ISSN NR 2 (40) Lipiec 2013 Cena 3,00. DNI BOBOWEJ Z KULTURĄ ŻYDOWSKĄ r. Wesołych Świąt

Transkrypt

1 ISSN NR 2 (40) Lipiec 2013 Cena 3,00 DNI BOBOWEJ Z KULTURĄ ŻYDOWSKĄ r. Wesołych Świąt

2 2 W NUMERZE NASZE SPRAWY Podsumowanie półmetka kadencji rocznica uchwalenia Konstytucji 5 Nowy samochód dla strażaków 5 Sesja absolutoryjna 6 Delegacja Żydów w Bobowej 6 Spotkania poseł na Sejm RP Pani Barbary Bartuś z mieszkańcami 7 Zmarł Honorowy Obywatel Gminy Bobowa ks. Józef Gąsiorowski 8 3 maja w Stróżnej 8 Podsumowanie zebrań OSP 8 Franciszek nowym Papieżem 8 Wakacje bez alkoholu 20 Wirtualny spacer po Bobowej 22 Gmina Bobowa zakupiła wyposażenie do organizacji imprez plenerowych 22 KULTURA Konkurs Koronki Klockowej 2 Gość oczekiwany 5 Tysiące gości na weselu żydowskim 12 Ambasadorka bobowskiej koronki 13 Kolekcjoner z Bobowej 13 Skansen w Szymbarku 13 Po raz czternasty rywalizowali w Turnieju Recytatorskim 14 Przegląd teatralny 15 Kolorowe Święta Wielkanocne 15 Czas pracy bibliotek 15 Cała Polska czyta dzieciom 16 Spotkanie z podróżnikiem 16 OŚWIATA Skarby Małopolski 14 Gminny konkurs ekologiczny 17 VI powiatowy konkurs ekologiczny 17 Sesja ekologiczna w Bobowej 17 Międzynarodowy Dzień Ziemi 18 Warsztaty garncarskie 19 Rocznica śmierci patrona szkoły w Jankowej 19 Pieśń o Ziemi naszej - Ziemi Gorlickiej 19 Historia kultury żydowskiej 20 Sukces ucznia z Wilczysk na Turnieju Wiedzy Pożarniczej 21 Bobowianin zwycięzcą ogólnopolskiej olimpiady policyjnej 21 HISTORIA Z historii bobowskich Żydów 9 Na okł. Dni Bobowej z kulturą żydowską Jak Cadyk z Bobowej córkę wydawał Adres redakcji: Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa Bobowa, tel./fax ck@bobowa.pl Skład i łamanie: Centrum Kultury w Bobowej Druk: Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i zastrzega sobie prawo skracania I-IV tekstów oraz opatrywania ich własnymi tytułami. K U L T U R A XIX OGÓLNOPOLSKI KONKURS KORONKI KLOCKOWEJ Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa zaprasza do udziału w XIX Ogólnopolskim Konkursie Koronki Klockowej - Bobowa 2013 Prace nal eży składać w siedzibie C entrum K ultury i Promocji Gminy Bobowa do 13 września 2013 r. Finał Konkursu nastąpi podczas XIV Międzynarodowego Festiwalu Koronki Klockowej w Bobowej w dniach 3-6 października 2013 r. W przypadku wątpliwości proszę dzwonić pod numer lub pisać ck@bobowa.pl REGULAMIN OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU KORONKI KLOCKOWEJ W BOBOWEJ 1. Temat konkursu Koronka Klockowa 2. Charakter konkursu Konkurs otwarty dla wszystkich, którzy uprawiają ten rodzaj twórczości z podziałem na trzy kategorie koronka słowiańska małoparkowa koronki wieloparkowe i łączone z płótnem (wielo- i małoparkowe) dowolna Uczestnik konkursu może złożyć prace tylko w jednej kategorii konkursowej, którą sam zadeklaruje. Złożenie tylko jednej pracy w danej kategorii obniży punktację, ponieważ Jury nie będzie miało pełnego obrazu poziomu umiejętności. Uczestnik podaje oprócz swoich danych osobowych, imię i nazwisko osoby która zaprojektowała dany wzór (w przypadku wzorów współczesnych). 3. Warunki uczestnictwa: a) wykonanie własnoręcznie od 1 do 3 prac (komplet uważany jest za jedną pracę), b) prace nie mogą być prezentowane w poprzednich konkursach, c) złożenie gotowych prac do 13 września 2013 r. w siedzibie Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa, ul. Grunwaldzka Kategorie wiekowe: Konkurs oceniany będzie w następujących kategoriach wiekowych: dzieci do lat 15 młodzież od 16 do 18 lat osoby dorosłe 5. Bez względu na kategorię do jakiej zostanie zadeklarowana dana praca jury weźmie pod uwagę przede wszystkim: nawiązanie do tradycyjnych i oryginalnych wzorów, estetykę i technikę wykonania, walory plastyczne. Prace złożone na konkurs są zwracane ich twórcom. 6. Jury przyzna nagrody pieniężne i rzeczowe oraz dyplomy w poszczególnych kategoriach. Ilość nagród oraz ich wysokość należy do kompetencji jury. 7. Ogłoszenie wyników Konkursu nastąpi 4 października w czasie trwania Międzynarodowego Festiwalu Koronki Klockowej.

3 N A S Z E S P R A W Y Podsumowanie półmetka kadencji w Gminie Bobowa W latach w Gminie Bobowa wykonano inwestycje o wartości ponad 25 mln. zł. z czego około 18 mln. zł. to środki spoza budżetu gminy. Zrealizowano zadania inwestycyjne z zakresu infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, poprawy bezpieczeństwa poprzez budowę chodników, nowych odcinków dróg, oświetlenia ulic, budowę parkingów z oświetleniem, a także poprawę infrastruktury edukacyjnej, sportowej i rekreacyjnej oraz termomodernizację budynków użyteczności publicznej. W 2010 roku rozpoczęta została realizacja zadania pod nazwą Przebudowa, rozbudowa i modernizacja ogólnodostępnej przyszkolnej infrastruktury sportoworekreacyjnej w gminie Bobowa w latach Wartość zadania to ponad 3 mln zł. Do zadania tego Gmina otrzymała dofinansowanie w wysokości ponad 2 mln. zł z MRPO. Prace przy Szkole Podstawowej w Jankowej zostały zakończone w listopadzie 2010, natomiast w pozostałych szkołach: Wilczyska, Stróżna, Siedliska, Sędziszowa, Brzana 31 sierpnia 2011r. W ramach tego zadania zostały wykonane: roboty rozbiórkowe ogrodzenia terenu szkolnego, ogrodzenie terenu, piłko chwyty, boisko do piłki nożnej, boisko wielofunkcyjne, bieżnia 4 torowa, skocznia do skoku w dal, montaż osprzętu boisk, wyposażenie placu zabaw, elementy małej architektury. W Siedliskach powstał kort tenisowy. Oczyszczalnia ścieków Aktywność Burmistrza w pozyskiwaniu środków z Małopolskiego Regionalnego programu Operacyjnego zagwarantowała, że tak duża inwestycja została zrealizowana w naszej gminie. Jest to ewenement na skalę nie tylko województwa małopolskiego. Był to pomysł Burmistrza, aby spowodować rozwój bazy sportowej kompleksowo w całej gminie. Powstałe obiekty posłużą nie tylko młodzieży szkolnej, ale również dorosłym. Największą inwestycją realizowaną w 2010 roku i kontynuowaną w 2011 roku jest: Poprawa gospodarki wodno-ściekowej w gminie Bobowa Etap I, w tym budowa nowej oczyszczalni ścieków z wykorzystaniem obecnej do wstępnego oczyszczania i segregacji osadu, rozbudowa stacji wodociągowej i budowa sieci wodociągowej w Bobowej do granic Stróżnej. Koszt w/w inwestycji to ponad 11 mln. zł. W ramach tego zadania w 2010 roku przeprowadzony został remont kapitalny stacji uzdatniania wody w Bobowej, z podłączeniem studni, wymianą filtrów, pomp, odmulaczy. Przykryte zostały zbiorniki. Nastąpiła radykalna zamiana w sposobie dostarczania wody do odbiorców oraz poprawa jej jakości. Wybudowany został nowy obiekt hydroforni, skąd woda ze zbiorników będzie tłoczona do innych miejscowości w Gminie oraz wykonano prawie 21 km sieci wodociągowej Bobowa Stróżna Półanki - Siedliska. Doprowadzono wodę do istniejącego wodociągu w Siedliskach i Jankowej. Do tego zadania Gmina otrzymała dofinansowanie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata w ramach działania Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska Łącznie dofinansowanie wyniosło 60%. W ramach tego programu wybudowana została oczyszczalnia ścieków, która jest zlokalizowana na terenie wsi Siedliska. Budowę rozpoczęto w miesiącu czerwcu 2010 r. oddano do użytku w czerwcu 2011 r. Całkowita wartość zadania to prawie 7,5 mln. zł. Obecnie jej przepustowość to około 800 m3 na dobę, co pozwala na sukcesywne podłączanie kolejnych budynków w poszczególnych miejscowościach tam, gdzie projekt jest już wykonany lub gdzie zostanie wykonany w ciągu najbliższych lat. Nastąpi to tam, gdzie zabudowa jest odpowiednio zwarta. W 2012 roku kontynuowano budowę sieci wodociągowej, łącznie wybudowano ponad 30 km wodociągu oraz 32 km kanalizacji sanitarnej obejmującej Bobową, Jankową, Wilczyska i Brzanę. Rurociąg kanalizacyjny biegnie od Bobowej- Hamry przez Wilczyska-Jeżów, Jankową-Równie, Bobową-Piekło, Brzanę Dolną i Berdechów do oczyszczalni. W celu zapewnienia odpowiednich parametrów przesyłu w ramach projektu powstaje 13 przepompowni. Łączna wartość tej inwestycji wyniosła ponad 5 mln. zł, a to jeszcze nie koniec. Opracowany jest projekt na rozbudowę obejmującą kolejne tereny w miejscowościach: Siedliska, Sędziszowa, Stróżna, Wilczyska i Brzana. Inwestycje w powszechny dostęp mieszkańców do wodociągu i kanalizacji sanitarnej mają charakter priorytetowy ze względu na poprawę poziomu życia. Nie bez znaczenia pozostaje również konieczność sprostania ostrym wymogom stawianym przez Unię Europejską w tym zakresie. Zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej realizowane są przez Gminę i dlatego stawki za dostawę wody i zrzut ścieków są jedne z najniższych w województwie. Wykonana została termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Sędziszowej i Remizy OSP w Bobowej za kwotę 523 tys. zł. Jest to zadanie realizowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko - Termomodernizacja obiektów użytecz- 3

