SZACOWANIE SZKÓD w gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji rolnej dotkni tych

Transkrypt

1 ZACHODNIOPOMORSKI rodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach Marek Gardygaj o Andrzej Kami ski Kazimierz Niegowski SZACOWANIE SZKÓD w gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji rolnej dotkni tych kl skami ywio owymi Barzkowice 2015

2 I. Okre lenie szkód kl skowych Zgodnie z rozporz dzeniem Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegó owego zakresu i sposobów realizacji niektórych zada Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z poz. 187 z pó n, zm.), ARiMR mo e stosowa dop aty do oprocentowania kredytów bankowych udzielonych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji rolnej, w których wyst pi y szkody spowodowane przez susz, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powód, huragan, piorun, obsuni cie si ziemi lub lawin w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierz t gospodarskich, zwane dalej niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi. Wojewoda Zachodniopomorski Zarz dzeniem Nr 205/2015 z dnia 17 kwietnia 2015 r. powo Komisj do szacowania szkód w gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji rolnej na terenach dotkni tych kl sk ywio ow. W rozumieniu przepisów ustawy z dnia 07 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierz t gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz.1249 z pó n. zm.) szkody spowodowane przez: POWÓD oznaczaj szkody powsta e wskutek: zalania terenów w nast pstwie podniesienia si poziomu wód p yn cych i stoj cych, zalania terenów wskutek deszczu nawalnego, sp ywu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i podgórskich. Jako zalania nie traktuje si : nawilgocenia gleby, je eli nie by o ono poprzedzone wyst pieniem wody na powierzchni gruntu, zastoisk wodnych, utrzymuj cych si corocznie w terenach podmok ych o wysokim poziomie wody gruntowej przez d sze okresy czasu, niezale nie od nasilenia opadów atmosferycznych. HURAGAN - oznaczaj szkody powsta e w wyniku dzia ania wiatru o pr dko ci nie mniejszej ni 24 m/s, którego dzia anie wyrz dza masowe szkody. Pojedyncze szkody uwa a si za spowodowane przez huragan, je eli w najbli szym siedztwie stwierdzono dzia anie huraganu. PIORUN - oznaczaj szkody b ce nast pstwem wy adowania atmosferycznego pozostawiaj cego bezsporne lady tego zdarzenia, potwierdzonego dokumentem z Policji lub Stra y Po arnej lub Powiatowego Inspektora Weterynarii w przypadku zwierz t gospodarskich, je eli zdarzenie mia o miejsce poza budynkiem inwentarskim.

3 SUSZ - oznaczaj szkody spowodowane wyst pieniem, w dowolnym sze ciodekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 30 wrze nia, spadku klimatycznego bilansu wodnego poni ej warto ci okre lonej dla poszczególnych gatunków ro lin uprawnych i gleb. W przypadku gdy dla danej ro liny nie jest prowadzony monitoring suszy, szkody mo na szacowa, je eli monitoring potwierdza wyst pienie suszy w uprawach o analogicznych wymaganiach wodnych. KLIMATYCZNY BILANS WODNY KLIMATYCZNY BILANS WODNY okre la si jako ró nic pomi dzy opadem atmosferycznym mierzonym standardowo na stacjach meteorologicznych, a ewapotranspiracj potencjaln. EWAPOTRANSPIRACJA - ubytek wody z powierzchni Ziemi drog bezpo redniego parowania z gruntu oraz transpiracji ro lin (parowanie z nadziemnych cz ci ro lin). Do oceny zagro enia susz zosta utworzony system monitoringu skutków suszy rolniczej uwzgl dniaj cy klimatyczny bilans wodny i zmienno przestrzenn warunków glebowych, prowadzony przez IUNG w Pu awach. UJEMNE SKUTKI PRZEZIMOWANIA oznaczaj szkody spowodowane wymarzni ciem, wymokni ciem, wyprzeniem, wysmaleniem lub wysadzeniem ro lin, w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 30 kwietnia, polegaj ce na ca kowitym lub cz ciowym zniszczeniu ro lin lub ca kowitej utracie plonu lub jego cz ci. PRZYMROZKI WIOSENNE oznaczaj szkody spowodowane przez obni enie si temperatury poni ej 0 C, w okresie od dnia 15 kwietnia do dnia 30 czerwca, polegaj ce na ca kowitym lub cz ciowym zniszczeniu ro lin lub ca kowitej utracie plonu lub jego cz ci. DESZCZ NAWALNY - oznaczaj szkody powsta e wskutek deszczu o wspó czynniku wydajno ci co najmniej 4. W przypadku braku mo liwo ci ustalenia tego wspó czynnika bierze si pod uwag stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania, wiadcz ce wyra nie o dzia aniach deszczu nawalnego. OBSUNI CIE SI ZIEMI - oznaczaj szkody spowodowane przez zapadanie si ziemi oraz usuwanie si ziemi, z tym, e za szkody spowodowane przez: - zapadanie si ziemi - uwa a si szkody powsta e wskutek obni enia si terenu z powodu zawalenia si podziemnych wolnych przestrzeni w gruncie, - usuwanie si ziemi - uwa a si szkody powsta e wskutek ruchów ziemi na stokach. GRAD - oznaczaj szkody powsta e wskutek opadu atmosferycznego sk adaj cego si z bry ek lodu. LAWIN - oznaczaj szkody powsta e wskutek gwa townego zsuwania si lub staczania ze zboczy górskich lub podgórskich mas niegu, lodu, ska, kamieni, ziemi lub b ota.

