LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH ORGANIZACJA DOSTAW ZAOPATRZENIA DLA LUDNOŚCI POSZKODOWWANEJ. Andrzej Marjański. Andrzej Marjański ( ) 2

Transkrypt

1 LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH ORGANIZACJA DOSTAW ZAOPATRZENIA DLA LUDNOŚCI POSZKODOWWANEJ Andrzej Marjański 2 R e f l e k s y j n i e Bezpieczeństwa nie dają prawa natury ani zjednoczenie nielicznych ludzi czy rodzin, ani wielka mnogość, o ile nie kieruje nią jedna wola. Thomas Hobbes 1

2 Agenda Organizacja dostaw zaopatrzenia Organizacja dostaw wody Organizacja dostaw żywności Dostawy artykułów powszechnego użytku Dostawy innych rodzajów zaopatrzenia 3 Organizacja dostaw wody Dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych organizowane są dostawy wody do picia oraz wody do celów gospodarczych. Mają one miejsce w wypadku zniszczenia, zanieczyszczenia bądź skażenia eksploatowanych (istniejących) ujęć wodnych i studni. 4 2

3 Organizacja dostaw wody W początkowym okresie sytuacji kryzysowej zwykle uruchamiana jest: dystrybucja wody butelkowanej (woda tylko do picia) organizowane są dostawy wody w cysternach (autocysternach) samochodowych (zazwyczaj o pojemności litrów) w przewoźnych zbiornikach na wodę (zazwyczaj o pojemności litrów) w systemie obwoźnym całodobowym. 5 Kto dostarcza wodę? Przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji dysponujące środkami do przewozu wody pitnej. Pododdziały logistyczne jednostek wojskowych różnych rodzajów wojsk. Aby takie rozwiązanie było możliwe, już na etapie zapobiegania i przygotowania reagowania kryzysowego muszą być przeprowadzane niezbędne prognozy; strat, zniszczeń, zapotrzebowania na wodę zapotrzebowania na środki transportowe do jej dostarczenia), zamówienia (kontrakty) na dostawy wody. 6 3

4 Zapasy wody butelkowanej Pożądanym rozwiązaniem jest także zgromadzenie niezbędnych zapasów wody butelkowanej (w ramach tworzenia bazy magazynowej) na początkowy okres sytuacji kryzysowej. Jest to jednak rozwiązanie kosztowne, bowiem wymaga użycia dużej liczby, zwykle deficytowych, środków do przewozu wody oraz zatrudnienia znacznej liczby kierowców samochodowych w systemie pracy całodobowej. Ponadto, w związku z dużym zapotrzebowaniem ludności poszkodowanej na wodę, jest to rozwiązanie mało wydajne. Powinno być traktowane jako doraźne. 7 Awaryjne ujęcia wody Rozwiązaniem znacznie skuteczniejszym jest wcześniejsze przygotowanie, a następnie możliwie szybkie uruchomienie awaryjnych ujęć wody, w tym szczególnie wód podziemnych. Ujęcia takie powinny być wyposażone w autonomiczne źródła energii elektrycznej (agregaty prądotwórcze) oraz mieć zorganizowaną ochronę. W budowie awaryjnych ujęć wody mogą uczestniczyć również pododdziały (oddziały) wojskowe. Ważnymi źródłami zaopatrzenia w wodę ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych mogą być prywatne ujęcia wodne oraz różnego rodzaju studnie udostępniane w ramach obowiązku świadczeń osobistych i rzeczowych. Istotnym czynnikiem w tym wypadku nie est wydajność tych źródeł, a ich liczba. 8 4

5 Odbudowa ujęć wody Niezależnie od powyższych przedsięwzięć, rozwiązaniem najbardziej skutecznym, a przez to docelowym, zapewniającym stałe dostawy wody (pitnej i do celów gospodarczych) dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych jest odbudowa (rekonstrukcja) zniszczonych ujęć wody. Prowadzą ją Pogotowia Wodno-Kanalizacyjne, przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji, a także w razie potrzeby Oddziały Wydobycia Wody. 9 Zaopatrzenie w wodę w czasie ewakuacji Jeżeli w sytuacjach kryzysowych zachodzi potrzeba ewakuacji ludności poszkodowanej do tymczasowych miejsc zakwaterowania, wówczas trzeba przewidzieć jej zaopatrzenie w wodę pitną na czas tego przemieszczenia (transportu) oraz organizację dostaw wody pitnej i do celów gospodarczych podczas pobytu ewakuowanej ludności w tymczasowych rejonach zakwaterowania. Zaopatrzenie osób ewakuowanych w wodę do picia na czas podróży do tymczasowych rejonów zakwaterowania jest niezbędne, jeżeli czas przejazdu wynosi więcej niż 4 5 godzin oraz gdy panują wysokie temperatury. 10 5

