PRZESTRZENNE ZRÓŻNICOWANIE ROZWOJU EKONOMICZNEGO POWIATÓW WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

Transkrypt

1 STUDIA PRAWNO-EKONOMICZNE, t. LXXXIII, 2011 PL ISSN s Paweł DYKAS * Tomasz TOKARSKI ** Mariusz TROJAK *** PRZESTRZENNE ZRÓŻNICOWANIE ROZWOJU EKONOMICZNEGO POWIATÓW WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO 1. Wprowadzenie Celem prezentowanego opracowania jest statystyczna analiza przestrzennego zróżnicowania rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego. Zróżnicowanie to rozważane jest na gruncie takich zmiennych makroekonomicznych, jak: produkcja sprzedana przemysłu na mieszkańca 1, wartość brutto środków trwałych per capita, inwestycje na mieszkańca, płace oraz stopy bezrobocia w latach Na początku (pkt 2) scharakteryzowano kształtowanie się rozważanych zmiennych makroekonomicznych w województwie małopolskim zarówno na tle całej gospodarki, jak i na tle województw charakteryzujących się najwyższymi i najniższymi wartościami analizowanych zmiennych. Następnie (w pkt 3) przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie produkcji sprzedanej przemysłu na mieszkańca, wartości brutto środków trwałych per capita, inwestycji na * Mgr, Katedra Ekonomii Matematycznej, Uniwersytet Jagielloński. ** Prof. dr hab., Katedra Ekonomii Matematycznej, Uniwersytet Jagielloński, oraz Wyższa Szkoła Handlowa w Kielcach, Wydział Zamiejscowy w Tarnobrzegu. *** Dr, Katedra Globalizacji i Integracji Ekonomicznej, Uniwersytet Jagielloński. 1 Rzecz jasna, zmienną makroekonomiczną zastępującą produkcję sprzedaną przemysłu na mieszkańca byłby PKB na mieszkańca na poziomie powiatowym. Warto jednak zaznaczyć, iż GUS nie liczy tej wielkości na poziomie powiatowym. 2 Zarówno dobór owych zmiennych makroekonomicznych, jak i analizowanego przedziału czasu wynikał z dostępności odpowiednich danych statystycznych dla powiatów na stronie

2 282 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK mieszkańca, płac i stóp bezrobocia w powiatach województwa małopolskiego, przedstawiono rankingi rozwoju ekonomicznego powiatów analizowanego województwa, stworzone na podstawie sumy rang odpowiadających badanym zmiennym makroekonomicznym w latach W kolejnej części pracy (pkt 4) przedstawiono wyznaczone przez autorów taksonomiczne wskaźniki ekonomicznego rozwoju powiatów analizowanego województwa. Opracowanie zakończono (pkt 5) podsumowaniem prowadzonych rozważań i wyszczególnieniem ważniejszych wynikających zeń wniosków. 2. Wskaźniki rozwoju ekonomicznego województwa małopolskiego Z zestawionych w tabeli 1 danych statystycznych dotyczących kształtowania się wartości wskaźników poziomu ekonomicznego rozwoju województwa małopolskiego na tle innych województw oraz Polski w latach można wyciągnąć następujące wnioski: Województwo małopolskie znajdowało się przeciętnie na 10. miejscu w Polsce pod względem produkcji sprzedanej per capita. Wartość tej zmiennej makroekonomicznej w tym województwie kształtowała się między 72,6% w 2005 r. a 86,0% w 2002 r. Stanowiło to około 49% produkcji sprzedanej na mieszkańca województwa śląskiego, które w badanym okresie (oprócz 2002 r.) charakteryzowało się najwyższymi wartościami tej zmiennej w Polsce, oraz około 181% wartości analizowanej zmiennej w województwie lubelskim, charakteryzującym się najniższymi wartościami tej zmiennej. Pod względem wartości brutto środków trwałych per capita województwo małopolskie zajmowało średnio 10. miejsce w kraju. W ujęciu regionalnym wartość tej zmiennej makroekonomicznej dla województwa małopolskiego stanowiła 41,3% wartości dla najlepszego pod względem tej zmiennej województwa go oraz 143,2% dla najsłabszego pod tym względem województwa go. Wartość inwestycji na mieszkańca w województwie małopolskim kształtowała się średnio na poziomie stanowiącym około 79,4% inwestycji per capita w Polsce, co plasowało analizowane województwo przeciętnie na 9. miejscu spośród 16 województw w Polsce. Pod względem płac województwo małopolskie znajdowało się zwykle na 5. miejscu, zaś średni poziom płac w tym województwie stanowił 92,1% płac w kraju. Dla porównania: województwo charakteryzowało się najwyższym poziomem płac, które stanowiły średnio 130% płac w skali całej gospodarki.

3 TABELA 1: Wybrane wskaźniki rozwoju ekonomicznego województwa małopolskiego na tle innych województw oraz Polski Zmienna [1] [2] Rok Średnio w latach [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 86,0 80,6 72,8 72,6 79,5 79,2 78,1 78,4 Produkcja sprzedana B przemysłu śląskie śląskie śląskie śląskie śląskie śląskie śląskie C na (145,7) (150,1) (170,5) (161,9) (162,6) (162,8) (166,6) (159,7) mieszkańca D (45,8) Wartość A 81,0 brutto B 8 środków trwałych C (190,1) na mieszkańca D (55,0) A 72,6 Inwestycje na mieszkańca Płace B C D A 92,0 (197,0) (46,9) (45,2) (39,5) (39,7) (37,3) podlaskie (52,5) (41,9) 79,6 78,2 77,7 75,9 76,8 77,9 78,2 (192,7) (56,2) (43,2) (192,3) (56,2) (192,9) (55,7) (186,3) (55,2) (185,5) (51,9) (184,7) (52,1) 81,7 81,6 72,6 87,4 84,6 75,1 79,4 (189,2) (54,6) (188,8) (47,3) (188,4) (43,7) (181,7) (47,9) (169,1) (41,1) (167,8) (41,0) (170,5) (51,0) 91,1 92,0 91,9 92,7 93,0 91,9 92,1 (180,5) (45,6) B C (129,2) (129,8) (128,5) (128,7) (128,2) (128,1) (127,8) (128,6)