4 H I S T O R I A ności publicznej z dofinansowaniem w wysokości 85%. Kolejnym zrealizowanym zadaniem była budowa nowych dróg, rozbudowa i remont istniejących. Wykonano nawierzchnie asfaltowe na drogach gminnych o łącznej długości prawie 11 km za kwotę ponad 2,5 mln zł % kosztów zostało pokryte z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w ramach usuwania skutków klęsk żywiołowych oraz z Urzędu Marszałkowskiego na budowę dróg dojazdowych do pól. Wybudowany został nowy most w Siedliskach, na drogach Siedliska-Zalesie- Staszkówka, który kosztował ok. 1 mln złotych z udziałem środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Dużym i ważnym zadaniem była odbudowa domów dla 9 rodzin, które utraciły cały swój dobytek w wyniku oddziaływania osuwisk w roku Było to zadanie rządowe, ale inwestorem była gmina. Całe zadanie kosztowało 4,3 miliona złotych w tym z budżetu państwa 3,7 mln zł. Realizacja tej inwestycji to przykład dobrego współdziałania samorządu gminnego oraz administracji rządowej stopnia wojewódzkiego i centralnego. Do sprawnej realizacji przyczynił się dobry wykonawca firma Budmex z Nowego Sącza, która realizując zadanie w systemie zaprojektuj i wybuduj weszła na plac budowy 15 maja 2011 r., a zakończyła kilka dni przed terminem tj. pod koniec listopada. W dniu 28 listopada 2011 r. mieszkańcy otrzymali klucze do swoich domów, a 30 grudnia 2011 r. sporządzone zostały akty notarialne. W ramach projektu Odnowa centrum miasta Bobowa objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich wybudowano oświetlenie uliczne (36 lamp) przy drodze woj. nr 981 od wiaduktu aż do granicy Siedlisk. W ramach tego projektu wybudowano parking przy ulicy Stawowej z podjazdem i przejściem pod halę sportowowidowiskową, Parking na 70 miejsc jest oświetlony, co w znaczny sposób poprawia bezpieczeństwo dzieci zdążających do szkoły. Parking ten rozładuje także zagrożenie i korki jakie tworzą się na styku ulic Grunwaldzka i Bohaterów Bobowej. W skład tego projektu wchodziła także przebudowa chodnika przy ul. Gryfitów i oświetlenia ulicznego na tej ulicy. Ulica Biskupa Łętowskiego została wybrukowana kostką, a oświetlenie nocne kościoła zostało podłączone do oświetlenia ulicznego. Całość zadania to ponad 1 mln złotych. Pół mln gmina pozyskała ze środków Unii Europejskiej, pozostała kwota to wkład własny. Wybudowany został chodnik od Bobowej w kierunku Brzany aż do szkoły wraz z oświetleniem ulicznym praktycznie aż do granicy z gminą Ciężkowice. Koszt ok. 1 mln 100 tys. złotych. Na zadania te również udało się pozyskać dofinansowanie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich z Unii Europejskiej. Wybudowano 413 m chodnika przy drodze wojewódzkiej 977 w Siedliskach w kierunku Biesnej. Odbudowany został przepust na skrzyżowaniu dróg gminnych w miejscowości Brzana za kwotę 218 tys. zł przy dofinansowaniu z MSW w kwocie 175 tys. zł. Dokonano przekształcenia dwóch dotychczas funkcjonujących stołówek w Bobowej i Siedliskach w jedną centralną kuchnię zaopatrującą w posiłki wszystkie szkoły i przedszkola. Wykonane zostały prace przy adaptacji i wyposażeniu pomieszczeń w 6 szkołach na punkty przygotowania i wydawania posiłków za łączną kwotę około 520 tys. zł z czego 80% to środki od Wojewody. Przedsięwzięcie to nie było łatwe, ale warte podjętego trudu bowiem wyniki działań są tego dowodem żadna osoba nie utraciła pracy w związku z przekształceniami, znacznie większa liczba uczniów korzysta z gorącego posiłku co w przypadku niektórych osób oznacza jedyny taki posiłek w ciągu dnia dlatego też można stwierdzić, że w naszej gminie nie ma głodnych dzieci. Wybudowany został plac zabaw w Bobowej zgodnie z Programem Rządowym Radosna Szkoła. Wartość zadania wynosi około 135 tys. zł. z dofinansowaniem od Wojewody w wysokości 50%. Zakupione zostały 2 samochody strażackie dla jednostek w Stróżnej i Siedliskach. Opracowana jest dokumentacja kosztorysowo-techniczna na budowę domu kultury w Jankowej oraz na odbudowę stadionu sportowego kompleks rekreacyjno-sportowy w Bobowej. Gmina nastawiona jest na działania proinwestycyjne. Przed samorządem na najbliższe lata stoi wielkie wyzwanie polegające na zapewnieniu środków spoza budżetu gminy na kolejne inwestycje. Przygotowane są projekty z myślą o perspektywie finansowania na lata Działania te mają na celu troskę o wspólne dobro, aby mieszkańcom żyło się lepiej i bezpieczniej. Zdzisława Iwaniec Parking przy ul. stawowej w Bobowej 4 Plac zabaw

5 222 rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja Gminne obchody Święta Konstytucji 3-go Maja oraz Święta Strażaków rozpoczęto o godzinie 14:00 w Kościele Parafialnym pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Siedliskach, gdzie odbyła się uroczysta msza święta, której przewodniczył ksiądz Dziekan Marian Jedynak w asyście księdza proboszcza Władysława Skoczenia oraz księdza wikariusza Wojciecha Wątroby. Po uroczystej Mszy świętej z intencji Rady Miejskiej oraz Burmistrza. Uczestnicy prowadzeni przez Orkiestrę Dętą przy OSP w Siedliskach oraz poczty sztandarowe udali się do sali gimnastycznej w Zespole Szkół w Siedliskach, gdzie odbyła się uroczysta Sesja Rady Miejskiej. Uroczystość zaszczycili swoją obecnością: Senator RP Stanisław Kogut, Posłowie na Sejm RP Barbara Bartuś, Arkadiusz Mularczyk i Andrzej Romanek. Po wystąpieniu Przewodniczącego Rady Miejskiej Stanisława Siedlarza głos zabrał Burmistrz Wacław Ligęza, który złożył życzenia wszystkim strażakom z okazji ich święta. Wyraził uznanie za ich trud i ciężką pracę na rzecz bezpieczeństwa mieszkańców. Głos zabrali również zaproszeni goście. Uroczystość uświetnił koncert Orkiestry Dętej z Siedlisk pt. Muzyka historią pisana. (JM) N A S Z E S P R A W Y Nowy samochód dla strażaków w Siedliskach W słoneczną sobotę 11 maja 2013 roku w kościele parafialnym w Siedliskach, odbyła się uroczysta msza św. odprawiona przez proboszcza Władysława Skoczenia w intencji strażaków. Po nabożeństwie orkiestra dęta z Siedlisk prowadziła korowód strażacki do remizy, który tworzyli: poczty sztandarowe ze wszystkich jednostek OSP gminy Bobowa, delegacje jednostek, samochody strażackie. Dalsza oficjalna część spotkania poprowadzona była przez prezesa OSP Siedliska i przewodniczącego Rady Miejskiej w Bobowej Stanisława Siedlarza. Obok Domu Kultury odbyło się uroczyste poświecenie wozu strażackiego Ochotniczej Straży Pożarnej w Siedliskach przez proboszcza. Przybyli goście Pan Burmistrz Bobowej Wacław Ligęza, Pani Sekretarz Zdzisława Iwaniec, pułkownik Eugeniusz Stukus z Centrum Zarządzania Kryzysowego starostwa powiatowego w Gorlicach a także strażacy z Państwowej Straży Pożarnej w Gorlicach m.in. oficer prasowy Dariusz Surmacz, gratulowali jednostce w Siedliskach nowego samochodu. Ceremonia była także okazją do wręczenia odznaczeń i medali dla najbardziej zasłużonych druhów w jednostce strażackiej w Siedliskach: złoty medal za zasługi dla pożarnictwa odebrał druh Piotr Gerlak,s rebrny medal druh Grzegorz Wietecha, brązowy medal druh Sławomir Bogusz Odznakę wzorowego strażaka otrzymali druhowie: Krzysztof Mucha, Wacław Mucha, Artur Bogusz Odznaczenia za wysługę lat otrzymali druhowie: Stanisław Bogusz 65 lat, Stefan Ligęzowski 50 lat, Stanisław Wiejaczka 50 lat, Stanisław Turek 50 lat, Mieczysław Tarsa 45 lat, Andrzej Sowa 45 lat, Wiesław Gorgosz 45 lat, Tadeusz Cieśla 45 lat, Czesław Górski 45 lat, Stanisław Martuś 40 lat Okolicznościową pamiątkę, płaskorzeźbę przedstawiającą samochód z napisem Poświęcenie samochodu strażackiego 11 V 2013r. wykonaną przez miejscowego artystę rzeźbiarza Pana Roberta Motykę otrzymali zaproszeni goście i przedstawiciele władz. (JB) Gość oczekiwany 21 kwietnia br. w sali widowiskowej Koronka w Bobowej odbył się spektakl teatralny pt. "Gość oczekiwany" inscenizacja sztuki Zofii Kossak-Szczuckiej. Sztuka jest powieścią o wierze, pokorze a także o pysze i głupocie. Przedstawienie przygotowane zostało przez "Amatorski Zespół Teatralny" z Szalowej, w reżyserii Stanisława Gawlika i księdza katechety Piotra Barczyka. Sala widowiskowa domu kultury wypełniła się miłośnikami sztuki teatralnej. Widzowie podkreślili piękno tematyki utworu, jak i wysoki poziom przedstawienia, pomysłową scenografię i znakomitą grę aktorów. (JM) 5

6 Sesja absolutoryjna 14 czerwca 2013 roku podczas XXXIV sesji Rady Miejskiej w Bobowej po zapoznaniu się z opinią Komisji Rewizyjnej o wykonaniu budżetu za rok 2012 oraz opinią Regionalnej Izby Obrachunkowej w sprawie wniosku Komisji Rewizyjnej w przedmiocie absolutorium radni gminy Bobowa jednogłośnie udzielili Burmistrzowi absolutorium z tytułu wykonania budżetu za 2012 rok. Rada dokonując analizy wykonania budżetu gminy za 2012 rok stwierdziła, że odpowiedzialny za jego realizację Burmistrz z należytą starannością wykonał uchwalony przez Radę plan wydatków i dochodów budżetowych. Ponadto radni wysoko ocenili realizację inwestycji z zakresu ochrony środowiska, na które zostało przeznaczone 52,8% zadań inwestycyjnych. Burmistrz w swoim wystąpieniu podziękował za dobrą współpracę przy realizacji budżetu Radzie Miejskiej, sołtysom, kierownikom jednostek organizacyjnych gminy oraz pracownikom Urzędu Miejskiego. Po udzieleniu absolutorium Burmistrz otrzymał bukiet kwiatów i gorące brawa od osób zebranych na sesji. (JM) 6 N A S Z E S P R A W Y Delegacja Żydów w Bobowej 17 kwietnia 2013 r. Burmistrz Bobowej przyjął delegację Żydów, uczestników wizyty studyjnej z Londynu, której głównym celem było uczestnictwo w obchodach 70 rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim oraz wizyta w najbardziej znaczących miejscach związanych z kulturą żydowską, tj. m. in. Leżajsk, Bobowa, Kraków. Grupa liczyła 16 osób. Podczas spotkania Burmistrz Wacław Ligęza przedstawił plany organizacji imprezy kulturalnej pt.: Jak cadyk z Bobowej córkę wydawał Dni Bobowej z kulturą żydowską, która odbędzie się w dniach 8 9 czerwca 2013 r. Zaprosił do udziału w tym wydarzeniu wyrażając nadzieję, że informację o tej uroczystości przekażą w swoich środowiskach. Goście wyrazili duże zainteresowanie planowanym wydarzeniem oraz zobowiązali się promować je w swoim kraju, podziękowali za trud włożony w jego organizację oraz działania związane z podtrzymywaniem więzi ze społecznością żydowską. Wyrazili uznanie dla wszelkich działań Burmistrza. Po spotkaniu z Burmistrzem goście udali się na modlitwę do Synagogi, a następnie na cmentarz żydowski. (JM) Burmistrz Mecenasem Futbolu Do podniosłej uroczystości doszło w siedzibie Urzędu Miasta Krakowa. 4 czerwca br. odbyło się wręczenie odznaczeń Mecenas Futbolu Małopolskiego. Zostało ono przyznane przez Stowarzyszenie Gmin i Powiatów oraz Małopolski Związek Piłki Nożnej. Nagroda dedykowana była osobom, które w swoich miejscowościach a także całym regionie promowały oraz wspomagały finansowo rozwój piłki nożnej. Galę prowadził członek zarządu MZPN - Jerzy Nagawiecki, natomiast wyróżnienia wręczył prezes PZPN Zbigniew Boniek. W tym roku tytuł Mecenasa Futbolu otrzymało 76 osób, w tym sześciu samorządowców z powiatu gorlickiego: Małgorzata Małuch - wójt Gminy Sękowa, Ryszard Guzik - wójt Gminy Gorlice, Witold Kochan - burmistrz Miasta Gorlice, Wacław Ligęza - burmistrz Bobowej, Czesław Rakoczy - wójt Gminy Lipinki, Dymitr Rydzanicz - wójt Gminy Uście Gorlickie. Wszyscy laureaci zostali zaproszeni na wieczorny mecz towarzyski Polska - Liechtenstein, z Jerzym Dudkiem w roli głównej. (MR)

