki. Z tej okazji zapraszamy na okolicznościowe lekcje historii w wyjątkowych wnętrzach pałacu w Wilanowie, który w latach należał do jednego z sygnatariuszy Ustawy Rządowej Stanisława Kostki Potockiego. Co się wydarzyło 3 maja 1791 roku lat Jest rok Wielkie dni przeżywa Warszawa. Oto już czwarty rok obraduje w stolicy sejm zwany czteroletnim, który do historii z uwagi na swoją rangę przejdzie pod nazwą Sejm Wielki. Toczy się zacięta walka o losy Rzeczypospolitej. Ktoś w rogu zamkowej sali wykrzykuje: Mieszczanie powinni mieć swoich posłów w sejmie i brać udział w rządzeniu państwem! Na ulicy słychać okrzyki: Na sejmach trzeba zaprowadzić inny porządek, znieść liberum veto! Władza królewska, jak dawniej, powinna przechodzić z ojca na syna! A ktoś z tłumu dodaje: Podatki powinni płacić wszyscy magnaci i szlachta, i duchowni! Tak dalej być nie może, aby ci, którzy mają na uwadze tylko prywatne sprawy, mogli rządzić państwem. Kim byli ci, którzy zmienili bieg historii? Jak zakończyła się cała ta historia? Gdzie można o niej przeczytać? Pytań jest wiele, a odpowiedź tylko jedna szczegóły i zakończenie tej historii poznacie na naszej lekcji. Zdradzimy tylko, że jej koniec ma swój ślad w królewskiej drukarni w postaci wydanego drukiem tekstu z pamiętnego 3 maja 1791 roku. nas dat jest w jakikolwiek sposób kojarzona z przełomowym momentem w historii narodu polskiego. Młodzież będzie miała okazję samodzielnie sformułować pytania, na które uzyskane odpowiedzi poszerzą jej wiedzę dotyczącą Konstytucji 3 maja. Zdobyte wiadomości uczniowie zweryfikują, czytając tekst Ustawy Rządowej oraz próby jego interpretacji przez historyków. Dowiedzą się również, jak należy poprawnie zapisywać nazwę dokumentu, podsumowującego prace Sejmu Czteroletniego: Konstytucja 3 Maja czy Konstytucja 3 maja? Ponadto odkryją rewolucyjne wręcz znaczenie Ustawy Rządowej w historii języka polskiego. We wnętrzach pałacowych odnajdą zaś portrety twórców konstytucji, a w królewskiej drukarni zobaczą pierwsze wydanie drukiem Ustawy Rządowej. Co z tą Polską po 3 maja 1791 roku? lat To spotkanie adresujemy do licealistów, którzy zdobyli już wiedzę o sytuacji międzynarodowej Rzeczypospolitej z przełomu lat 80. i 90. XVIII wieku oraz orientują się w okolicznościach uchwalenia Ustawy Rządowej przez Sejm Czteroletni, który z uwagi na swoją rangę przeszedł do historii pod nazwą Sejm Wielki. Spotkanie będzie poświęcone analizie treści zawartych w Konstytucji 3 maja w świetle historii sprzed 1791 roku. Ocenie zostanie poddana wartość innowacyjności dokumentu w zakresie zmian ustrojowych w państwie polskim. Każda z odwiedzających nas grup szkolnych otrzyma unikatowe wydanie drukiem Ustawy Rządowej wytłoczone na gra może również być nierozstrzygnięta, jeśli w ciągu 120 minut żadnej z drużyn nie uda się dotrzeć do takich obiektów, które nakreślą pożądaną linię. Kierunek Wilanów lat Kierunek Wilanów to gra miejska szczególnie polecana grupom, które chcą zwiedzić Warszawę w nietypowy sposób. Gra toczy się bowiem na Trakcie Królewskim. Pokonajmy wspólnie trasę, którą król Jan III zdążał do swej wiejskiej rezydencji. Startujemy z placu Zamkowego, a metę gry stanowi pałac wilanowski. Trasę można pokonać komunikacją miejską, ale najlepiej wybrać się na rowerową wycieczkę całą klasą. Wędrując po Warszawie, można odkryć ślady historii związanej z Janem Sobieskim i odnaleźć plany jego dawnej, podwarszawskiej re- 34 papierze