4 II. Okre lenie zakresu i wysoko ci szkody Za podstaw okre lenia zakresu i wysoko ci szkody w uprawach rolnych przyjmuje si w szczególno ci: 1. W przypadku szacowania szkód w uprawach rolnych: a) powierzchni dzia ki, na której uprawy zosta y uszkodzone lub zniszczone (minimalna powierzchnia uprawy nie mo e by mniejsza ni 0,1 ha), b) rodzaj uprawy, z uwzgl dnieniem w ciwej fazy rozwoju ro lin, c) utracone plony z poszczególnych upraw, o których mowa w pkt b), w roku w którym wyst pi y szkody, wyliczone na podstawie rednich plonów poszczególnych upraw w danym gospodarstwie 1, a w przypadku braku danych na podstawie danych statystycznych dla danego województwa 2, d) okre lony w procentach poziom szkód w uprawach rolnych z tym, e aby uzyska pomoc publiczn w formie dop at do oprocentowania kredytów obrotowych poziom szkód musi by wy szy ni 30 % redniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody lub redniej z trzech lat w okresie pi cioletnim poprzedzaj cym rok, w którym wyst pi y szkody, z pomini ciem roku o najwy szej i najni szej wielko ci produkcji (w przypadku, je eli w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej prowadzona jest tylko produkcja ro linna). Okre lony w procentach poziom szkód w gospodarstwie rolnym mo e by wyliczony na podstawie powierzchni poszczególnych upraw i rednich plonów tych upraw z 3 ostatnich lat lub z 3 lat w okresie 5-letnim poprzedzaj cym rok wyst pienia szkody, z pomini ciem roku o najni szym i najwy szym plonie (dt/1ha) oraz prognozowanych lub uzyskanych plonów w roku w którym wyst pi y szkody przy czym dopuszcza si wyliczenie szkód w uprawach rolnych w gospodarstwie rolnym równie z uwzgl dnieniem cen. redni roczn produkcj roln z ubieg ych trzech lat lub redni z trzech lat opart na okresie pi ciu ubieg ych lat, z wy czeniem warto ci najwy szej i najni szej ustala si na podstawie danych rachunkowych lub dokumentów potwierdzaj cych wielko prowadzonej produkcji rolnej w danym gospodarstwie rolnym, a w przypadku braku takich danych lub dokumentów - na podstawie danych o redniej wielko ci produkcji publikowanych przez jednostki doradztwa rolniczego, urz dy statystyczne lub Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej Pa stwowy Instytut Badawczy. e) rednie ceny sprzeda y poszczególnych produktów rolnych w danym roku otrzymane przez producenta rolnego 1, a w przypadku braku danych rednie ceny dla województwa 2, f) wysoko szkód powinna by wykazana wed ug obni enia dochodu 3. 1 na podstawie danych rachunkowych, innej ewidencji lub dokumentów b cych w posiadaniu producenta rolnego, które potwierdzaj uzyskiwanie plonów i cen w danym gospodarstwie; 2 na podstawie danych ODR, urz dów statystycznych, danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej Pa stwowego Instytutu Badawczego, a tak e danych zawartych w Zintegrowanym Systemie Informacji Rynkowej znajduj cym si na stronie internetowej MRiRW; 3 kwota obni enia dochodu stanowi ró nic pomi dzy kwot wynikaj z iloczynu redniej rocznej ilo ci wyprodukowanej w okresie ubieg ych trzech lat (lub redniej z trzech lat opartej na okresie pi ciu ubieg ych lat z wy czeniem warto ci najni szej i najwy szej) przez otrzyman redni cen sprzeda y a kwot wynikaj z iloczynu ilo ci produktu wyprodukowanego w roku, w którym wyst pi o niekorzystne zjawisko klimatyczne przez redni cen sprzeda y otrzyman w tym roku.

