Epidemiologia zakażeń szpitalnych

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Epidemiologia zakażeń szpitalnych"

Paweł Jastrzębski
7 lat temu
Przeglądów:

1 Epidemiologia zakażeń szpitalnych

2 Zakażenia szpitalne są tematem żywo interesującym liczne środowiska medyczne i niemedyczne. Zrozumienie problematyki łączącej się z tym zagadnieniem wymaga wiedzy z zakresu epidemiologii, chorób zakaźnych, mikrobiologii, finansów i administracji. Kontrola zakażeń szpitalnych jest uznawana przez współczesne szpitalnictwo za najważniejsze kryterium jakości pracy. W Polsce jest to niestety problem ciągle niedoceniony. Tak, więc nie jest to sprawa emocji, lecz rzetelnego przygotowania fachowego niezbędnej kadry profesjonalistów.

3 Czym są zakażenia szpitalne? Jest to zespół różnych chorób, mających jedną wspólną cechę - specyficzne powiązanie ze środowiskiem szpitalnym. Ich obraz kliniczny jest różnorodny, przy czym ten sam zespół objawów czy choroba mogą być powodowane przez odmienne drobnoustroje, pochodzące z wielu zródeł i rozsiane różnymi drogami.

4 W szpitalu przebywają: - szczególni ludzie (pacjenci) z samoistnymi lub/i jatrogennymi zaburzeniami odporności, zakażeni bezobjawowo i objawowo, poddawani licznym, inwazyjnym zabiegom medycznym, - szczególne drobnoustroje niekorzystnie zmieniające swe cechy pod wpływem licznych antybiotyków i środków dezynfekcyjnych, pochodzące z innych szpitali, - szczególne środowisko skupisko chorych, zakażonych oraz personelu, wyposażone w skomplikowaną aparaturę, trudną do sterylizacji czy dezynfekcji, wyposażone w urządzenia używane przez grupy osób, przeznaczone do prowadzenia wielorakiej działalności (medycznej, hotelowej, porządkowej, edukacyjnej itp.).

5 Przyczyn zakażeń szpitalnych należy upatrywać w: - rozwoju inwazyjnych technik diagnostycznych i terapeutycznych, - pojawieniu się nowych chorób, - niekontrolowanym nadużywaniu antybiotyków, - lekceważeniu zasad higieny szpitalnej.

6 Zakażenia szpitalne to zakażenie, które nastąpiło w szpitalu, ujawniło się podczas hospitalizacji (minimum 48 godzin po przyjęciu) lub po wypisaniu pacjenta i zostało spowodowane przez udokumentowany epidemiologicznie czynnik chorobotwórczy pochodzący od innego chorego lub pracowników szpitala albo przez endogenny czynnik mikrobiologiczny

Wyróżnia się nastepujące postacie zakażeń

30-40% zakażenia układu oddechowego 18-31%

1-15% zakażenia skórne 6-14% zakażenia dróg

zakaźnych i zakażeniach zobowiązuje lekarzy

7 Wyróżnia się nastepujące postacie zakażeń szpitalnych: zakażenia układu moczowego 30-40% zakażenia układu oddechowego 18-31% zakażenia ran operacyjnych 11-16% posocznica 1-15% zakażenia skórne 6-14% zakażenia dróg rodnych 4% inne 0,3% Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach zobowiązuje lekarzy do zgłaszania zakażeń szpitalnych oraz zgonów z ich powodu

8 Epidemiologia U ok. 7% pacjentów z zakażeniem szpitalnym dochodzi do zgonu. Na oddziałach OIOM u ok. 25% U osób powyżej 75 lat u ok. 13%

9 Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach art. 10, 11 i 12 zobowiązuje kierowników zakładów opieki zdrowotnej oraz osoby wykonujące zawody medyczne poza nimi do zapewnienia przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych, w tym kierowników ZOZ - do opracowania, wprowadzenia oraz monitorowania działań zapobiegających zakażeniom szpitalnym (wraz ze stworzeniem zespołu i komitetu kontroli zakażeń zakładowych oraz prowadzeniem rejestrów zakażeń zakładowych i drobnoustrojów chorobotwórczych o szczególnej oporności, w tym wielolekowej).