7 N A S Z E S P R A W Y Spotkania Poseł na Sejm RP Pani Barbary Bartuś z mieszkańcami powiatu gorlickiego W połowie maja 2013 roku zorganizowane zostały spotkania poseł na Sejm RP Pani Barbary Bartuś z mieszkańcami największych gmin powiatu gorlickiego, które trwały przez prawie tydzień. 17-tego maja na liście tych gmin znalazła się również Bobowa. Inne miejscowości, które również odwiedziła posłanka to między innymi Szalowa i Łużna. Podczas spotkań można było dowiedzieć się, co może nam zaoferować klub Prawo i Sprawiedliwość i jaki jest jego program naprawy kraju. Wspomnano działania dokonane za rządów PiS, poruszane były także sprawy manipulacji mediów, które często propagują nieczystą grę polityczną. Media mają dziś ogromną siłę rażenia i doskonale wiemy, że jeśli coś już zostało powiedziane, ciężko jest to później zdementować, a na pewno już pozostawia po sobie jakiś ślad. Dotyczy to zarówno spraw kontrowersyjnych, takich jak zamieszanie wokół katastrofy smoleńskiej czy zmiany w emeryturach, OFE, niżu demograficznego, poprzez legalizację związków partnerskich, aż po złą politykę socjalną, rolnictwo i gospodarkę. W dyskusjach wraz z posłanką uczestniczyli również lokalni działacze, radni, wójtowie, dyrektorzy szkół, oraz radny powiatu Zygmunt Fryczek i senator Stanisław Kogut. (MA) Zmarł Honorowy Obywatel Gminy Bobowa ks. Józef Gąsiorowski W dniu 20 marca 2013 roku zmarł w wieku 93 lat ks. prałat Józef Gąsiorowski, który był Honorowym Obywatelem Gminy Bobowa. Pogrzeb odbył się 23 marca w kościele parafialnym p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Niegowici, wsi położonej w województwie małopolskim, powiecie wielickim, gminie Gdów. W uroczystościach pogrzebowych wzięła udział delegacja mieszkańców Gminy Bobowa pod przewodnictwem burmistrza Wacława Ligęzy. Rodzinne strony ks. prałata reprezentowała także orkiestra dęta przy OSP w Siedliskach, która uświetniła uroczystość pogrzebową. Mszy św. żałobnej przewodniczył ks. kardynał Stanisław Dziwisz. Ks. Józef Gąsiorowski urodził się w 1920 roku w Stróżnej, gdzie mieszkał do czasu wyjazdu w celach edukacyjnych do Wadowic, by uczyć się w tamtejszym gimnazjum. Poznał tam papieża Karola Wojtyłę z którym przyjaźnił się przez długie lata. Studiował w Seminarium Duchownym w Krakowie, w tym samym czasie co nasz papież. Święcenia kapłańskie przyjął w 1950 roku, a prymicje odbyły się w kościele pw. Wszystkich Świętych w Bobowej. Następnie posługę kapłańską pełnił w Dobczycach, Wieliczce i Łazanach, po czym od 1971 do 1995 roku był proboszczem w Niegowici i pozostał tam do śmierci, jako rezydent. Ks. Gąsiorowski nigdy nie zapomniał o swojej rodzinnej miejscowości, często odwiedzał Bobową, a co więcej wspierał materialnie i duchowo budowę kościoła w Stróżnej. W 2006 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Bobowej W uznaniu zasług dla wkładu pracy w wymiarze materialnym i niematerialnym na rzecz społeczności Gminy Bobowa, za godną naśladowania serdeczną więź z rodzinną miejscowością, za pomoc w budowie i wyposażeniu Świątyni w Stróżnej, za życzliwość, skromność i serdeczność w codziennym życiu, a także okazywane wsparcie duchowe społeczności naszej gminy. (MA) Franciszek nowym Papieżem Po niespodziewanej rezygnacji Ojca Św. Benedykta XVI, która miała miejsce 28 lutego, w dniu 13 marca 2013 roku został wybrany nowy Papież. Stolice Apostolską objął 76-letni Jorge Mario Bergoglio z Argentyny, który przyjął imię Franciszek. Jest to 266 papież i pierwszy w dziejach Kościoła pochodzący z Ameryki Południowej. Konklawe zakończyło się o godzinie 19:06 po czym z komina nad Kaplicą Sykstyńską wzniósł się biały dym i zaczęły bić dzwony. Papież ukazał się po godzinie 20 na balkonie Bazyliki Świętego Piotra, gdzie zwrócił się do tysięcy wiernych między innymi słowami: Zaczynamy tę drogę Kościoła w Rzymie, biskup i lud razem, drogę braterstwa, miłości, zaufania między nami. Następnie pobłogosławił tłumy zebrane przed Bazyliką i cały świat. (MA) 7

8 3 maja w Stróżnej Rocznica uchwalenia konstytucji 3 Maja to ważne dla Polaków święto. W XVII wieku państwo polskie przeżywało poważny kryzys. Władza królewska była bardzo słaba, walki wewnętrzne niszczyły kraj, w rzeczywistości rządzili magnaci. Jednak w naszej historii nie brakowało ludzi, dla których ojczyzna stanowiła najwyższą wartość. Uchwalona przez Sejm Wielki konstytucja była pierwszą w Europie ustawą zasadniczą, wyprzedził nas jedynie tworzący wówczas swoje nowoczesne państwo i wartości demokratyczne naród amerykański. Konstytucja 3 Maja była wielkim osiągnięciem narodu, chcącego zachować niezależność państwową, zabezpieczała możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Zmniejszono znacznie rolę Senatu, instrukcje poselskie, konfederacje i liberum veto zostały zniesione, decyzje miały zapadać zwykłą większością głosów. Konstytucja przywróciła Polakom nadzieję i poczucie odpowiedzialności za swój kraj i wciąż pozostaje symbolem odważnego, nowatorskiego myślenia o kształcie Rzeczypospolitej. Dla podkreślenia rangi tej rocznicy uczniowie Szkoły Podstawowej w Stróżnej wraz z panią Joanną Purgal przygotowali program słowno muzyczny Kochasz Ty dom. Na tle dekoracji akcentującej nasze symbole narodowe przypomnieli, co wydarzyło się 3 maja 1791 roku. Była to bardzo interesująca lekcja historii nacechowana głębokim patriotyzmem. Pan Tomasz Tarasek przygotował oprawę muzyczną uroczystości. Pod jego kierunkiem uczniowie wykonali przepiękne pieśni o ojczyźnie. Całość została wzbogacona prezentacją multimedialną, za którą odpowiedzialny był Daniel Durlak. (JS) N A S Z E S P R A W Y Podsumowanie zebrań sprawozdawczych OSP Na przełomie lutego i marca odbyły się zebrania sprawozdawcze we wszystkich jednostkach OSP na terenie Miasta i Gminy Bobowa. Wzięło w nich udział blisko 200 strażaków. Na wszystkich zebraniach byli obecni Burmistrz - Wacław Ligęza, Prezes Zarządu Gminnego OSP RP w Bobowej - Tomasz Tarasek, Komendant Gminny - Włodzimierz Mucha. Na tegorocznych zebraniach gościliśmy również Prezesa Zarządu Oddziału Powiatowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Gorlicach Krzysztofa Kosibę, oraz przedstawicieli PSP z Gorlic. Podczas zebrań wręczono wyróżniającym się strażakom medale za zasługi dla pożarnictwa. Poruszono wiele kwestii dotyczących funkcjonowania OSP oraz dokonano podsumowań za rok ubiegły. Wyrażono podziękowania dla Burmistrza i władz samorządowych za wspieranie strażaków ochotników w kwestiach finansowania bieżącej działalności oraz zakupów nowych samochodów, budowy i wyposażenia remiz. W ubiegłym roku został zakupiony samochód dla OSP Siedliska, opracowany projekt na budowę Domu Kultury i remizy OSP w Jankowej, zamieniona działka pod budowę remizy w Sędziszowej a druhowie z Bobowej obchodzili jubileusz 120-lecia istnienia. Z podsumowania wynikało również, że strażacy systematycznie podnosili swoje kwalifikacje uczestnicząc w szkoleniach i kursach, a młodzież brała udział w Ogólnopolskim Turnieju Wiedzy Pożarniczej. Dodatkowo przeprowadzone zostały manewry gminne i turniej piłkarski o puchar burmistrza. Strażacy pomagali także w organizacji festynów, zabaw, uczestniczyli z pocztami sztandarowymi podczas uroczystości państwowych, kościelnych i samorządowych. Obecność na zebraniach władz powiatowych, gminnych, dyrektorów szkół, radnych, sołtysów, księży cieszy i mobilizuje do dalszej aktywnej pracy na rzecz mieszkańców Gminy Bobowa.(MA) CENTRUM KULTURY I PROMOCJI GMINY BOBOWA zaprasza w każdy wtorek i czwartek wakacji dzieci i młodzież do domu kultury w STRÓŻNEJ zajęcia odbywać się będą w godzinach od do dla dzieci * zajęcia rekreacyjno rozrywkowe; plastyczne, taneczne, teatralne, gry i zabawy świetlicowe oraz na świeżym powietrzu 8 od do dla młodzieży * zajęcia taneczne

