Problemy etyczne w organizacjach wirtualnych

Transkrypt

1 Jerzy Kselnck Problemy etyczne w organzacjach wrtualnych Organzacja wrtualna jej charakterystyka W lteraturze pojęce organzacja wrtualna pojawło sę stosunkowo nedawno. Jednak ne jest ono w powszechnym użycu. I tak P.Drucker[ 1998] używa termnu organzacja secowa. Inn używają termnów uczące sę organzacje [ P.Senge -1990],lub organzacje po-reengneerngu [ M.Hammer, J.Champy 1994]. Nekedy nawet w lteraturze pojawa sę termn zwarowane organzacje [ T.Petrs 1994]. My natomast podobne jak welu badaczy używamy termnu wrtualna organzacja [ por. mędzy nnym W.Davdow, M.Malone 1992 oraz P. Sber, J.Grse 1998] Problematyka funkcjonowana organzacj wrtualnych została przedstawona we wcześnejszych moch publkacjach [ J.Kselnck ]. Termn wrtualny wywodz od następujących słów łacńskch vrtuals czyl skuteczny vrtus czyl moc. Wrtualny oznacza też teoretyczne możlwy do zastnena. W lteraturze [ D. Skryme s. 26] wyróżna sę następujące typy wrtualzacj: wrtualna produkcja usług, telepraca w myśl zasady moje mejsce pracy jest tam gdze jest mój modem, wrtualne zespoły, wrtualne buro, wrtualna komunkacja wrtualna organzacja. Wrtualna organzacja jest zupełne nowym typem organzacj, która mogła powstać dzęk rozwojow Informacyjnej Technolog a zwłaszcza funkcjonowanu globalnych sec nformacyjnych dużych baz danych. Jest to też odpowedź na wymagana wolnego rynku koneczność dostosowana sę do jego konkurencyjnośc. Pojęce wrtualnej organzacj ne doczekało sę jeszcze jednej ogólne akceptowanej defncj. Można przyjąć, że jest pochodną pojęca wrtualnej rzeczywstośc. Wrtualność określa sę poprzez charakterystykę własnośc a ne stnejące cechy fzyczne. Dlatego też mówmy o: wrtualnej organzacj, wrtualnych usługach, wrtualnej podróży, wrtualnych dzałanach. Przyjmujemy, że wrtualna organzacja tworzona jest na zasadze dobrowolnośc przez różnego typu organzacje. Organzacje te wchodzą ze sobą w zwązk z wykorzystanem metod Informacyjnej Technolog. Celem tworzonych zwązków jest przynesene wszystkm ch uczestnkom korzyśc. Korzyśc te pownny być wększe nż wtedy, gdyby organzacje tworzące je dzałały w sposób tradycyjny. Dla wspólnego dzałana ne stneje

2 koneczność zawarca umów cywlno prawnych. Czas trwana zwązku ustalany jest przez organzację, która perwsza uzna, że dalsze jego stnene jest dla nej nekorzystne. Pozostałe organzacje, jeżel uznają to za korzystne, mogą kontynuować wrtualny zwązek. Nowy zwązek, też wrtualny jest już bez organzacj, która wystąpła Mogą też zwązać sę z nnym organzacjam wrtualnym lub tradycyjnym stworzyć zupełne nową organzacje wrtualną. Podstawową charakterystyczną cechą organzacj wrtualnej jest szybkość dzałana a w tym możlwość dostosowane sę do nowych warunków. Poneważ, zdolność ta w perwszym rzędze uzyskana jest dzęk funkcjonowanu sec Internet, dlatego też można stwerdzć, że organzacja ta jest dzeckem globalnych sec nformatycznych. Na organzacje wrtualną ne można patrzeć tylko z punktu wdzena klasycznej teor zarządzana. Formalne możemy przyjąć, że organzacje wrtualne tworzymy w sytuacjach, które możemy przedstawć w następujący sposób. Oznaczmy, że: Ω - jest zborem wszystkch rozpatrywanych organzacj; O - jest -tą konkretną organzacją, przy czym O Ω. Każda konkretna organzacja może tworzyć zwązk (alanse). Do wyboru mamy: 1. Kompleks organzacj wrtualnych W, gdze W k W - jest k-tą konkretną organzacją wrtualną, przy czym kw Ω, W Φ, L( W ) > 1gdze L(W k ) - lczebność organzacj k k k wrtualnej. 2. Kompleks organzacj powązanych w sposób tradycyjny T, gdze T l T - jest l-tą konkretną organzacją tradycyjną, przy czym lt Ω, T Φ, L( T ) > 1, gdze L(T l ) - l l l lczebność organzacj tradycyjnej. Organzacja O ne może jednocześne należeć do kompleksu W do kompleksu T, tzn. O T O W O W O T Każda organzacja osąga samodzelne jednostkowy zysk w wysokośc Z(O ). Organzacja która dąży do powększena zysku, ma następujące możlwośc: 1.powększena zysku w wynku powązań wrtualnych osągnęca zysku w wysokośc: Z Wk (O ) jest to zysk -tej organzacj wtedy kedy ko W k, 2.powększena zysku w wynku powązań tradycyjnych - osągnęce zysku w wysokośc: Z Tl (O ) - jest to zysk -tej organzacj wtedy kedy lo Tl.