10 Proces epidemiczny (szerzenia się choroby) w zakażeniach szpitalnych: I. Źródło zakażenia pacjenci, personel, środowisko szpitalne (narzędzia, sprzęt, powietrze), odwiedzający.

11 II. Drogi szerzenia się kontaktowa, w tym przez naruszenie ciągłości tkanek, powietrzna, pokarmowa. III. Populacja wrażliwa pacjenci, personel, odwiedzający.

13 Potencjalne przyczyny środowiskowych zakażeń szpitalnych: brudne ręce personelu, zanieczyszczona odzież personelu, niejałowy sprzęt medyczny, nieodkażony sprzęt niemedyczny oraz skażone otoczenie pacjenta, niewłaściwe sprzatanie, niewłaściwy podział pracy, - angażowanie osób nieprzygotowanych, zwłaszcza w sytuacjach szczególnych, - wypożyczanie personelu z innych oddziałów, - brak procedur i standardów złe warunki pracy - zbyt duże obciążenie personelu, - nadmierne obłożenie, - wprowadzanie nowych wymagań bez szkolenia i treningu,

14 II Potencjalne przyczyny środowiskowych zakażeń szpitalnych: przyjmowanie chorych, wymagających szczególnych warunków hospitalizacji bez możliwości zapewnienia tychże warunków, złe warunki sanitarno-higieniczne placówek, - brak procedur i standardów brak systemu kontroli zakażeń w placówce - brak procedur i standardów, - brak fachowców,

16 Podstawowe działania zapobiegawcze zakażeniom szpitalnym: I. Działania przeciwepidemiczne unieszkodliwienie źródła zakażenia i przecięcie dróg szerzenia się zakażenia - izolacja, - terapia, - dezynfekcja, - sterylizacja. uodpornienie populacji wrażliwej - szczepienia ochronne, - uodpornienie bierne, - wiedza. monitorowanie sytuacji epidemiologicznej placówki - zużycie antybiotyków, - badania mikrobiologiczne, - rejestracja podejrzeń i przypadków zakażeń szpitalnych.

17 II. Działalność Zespołu (Komitetu) Kontroli Zakażeń Szpitalnych formułowanie procedur, wprowadzanie standardów i procedur, monitorowanie realizacji w/w procedur, szkolenie personelu, doradztwo

18 Najczęściej popełniane błędy: 1) Złej higienie rąk: niewłaściwy stan paznokci (zbyt długie, polakierowane), osłonięcie przedramion odzieżą, stałe noszenie biżuterii, zegarków, bransolet, zbyt rzadkie mycie rąk, niedokładne mycie rąk, nie mycie rąk przed i po zdjęciu rękawiczek, używanie niewłaściwych środków i przyborów do mycia rąk, nieodpowiednie wyposażenie stanowiska do mycia rąk, niedostateczna pielęgnacja rąk.

19 2) Stosowaniu odzieży roboczej i ochronnej: Uwaga! Odzież ochronna to fartuchy z materiałów wodoszczelnych (paroprzepuszczalnych), osłony na twarz, maski ochronne, rękawice. Fartuchy bawełniane nie są odzieżą ochronną. noszenie prywatnego ubrania w miejscu pracy, noszenie ubrań roboczych z długim rękawem (zachodzącym na dłonie), zbyt rzadkie stosowanie ubrań ochronnych, noszenie brudnej odzieży ochronnej, noszenie używanej kilka dni lub/i brudnej odzieży roboczej, samodzielny transport i wykonywane we własnym zakresie pranie odzieży roboczej (i ochronnej), zbyt rzadkie stosowanie czapek i masek, nieprawidłowe korzystanie z masek i czapek: - bez zakrywania nosa, - bez całkowitego osłonięcia włosów, - noszenie tych samych czapek i masek kilka dni lub zabrudzonych, mokrych, nie dezynfekowanie okularów korekcyjnych lub ochronnych, noszenie rękawiczek między zabiegami, niewłaściwe zdejmowanie odzieży ochronnej

