,5::z.auozo>1Aj?1u.ue V u~,a};,j,u 1

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA MIISTERSTWO FIASÓW PODSEICRETARZSTAU Drta Pdedwrna-Tarnwska F/FS/714/ /PLB /2014\Q(J - ~b~g\ Pan Jacek Cichcki 11 Warszawa, dnia ~ p aździ em}ka 2014 r?a~~ t/lfi!.?l, Człnek Rady Ministrów Przewdniczący Stałeg Kmitetu Rady Ministrów Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,5::z.auz>1Aj?1u.ue V u~,a};,j,u 1 W załączeniu uprzejmie przekazuję przygtwaną w Ministerstwie Finansów tatkę w sprawie chrny knsumentów usług finanswych, która stanwi zestawienie najważniejszych prblemów chrny knsumentów usług fmanswych, na które wskazują m.in. w swich raprtach Rzecznik Ubezpiecznych, Urząd Ochrny Knkurencji i Knsumentów raz ajwyższa Izba Kntrli. Ze względu na skalę i zakres występujących niekrzystnych zjawisk, zwracam się z uprzejmą prśbą analizę prblematyki raz rzważenie pdjęcia i krdynacji działań mających na celu wzmcnienie mechanizmów chrny knsumentów usług finanswych. D wiadmści : l. Jakub Jawrawski- Pdsekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Sekretarz Rady Gspdarczej przy Prezesie Rady Ministrów 2. Adam Jasser- Prezes Urzędu Ochrny Knkurencji i Knsumentów 3. Andrzej Jakubiak- Przewdniczący Kmisji adzru Finansweg 4. Aleksandra Wiktrw- Rzecznik Ubezpiecznych ~ :-~::-;fj ~ ' l \,,"..,.., ,.,.,.,.w \ (l;,: il ii ; l_~y ~~-~ 1!?;\l!l.'~ i:j ; ':,\ 1 i ;,:;;~.:BI, ~,:~t; l '- \ \ \ ' ~. i... [:. ' ~ l ; /( '<>.. ' l /- (l l. l ~ \ ' ~ i ~ \ \.. ~ l \ ~,93 \i_~t!j;~,:~~.~ - -~~ -j..: ;1"\.,Hllilt)W DDK-.Qł?l..:::..?.JJ.fjl..y ul S w i ~;t luz ys ka 12, 00-9'16 Warszawa l teł!.: f f) 26 l ~~~: +41l ')() l ~- rn::~i l <RI<'fl'> r~ r i:> t r.: t-.1 /Pi\ v fr.m r~" ~ l

2 Ministerstw Finansów Departament Rzwju Rynku Finansweg FS/701/105-1 /JRA/PLB/2014/RD Spis treści Wstęp OTATKA w sprawie chrny knsumentów usług finanswych Warszawa, dnia ~ października r. I. Prblemy występujące na rynku bancassurance raz inne zagadnienia dtyczące rynku ubezpieczeń 1.1. Umwa ubezpieczenia na cudzy rachilllek (bancassurance) a) utrudnine dchdzenie rszczeń b) utrudnine praw d rezygnacji z chrny ubezpieczeniwej c) nadmierne kszty pnszne przez klientów d) niedstswanie ferty d ptrzeb i mżliwści klientów L2. Umwy ubezpieczenia z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym a) płaty likwidacyjne raz inne płaty i kszty b) brak ceny indywidualnych ptrzeb klienta c) wprwadzanie klientów w błąd d) graniczenie śrdków chrny prawnej przy umwach ubezpieczenia grupweg II. Raprty i infrmacje dtyczące funl{cjnwania rynku ubezpieczeń z perspektywy chrny knsumenta II.l. Raprt Rzecznika Ubezpiecznych pt. "Pdstawwe prblemy bancassurance w Plsce" Raprt Urzędu Ochrny Knkurencji i Knsumentów pt. "Raprt z kntrli wzrców umwnych kredytów hiptecznych" II.3. Aneks d raprtu Rzecznika Ubezpiecznych z 2007 r. pt.,,pdstawwe prblemy bancassurance w Plsce"- skargi z zakresu bancassurance wniesine w 2012 r. II.4. Raprt Rzecznika Ubezpiecznych z dnia 7 grudnia 2012 r. pt. "Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym" U.S. Infrmacja wynikach kntrli ajwyższej Izby Kntrli pt. "Funkcjnwanie systemu chrny praw ldientów pdmitów rynku fmansweg" III. Działania pdejmwane na rynku krajwym III. l. Działania samregulacyjne w bszarze chrny knswnentów III.2. Działania legislacyjne III.3. Rekmendacja U Kmisji adzru Finansweg dtycząca dbrych praktyk w zakresie bancassurance Paulina Brwińska l Specjalista l Rafał Janczyk 1 Specjalista 1 Wydz i ał Sektra Ubezpieczeń (F5) tel paullna.brwinska@mfnet.gv.pl l rafal.janczyk@mfnet.gv.pl

3 III.4. Orzeczenia Sądu Ochrny Knkurencji i Knsumentów IV. Działania pdejmwane na szczeblu Unii Eurpejskiej raz raprt Banku Światweg IV.l. Rzprządzenie w sprawie dkumentów zawierających kluczwe infrmacje, dtyczących knfekcjnwanych detalicznych 1 ubezpieczeniwych prduktów inwestycyjnych IV.2. Dyrektywa w sprawie pśrednictwa ubezpieczeniweg IV.3. Dyrektywa Parlamentu Eurpejskieg i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metd rzstrzygania sprów knsumenckich raz zmiany rzprządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sprach knsumenckich) IV.4. Zalecenie 98/257/WE Kmisji Eurpejskiej z dnia 30 marca 1998 r. w sprawie zasad stswanych d rganów dpwiedzialnych za pzasądwe rzstrzyganie sprów knsumenckich IV.S. Zalecenie 2001/310/WE Kmisji Eurpejskiej z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie zasad dtyczących rganów pzasądwych uczestniczących w plubwnym rzstrzyganiu sprów knsumenckich IV.6. Raprt Banku Światweg z 2012 r. pt. "Cmmn Gd Practices fr Financial ensurner Prtectin" V. Prównanie i.ti.nych systemów prawnych V.l. Mdel zintegrwany V.2. Mdel sektrwy V.3. Mdel twin peaks tzw. mdel dwóch wierzchłków a) Wielka Brytania b) Hlandia c) Belgia VI. Przepisy regulujące zakres zadań instytucji publicznych VI. l. Urząd Ochrny Knkurencji i Knsumentów VI.2. Rzecznicy knsumentów VI.3. Kmisja adzru Finansweg VI.4. Rzecznik Ubezpiecznych VI.5. Minister Finansów VII. Wniski Pdsumwanie 2

