Sprawozdawczość ośrodków pomocy społecznej a fundusz alimentacyjny

Transkrypt

1 Szkolenie: Sprawozdawczość ośrodków pomocy społecznej a fundusz alimentacyjny Program: Piotr Wieczorek 1. Kontrowersje dotyczące podziału 20/20/60 + odsetki skutki w sprawozdawczości budżetowej. 2. Odpisy aktualizujące należności metody i wybór wariantu w polityce rachunkowości. 3. Zadanie zlecone w sprawozdaniach a kwestia kosztów upomnień 4. Nienależnie pobrane świadczenia w ewidencji i sprawozdaniach 5. Ewidencja potrąceń nienależnie pobranych świadczeń. 6. Decyzje administracyjne a kwestia rozliczeń międzyokresowych zasady wykazywania w sprawozdaniach możliwe uproszczenia (propozycje zapisów w polityce rachunkowości) 7. Potrącanie opłat komorniczych i innych związanych z egzekucją należności od dłużników alimentacyjnych i osób, które pobrały nienależne świadczenie. 8. Umorzenie a wygaszenie należności. 9. Ewidencja dotycząca 3% otrzymanej dotacji i co te koszty obejmują? 10. Kto sporządza sprawozdanie kwartalne z realizacji zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów? 11. Podsumowanie 1

2 Kontrowersje dotyczące podziału 20/20/60 + odsetki skutki w sprawozdawczości budżetowej. Wyjaśnienie pojęć/zdarzeń 1) administracyjny organ egzekucyjny właściwy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego organ egzekucyjny ustalony na podstawie przepisów ustawy z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.), którego zadaniem jest doprowadzenie do wykonania przez zobowiązanych (dłużników alimentacyjnych) ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków, 2) dłużnik alimentacyjny osoba zobowiązana do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego, przeciwko której egzekucja okazała się bezskuteczna (dalej: dłużnik), 3) organ właściwy dłużnika wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego (dalej: wójt dłużnika), 4) organ właściwy wierzyciela wójt, burmistrza lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej (dalej: wójt osoby uprawnionej), 5) osoba uprawniona osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres świadczeniowy, w którym otrzymują świadczenia z funduszu alimentacyjnego, chyba że dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. 6) nienależnie pobrane świadczenia (alimenty) to świadczenia z funduszu alimentacyjnego: wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części, przyznane lub wypłacone w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia, wypłacone bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli stwierdzono nieważność decyzji przyznającej świadczenie albo w wyniku wznowienia postępowania uchylono decyzję przyznającą świadczenie i odmówiono prawa do świadczenia, wypłacone, w przypadku gdy osoba uprawniona w okresie ich pobierania otrzymała alimenty. Wypłata środków z funduszu alimentacyjnego następuje, gdy dłużnik alimentacyjny uchyla się od wypłaty należnych alimentów, a osoba uprawniona spełnia kryteria przyznania świadczenia, co potwierdza wystawiona decyzja administracyjna. Wypłatą środków z funduszu alimentacyjnego zajmuje się jednostka organizacyjna gminy wierzyciela (urząd gminy lub ośrodek pomocy społecznej), w której mieszka osoba uprawniona do alimentów. Gmina natomiast otrzymuje z budżetu państwa w formie dotacji celowej środki na wypłaty świadczeń alimentacyjnych, ponieważ jest to zadanie zlecone dla jednostki samorządu terytorialnego w drodze ustawy, które jednak nie pokrywają w całości ponoszonych kosztów przy realizacji tych zadań. Wypłacone środki organ właściwy dłużnika stara się następnie odzyskać w drodze administracyjnego postępowania egzekucyjnego. Odzyskaniem długu zajmuje się komornik lub poborca, ale zdarzają się również bezpośrednie wpłaty dłużników, co wpływa na sposób prowadzenia ewidencji i ponoszenie opłaty komorniczej (w formie potrącenia dokonanego przez komornika lub wydatku). Wyegzekwowane od dłużnika alimentacyjnego środki (wraz z odsetkami) stanowią częściowo dochód jednej lub dwóch gmin, a częściowo dochód budżetu państwa. W celu wyegzekwowania długu gmina ponosi koszty, które częściowo pokrywa z uzyskanej dotacji (3% otrzymanej dotacji), a częściowo z odzyskanego 2

3 długu (do 20% lub 40%). Gmina nie powinna dokładać z własnych środków (z własnego budżetu) do wypłaty świadczeń alimentacyjnych. Jest ona tylko pośrednikiem w wypłacie pieniędzy dla osoby uprawnionej, który jednocześnie w imieniu budżetu państwa stara się odzyskać pieniądze od dłużnika, jednak różnica pomiędzy dochodem a kosztem egzekucji nie powinna być dla niej ujemna. Wypłata świadczeń z funduszu może zostać wstrzymana w sytuacji, gdy osoba uprawniona przez 3 miesiące nie odbiera należnych świadczeń lub gdy są to dla niej świadczenia nienależne. Szczegółowe informacje na temat postępowania egzekucyjnego, dochodów, kosztów odpowiednio uzyskanych i ponoszonych przez gminę oraz w zakresie wypłaty świadczeń wyjaśniamy w dalszej części rozdziału. Ustalmy, skąd pochodzą dochody własne gminy, o których mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ich źródłem jest: 20% kwoty należności od dłużnika, który stanowi dochód własny gminy wierzyciela, 20% kwoty należności od dłużnika, który stanowi dochód własny gminy dłużnika, a pozostałe 60% tej kwoty oraz odsetki stanowią dochód budżetu państwa. W sytuacji kiedy dłużnik mieszka w tej samej gminie co osoba uprawniona, to gmina ta będzie uznawać 40% kwot należności jako swój dochód. Natomiast jeśli dłużnik mieszka w innej gminie, to jednostka podejmująca działania wobec dłużników: uzna 20% kwoty jako dochód własny przekazywany na rachunek budżetu, w Rb-27ZZ kwartalnym sprawozdaniu z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami zostanie wykazane jako potrącenie (kolumna 7) oraz w części należności stanowiącej dochody JST dane uzupełniające w części B, przyjmie 20% kwoty do przekazania innej gminie, które powinno zostać wykazane w sprawozdaniu Rb-27ZZ jak dochody własne, przyjmie 60% (+ należne odsetki od należności głównej) kwoty jako wykazywane w sprawozdaniu Rb-27ZZ jako należność budżetu państwa dane uzupełniające w części A. Oprócz powyższych dochodów gmina uzyska od dłużnika zwrot poniesionych kosztów upomnienia, tj. 8,80 zł, które wykazuje się w sprawozdaniu Rb-27S miesięczne/roczne sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego, w którym powinny być ujęte również należności i dochody przedstawiane w Rb-27ZZ, ponieważ sprawozdanie Rb-27S nie rozróżnia należności i dochodów własnych i dochodów z zadań zleconych. Wynika to z prawidłowego opracowania planu dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, który powinien być opracowany zgodnie z art. 237 ustawie o finansach publicznych. Z tego przepisu bowiem wynika, że w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyodrębnia się dochody i wydatki związane m.in. z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zleconych jednostce samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami. 3