czerpanym na zrekonstruowanej prasie drukarskiej zydencji. Liczne zagadki na trasie pozwolą nie tylko na poznanie 35 O Konstytucji 3 maja słów kilka w pałacu w Wilanowie znajdującej się w Muzeum Pałacu w Wilanowie. tajników miasta, ale też ćwiczenie podstawowych zwrotów lat w języku włoskim, rozszyfrowanie dawnej gwary z Czernikowa, poznanie ważnych budowli, architektów i bohaterów, któ- Konstytucja 3 maja i pałac w Wilanowie skojarzenie dokumentu wagi państwowej z letnią rezydencją króla Jana III Sobieskiego czerwiec 2013 rzy zapisali się w dziejach stolicy. jest całkiem uzasadnione. A to dlatego, że wnętrza pała- cowe należały w latach do jednego z sygnatariuszy Kółko i krzyżyk lat Wokół rezydencji lat Ustawy Rządowej Stanisława Kostki Potockiego. Kółko i krzyżyk to gra, która z pewnością jest wszystkim Zapraszamy do gry miejskiej Wokół rezydencji. Przyjeżdżając Jednak zanim pałac przeszedł w ręce Potockich, należał do bardzo dobrze znana. Każdy zna obowiązujące w niej zasady do dawnej siedziby króla Jana III Sobieskiego, można prze- osób, które również miały swój wpływ na losy Rzeczypospolitej. i wie, jaki zręczny manewr daje zwycięstwo. Ale czy wyobrażamy nieść się w świat gry miejskiej. Gdy znajdziemy się na terenie Należy tu wymienić przede wszystkim Jana III Sobieskiego, który sobie, że można w nią zagrać, nie posiadając kartki papieru, kompleksu pałacowo-ogrodowego w Wilanowie, zauważymy, w pałacu w Wilanowie rezydował ponad 20 lat, Augusta II i a za przeciwnika mając nie jedną osobę, ale co najmniej trzy? że wokół znajdują się liczne budynki z dawnych czasów. Przez Tego młodzież dowie się w czasie naszej lekcji. Ponadto pozna Proponujemy grę terenową. Kartkę papieru zastąpi tym razem lata pełniły one różnorodne funkcje. Do czego służyły holendernia okoliczności uchwalenia Ustawy Rządowej oraz jej dalsze losy. mapa terenu rozciągającego się wokół pałacu w Wilanowie, na i kordegarda? Gdzie znajdowały się stajnie, domek Kto stanął w obronie Konstytucji 3 maja, a kto był jej przeciwny? której uczniowie znajdą doskonale im znany diagram z polami ogrodnika, karczma i kuźnia? Za sprawne funkcjonowanie poszczególnych Konstytucja 3 maja odrodzenie w upadku lat W trakcie lekcji podejmiemy dyskusję z młodym pokoleniem Polaków wokół wydarzenia z 3 maja 1791 roku. Zapytamy, czy data ta w odróżnieniu od innych przywołanych przez Zarówno jej obrońców, jak i zwolenników można spotkać oko w oko w galeriach portretu polskiego w Muzeum Pałacu w Wilanowie, a pierwsze wydanie drukiem Konstytucji 3 maja można zobaczyć w królewskiej drukarni. do gry w Kółko i krzyżyk. W każdym polu znajduje się jakiś obiekt, do którego trzeba będzie dotrzeć (w ten sposób stawia się kółko lub krzyżyk). W grze będą konkurowały ze sobą dwie kilku- lub kilkunastoosobowe drużyny. Możliwy jest remis, budynków, a co za tym idzie całego Wilanowa, odpowiadało wiele osób. Każda z nich była związana z jakimś miejscem. Kim był podstarości? Kto pracował w jatkach? W którym budynku przebywali wartownicy? Niestety, pracownicy