4 Wstęp a rynku usług fmansw-ubezpieczeniwych w Plsce mają miejsce działania instytucji finanswych (zakładów ubezpieczeń, banków) plegające na świadczeniu usług w spsób budzący wątpliwści. a skutek nieprawidłwści na rynku fmanswym zawiązał się stwarzyszenie Osób Pszkdwanych przez Instytucje Finanswe "Przywiązani d Plisy". Celem teg stwarzyszenia jest wsparcie sób, których interesy finanswe zstały naruszne wskutek zawarcia umów ubezpieczenia z zakładem ubezpieczeń lub za pśrednictwem banku. Stwarzyszenie t skierwał już liczne wystąpienia d instytucji publicznych zajmujących się chrną knsumentów i rynkiem finanswym, w tym d Ministerstwa Finansów. I. Prblemy występujące na rynku bancassurance raz inne zagadnienia dtyczące rynku ubezpieczeń I. l. Umwa ubezpieczenia na cudzy rachunek (bancassurance) W umwie ubezpieczenia na cudzy rachunek instytucja finanswa działając jak ubezpieczający zawiera umwę z zakładem ubezpieczeń na rachunek swjeg ldienta (ubezpieczneg). Zgdnie z art. 808 l Kdeksu cywilneg ubezpieczający mże zawrzeć umwę ubezpieczenia na cudzy rachunek, a ubezpieczny mże nie być imiennie wskazany w umwie, chyba że jest t knieczne d kreślenia przedmitu ubezpieczenia. Strną umwy nie jest więc ubezpieczny, aj edynie ubezpieczający i zakład ubezpieczeń. Pwyższa knstrukcja wykrzystywana jest m.in. przez banki ferujące prdukty ubezpieczeniwe (tzw. bancassurance). Knstrukcja ta bywa stswana przy zawieraniu takich umów jak umwy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym, ubezpieczenia na życie i dżycie, w których świadczenie dpwiada składce pwiększnej kreślny w umwie wskaźnik (tzw. plislkaty) raz ubezpieczenia na życie i dżycie, w których świadczenie zakładu ubezpieczeń jest ustalane w zależnści d wartści kreślneg indeksu lub wartści inneg świadczenia bazweg (tzw. prdukty strukturyzwane), a także przy umwach kredytu. W teg typu umwach banlei mgą występwać w rli ubezpieczająceg. Banki zawierają w imieniu własnym umwy ubezpieczenia z zakładami ubezpieczeń, na pdstawie których sbami ubezpiecznymi są klienci tych banków. Przy tym większść zawieranych umów ubezpieczenia na cudzy rachunek stanwią grupwe umwy ubezpieczenia. W przypadku

5 ubezpieczenia gmpweg umwę ubezpieczenia w imieniu całej grupy zawiera najczęściej banlc lub pśrednik finanswy działający jak ubezpieczający. Taka frma zyslruje na ppularnści, gdyż jest duż bardziej krzystna dla przedsiębirców zaangażwanych w usługi ubezpieczeniwe. ależy zauważyć, że banki są zazwyczaj pw1ązane kapitałw z zakładami ubezpieczeń i siągają przeważnie z teg tytułu krzyści finanswe. Bank występujący w rli ubezpieczająceg mże zatem nie być zaintereswany reprezentwaniem interesów sby ubezpiecznej. Tymczasem stsunek ubezpieczenia i wzajemne relacje pmiędzy różnymi pdmitami występującymi w tym stsunku (ubezpieczyciel, pśrednik ubezpieczeniwy, ubezpieczający, ubezpieczny) pierają się na zasadzie ljalnści. Agent ubezpieczeniwy działa w imieniu zakładu ubezpieczeń, natmiast ubezpieczający pwinien reprezentwać interesy ubezpieczneg (zgdnie z art Kdeksu cywilneg, rszczenie zapłatę składki przysh1guje ubezpieczycielwi wyłącznie przeciwk ubezpieczającemu). Wątpliwści prawne, jak i etyczne budzi pstępwanie banlru, który zawierając jak ubezpiecząjący umwę ubezpieczenia na cudzy rachunek, zbwiązuje ubezpieczneg d płacenia składki ubezpieczeniwej i jedncześnie pbiera z teg tytułu d zakładu ubezpieczeń wynagrdzenie. Jak przy;kłady isttneg graniczenia praw sób ubezpiecznych zarówn w indywidualnych, jak i grupwych tl.illwach ubezpieczenia na cudzy rachunek J:?-Ożna również wskazać prblemy związane m.in. z efektywnym dchdzeniem rszczeń d zakładu ubezpieczeń raz rezygnacją z umwy ubezpieczenia. a) Utrudnine dchdzenie rszczeń W świetle przepisu art Kdeksu cywilneg ubezpieczny ma praw jedynie d żądania należneg świadczenia bezpśredni d ubezpieczyciela, ile strny nie pstanwiły inaczej. Ubezpiecznemu nie przysługuje natmiast mżliwść pdejmwania samdzielnych działań związanych z dchdzeniem rszczeń, pnieważ nie jest strną umwy ubezpieczenia. Analgiczna sytuacja nia miejsce w sytuacji spadkpbierców sób ubezpiecznych w dniesieniu d umów ubezpieczenia na życie. Pnadt, ubezpieczny jest pzbawiny prawa d dchdzenia rszczeń związanych z nieprawidłwym przebiegiem działań twarzyszących zawarciu umwy ubezpieczenia. W przypadku, gdy umwa zawierana jest przy udziale pśrednika ubezpieczeniweg reprezentująceg zakład ubezpieczeń, praw d pdjęcia stswnych działań przeciwk pśrednikwi w związku z jeg nieprawidłwym działaniem, przysługuje jedynie ubezpieczającemu. 4

6 -~ b) Utrudnine praw d rezygnacji z chrny ubezpieczeniwej Ubezpieczny ma również graniczne prawa w zalaesie rezygnacji z chrny ubezpieczeniwej. Ubezpieczny pnszący ciężar finanswania składld ubezpieczeniwej nie ma becnie prawa d dstąpienia d chrny ubezpieczeniwej ze względu na fakt, iż nie jest strną umwy ubezpieczenia. Obecnie w świetle art Kdeksu cywilneg, takie uprawnienie przysługuje jedynie ubezpieczającemu. Przepis ten przewiduje mżliwść dstąpienia d umwy przez ubezpieczająceg nie będąceg przedsiębircą w terminie 3 O dni, c niewątpliwie chrni ubezpieczająceg przed skutkami, szczególnie finanswymi, pchpnie pdjętej decyzji ubezpieczeniu. Ddatkw, w przypadku umów ubezpieczenia na życie ubezpieczny nie ma mżliwści indywidualnej kntynuacji umwy ubezpieczenia w rli ubezpieczająceg, w miejsce pierwtneg ubezpieczająceg w przypadku wypwiedzenia umwy przez ubezpieczająceg. Pnadt, w świetle becnych przepisów w razie wypwiedzenia przez ubezpieczająceg, umwa ubezpieczenia na życie na cudzy rachunek nie przekształca się, z upływem kresu wypwiedzenia, w umwę ubezpieczenia, w której ubezpieczny jest ubezpieczającym. c) admierne kszty pnszne przez klientów a rynku zdarzają się także praktyki plegające na nakładaniu na klientów banku bwiązku pnszenia ksztów umów ubezpieczenia (składki) w sytuacji, gdy są ni wyłączeni ze stsunku ubezpieczenia - w takim przypadku bank występuje zarówn w rli ubezpieczająceg jak i ubezpieczneg, natmiast klientwi banku, mim że zstaje bciążny "składkami ubezpieczeniwymi", nie przysługuj e z teg tytułu żadna chrna ubezpieczeniwa. W ddatku klient pnsi częst dpwiedzialnść regreswą. W efekcie takieg ukształtwania umwy bank "przerzuca" ryzyk prwadzenia działalnści gspdarczej na knsumentów. Pstanwienia nalcładające na knsumenta bwiązek pniesienia ksztów ubezpieczenia, niebejmujące g jednak chrną ubezpieczeniwą, rażąc naruszają interesy knsumentów. d) iedstswanie ferty d ptrzeb i mżliwści ldientów Prblemy na rynku ubezpieczeń dtyczą także ferwania prduktów inwestycyjnych bez względu na cenę charakterystyki indywidualnych ptrzeb i mżliwści klientów raz udzielania nierzetelnych lub niepełnych infrmacji dtyczących prduktu (działania zwane misselling). Wielkrtnie knsumentm nie pzstawia się wybry c d rdzaju ubezpieczenia, jakie chcieliby nabyć, zakładu ubezpieczeń, czy czasu trwania umwy. iekiedy czas trwania 5