4 Stopa bezrobocia [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] E 16,0 16,0 15,4 14,1 12,3 9,5 7,6 13,0 F G 19,8 19,9 19,4 18,1 15,9 12,4 9,7 16,5 H I (15,1) warmińsko- -mazurskie (30,8) (15,2) warmińsko- -mazurskie (30,5) (15,2) warmińsko- -mazurskie (29,4) małopolskie (14,1) warmińsko- -mazurskie (27,9) małopolskie (12,3)) warmińsko- -mazurskie (24,8) wielkopolskie (9,1) warmińsko- -mazurskie (20,0) wielkopolskie (6,5) warmińsko- -mazurskie (16,5) (12,9) warmińsko- -mazurskie (25,7) A wartość zmiennej w województwie małopolskim (Polska = 100); B miejsce województwa małopolskiego w rankingu województw (kolejność malejąca); C województwo o najwyższej wartości badanego wskaźnika (Polska = 100); D województwo o najniższej wartości badanego wskaźnika (Polska = 100); E stopa bezrobocia w województwie małopolskim (w %); F miejsce województwa małopolskiego w rankingu województw (kolejność rosnąca); G stopa bezrobocia w Polsce (w %); H stopa bezrobocia (w %) w województwie o najniższej stopie bezrobocia; I stopa bezrobocia (w %) w województwie o najwyższej stopie bezrobocia. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie

5 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego Pod względem stopy bezrobocia województwo małopolskie średnio zajmowało 2. pozycję w kraju, ze średnią wartością tej zmiennej wynoszącą 13%, przy czym lata charakteryzowały się dwucyfrową wartością stopy bezrobocia, zaś w okresie nastąpiła widoczna poprawa na rynku pracy, przekładająca się na stopy bezrobocia odpowiednio 9,5% w 2007 r. i 7,6% w 2008 r. Dla porównania: województwo, najlepsze pod tym względem w Polsce charakteryzowało się w badanym okresie 12,9% stopą bezrobocia, czyli niższą o zaledwie 0,1 pkt proc. od stopy bezrobocia w Małopolsce, zaś najgorsze pod względem tej zmiennej województwo warmińsko-mazurskie charakteryzowało się 25,7% stopą bezrobocia, czyli aż o 12,7% pkt proc. więcej niż w analizowanym województwie małopolskim. 3. Zróżnicowanie podstawowych zmiennych makroekonomicznych w powiatach województwa małopolskiego Tabela 2 zawiera zestawienie danych statystycznych dotyczących kształtowania się produkcji sprzedanej przemysłu per capita w powiatach województwa małopolskiego, w odniesieniu do średniej krajowej oraz pozycji poszczególnych powiatów wśród 379 powiatów w Polsce i 22 w Małopolsce. Z danych w niej zawartych można wyciągnąć następujące wnioski: Najwyższą średnią wartością analizowanej zmiennej w odniesieniu do średniej produkcji sprzedanej na mieszkańca w Polsce charakteryzowały się: Tarnów (128,8%) i Kraków (124,9%). Tarnów znalazł się na 56., a Kraków na 60. miejscu wśród 379 powiatów. Oprócz wskazanych powyżej powiatów grodzkich, wartości średnie produkcji sprzedanej przemysłu per capita były wyższe od średniej w Polsce w powiatach: oświęcimskim (117,9%), olkuskim (116,6%) i chrzanowskim (104,2%), co plasowało je odpowiednio na 66., 68. i 82. miejscu w Polsce. Powiatami o najniższej wartości analizowanej zmiennej makroekonomicznej w odniesieniu do średniej krajowej były: tatrzański (5,3%), miechowski (8,8%) oraz dąbrowski (11,9%). Powiatami mającymi średnią wartość produkcji sprzedanej przemysłu per capita niższą od 30% średniej wartości w Polsce były: proszowicki (12,1%), brzeski (17,4%), nowotarski (22,3%), nowosądecki (22,4%) oraz tarnowski (27,9). Pozostałe powiaty charakteryzowały się wartością analizowanej zmiennej pomiędzy 50% a 70% średniej krajowej: gorlicki (50,4%), suski (50,5%), limanowski (52,9%), wielicki (67,3%) oraz wadowicki (70,0%).

6 286 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK TABELA 2: Przestrzenne zróżnicowanie produkcji sprzedanej przemysłu na mieszkańca w powiatach województwa małopolskiego w latach Rok Średnio w Powiat latach [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 125,3 146,2 135,2 132,2 124,0 121,5 117,2 128,8 Tarnów B C A 136,3 112,8 109,3 107,1 142,7 140,7 125,7 124,9 Kraków B C A 113,3 121,4 125,5 117,2 125,7 115,5 106,6 117,9 Oświęcimski B C A 103,1 104,4 107,8 120,9 126,4 132,3 121,2 116,6 Olkuski B Chrzanowski Myślenicki Bocheński Krakowski Nowy Sącz Wadowicki Wielicki Limanowski C A 122,0 109,1 103,3 94,6 104,1 95,9 100,2 104,2 B C A 195,5 186,5 94,0 100,2 38,8 39,2 31,3 97,9 B C A 77,9 77,6 83,0 86,6 102,4 117,5 112,6 93,9 B C A 80,8 84,4 82,6 87,5 95,9 92,8 91,9 88,0 B C A 122,1 122,2 86,9 90,0 71,1 79,7 84,6 93,8 B C A 81,8 88,4 71,2 69,6 62,7 58,8 57,4 70,0 B C A 52,7 61,5 44,8 44,4 42,6 61,8 163,5 67,3 B C A 55,3 59,9 49,6 53,7 48,4 51,5 51,9 52,9 B C