20 3. Dezynfekcji: wybór środka odkażającego, który nie działa na drobnoustroje powodujące problemy w danym przypadku (wiele dostepnych na rynku preparatów nie działa na zarodniki grzybów, wirusy, przetrwalniki bakteryjne oraz oocysty), zastosowanie odpowiedniego środka, ale w zbyt niskim stężeniu (często podyktowane jest to nadmierną oszczędnością lub nieuczciwością personelu), skrócenie czasu działania środka odkażającego (niepotrzebny pośpiech i niedbalstwo), użycie roztworu o zbyt niskiej lub zbyt wysokiej temperaturze (niektóre preparaty utleniające całkowicie rozkładają się w wysokiej temperaturze, podczas gdy środki należące do innych grup chemicznych mogą wykazywać w takich warunkach większą skuteczność), złe umycie powierzchni przed odkażaniem, czego konsekwencją jest obecność substancji organicznych inaktywujących praktycznie wszystkie środki odkażające,

21 niecałkowite zanurzenie narzędzi czy naniesienie środka na powierzchnię, niedostateczne spłukanie środków myjących przed odkażaniem i doprowadzenie do inaktywacji środków dezynfekcyjnych przez mydła, detergenty oraz nieodpowiednie ph, nieuwzględnienie faktu, że niektóre preparaty odkażające są inaktywowane przez tworzywa sztuczne (dotyczy to np. czwartorzędowych zasad amoniowych ), użycie zbyt twardej wody do przygotowania roztworów roboczych (twarda woda obniża właściciwości bójcze większości środków odkażających), skażenie powierzchni po odkażaniu podczas spłukiwania środków dezynfekcyjnych wodą o złej jakości mikrobiologicznej, skażenie powierzchni (narzędzi) przy postępowaniu niezgodnym z zasadami aseptyki.

22 4. Sterylizacji: rezygnacja ze sterylizacji, brak wstępnego mycia i dezynfekcji, brak monitorowania (dokumentowania) precesu sterylizacji, zbyt duża liczba narzędzi w opakowaniach zbiorczych, resterylizacja sprzętu jednorazowego użytku, używanie pakietów, w których doszło do mechanicznego uszkodzenia lub zamoczenia opakowania, używanie sprzętu przeterminowanego.

23 5. W sprzątaniu: używanie jednej ścierki (mopa) do wszystkich pomieszczeń / powierzchni, używanie zbyt małej ilości wody, brak wymiany wody używanie wody brudnej, używanie zbyt małej ilości lub/i niewłaściwego środka myjącodezynfekcyjnego, nie zachowanie kolejności w czyszczeniu powierzchni (stan zanieczyszczenia, wymagany reżim sanitarny), sprzątanie na sucho rozprzestrzenianie zanieczyszczeń, przechowywanie mokrych zestawów do sprzątania w pozycji stojącej, brak wstępnej dezynfekcji materiału biologicznego (krew, wydaliny) znajdującego się na powierzchni, niedokładne czyszczenie i dezynfekcja powierzchni (uwaga! meble w placówkach medycznych nie powinny utrudniać mycia i dezynfekcji podłóg), stosowanie sprzątania intuicyjnego zamiast wdrożenia procedur utrzymania czystości.

24 Procedury zapobiegania Zakażeniom Szpitalnym Prawidłowa izolacja Mycie i odkażanie rąk Prawidłowe stosowanie środków ochrony osobistej (rękawiczki, maski, okulary) Prawidłowe czyszczenie, dezynfekcja i sterylizacja narzędzi i sprzętu Sprzątanie i utrzymanie czystości Właściwe postępowanie z brudna bielizną Prawidłowa praca kuchni Skuteczne usuwanie i utylizacja odpadów

25 Podsumowanie Zakażenia szpitalne generują wysokie koszty ekonomiczne i społeczne Wysokie standardy higieny szpitalnej mogą ograniczyć występowanie zakażeń szpitalnych

Podobne dokumenty

Projekt Zapobieganie zakażeniom HCV

Projekt Zapobieganie zakażeniom HCV Zasadniczym celem projektu jest stworzenie podstaw do zaplanowania długofalowej strategii przeciwdziałania zakażeniom HCV i zwalczania wzw C w Polsce oraz opracowanie