7 mnwy ubezpieczenia przekracza kres, na jald zstała zawarta umwa bankwa, lub laes chrny jest dwleczny w czasie. I. 2. Umwy ubezpieczenia z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym W ubezpieczeniach na życie związanych z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym w przeciwieństwie d "tradycyjnych" ubezpieczeń sbwych suma ubezpieczenia jest zazwyczaj nielaeślna kwtw, a wręcz niemaziiwa d ustalenia w mmencie zawierania umwy, gdyz wynika z efektywnści inwestycji w fundusze kapitałwe. W ubezpieczeniach związanych z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym brak jest gwarancji wypłaty kreślnej kwty. Zawarcie teg typu urnwy ubezpieczenia nie daje gwarancji wypłaty w mmencie wypadku ubezpieczeniweg kwty wpłacnej tytułem składki. Płączenie w jednej umwie ryzyka zgnu ubezpieczneg i ryzyka d:lycia przez ubezpieczneg kreślneg w umwie wieku lub kresu skutkuje ustaleniem ryzyka na pzimie 100%, c budzi wątpliwści prawne c d zakwalifikwania tych prduktów jak ubezpieczeniwe (ubezpieczenie plega na udzielaniu chrny na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń lswych). O prblemach knsumentów związanych z nabywaniem ubezpieczeń na zycie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym świadczy rsnąca liczba skarg kierwanych d Rzecznika Ubezpiecznych. W pierwszym półrczu 2014 r. w tej grupie dntwan 770 skarg Dla prównania, liczba skarg dtyczących ubezpieczeń na :Zycie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym w I półrczu 2013 r. wynsiła a) Opłaty likwidacyjne raz inne płaty i kszty W przypadku teg rdzaju umów prblematyczna jest wielść płat w czasie trwania umwy, które zazwyczaj z czasem knsumują zainwestwane śrdki, a w razie wcześniejszeg dknania wykupu (rezygnacji z umwy), klient bciążany jest płatą likwidacyjną, która w pierwszych latach sięga niekiedy nawet 100% kapitału wpłacneg przez ubezpieczająceg lub ubezpieczneg. C więcej, knsument zwykle nie jest należycie infrmwany płatach twarzyszących ubezpieczeniu. W przypadku szczędzania za pśrednictwem funduszy inwestycyjnych z reguły me ma kniecznści kreślania z góry przez jak długi czas mają być lkwane śrdki pieniężne. Pwierzając śrdki pienię:lne funduszwi inwestycyjnemu twartemu mzemy zatem praktycznie w każdej chwili wycfać się z in westy ej i pprzez złzenie zlecenia dkupienia 1 5

8 części lub wszystkich psiadanych jednstek uczestnictwa. Umrzenie w ten spsób jednstek uczestnictwa nie naraż a nas na utratę uzyskanych wcześniej krzyści, tak jak ma t miejsce w przypadku lkaty terminwej w banku. Skr inwestwanie w funduszu nie wiąże się z kniecznścią zadeklarwania przez nas długści trwania inwestycji, rezygnacja z uczestnictwa w funduszu rrie pciąga z reguły knsekwencji w pstaci płat z tytułu wcześniejszeg wycfania śrdków, niezależnie d czasu trwania umwy. Jedynie nieliczne fundusze, i t z reguły tylk w przypadku niektórych kategrii jednstek uczestnictwa, mgą pbierać płaty przy dkupieniu jednstek, których wyskść mże być zależna d kresu trwania inwestycji. Fundusz mże zatem laeślić, iż np. przed upływem 6 miesięcy d zainwestwania śrdków, przy ich dkupieniu pbiera płatę w wyskści l% wycfywanej kwty, zaś w przypadku gdy inwestycja ta trwa dłużej niż pół rku, płata ta nie jest już pbierana. Odmienna praktyka ukształtwała się w przypadku tzw. ubezpieczeń z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym. W praktyce ubezpieczeniwej przyjmwan dtychczas za rzecz naturalną pbieranie przez ubezpieczycieli płaty likwidacyjnej. Jednak pbieranie l 00% wpłacnych przez knsmnenta śrdków w związku z faktem, iż składka ubezpieczeniwa w pierwszych latach bwiązywania umwy ubezpieczenia playwa w isttnej części kszty akwizycyjne, jest isttnym nadużyciem, szczególnie w bliczu faktu, iż te infrmacje nie są pdawane knsumentwi w mmencie pdejmwarria decyzji zawarciu urnwy, ale dpier p jej rzwiązarriu i pbraniu tak wyskiej płaty. Knstmkcja ubezpieczenia grupweg miała służyć bniżaniu teg typu ksztów, a jednak płaty likwidacyjne sięgające niekiedy 100% zainwestwanych śrdków, są nrmą także w teg rdzaju ubezpieczeniach. W większści umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczerriwym funduszem kapitałwym pbieranie przez ubezpieczycieli płaty likwidacyjnej w przypadku rezygnacji z chrny ubezpieczeniwej stanwi regułę. Regułą był też ustalanie jej w wyskści l 00% wartści rachunku w pierwszych dwóch, a nawet trzech latach, przy czym część ubezpieczycieli, aby zakamuflwać tę płatę, stsuje dść skmplikwane zapisy uniemżliwiające samdzielne wyliczenie wyskści płaty likwidacyjnej w klejnych latach umwy. a knsumenta nakładane są także inne płaty i kszty, tj.: kszty zawarcia umwy ubezpieczenia, w tym prwizji pśredrrika, kszty admirristracyjne, kszty zarządzania funduszem, kszty wystawienia plisy, rejestrację plisy, dntwanie wpłat, krespndencję z ubezpieczającym, zmianę plisy, wypłatę świadczenia, płatę za wpłatę śrdków przez ubezpieczneg płaty z tytułu chrny ubezpieczeniwej (płata za ryzyk), płatę za zamianę funduszy, czy płatę z tytułu wykupu częściweg. Opłaty te pbierane w różnych mmentach 7