3 Oczywśce zachodz odpowedno: Z Wk (O )> Z(O ). Z Tl (O )> Z(O ). w przecwnym wypadku organzacja ne pragnęłaby powązań. Organzacja dąży do uzyskana jak najwększego zysku wchodz tylko wtedy w powązana wrtualne jeżel jej zysk Z Wk (O ) jest wyższy nż w powązanach tradycyjnych lub gdy funkcjonowała samodzelne. Organzacje powązane tradycyjne ne maksymalzują zysku jednostkowego (dla każdej organzacj) lecz maksymalzują zysk łączny - dla organzacj jako całośc. Oblczając zysk łączne uzyskujemy: 1. dla organzacj tradycyjnych L( T ) l L( T ) l ZT ( ) = Z ( O) ZO ( ) gdze jo T l Tl j j j l j= 1 j= 1 2. dla organzacj wrtualnych LW ( kl ) LW ( k ) k Wkl j j j k j= 1 j= 1 Z( W ) = Z ( O ) Z( O ) gdze jo W Poneważ w organzacjach tradycyjnych maksymalzujemy zysk dla organzacj jako całośc a w organzacjach wrtualnych maksymalzujemy zysk dla każdej należącej do nej pojedynczej organzacj to dla hpotetycznych kompleksów zachodzą następujące zależnośc: zysk kompleksu Z( T) Z( W) Z( T) < Z( W) natomast zysk jednostkowej organzacj Z ( O ) Z ( O ) Tl Wk Równeż organzacja wrtualna dąży do maksymalzacj zysku w krótkm okrese czasu. Wynka to z faktu, że decyzje są tu podejmowane w bardzo szybko zmenających sę warunkach. Organzacje tradycyjne maksymalzują też zysk w dłuższych okresach czasu. Prawdopodobeństwo osągnęca zysku zależy od następujących podstawowych elementów: 1. szybkość elastyczność dostosowana sę do zman gdze przewagę mają oczywśce organzacje wrtualne, 2. pozycje organzacj na rynku gdze z kole przewagę mają organzacje tradycyjne. Oznaczmy przez P n - prawdopodobeństwo osągnęca zysku przez organzację, gdze n oznacza czynnk wpływający na to prawdopodobeństwo. Rozpatrujemy wtedy relację zachodzącą pomędzy P n (Z Tl ) a P n (Z Tk ).