19 niektórych spośród tych miejsc zaginęli. W momencie, w którym weźmiemy do ręki kartę gry, naszym zadaniem będzie ich odnalezienie! Uczestnicy zabawy przenoszą się w czasie, by przyjrzeć się bliżej postaciom historycznym, bez których sprawne działanie rezydencji nie byłoby możliwe. Na graczy czeka szereg łamigłówek. Trzeba będzie wykazać się spostrzegawczością, wiedzą, umiejętnością logicznego myślenia i kojarzenia faktów. Nie zabraknie też wysiłku fizycznego. Bezpłatne karty do gry można pobrać w kasie muzeum po dokonaniu rezerwacji. Warunkiem udziału w grze jest wykupienie biletu wstępu do parku. Na uczestników zabawy, którzy rozwiążą zadania i prawidłowo wypełnią kartę gry, czekają nagrody! lipiec 2013 Skrzydlate stwory w pałacu w Wilanowie 7 9 lat Pałac w Wilanowie skrywa wiele tajemnic. Tajemnicą na pewno nie jest to, że mieszkał tutaj niegdyś król Jan III Sobieski z rodziną. Mówi się też, że we wnętrzach pałacowych zagnieździły się skrzydlate potwory, z którymi kolejni właściciele królewskiej rezydencji musieli się zaprzyjaźnić, bo próby ich przepędzenia kończyły się najczęściej niepowodzeniem. O opuszczeniu pałacu bynajmniej nie myślą ani smok, ani Sfinks, ani satyr, ani gryf. Nas szczególnie zainteresował ten ostatni. Gryf uskrzydlony potwór o lwiej posturze, drapieżny ptak, a może bestia z grzywą z rybich płetw? Krewny smoka czy dinozaura? Który wizerunek gryfa jest prawdziwy? Odpowiedź można znaleźć w pałacu w Wilanowie podczas zajęć o skrzydlatych stworach. sierpień 2013 Sekrety kuchni Jana III Sobieskiego 7 9 lat Zapraszamy wszystkich, którzy uwielbiają robić wyklejanki, rozwiązywać rebusy i zagadki, rozsypywać kaszę, mielić przyprawy, a w słoiku chcą zobaczyć morskie fale i ponadto są ciekawi, gdzie, w jaki sposób i czym podejmowali swoich gości król Jan III Sobieski oraz królowa Marysieńka. Jakie znaczenie miał dla króla Sobieskiego pałac w Wilanowie? Jaki przebieg miała uczta staropolska? Jakie potrawy w czasie niej serwowano? Jakie zwyczaje wpisane były w staropolską kulturę biesiadowania? Dzieci będą rozpoznawać po kolorze, kształcie ziarenek i zapachu rodzaje kasz, utworzą morskie fale z kaszy w słoiku, po zapachu będą rozpoznawać przyprawy, nauczą się fantazyjnego składania serwetek, a na koniec wykonają kaszowe wyklejanki

20 Dostępność muzeum otwarte Chcielibyśmy Państwa poinformować, że w stałej ofercie edukacyjnej Muzeum Pałacu w Wilanowie z roku na rok zwiększamy liczbę spotkań skierowanych do dzieci i młodzieży z dysfunkcjami. Bardzo zależy nam na tym, aby coraz więcej osób mogło poznać historię, przyrodę i piękno Muzeum Pałacu w Wilanowie w sposób jak najlepiej dostosowany do ich potrzeb i możliwości. W ofercie znajdują się zajęcia, które rekomendujemy poszczególnym grupom osób niepełnosprawnych ze względu na przewidziany w scenariuszach np. szeroki wybór narzędzi dotykowych czy wybór aktywności lub zakres wiedzy dostosowany do możliwości uczestników z niepełnosprawnością intelektualną. Oferta dla osób niesłyszących i słabosłyszących Dla osób niesłyszących i słabosłyszących prowadzimy zajęcia w języku migowym (prowadzone zarówno w Polskim Języku Migowym, jak i systemie językowo-migowym oraz systemie łączącym Polski Język Migowy z polskim językiem mówionym). W czasie tych zajęć wykorzystywane są karty pracy uwzględniające specyfikę językową uczestników oraz pomoce dydaktyczne w postaci etykiet z trudniejszymi pojęciami. Niżej opisane zajęcia Wizyta u króla oraz Epoka króla Jana III prowadzone są przez osoby mające doświadczenie w edukacji surdopedagogicznej. W czasie zajęć wykorzystuje się różne materiały edukacyjne, które urozmaicają lekcję, a także ułatwiają przyswojenie wiedzy przez uczniów. Wszystkie lekcje konsultowane były z metodykiem nauczania specjalnego oraz są zgodne z programem nauczania przewidzianym