9 H I S T O R I A Z historii bobowskich Żydów Odczyt wygłoszony przez Panią Barbarę Kowalską podczas sesji historycznej zorganizowanej z okazji Dni Bobowej z kulturą żydowską Jak Cadyk z Bobowej córkę wydawał 8 czerwca 2013r. Czytając różne prace na temat chasydzkiej przeszłości Bobowej, natrafiłam wielokrotnie na następujące stwierdzenie: Bobowa to Mekka Izraelitów (Chasydów). To prawda, pielgrzymują do Bobowej Żydzi z całego świata, a to za sprawą bobowskiego rabina Salomona Ben Natana Halberstama pierwszego bobowskiego cadyka. Jego prochy spoczywają w ohelu na bobowskim kirkucie. Bobowa i Żydzi. Wszystko zaczęło się w roku 1732, kiedy to kolejny właściciel Bobowej Michał Jaworski sprowadził do miasta Żydów w celu ożywienia upadającego handlu. Żydzi w krótkim czasie zdominowali handel w miasteczku, wypierając z tej działalności dotychczasowych kupców bobowskich. Prof. Bronisław Oświecimski we Wspomnieniach z lat dziecinnych tak o tym pisze: Żydzi stanowią w Bobowej przeszło jedną trzecią ludności. Wypierają oni coraz bardziej mieszczan katolickich z rynku i ulicy głównej, wykupują ich domy i zakładają w nich sklepy Żydzi są w ogóle sprytni, pomysłowi i przedsiębiorczy. W ich rękach znajdują się wszystkie sklepy, szynki, trafika, dzierżawa gruntów dworskich, dzierżawa młyna i tartaku. Oni pobierają myto i opłaty targowe. My kupujemy przeważnie u Lejzera, bo ma sklep najbliżej nas położony i we wszystkie towary zaopatrzony (cukier, kawa, cykoria, sól, kaufina). Zamożniejsi Żydzi mają własne domy i w nich sklepy. Obsiedli rynek i główne ulice. W domu Srula Holändra znajduje się sklep żelazny. Koło Dzikiewicza, we własnym domu, ma sklep bławatny Ryfka Holzer. Trafikę i kolekcję loteryjną ma Jojna Jugendfreünd, a jego teść Zehngut w tym samym domu prowadzi wyszynk win. Drugi wyszynk win posiada Srul Holender w swym narożnym, murowanym domu. Kurz prowadzi interesy zbożowe. Wyrąb mięsa prowadzi Liber, pachciarzem mleka z dworów okolicznych jest Isfer. Prócz handlu prowadzą Żydzi inne przedsiębiorstwa. Niektórzy Żydzi dorabiają się znacznych majątków i w radzie miejskiej, sprawując godność wiceburmistrza. Szybki rozwój handlu ma związek z daleko idącymi przywilejami zarówno grupowymi, jak również indywidualnymi. Za otrzymane przywileje kupcy płacili wysokie opłaty dziedzicom. W roku 1773 właściciel Stanisław Łętowski uporządkował status prawny i handlowy miejscowych Żydów. Trudno dzisiaj stwierdzić w jakiej liczbie zjawili się Żydzi w naszym mieście, dość, że w roku 1772 stanowili oni zwartą i prężną gminę starozakonną. W roku 1756 Żydzi pozwolili sobie na budowę synagogi i założenie cmentarza zwanego kirkutem. W roku 1778 wykonano wewnątrz bóżnicy obudowę świętej szafy czyli aron ha-kodesz. W roku 1893 miało miejsce bardzo ważne wydarzenie dla bobowskich Żydów, bowiem do miasta przybył rabin Salomon Ben Natan Halberstam z Nowego Sącza, który jak się okazało był założycielem bobowskiej linii cadyków Halberstamów. Cadyk mąż sprawiedliwy, który stał na czele wspólnoty z woli jej członków i cieszył się ogromnym autorytetem. Instytucję cadyka wprowadził chasydyzm, ruch religijno-społeczny pod wpływem którego pozostawała bobowska gmina żydowska. Twórcą tego nurtu w judaizmie był Izrael El Eliezar żyjący na Podolu w latach Godność cadyka była dziedziczona, dlatego wyróżnia się dynastie cadyków. Nazwisko Halberstam pojawiło się w Nowym Sączu, gdy przodek Salomona Ben Natana przybrał je od nazwy miasta, Halberstadt, z którego pochodziła jego matka. Do bobowskiego cadyka pielgrzymowali Żydzi z całej Europy Wschodniej; cieszył się on bardzo wielkim autorytetem zarówno wśród swoich współwyznawców, jak i w społeczności katolickiej. Jego charyzma powodowała, że Żydzi traktowali go niemal jak półboga i uważali za cudotwórcę. Utworzył w Bobowej jesziwę, która niebawem stała się słynna na całą Galicję i Węgry, a Bobowa stała się przez to jednym z najważniejszych centrów chasydyzmu. Rebe Salomon zwalczał świeckie szkolnictwo, czynił starania o zwolnienie żydowskich uczniów z obowiązku nauczania w szkołach powszechnych. Ponoć w czasie wizyty cesarza Franciszka Józefa w Bochni w 1889 r. udało mu się zyskać zgodę na audiencję, aby przedstawić cesarzowi swoją opinię na temat szkolnictwa. Widocznie nie przekonał cesarza, bowiem dzieci żydowskie nadal miały obowiązek uczenia się w szkołach powszechnych. Po śmierci cadyka Salomona ben Natana Halberstama w 1906 r. drugim bobowskim cadykiem zostaje jego syn Ben Cion Halberstam. Dzięki swoim inicjatywom patriotycznym był poważany przez władze Rzeczypospolitej. To on w 1939 r. na prośbę generała Bolesława Wieniawy Długoszowskiego ogłasza apel do Żydów w Galicji o zbiórkę pieniężną na Fundusz Obrony Przeciwlotniczej. Prasę obiegło wówczas zdjęcie przedstawiające cadyka Ben Ciona podpisującego ów apel w towarzystwie Kazimierza Wieniawy Długoszowskiego. Ben Cion zyskał szczególne uznanie i rozgłos dzięki wiedzy i osobistym cechom charakteru, jak również dzięki talentowi muzycznemu. Sam skomponował wiele pieśni, sam je również wykonywał, zwłaszcza w czasie wieczorów szabasowych i w czasie świąt. A że głos miał wyjątkowy, nigdy nie brakowało słuchaczy. Niektóre z jego kompozycji śpiewane są nawet współcześnie przez Żydów w piątkowe wieczory, np. Bóg świata. Do legendy przeszedł ślub jego córki Nechamy Goldy z młodym talmudystą Mojżeszem Stemplem z Krakowa. Na ów ślub do Bobowej przybyły specjalnymi pociągami liczne rzesze zwolenników cadyka i wielu gości. Na dworcu w Bobowej oczekiwała gości weselnych banderia konna oraz oddział pieszy chasydów w specjalnych strojach. Dwór bobowski podejmował gościnnie wszystkich przybyłych. Ślub odbył się o godzinie 5 wieczorem na rynku miasteczka przy bardzo licznym udziale ludności żydowskiej z Bobowej i okolicznych miasteczek. Uczta weselna, do której zasiadło kilkaset osób, przeciągnęła się do rana tak o wydarzeniu z 10 marca 1931 r. pisał Nowy Dziennik nr 70 z 12 marca 1931 r. Mojżesz Stempel pan młody z 1931 r. zginął we Lwowie w 1941 r. Nechama Golda panna młoda ponownie wyszła za mąż, zmarła w 2004 r. w Londynie. Kiedy w 1939 r. do Polski wkroczyli Niemcy, cadyk Ben Cion Halberstam z całą rodziną wyjechał do Lwowa. W roku 1941 znaleźli się we lwowskim getcie. 9

10 Cadyk Ben Cion zdecydował, że ratować się musi przede wszystkim jego pierworodny syn Szlomo, dlatego kazał mu zgolić brodę i pejsy, a że Szlomo miał na szczęście urodę mało żydowską, wszystko się udało. Salomon z matką i młodszym synem Naftalim dotarli na Węgry, a później przez Niemcy do Palestyny, a stamtąd w 1947 r. wyjechał do Ameryki. Tutaj udało mu się odbudować bobowską gminę żydowską. Żydzi znaleźli przystań na Brooklynie. Za sprawą cadyka Szlomo Halberstama cała niegdysiejsza galicyjska Bobowa odżyła w Nowym Jorku. Nasuwa się pytanie: Co spotkało Żydów, którzy podczas wojny i okupacji nadal mieszkali w Bobowej? Otóż po wkroczeniu Niemców do Bobowej wszyscy Żydzi musieli zgolić brody i pejsy i zobowiązani byli nosić opaski z gwiazdą Dawida. W październiku 1941 roku zorganizowano na terenie Bobowej getto, do którego zwożono Żydów z okolicy, aby mieć ich pod ręką. Zamieszkiwali oni szopy, stajnie, magazyny, piwnice i strychy domów nie tylko żydowskich. Warunki mieszkaniowe i żywnościowe były tragiczne. Żywność zdobywano w handlu wymiennym. W owym czasie stan ewidencyjny w naszym miasteczku przedstawiał się następująco: Katolicy tutejsi obywatele 1200 osób Katolicy przesiedleni 720 osób Żydzi z Bobowej i okolic 2200 osób Razem 4120 osób Żydzi przeczuwali, a raczej byli pewni, że spotka ich coś tragicznego, a to za sprawą przepowiedni, którą ogłosił rabin bobowski Ben Cion Halberstam. Przepowiedział on, że w roku w którym wyginą kuropatwy oni też zginą. Żydzi wypytywali katolików, zwłaszcza tych mieszkających poza rynkiem, czy spotykają w polach stadka kuropatw. Katolicy zwrócili na te ptaszki uwagę i odkryli, że rzeczywiście ich nigdzie nie ma. Getto bobowskie zaczęło pękać w szwach, ponieważ zwożono coraz więcej Żydów, nawet z Krynicy. Aby ograniczyć Żydom przebywanie poza obrębem getta, okupant ustawił tablice ostrzegawcze: Dla Żydów obszar zamknięty. Coraz częściej w Bobowej pojawiało się auto z napisem Pal. Przyjazd gestapowców paraliżował życie w miasteczku, tak wśród mieszkańców katolickich jak i żydowskich. Gestapo zwracało się do kahału o okup w postaci złota, gotówki i artykułów żywnościowych, których brak było na rynku. 10 H I S T O R I A Żydzi starali się za wszelką cenę i wszelkimi sposobami zaspokajać żądania oprawców. Nic nie pomogło. Kres zbliżał się coraz bardziej. Pierwsze rozstrzeliwanie Żydów w Bobowej miało miejsce 5 stycznia 1942 r. Zginęło wówczas 9 osób. 5 lutego 1942 r. zginęło kolejnych 7 osób. 4 marca 1942 r. funkcjonariusze gestapo rozstrzelali 30 osób narodowości żydowskiej. 2 lipca 1942 r. hitlerowcy zastrzelili 12 osób narodowości żydowskiej z Brzany, rozstrzelano ich w Moszczenicy. W lipcu na polecenie gestapo zarządzono zbiórkę Żydów w wieku od 15-stego do 40-stego roku życia. Na rynku zgromadzono około 800 mężczyzn i młodzieńców, a później pociągiem po 100 osób w wagonie bydlęcym wywieziono ich w kierunku Bochni. Używani byli do ciężkich robót budowlanych, rzecznych, fabrycznych i kolejowych. Wielu z nich straciło tam życie. Najtragiczniejszy dzień w historii bobowskich Żydów to dzień likwidacji getta 14-stego sierpnia 1942 r. piątek. Wczesnym świtem pojawiły się w miasteczku oddziały policji niemieckiej i ukraińskiej. Wpadały one do domów żydowskich i w nieludzki sposób wyciągały swe ofiary bijąc je bykowcami. Przy okazji przeszukiwano ich mieszkania. Niemowlęta wyrzucano przez okna na rynek. Wszystkich osadzono na rynku musieli trzymać ręce wzniesione do góry. Niektórzy próbowali ucieczki, ale przepłacili to życiem. Zdarzały się przypadki poświęcania się dzieci za rodziców. Wszystkich spotkał ten sam los śmierć. Na rynku słychać było niesamowity krzyk, płacz dzieci i jęki starców. Przez cały dzień trzymano ich na rynku, a wieczorem i całą noc wywożono ich samochodami. tyle kroniki. W czasie tej akcji zastrzelono na rynku około 25 osób. Około 700 osób wywieziono do lasu Garbacz na terenie wsi Stróżówka k/gorlic i tam je rozstrzelano. Z miejsca zbiorowego mordu uciekł jeden Żyd Jakub Hoffman. Po wyzwoleniu zbiorowa mogiła została otoczona ogrodzeniem z pamiątkową tablicą w kamiennej niszy. Po zlikwidowaniu Żydów w Stróżówce Niemcy wrócili do Bobowej i przystąpili do plądrowania ich domów. Zamknęli je później i opieczętowali. Okazało się, że kilkunastu Żydom udało się ukryć w starych szopach, pod podłogą, w chlewach, w kominach a nawet w dołach kloacznych. Po pewnym czasie dobrowolnie opuścili swe kryjówki i w liczbie około 100 osób zgromadzili się w dwóch domach, czekając na decyzje władz hitlerowskich. Po dwudniowym czekaniu władze niemieckie poleciły odwieźć furmankami tych nieszczęśników do Gorlic. Jaki los ich spotkał? Można się tylko domyślić. Byli również tacy, którzy zbiegli w pobliskie lasy i u różnych ludzi przetrwali czas okupacji. Kilka żydowskich dziewcząt schroniło się u pana Jana Galczewskiego w Brzanie. Przeżyły okupację i wyjechały z kraju. W starej szkole w Stóżnej rodzina wysiedlona (Chojnowskich) ukrywała Żyda Jakuba. W roku 1942 został rozstrzelany bobowianin dr Józef Pietrzykowski. W Roczniku Sądeckim w t. XIII z 1972 r. czytamy: Dr Mieczysław Dukiel (lekarz z Krynicy) zeznając powiedział, że w czasie jego przesłuchania na gestapo, do pokoju wpadł Hamann, zapytał podoficera czy się do czegoś przyznałem, a otrzymawszy odmowną odpowiedź, przyskoczył do mnie krzycząc: takiego samego polskiego bandytę, jakim ty jesteś, doktora Józefa Pietrzykowskiego, właśnie wczoraj rozstrzelałem, gadaj prawdę. Żona znanego lekarza z Bobowej Józefa Pietrzykowskiego, opisała historię zamordowanego przez gestapo sądeckie męża. Mąż był lekarzem i pracował w ośrodku PCK w Bobowej. Skontaktowała się z nim przebywająca w getcie w Nowym Sączu niejaka Hollender i poprosiła aby Pietrzykowski ułatwił jej ucieczkę. Ktoś się o tym dowiedział i powiadomił gestapo. Pietrzykowski został aresztowany i stracony. Żona jego zwróciła się do Hamanna z prośbą o wydanie ciała zmarłego. Otrzymała pismo z podpisem Hamanna, z którego wynikało, że mąż jej dopuścił się wyjątkowej zbrodni, został pochowany w grobie masowym i w związku z tym zwłoki nie mogą być wydane. W toku przesłuchania świadek okazała oryginał pisma wymienionej treści z podpisem Hamanna. Po pewnym czasie Niemcy przystępują do zlikwidowania mebli, bielizny i innych rzeczy z domów żydowskich. Po zmagazynowaniu tych przedmiotów w domu rabinackim poddano je sortowaniu i odesłano do Niemiec. Rzeczy mniej wartościowe sprzedano na miejscu. W oplombowanym domach żydowskich zamieszkali przede wszystkim ludzie wysiedleni z poznańskiego. Przystąpiono również do rozbiórki niektórych domów a uzyskane drewno wywieziono. Na rozkaz Niemców rozebrano i wywieziono 82 domy żydowskie. Pozostałe domy żydowskie wykupili od gminy mieszkańcy Bobowej w latach 1968/1969.