4 Jeżel prawdopodobeństwo osągnęca zysku jest wyższe dla organzacj tradycyjnej wtedy pownno sę dążyć do stworzena takego typu organzacj. Jednak w sytuacj kedy chocaż jedna z organzacj, która może wejść w skład organzacj tradycyjnej może uzyskać wyższy zysk w organzacj wrtualnej czyl P n (Z Tl (O )) < P n (Z Wk (O )) wtedy ne chce do takej tradycyjnej organzacj przystąpć dąży do stworzena organzacj wrtualnej. Jednak w zależnośc od stanowska pozostałych organzacj może być zmuszona do przystąpena do organzacj tradycyjnej. Mamy wtedy do czynena z sytuacją negocjacj. Możlwe sytuacje decyzyjne: 1. organzacja O w ramach organzacj wrtualnej uzyskałaby zysk Z w, 2. organzacja O w ramach organzacj tradycyjnej uzyskałaby zysk Z t przy czym zachodz: Z w > Z t, 3. pozostałe organzacje, które mogą stworzyć organzację tradycyjną wraz z O : - w ramach organzacj wrtualnej uzyskałyby zysk Z W - w ramach organzacj tradycyjnej uzyskałaby zysk Z t przy czym zachodz: Z t > Z W Dlatego też organzacje te skłonne są przyznać organzacj O premę w wysokośc < ZW Zt za przystąpene do organzacj tradycyjnej. Organzacja O jeżel ne uzyska prem będze sę starała wejść w koalcję wrtualną z nnym organzacjam ze zboru Ω ale ne należących do konkurencyjnego podzboru T l. Jednak bez organzacj O może sę zdarzyć, że organzacja tradycyjna ne uzyska spodzewanych efektów ne zostane alans tego typu zawązany. Przedmot badań -cel zakres Dotychczasowe badana, które przeprowadzłem, upoważnają do postawena następującej hpotezy: Rozwój organzacj wrtualnych uzależnony jest w stotny sposób od przezwycężena obaw przed neetycznym zachowanem sę całej tego typu organzacj lub jej częśc składowych. Możemy węc stwerdzć, że obawy przed neetycznym zachowanem stanową stotną barerę w tworzenu organzacj wrtualnych. Są one artykułowane przez elektorat organzacj wrtualnej a węc osoby organzacje, które są bezpośredno zanteresowane wynkam ch pracy. Uzasadnene tej hpotezy ch aplkacje są podstawowym tematem publkacj. Problem ten jest tym bardzej stotny, że organzacje wrtualne stają sę najbardzej dynamczne rozwjającym sę typem organzacj w obecnym czase.

5 Trudnośc w prezentacj wynkają stąd, że użyte, w tytule, oba termny a węc etyka zarządzana ( często nazywana też etyką bznesu ) organzacja wrtualna są jak uprzedno przedstawono, trudne do jednoznacznego zdefnowana. Etyka zarządzana w organzacjach wrtualnych Etyka zarządzana wg R Grffna [ 1996 s 138 ], zajmuje sę normam zachowań, którym kerują sę poszczególn menedżerowe w swojej pracy. Uważamy jednak, że problematyka ta jest szersza poneważ nteresuje nas zachowane całej organzacj. Oczywśce na to zachowane wpływają poszczególn menedżerowe ale w różny sposób. Take podejśce zgodne jest z poglądam T.M Gareta R.J. Klonowskego [1986]. Wymenają on następujące trzy dzedzny, którym szczególne nteresuje sę etyka zarządzana a manowce: stosunek organzacj do pracownka, stosunek pracownka do organzacj, stosunek organzacj do nnych podmotów gospodarczych a szczególne do klentów organzacj współdzałających. Nasze zanteresowana dotyczą szczególne stosunku organzacj wrtualnych do nnych podmotów gospodarczych. Jak psze E.Sternberg [ 1998 s.36 dalsze] etyka zarządzana ne jest zewnętrzną opcją skerowana przecwko bznesow ale rygorystycznym, analtycznym narzędzem dzałań gospodarczych. Jednym ze sposobów merzena wartośc etyk zarządzana dla dzałań gospodarczych jest szkoda, jaką może wyrządzć jej brak. Organzacja wrtualna jest takm typem organzacj gdze wszelke dzałana przebegają w tak zwanej nformacyjnej przestrzen a ch szczególną cech jest szybkość podejmowana decyzj. W tradycyjnej organzacj wszelke formy współpracy realzacj zamóweń przechodzą dość długą drogę negocjacj w której zaangażowan są różnego typu specjalśc w tym praktycy. W przypadkach wątplwych co do warygodnośc partnera zbera sę dodatkowe o nm nformacje na przykład poprzez wywadownę gospodarczą lub z rejestru sądowego. Jeżel tworzymy organzacje wrtualne dla realzacj konkretnego zadana to procedury tworzena są bardzo uproszczone. Organzacje dzałają często bez umów prawnych lub są bardzo uproszczone. Właśne ta szybkość podejmowana decyzj sprzyja podłączenu sę organzacj, których postępowane ne jest zgodne z przyjętym normam etycznym. Organzacja wrtualna obok dużej szybkośc podejmowana decyzj charakteryzują sę mędzy nnym następującym cecham;