4 Wariant 1. Wariant 2. Jeśli dłużnik mieszka w tej samej gminie co osoba uprawniona to dochodem własnym gminy będzie 40% kwoty należności od dłużnika. Jeśli dłużnik mieszka w innej gminie co osoba uprawniona to dochodem własnym gminy będzie 20% kwoty należności od dłużnika. Art Dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami. 1a. Odsetki są naliczane od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty. 2. Organ właściwy wierzyciela wydaje, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego. 3. Należności podlegają ściągnięciu w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy % kwot należności stanowi dochód własny gminy wierzyciela, 20% kwoty stanowi dochód własny gminy dłużnika, a pozostałe 60% tej kwoty oraz odsetki stanowią dochód budżetu państwa. 5. W przypadku gdy organ właściwy wierzyciela nie jest jednocześnie organem właściwym dłużnika, przekazuje organowi właściwemu dłużnika 20% kwoty, o której mowa w ust Uzyskane przez organ właściwy dłużnika oraz organ właściwy wierzyciela dochody, o których mowa w ust. 4, przeznacza się w szczególności na pokrycie kosztów podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych. 7. Organ właściwy wierzyciela przekazuje dłużnikowi alimentacyjnemu oraz organowi właściwemu dłużnika: 1) informację o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego; 2) decyzję w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego; 3) informację o wysokości zobowiązań dłużnika alimentacyjnego wobec Skarbu Państwa z tytułu: a) wypłaconych osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego na podstawie ustawy, b) wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 i Nr 164, poz. 1366) zaliczek alimentacyjnych, c) wypłaconych na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz. U. z 1991 r. Nr 45, poz. 200, z późn. zm.7)) świadczeń z funduszu alimentacyjnego. 7a. Organ właściwy wierzyciela przekazuje organowi właściwemu dłużnika informacje o zobowiązaniach wynikających z tytułów, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 i Organ właściwy wierzyciela przekazuje komornikowi sądowemu prowadzącemu postępowanie egzekucyjne decyzję przyznającą osobie uprawnionej świadczenia z funduszu alimentacyjnego. 9. W okresie, w którym osoba uprawniona otrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego komornik sądowy przekazuje wyegzekwowane od dłużnika kwoty zaliczone na poczet alimentów organowi właściwemu wierzyciela do wysokości wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami. 10. Przekazanie, o którym mowa w ust. 9, następuje na podstawie decyzji przyznającej świadczenia z funduszu alimentacyjnego. 4

5 Odpisy aktualizujące należności metody i wybór wariantu w polityce rachunkowości. W praktyce jednostek budżetowych dobrze jest połączyć obowiązki związane z zarządzaniem ryzykiem z obowiązkami dotyczącymi odpisów aktualizujących należności, ponieważ wtedy będziemy mieli dwie pieczenie na jednym ogniu. Zarządzanie ryzykiem wynika z art. 68 ust. 2 pkt 7 uofp, przy czym warto pamiętać, że działania w ramach kontroli zarządczej jednostka powinna realizować w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. W związku z tym, realizując wymogi art. 35b ust. 1 uor, stopień prawdopodobieństwa zapłaty należności jednostka powinna określić zarówno w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości, jak i w polityce zarządzania ryzykiem (na zasadzie uzupełniania się z wzajemnym odesłaniem w sprawach nieuregulowanych). Wartość należności, zgodnie z art. 35b uor, aktualizuje się, uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, w odniesieniu do należności wskazanych w tabeli. Aktualizacja wartości należności Rodzaj należności Należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości Należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego Należności kwestionowane przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna Należności stanowiące równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego Należności przeterminowane lub nieprzeterminowane o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców Aktualizacja należności Do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym W pełnej wysokości należności Do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności W wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania W wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności Ogólne odpisy aktualizujące są szczególnie wskazane, gdy jednostka budżetowa ma wielu kontrahentów (dłużników z tym samym rodzajem należności związanej z określonym tytułem dochodu budżetowego), ze względu na rodzaj i ich strukturę. W przypadku odbiorców prowadzących pełne księgi rachunkowe łatwiej jest dokonać tych odpisów, stosując kryteria określone w uor, ale uzyskanie informacji o odbiorcach będących osobami fizycznymi nie jest w zasadzie możliwe, a nawet gdyby było możliwe, to koszt ich uzyskania mógłby być niewspółmiernie wysoki, a jednostka powinna działać oszczędnie. Zasada, że odpisy aktualizujące wartość należności zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych zależnie od rodzaju należności, której dotyczy odpis aktualizacji nie powinny sprawiać problemu. Jednak w tym zakresie obowiązują odstępstwa wynikające z 8 ust. 1 4 rpk: wartość należności aktualizuje się zgodnie z uor, z zastrzeżeniem punktów 2 4, odpisy aktualizujące wartość należności dotyczących rozchodów budżetu zalicza się do 5