6 11 Najkorzystniej jest wtedy wydać wodę butelkowaną. Natomiast organizując zaopatrzenie w wodę do picia oraz wodę do celów gospodarczych w tymczasowych rejonach zakwaterowania, należy dążyć do wyzyskania istniejących (stacjonarnych) w terenie źródeł wody (wodociągi, studnie głębinowe itp.). Rozwiązanie to obowiązuje również w przypadku organizowania zakwaterowania w namiotach (miasteczkach namiotowych), które należy rozwijać w pobliżu wspomnianych źródeł wody. 12 Problem organizacji dostaw wody dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych poważnie komplikuje się w przypadku wystąpienia epidemii chorób zakaźnych, skażeń promieniotwórczych, a także skażeń chemicznych. W sytuacjach takich organizowana jest blokada rejonów (obszarów) zakażonych i skażonych, a ponadto, w przypadku epidemii, organizowana jest kwarantanna. Dojazd do takich rejonów możliwy jest tylko poprzez posterunki kontrolne. W rejonie tych posterunków następuje przekazywanie (przeładunek) dostarczanego zaopatrzenia, w tym wody, na tzw. wewnętrzne ( skażone ) środki transportowe. 6

7 13 Procedura ta wymaga posiadania dwóch zestawów środków transportu wody, jeden zestaw dowozu wody do posterunków kontrolnych, a drugi zestaw rozwozi ją wewnątrz zakażonego bądź skażonego rejonu (obszaru). Dodatkowym zadaniem są ponadto dostawy wody gospodarczej niezbędnej do prowadzenia odkażania ludzi i sprzętu opuszczającego blokowane (izolowane) rejony. Rola nadzoru sanitarnego 14 W procesie dostaw wody dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych bardzo ważną rolę pełni służba zdrowia, organizując nadzór sanitarny. Obejmuje on przede wszystkim: współudział w wyborze źródeł wody; nadzór sanitarny eksploatacji urządzeń (sprzętu) do wydobywania, oczyszczania (filtrowania) oraz przechowywania wody, kontrolę dezynfekcji tych urządzeń; nadzór nad zaopatrywaniem ludności w środki do indywidualnego odkażania wody i jej przeszkoleniem (zapoznaniem) ze sposobami ich stosowania. 7

8 Źródła wody wykorzystywane w sytuacjach kryzysowych 15 Organizacja dostaw żywności Dostawy żywności dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych organizowane są w przypadku zerwania bądź poważnego zakłócenia dostaw artykułów żywnościowych do rejonu zdarzenia (zagrożenia). Mogą być one realizowane dla ludności (osób), która znajduje się w rejonie dotkniętym sytuacją kryzysową oraz/lub dla ludności ewakuowanej do tymczasowych miejsc zakwaterowania. Z doświadczeń (praktyki) sytuacji kryzysowej spowodowanej klęską powodzi, jaka miała miejsce w Polsce w 1997 roku wynika, że podstawowym produktem żywnościowym dostarczanym ludności poszkodowanej w rejonach zdarzenia (w pierwszych dniach klęski żywiołowej) był chleb oraz dodatki do niego głównie konserwy mięsne. 16 8

9 17 Stan (postać) przygotowania produktów żywnościowych (żywności) do spożycia dostarczanych ludności poszkodowanej zależeć będzie od warunków (sytuacji) panujących w rejonie zdarzenia, w tym szczególnie od sprawności mediów komunalnych (głównie dostaw energii). Jeżeli ludność będzie miała możliwość sporządzenia sobie posiłków samodzielnie, wówczas zaopatrywanie w żywność ograniczy się do dostaw podstawowych produktów (półproduktów) żywnościowych. W tym wypadku główny wysiłek pionu (służby) żywnościowego skoncentrowany będzie na przygotowaniu i dystrybucji tzw. paczek żywnościowych. 18 Ponadto, w zależności od panujących warunków, konieczne będzie stosowanie odpowiednich sposobów pakowania produktów i ich dostarczenia odbiorcom. W przypadku, gdy samodzielne przygotowanie posiłków przez ludność poszkodowaną będzie niemożliwe, organizowane będą punkty żywienia zbiorowego. Z reguły bazują one na istniejących stołówkach (szkolnych, zakładowych), barach gastronomicznych, restauracjach itp., a w szczególnie trudnej sytuacji uruchamiane są kuchnie polowe. Przygotowane w nich posiłki wydawane (spożywane) są na miejscu bądź rozwożone w termosach (bądź kuchniach polowych) do grup lub pojedynczych konsumentów. 9