7 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 41,1 46,1 51,5 55,4 54,2 53,8 51,1 50,5 Suski B C A 79,2 58,7 48,6 40,2 43,1 37,6 45,3 50,4 Gorlicki B C A 30,8 28,7 26,8 25,3 25,9 28,3 29,7 27,9 Tarnowski B Nowosądecki Nowotarski Brzeski Dąbrowski Proszowicki Tatrzański Miechowski C A 19,3 20,5 19,4 22,2 23,9 25,0 26,2 22,4 B C A 21,0 19,9 23,4 24,5 24,7 21,9 21,2 22,3 B C A 37,0 18,5 13,6 14,0 12,9 13,5 12,1 17,4 B C A 13,0 19,3 7,0 10,0 10,0 11,0 12,7 11,9 B C A 15,4 16,1 16,1 6,6 9,2 11,0 10,5 12,1 B C A 10,3 7,5 5,5 4,8 3,0 2,8 3,1 5,3 B C A 16,0 15,1 7,2 6,1 6,0 5,7 5,2 8,8 B C A wartość w % (Polska = 100); B miejsce wśród 379 polskich powiatów; C miejsce wśród 22 powiatów województwa małopolskiego. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Kolejną analizowaną zmienną makroekonomiczną jest wartość brutto środków trwałych per capita w 22 powiatach województwa małopolskiego w latach Tabela 3 zawiera dane statystyczne obrazujące przestrzenne zróżnicowanie tej zmiennej w odniesieniu do średniej krajowej, miejsca poszczególnych powiatów wśród 379 powiatów w Polsce i 22 powiatów w Małopolsce. Z tabeli tej wysunąć można następujące wnioski:

8 288 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK Tylko cztery powiaty w województwie małopolskim charakteryzowały się wyższym od średniej krajowej poziomem wartości brutto środków trwałych na mieszkańca; są to powiaty: Kraków (170,8%), Tarnów (158,3%), chrzanowski (139,0%) oraz Nowy Sącz (102,2%), co plasowało je odpowiednio na 26., 31., 40. i 69. miejscu w Polsce. Z kolei aż dziewięć powiatów charakteryzowało się wartością analizowanej zmiennej mniejszą niż 30% wartości średniej dla wszystkich powiatów w Polsce. Do tej grupy należą następujące powiaty: proszowicki (10,1% 374. miejsce w Polsce), tarnowski (12,5% 364.), dąbrowski (16,4% 353.), nowosądecki (18,7% 345.), suski (19,8% 341.), miechowski (21,4% 332.), limanowski (22,2% 328.), gorlicki (28,1% 295.) oraz nowotarski (29,2% 290.). Pięć powiatów województwa małopolskiego charakteryzowało się wartością brutto środków trwałych w przedziale od 30% do 50% średniej krajowej; to powiaty: bocheński (35,2%), myślenicki (36%), wadowicki (37,5%), wielicki (42,5%) i brzeski (46,6%). Plasowało je to odpowiednio na 256., 254., 244., 221. i 201. miejscu wśród 379 powiatów w Polsce. Z kolei powiaty: olkuski (75,2%), tatrzański (63,1%) i krakowski zajmowały odpowiednio 102., 132. i 173. miejsce w Polsce. TABELA 3: Przestrzenne zróżnicowanie wartości brutto środków trwałych na mieszkańca w powiatach województwa małopolskiego w latach Rok Średnio w Powiat latach [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 180,0 173,5 172,6 170,5 159,4 170,0 169,7 170,8 Kraków B C A 186,7 177,2 164,5 163,7 152,0 124,1 140,1 158,3 Tarnów B C A 150,1 140,4 139,1 137,5 142,0 133,5 130,5 139,0 Chrzanowski B C A 99,5 100,6 99,1 101,4 104,6 105,0 104,9 102,2 Nowy Sącz B C

9 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego Oświęcimski Olkuski Tatrzański Krakowski Brzeski Wielicki Wadowicki Myślenicki Bocheński Nowotarski Gorlicki Limanowski Miechowski Suski [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 94,1 86,9 79,7 74,3 74,6 72,5 74,8 79,6 B C A 78,6 73,9 74,8 76,8 78,0 74,8 69,2 75,2 B C A 48,5 57,7 61,1 62,3 69,0 70,4 72,3 63,1 B C A 48,2 50,4 48,0 51,8 53,5 49,9 55,4 51,0 B C A 27,1 56,3 54,4 44,2 45,8 46,8 51,3 46,6 B C A 34,6 37,8 38,1 39,1 40,0 51,1 56,9 42,5 B C A 36,2 37,4 36,8 36,9 38,2 37,0 39,8 37,5 B C A 32,0 34,4 34,6 35,2 40,9 39,6 35,5 36,0 B C A 34,2 34,8 35,0 32,6 35,2 35,1 39,2 35,2 B C A 27,3 28,2 27,6 30,0 30,8 30,8 29,6 29,2 B C A 29,5 29,6 28,2 28,7 28,4 26,3 25,9 28,1 B C A 18,2 19,1 21,3 22,4 23,3 24,7 26,7 22,2 B C A 18,0 22,0 22,0 22,4 23,4 21,3 20,8 21,4 B C A 19,7 20,4 17,8 20,0 20,7 20,1 20,0 19,8 B C

10 290 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 15,3 16,1 16,7 18,6 20,5 21,1 22,7 18,7 Nowosądecki B C A 17,8 18,6 14,2 15,6 15,7 15,7 17,2 16,4 Dąbrowski B C A 10,5 11,0 11,4 11,8 13,4 13,9 15,4 12,5 Tarnowski B C A 10,3 11,2 11,4 9,2 10,2 9,1 8,9 10,1 Proszowicki B C A wartość w % (Polska = 100); B miejsce wśród 379 polskich powiatów; C miejsce wśród 22 powiatów województwa małopolskiego. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Tabela 4 zawiera dane dotyczące przestrzennego zróżnicowania inwestycji per capita w powiatach województwa małopolskiego. Z danych tych wysunąć można następujące wnioski: Najwyższym poziomem inwestycji na mieszkańca charakteryzowały się powiaty grodzkie: Kraków (162,9%), Tarnów (95,3%), Nowy Sącz (93,1%) oraz powiat chrzanowski (105,4%), co plasowało je odpowiednio na 27., 80., 85. i 87. miejscu wśród powiatów w Polsce. W powiecie chrzanowskim można zauważyć znaczne zróżnicowanie wartości analizowanej zmiennej w badanym okresie: od 2002 r., w którym wartość inwestycji na mieszkańca stanowiła ponad 160% średniej krajowej, następował spadek wskaźnika, który w 2008 r. osiągnął poziom 74,9% z 26. pozycji w kraju w 2002 r. powiat chrzanowski spadł na 184. miejsce w 2007 r. W pozostałych powiatach nie występowało aż tak duże zróżnicowanie tej zmiennej w czasie. W sześciu powiatach województwa małopolskiego wartość inwestycji na mieszkańca stanowiła mniej niż 30% wartości średniej dla Polski. Do grupy tej należą następujące powiaty: proszowicki (14,3% 364. miejsce w Polsce), dąbrowski (23,2% 324.), miechowski (25% 317.), tarnowski (29,2% 299.), nowotarski (29,5% 298.) oraz suski (29,9% 293.). W pozostałych dwunastu powiatach wartość analizowanej zmiennej mieściła się pomiędzy 31,8% (nowosądecki) a 74,5% (olkuski), przy czym najmniejsze zróżnicowanie występowało w powiatach: wielickim (71,4%), tatrzańskim (70,0%), krakowskim (69,9%) i olkuskim (74,5%).