6 wyników na pozostałych operacjach niekasowych, odpisy aktualizujące wartość należności dotyczących funduszy tworzonych na podstawie ustaw obciążają fundusze, odpisy aktualizujące wartość należności są dokonywane nie później niż na dzień bilansowy. Ponadto z art. 35b uor wynika, że: należności umorzone 1, przedawnione 2 lub nieściągalne 3 (uwaga! to nie to samo co zagrożone nieściągalnością) zmniejszają dokonane uprzednio odpisy aktualizujące ich wartość, należności umorzone, przedawnione lub nieściągalne, od których nie dokonano odpisów aktualizujących ich wartość lub dokonano odpisów w niepełnej wysokości, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych. W przypadku ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego wartość aktywów, w tym również odpisu z tytułu trwałej utraty wartości, równowartość całości lub odpowiedniej części uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego zwiększa wartość danego składnika aktywów i podlega zaliczeniu odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub przychodów finansowych ( art. 35c uor). Przy ustalaniu zasad dokonywania odpisów aktualizujących należności (w zapisach polityki rachunkowości) warto skorzystać z komunikatu nr 2 Ministra Finansów z 29 marca 2012 r. w sprawie ogłoszenia uchwały Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie przyjęcia znowelizowanego Krajowego Standardu Rachunkowości Nr 4 Utrata wartości aktywów (dalej: KRS nr 4). W KSR nr 4 dla odpisów aktualizujących należności ustalono zasady podane w tabeli. Zasady dotyczące odpisów aktualizujących należności wynikajże z KRS nr 4 Stand Zasada ard Realność zaktualizowanej na dzień bilansowy kwoty wymaganej zapłaty danej należności podlega w każdym przypadku weryfikacji pod kątem stopnia prawdopodobieństwa jej uzyskania (art. 35b ust. 1 uor). W tym celu jednostka postępuje zgodnie z pkt W pierwszej kolejności jednostka ustala, które należności są na dzień bilansowy przedawnione, umorzone lub nieściągalne, na skutek czego kwoty ich wymaganej zapłaty (w tym także wartość ustalona jako skorygowana cena nabycia nie pomniejszona o odpis spowodowany trwałą utratą wartości) nie mogą być uznane za realne. Ich uregulowanie nie nastąpi bowiem z powodu upływu przewidzianego prawem czasu dochodzenia wierzytelności na drodze powództwa cywilnego, co zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty (przedawnienie), zwolnienia kontrahenta z zobowiązania i rezygnacji ze ściągania należności (umorzenie), albo też z powodu udokumentowanego braku możliwości wyegzekwowania należności w sposób opłacalny (nieściągalność). W każdym z tych przypadków jednostka odpisuje taką należność z ksiąg rachunkowych, obciążając koszty finansowe albo pozostałe koszty operacyjne zależnie do tego, czy należność stanowi instrument finansowy, czy też nie Na dzień bilansowy jednostka ustala również te należności, które wprawdzie nie są ani przedawnione, ani umorzone, ani nieściągalne, ale są wątpliwe, co oznacza, że termin ich zapłaty już minął i/lub są zagrożone dużym prawdopodobieństwem nieściągalności. Jednostka ustala ich wartość wynikającą z ksiąg rachunkowych jeżeli jest to zasadne po przeliczeniach walutowych i dla takich należności ustala odpis aktualizujący wycenę spowodowany utratą wartości z uwzględnieniem zasad podanych poniżej Zapłata należności jest w szczególności wątpliwa w razie (art. 35b uor): 1 Umorzenie polega na zaniechaniu egzekwowania wierzytelności, co wiąże się ze zwolnieniem kontrahenta z długu. 2 Przedawnienie należności następuje, gdy wygasa możliwość ich dochodzenia na skutek upływu terminu przedawnienia: Kodeks cywilny art , art. 243, art. 263, art. 646, art. 677, art. 719, art. 731, art. 751, art. 819; Ordynacja podatkowa art. 70; Kodeks pracy art Nieściągalność występuje, gdy wyegzekwowanie ich okazuje się niemożliwe i nieopłacalne. 6

7 Materiały szkoleniowe INFOR PL S.A. postawienia dłużnika w stan likwidacji lub w stan upadłości; jednostka ustala wówczas odpis aktualizujący spowodowany utratą wartości w wysokości różnicy pomiędzy kwotą należności wynikającą z ksiąg rachunkowych i wartością gwarancji lub innego zabezpieczenia należności zgłoszonego likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym, oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego, gdyż majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego; jednostka ustala wówczas odpis aktualizujący spowodowany utratą wartości w pełnej wysokości kwoty należności wynikającej z ksiąg rachunkowych, kwestionowania przez dłużnika należności lub zalegania przez niego ze zapłatą, a ocena sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika wskazuje na to, że spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna; jednostka ustala wówczas odpis aktualizujący spowodowany utratą wartości w wysokości różnicy pomiędzy kwotą należności wynikającą z ksiąg rachunkowych i wartością gwarancji lub innego zabezpieczenia należności, podwyższenia należności już wcześniej aktualizowanej z powodu utraty wartości; jednostka ustala wówczas odpis aktualizujący spowodowany utratą wartości w kwocie odpowiadającej podwyższeniu należności wcześniej powstałej i już aktualizowanej, gdy doświadczenie wskazuje, że z danym rodzajem działalności lub grupą odbiorców (np. w jednostkach energetyki, gazownictwa, telekomunikacji, gospodarki komunalnej, gospodarki zasobami mieszkaniowymi, sprzedających na raty), wiąże się znaczne prawdopodobieństwo nieściągalności części należności zarówno przeterminowanych, jak i nieprzeterminowanych; jednostka ustala wówczas ogólny odpis aktualizujący należności spowodowany utratą ich wartości w wysokości uwzględniającej strukturę czasową wymagalności należności (rozkład należności według wynikających z warunków sprzedaży dat ich zapłaty) i doświadczenia jednostki lub dostępne jej charakterystyki pozwalające wiarygodnie ustalić prawdopodobieństwo spłaty należności w całości lub części. Przykładowo, jeżeli należności wymagalne od grupy A odbiorców w przedziale czasowym dni od dnia wymagalności są zwykle spłacane w 80%, to odpis aktualizujący wynosi 20% kwoty należności przewidzianych do zapłaty; jeżeli należności wymagalne w przedziale czasowym dni są spłacane w 60%, to odpis aktualizujący wynosi 40% kwoty należności przewidzianych do zapłaty w tym przedziale czasowym; jeżeli prawdopodobieństwo zapłaty wymagalnych należności w ciągu 180 dni i dłużej po dacie wymagalności jest bardzo niskie, to odpis aktualizujący dla tych należności wynosi 100% ich kwoty. W przypadku analizy prawdopodobieństwa spłaty należności przez inną grupę odbiorców rozumowanie może być podobne, ale prawdopodobieństwo regulacji należności może być odmienne i tym samym inna będzie wysokość odpisów aktualizujących należności od tej grupy odbiorców W przypadku gdy ustalono, że jest trwale prawdopodobne, iż jednostka nie uzyska wpływów środków pieniężnych w czasie i/lub wartości ustalonej w umowie dotyczącej należności wycenianej w skorygowanej cenie nabycia, wtedy ustala ona kwotę możliwą do odzyskania z wycenianej należności. Kwotę tę stanowi bieżąca wartość przepływów pieniężnych oczekiwanych przez jednostkę w innym niż pierwotnie zakładano czasie i/lub w innych niż pierwotnie zakładano kwotach wpływów, zdyskontowanych za pomocą pierwotnej efektywnej stopy procentowej. Pierwotna efektywna stopa procentowa to stopa, którą jednostka ustaliła dla tej należności w dniu jej pierwotnego ujęcia w księgach rachunkowych. Odpis aktualizujący wycenę składnika aktywów spowodowany utratą wartości jednostka ustala w wysokości różnicy pomiędzy jego wartością ujętą w księgach rachunkowych zgodnie z pkt a ustaloną w powyższy sposób kwotą możliwą do odzyskania. W przypadku, gdy ustalono, że jest trwale prawdopodobne, iż jednostka nie uzyska wpływów środków pieniężnych w czasie i/lub wartości ustalonej w umowie dotyczącej należności o krótkim terminie wymagalności (do 3 miesięcy) wycenianej w wartości nominalnej, wtedy ustala ona kwotę możliwą do odzyskania z wycenianej należności. Kwotę tę stanowi bieżąca wartość przepływów pieniężnych oczekiwanych przez jednostkę w innym niż pierwotnie zakładano czasie i/lub w innych niż pierwotnie zakładano kwotach wpływów, zdyskontowanych za pomocą rynkowej stopy zwrotu na dzień bilansowy. Odpis aktualizujący wycenę składnika aktywów spowodowany utratą wartości jednostka ustala w wysokości różnicy pomiędzy jego 7