dla poszczególnych szkół. Osoby słabosłyszące i niesłyszące zapraszamy na następujące zajęcia: Wizyta u króla 7 15 lat W trakcie zajęć dzieci i młodzież będą mogli zapoznać się z historią pałacu w Wilanowie, zobaczyć jego piękne wnętrza, podziwiać bogate dekoracje. Przez ponad godzinę będą gośćmi króla Jana i jego rodziny, którą w całości poznają. Dowiedzą się także o tym, jak wyglądało życie na XVII-wiecznym dworze szlacheckim oraz czym tamta codzienność różniła się od dzisiejszej. Będą mieli też szansę poznać niektóre z obyczajów staropolskich. Epoka króla Jana III lat W czasie lekcji uczniowie dowiedzą się sporo o historii Wilanowa i osobie króla Sobieskiego. Oprócz tego poruszone będą kwestie XVII-wiecznej kultury i sztuki. Uczniowie poznają najbardziej charakterystyczne typy malarstwa i architektury, dowiedzą się o najciekawszych obiektach barokowych zarówno z Polski, jak i Europy. Poznają także specyficzne cechy kultury sarmackiej, z tak typowymi elementami jak strój, dworek, obyczaje. Wszystkie pozostałe zajęcia, które znajdują się w ofercie edukacyjnej Muzeum Pałacu w Wilanowie, na zamówienie będą tłumaczone na język migowy. Oferta dla osób niewidomych i słabowidzących Dla osób niewidomych i słabowidzących rekomendujemy łączenie zajęć odbywających się w pałacu, w czasie których stosowana jest technika żywej audiodeskrypcji, z warsztatami stacjonarnymi wykorzystującymi szeroki wybór zrekonstruowanych rekwizytów przeznaczonych do oglądania dotykowego. W holu muzeum (obok szatni) umieszczono makietę bryły pałacu, która przeznaczona jest do oglądania dotykowego i stanowi wprowadzenie do wizyty w muzeum. Osoby słabowidzące i niewidome zapraszamy na następujące zajęcia: Wizyta u króla 7 15 lat W trakcie zajęć dzieci i młodzież będą mogli zapoznać się z historią pałacu w Wilanowie, zobaczyć jego piękne wnętrza i zapoznać się z ich kolorystyką. Przez ponad godzinę będą gośćmi króla Jana i jego rodziny, którą w całości poznają. Dowiedzą się także, jak wyglądało życie na XVII-wiecznym dworze szlacheckim, czym tamta codzienność różniła się od dzisiejszej, a całe zajęcia odbędą się przy oprawie dźwiękowej. Epoka króla Jana III lat W czasie lekcji uczniowie dowiedzą się sporo o historii Wilanowa i osobie króla Sobieskiego. Oprócz tego poruszone będą kwestie XVII-wiecznej kultury i sztuki. Uczestnicy poznają także specyficzne cechy kultury sarmackiej, z tak typowymi elementami jak strój, dworek, obyczaje, a całe zajęcia odbędą się przy oprawie dźwiękowej. Zielona wyprawa 7 15 lat Zapraszamy na niezwykłą wyprawę w świat parkowej przyrody. W trakcie spotkania dowiemy się, jakie rośliny i zwierzęta można spotkać w królewskich ogrodach i jak je rozpoznawać. Poznamy także historię wydry zwanej Robakiem i inne przyrodnicze opowieści wilanowskie Wilanowskie obserwatorium przyrody lat Zapraszamy na spotkanie z przyrodą wilanowskich ogrodów, w trakcie którego uczestnicy będą obserwować i poznawać rośliny oraz zwierzęta występujące na terenie królewskiego parku. W trakcie zajęć będziemy szukać tropów i śladów zwierząt, przyjrzymy się rodzimym i obcym gatunkom drzew w ogrodach, dowiemy się również, co to są drzewa pomnikowe. Oferta dla osób z ruchową niepełnosprawnością Dla osób z niepełnosprawnością ruchową dostępne są parter pałacu oraz ogrody wilanowskie. Muzeum Pałac w Wilanowie dysponuje rampami ruchomymi ułatwiającymi wjazd do pałacu i poruszanie się po parterze budynku.