11 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego TABELA 4: Przestrzenne zróżnicowanie inwestycji na mieszkańca w powiatach województwa małopolskiego w latach Rok Średnio w latach Powiat [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 150,7 179,0 159,0 144,9 184,4 165,3 156,9 162,9 Kraków B C A 81,9 90,1 90,9 90,6 103,3 114,0 81,0 93,1 Nowy Sącz B C A 101,6 70,9 96,4 118,7 104,3 113,3 61,8 95,3 Tarnów B Olkuski Krakowski Tatrzański Brzeski Wielicki Chrzanowski Oświęcimski Bocheński Gorlicki C A 160,8 67,8 174,7 110,5 95,0 54,0 74,9 105,4 B C A 57,7 79,2 85,7 92,7 83,9 59,5 63,1 74,5 B C A 47,5 71,8 67,7 57,3 84,1 98,9 61,8 69,9 B C A 64,3 106,8 41,0 43,9 92,6 79,7 61,9 70,0 B C A 43,2 62,6 65,1 63,6 79,6 71,7 48,8 62,1 B C A 47,1 56,2 56,7 38,9 46,5 172,2 82,1 71,4 B C A 46,7 46,9 58,0 78,0 57,0 66,8 60,8 59,2 B C A 36,4 32,4 33,3 33,5 78,7 87,7 96,9 57,0 B C A 88,1 124,7 89,9 22,2 26,2 23,9 24,8 57,1 B C

12 292 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 30,6 31,7 36,7 61,1 74,1 49,7 36,3 45,7 Myślenicki B C A 33,0 42,5 56,0 34,0 46,6 44,7 46,7 43,4 Wadowicki B C A 24,9 35,4 44,7 32,3 33,5 30,8 31,9 33,4 Limanowski B C A 23,0 26,8 33,9 36,4 34,3 35,2 32,9 31,8 B Nowosądecki Suski Nowotarski Tarnowski Miechowski Dąbrowski Proszowicki C A 43,9 32,0 33,9 29,7 26,9 27,0 16,2 29,9 B C A 27,0 27,9 39,1 27,7 28,7 26,7 29,5 29,5 B C A 17,9 25,4 19,9 18,2 38,9 23,2 60,7 29,2 B C A 20,8 25,2 27,4 16,8 39,4 29,5 15,6 25,0 B C A 13,9 49,1 13,4 15,9 17,7 37,3 15,1 23,2 B C A 11,5 14,5 16,5 9,4 17,1 16,6 14,2 14,3 B C A wartość w % (Polska = 100); B miejsce wśród 379 polskich powiatów; C miejsce wśród 22 powiatów województwa małopolskiego. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Z danych zawartych w tabeli 5, opisujących przestrzenne zróżnicowanie płac w województwie małopolskim, wyciągnąć można następujące wnioski: Tylko w powiecie grodzkim Kraków płace w każdym roku badanego okresu były nieznacznie wyższe od średniej krajowej i mieściły się w przedziale od 100,4% w 2003 r. do 104,5% w 2007 r. Sklasyfikowało to powiat Kraków na 30. miejscu w kraju. W powiatach: olkuskim, chrzanowskim i krakowskim średnia wartość analizowanej zmiennej stanowiła ponad 90% średniej płacy w Polsce (odpowiednio: 95,1%, 93,2% i 90,9%, co plasowało wskazane powiaty na 50., 61. i 71. miejscu w kraju).

13 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego TABELA 5: Przestrzenne zróżnicowanie płac w powiatach województwa małopolskiego w latach Powiat Rok Średnio w latach [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 102,7 100,4 102,2 102,9 104,4 104,5 103,2 102,9 Kraków B C A 91,3 93,1 95,2 95,8 98,4 98,0 94,1 95,1 Olkuski B C A 92,4 92,7 98,9 95,6 91,2 91,3 90,3 93,2 Chrzanowski B C A 90,7 90,7 90,0 90,8 90,9 92,6 90,8 90,9 Krakowski B C A 92,5 91,5 87,4 86,1 86,4 84,2 84,5 87,5 Wielicki B C A 87,0 86,9 86,9 85,7 88,0 88,0 87,2 87,1 Oświęcimski B C A 86,5 87,2 84,5 84,3 81,2 82,8 82,4 84,1 Nowy Sącz B C A 82,3 84,2 84,0 82,6 83,5 84,8 85,2 83,8 Tarnów B C A 95,5 90,7 89,1 85,6 78,2 79,4 79,2 85,4 Myślenicki B C A 84,0 83,5 82,5 80,4 82,4 84,5 83,3 82,9 Bocheński B C A 78,8 81,3 82,0 80,3 81,5 81,8 80,5 80,9 Tatrzański B C A 79,0 80,0 80,1 79,3 80,6 80,3 78,9 79,7 Gorlicki B C