8 wartością ujętą w księgach rachunkowych a ustaloną w powyższy sposób kwotą możliwą do odzyskania. Jeżeli w następnych okresach zachodzi potrzeba dokonania kolejnych odpisów aktualizujących wycenę składnika aktywów, przyjętą rynkową stopę zwrotu stosuje się tak, jakby stanowiła pierwotną efektywną stopę procentową Jeżeli jednostka stwierdzi, że aktualna na dzień bilansowy cena sprzedaży (zakupu) dóbr lub usług, których otrzymanie od kontrahenta jest spodziewane, jest niższa od wpłaconej na poczet dostawy zaliczki, a zaliczka nie podlega zwrotowi oraz nie zachodzi prawdopodobieństwo całkowitego lub częściowego niewykonania dostawy, to jednostka ustala wartość odzyskiwalną dóbr lub usług. W przypadku, gdy ustalona wartość odzyskiwana jest niższa od ceny sprzedaży (zakupu) dóbr lub usług, kwotę należności (zaliczki) pomniejsza się o odpis aktualizujący spowodowany utratą wartości ustalony w wysokości różnicy między zaliczką a niższą wartością odzyskiwaną dostawy. Kwota różnicy obciąża pozostałe koszty operacyjne. W przypadku, gdy zachodzi prawdopodobieństwo całkowitego lub częściowego niewykonania dostawy, jednostka traktuje zaliczkę jak należność wątpliwą i postępuje w sposób przedstawiony w pkt Kwoty odpisów aktualizujących obniżają wartość należności wynikającą z ksiąg rachunkowych i obciążają w przypadku: należności uznanych za instrumenty finansowe koszty finansowe, należności pozostałych np. powstałych na skutek sprzedaży lub wydania dóbr lub usług pozostałe koszty operacyjne. Odpis aktualizujący wartość należności powstałej z tytułu umowy leasingu zawartej pomiędzy finansującym i korzystającym obciąża koszty finansowe lub pozostałe koszty operacyjne, zależnie od rodzaju działalności finansującego Nadwyżka należności skompensowanej z zobowiązaniem wobec tego samego kontrahenta (zgodnie z art. 498 i dalszymi ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U. z 1964 r. nr 16 poz. 93 z późn. zm.) podlega ocenie utraty wartości na zasadach określonych powyżej. Jednostki budżetowe rpk są zobligowane do ustalenia zakładowego planu kont z uwzględnieniem zasad wyrażonych w tym akcie wykonawczym. Konto 290 Odpisy aktualizujące należności Konto 290 służy do ewidencji odpisów aktualizujących należności. Na stronie Wn konta 290 ujmuje się zmniejszenie wartości odpisów aktualizujących należności, a na stronie Ma zwiększenie wartości odpisów aktualizujących należności. Saldo konta 290 oznacza wartość odpisów aktualizujących należności. Typowe operacje dla konta 290 w jednostkach budżetowych z uwzględnieniem 8 ust. 1 4 wymienionego rozporządzenia, są wskazane w tabelach. Operacje zwiększające odpisy aktualizujące należności Wn Operacja Ma 761 Dokonanie odpisu aktualizującego należności głównej Dokonanie odpisu aktualizującego należności odsetkowej Dokonanie odpisu aktualizującego należności zakładowego funduszu świadczeń socjalnych 853 Dokonanie odpisu aktualizującego należności państwowego funduszu celowego 962 Dokonanie odpisu aktualizującego należności dotyczących rozchodów budżetu w ewidencji budżetu jednostki samorządu terytorialnego 201, 234 Skutki dla odpisu aktualizującego należności w odniesieniu do należności wycenianych w walutach obcych objętych odpisem

9 Operacje zmniejszające odpisy aktualizujące należności Wn Operacja Ma 290 Wyksięgowanie odpisu aktualizującego należności głównej ustanie przyczyny dokonania odpisu 290 Wyksięgowanie odpisu aktualizującego należności odsetkowej ustanie przyczyny dokonania odpisu 290 Wyksięgowanie odpisu aktualizującego należności zakładowego funduszu świadczeń socjalnych ustanie przyczyny dokonania odpisu 290 Wyksięgowanie odpisu aktualizującego należności państwowego funduszu celowego ustanie przyczyny dokonania odpisu 290 Wyksięgowanie odpisu aktualizującego należności dotyczących rozchodów budżetu w ewidencji budżetu jednostki samorządu terytorialnego 290 Należności umorzone, przedawnione lub nieściągalne w sytuacji, gdy wcześniej dokonano od tych należności odpisu aktualizującego , 234, 240 Przykład Metoda indywidualne odpisy aktualizujące należności z tytułu...: Identyfikacja dłużnika Należność (zł) Spłaty i inne formy zmniejszenia należności (zł) Poziom ściągalności (%) Poziom odpisu aktualizującego (%) Wartość odpisu aktualizującego Wycena bilansowa należności Wn 221 Ma 221 Kol. 3 x 100/kol kol. 4 Ma 290 Kol. 2 kol Jan Kowalski 1 000,00 200,00 20,00 80,00 800,00 200,00 Iga Nowak 1 500,00 400,00 26,66 73, ,00 400,00 Zenon Cis 2 000,00 150,00 7,50 92, ,00 150,00 Razem 4 500,00 750, ,00 750,00 9

