DOROTA BIŁYJ Wrocław IWONA BOGUSZ Olsztyn AGATA BRONIKOWSKA Warszawa MAŁGORZATA GAŁKIEWICZ Bydgoszcz PAWEŁ HOROWSKI Bełchatów CZESŁAW JAROSZ Łomża

Transkrypt

1

2 DOROTA BIŁYJ Wrocław IWONA BOGUSZ Olsztyn AGATA BRONIKOWSKA Warszawa MAŁGORZATA GAŁKIEWICZ Bydgoszcz PAWEŁ HOROWSKI Bełchatów CZESŁAW JAROSZ Łomża BARBARA JUNAK-BŁĘDOWSKA Radom DARIA KUDOSZ Zielona Góra DANUTA KULWICKA Poznań MONIKA LASKOWSKA i MAŁGORAZTA SKALSKA Kraków URSZULA PLEBANOWICZ Lublin ANDRZEJ RYGOROWICZ Kędzierzyn-Koźle AGNIESZKA TOPOLEWSKA Warszawa KRYSTYNA WYSOCKA Kraków AGNIESZKA ZEMAN - Warszawa

3 CEL BADAŃ Walidacja wybranych kwestionariuszy temperamentu i osobowości dla potrzeb diagnozy predyspozycji do wykonywania zawodu kierowcy lub do prowadzenia pojazdów trafność testów rzetelność testów normy testowe

4 UZASADNIENIE Dotychczasowe badania nad trafnością diagnostyczną kwestionariuszy temperamentu i osobowości stosowanych w diagnozie predyspozycji kierowców w Polsce są fragmentaryczne i niejednoznaczne

5 UZASADNIENIE Specyfika kwestionariuszy, jako metody polegającej na samopisie wynika z faktu, że osoba badana jest równocześnie źródłem informacji i obiektem, do którego odnoszą się te informacje Zaleca się ostrożność w interpretacji wyników metod samoopisowych

6 UZASADNIENIE świadomość własnych cech jest różna Czterdzieści przeszło lat mówię prozą nie mając o tym zielonego pojęcia! Dziękuję żeś mnie Pan uświadomił. Jean Baptiste Poquelin: Mieszczanin szlachcicem

7 UZASADNIENIE nie wszyscy ludzie chcą i potrafią mówić o sobie zdecydowanie zgadzam się raczej zgadzam się raczej nie zgadzam się zdecydowanie nie zgadzam się Nie obawiam się podejmowania większego ryzyka

8 UZASADNIENIE różne style odpowiadania SKALA GRANDJEANA Jaki jest mój nastrój w tym momencie? pozytywny negatywny Teraz czuję się: silny odprężony szczęśliwy wypoczęty zainteresowany energiczny pełen wigoru słaby spięty przygnębiony zmęczony znudzony ospały wyczerpany

9 UZASADNIENIE różne style odpowiadania SKALA GRANDJEANA Jaki jest mój nastrój w tym momencie? pozytywny negatywny Teraz czuję się: silny odprężony szczęśliwy wypoczęty zainteresowany energiczny pełen wigoru słaby spięty przygnębiony zmęczony znudzony ospały wyczerpany

10 UZASADNIENIE różne style odpowiadania SKALA GRANDJEANA Jaki jest mój nastrój w tym momencie? pozytywny negatywny Teraz czuję się: silny odprężony szczęśliwy wypoczęty zainteresowany energiczny pełen wigoru słaby spięty przygnębiony zmęczony znudzony ospały wyczerpany

11 UZASADNIENIE różne style odpowiadania SKALA GRANDJEANA Jaki jest mój nastrój w tym momencie? pozytywny negatywny Teraz czuję się: silny odprężony szczęśliwy wypoczęty zainteresowany energiczny pełen wigoru słaby spięty przygnębiony zmęczony znudzony ospały wyczerpany

12 UZASADNIENIE dysymulacja lub symulacja niska trafność korelacja między obrazem własnej osoby i obiektywnymi wskaźnikami zachowania mieści się w przedziale od średniej do umiarkowanej

13 UZASADNIENIE metoda prosta, ekonomiczna i nieinwazyjna możliwość kontroli rzetelności odpowiedzi możliwość znormalizowanej oceny zadowalająca rzetelność

14 Dotychczas Prace walidacyjne nad testami psychologicznymi stosowanymi w diagnozie predyspozycji kierowców

15 PYTANIE BADAWCZE Czy kierowcy będący sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi istotnie różnią się poziomem cech temperamentu i osobowości, mierzonych wybranymi do walidacji kwestionariuszami od kierowców niemających na swoim koncie doświadczenia sprawstwa wypadku drogowego?

16 Kwestionariusze wybrane do walidacji Formalna Charakterystyka Zachowania Kwestionariusz Temperamentu (J. Strelau, B. Zawadzki) Kwestionariusz Osobowości wersja skrócona i zrewidowana (H. J. Eysenck, S. B. G. Eysenck) w polskiej adaptacji (A. Jaworowska) Kwestionariusz Impulsywności IVE (H. J. Eysenck, S. B. G. Eysenck) w polskiej adaptacji (A. Jaworowska)

17 Hipotezy badawcze Hipoteza 1 (związana z temperamentalnym czynnikiem ryzyka) Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Reaktywność emocjonalna i Aktywność oraz istotnie niższa Wytrzymałość (mierzone FCZ- KT), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

18 Hipotezy badawcze Hipoteza 2 (związana z oceną sytuacji uciążliwych) Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Perseweratywność i istotnie niższa Wytrzymałość (mierzone FCZ-KT), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

19 Hipotezy badawcze Hipoteza 3 (związana ze stylem radzenia sobie w sytuacjach trudnych) Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Perseweratywność i Reaktywność emocjonalna (mierzone FCZ-KT), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

20 Hipotezy badawcze Hipoteza 4 (związana z umiejętnością kontroli emocji, zrównoważeniem emocjonalnym i skłonnością do ryzyka) Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Ekstrawersja, Neurotyzm i Psychotyzm (mierzone EPQ-R(S)), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

21 Hipotezy badawcze Hipoteza 5 (związana ze stosunkiem do ryzyka, kontrolą emocji w sytuacjach trudnych i skłonnością do podporządkowania się) Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Impulsywność, Skłonność do ryzyka i Empatia (mierzone IVE), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

22 Metoda metoda walidacyjna Rzetelność współczynnik alfa Cronbacha określający zgodność wewnętrzną (jednorodność) pozycji testowych

23 Metoda metoda walidacyjna Trafność trafność kryterialna Kryterium bezpieczeństwo funkcjonowania człowieka w roli kierowcy Wskaźnik kryterium posiadanie vs. nieposiadanie na swoim koncie sprawstwa wypadku drogowego Wskaźnik trafności testów - istotność różnic między przeciętnymi wynikami uzyskanymi w kwestionariuszach przez kierowców amatorów wypadkowych i bezwypadkowych

24 Metoda metoda walidacyjna Normy testowe do 30 lat lat lat powyżej 50 roku życia