14 294 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 78,7 81,0 79,3 78,9 79,2 80,4 80,4 79,7 Suski B C A 77,8 78,6 76,4 80,2 78,0 78,9 80,2 78,6 Proszowicki B C A 78,1 78,2 78,0 78,5 78,5 78,4 77,6 78,2 Miechowski B C A 77,4 78,6 77,7 78,7 78,0 77,1 75,3 77,5 Nowosądecki B C A 74,8 75,8 77,0 76,8 76,9 78,4 78,0 76,8 Dąbrowski B C A 75,2 76,4 75,0 75,7 75,1 76,6 75,2 75,6 Limanowski B C A 76,0 77,0 76,7 74,8 74,3 75,7 74,9 75,6 Wadowicki B C A 76,9 75,9 74,7 75,2 73,4 72,7 73,9 74,7 Nowotarski B C A 77,3 74,8 72,7 70,7 72,5 74,3 74,3 73,8 Brzeski B C A 70,2 72,8 72,5 71,9 73,0 73,7 72,6 72,4 Tarnowski B C A wartość w % (Polska = 100); B miejsce wśród 379 polskich powiatów; C miejsce wśród 22 powiatów województwa małopolskiego. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Najniższymi wartościami analizowanej zmiennej charakteryzowały się powiaty: tarnowski (72,4% 348. miejsce), brzeski (73,8% 328.), nowotarski (74,7% 316.), wadowicki i limanowski (oba powiaty ze średnią 75,6%, plasującą je na 297. miejscu w kraju). Wartościami powyżej 80% średniej płacy w kraju charakteryzowały się następujące powiaty: tatrzański (80,9% 184. miejsce), bocheński (82,9% 150.), Tarnów (83,8% 136.), Nowy Sącz (84,1% 134.), myślenicki (85,4% 136.), oświęcimski (87,1% 98.) oraz wielicki (87,5% 98.).

15 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego Z tabeli 6, w której zawarte są dane statystyczne dotyczące zróżnicowania regionalnego stóp bezrobocia rejestrowanego w powiatach województwa małopolskiego w latach , wynikają następujące wnioski: TABELA 6: Przestrzenne zróżnicowanie stóp bezrobocia w powiatach województwa małopolskiego w latach Powiat Rok Średnio w latach [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 8,4 8,3 7,5 7,0 5,5 3,8 2,8 6,2 Kraków B C A 12,2 12,6 12,2 11,4 9 6,8 7,2 10,2 Tarnów B C A 9,9 12,5 11,9 11,3 9,9 7,7 8,1 10,2 B Krakowski Proszowicki Miechowski Tatrzański Suski Bocheński Nowotarski Myślenicki Wadowicki C A 12,0 14,6 13,5 12,1 9,3 7,3 6,7 10,8 B C A 10,2 14,5 13,3 12,3 10,3 7,7 6,7 10,7 B C A 10,8 13,4 13,1 12,7 10,9 7,6 7,2 10,8 B C A 12,2 15,1 14,4 11,6 8,7 7,9 7,1 11,0 B C A 12,8 15,5 14,5 13,1 9,9 7,2 5,9 11,3 B C A 12,7 15,4 14,0 13,4 10,8 9,1 8,8 12,0 B C A 14,0 17,9 16,9 15,1 11,0 8,1 8,2 13,0 B C A 14,8 17,5 15,5 15,4 13,1 9,2 8,4 13,4 B C

16 296 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 16,3 19,6 18,5 16,3 12,6 9,0 6,9 14,2 Wielicki B C A 16,8 17,2 17,2 15,8 13,5 9,7 8,6 14,1 Nowy Sącz B C A 15,5 18,6 17,0 16,2 13,9 11,7 10,6 14,8 Brzeski B C A 17,4 19,5 18,2 16,8 14,3 10,6 9,0 15,1 B Tarnowski Olkuski Dąbrowski Gorlicki Oświęcimski Chrzanowski Limanowski Nowosądecki C A 15,1 19,6 18,5 17,6 14,2 11,3 10,5 15,3 B C A 18,1 20,9 19,0 17,5 15,5 12,5 11,0 16,4 B C A 19,6 22,2 21,1 20,5 16,4 12,7 10,1 17,5 B C A 18,0 22,1 21,2 20,5 19,1 17,4 16,6 19,3 B C A 18,3 24,6 24,1 21,9 19,1 16,3 15,6 20,0 B C A 20,1 25,1 24,1 22,6 21,2 16,4 13,6 20,4 B C A 22,0 29,7 29,3 26,1 21,7 18,0 16,6 23,3 B C A wartość w % (Polska = 100); B miejsce wśród 379 polskich powiatów (kolejność rosnąca); C miejsce wśród 22 powiatów województwa małopolskiego (kolejność rosnąca). Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Kierunek zmian stóp bezrobocia w powiatach województwa małopolskiego był zgodny zarówno z kierunkiem zmian tej zmiennej makroekonomicznej na poziomie województwa jak i kraju. Należy przez to rozumieć, że w okresach, w których stopa bezrobocia w Polsce rosła (spadała), również na poziomie województwa i powiatów następował jej wzrost (spadek). Świadczą o tym także dane zawarte w tabeli 1.

17 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego Kraków okazał się jedynym powiatem, w który średnia stopa bezrobocia w województwie małopolskim jest niższa niż 10% i wynosiła w badanym okresie 6,2%, co plasowało ten powiat na 6. miejscu w kraju. Warto zauważyć, że pomiędzy 2002 r. a 2008 r. stopa ta systematycznie spadała z 8,4% do 2,8%. Drugie miejsce w województwie, a 37. w kraju zajmuje powiat grodzki Tarnów ze średnią stopą bezrobocia równą 10,2%, przy czym, podobnie jak w powiecie Kraków w badanym okresie, obserwowany był systematyczny jej spadek od 12,2% w 2002 r. do 7,2% w 2008 r. Średnią stopę bezrobocia również równą 10,2% zaobserwowano w powiecie proszowickim, który plasował się średnio na 43. miejscu w Polsce. Powiatami o najwyższej stopie bezrobocia, średnio co najmniej 20%, były: nowosądecki (23,3% 277. miejsce), gorlicki (20,4 241.) i limanowski (20,0% 234.). Do grupy powiatów o stopie bezrobocia pomiędzy 15% a 20% należały: dąbrowski (19,3% 219. miejsce), chrzanowski (17,5% 179.), olkuski (16,4% 156.), tarnowski (15,3% 132.) oraz oświęcimski (15,1% 128.). Średnie stopy bezrobocia, pomiędzy 10,7% a 15%, zaobserwowano w następujących powiatach: brzeskim (14,8% 122. miejsce), Nowy Sącz (14,1% 108.), wielickim (14,2% 105.), wadowickim (13,4% 93.), myślenickim (13% 84.), nowotarskim (12,0% 70.), bocheńskim (11,3% 51.), suskim (11,0% 49.), tatrzańskim (10,8% 48.) i miechowskim (10,7% 46.). W tabelach 7 i 8 zaprezentowano klasyfikację powiatów województwa małopolskiego pod względem badanych zmiennych makroekonomicznych w latach W tabeli 7 przedstawiono pozycje (rangi) badanych powiatów w rankingu powiatów województwa małopolskiego, zaś w tabeli 8 owe miejsca w rankingu wszystkich polskich powiatów. Zawarte w tych tabelach sumy rang stanowią taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego badanych powiatów. Wynika to stąd, iż im mniejsze są te sumy rang, tym przeciętnie wyższą pozycję zajmował dany powiat w rankingach powiatów województwa małopolskiego (tab. 7) lub w rankingach wszystkich polskich powiatów (tab. 8). Z przedstawionych w tabelach 7 i 8 rankingów powiatów można wyciągnąć następujące wnioski: Zdecydowanie najwyższym poziomem rozwoju ekonomicznego zarówno w skali województwa, jak i kraju, spośród 22 powiatów województwa małopolskiego charakteryzowały się dwa powiaty ziemskie: Kraków i Tarnów, czyli dwa miasta będące prężnymi ośrodkami rozwoju regionalnego (Kraków) i lokalnego (Tarnów).