5 2. W przypadku szacowania szkód w rodku trwa ym przyjmuje si minimalny poziom strat w odniesieniu do pojedynczego rodka trwa ego w wysoko ci powy ej 1050 z oraz warto ponoszonych rzeczowych nak adów niezb dnych na: a) przywrócenie funkcji u ytkowych: - zniszczonych lub uszkodzonych budynków inwentarskich, magazynowosk adowych, szklarni, tuneli foliowych i innych budynków i budowli s cych do produkcji rolniczej, poprzez ich odbudow lub wykonanie niezb dnych remontów kapitalnych (w przypadku szkód spowodowanych piorunem, nale y do czy dokument Policji lub Stra y Po arnej potwierdzaj cy powstanie tych szkód wskutek uderzenia pioruna), - uszkodzonych ci gników, maszyn i urz dze rolniczych poprzez przeprowadzenie remontów kapitalnych, b) przywrócenie produkcyjno ci poprzez zakup stada podstawowego zwierz t gospodarskich i ryb, c) zakup w miejsce zniszczonych: ci gników, maszyn, urz dze rolniczych, a tak e samochodów ci arowych, dostawczych lub specjalistycznych wy cznie dla potrzeb zwi zanych z produkcj w dzia ach specjalnych produkcji rolnej. 3. W przypadku szacowania szkód w sadzie, lub innej plantacji ro lin wieloletnich, których okres u ytkowania jest d szy ni 5 lat, z wy czeniem plantacji truskawek, plantacji choinek oraz ro lin na cele energetyczne pod tem ubiegania si o pomoc na realizacj przedsi wzi inwestycyjnych uwzgl dnia si warto bie ro lin (tj. w zale no ci od wieku) oraz wspó czynnik oceny bonitacyjnej warto ci bie cej (bez utraconych korzy ci); do wykorzystania na stronie internetowej MRiRW pomoc opracowanie Krzysztofa Zmarlickiego Okre lanie warto ci plantacji kultur wieloletnich udost pnione nieodp atnie przez Polsk Federacj Stowarzysze Rzeczoznawców Maj tkowych. 4. W przypadku szacowania szkód w szkó kach dla celów ubiegania si o pomoc na realizacj przedsi wzi inwestycyjnych powinny by szacowane wy cznie szkody w ro linach matecznych, których okres u ytkowania jest d szy ni 5 lat. 5. W przypadku szacowania szkód w zwierz tach gospodarskich i rybach za podstaw okre lenia zakresu i wysoko ci szkody przyjmuje si : a) liczb utraconych zwierz t, b) ceny uzyskiwane przez producenta rolnego, a w przypadku ich braku rednie ceny rynkowe w danym województwie, c) okre lony w procentach poziom strat w zwierz tach gospodarskich, z tym, e o pomoc w formie dop at do oprocentowania kredytów mog ubiega si gospodarstwa rolne lub dzia y specjalne produkcji rolnej, w których do szacowania poziom szkód musi by wy szy ni 30 % redniej rocznej produkcji danego rolnika z ubieg ych trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody lub trzech lat w okresie pi cioletnim z pomini ciem roku o najwy szej i najni szej wielko ci produkcji (w przypadku, je eli w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej prowadzona jest tylko produkcja zwierz ca).