10 Metoda ogólne odpisy aktualizujące należności przeterminowanych: Identyfikacja grup dłużników według tytułów należności Należność (zł) Spłaty i inne formy zmniejszenia należności (zł) Wn 221 Ma 221 Poziom ściągalności (%) Poziom odpisu aktualizującego (%) Wartość odpisu aktualizującego Wycena bilansowa należności Kol. 3 x 100/kol kol. 4 Ma 290 Kol. 2 kol Grupa , ,00 20,00 80, , ,00 Razem , , , ,00 Jeśli odpis aktualizujący należność główną stanowi 90%, a jej wartość wynosi 1000 zł, natomiast odsetki 10 zł, to odpis aktualizujący dla należności odsetkowych również wynosi 90%, ponieważ prawdopodobieństwo zapłaty świadczenia, jak i naliczonych odsetek jest takie samo. W takim przypadku wycena bilansowa świadczenia wynosi 100 zł, a odsetek 0,10 zł. W przypadku podjęcia decyzji o zastosowaniu metody ogólnego odpisu aktualizującego, jednostka powinna zawrzeć w polityce rachunkowości wskazówki, do jakiego rodzaju należności i jakiej grupy dłużników można ją stosować, oraz co ważne w odniesieniu do komunikatu nr 3 Ministra Finansów z 25 czerwca 2012 r. w sprawie ogłoszenia uchwały Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie przyjęcia Krajowego Standardu Rachunkowości Nr 7 Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym ujęcie i prezentacja, podać zasady szacowania jego wielkości. Może to być metoda wiekowania należności dokonywana według modelu przedstawionego w KSR nr 4. Przykładowo, jeżeli: należności od grupy A odbiorców w ciągu dni od dnia wymagalności są średnio spłacane w 90%, to odpis aktualizujący wynosi 10% kwoty należności przewidzianych do zapłaty, należności w ciągu dni są spłacane w 70%, to odpis aktualizujący wynosi 30% kwoty należności przewidzianych do zapłaty, prawdopodobieństwo zapłaty należności w ciągu 180 dni i dłużej po dacie wymagalności jest bardzo niskie, to odpis aktualizujący dla tych należności wynosi 100% ich kwoty. Inna metoda prostsza (szczególnie przydatna dla jednostek budżetowych) to odniesienie spłacalności należności w ciągu roku budżetowego, czyli jeśli należność wynosi 1000 zł, a wpłacono 200 zł, to ściągalność jest na poziomie 20%, więc odpis aktualizujący wyniesie 80%, a zatem wycena bilansowa należności wyniesie 200 zł. W polityce rachunkowości błędem jest zakładanie z góry ile % wyniesie odpis aktualizujący należności, ponieważ ocenę należności spełniających kryteria dokonania tego odpisu będą znane dopiero na dzień bilansowy po przeanalizowaniu dowodów księgowych. Stopień prawdopodobieństwa zapłaty należności wiąże się z ryzykiem należności. Ryzyko to powinno być zidentyfikowane w raporcie z zarządzania ryzykiem (lub w innym przyjętym w polityce zarządzania ryzykiem dokumencie). Oceniając, czy należy dokonać odpisu aktualizującego (a jeśli tak, to w jakiej wysokości), warto zwrócić uwagę na:powody zwłoki w spłacie należności,czas zalegania,efekty wysłanych upomnień (informacje od komorników i poborców) i wezwań do zapłaty,płynność finansową kontrahenta,posiadane zabezpieczenia należności (np. gwarancje). 10

11 Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących osób prawnych wiąże się w jednostce budżetowej z ustaleniem nieściągalności wierzytelności, w przypadku określonym w art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, uznaje się za uprawdopodobnioną, w szczególności, jeżeli: dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość, albo na wniosek dłużnika wszczęte zostało postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków albo postępowanie układowe w rozumieniu przepisów o postępowaniu układowym, albo wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego. Dokonując wyceny należności w walutach obcych na dzień bilansowy po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski, w przypadku należności objętych odpisem aktualizującym także odpis aktualizujący należność należy przeliczyć po tym samym kursie. Dane o odpisach aktualizujących wartość należności, ze wskazaniem stanu na początek roku obrotowego, zwiększeniach, wykorzystaniu, rozwiązaniu i stanie na koniec roku obrotowego, wykazuje się w informacji uzupełniającej pod bilansem jednostki budżetowej. Przykład 1. Różnica między odpisem aktualizującym a odpisaniem należności Operacja (zł) Wn Ma Należność 200 zł Odpis należności w wyniku jej spłaty 30 zł Odpis należności głównej z tytuły wygaśnięcia Odpis należności odsetkowej z tytułu wygaśnięcia Odpis należności cywilnoprawnej z tytułu umorzenia 761 i Odpis należności publicznoprawnej (nieobciążającej kosztów) z tytułu umorzenia 720 i Odpis aktualizujący należność (ocena prawdopodobieństwa ryzyka) Operacja Kwota Wn Ma Uwagi Należność główna 200 zł Odpis aktualizujący 15% ściągalności 85% należność 170 zł odpis aktualizujący 11

12 Sytuacja I nie dokonano wcześniejszego odpisu aktualizującego Operacja Kwota Wn Ma Ustalenie należności zł Umorzenie zł Sytuacja II dokonano wcześniej 100% odpisu aktualizującego (bez spłat) Operacja Kwota Wn Ma Ustalenie należności zł Odpis aktualizujący zł Umorzenie zł Sytuacja III należności zabezpieczone hipoteką przy braku spłat Operacja Kwota Wn Ma Ustalenie należności zł Zabezpieczenie zł Odpis aktualizujący max zł Sytuacja IV umorzenie przy naliczonych odsetkach i wcześniejszym odpisie aktualizującym Operacja Kwota Wn Ma Ustalenie należności zł Odsetki ustalone kwartalnie 55 zł Odpis aktualizujący 400 zł 761 i Umorzenie należności zł Umorzenie odsetek 55 zł Rozliczenie odpisu aktualizującego 400 zł i 750 Zadanie zlecone w sprawozdaniach a kwestia kosztów upomnień Koszty wysłanych upomnień nie są zaliczane do zadań zleconych, ponieważ ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie określiła, kto ma je ponosić i kogo mają stanowić dochód po wyegzekwowaniu (gminy wierzyciela, dłużnika, czy budżetu państwa). Zgodnie z art. 15 ustawy z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j Dz.U. Nr 229, poz ze zm.) koszty upomnienia obciążają zobowiązanego i są pobierane na rzecz wierzyciela. Wierzycielem jest z kolei podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym. Obowiązek uiszczenia kosztów upomnienia przez zobowiązanego powstaje z chwilą doręczenia upomnienia. Koszty te podlegają ściągnięciu w trybie określonym dla kosztów egzekucyjnych. Jest to związane z tym, że egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba że przepisy szczególne inaczej stanowią. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia. 12