18 298 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK Kolejną grupę stanowią cztery powiaty ziemskie charakteryzujące się bardzo zbliżoną wartością sum rang od 31 do 33. Należą do niej powiaty: krakowski, chrzanowski, Nowy Sącz oraz olkuski, które reprezentują relatywnie wysoki poziom rozwoju ekonomicznego. Do trzeciej grupy, o średnim poziomie rozwoju ekonomicznego, zaliczyć należy powiaty: oświęcimski, wielicki, bocheński, myślenicki, tatrzański i wadowicki (wartość sumy rang w przedziale od 40 do 64). TABELA 7: Klasyfikacja rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego ze względu na pozycje zajmowane w województwie w latach Lp. Powiat produkcję sprzedaną przemysłu na mieszkańca a Pozycja (ranga) w województwie ze względu na wartość brutto środków trwałych na mieszkańca a inwestycje na mieszkańca a płace a stopę bezrobocia b 1 Kraków Tarnów krakowski chrzanowski Nowy Sącz olkuski oświęcimski wielicki bocheński myślenicki tatrzański wadowicki suski brzeski gorlicki miechowski nowotarski limanowski proszowicki nowosądecki tarnowski dąbrowski Suma rang a: 1 najwyższa wartość badanej zmiennej w województwie, 22 najniższa wartość badanej zmiennej w województwie; b: 1 najniższa wartość badanej zmiennej w województwie, 22 najwyższa wartość badanej zmiennej w województwie. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie

19 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego TABELA 8: Klasyfikacja rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego ze względu na pozycje zajmowane w Polsce w latach Lp. Powiat produkcję sprzedaną przemysłu na mieszkańca a Pozycja (ranga) w Polsce ze względu na wartość brutto środków trwałych na mieszkańca a inwestycje na mieszkańca a płace a stopę bezrobocia b Suma rang 1 Kraków Tarnów chrzanowski Nowy Sącz olkuski krakowski oświęcimski bocheński wielicki myślenicki tatrzański wadowicki suski brzeski gorlicki miechowski nowotarski limanowski proszowicki tarnowski nowosądecki dąbrowski a: 1 najwyższa wartość badanej zmiennej w Polsce, 379 najniższa wartość badanej zmiennej w Polsce; b: 1 najniższa wartość badanej zmiennej w Polsce, 379 najwyższa wartość badanej zmiennej w Polsce. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Powiatami charakteryzującymi się niskim poziomem rozwoju ekonomicznego w latach były: suski, brzeski, gorlicki, miechowski, nowotarski, limanowski i proszowicki (suma rang od 68 do 81). Zdecydowanie najniższym poziomem rozwoju ekonomicznego charakteryzowały się powiaty: nowosądecki, tarnowski i dąbrowski (sumy rang od 90 do 93).

20 300 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK Należy również zwrócić uwagę na fakt, że pomimo pewnych niewielkich różnic w klasyfikacji powiatów zawartych w tabelach 7 i 8 przynależność poszczególnych powiatów do rozróżnionych pod względem rozwoju ekonomicznego grup pokrywa się, o czym świadczy również wartość współczynnika korelacji Pearsona na poziomie około 0, Taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego W prowadzonych dalej analizach taksonomicznych zastosowano następującą procedurę 1 : 1. Określono zbiór stymulant i destymulant złożony z rozważanych uprzednio zmiennych makroekonomicznych. W zbiorze tym stymulantami rozwoju ekonomicznego są: produkcja sprzedana przemysłu na mieszkańca, wartość brutto środków trwałych per capita, inwestycje na mieszkańca oraz płace, zaś destymulantą stopa bezrobocia. 2. Destymulantę zamieniono na stymulantę, licząc jej odwrotność. 3. Uzyskane w ten sposób stymulanty (produkcja sprzedana przemysłu na mieszkańca, wartość brutto środków trwałych per capita, inwestycje na 1 Procedura taka wykorzystywana była m.in. w analizach taksonomicznych prowadzonych w pracach T. Tokarski, Statystyczna analiza regionalnego zróżnicowania wydajności pracy, zatrudnienia i bezrobocia w Polsce, Wyd. PTE, Warszawa 2005; idem, Taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego polskich województw, [w:] E. Kwiatkowski (red.), Zróżnicowanie rozwoju polskich regionów. Elementy teorii i próba diagnozy, Wyd. UŁ, Łódź 2008; T. Tokarski, W. Stępień, J. Wojnarowski, Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego regionów, Wiadomości Statystyczne 2006, nr 7 8; Ł. Jabłoński, T. Tokarski, Taksonomiczne wskaźniki przestrzennego zróżnicowania rozwoju powiatów, Studia Prawno-Ekonomiczne 2010, t. LXXXI. Alternatywne metody analiz taksonomicznych znaleźć można m.in. w pracach: J. Berbeka, Porównanie poziomu życia w krajach Europy Środkowej, Wiadomości Statystyczne 1999, nr 8; S. Majewski, Szeregowanie krajów przy pomocy Diagramu Czekanowskiego i Taksonomicznego Miernika Rozwoju, Wiadomości Statystyczne 1999, nr 8; T. Tokarski, A. Gabryjelska, P. Krajewski, M. Mackiewicz, Determinanty regionalnego zróżnicowania PKB, zatrudnienia i płac, Wiadomości Statystyczne 1999, nr 8; A. Rogut, T. Tokarski, Regional diversity of employment structure and outflows from unemployment to employment in Poland, International Journal of Manpower 2002, vol. 23, No. 1; P. Gajewski, Regionalne zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego Polski w latach dziewięćdziesiątych, praca magisterska, UŁ 2002; idem, Zróżnicowanie rozwoju gospodarczego w latach 90., Wiadomości Statystyczne 2003, nr 11; P. Kaczorowski, Efekty restrukturyzacji a prywatyzacja przedsiębiorstw. Analiza oparta na miarach taksonomicznych, praca doktorska, UŁ 2004.