9 trwania umwy, zmmejszają kwtę przeznaczną na inwestycję bądź bniżają kwtę stateczneg świadczenia z umwy ubezpieczenia. b) Brak ceny indywidualnych ptrzeb klienta Prdukty inwestycyjne ferwane są bez względu na cenę indywidualnych ptrzeb 1 i mżliwści klientów. Klientami prduktów charakterze inwestycyjnym są głównie sby w pdeszłym wieku. Tymczasem prdukty te cechuje brak gwarancji chrny wpłacaneg kapitału, płączny z ryzykiem inwestycyjnym, kniecznść systematyczneg i terminweg płacania składek raz wyski stpień skmplikwania zasad, na jakich parte są prdukty. c) Wprwadzanie klientów w błąd Część skarg klientów dtyczy wprwadzenia ich w błąd w prcesie sprzedaży prduktu, m.in.: - czasu trwania umwy - agenci infrmwali, iż jest t prdukt hryzncie inwestycyjnym d 15 lat, a nie na 15 lat, - zysku - niezgdnie z prawdą ldientm tłumaczn, że spdziewany wynik inwestycyjny umżliwia wyjście z inwestycji np. p 5 latach bez strat, - mżliwści dstąpienia d umwy - klienci byli infrmwani mżliwści wycfania w całści wpłacnych kwt w dwlnym mmencie bez płat i z zyskiem lub niestswaniu płaty likwidacyjnej lub nie zstali pinfrmwani wyskści płaty likwidacyjnej, - bwiązków knsumenta- nieinfrmwanie bwiązku regularneg płacania składki, przy czym nieuregulwanie składlei ubezpieczenia bezskładkweg, w terminie nie prwadzi d zastswania mechanizmu tzn. tzn. pbierania wymagalnej kwty składki z zebraneg już kapitału pprzez umrzenie adekwatnej liczby jednstek ubezpieczeniweg funduszu kapitałweg. d) Ograniczenie śrdków chrny prawnej przy umwach ubezpieczenia grupweg Sprzedaż prduktów ubezpieczeniwych z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym niekiedy dbywa się w frmie ubezpieczenia grupweg. Mże t prwadzić d graniczenia śrdków chrny prawnej przysługujących ubezpiecznemu. W przypadku umwy ubezpieczenia grupweg strną umwy nie jest ubezpieczny, a ubezpieczający. Pwduje t, że ubezpieczny nie mże krzystać z knstrukcji przewidzianej w przepisie art. 388 Kdeksu cywilneg dtyczącej wyzysku. Pnadt, fakt nadania umwie frmy ubezpieczenia grupweg eliminuje z katalgu ptencjalnych śrdków chrny przysługującej ubezpiecznemu praw dchdzenia rszczeń dszkdwawczych związanych z nieprawidłwym przebiegiem prcesu "aktywizacji ubezpieczenia", czyli czynnściami prwadzącymi d zawarcia umwy B

10 ubezpieczenia. Odpwiedzialnść za szkdy wyrządzne przez agenta ubezpieczeniweg jest przewidziana w przepisach ustawy działalnści ubezpieczeniwej, natmiast dpwiedzialnść za szkdy wyrządzne przez ubezpiecząjąceg nie jest już bjęta tymi przep1sam1. C więcej, w umwach teg rdzaju knsument pzbawiny jest mżliwści bezksztweg dstąpienia d umwy ubezpieczenia. Zgdnie z przepisem art Kdeksu cywilneg, jeżeli umwa ubezpieczenia jest zawarta na kres dłuższy niż 6 miesięcy ubezpieczający ma praw dstąpienia d umuwy ubezpieczenia, w terminie 30 dni, a w przypadku gdy ubezpieczający jest przedsiębircą w terminie 7 dni d dnia zawarcia umwy. Stswnie d knstrukcji ubezpieczenia grupwęg (na cudzy rachunek) knsument pzbawiny jest mżliwści skrzystania z prawa dstąpienia d umwy ubezpieczenia. Praw t przysługuje ubezpieczającemu, którym w ubezpieczeniu grupwym nie jest knsument. II. Raprty i infrmacje dtyczące funkcjnwania rynku ubezpieczeń z perspektywy chrny knsumenta Infrmacja praswa Kmisji adzru Finansweg z dnia 6 marca 2014 r. dtycząca liczby skarg w 2013 r. wskazuje na rekrdwą liczbę skarg kierwanych przez klientów pdmitów rynku fmansweg d Urzędu Kmisji adzru Finansweg w 2013 r. Z przedstawinej infrmacji wynika, że liczba skarg, które dntwan w całym 2013 r., była 28% większa niż przed rkiem, kiedy d UKF wpłynęły 8342 pisma. Dtyczyły ne przede wszystkim pdmitów sektra bankweg i ubezpieczeniweg. ajwiększy wzrst skarg względem rku 2012 r. dntwan w sektrze ubezpieczeń. W 2013 r. wpłynęły 4872 skargi dnszące się d działalnści pdmitów sektra ubezpieczeniweg, 49% więcej niż w rku pprzednim. ajwięcej skarg dtyczył sektra bankweg. W 2013 r. d UKF wpłynęł 5050 pism dnszących się d. działalnści pdmitów w tym sektrze, czyli 18% więcej niż przed rkiem. W dalszej klejnści skargi na pdmity rynku finansweg dtyczyły: sektra kapitałweg skarg, sektra SKOK skarg, sektra usług płatniczych - 66 skarg. W 2013 r. najmniejszą liczbę skarg dntwan na sektr twartych funduszy emerytalnych- 20 skarg, c stanwi spadek w stsunku d rku ubiegłeg 89%, który jest wynikiem ustawweg wyeliminwania działalnści akwizycyjnej funduszy 2. Wśród zagadnień prblematycznych na rynku ubezpieczeń należy zwrócić uwagę na praktykę zawierania umów na cudzy rachunek. Zagadnienie t d kilku lat jest tematem zaintereswania 2 Kmisja adzru Finansweg, infrmacja praswa z dnia 6 marca 2014 r. Rekrdwa liczba skarg w 2013 rku g

11 instytucji dpwiedzialnych m.in. za chrnę klientów usług ubezpieczeniwych, tj. w szczególnści Rzecznika Ubezpiecznych i Kmisji adzru Finansweg. II. l. Raprt Rzecznika Ubezpiecznych pt. "Pdstawwe prblemy bancassuunce w Plsce" z grudnia 2007 r. Dnia 13 grudniu 2007 r. Rzecznik Ubezpiecznych publikwał Raprt "Pdstawwe prblemy bancassurance w Plsce", w którym wskazuje na negatywne zjawiska w zakresie dystrybucji ubezpieczeń przez banici. W raprcie zwrócn uwagę przede wszystkim na prblem kreślenia rli banku przy zawieraniu umwy ubezpieczenia z zakładem ubezpieczeń, a dtyczących ldientów banku. Zwrócn również uwagę na prblemy wynikające z braku jasneg kreślenia relacji pmiędzy ldientem a bankiem. W przedmitwym Raprcie Rzecznik Ubezpiecznych zwraca również uwagę na prblem niedstswania umwy ubezpieczeniwej d indywidualnych ptrzeb klienta. Rzecznik Ubezpiecznych wskazuję również na nadużycia stsunku zaufania i pprzez t naruszeniem interesów knsumentów usługi ubezpieczeniwej jest ferwanie im zawierania kreślneg rdzaju umwy ubezpieczenia z uzasadnieniem, że jest na ptrzebna (czy nawet bezwzględnie knieczna) d skrzystania z daneg prduktu bankweg raz nienależyte infrmwanie klienta warunkach prpnwaneg ubezpieczenia. ll. 2. Raprt Urzędu Ochrny Knkurencji i Knsumentów pt. "Raprt z kntrli wzrców umwnych kredytów hiptecznych" z maja 2008 r. a liczne nieprawidłwści dtyczące działalnści banków i zakładów ubezpieczeń wskazuje także,,raprt z kntrli wzrców umwnych kredytów hiptecznych" Urzędu Ochrny Knkurencji i Knsumentów z maja 2008 r. Przedmitwy Raprt wskazuje m.in. na nakładanie na kredytbirców bwiązku pnszenia ksztów umów ubezpieczenia, w sytuacji, gdy nie są ni ani strną umwy ani upsażnym z umwy, zawieranie we wzrcach umów kredytwych pstanwienia, które wyłączały zwrt składki ubezpieczeniwej za niewykrzystany kres ubezpieczenia, czy nieinfrmwanie lub niewłaściwe infrmwanie zmianie tabeli płat i prwizji. Pnadt, raprt wskazuje, iż pmim wystąpie11 Prezesa Urzędu Ochrny Knkurencji i Knsumentów, riiektóre banld nie zmieniły w przedmitwym zakresie kwestinwanych pstanwień 3. J Urząd Ochrny Knkurencji i Knsumentów, Raprt z kntrli wzrców umwnych kredytów hiptecznych, Warszawa, maj 2008 r. 10