11 H I S T O R I A Holokaust położył kres istnieniu większości żydów polskich. Zmienił się wygląd polskich miast i miasteczek, przede wszystkim nie było już w nich ludzi w czarnych chałatach, w białych skarpetach i jarmułkach na głowie. Z takim bowiem wyglądem kojarzył się wielu tradycyjny wizerunek religijnego Żyda. U nas dzień 14-go sierpnia 1942 roku zmienił świat Żydów tak dalece, że nikt z nich, mam na myśli Żydów bobowskich, nie powrócił na stałe do miejsca swego urodzenia, a dla wielu do miejsca, które jako jedyne było im znane w życiu, które było dla nich całym światem. A przecież stosunki między bobowską ludnością katolicką, a żydowską były poprawne, większych zatargów nie było. Kiedyś wprawdzie bobowianie uważali, że Żydzi byli odpowiedzialni za plagę pijaństwa, bowiem to w ich rękach były szynki i karczmy. Niechęć do Żydów mógł wywołać pożar miasta z 10 października 1889 r., bowiem wybuchł on w kuczce domu żydowskiego nr 205. W ciągu kilku godzin strawił on całe miasto, a opieszałość w jego gaszeniu przypisywano Żydom. Pożar ów, mógł wywołać niechęć do Żydów, ale nie wywołał. Wielu z nich nie mając dachu nad głową znalazło schronienie w domach katolickich. Wszyscy bardzo ucierpieli, ale i wszyscy przystąpili do odbudowy. Profesor Bronisław Osiecimski bobowianin tak wspomina tamte czasy w Kronice rodzinnej. W jesieni 1889 roku ogromny pożar niszczy całe miasto. Mam wtedy pięć i pół roku. O zmroku ukazuje się wielka łuna. Pali się dom przy głównej ulicy. Wnet pożar przenosi się na domy sąsiednie. Rodzice wynoszą z domu cały dobytek na nasze sąsiednie pole zwane ogrodem. Leży tu już dobytek naszych sąsiadów, złożony na oddzielnych stosach. Przy rzeczach w polu zostawiają rodzice mnie samego w nocy. Drżę ze strachu i zimna. Słyszę krzyki, płacz i lamenty ludzi, ryk bydła, wypuszczonego ze stajen, ujadanie psów. Widzę jak pożar rozszerza się coraz bardziej niszcząc wszystko Nasz dom, stojący na uboczu, oddzielony od miasta sadem, ocalał. Po spaleniu się miasta ojciec mój wynajmował połowę domu Żydowi Pinkasowi z rodziną. Fabrykują oni tu cukierki i karmele Handlują też cebulą Do naszej połowy domu sprowadza się stara profesorowa Martusiewiczowa. Wkrótce ojciec wynajmuje alkierz handlarzowi owoców Zejlikowi za 20 zł rocznie, a my mieścimy się w jednej obszernej izbie. Kiedyś problem stanowiła praca katolików u Żydów bowiem kościół był temu przeciwny. Problem przestał istnieć od 1905 r. kiedy to kościół zaprzestał jej zakazywania. Nic nie zburzyło dobrych sąsiedzkich stosunków i tak w spokoju i ciszy, jak u Pana Boga za piecem mieszkali Żydzi w Bobowej przez 207 lat. Ale gdy w mieście pojawili się panowie życia i śmierci, runął stary świat. Już nic nie było takie jak dawniej. Obraz Bobowej z tamtych lat pozostał tylko na kartach kroniki naszego miasta. W piątek przed zmrokiem obchodzi młody Żyd całe miasto i uderzając trzykrotnie drewnianą pałką we drzwi każdego żydowskiego sklepu (woła głośno: In die Schőlerei) tymi słowami wzywa kupców do zamknięcia sklepów i udania się do bóżnicy. Zbliża się szabas. Na rynku bobowskim można zobaczyć iście wschodni obrazek: Pochód chasydów do bóżnicy. Z domów wychodzą i kroczą przez pusty rynek Żydzi w długich, czarnych, świątecznych, aksamitnych jupicach z przerzuconymi na ramiona chustkami w białe i czarne paski. Na nogach mają czarne krótkie, powyżej kolan spodnie, z których zwisają białe sznurki cyces, białe, długie pończochy i czarne pantofle. Na głowie mają okrągłe, obszyte futrem lisa czapki, spod których wyskakują kręte jak korkociągi pejsy. Czapki tej nie zdejmują nawet w bóżnicy. Pod pachą niosą po kilka ksiąg do modlitwy i różne przybory. Obok starców z siwymi brodami kroczą młodzieńcy podobnie ubrani, tylko zamiast czapek mają bejrytka na głowie. Pomagają starszym nieść księgi pobożne. Duch tamtej starej Bobowej powędrował gdzieś hen, odszedł z tymi, którzy zaginęli w obozach, których zamordowano w bestialski sposób bądź rozstrzelano. Antoni Słonimski napisze: Nie ma już tych miasteczek, gdzie szewc był poetą, Zegarmistrz filozofem, fryzjer trubadurem. Nie ma już tych miasteczek, gdzie biblijne pieśni, Wiatr łączył z polską piosnką i słowiańskim żalem, Gdzie starzy Żydzi w sadach pod cieniem czereśni Opłakiwali święte mury Jeruzalem. Nie ma już tych miasteczek, przeminęły cieniem I cień ten kłaść się będzie między nasze słowa, Nim się zbliżą bratersko i złączą od nowa, Dwa narody tym samym karmione cierpieniem. Czasem tylko, gdy w Bobowej pojawiają się Żydzi, zwłaszcza ci ortodoksyjni, miasto nabiera dawnego charakteru, a przechodnie zatrzymują się jakby lekkim zdziwieniem i niedowierzaniem czy to jest teraźniejszość? Żydzi odeszli z naszego miasteczka, pozostawiając pustą bóżnicę chociaż tak pięknie odnowioną przez pana Nashera Scharfa. Pozostawili swych zmarłych na kirkucie, a swojego cudownego cadyka w ohelu. Nie ma więc w Bobowej chasydzkiego świata. Ktoś pięknie napisał: Mądrzy chasydzi nie mogąc unieść z sobą całej Bobowej w miejsce bezpieczne, przenieśli się sami. Uciekli w inną przestrzeń geograficzną, unosząc z sobą zranioną pamięć. Udało się im odrodzić w Nowym Jorku na Brooklynie. I jest tam bobowska synagoga, bobowska mykwa, są bobowskie chedery, bobowskie rodziny, bobowskie interesy, jest też bobowe rebe. Jest tam cała chasydzka Bobowa przerzucona przez ocean. Ale nie ma tam górskich ścieżek, szumu Białej, turkotu wozów jarmarcznych, głosu dzwonów kościelnych, porykiwań krów, zapachu ognisk jesiennych i wielu innych rzeczy powoli zapominanych. Bobowscy chasydzi pozostają w oczekiwaniu, iż skoro Mesjasz nie zstąpił na przepiękną, bobowską ziemię, gdzie mógłby przechadzać się po kobiercu z traw i ziół, to zapewne zstąpi na bruk brooklyński. A więc bobowscy chasydzi istnieją naprawdę, choć w naszej Bobowej, tej nadbialskiej nie mieszka ani jeden Żyd. A o tym jak wyglądało i jak wygląda ich życie na Brooklynie, to już całkiem inna historia. Mieszkańcy miasta w dniu wesela r. 11

12 K U L T U R A Tysiące gości na weselu żydowskim W dniach 8-9 czerwca 2013 r. odbyły się Dni Bobowej z kulturą żydowską "Jak Cadyk z Bobowej córkę wydawał". Dni Bobowej z kulturą żydowską uważam za otwarte tymi słowami w dniu 8 czerwca w sali widowiskowej Koronka Burmistrz Bobowej Wacław Ligęza rozpoczął uroczystości. Pierwszym wydarzeniem była sesja historyczna połączona z projekcją filmu dokumentalnego pt. Z Bobowej do Nowego Jorku. Sesję prowadzili: Barbara Kowalska regionalistka z Bobowej i Adam Bartosz z Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Głos zabrali również: Prof. dr hab. n. med. Aleksander B. Skotnicki oraz Wojciech Molendowicz. Następnie zgromadzeni udali się przed dom Schneiderów przy ul. Grunwaldzkiej 1, gdzie Burmistrz Miasta dokonał uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej przed ostatnim oryginalnym domem żydowskim w Bobowej. O godz. 18:30 w kościele pw. Św. Zofii odbył się spektakl teatralny pt. Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall w wykonaniu aktorów teatru im. Ludwika Solskiego z Tarnowa. Kino plenerowe na Rynku zakończyło pierwszy dzień imprezy. Wyświetlono polski film fabularny pt. Cud Purymowy w reż. I. Cywińskiej, oraz filmy dokumentalne: Pielgrzymka do Galicji i Korzenie. 9 czerwca 2013 r. Inscenizacja wesela żydowskiego z 1931 r. Jak Cadyk z Bobowej córkę wydawał rozpoczęła się przyjazdem pociągu retro z Panem 12 Młodym i gośćmi weselnymi na stację kolejową w Bobowej. Na stacji czekał orszak z Panną Młodą, banderia konna, goście, statyści w specjalnych strojach oraz tysiące widzów. Po powitaniu para młoda ich rodzice, dostojni goście, kapela klezmerska oraz wszyscy zgromadzeni udali się w kierunku bobowskiego rynku. Orszak weselny prowadziła banderia konna. Ceremonia zaślubin odbyła się zgodnie z tradycją żydowską pod gołym niebem przed synagogą. By umożliwić obejrzenie rekonstrukcji wesela żydowskiego szerszej widowni, na Rynku ustawiony był telebim. Na scenie znajdującej się na Rynku Burmistrz Bobowej powitał zaproszonych gości. Gościem honorowym była Shoshana Stern córka Nachemy i Mojżesza Stemplów, która przybyła wraz z mężem Williamem z Londynu. Swoją obecnością zaszczycili nas również parlamentarzyści: Poseł na Sejm RP Barbara Bartuś oraz Senator RP Stanisław Kogut, Wicewojewoda Małopolski Andrzej Harężlak, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Roman Ciepiela, radny Sejmiku Województwa Małopolskiego Paweł Śliwa, Starosta Gorlicki Mirosław Wędrychowicz. Aktorzy teatru im Ludwika Solskiego w Tarnowie przedstawili na scenie ceremonię zaślubin wraz z komentarzem rytuału, a młodzież z Zespołu Szkół Zawodowych zaprezentowała pokaz tańców żydowskich. W bobowskiej synagodze można było zwiedzać wystawy zdjęć: Wesele żydowskie z 1931r., Bobowa dawniej i dzisiaj, Bobowa z lotu ptaka oraz Bobowa w grafice, a w Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa galerię koronki klockowej. Wokół Rynku ustawionych było wiele stoisk, m.in. pamiątki po bobowskich Żydach prezentował Józef Gucwa, zobaczyć można było również rzeźby Mariana Bartoszka, pracownicy Centrum Kultury przygotowali stoisko z materiałami promocyjnymi, nie zabrakło również bobowskiej koronki i jej twórczyń. Swoje prace prezentowały Maria Sikorska, Józefa Myśliwiec i Monika Madej. Panie z kół gospodyń wiejskich przygotowały stoiska gastronomiczne z potrawami kuchni żydowskiej, którymi częstowały przybyłych gości. Była możliwość zobaczenia kuczki (sukot) w której spożywa się posiłki w Święto Szałasów. Na zakończenie imprezy odbyły się koncerty kapel klezmerskich: Rzeszów Klezmer Band oraz Orkiestry Klezmerskej Teatru Sejneńskiego Pogranicze. Organizatorami Dni Bobowej z kulturą żydowską byli: Burmistrz Bobowej, Rada Miejska, Stowarzyszenie Gryf, Teatr im. L. Solskiego w Tarnowie, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, TVP S.A. Odział w Krakowie, Narodowe Archiwum Cyfrowe w Warszawie, Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa. Partnerem Projektu było Województwo Małopolskie. (JM) Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