21 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego mieszkańca, płace oraz odwrotność stopy bezrobocia) wystandaryzowano (znormalizowano) zgodnie z równaniem: s x ijt ijt = (1) max( xijt ) i, t gdzie: indeksy i odnoszą się do powiatów, j stymulant, t lat, zaś x ijt to wartość j-tej stymulanty w i-tym polskim powiecie w roku t 2 ; x ijt to wartość j-tej stymulanty w i-tym powiecie w roku t, natomiast s ijt oznacza wartość wystandaryzowanej j-tej stymulanty w i-tym powiecie w roku t. Wystandaryzowane stymulanty s ijt, określone przez równanie (1), charakteryzują się tym, iż wartość każdej z nich należy do przedziału [0;1]. Wartość 1 (0) oznacza, iż w i-tym powiecie w roku t j-ta stymulanta uzyskała maksymalną (minimalną) wartość wśród polskich powiatów. 4. Następnie policzono wskaźniki rozwoju ekonomicznego oparte na odległości w przestrzeni euklidesowej, dane wzorem: 5 ( 1 ) 2 E = (2) it s ijt j = 1 Wskaźniki taksonomiczne (2) mierzą odległości w przestrzeni euklidesowej i-tego powiatu w roku t od hipotetycznego powiatu-wzorca, tj. takiego powiatu, który charakteryzuje się maksymalną wartość każdej z badanych stymulant. Wskaźniki (2) należą do przedziału ( 0; 5) ( 0;2,236). Gdyby wartość wskaźnika (2) była równa 0, to dany powiat charakteryzowałby się maksymalną wartością każdej z badanych stymulant. Im wyższa jest zaś wartość owego wskaźnika, tym niższy jest poziom rozwoju ekonomicznego danego powiatu. W tabeli 9 oraz na wykresie 1 zestawiono taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego, z uwzględnieniem ich dystansu do Krakowa. 2 W prowadzonych tu analizach taksonomicznych wykorzystano dane statystyczne dotyczące wszystkich polskich powiatów po to, by określić pozycje powiatów województwa podkarpackiego (pod względem taksonomicznych wskaźników rozwoju ekonomicznego) wśród wszystkich powiatów w kraju.

22 TABELA 9: Taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego w latach Kraków Tarnów Chrzanowski Olkuski Nowy Sącz Oświęcimski Krakowski Wielicki Powiat 2002 [1] [2] Rok Średnio w latach [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C

23 Bocheński Myślenicki Wadowicki Tatrzański Gorlicki Brzeski Limanowski Suski Nowosądecki Nowotarski [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C

24 Tarnowski Dąbrowski Miechowski Proszowicki [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A 1, , , , , , , , B C A wartość wskaźnika; B miejsce wśród 379 polskich powiatów (kolejność rosnąca); C miejsce wśród 22 powiatów województwa małopolskiego (kolejność rosnąca). Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie

25 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego WYKRES 1: Średnia wartość taksonomicznego wskaźnika rozwoju ekonomicznego powiatów oraz dystans poszczególnych powiatów do Krakowa Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Z danych zawartych w tabeli 9 i na wykresie 1 wynika, że: Bezapelacyjnym liderem rozwoju ekonomicznego w województwie małopolskim w latach był powiat grodzki Kraków, dla którego wartość wskaźnika taksonomicznego w każdym z analizowanych lat była najniższa. Wśród powiatów o relatywnie niewielkim dystansie pod względem stopnia rozwoju ekonomicznego w stosunku do powiatu grodzkiego Kraków wymienić należy: powiat grodzki Tarnów (wartość wskaźnika taksonomicz-

26 306 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK nego o 3,7% wyższa niż dla Krakowa) oraz powiat chrzanowski (analogicznie o 3,97% więcej niż Kraków). W dalszej kolejności należy dość dobrze ocenić powiaty olkuski, Nowy Sącz oraz oświęcimski, dla których średni poziom wskaźnika taksonomicznego był wyższy niż dla Krakowa odpowiednio o 7,97%, 8,21% oraz 9,22%. Średnim poziomem rozwoju ekonomicznego charakteryzowały się następujące powiaty: krakowski (11,97%), wielicki (13,32%), bocheński (13,91%) oraz myślenicki (14,36%). Wysokim poziomem wskaźnika taksonomicznego charakteryzowały się powiaty: wadowicki, tatrzański, gorlicki, brzeski, limanowski, suski, nowosądecki i nowotarski, które od Krakowa pod względem rozwoju ekonomicznego dzielił dystans od 11,97% do 19,61%. Najsłabiej pod względem ekonomicznym rozwiniętymi powiatami w badanym okresie były: tarnowski, dąbrowski, miechowski i proszowicki, które od powiatu Kraków pod względem rozwoju ekonomicznego dzielił dystans: 20,4%, 20,48%, 20,74% oraz 21,63%. W tabeli 10 zestawiono względne zmiany taksonomicznych wskaźników rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego w latach , ze wskazaniem pozycji na liście rankingowej na poziomie kraju (379 powiatów) i województwa (22 powiaty). Z danych zawartych w tej tabeli można wysunąć następujące wnioski: Dwadzieścia jeden powiatów województwa małopolskiego mogło poszczycić się spadkami taksonomicznych wskaźników rozwoju ekonomicznego w latach Należy przez to rozumieć, że w badanym okresie nastąpił wzrost przeciętnego poziomu rozwoju ekonomicznego. Jedynie powiat myślenicki zanotował wzrost wartości wskaźnika taksonomicznego, co oznacza pogorszenie degradację rozwoju ekonomicznego. W badanym okresie w skali województwa cztery powiaty utrzymały swoje pozycje (Kraków, Tarnów, nowosądecki i dąbrowski) zaś w skali kraju tylko powiat chrzanowski znalazł się na tym samym (50.) miejscu. W skali kraju jedenaście powiatów poprawiło swoją pozycję, zaś w dziesięciu powiatach nastąpiło obniżenie pozycji rankingowej. W ujęciu wojewódzkim zaobserwować można poprawę pozycji w rankingu w przypadku dziesięciu powiatów, zaś spadek pozycji odnotowano dla ośmiu powiatów. Największy awans zarówno na poziomie województwa, jak i kraju osiągnął powiat wielicki (poprawa pozycji o 110 miejsc w skali kraju i 6 miejsc w skali województwa) oraz powiat bocheński (awans o 80 pozycji w kraju i 3 w województwie).