10 19 W przygotowaniu posiłków dla ludności poszkodowanej istotną rolę mogą odegrać: organizacje społeczne (humanitarne, charytatywne), miejscowa ludność (w ramach świadczeń osobistych i rzeczowych) wojskowe pododdziały logistyczne (zaopatrzenia). 20 Jeżeli w sytuacjach kryzysowych prowadzona będzie ewakuacja ludności poszkodowanej do tymczasowych miejsc zakwaterowania znacznie oddalonych od rejonów zdarzenia (zagrożenia), a czas przemieszczenia będzie wynosił więcej niż 4 5 godzin, wówczas zachodzić będzie potrzeba dodatkowej organizacji żywienia w czasie podróży. Problem ten może być rozwiązany przez: wydanie ewakuowanym osobom prowiantu (np. kanapek) na czas przemieszczenia (transportu), zorganizowanie postoju (odpoczynku) w czasie przemieszczenia i wydanie gotowego posiłku (np. zupy z tzw. wkładką mięsną ) bądź też zorganizowanie wydania gorącego posiłku zaraz po przybyciu do tymczasowych miejsc zakwaterowania. Bardzo praktycznym rozwiązaniem może być wykorzystanie wojskowych zasobów żywnościowych w postaci indywidualnej racji żywnościowej suchej. 10

11 21 Problem dostaw żywności (organizacji żywienia) dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych poważnie komplikuje się w przypadku wystąpienia epidemii chorób zakaźnych, skażeń chemicznych itp., kiedy wprowadzana jest izolacja (blokada, kwarantanna) zagrożonych rejonów. Wówczas dostawy żywności do takich rejonów docierają wyłącznie poprzez posterunki kontrolne (blokady), a w przypadku epidemii chorób zakaźnych konieczny jest ich przeładunek (w rejonie tych posterunków) na środki transportu wewnętrznego obsługującego blokowany rejon. Konieczne jest stosowanie specjalnych procedur zapobiegających, zarówno skażenie (zakażenie) dostarczanej żywności, jak też personelu i środków transportu. 22 Innym trudnym problemem, jest organizacja żywienia rannych i chorych na poszczególnych etapach leczenia (realizacji przedsięwzięć leczniczo-ewakuacyjnych). Chodzi m.in. o stosowanie żywienia dietetycznego. Na szczęście problem ten pojawia się z reguły na wyższych etapach ewakuacji medycznej, które raczej mają miejsce poza rejonem dotkniętym sytuacją kryzysową. 11

12 Organizacja dostaw artykułów powszechnego użytku Bardzo szeroki asortyment artykułów powszechnego użytku, które mogą być potrzebne (niezbędne) ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, a ponadto ścisłe uwarunkowanie tego asortymentu od rodzaju zagrożenia oraz panujących (występujących) warunków w rejonie zdarzenia (zagrożenia) powodują, że problem ich dostaw musi być rozwiązywany każdorazowo indywidualnie. Artykuły te mogą pochodzić z zapasów wyposażenia zgromadzonych, np. w magazynach przeciwpowodziowych; zasobów miejscowych, w tym pozyskiwanych w ramach świadczeń rzeczowych; dostaw organizowanych przez nadrzędne organy administracji; darów organizacji humanitarnych, a także zakupów dokonywanych przez administrację lokalną przy wykorzystaniu funduszy (rezerw finansowych) przewidzianych na czas sytuacji kryzysowej. 23 Organizacja dostaw artykułów powszechnego użytku Z logistycznego punktu widzenia, szczególnie istotnym problemem będzie racjonalna dystrybucja (reglamentacja) artykułów dla osób poszkodowanych (właściwe artykuły, właściwym osobom, we właściwych ilościach, o właściwej jakości), ich ochrona oraz zapobieganie wszelkim nadużyciom. Bezcennej pomocy w tym zakresie mogą udzielić miejscowe organizacje pozarządowe, w tym szczególnie organizacje religijne (posiadają dobre rozeznanie w sytuacji socjalnobytowej ludności miejscowej) i charytatywne

13 Organizacja dostaw innych rodzajów zaopatrzenia Do innych rodzajów zaopatrzenia, które mogą być potrzebne (niezbędne) ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych należą: sprzęt i nośniki energii; paliwa płynne do pojazdów mechanicznych; sprzęt przeciwpożarowy; środki i sprzęt przeciwpowodziowy; środki i sprzęt do prowadzenia dezynfekcji itp. Tak jak w przypadku innych środków zaopatrzenia, w tym szczególnie artykułów powszechnego użytku, zapotrzebowanie na tego rodzaju dostawy będzie uwarunkowane rodzajem sytuacji kryzysowej oraz zależeć będzie od panujących warunków, w tym czynników ekstremalnych. 25 Organizacja dostaw innych rodzajów zaopatrzenia Asortyment dostarczanych środków zaopatrzenia, skala (wielkość) tych dostaw, ich pilność itp., będą każdorazowo różne. Jednak z przedstawionego zestawienia innych rodzajów zaopatrzenia wynika, że czasami mogą być to środki o pierwszorzędnym znaczeniu dla przetrwania sytuacji kryzysowej przez ludności poszkodowaną. Ich dystrybucja podlegać musi ścisłej reglamentacji

14 27 Podsumowanie 28 Zagadnienia do dyskusji 14

15 Literatura do wykładu 29 Pytania?