13 Ambasadorka bobowskiej koronki Małgorzata Szpila z Bobowej, studentka III roku kulturoznawstwa Uniwersytetu Rzeszowskiego, przy każdej możliwej okazji chwali się tym, że jest bobowską koronczarką. Przy okazji reklamuje w ciekawy sposób koronkę klockową. Mogliśmy ją poznać zarówno w kalendarzu wydanym z okazji jubileuszowego X Międzynarodowego Festiwalu Koronki Klockowej; jak również podczas jej autorskiego pokazu mody We are shining, który miał miejsce podczas ostatniej edycji festiwalu w 2012 roku. Teraz realizuje swoje marzenia oraz plany poprzez prezentacje i prelekcje podczas ważnych wydarzeń organizowanych na Uniwersytecie Rzeszowskim. Kolejną okazją do promocji bobowskiej koronki klockowej było I Rzeszowskie Spotkanie Młodych Kulturoznawców i Animatorów Kultury (15 kwietnia 2013 r). W auli Uniwersytetu Rzeszowskiego zebrało się kilkadziesiąt osób by wysłuchać wystąpień dr hab. prof. UR Adriana Uliasza oraz dr Zbigniewa Lenarta, który poruszył tematy związane z możliwościami zatrudnienia po ukończeniu kulturoznawstwa. Zaraz po nich swoją prelekcję pt. Tkane ze zmysłów wygłosiła Małgorzata Szpila. Dotyczyła ona możliwości jakie stwarza pasja koronczarstwa. Po zakończonej prelekcji większość zgromadzonych na widowni osób była zaskoczona ilością krajów w Europie, które Gosia odwiedziła właśnie dzięki koronce klockowej. To właśnie jej pasja umożliwiła zwiedzenie m.in. Hiszpanii, Francji, Belgii, Szkocji, Niemiec, Słowacji, Czech, Węgier i Włochy. Jej marzeniem jest promowanie bobowskiej koronki klockowej w Australii. (JM) K U L T U R A Kolekcjoner z Bobowej 18 maja br. w całej Polsce odbyła się po raz kolejny Noc Muzeów, impreza kulturalna, polegająca na udostępnianiu muzeów, galerii i instytucji kultury, w wybranym dniu, w godzinach nocnych. Zwiedzanie umożliwiane jest za symboliczną kwotę płaconą przy pierwszym wejściu lub za darmo. W tym dniu, w Rzeszowie odbył się V Rajd Nocy Muzeów, gdzie zjechali się wszyscy miłośnicy zabytkowych pojazdów - zarówno tych na czterech kółkach, jak i dwóch. Głównym organizatorem V Rajdu Nocy Muzeów był Rzeszowski Automobilklub. Jak co roku na Rajdzie pojawił się Józef Gucwa; pasjonat z Bobowej, ze swym motocyklem DKW NZ 350 z 1940 roku, produkowanym w Niemczech na cele wermachtu i na ciężkie warunki terenowe. Głównie przeznaczony był na piaszczyste tereny Afryki. Pan Józef był także przebrany w mundur Afrika Korps. Jego pojazd zajął II miejsce w kategorii motocykli i III miejsce na około pięćdziesiąt pojazdów w Nocnym Konkursie Elegancji, który odbył się w nocy na Rynku. Gratulacje!!! (JM) Skansen w Szymbarku Piknik z Reinfussem - Pogórzańskie Smaki, który odbył się w dniu 12 maja 2013 r. w Skansenie Wsi Pogórzańskiej im. Romana Reinfussa w Szymbarku był udany, chociaż pogoda trochę nie dopisała. Organizatorem tej imprezy plenerowej było Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. Celem pikniku była prezentacja walorów kulturowych, krajobrazowych, turystycznych oraz dorobku artystycznego mieszkańców gmin powiatu gorlickiego i jasielskiego. Odbyły się koncerty zespołów regionalnych, degustacje potraw, prezentacja rzemiosła i rękodzieła artystycznego. Naszą gminę reprezentowały koronczarki z Bobowej, panie: Jadwiga Śliwa, Ewa Szpila i Monika Madej. (JM) 13

14 Po raz czternasty rywalizowali w Turnieju Recytatorskim Jak co roku Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa zorganizowało Turniej Recytatorski. Konkurs odbył się 21 marca o godzinie w sali widowiskowej Koronka, prowadzony był przez animatora kultury CKiP Celinę Job. W turnieju udział wzięli głównie uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych gminy Bobowa, jednak mógł uczestniczyć w nim każdy, bez względu na wiek. Dzieci i młodzież przed komisją konkursową recytowały przede wszystkim wiersze Juliana Tuwima. Jak powiedziała dyrektor CKiP Gminy Bobowa Jadwiga Bryndal: W tym roku zgłosiło się na turniej bardzo dużo osób. Każdy z uczestników w czasie 10 minut mógł zaprezentować maksymalnie dwa utwory. Komisja konkursowa zwraca w swojej ocenie uwagę na dobór repertuaru do wieku uczestnika, stopień opanowania pamięciowego tekstu, interpretację utworu, dykcję oraz inne walory jak choćby scenografię, podkład muzyczny. Gdy mamy taki jak dzisiaj przegląd każdy z uczestników powinien się czuć wygrany bowiem poziom był bardzo wysoki. Oto wyniki XIV edycji Gminnego Turnieju Recytatorskiego :Klasy 1-3 : 1. miejsce Kinga Kozioł (Bobowa) 2. miejsce- Klaudia Mól (Bobowa) 3. miejsce Gabriela Rymek (Siedliska) Klasy 4-6 : 1. miejsce Karolina Fryczek (Siedliska), Tymoteusz Semla (Sędziszowa), Joanna Forczek (Bobowa) 2. miejsce Robert Kruczek (Bobowa), Paulina Lichoń (Bobowa), Zuzanna Łaś (Bobowa) 3. miejsce Sara Lach (Bobowa), Magdalena Wąs (Jankowa) Wyróżnieni: Aleksandra Falczak (Stróżna), Natalia Gryzło (Brzana ) Gimnazja: 1. miejsce - Jakub Forczek - (Bobowa) 2. miejsce - Justyna Tubek (Bobowa) 3. miejsce - Radosław Zieliński (Siedliska) (JS) O Ś W I A T A Skarby Małopolski 21 maja w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie odbyło się podsumowanie X edycji konkursu Skarby Małopolski organizowanego przez Małopolski Instytut Kultury w Krakowie. Konkurs skierowany jest do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Zadaniem uczniów jest tworzenie prac plastycznych, natomiast nauczyciele piszą scenariusze zajęć i warsztatów. Tegorocznym tematem konkursu była gra. Nadesłano 46 prac, w tym 32 gry. Doceniono talent naszych uczniów - młodzież z Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej zajęła II miejsce za całokształt prac oraz dwa I miejsca ex aequo za prace indywidualne. Gimnazjaliści z Bobowej uzyskali drugą nagrodę za Koronkowe gry, w skład których wchodziły następujące prace plastyczne: Koronka na wylot, Nocny labirynt, Koronkowy wyścig, Zaplątana przygoda, Podróż w czasie, Crazy lace, Zawiła droga. Prace te wykonali: Grzegorz Chmura, Patrycja Januś, Oktawia Job, Justyna Klimek, Joanna Koźbiał, Dominika Krok, Klaudia Krok, Aneta Kruczek, Natalia Kurek, Natalia Ligęza, Weronika Ligęza, Natalia Motyka, Agata Mucha, Justyna Mucha, Aneta Musiał, Marlena Nowak, Gabriela Rafa, Hubert Stański, Justyna Warzecha, Aleksandra Wiejaczka, Natalia Wiejaczka, Paulina Wilczyńska, Joanna Wojtaczka, Katarzyna Wojtarowicz, Klaudia Wójtowicz, Wiktoria Zagórska, Agnieszka Zelek, Michał Ziętek, Julia Ziomek. Również nagrody indywidualne powędrowały do uczniów z Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej: I nagroda ex aequo Koronkowe domino Marlena Nowak, Aleksandra Wiejaczka Zaplątana przygoda Dominika Krok, Weronika Ligęza, Aneta Musiał, Klaudia Wójtowicz, Michał Ziętek Nauczycielki, opiekunki projektu Małgorzata Molendowicz i Aleksandra Sokołowska otrzymały wyróżnienie za Koronkowe gry. W kategorii Nagrodzone gry X Konkursu plastycznoedukacyjnego Skarby Małopolski II nagrodę otrzymała również gra z Bobowej: Zaplątana przygoda. Jej autorami są: Dominika Krok, Weronika Ligęza, Aneta Musiał, Klaudia Wójtowicz, Michał Ziętek. Nagrodzone i wyróżnione prace zostały zaprezentowane podczas wystawy, którą można było obejrzeć do 30 czerwca 2013 roku w Galerii na Poddaszu WBP w Krakowie. Po wręczeniu nagród na młodzież czekały atrakcje, m.in. zwiedzanie telewizji TVN, wizyta w Ogrodach Sztuki i kino. Zwycięzcom i opiekunom gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów. (MR) 14

15 O Ś W I A T A Przegląd teatralny W dniach maja br. w sali widowiskowej Koronka odbył się po raz czternasty Gminny Przegląd Teatrów Dzieci i Młodzieży. W tegorocznej edycji udział wzięło jedenaście grup teatralnych z terenu gminy Bobowa. Komisja w składzie: Małgorzata Grygiel przewodnicząca, Wiesława Tarasek członek, Justyna Stachura członek po obejrzeniu 11 przedstawień postanowiła przyznać: W kategorii Przedszkola i Zerówki: I miejsce dla: - Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej, Słoneczka klasa 0 gr. IV za przedstawienie Apetyt na zdrowie i ekologię. Opiekunowie: Maria Ziomek, rodzice. - Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej, Motylki klasa 0 gr. V za przedstawienie Jaś i Małgosia. Opiekunowie: Barbara Potoczek, rodzice. Wyróżnienie: - Krasnale i Skrzaty z Przedszkola Samorządowego w Bobowej za przedstawienie Wiosenne kwiaty dla Mamy i Taty. Opiekunowie: Bogumiła Szczepanek i Lidia Szpila. - Kwiatuszki klasa 0 gr. III za przedstawienie Dom Mody z Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej. Opiekunowie: Dorota Gorgosz, rodzice. W kategoria Szkoły Podstawowe: I miejsce: Klasy IIa i IIb z Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej za przedstawienie Brzydkie kaczątko. Opiekunowie: Aneta Fyda, Agnieszka Święs. II miejsce: Zespołu Teatralnego Marionetka ze Szkoły Podstawowej w Siedliskach za przedstawienie Krzesiwo. Opiekunowie: Renata Rzepka, Anna Motyka. III miejsce: Teatrzyku spod ławki ze Szkoły Podstawowej w Wilczyskach za przedstawienie Urodziny Czerwonego Kapturka. Opiekun Barbara Włodarz. Wyróżnienia: - Zespół Teatralny Szpila ze Szkoły Podstawowej w Stróżnej za przedstawienie Wygrana Opiekunowie: Wiesława Wiatr, Tomasz Tarasek. - Teatrzyk spod ławki ze Szkoły Podstawowej w Wilczyskach za przedstawienie Książe szuka żony. Opiekun Barbara Włodarz. Wyróżnienia specjalne: Dzienny Ośrodek Wsparcia w Bobowej za przedstawienie "Święto chłopa. Opiekunowie: Renata Warzecha, Łukasz Rzeszutek. Szkolny Zespół Teatralny z Zespołu Szkół w Brzanie za przedstawienie Papierowe szczęście. Opiekun Elżbieta Alicja Śliwa. Dla Joanny Mierzwy z Brzanej za scenariusz do przedstawienia Papierowe szczęście. Wyróżnieni aktorzy: Zofia Lichoń kl. 0 z Bobowej za rolę czarownicy, Karolina Kuropatwa kl. II z Bobowej za rolę kaczki (mamy), Karolina Fryczek z Siedlisk za rolę księżniczki, Weronika Garduła z Brzanej za rolę Anki, Oliwia Gorgosz z Wilczysk za rolę czerwonego kapturka, Wiktoria Gazda ze Stróżnej za rolę ojca. Zespoły otrzymały pamiątkowe dyplomy i maskotki. Oceniano uczestników według następujących kryteriów: ogólne wrażenia artystyczne, scenografia, wyrazistość prezentowanych postaci, dykcja, stopień opanowania pamięciowego. Komisja wyraża swoje uznanie dla pracy nauczycieli prowadzących wszystkie grupy teatralne. Organizator przeglądu Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa dziękuje za nieprzerwaną, czternastoletnią współpracę wszystkim placówkom oświatowym Gminy Bobowa. (JB) Kolorowe Święta Wielkanocne W marcu w placówkach kultury na terenie gminy Bobowa odbywały się warsztaty wielkanocne. Celem warsztatów było podtrzymanie, kultywowanie i ochrona przepięknej ludowej tradycji zdobienia palm, pisanek a także wytwarzania przedmiotów tradycyjnej plastyki obrzędowej. Frekwencja na zajęciach była duża, dzieci bardzo chętnie zdobiły jajka, wykonywały kwiaty z bibuły. Na warsztatach nie zabrakło również dorosłych i seniorów, którzy pozytywnie wyrażali się o tego rodzaju zajęciach, które rozwijają nie tylko zdolności manualne, ale także sprzyjają integracji młodego pokolenia z tym nieco starszym. (MR) Czas pracy bibliotek Biblioteka publiczna w Bobowej Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota w Siedliskach Poniedziałek, środa, czwartek w Wilczyskach Poniedziałek Środa Piątek Biblioteka parafialna im. Ks. Jana Czuby w Bobowej. Czynna w środy, pół godziny przed wieczornym nabożeństwem 15