6 Ne posada prawnego zwerzchnctwa. Może równocześne brać udzał w welu transakcjach podobnych organzacj wrtualnych lub tradycyjnych. Powązana ne mają długotrwałego charakteru trwają tak długo jak efekty uzyskane we wspólnym dzałanu przewyższają efekty osągane we własnej organzacj. Posada wysok stopeń elastycznośc, który charakteryzuje sę szybkm dostosowanem sę do zmenających sę warunków otoczena. Brak uprzedzeń rasowych, kulturowych nnych mędzy uczestnkam realzacj wspólnych zadań. Wymenone cechy sprzyjają temu, że w tworzenu organzacj wrtualnej borą udzał organzacje, których zasady etyczne różną sę. I tak analzując funkcjonowane organzacj wrtualnej handlu neruchomoścam napotkano na barerę zwązaną z różncam kulturowym a tym samym z różną nterpretacją pojęca etyk bznesowej. Jeżel bowem dla realzacj zamówena polskego klenta tworzy sę organzacje wrtualną z państwem leżącym w nnym kręgu kulturowym nż europejsk to powstaje pytane czy menedżerowe obu tych organzacj przestrzegają tych samych norm zachowań. Można stwerdzć, że są pewne wartośc unwersalne ale są też zachowana specyfczne tylko dla danego kręgu kulturowego. Etyczne lub neetyczne zachowana organzacj zdarzają sę w określonym sprzyjającym kontekśce. Słaboścą organzacj wrtualnych w tym zakrese jest to, że najczęścej ne znane są konteksty organzacyjne powązanych w ten sposób organzacj co oczywśce sprzyja neetycznemu zachowanu. Ocena warygodnośc organzacj tradycyjnych wrtualnych Na każdą organzację, która rozważa celowość przystąpena do organzacj wrtualnej dzałają dwe sły: perwsza to chęć pozyskana dodatkowego zysku wynkającego z tego, że można zrealzować dodatkowe zadana, których samodzelne ne można było wykonać, druga to obawa, że na skutek neetycznego zachowana sę, któregoś z ognw tworzącego organzacje wrtualne, nastąp zmnejszene spodzewanego efektu a w krańcowych przypadkach zamast zysku zostaną ponesone straty. W tabel 1 przedstawono porównane spojrzena na organzację tradycyjną wrtualną przez te grupy ludz, które można określć manem elektorat tych organzacj.

7 W przeprowadzonych badanach, które przeprowadzono wśród menedżerów studentów, elektorat podzelono na następujące grupy: klenc, dostawcy, pracowncy, bank, pracowncy admnstracj rządowej, nwestorzy, pracowncy uczeln. Podstawą zalczene badanych do określonej grupy było ch samookreślene czyl każdy badany mógł sę sam zdeklarować do której grupy sę zalcza. Wszystkm badanym zadano następujące dwa pytana: 1. Który typ organzacj ( tradycyjną czy wrtualną) uważasz za bardzo warygodną? 2. Z którym typem organzacj ( tradycyjna czy wrtualną ) wązałeś swoje nadzeje na przyszłość? Do odpowedz można było załączyć uzasadnene ale ne było to obowązkowe. Druge pytane było szczególne stotne dla grupy pracownków studentów. Pytane to było pytanem uzupełnającym, natomast perwsze było podstawowe. Tabela 1 Ocena warygodnośc organzacj tradycyjnej wrtualnej analza porównawcza. Elektorat organzacj Organzacja Organzacja tradycyjna wrtualna 1. Klenc + _ 2. Dostawcy + _ 3. Pracowncy + _ 4. Bank + _ 5. Instytucje rządowe + _ 6. Inwestorzy + _ 7. Uczelne ( Studenc)?? Legenda: + ocena wyraźne pozytywna - ocena negatywna? brak jednoznacznej odpowedz Badana przeprowadzono w ramach zajęć doszkalających wyższą kadrę menedżerską dużych średnch organzacj. Ich słaboścą było to, że w zasadze dopero na zajęcach