6 IV. Zadania komisji w procedurze szacowania szkód 1. Ustalenia wysoko ci szkody dokonuje poprzez lustracj na miejscu Komisja w ci gu 2 miesi cy od dnia stwierdzenia skutków niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, nie pó niej jednak ni : a) do czasu zbioru plonu g ównego danej uprawy albo jej likwidacji, b) w terminie 12 miesi cy od ust pienia wody umo liwiaj cego Komisji rozpocz cie szacowania szkód - w przypadku szacowania szkód w budynkach lub drzewach owocowych spowodowanych przez powód, c) do dnia 31 pa dziernika danego roku, je eli ujemne skutki przezimowania wyst pi y do dnia 30 kwietnia tego roku albo do dnia 31 pa dziernika roku nast puj cego po roku, w którym w grudniu wyst pi y ujemne skutki przezimowania w przypadku szacowania szkód w drzewach owocowych spowodowanych przez ujemne skutki przezimowania. Uwzgl dniaj c opini Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach szacowanie szkód mrozowych na drzewach owocowych po surowej zimie powinno by przeprowadzone co najmniej dwukrotnie. Pierwszego oszacowania szkód po surowej zimie nale y dokona wiosn, jednak nie pó niej ni w lipcu. W drugim pó roczu powinno by dokonane powtórne oszacowanie strat, w celu stwierdzenia, czy uszkodzone drzewa zregenerowa y cz ciowo uszkodzenia, czy te straty pog bi y si. Wed ug opinii Instytutu Sadownictwa zdarza si tak e, i w czasie pierwszej oceny przeprowadzonej w pierwszej po owie sezonu wegetacyjnego, oceniaj cy stwierdzaj, e uszkodzenia drzew s bardzo silne, które nast pnie w drugim pó roczu si zregenerowa y. Drugiego szacowania strat mo na dokona do ko ca pa dziernika, zanim w sposób naturalny spadn li cie. Protokó z oszacowania szkód w zwi zku ze szkodami w drzewach owocowych powinien by sporz dzony po powtórnym oszacowaniu szkód. W celu rzetelnego oszacowania szkód w uprawach ozimych, spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne w roku siewu, maj c na uwadze faz rozwojow ro lin, Komisja powinna niezw ocznie potwierdzi wyst pienie skutków dzia ania niekorzystnego zjawiska (np. w formie notatki lub protoko u), natomiast szkody w tym równie szkody powsta e w wyniku ujemnych skutków przezimowania, powinny zosta oszacowane w nast pnym roku, niezw ocznie po ruszeniu wegetacji, jednak nie pó niej ni w lipcu. W przypadku szkód w uprawach ozimych spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne w terminie do 20 maja wymagaj cych zaorania lub ponownego obsiewu, poziom szkód w uprawach ustala si uwzgl dniaj c szacunki strat okre lone przez komisj, jednak nie wy ej ni 50 % plonu (w tym przypadku do wyliczenia wysoko ci szkód nie uwzgl dnia si plonów ro lin, które zosta y zasiane po zlikwidowanych uprawach ozimych).

7 W razie kilkakrotnego uszkodzenia tej samej uprawy, wysoko ka dej nast pnej szkody ustala si z uwzgl dnieniem wysoko ci poprzednio ustalonych szkód w skali ca ego gospodarstwa rolnego w odniesieniu do redniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody, albo z trzech lat w okresie pi cioletnim, z pomini ciem roku o najwy szej i najni szej wielko ci produkcji. W takim przypadku w kolejnym protokole wysoko szkód powinna zosta pomniejszona o szkody wykazane w poprzednich protoko ach w odniesieniu do tej samej uprawy rolnej. Je eli w poprzednim protokole oszacowane przez komisje szkody by y ni sze ni 30 %, komisja w kolejnym protokole mo e poda czn warto i poziom szkód w skali gospodarstwa w odniesieniu do wszystkich niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. W tym przypadku w protokole powinny by tak e wyodr bnione warto ci szkód i ich poziom w skali gospodarstwa z wyodr bnieniem do ka dego niekorzystnego zjawiska. 2. Wojewoda zarz dzeniem powo uje imiennie Komisj do szacowania szkód w gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji rolnej. Wojewoda, po otrzymaniu informacji od Wójta/Burmistrza o wyst pieniu strat, niezw ocznie wyst puje do Przewodnicz cego Komisji do szacowania szkód o rozpocz cie prac szacunkowych. Komisja powo ana przez Wojewod, zgodnie z ww. rozporz dzeniem Rady Ministrów 27 stycznia 2015, powinna sk ada si co najmniej z 3 osób, przy czym w przypadku szacowania szkód: - w uprawach rolnych lub stawach - 2 osoby powinny posiada wykszta cenie wy sze albo rednie w zakresie rolnictwa, ekonomiki rolnictwa lub rybactwa, - w budynkach lub budowlach s cych do prowadzenia dzia alno ci rolniczej - co najmniej 1 osoba powinna posiada wykszta cenie i do wiadczenie zawodowe w budownictwie. Szacowania szkód dokonuje si na wniosek osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadaj cych osobowo ci prawnej prowadz cych gospodarstwa rolne lub dzia y specjalne produkcji rolnej. Wniosek zawiera: dane wnioskodawcy, rodzaj uszkodzonej uprawy, powierzchni i wielko strat z o wiadczeniem wnioskodawcy, e dane zawarte we wniosku s prawdziwe. Formularz wniosku dost pny jest w Terenowych Zespo ach Doradców (w ka dym powiecie) w Urz dach Gmin oraz na stronie naszego o rodka ski. Wnioski s sk adane w Urz dach Gmin, Miast i Gmin w ciwych dla miejsca wyst pienia kl ski. 3. Komisja jest zobowi zana sporz dzi protokó z oszacowania wszystkich szkód, które wyst pi y w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej (tj. w uprawach, zwierz tach, rybach i rodkach trwa ych) w dwóch jednobrzmi cych egzemplarzach, jeden dla wojewody, drugi dla producenta rolnego.