13 Nienależnie pobrane świadczenia w ewidencji i sprawozdaniach Umorzenie a wygaszenie należności. Art Osoba, która pobrała nienależnie świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami. 2. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna. 3. Bieg przedawnienia przerywa: odroczenie terminu płatności należności, rozłożenie spłaty należności na raty i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli o czynności tej osoba obowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń została powiadomiona. 4. Nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat. 5. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami ustalone ostateczną decyzją podlegają potrąceniu z bieżąco wypłacanych świadczeń z funduszu. 6. Nienależnie pobrane świadczenia wraz z odsetkami podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 7. Odsetki są naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty. 8. Organ właściwy wierzyciela oraz marszałek województwa mogą umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny. 9. W przypadku śmierci osoby, która pobrała nienależnie świadczenia, należności, o których mowa w ust. 1, wygasają. Art. 64. [Ulga w spłacie zobowiązań] ustawy o finansach publicznych 1. Właściwy organ, na wniosek zobowiązanego, może udzielać określonych w art. 55 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60. Art. 55. [Umarzanie, spłata należności pieniężnych] ustawy o finansach publicznych Należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty. 13

14 Ewidencja potrąceń nienależnie pobranych świadczeń. Schemat 2. Potrącenie z bieżących wypłat nienależnego świadczenia (wariant I) 720 Przychody z tytułów dochodów budżetowych Należności z tytułu dochodów budżetowych Pozostałe rozrachunki Inne świadczenia wypłacane z budżetu 3 (-) (-) 130 Rachunek bieżący jednostki 4 Objaśnienia do schematu: 1) Ustalenie nienależnego świadczenia 2) Lista wypłat świadczeń ustalenie wysokości zobowiązania 3) Dokonanie potrącenia (-) na liście wypłat świadczeń 4) Wypłata pomniejszonych świadczeń osobom uprawnionym 5) W związku z dokonanym potrąceniem (bez wpływu środków na rachunek bankowy) dokonanie odpisu należności na podstawie art. 104 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej Schemat 3. Potrącenie z bieżących wypłat nienależnego świadczenia (II wariant) 720 Przychody z tytułów dochodów budżetowych Należności z tytułu dochodów budżetowych Pozostałe rozrachunki Inne świadczenia wypłacane z budżetu 130 Rachunek bieżący jednostki 4 Objaśnienia do schematu: 1) Ustalenie nienależnego świadczenia 2) Lista wypłat świadczeń ustalenie wysokości zobowiązania 3) Dokonanie potrącenia na liście wypłat świadczeń 4) Wypłata pomniejszonych świadczeń osobom uprawnionym 14

15 Decyzje administracyjne a kwestia rozliczeń międzyokresowych zasady wykazywania w sprawozdaniach możliwe uproszczenia (propozycje zapisów w polityce rachunkowości) Schemat funkcjonowania rozliczeń międzyokresowych można graficznie przedstawić następująco: okresy przyszłe CZYNNE KM Wn Okres wcześniejszy Okres bieżący Okres późniejszy Data poniesienia kosztu Prawdopodobne koszty do poniesienia BIERNE KM Ma Art. 39. [Rozliczenia międzyokresowe] ustawy o rachunkowości 1. Jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeżeli dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych. 2. Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających w szczególności: 1) ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, a kwotę zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny; 2) z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, a także przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku. Zobowiązania ujęte jako bierne rozliczenia międzyokresowe i zasady ustalania ich wysokości powinny wynikać z uznanych zwyczajów handlowych. 2a. Zobowiązania, o których mowa w ust. 2 pkt 2, wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania. 3. Odpisy czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów mogą następować stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń. Czas i sposób rozliczenia powinien być uzasadniony charakterem rozliczanych kosztów, z zachowaniem zasady ostrożności. 4. Jeżeli zgodnie z umową wartość otrzymanych finansowych składników aktywów jest niższa od zobowiązania zapłaty za nie, w tym również z tytułu emitowanych przez jednostkę papierów wartościowych, to różnica stanowi czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów, które odpisuje się w koszty finansowe w równych ratach, w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto zobowiązanie. 5. Zobowiązania ujęte jako bierne rozliczenia międzyokresowe zmniejszają koszty okresu sprawozdawczego, w którym stwierdzono, że zobowiązania te nie powstały. 15

16 Potrącanie opłat komorniczych i innych związanych z egzekucją należności od dłużników alimentacyjnych i osób, które pobrały nienależne świadczenie. Schemat 3. Wpłata należności od dłużnika alimentacyjnego wyegzekwowanych przez poborcę skarbowego 720 Przychody z tytułów dochodów budżetowych Należności z tytułu dochodów budżetowych 750 Przychody finansowe Pozostałe rozrachunki 761 Pozostałe koszty operacyjne Rachunek bieżący jednostki Rozliczenie dochodów budżetowych Objaśnienia do schematu: 1) ustalenie należności od dłużnika 2) ustalenie odsetek od należności dłużnika 3) wyegzekwowanie należności od dłużnika przez poborcę skarbowego 4) potrącenie opłaty komorniczej przez poborcę skarbowego 5) wpływ kwoty wyegzekwowanej od dłużnika pomniejszonej o opłatę komorniczą 6) odprowadzenie ww kwoty na rachunek budżetu gminy 16