16 K U L T U R A Cała Polska czyta dzieciom Pozwólcie dzieciom przychodzić I o to chodziło!! w dniu r. w Wiejskim Domu Kultury w Siedliskach odbyło się czytanie dzieciom w ramach Kampanii Społecznej CAŁA POLSKA CZYTA DZIECIOM. W tym roku było u nas nieco głośniej i barwniej niż w latach ubiegłych. Przede wszystkim nie zawiódł Burmistrz Bobowej Pan Wacław Ligęza i dzieci z Siedlisk, które mogły się przekonać, że ich małe wielkie sprawy nie są władzom obojętne. Cieszyliśmy się obecnością koordynatora Pani Moniki Stelmasiuk, która przybyła ze Skarżyska-Kamiennej, aby poprowadzić akcje. Jej wieloletnie doświadczenie okazało się nieocenione!! Wróżka zachęciła do wspólnej zabawy i młodszych i starszych. O piękne, kolorowe zaproszenia oraz symboliczny poczęstunek zadbała Joanna Sarkowicz - dobry duch świetlicy. Pani Małgorzata Bogusz zatroszczyła, aby dzieci bezpiecznie przybyły i dotarły do domów, a Panie seniorki nie tylko czytały, ale służyły pomocą wszędzie tam gdzie była potrzeba. Aż miło było popatrzeć jak tytuły, wiek czy wykształcenie przestają grać rolę i wszyscy okazują życzliwość, zaangażowanie i wzajemne wsparcie. Na podziękowania zasłużył każdy uczestnik spotkania, gdyż integracja szkoły, świetlicy, biblioteki i programu seniorów była na szóstkę!!! Burmistrz wręczył dyplomy iskierkom bibliotecznym zachęcającym do czytania swoich kolegów, a inni zaangażowani mogli się poczęstować pysznymi cukierkami, które złożył on na ręce koordynatora. Między wierszami dzieci mogły się wypowiadać na temat właściwych i niewłaściwych zachowań. Na przykład po przeczytaniu Ptasich plotek (czytała Pani Halina Gąsior) do czego prowadzą kłótnie, a po przeczytaniu i zainscenizowaniu Rzepki ile można osiągnąć wspólnie. Po imprezie z czystym sumieniem mogliśmy krzyknąć: CAŁA POLSKA CZYTA DZIECIOM!!! SIEDLISKA CZYTAJĄ DZIECIOM!!! I za tą możliwość dołączenia do ogólnopolskiej Kampanii dziękujemy wszystkim zaangażowanym. Monika Kopiec Nowa świetlica Od 4 lipca 2013 roku w Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa przy ul. Grunwaldzkiej 18 czynna jest świetlica opiekuńczo wychowawcza prowadzona przez Stowarzyszenie GRYF. Serdecznie zapraszam dzieci i młodzież szkół podstawowych i gimnazjów do korzystania z niej. Zajęcia odbywają się od poniedziałku do piątku w godzinach od do 18.00, a w wakacje i ferie od do Burmistrz Wacław Ligęza 16 Spotkanie z podróżnikiem W sali widowiskowej Koronka w Bobowej dnia 24 maja bieżącego roku, odbyło się spotkanie z podróżnikiem i pisarzem Andrzejem Grabowskim reprezentującym grupę ludzi ciekawych świata. Spotkanie cieszyło się sporym zainteresowaniem młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych. Prelekcja pt. Wietnam, jakiego nie znacie co krok to szok została wzbogacona prezentacjami multimedialnymi. Prezentowanym fotografiom z podróży do Wietnamu towarzyszył bogaty opis słowny zawierający dziesiątki istotnych dla danego rejonu świata informacji, masę ciekawostek, sytuacji i przygód, które miały miejsce w czasie trwania wyjazdu. Podczas prelekcji o kulturze Narodu Wietnamskiego wykorzystano nowo zakupiony sprzęt multimedialny do projekcji filmów. Zakupu nowoczesnego projektora dokonał Urząd Miejski w Bobowej, a spotkanie z poetą - podróżnikiem zorganizował Burmistrz Bobowej. (JS)

17 Gminny Konkurs ekologiczny rozstrzygnięty 10 kwietnia w Zespole Szkół nr 1 w Bobowej odbył się XIII Gminny Konkurs Ekologiczny Formy ochrony przyrody w Polsce. Organizatorzy konkursu to Liga Ochrony Przyrody oddział w Gorlicach, Urząd Miejski w Bobowej i Zespół Szkół nr 1 w Bobowej. W konkursie udział wzięło 36 uczniów ze szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych naszej gminy. Przewodniczącą konkursu była Barbara Falisz pracownik Urzędu Gminy Bobowa, która była również autorką pytań konkursowych. Zwycięzcami zostali: w kategorii szkół podstawowych 1 miejsce Konrad Warzecha (ZS nr 1 Bobowa) 2 miejsce Radosław Sus (SP Wilczyska) i Barbara Walawska (SP Wilczyska) w kategorii gimnazjów 1 miejsce Joanna Mierzwa (ZS Brzana) 2 miejsce - Kinga Wiejaczka (ZS nr 1 Bobowa) i Dawid Szczepanek (ZS Brzana) w kategorii szkół ponadgimnazjalnych 1 miejsce Justyna Mierzwa (ZSO Bobowa) 2 miejsce Gabriel Jabłoński (ZSO Bobowa) 3 miejsce Barbara Szydłowska (ZSO Bobowa) Nagrody i dyplomy wręczali Burmistrz Bobowej Wacław Ligęza i Dyrektor Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej Adam Urbanek. Wszyscy uczestnicy konkursu w nagrodę udali się na warsztaty do muzeum pszczelarstwa Sądecki Bartnik w Stróżach. Fundatorem nagród książkowych i wycieczki krajoznawczej był Urząd Miejski w Bobowej. (MR) O Ś W I A T A VI powiatowy konkurs ekologiczny W Zespole Szkół nr 1 w Bobowej odbył się w dniu 29 mają 2013 roku VI Powiatowy Konkurs Ekologiczny dla gimnazjów. W konkursie wzięło udział 19 gimnazjalistów z powiatu gorlickiego. W otwarciu konkursu uczestniczyli: Adam Urbanek i Danuta Tarasek dyrekcja Zespołu Szkół nr 1 w Bobowej, Stanisław Siedlarz przewodniczący Rady Gminy w Bobowej, Andrzej Sagan dyrektor ZEAS-u w Bobowej, Grażyna Kurzawa metodyk PCE w Gorlicach oraz prezes Zarządu Oddziału LOP w Gorlicach, Marcin Janik przewodniczący Wydziału Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego w Gorlicach, nauczyciele biologii z LO powiatu gorlickiego. Po napisaniu testu młodzież udała się na wycieczkę tematyczną - zwiedzali oczyszczalnię i hydrofornię w Bobowej. Komisja konkursowa wyłoniła następujących zwycięzców: I miejsce: Kinga Wiejaczka ZS nr 1 w Bobowej opiekun Teresa Pres II miejsce: Joanna Mierzwa ZS w Brzanie opiekun Katarzyna Sowa III miejsce: Aneta Jeżak ZS w Zagórzanach opiekun Marcin Juszczęć Wszyscy uczestnicy konkursu otrzymali okolicznościowe dyplomy oraz nagrody książkowe ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Gorlicach. Nagrody wręczała Zdzisława Iwaniec sekretarz Gminy Bobowa. Organizatorem konkursu był Adam Urbanek dyrektor ZS nr 1 w Bobowej. Transport uczniów do oczyszczalni i hydroforni sponsorował Urząd Miejski w Bobowej (MR) Sesja ekologiczna w Bobowej 24 kwietnia br. w ZSO w Bobowej odbyła się IX powiatowa sesja ekologiczna zatytułowana: Wpływ działalności człowieka na stan środowiska. Starostwo Powiatowe, Powiatowe Centrum Edukacji, Oddział LOP w Gorlicach oraz Szkolne Koło Ligi Ochrony Przyrody Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Bobowej po raz kolejny włączyli się w tę inicjatywę z okazji przypadającego Międzynarodowego Dnia Ziemi. Organizatorką sesji była pani Grażyna Kurzawa, głównym tematem zaś były odpady i ich segregacja. Jest to aktualny problem, ponieważ już niebawem wszystkie gospodarstwa domowe będą musiały segregować śmieci. Podczas sesji nastąpiło rozstrzygnięcie konkursu plastycznego, którego tematem przewodnim było segregowanie śmieci. Delegacje szkół z całego powiatu przywiozły ze sobą plakaty. Największe uznanie komisji zdobyły trzy prace, wszystkie nagrodzone ex aequo I miejscem, były to szkoły: Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Bieczu, Zespół Szkół Ogólnokształcących w Bobowej i Zespół Szkół Zawodowych im. Św. Jadwigi Królowej w Bieczu. Podczas sesji obecni byli znamienici goście, w tym przedstawiciele samorządów gorlickich: Maria Puścizna-Syc, Naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska w Starostwie Powiatowym w Gorlicach, Tadeusza Mikrut, Naczelnika Wydziału Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu Starostwa Powiatowego w Gorlicach, przedstawiciela Urzędu Miejskiego w Gorlicach Pawła Górskiego oraz Barbary Falisz, inspektora ds. rolnictwa i leśnictwa UM w Bobowej. W konkursie wiedzy ekologicznej pierwsze miejsce zajęła Justyna Mierzwa, uczennica ZSO w Bobowej, drugie miejsce należy do Weroniki Dranka - uczennicy Liceum Ogólnokształcącego w Bieczu, trzecie miejsce zajęli ex aequo Gabriel Jabłoński - uczeń ZSO Bobowa oraz Rafał Tabiś uczęszczający do ZSZ w Bobowej. Gratulujemy! (MR) 17