12 II. 3. Aneks d raprtu Rzecznika Ubezpiecznych z 2007 r. pt. "Pdstawwe prblemy bancassurance w Płsce"- skargi z zakresu bancassurance wniesine w 2012 r. Dkumentem wskazującym na prblemy na rynku bancassurance, pmim prób samregulacji pdejmwanych przez uczestników rynku jest aneks d raprtu Rzecznika Ubezpiecznych z 2007 r. pt. "Pdstawwe prblemy bancassurance w Plsce"- skargi z zakresu bancassurance wniesine w 2012 r. z dnia 30 listpada 2012 r. Dkument ten wskazuje na systematyczny wzrst liczby skarg kierwanych d Rzecznika Ubezpiecznych z teg bszaru. W 2005 r. skarg takich był zaledwie 62, t w 2007 r , w 2009 r Z klei w pierwszych trzech kwartałach 2012 r. d Rzecznika -wpłynęł 515 takich skarg. Dla prównania w całym 2011 r. wpłynęł 597 takich skarg. Rzecznik Ubezpiecznych wskazuje, iż skargi w zakresie bancassurance najczęściej dtyczą dmwy ze strny zakładu ubezpieczeń spełnienia świadczenia wynikająceg z zawartej umwy, czy też zwrtu składlei za niewykrzystany kres ubezpieczenia. Wnszne skargi dtyczą także nieprawidłwych praktyk (zarówn banków, jak 1 ubezpieczycieli) twarzyszących zawieraniu umów ubezpieczenia lub przystępwaniu d nich raz wyknywaniu tych umów, w szczególnści w związku z zajściem zdarzenia bjęteg chrną ubezpieczeniwą i prwadznym pstępwaniem likwidacyjnym 4 ll. 4. Raprt Rzecznika Ubezpiecznych z dnia 7 grudnia 2012 r. pt. "Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniąwym funduszem kapitałwym" Prblemy związane z funkcjnwaniem ubezpieczeń na życie charakterze inwestycyjnym przejawiające się m.in. we wzrście liczby skarg kierwanych d Rzecznika Ubezpiecznych klientów banków raz dradców finanswych na ferwane im zamiast tradycyjnej lkaty, ubezpieczeniwych prduktów inwestycyjnych raz znacznym skmplikwaniu teg typu prduktu przedstawił Rzecznik Ubezpiecznych w Raprcie z dnia 7 grudnia 2012 r. "Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym". W przedmitwym raprcie Rzecznik Ubezpiecznych pdnsi również szereg elementów wskazujących na niekrzystne zjawiska w tym zakresie, m.in.: negatywnie cenił fakt, że w ubezpieczeniach związanych z funduszem kapitałwym brakjest gwarancji wypłaty kwty 'Wpłacnej tytułem składki, wskazał na prblem graniczenia śrdków chrny prawnej przysh1gujących ubezpiecznemu z uwagi na grupwy charakter umwy ubezpieczenia, 4 Rzecznik Ubezpiecznych, Aneks d 'raprtu Rzecznika Ubezpiecznych z 2007 r. pt. "Pdstawwe prblemy bancassurance w Plsce"- skargi z zakresu bancassurance wniesine w 2012 r., Warszawa 30 listpada 2012 r. 11

13 wskazał na prblem ferwana prduktów inwestycyjnych bez względu na cenę indywidualnych ptrzeb i mżliwści ldientów, wskazał na prblem wielści płat twarzyszących ubezpieczeniu na życie związanych z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym 5. II. 5. Infrmacja wynil{ach kntrli ajwyższej Izby Kntrli pt. Funkcjnwanie systemu chrny praw klientów pdmitów rynku f'mansweg ajwyższa Izba Kntrli przedstawiła w infrmacji wynikach kntrli w sprawie funkcjnwania systemu chrny praw ldientów pdmitów rynku finansweg z dnia 8 kwietnia 2014 r., sygn. KBF /2013 r ewid. 13/2014/P/13/038/KB 6, m.in. prpzycję utwrzenia wyspecjalizwanej instytucji wspierającej chrnę ldientów pdmitów wszystkich sektrów rynku finansweg. W niniejszym dkumencie ajwyższa Izba Kntrli pddaje pd rzwagę pwłanie w miejsce Rzecznika Ubezpiecznych analgiczneg pdmitu działająceg na rzecz klientów całeg rynku finansweg. W pinii ajwyższej Izby Kntrli wyspecjalizwana instytucja pwinna wzmcnić chrnę knsumentów, szczególnie gdyby funkcjnwał przy niej efektywny rgan rzstrzygania sprów. Przy dpwiednim rzprpagwaniu wiedzy działaniu rzecznika dla całeg rynku fmansweg pzytywnym efektem mgłby być także graniczenie napływu skarg w sprawach indywidualnych d UOK.iK i UKF, pzwalające na skncentrwanie działań tych instytucji na zadaniach pdstawwych. Instytucja taka, pdbnie jak Urząd Kmisji adzru Finansweg i Rzecznik Ubezpiecznych, pwinna być finanswana ze składek przedsiębirców rynku finansweg. Zaprpnwane przez ajwyższa Izbę Kntrli rzwiązanie jest wynikiem kntrli przeprwadznej w Urzędzie Ochrny Knkurencji i Knsumentów, Urzędzie Kmisji adzm Finansweg, Biurze Rzecznika Ubezpiecznych, Ministerstwie Finansów raz w 12 urzędach miast na prawach pwiatu i starstwach pwiatwych, w których skntrlwan działalnść miejskich i pwiatwych rzeczników knsumentów w zalaesie skutecznści systemu chrny praw klientów pdmitów ferujących prdukty i usługi na rynku finanswym w Plsce. Zdaniem ajwyższej Izby Kntrli, skuteczny system chrny praw klientów pdmitów rynku finansweg pwinien zapewniać kntrlę nad przestrzeganiem prawa przez pdmity rynku finansweg, graniczać skalę niewłaściwych pralctyk występujących na rynku, gwarantwać 5 Rzecznik Ubezpiecznych, Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitalwym, raprt Rzecznika Ubezpiecznych, Warszawa 7 grudnia 2012 r. 6 ajwyższa Izba Kntrli, Funkcjnwanie systemu. chrny praw klientów pdmitów rynku finansweg, Warszawa, 8 kwiet1tia 2014 r., s. 13 i nast. 12