8 słuchacze dowadywal sę o celach funkcjach organzacj wrtualnych. Nkt z badanych ne mał wcześnejszego kontaktu z organzacjam wrtualnym. Tylko nelczn badan słyszel o stnenu tego typu organzacj. Dlatego można przypuszczać, że tak jednoznaczne negatywne odpowedz o warygodnośc organzacj wrtualnych są równeż wywołane przez obawy przed neznanym. Neco nna była sytuacja w grupe studenckej. Tu badana były przeprowadzone wśród studentów roku dyplomowego Wyższej Polsko-Japońskej Szkoły Technk Komputerowych. Studenc znal teoretyczne postawy funkcjonowana organzacj wrtualnych. Nezależne od uzyskanych odpowedz starano sę przeprowadzone badana uzupełnć poprzez dyskusje na temat, jake są przyczyny zgłoszonych obaw co do pracy korzystana z organzacj wrtualnych. I tak zgłoszono w poszczególnych grupach następujące uwag: Klenc W tej grupe zgłoszono najczęścej dwa typy obawy: Perwszy dotyczył problematyk jakośc. Uważa sę, że ne zawsze znane z przestrzegana zasad etyk frmy będą brały udzał w realzacj transakcj. I jeżel końcowy wykonawca będze znany to ne są znan jego podwykonawcy. Dlatego też wszystke organzacje pownny bardzo dokładne kontrolować jakość dostaw wrtualnych organzacj. Drug natomast mał nny charakter. Obawy wynkały z ułomnośc przepsów prawnych a manowce postępowana w przypadku reklamacj. Może sę okazać bowem, że organzacja co do której zgłoszono zastrzeżena już ne stneje ne ma ona prawnych następców. I teraz co stane sę z zareklamowanym towarem, kto zajme sę jego naprawą, konserwacją. Dostawcy obawy wynkają, że dostarczony towar ne zostane odebrany lub tez ne wykorzystany zgodne z przeznaczenem. Uważa sę,że szczególną ostrożność należy zachować szczególne przy regulacj należnośc fnansowych. powszechne uważa sę, że należy przestrzegać zasady najperw penądze a potem towar. Pracowncy w przypadku organzacj wrtualnej są to jej potencjaln pracowncy. Badan pracują bowem w organzacjach tradycyjnych. Na pytane dodatkowe dlaczego ne chcą pracować w organzacj wrtualnej uzyskano odpowedz, badan obawają sę po perwsze braku stablnośc a po druge neetycznego postępowana, to znaczy ne wywązywana sę organzacj ze swoch zobowązań płacowych. Równeż zatrudnene w organzacj wrtualnej ma nższy prestż nż tradycyjne. Inny problem chocaż ne zwązanym z etyką jest obawa przed bardzo ntensywną pracą.

9 Bankowcy Pracowncy sektora bankowego uważają wprost, że organzacja wrtualna jako całość ne może uzyskać kredytu. Może go natomast uzyskać organzacja tradycyjna mmo, że wchodz w skład organzacj wrtualnej. Obawa dotyczy tego, że ne wadomo jest kto będze spłacał kredyt. Jeżel organzacja wrtualna ne ma wspólnego majątku to powstaje pytane Jake będze zabezpeczene uzyskanego kredytu? Inwestorzy- grupa ta ma podobne obawy jak pracowncy sektora bankowego. Instytucje rządowe- występuje obawa przed współpracą z organzmam wrtualnym. Organzacja jest nestablna bardzo często dzała w przestrzen globalnej a ne tylko na terene danego kraju. Reasumując wynk tych badań, możemy stwerdzć, że wększość obaw dotyczy właśne sfery możlwośc neetycznego dzałana tego typu organzacj. Studenc- którzy występują tu zarówno w rol pracownków organzacj wrtualnej jak przyszłych klentów ne podnoszą tak ostro problemu ch neetycznego funkcjonowana. Uważają, że przeceż stneją już coraz lepsze metody zabezpeczeń jak przykładowo w dzałanach wrtualnych banków czy też sklepach Internetowych. Podkreślają natomast możlwość rozpoczęca bznesowej dzałalnośc nawet z bardzo małym początkowym kaptałem. Jednak ne ma tu jak w poprzednch grupach jasno spolaryzowanego stanowska. Ne wysuwa sę tu zastrzeżeń etycznych ale to, że znaczna grupa studentów uważa, że ze względu na karerę zawodową lepej pracować w stablnej znanej organzacj. Etyczne dylematy funkcjonowana organzacj wrtualnych. Innej klasy problemy etyczne zwązane są z funkcjonowanem organzacj wrtualnej. Jednym z nch jest dylemat dotyczący zatajana faktu dzałana danej organzacj w systeme organzacj wrtualnych. A węc czy pownno sę nformować swoch klentów o tym, że dla realzacj danej usług lub wyprodukowana określonego produktu stworzono wrtualną organzację. Nekedy mamy do czynena z sytuacją odwrotną. Organzacja posługuje sę termnem wrtualny po to aby klent myślał, że ma do czynena z organzacją nowoczesną. Jednak w zasadze organzacja pracuje w systeme tradycyjnym. W klase problemów etyk zarządzana zwązanych z funkcjonowanem organzacj wrtualnej są artykułowane medzy nnym obawy przed: 1. newykonywanem przez organzacje powązaną wrtualne zobowązań względem drugej w ten sposób powązanej organzacj,