17 Ewidencja dotycząca 3% otrzymanej dotacji i co te koszty obejmują? Wyjaśnić należy, że 3% z przekazywanej transzy dotacji ma zarówno być przeznaczone na działania związane ze ściągnięciem należności od dłużników, jak i na obsługę wypłaty alimentów, przy czym uzyskane przez jednostki dochody, stanowiące dochody własne gminy, przeznacza się w szczególności na pokrycie kosztów podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych. Zapoznając się z treścią rozporządzenia o sprawozdaniu i objaśnieniami do sprawozdania, można odnieść mylne wrażenie dotyczące pokrywania kosztów, a odnoszące się do...innych źródeł, że jeśli środki z dotacji i dochodów z należności dłużnika nie byłyby wystarczające, to gmina miałaby partycypować w tych kosztach. Takie wnioski nasuwają się po przeczytaniu objaśnienia dotyczącego części D sprawozdania (nr 14) w wierszu 4, cytuję: ujmuje się całość wydatków na obsługę świadczeń z funduszu alimentacyjnego sfinansowanych z dotacji celowej z budżetu państwa ujętej w rozdziale klasyfikacji budżetowej oraz z innych źródeł. Natomiast w części D w wierszu 5 ujmuje się całość wydatków na działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych sfinansowanych z dotacji celowej z budżetu państwa ujętej w rozdziale klasyfikacji budżetowej oraz z innych źródeł. Brak w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ustalenia, skąd miałyby pochodzić środki ukryte w innych źródłach, tym bardziej że Minister Pracy i Polityki Społecznej otrzymał jedynie uprawnienie do ustalenia wzoru i sposobu sporządzania sprawozdań oraz terminów i sposobu ich przedstawiania, uwzględniając potrzebę ujednolicenia informacji przekazywanych przez podmioty realizujące ustawę. Z tego wniosek, że źródłem pokrycia omawianych kosztów może być jedynie 3% dotacji oraz dochody własne z należności od dłużnika. Jednocześnie pamiętajmy, że należy dokonać powierzenia pracownikom obowiązków związanych z obsługą wypłat1 oraz podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych, celem wykazania wydatków na wynagrodzenia w części D wierszach 4.1 i 5.1, tak by te same osoby nie były dwukrotnie wykazane w sprawozdawczości. Przykład: Jeśli otrzymano zł dotacji, wypłacono zł świadczeń uprawnionym, a otrzymano od dłużników zł (dla uproszczenia bez odsetek), to zł stanowi dochód państwa, 2000 zł stanowi dochód gminy (od dłużników zamieszkałych w gminie i spoza gminy), 2000 zł dochód innej gminy. Do kosztów obsługi i podejmowanych działań wobec dłużników można zaliczyć 3% dotacji, tj. 750 zł, oraz maksymalnie 3500 zł, to oznacza, że jednostka obsługująca nie może wykazać wyższych prostych kosztów rodzajowych niż 4250 zł. Schemat 4. Rozliczenie w czasie kosztów w wys. 3% środków na wydatki na świadczenia rodzinne oraz na świadczenia od osób uprawnionych do alimentów 490 Rozliczenie kosztów Rozliczenia międzyokresowe kosztów 2 Objaśnienia do schematu: 1) koszty do rozliczenia między okresami miesięcznymi 2) rata kosztów dla danego miesiąca 17

18 Kto sporządza sprawozdanie kwartalne z realizacji zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów? Art Przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych jest zadaniem zleconym gminie z zakresu administracji rządowej finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa. 2. Podejmowane działania wobec dłużników alimentacyjnych i koszty obsługi świadczeń z funduszu alimentacyjnego są finansowane w formie dotacji celowej z budżetu państwa na świadczenia rodzinne oraz z dochodów własnych gminy, o których mowa w art. 27 ust Koszty podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych i koszty obsługi świadczeń z funduszu alimentacyjnego wynoszą 3% otrzymanej dotacji na świadczenia z funduszu alimentacyjnego, z zastrzeżeniem art. 27 ust Organy właściwe dłużnika, organ właściwy wierzyciela oraz marszałek województwa są zobowiązani do przedstawiania, za pośrednictwem wojewody, ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego sprawozdań z realizacji zadań przewidzianych w ustawie. 5. Sprawozdanie powinno zawierać informacje na temat: 1) wydatków na świadczenia poniesione ze środków budżetu państwa; 2) liczby wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego; 3) osób korzystających ze świadczeń; 4) dłużników alimentacyjnych; 5) prowadzonych postępowań w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego; 6) podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych; 7) kosztów obsługi; 8) prowadzonych postępowań egzekucyjnych. 6. (uchylony). 7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, wzory i sposób sporządzania sprawozdań oraz terminy i sposób ich przedstawiania, uwzględniając potrzebę ujednolicenia informacji przekazywanych przez podmioty realizujące ustawę. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ1) z dnia 21 grudnia 2011 r. w sprawie sprawozdań z realizacji zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z dnia 29 grudnia 2011 r.) SPOSÓB SPORZĄDZANIA SPRAWOZDANIA (OBJAŚNIENIA) 1. W częściach A, B, C, D sprawozdania liczbę świadczeń oraz wydatki ujmuje się narastająco od początku roku (np. informacja za listopad ujęta w sprawozdaniu za IV kwartał w częściach A, B, C, D w kol. 4. i 7. obejmuje dane za okres styczeń-listopad). 2. W częściach E, F i G sprawozdania dane podaje się w ujęciu miesięcznym (nienarastająco). 3. Wartości w sprawozdaniu ujmuje się z dokładnością do 1 zł, z wyjątkiem części A wierszy 2., 2.1., 2.2. i 2.3. oraz części D wiersza 8.1. sprawozdania, gdzie wartości wykazuje się z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. 18