8 Powy szy protokó powinien zawiera : a) imiona i nazwiska cz onków komisji; b) dat oszacowania szkód spowodowanych przez susz, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powód, huragan, piorun, obsuni cie si ziemi lub lawin ; c) imi i nazwisko, adres i miejsce zamieszkania albo nazw, adres i siedzib producenta rolnego, albo adres i miejsce po enia gospodarstwa rolnego lub prowadzenia dzia u specjalnego produkcji rolnej oraz numer identyfikacyjny producenta rolnego nadawany w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie p atno ci je eli zosta nadany; d) informacje o zakresie i wysoko ci szkód w uprawach, zwierz tach gospodarskich, rybach lub rodkach trwa ych; e) informacje o kosztach nieponiesionych w zwi zku z wyst pieniem szkód; f) informacje o kwotach uzyskanego odszkodowania z tytu u ubezpieczenia upraw rolnych, zwierz t gospodarskich, ryb lub rodków trwa ych; g) informacje o redniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej; - z trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody, albo - z trzech lat w okresie pi cioletnim poprzedzaj cym rok, w którym wyst pi y szkody, z pomini ciem roku o najwy szej i najni szej wielko ci produkcji ustalonej na podstawie danych rachunkowych lub dokumentów potwierdzaj cych wielko prowadzonej produkcji rolnej w tym gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej, a w przypadku braku takich danych lub dokumentów na podstawie danych o redniej wielko ci produkcji rolnej publikowanych przez jednostki doradztwa rolniczego, urz dy statystyczne lub Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej Pa stwowy Instytut Badawczy; h) informacj o kwocie obni enia dochodu, o którym mowa w art.11 ust.2 rozporz dzenia nr 1857/ ; i) informacj o kosztach poniesionych z tytu u niezebrania plonów w wyniku wyst pienia szkód; j) dat wyst pienia szkód; k) czytelne podpisy cz onków komisji oraz producenta rolnego. 4. W przypadku, gdy okre lony w procentach poziom szkód w uprawach rolnych jest wy szy ni 30 % oraz w odniesieniu do pojedynczego rodka trwa ego wysoko strat wynios a powy ej 1050 z, Komisja zobowi zana jest w terminie 30 dni od dnia oszacowania szkód przed wojewodzie protokó oszacowania szkód, celem potwierdzenia ich wyst pienia. 5. W przypadku posiadania przez rolnika gruntów w kilku gminach, komisja powo ana przez wojewod dokonuje oszacowania szkód w skali ca ego gospodarstwa rolnego danego rolnika.

9 6. W przypadku, gdy gospodarstwo rolne lub dzia specjalny produkcji rolnej jest po one na obszarze co najmniej dwóch województw, w których wyst pi y szkody, protokó zbiorczy sporz dza komisja powo ana przez wojewod ciwego ze wzgl du na miejsce po enia najwi kszej cz ci tego gospodarstwa lub obszaru, na którym jest prowadzony dzia specjalny produkcji rolnej. 7. W przypadku, gdy w gospodarstwie rolnym prowadzona jest produkcja ro linna i zwierz ca, niezale nie od tego czy szkody wyst pi y wy cznie w uprawach, czy wy cznie w zwierz tach czy te w uprawach i zwierz tach, dla celów ubiegania si o kredyt preferencyjny poziom szkód musi by wy szy ni 30% redniej rocznej produkcji danego rolnika z ubieg ych trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody lub trzech lat w okresie pi cioletnim z pomini ciem roku o najwy szej i najni szej wielko ci produkcji, tj. w zakresie produkcji zwierz cej i ro linnej.