14 dstęp d prfesjnalneg pradnictwa, a w przypadku wystąpienia spru między klientem, a przedsiębircą ; umżliwiać szyblde i tanie jeg rzstrzygnięcie. W pinii ajwyższej Izby Kntrli (bejmującej kres l stycznia 2011 r.- 30 czerwca 2013 rl, działalnść Urzędu Ochrny Knkurencji i Knsumentów, Kmisji adzru Finansweg, Rzecznika Ubezpiecznych i pwiatwych rzeczników knsumentów, chć prwadzna zgdnie z prawem, nie stwarzała klientm rynku finansweg dstatecznej chrny. ajwyższa Izba Kntrli wskazuje przede wszystkim na rzprszenie i niejasny pdział kmpetencji pmiędzy pszczególnymi rganami i instytucjami dpwiedzialnymi za chrnę knsumentów. Knsumenci częst zwracali się wsparcie w sprawach indywidualnych d rganów działających w interesie publicznym (UOKiK, KF), które z uwagi na graniczenia prawne nie mgły udzielić im czekiwanej pmcy. Przedmitwy dkument, wskazuje, iż według badań Kmisji Eurpejskiej pzim zaufania knsumentów d instytucji publicznych chrniących knsumentów należał w Plsce d najniższych w Unii Eurpejskiej. \ III. Działania pdejmwane na rynku krajwym III. l. Działania samregulacyjne w bszarze chrny knsumentów Odpwiedzią na. istniejące prblemy w zakresie bancassurance raz brak wystarczających regulacji prawnych w tym zakresie są działania samregulacyjne pdejmwane... p_r_zez uczestników rynku fmansweg, czeg efektem są trzy rekmendacje wydane przez Związek Banlców Plskich we współpracy z Plską Izbą Ubezpieczeń mające na celu graniczenie negatywnych zjawisk występujących w segmencie bancassurance. I Rekmendacja dbrych praktyk na plskim rynku bancassurance w zakresie ubezpieczeń chrnnych pwiązanych z prduktami bankwymi weszła w życie w dniu 1 listpada 2009 r. Rekmendacja skierwana jest d banków ferujących prdukty ubezpieczeniwe, które pwiązane są bezpśredni z prduktami bankwymi (bancassurance). Rekmendacja ta ma na celu kreślenie dbrych praktyk w relacji Bank - Klient na plskim rynku bancassurance. Rekmendacja ustala przede wszystkim minimalne standardy związane z dstswaniem chrny ubezpieczeniwej d ptrzeb klienta, przy uwzględnieniu charakteru i isttnych cech prduktu bankweg, infrmwaniem klientów ksztach, jakie pniesie w związku z zawarciem umwy ubezpieczenia, a także prawie klienta d rezygnacji z chrny. D najważniejszych pstanwień przedmitwej rekmendacji należy m.in.: chrna ubezpieczeniwa, którą bejmwani są klienci, uwzględnia charakter raz isttne cechy 7 ąjwyższa Izba Kntrli, Funkcjnwanie systemu chrny praw klientów pdmitów rynku finansweg, Warszawa, 8 kwietnia 2014 r., s. 7 i nast. 13

15 prduktu bankweg. Klient trzymuje pełne i przejrzyste infrmacje dnśnie warunków chrny, jaką jest bejmwany. Rekmendacja szczegółw wskazuje na minimalny katalg infrmacji, jalcie pwinny znajdwać się w dkumencie związanym z zawarciem umwy ubezpieczenia. Pnadt, rekmendacja stwierdza jednznacznie, iż klient zawsze ma praw d rezygnacji z chrny ubezpieczeniwej przed upływem kresu ubezpieczenia 8. Druga edycja rekmendacji (weszła w życie w dniu l stycznia 2013 r.) dtyczy dwóch kwestii, które stanwią uzupełnienie dtychczas bwiązujących zapisów rekmendacji. Zstały ne uregulwane w brzmieniu identycznym z dpwiednimi przepisami ww. rekmendacji dtyczącej ubezpieczeń z elementem szczędnściwym lub inwestycyjnym. Wprwadzn zasadę, iż materiały infrmacyjne na temat ubezpieczeń pwinny zawierać infrmację stswaniu przez banki i ubezpieczycieli pstanwień rekmendacji, a także kreśln zasady pstępwania relacji pmiędzy ~-- rszczenia d ubezpieczyciela. banku w przypadku, gdy ubezpieczenie stanwi zabezpieczenie kredytu raz bankiem a klientem, gdy bank uzna za niezasadne dalsze dchdzenie II Rekmendacja w sprawie dbrych praktyk w zakresie ubezpi~czeń finanswych pwiązanych z prduktami bankwymi zabezpiecznymi hiptecznie" weszła w życie w dniu l lipca 2011 r. Przedmitwa rekmendacja reguluje gólne zasady pstępwania banlru zawierająceg w imieniu własnym i na własny rachunek umwę ubezpieczenia finansweg, czyli ubezpieczenia zapewniająceg pkrycie przez ubezpieczyciela strat majątkwych banku, spwdwanych zajściem zdarzeń bjętych chrną ubezpieczeniwą związanych z kredytem (lub pżyczką) zabezpieczną hiptecznie. Rekmendacja swim zakresem bejmuje cztery rdzaje umów ubezpieczeniwych, które zstały uznane za najppularniejsze w kntekście kredytów hiptecznych: ubezpieczeriie pmstwe, ubezpieczenie nislcieg wkładu (brakująceg wkładu), ubezpieczenie wartści nieruchmści raz ubezpieczenie tytułu prawneg. Rekmendacja zawiera minimalny katalg bwiązków infrmacyjnych, które musi bejmwać dkumentacja wręczana/udstępniana klientm w związku z zawarciem umwy ubezpieczenia tj. m.in. zakres chrny, przedmit chrny, a także kres, na jaki chrna ubezpieczeniwa zstaje udzielna. Pnadt, dkumenty przekazywane klientwi pwinny być napisane w spsób przejrzysty, jasny, a wszelkie sfrmułwania niejednznaczne pwinny być interpretwane na krzyść klienta. W Rekmendacji także wyraźnie wskazan, że klient nie mże pnsić ciężaru składki ubezpieczeniwej, jak że d jej zapłaty zbwiązany jest bankjak ubezpieczający ance.pdf 14