10 2. podłączenem sę organzacj, która ma za zadane skompromtowane partnera w zasadze reprezentuje nteresy konkurenta, 3. możlwoścą postępowana nezgodnego z nteresam własnego kraju na przykład organzacja nnego kraju w ten sposób pragne omnąć embarga lub nne ogranczena prawne. Można w tym mejscu zadać pytane : czy take obawy o neetyczne dzałana dotyczą tylko organzacj wrtualnych a ne są też typowe dla welu organzacj tradycyjnych? Odpowedź jest pozytywna. Jednak, co starano sę pokazać, to w organzacj wrtualnej stneją sprzyjające okolcznośc ku dzałanu neetycznemu. Wynkają one mędzy nnym z faktów o których wcześnej wspomnano a węc : szybkość dzałana, brak wcześnejszej znajomośc partnera, tworzene organzacj ad hoc dla realzacj tylko jednego zadana, brak odpowednch uregulowań prawnych. Generalną obawą, która pojawa sę przy analze funkcjonowana organzacj wrtualnej jest to, że sprawca neetycznego postępowana sam ne ponese żadnych konsekwencj. Te konsekwencje natomast mogą poneść c, którzy dzałal w dobrej werze realzowal zadane wraz z neetyczną organzacją. Jedną z takch konsekwencj są przykładowo dzałana polegające na tzw. psucu mark. Marka produktu pozwala na jego dentyfkacje. Klent kupuje najczęścej tylko te produkty do których mark ma zaufane. Dlatego też dzałana, które wpływają na podważene tego zaufana prowadzć może w konsekwencj do bankructwa frmy. Uwag końcowe Z przedstawonych rozważań wynka, że problemy etyk zarządzena są bardzo stotne dla rozwoju organzacj wrtualnych. Jake są możlwośc rozwązana takej złożonej sytuacj? Wydaje sę, że rozwązana stosowane w organzacjach take jak: negocjacje, umowy, sprawdzane warygodnośc partnerów są tylko do przyjęca w bardzo ogranczonym zakrese. Pójśce drogą tych rozwązań może spowodować zmnejszene konkurencyjnej przewag organzacj wrtualnych nad tradycyjnym. Dlatego wraz z postępem w zakrese nowych rozwązań nad bezpeczeństwem danych należy równolegle prowadzć też prace nad kwestam etycznym metodam ch rozwązana w organzacjach wrtualnych. Lteratura: W.Davdow, M.Malone: The Vrtual Corporaton, Harper Busness, N-Y 1992.

11 P.Drucker: The New Organzaton,,Harvad Busness Reve,no 1-2/1998. T.M. Garret, R.J. Klonosk; Busness Ethcs, Prentce-Hall, N-Y, 1986 R.W.Grffn; Podstawy zarządzana organzacjam, PWN,Warszawa 1996 J. Kselnck; Wrtualna organzacja- marzene czy rzeczywstość, Computerworld, 16,1997 s. 58. J. Kselnck; Vrtual organzaton as a product of nformaton socaty; Informatca, vol.22,1,1998 p.3. j. Kselnck ed.: Vrtual organzaton n Modern Socety, IRM, Hershey London, M.Hammer, J.Champy:Reengneerngthe Corporaton, Harper Busness, 1994 P.Seber J.Grese (eds.) Organzatonal Vrtualness, Smowa Verlag Bern,1998. E. Strenberg; Just Busness, Busness Ethc n Acton, Warner Books,1995 Abstract. Vrtual organsatons beng a new type of organsatons are attractve for the users. However, ther weakness s represented by the fact that they are not so popular as the tradtonal ones. In addton, the development of vrtual organsatons s hampered by a great deal of concern of varous nature. The major concern s over the unethcal behavour of the whole organsaton or any part of t. Thus the consequences are suffered by all vrtually assocated organsatons. Ths report dscusses the results of plot research relatng to the relablty assessment of both tradtonal and vrtual organsatons. Dfferent groups of electorate of the two types of organsatons have been nvolved n the research. The conclusons drawn may be of substantal help from the pont of vew of both theory and practce of vrtual organsaton formaton.