18 O Ś W I A T A Międzynarodowy Dzień Ziemi Światowy Dzień Ziemi to największe ekologiczne święto świata. Obchodzone jest od 1970 roku w 192 krajach. Obchody organizowane są od Singapuru po Rzym i od Alaski po Australię. Organizatorzy ze wszystkich krajów od wielu lat skupieni są w Waszyngtonie. W Polsce początek obchodów to rok Tradycją jest finałowy festyn na Polu Mokotowskim w Warszawie, który gromadzi corocznie tysiące uczestników. W szkole podstawowej w Sędziszowej od lat organizowany jest Dzień Ziemi oraz Akcje Sprzątania Świata. Dzieci uczą się zachowań ekologicznych, poznają potrzebę recyklingu, zdobywają wiadomości na temat ochrony środowiska. We wtorek, 23 kwietnia br. uczniowie podzieleni na grupy, pod opieką nauczycieli wyruszyli spod szkoły. Każda grupa miała wydzielony obszar do sprzątania. Uczniowie bardzo chętnie pracowali, zbierając nawet najdrobniejsze odpady. Niestety znajdowali miejsca, gdzie leżały pełne worki ze śmieciami i dużo butelek plastikowych. Świadczy to o tym, że część mieszkańców naszej gminy nie rozumie jak bardzo szkodzi środowisku naturalnemu. Szkoła Podstawowa w Jankowej przystąpiła do Ogólnopolskiej Akcji Edukacyjnej Od Eko-Samorządu do Eko-Społeczeństwa. Głównym celem tej akcji było zdobycie wiedzy w zakresie właściwego postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. W dniach 9-14 maja przy szkole został zorganizowany punkt zbiórki elektrośmieci. Okazało się że w gospodarstwach domowych jest duża ilość zużytego sprzętu elektrycznego i mieszkańcy chętni dostarczali go do punktu. Uczniowie klas III-VI, pisali Listy dla Ziemi, w których edukowali dorosłych (rodziców, dziadków, sąsiadów i polityków) przekonując ich do podejmowania pozytywnych działań proekologicznych. Listy wyeksponowano na szkolnej wystawie, a najciekawsze przeczytano na szkolnym apelu. Uczniowie Szkoły Podstawowej w Wilczyskach jak co roku włączają w obchody Światowego Dnia Ziemi. Tematy związane z ekologią przejawiają się w ciągu całego roku szkolnego na lekcjach przyrody, godzin wychowawczych, na apelach szkolnych. W szkole aktywnie działa Szkolne Koło Ekologiczne prowadzone przez Barbarę Włodarz. Dzieci uczą się segregacji śmieci, zbierają makulaturę, nakrętki, złom, szkło, zużyte baterie. Temat segregacji, recyklingu i odzysku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego jest ważnym z punktu widzenia ochrony środowiska problemem. Właściwe postępowanie ze zużytym sprzętem to ochrona środowiska, troska o zdrowie i kondycję człowieka oraz oszczędność surowców naturalnych na produkcję nowych urządzeń. Istotny jest przekaz zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny to odpad niebezpieczny i jako taki, nie może być wyrzucany z innymi odpadami do śmietnika. Uczniowie wyszli w teren, by w sposób czynny włączyć się w sprzątanie najbliższej okolicy szkoły. Apelujemy by śmieci, które zbieramy znajdowały miejsce bezpośrednio w koszu, bo w myśl powiedzenia: Nie tam jest czysto, gdzie wielu jest sprzątających, lecz tam gdzie jest mało śmiecących. Zachęcamy wszystkich do podejmowania drobnych ekologicznych wyzwań takich jak: gaszenie światła, gdy wychodzi się z danego pomieszczenia, oszczędzanie wody albo segregowanie śmieci. (JM) Burmistrz Bobowej informuje, że na podstawie ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw zostały zmienione zasady gospodarowania odpadami komunalnymi. Celem niniejszej informacji jest przybliżenie mieszkańcom zasad, jakie obowiązują od 1 lipca 2013 r. w świetle nowych przepisów, tak abyśmy mogli razem wejść w nowy system, który zapewni właściwą realizację nałożonych na gminę obowiązków. Poniżej właściwy sposób segregacji śmieci natomiast szerszych informacji dostarczy Państwu Urząd Miejski w Bobowej, Do selektywnego gromadzenia odpadów należy stosować pojemniki/worki o następujących ujednoliconych kolorach: a) Niebieski papier b) Żółty tworzywa sztuczne c) Zielony szkło d) Czerwony metal e) Brązowy odpady zielone f) Czarny odpady zmieszane 18

19 O Ś W I A T A Pieśń o Ziemi naszej - Ziemi Gorlickiej Cudze chwalicie swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie te słowa Wincentego Pola stały się mottem II edycji konkursu, którego rozstrzygniecie odbyło się 19 marca 2013 r. w Galerii Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. W tym roku uczniowie szkół gimnazjalnych z powiatu gorlickiego już po raz drugi mogli za pomocą wiersza, piosenki i strony internetowej wyrazić zachwyt i miłość do swojej małej ojczyzny. Pomysłodawcą konkursu był wiceprzewodniczący Rady Powiatu Gorlickiego Roman Dziubina. Celem konkursu była promocja Beskidu Niskiego, Pogórza Gorlickiego i przybliżenie młodym osobom potencjału, piękna i historii tej okolicy oraz jej trzech największych kultur pogórzańskiej, łemkowskiej i żydowskiej w łatwej i przystępnej formie. W konkursie nie zabrakło również uczniów z Bobowej m.in. z Zespołu Szkół Zawodowych i Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Bobowej. A oto laureaci w poszczególnych kategoriach: Wiersz I miejsce - Natalia Madej z Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Bobowej za wiersz Dzień za dojrzałość poetyckiego opisu uroków Ziemi Gorlickiej zapisanego w przemijaniu jednego dnia. Piosenka poetycka o Beskidzie i Pogórzu I miejsce piosenka Nie wiem Zespól Szkół Ogólnokształcących w Bobowej, zespół w składzie: Zuzanna Maciaszek, Sylwia Matuła, Danuta Murawska, Mateusz Skrzypek, Albert Chmielowski, Daniel Sowa, Dawid Święs II miejsce piosenka Moje miejsce Zespól Szkół Ogólnokształcących w Bobowej, skład zespołu: Natalia Madej, Arleta Hojdycz, Marcin Hebda, Faustyna Szura III miejsce piosenka Wysoka Beresa Zespół Szkół Zawodowych w Bobowej, zespół w składzie: Andrzej Kopka, Karolina Abram, Arkadiusz Bielat, Tomasz Rojek, Adrian Chmielowski, Paweł Siedlarz Strona internetowa www III miejsce Piotr Fijak, Paweł Woźniak, Dawid Róż, Łukasz Augustyn (ZSZ Bobowa) za pomysł i ciekawy plastyczny wygląd (hasło Cudze chwalicie, Gorlic nie znacie ), sporą ilość informacji o mniejszościach narodowych, nawigację po stronie, zawarcie informacji o projekcie i jego twórcach Wszystkie grupy zostały wyróżnione symbolicznym dyplomem za udział. Najlepsze zespoły lub osoby otrzymały Złote Pióro Wincentego Pola. (JS) Rocznica śmierci patrona szkoły w Jankowej 30 kwietnia minęła 73 rocznica śmierci majora Henryka Dobrzańskiego Hubala, patrona Szkoły Podstawowej w Jankowej. Z tej okazji uczniowie klasy czwartej z wychowawczynią Izabelą Myśliwiec przygotowali program poświęcony Hubalowi. Wiersze i pieśni patriotyczne były wyrazem hołdu dla zmarłego żołnierza i partyzanta. Akademia była doskonałą lekcją historii. Pod tablica pamiątkową zapłonęły znicze. Pielęgnujmy w naszych sercach dewizę Wojska Polskiego- Bóg, Honor, Ojczyzna. Nie możemy zapomnieć o tym, jak wiele osób poniosło najwyższą cenę za naszą wolność i niepodległość. (MR) Warsztaty garncarskie w Sędziszowej W piątek, 19 kwietnia w Sędziszowej miało miejsce nie lada wydarzenie. Wiosenne warsztaty garncarskie realizowane przez Szkołę Podstawową w Biesnej poprowadził garncarz, pan Jan Wilusz. Podczas zajęć uczestnicy poznali zasady wylepiania naczyń a także podstawowe formy ceramiki użytkowej. Warsztaty cieszyły się dużym zainteresowaniem, przede wszystkim dlatego, że każdy mógł własnymi rękami wykonać dzbanuszki, flakoniki. Uczniowie uczyli się jak przygotować i przerabiać glinę. Pan garncarz chętnie służył pomocą i przyglądał się postępom w pracach. Młodzież mogła spróbować swoich sił w ciekawym, choć trochę zapomnianym fachu, jakim jest garncarstwo. (MR) 19

20 Historia kultury żydowskiej wg uczniów z Sędziszowej W dniach 8-9 czerwca odbyła się w Bobowej inscenizacja wesela żydowskiego. Impreza organizowana była z wielkim rozmachem. Przed II wojną światową Bobowa była miejscem, gdzie sporą część populacji stanowili Żydzi. Mieszkając na terenie gminy, gdzie żył i spoczywa słynny cadyk Bencjon Halberstam, przywódca duchowy jednej z najważniejszych dynastii chasydzkich, oczywistym jest, aby posiadać wiedzę na temat zwyczajów i kultury bobowskich Żydów. Uczniowie Szkoły Podstawowej w Sędziszowej przygotowali wystawę, na której zgromadzono zdjęcia i artykuły mówiące o lokalnej społeczności żydowskiej. Aby poszerzyć wiadomości na temat życia i kultury bobowskich cadyków uczniowie sięgali do różnych źródeł informacji. Wiele ciekawostek czerpali z wywiadów przeprowadzonych wśród lokalnej ludności, a często od swoich babć i dziadków. Klasy starsze przygotowały piękne plakaty ilustrujące stroje, taniec a także zwyczaje społeczności żydowskiej. Wśród uczniów klasy V i VI przeprowadzony został konkurs, którego zwycięzcą została Wiktoria Woźniak z klasy VI. (MR) 20 O Ś W I A T A Lekcja dobrej historii W tym roku odbyła się druga edycja konkursu Lekcja dobrej historii organizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie. Adresowany jest do nauczycieli szkół gimnazjalnych i uczących w pierwszych klasach szkół ponadgimnazjalnych. Pedagodzy mieli przedstawić swoje dobre i sprawdzone metody nauczania, w jaki sposób efektywnie pracować z tekstami źródłowymi, filmami i innymi dostępnymi pomocami dydaktycznymi. Jury konkursowe nagrodziło 10 praktyk spośród zgłoszonych do konkursu prac. Wśród nagrodzonych lekcji znalazła się również lekcja Sprawa św. Stanisława. Próba rekonstrukcji wydarzeń na podstawie dostępnych źródeł historycznych, pani Barbary Sowy z Gimnazjum w Siedliskach. Jest to jedyna praca z województwa małopolskiego nagrodzona w tym konkursie. Rozdanie nagród odbędzie się pod koniec września 2013 r. Pani Barbara Sowa jest laureatką ubiegłorocznej, pierwszej edycji konkursu Lekcja dobrej historii za scenariusz zajęć Warsztaty z historii starożytnej. (MR) Wakacje bez alkoholu Gmina Bobowa po raz kolejny bierze udział w kampanii Wakacje bez alkoholu, której główna idea opiera się na zapobieganiu sprzedaży napojów alkoholowych nieletnim. Edycja 2013 odbywa się pod hasłem Nie stawiaj nieletnim. Do sprzedawców alkoholu zostały przekazane pomoce profilaktyczne plakaty, miniporadnik, zawieszki profilaktyczne oraz list w formie apelu o przestrzeganie prawa zabraniającego sprzedaży alkoholu nieletnim. Ulotki Bądź dorosły oraz Rodzicu dziecko jest dzieckiem nie potrzebuje alkoholu zostały przekazane rodzicom gimnazjalistów. Te materiały profilaktyczno-edukacyjne to apel do dorosłych, by powstrzymywali się od podawania dzieciom alkoholu oraz, by nigdy nie kupowali alkoholu niepełnoletnim. Działania te mają na celu troskę o zdrowie i bezpieczeństwo dzieci i młodzieży podczas zbliżających się wakacji. (JM)