16 III Rekmendacja dbrych praktyk na plskim rynku bancassurance w zakresie ubezpieczeń z elementem inwestycyjnym lub szczędnściwym weszła w życie w dniu l stycznia 2013 r. Rekmendacja reguluje gólne zasady pstępwania banków i ubezpieczycieli w zakresie ferwania ubezpieczeń z elementem inwestycyjnym lub szczędnściwym raz bsługi klientów w ramach tych ubezpieczeń. Rekmendacja ta kreśla bwiązki infrmacyjne banku wbec ldienta pprzez wskazanie minimalneg zakresu infrmacji, które pwinny być przekazane knsumentwi przed bjęciem g chrną ubezpieczeniwą. Dtyczy t w szczególnści dkumentów związanych z zawarciem ummvy ubezpieczenia raz warunków ubezpieczenia, które pwinny zawierać między innymi infrmacje : ksztach pnsznych przez ldienta i spsbie ich bliczania, zasadach ustalania wyskści świadczeń należnych knsumentwi raz mżliwści wystąpienia ryzyka związaneg z daną inwestycją. Klient pwinien też trzymać jasną infrmację, czy bank występuje w rli ubezpieczająceg czy też pśrednika. Pnadt, rekmendacja nakłada bwiązek, aby dkumenty przekazywane ldientwi były napisane w spsób przejrzysty, jasny i niebudzący wątpliwści u czytelników, a wszelkie sfrmułwania niejednznaczne były interpretwane na krzyść klienta 10 /' Jakklwiek przedstawine rekmendacje, próbują dnieść się d pdstawwych prblemów występujących na rynku bancassurance w Plsce, należy zauważyć, że ze względu na ich niewiążący charakter raz pwszechnść występujących zjawisk w bszarze bancassurance są ne niewystarczające dla chrny klientów usług ubezpieczeniwych. Mając na uwadze prblemy i liczne nieprawidłwści związane z funkcjnwaniem ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym, Ubezpiecznych z dnia 7 grudnia 2012 r. "Ubezpieczenia na życie wyrażne m.in. w Raprcie Rzecznika z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym", Plska Izba Ubezpieczeń przyjęła w dniu 14 kwietnia 2014 r. rekmendację dbrych prałetyk infrmacyjnych dtyczących ubezpieczeń na życie związanych z ubezpieczeniwymi funduszami kapitałwymi. Celem Rekmendacji jest upwszechnianie dbrych praktyk w zakresie przejrzysteg infrmwania ldientów ubezpieczeniu z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym pprzez kreślenie niewiążących sugestii dtyczących standardwej Karty Prduktu. Karta Prduktu stanwi dkument zawierający ddatkwe infrmacje dstarczane klientwi w fazie przedsprzedażwej (tj. infrmacje dtyczące charakteru ubezpieczenia raz płat i ryzyka z nim związaneg). W związku z tym, klientwi przed zawarciem umwy ubezpieczenia lub przed przystąpieniem przez nieg d ubezpieczenia grupweg pwi_nien zstać przekazany ustandaryzwany, minimalny zakres

17 infrmacji tak, aby decyzja dtycząca zawarcia lub przystąpienia d umwy ubezpieczenia z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym była pdejmwana w spsób świadmy 11. ~elem pracwania standardwej Karty Prduktu jest także zapewnienie Klientwi prównywalnej infrmacji ubezpieczeniach ferwanych przez różnych Ubezpieczycieli. Pmim inicjatywy pdjętej przez Plską Izbę Ubezpieczeń w zakresie wydania przedmitwej rekmendacji należy wskazać, że ze względu na jej dbrwlnść stswania, a tym samym niewią:ż:ący jej prawny charakter, działania samregulacyjne aczklwiek słuszne wydają się być niewystarczające dla zapewnienia właściwej chrny klientów zwierających umwę ubezpieczenia z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym. III. 2. Działania legislacyjne Rzwiązania wzmacniające prawa knsumentów usług ubezpieczeniwych zstały wprwadzne w statniej wersji prjektu załżeń d prjektu ustawy działalnści ubezpieczeniwej i reasekuracyjnej. Prjekt ustawy, która ma wejść w życie przed 31 marca 2015 r., przewiduje: l) isttne zwiększenie bwiązków infrmacyjnych zakładów ubezpieczeń kreślających m.m. zasady ustalania wartści świadczeń z tytułu śmierci ubezpieczneg, dżycia ubezpieczneg d kńca kresu chrny ubezpieczeniwej raz całkwiteg lub częściweg wykupu ubezpieczenia i ubezpieczeniweg funduszu kapitałweg; regulamin lkwania śrdków ubezpieczeniweg funduszu kapitałweg bejmujący również cel inwestycyjny, typy i rdzaje papierów wartściwych i innych praw majątkwych będących przedmitem lkat ubezpieczeniweg funduszu kapitałweg raz infrmację ryzyku inwestycyjnym ubezpieczająceg; wyskść płat pbieranych ze składek ubezpieczeniwych, z aktywów ubezpieczeniwych funduszy kapitałwych lub pprzez umrzenie jednstek uczestnictwa ubezpieczeniwych funduszy kapitałwych; 2) płaty ustalane przez zakład ubezpieczeń nie pwinny być ustalane autmatycznie w derwaniu d pniesinych przez zakład ubezpieczeń wydatków i ryzyka (takie pdejście zstał również wyrażne w rzecznictwie Sądu Ochrny Knkurencji i Knsumentów dtyczącym pbierania płaty likwidacyjnej sięgającej nawet 100% kapitału wpłacneg przez ubezpieczająceg lub ubezpieczneg w pierwszych dwóch latach trwania umwy ubezpieczenia). Pdbne rzwiązanie zstał zastswane w funduszach inwestycyjnych ( 30 rzprządzenia Ministra Finansów z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie spsbu, trybu raz 11 prawasekw acyjne.pl/web _ dcuments/beata _mrzwska-baitkiewicz4 _77 _.pdf 16

18 warunków prwadzenia działalnści przez twarzystwa funduszy inwestycyjnych (Dz. U. z 2013 r. pz. 538)). W 2013 r. Ministerstw Finansów pdjęł prace nad bjęciem prduktów strukturyzwanych raz plislkat pdatkiem dchdwym d sób fizycznych. Celem tych prac był pdatkwanie dchdu z inwestwania składki z ww. prduktów ubezpieczeniwych analgicznie, jak ma t miejsce w przypadku ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym. Sejm przyjął w tej sprawie ustawę z dnia 29 sierpnia 2014 r. zmianie ustawy pdatku dchdwym d sób prawnych, ustawy pdatku dchdwym d sób fizycznych raz niektórych innych ustaw. 12 C d zasady ustawa ma b wiązywać d dnia l stycznia 2015 r. W piśmie z dnia 26 luteg 2013 r. Wjciech Kwalczyk Pdsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów zwrócił się d Ministra Sprawiedliwści z prśbą rzważenie zasadnści pdjęcia prac legislacyjnych w zakresie niewystarczającej chrny prawnej sób ubezpiecznych w umwach ubezpieczenia zawieranej zarówn w frmie indywidulanej, jak i grupwej. Minister Sprawiedliwści w piśmie z dnia 19 września 2013 r. wyraził pinię, że de leg e ferenda rzważenia.._ wymaga wprwadzenie d nrm prawa cywilneg przepisów, które mgłyby przyczynić się d zmniejszenia ryzyka stswania nieuczciwych praktyk ze strny przedsiębirców przy zawieraniu umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. / III. 3. Rekmendacja U Kmisji adzru Finansweg dtycząca dbrych praktyk w zakresie bancassurance Rekmendację U zstała wydana w czerwcu 2014 r. w celu pprawy jakści standardów współpracy pmiędzy bankami i zakładami ubezpieczeń w zakresie ferwania ldientm prduktów ubezpieczeniwych przez banki raz kreślenia warunków dla stabilneg rzwju rynku bancassurance. iniejsza rekmendacja skierwana jest d wszystkich banków działających na pdstawie przepisów prawa plskieg, zaangażwanych we współpracę z zakładami ubezpieczeń pprzez ferwanie ubezpieczeń r..zwriiane jak pśrednictw w zawieraniu umów ubezpieczenia, ferwanie przystąpienia d umwy ubezpieczenia na cudzy rachunek lub gdy klient finansuje kszt chrny ubezpieczeniwej dtyczącej ryzyka pnszneg przez banlc. Przedmitwa rekmendacja wskazuje m.in. na prwadzenia przez bank działalnści, w spsób nie pwdujący wystąpienia knfliktu interesów, w szczególnści bank pwinien zapewnić, że nie będzie dchdził d jednczesneg, w tym faktyczneg,