19 4. Sprawozdanie sporządza się metodą kasową - ujmuje się wydatki faktycznie poniesione i liczbę rzeczywiście wypłaconych świadczeń. W przypadku gdy świadczenie wypłacane jest w ratach, w części A w wierszach 1., 1.1., 1.2., 1.3. kol sprawozdania świadczenie ujmuje się w miesiącu, w którym wypłacono pierwszą ratę, zaś kwoty wykazuje się według faktycznej wypłaty. W przypadku wypłaty wyrównania należnych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w związku z podwyższeniem przez sąd do nowej, wyższej wysokości alimentów - kwot takich nie należy traktować jako wypłat nowych świadczeń. W takiej sytuacji, w części A w wierszach 1., 1.1., 1.2.,1.3. kol sprawozdania świadczenie ujmuje się w miesiącu, w którym wypłacono świadczenie w pierwotnie obowiązującej wysokości, zaś kwoty wykazuje się według faktycznej wypłaty wyrównań w związku z podwyższeniem przez sąd wysokości alimentów. 5. Kwoty i liczby wypłacanych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wykazane w części A w wierszach 1., 1.1., 1.2., 1.3. sprawozdania nie są pomniejszane o zwroty świadczeń nienależnie pobranych. Kwoty odzyskanych nienależnie pobranych świadczeń wykazywane są w części C sprawozdania. W przypadku, gdy ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego potrącane są w danym miesiącu świadczenia nienależnie pobrane, należy w części A wykazać kwotę i liczbę świadczeń z funduszu alimentacyjnego bez potrącenia o odzyskane świadczenia nienależnie pobrane, zaś w części C wykazać kwotę odzyskanych nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. 6. W części A w wierszach 1.1., 1.2., 1.3. kwoty i liczby wypłacanych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, w przypadku uzależnienia prawa do nich od legitymowania się przez osobę uprawnioną orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, wykazuje się według odpowiedniej grupy wiekowej osoby uprawnionej. 7. Kwoty w części A w wierszach 2., 2.1., 2.2. i 2.3. należy wykazywać w tym miesiącu, w którym nastąpiło przekazanie środków na dochody budżetu państwa. 8. Kwoty w części A w wierszach 3., 3.1., 3.2. należy wykazywać w tym miesiącu, w którym nastąpiło faktyczne przekazanie środków na dochody własne. 9. Wartości w części A sprawozdania wykazuje się bez odsetek, z tym że w przypadku wartości dotyczących zaliczek alimentacyjnych wykazuje się łącznie kwotę powiększenia o 5%. 10. Wartości w części B sprawozdania wykazuje się bez odsetek. 11. Odzyskane świadczenia nienależnie pobrane wykazuje się w części C sprawozdania bez pobranych odsetek. Wiersz 1.1. w części C sprawozdania dotyczy świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych w latach ubiegłych. 12. W części C w wierszu 2. sprawozdania ujmuje się niepodjęte świadczenia z funduszu alimentacyjnego. W części A wykazuje się świadczenia faktycznie wypłacone (jeżeli osoba nie zgłasza się po świadczenia, to w części A nie wykazuje się wydatków). Jeżeli świadczenie nie zostało wykazane jako świadczenie pobrane w części A, to nie wykazuje się tego świadczenia w części C. Istnieje wyjątek od powyższej zasady - jeżeli organ przekazał do wypłaty świadczenie, a do momentu złożenia sprawozdania za dany kwartał roku do organu nie wpłynęła informacja o niepobraniu świadczenia (np. 3-miesięczna umowa z pocztą) albo jeżeli organ przekazał do wypłaty świadczenie i istnieją przesłanki do uznania, że osoba uprawniona lub jej przedstawiciel ustawowy nie zgłosi się po nie do końca okresu świadczeniowego to świadczenie to wykazuje się w części A (brak uwzględnienia w części C). Świadczenia niepodjęte, wykazane wcześniej w części A, wykazuje się w części C w miesiącu, w którym prawo do świadczeń wygasło (wygaśnięcie nie skutkuje koniecznością uwzględnienia tego faktu w powyższym miesiącu w części A). W sytuacji gdy niepodjęte świadczenia przekazane były 19

20 do wypłaty w roku poprzednim, należy wykazać te świadczenia również w wierszu 2.1. w części C sprawozdania. 13. W części D w wierszu 3. sprawozdania wykazuje się 3% miesięcznej transzy określonej w rozdziale klasyfikacji budżetowej. 14. W części D w wierszu 4. sprawozdania ujmuje się całość wydatków na obsługę świadczeń z funduszu alimentacyjnego sfinansowanych z dotacji celowej z budżetu państwa ujętej w rozdziale klasyfikacji budżetowej oraz z innych źródeł, w tym również wydatki wykazane w wierszu 7.2. tej części sprawozdania. Natomiast w części D w wierszu 5. ujmuje się całość wydatków na działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych sfinansowanych z dotacji celowej z budżetu państwa ujętej w rozdziale klasyfikacji budżetowej oraz z innych źródeł, w tym również wydatki wykazane w wierszu 7.1. tej części sprawozdania. 15. W części D w wierszu 8. sprawozdania wykazuje się liczbę osób realizujących ustawę - np. jeżeli świadczenia realizują dwie osoby zatrudnione na 0,5 etatu, w wierszu 8. wykazana będzie liczba 2, natomiast w wierszu 8.1. liczba 1. W przypadku zatrudnienia osoby na podstawie różnych umów wykazuje się osobę w odpowiednich wierszach sprawozdania odnoszących się do danego rodzaju zatrudnienia (np. jeżeli osoba jest zatrudniona jednocześnie na 0,5 etatu oraz umowę zlecenie w wierszu 8.1. wykazuje się 0,5, w wierszu 8.2. wykazuje się 1, a w wierszu 8. wykazuje się 1). 16. W części D w wierszach 8.1. i 8.2. sprawozdania wykazuje się liczbę osób, za które pracodawca ponosi pełne koszty zatrudnienia. 17. W części D w wierszu 8.3. sprawozdania wykazuje się również liczbę osób, za które pracodawca nie ponosi pełnych kosztów zatrudnienia. 18. W części E w wierszu 1. wykazuje się wszystkie decyzje wydane przez organ właściwy wierzyciela w sprawach dotyczących świadczeń z funduszu alimentacyjnego, w tym również te, o których mowa w art. 27 ust. 2 ustawy. 19. Wartości w części F sprawozdania, z wyjątkiem wiersza 11., wykazuje się w miesiącu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego. W przypadku, gdy w danym miesiącu nie wypłacono świadczenia z funduszu alimentacyjnego i nie wykazano go w części A w wierszu 1. sprawozdania, stosownych wartości nie należy również wykazywać w części F sprawozdania. Natomiast wypłata wyrównań kwot świadczeń w pełnej wysokości w danym miesiącu za poprzednie miesiące nie powinna skutkować wielokrotnym wykazywaniem liczby rodzin i liczby osób uprawnionych w części F sprawozdania. W części F sprawozdania, zarówno w liczbie rodzin, jak i liczbie osób uprawnionych, nie należy także wykazywać wartości w przypadku wypłaty kolejnej raty świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz przypadku wypłaty wyrównania należnych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w związku z podwyższeniem przez sąd do nowej, wyższej wysokości alimentów. 20. Osoba uprawniona pobierająca świadczenie z funduszu alimentacyjnego na siebie wykazywana w części F sprawozdania, w szczególności w wierszu 7., jest to osoba, którą w świetle ustawowej definicji rodziny (art. 2 pkt 12 ustawy) wykazuje się jako jedyną we wniosku o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (np. osoba uprawniona, która ma zasądzone alimenty od obojga rodziców i ich egzekucja jest bezskuteczna albo osoba, która ma zasądzone alimenty od jednego z rodziców i ich egzekucja jest bezskuteczna, gdy drugi z rodziców nie żyje albo ojciec dziecka jest nieznany). Nie jest osobą uprawnioną pobierającą świadczenie z funduszu alimentacyjnego na siebie pełnoletnia osoba uprawniona, która sama złożyła wniosek 20