27 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego TABELA 10: Względne zmiany taksonomicznych wskaźników rozwoju ekonomicznego powiatów województwa małopolskiego oraz ich pozycji na listach rankingowych między 2002 a 2008 r. Powiat Względna zmiana taksonomicznego wskaźnika rozwoju ekonomicznego w % krajowej Zmiana pozycji na liście rankingowej wojewódzkiej Wielicki 10, Bocheński 7, Olkuski 6, Krakowski 5, Oświęcimski 4, Tarnowski 4, Nowy Sącz 4, Kraków 4,09 11 ta sama pozycja Tatrzański 3, Limanowski 3, Tarnów 3,12 20 ta sama pozycja Nowosądecki 3,12 2 ta sama pozycja Brzeski 3, Wadowicki 2, Dąbrowski 2,39 3 ta sama pozycja Chrzanowski 2,37 ta sama pozycja 23 Nowotarski 2, Suski 2, Proszowicki 1, Miechowski 1, Gorlicki 0, Myślenicki 3, Strzałka oznacza awans, zaś spadek w rankingu. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie Największy spadek w rankingu dotknął powiatu myślenickiego (aż o 205 pozycji w kraju i 8 pozycji w województwie) oraz gorlickiego (spadek o 116 pozycji w kraju i 5 pozycji w województwie). Największe miasta województwa, będące centrami rozwoju regionalnego (Kraków) i lokalnego (Tarnów), utrzymały odpowiednio pierwsze i drugie miejsce w rankingu w skali województwa, zaś w skali kraju w odniesieniu do powiatu Kraków nastąpiła poprawa pozycji o 19 miejsc i spadek aż o 20 pozycji w odniesieniu do powiatu grodzkiego Tarnów. Trzecie największe miasto regionu Nowy Sącz odnotowało spadek pozycji rankingowej

28 308 Paweł DYKAS, Tomasz TOKARSKI, Mariusz TROJAK w skali województwa o 2 miejsca i o 19 miejsc w skali kraju. Wykresy 2 oraz 3 prezentują zmianę wartości pozycji rankingowej w skali kraju wskaźnika taksonomicznego w odniesieniu do tych miast. WYKRES 2: Taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza w latach Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie WYKRES 3: Pozycje Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza w rankingu powiatów względem taksonomicznego wskaźnika rozwoju ekonomicznego w latach Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych na stronie

29 Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego Podsumowanie Z przeprowadzonych w niniejszym opracowaniu analiz można wysunąć następujące wnioski: W latach następowały znaczące zmiany w wartościach wybranych pięciu zmiennych makroekonomicznych na poziomie powiatów województwa małopolskiego, co skutkowało w poszczególnych okresach wyraźnym zróżnicowaniem rozwoju ekonomicznego pomiędzy 22 powiatami. Najmniejsze zmiany odnotować można w powiatach grodzkich Kraków i Tarnów, które stanowią centra rozwoju regionalnego i lokalnego. Miasta te zajmują odpowiednio pierwsze i drugie miejsce w województwie pod względem wartości wyznaczonego w niniejszym opracowaniu wskaźnika taksonomicznego rozwoju ekonomicznego. Powiatami charakteryzującymi się wysokim poziomem rozwoju ekonomicznego są: chrzanowski, olkuski i oświęcimski oraz Nowy Sącz. Na drugim biegunie rozwoju ekonomicznego znajdują się powiaty ziemskie charakteryzujące się bardzo niskimi wartościami takich zmiennych, jak: produkcja sprzedana przemysłu per capita, wartość brutto środków trwałych per capita, inwestycje per capita oraz płace, przy równocześnie wysokiej stopie bezrobocia. Do grupy tej należą powiaty: proszowicki, miechowski, dąbrowski i tarnowski. Dystans powiatów charakteryzujących się niskimi wartościami wskaźnika taksonomicznego rozwoju ekonomicznego do Krakowa, czyli powiatu o najwyższej wartości tegoż wskaźnika, wynosi ponad 20%. Bibliografia Adamczyk A., T. Tokarski, R. W. Włodarczyk, Przestrzenne zróżnicowanie płac w Polsce, Gospodarka Narodowa 2009, nr 9. Adamczyk A., T. Tokarski, R. W. Włodarczyk, Zróżnicowanie bezrobocia w województwach małopolskim i podkarpackim, Wiadomości Statystyczne 2008, nr 5. Berbeka J., Porównanie poziomu życia w krajach Europy Środkowej, Wiadomości Statystyczne 1999, nr 8. Gajewski P., Regionalne zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego Polski w latach dziewięćdziesiątych, praca magisterska napisana w Katedrze Ekonomii UŁ, 2002, pod kierunkiem E. Kwiatkowskiego. Gajewski P., Zróżnicowanie rozwoju gospodarczego w latach 90., Wiadomości Statystyczne 2003, nr 11. Jabłoński Ł., T. Tokarski, Taksonomiczne wskaźniki przestrzennego zróżnicowania rozwoju powiatów, Studia Prawno-Ekonomiczne 2010, t. LXXXI.