19 występwania banku jak ubezpieczająceg i pśrednika ubezpieczeniweg, a także prwadzić rzetelną plitykę infrmacyjną w stsunku d ldienta, tzn. psiadać precyzyjnie laeślne prcedury pstępwania w zalaesie infrmwania klientów wszystkich czynnikach, które mają wpływ na pdjęcie decyzji dtyczącej zawarcia lub przystąpienia d umwy ubezpieczenia. Infrmacje przekazywane klientwi pwinny być sfrmułwane w spsób jednznaczny, rzetelny i nie budzący wątpliwści interpretacyjnych raz nie mgą zawierać infrmacji wprwadzających w błąd. Kmisja adzru Finansweg czekuje, że rekmendacja zstanie wdrżna przez banki d dnia 31 marca 2015 r. 13 III. 4. Orzeczenia Sądu Ochrny Knkurencji i Knsumentów W związku z nieprawidłwściami w zakresie sprzedaży prduktów ubezpieczeniwych w ciągu statnich lat Sąd Okręgwy - Sąd Ochrny Knkurencji i Knsmnentów raz Urząd Ochrny Knkurencji i Knsumentów wypwiadały się w tych sprawach. Sąd Ochrny Knkurencji i Knsumentów rzekał w sprawach związanych ze sprzedażą umów ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym. Praktyka instytucji finanswych plegająca na zastrzeganiu niewspółmiernie wysldch płat likwidacyjnych za wcześniejsze wypwiedzenie urnwy zstała zakwestinwana. SOKiK rzekł, iż przedsiębirca mże stswać pstanwienia wzrca umwneg kreślające zasady dpwiedzialnści fmanswej knsumenta w przypadlai wcześniejszeg wypwiedzenia umwy, t jednak zasady tej dpwiedzialnści muszą pzstawać w związku z ksztami i ryzykiem przedsiębircy. Wśród klauzul niedzwlnych występwały pstanwienia płatach likwidacyjnych sięgających niekiedy nawet l 00% wartści zainwestwanych śrdków w pierwszych latach trwania umwy lub płata ta była ustalna malejąc d pierwszeg d statnieg rku trwania umwy (np. d 100% d 5%) przy równczesnym zastrzeganiu pbierania innych płat (wyrk z 20 luteg 2014 r., XVII AmC 355/11, pstanwienie z 26 marca 2014 r. nr 5608, wyrk z 18 listpada 2013 r., XVII AmC 12373/12, wyrk z 4 kwietnia 2013 r., VI ACa 1324/12, pstanwienie z 14 maja 2013 r. nr 4632 i nr 4633, wyrk z 28 czerwca 2012 r., XVII AmC 3669/10, wyrk z 7 października 2011 r., XVII AmC 1704/09, wyrk z 14 maja 2010 r., VI ACa 1175/09, pstanwienie z 4 luteg 2011 r. nr 2161). SOKiK dstrzegł także prblem plegający na graniczeniu mżliwści wypłat z rachunku lkacyjneg pprzez kreślenie minimalneg lub maksymalneg prgu wypłaty bądź dstępów czaswych między jedną a drugą wypłatą. W cenie SOK.iK wprwadzne graniczenie kwtwe narusza dbre byczaje pprzez nieuzasadnine pstawienie barier w składaniu dyspzycji wypłat, raz interesy knsumenta 13 _U _tcm pdf 18

20 pprzez dmienne ustalanie bwiązków ubezpieczająceg (wyskść składki) i bwiązków ubezpieczyciela (wyskść wypłaty). Dknywanie graniczeń kwtwych i terminwych narusza równwagę strn umwy i interesy ubezpieczająceg (pstanwienie z 11 marca 2014 r. nr , wyrk z 15 czerwca2012 r., XVII AmC 3734/11). W treści umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniwym funduszem kapitałwym zdarzają się także następujące zapisy: "Pdwyższenie składki regularnej w wyniku indeksacji nie pwduje pdwyższenia sumy ubezpieczenia i górneg limitu sumy ubezpieczenia pcząwszy d rcznicy plisy następującej p siągnięciu przez ubezpieczneg wieku 60 lat". SOKiK uznał ten zapis za sprzeczny z art pkt 22 raz art KC. Ubezpieczyciel świadczy chrnę ubezpieczeniwą w zakresie kreślneg ryzyka, z tytułu czeg blicza i pbiera składkę ubezpieczeniwą uwzględniającą wyniki ceny teg ryzyka ubezpieczeniweg. Jednak dknanie pdwyższenia składki ubezpieczenia (c sam w sbie jest dzwlne), bez zmiany sumy ubezpieczenia i jej górneg limitu, znacza zwiększenie bciążenia finansweg knsumenta, bez zapewnienia mu jakiejklwiek rekmpensaty. Pmim zwiększania się wraz z wiekiem ryzyka zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniweg, nie znacza t wcale, że zdarzenie takie nastąpi, gdyż umwa ubezpieczenia ma charakter lswy, jak była tym mwa. Osba, która ukml.czy 60 lat i wyraża zgdę na indeksację składki, licząc na uzyskanie wyższej sumy ubezpieczenia, uzyska jednak świadczenie dpwiadające wyskści składki przed indeksacją, pmim pdwyższenia składki. Mamy tu więc d czynienia z zachwianiem równwagi kntraktwej, gdyż pzwany, będący silniejszą strną stsunku ubezpieczeniweg, wykrzystuje swją pzycję zawierając w umwie ubezpieczenia zapis, który narusza uzasadniny (w szczególnści eknmiczny) interes knsumenta (wyrk z 19 vvrześnia 2011 r., XVII AmC 145/10). SOKiK rzekał także w sprawie umów ubezpieczenia narzucanych klientm banków przy zawieraniu umwy kredytu. Za niedzwlne SOKiK uznał następujące pstanwienie: "Umwa Ubezpieczenia mże być zawarta na kres, w jakim Ubezpieczny zbwiązany jest spłacić kredyt zgdnie z pstanwieniami Umwy Kredytwej, z zastrzeżeniem, że kres, na jaki zawierana jest Umwa Ubezpieczenia nie mże być krótszy niż 5 lat". Klauzula ta stanwi niedzwlne p0stanwienie umwne w rzumieniu art l KC bwiem kształtuje prawa i bwiązki knsumentów w spsób sprzeczny z dbrymi byczajami, rażąc naruszając i~h interesy. Zatem w sytuacji, gdyby knsument zawarł umwę kredytwą na kres krótszy niż lat 5 musiałby jedncześnie zawrzeć umwę ubezpieczenia na lat 5 związaną z zaciągniętym kredytem, stąd pmim zakńczenia umwy kredytwej nadal bwiązywałaby g umwa 19