dawniej Tom
|
|
- Wiktoria Baran
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom Da r i u s z Ku l a k, Ar k a d i u s z Sta ń c z y k i e w i c z, Grzegorz Szewczyk, Paweł Kobiałka Wpływ zrywki drewna z użyciem ciągników typu skider na uszkodzenia gleby w górskich drzewostanach jodłowo-bukowych Soil disturbances as a result of timber skidding in fir-beech mountain stands Abstract. The aim of the study was to identify the size and characteristics of upper soil layer disturbances of mountain stands during skidding in variable tree age classes. Sample plots were located in three stands of the Krosno Regional Directorate of State Forests, where early thinning, late thinning and IVd final cutting systems were carried out. Timber harvesting was performed by manual-machine technology and skidding by means of LKT 80 farm tractor. After intervention, m sample plots were set up in the stand, which were additionally divided into smaller measurement plots (10 10 m). Next, the furrows and ruts on the plots were measured. The assessment of upper layer soil disturbances due to harvesting was carried out by means of, among others, a synthetic index of upper soil layer disturbance (formula 1). The disturbance of the upper soil layer turned out to be small. Depending on the category of utilisation, the disturbances varied from % of the cutting area (Fig. 3). Statistical analysis of Ug index values (Fig. 5) showed that the type of intervention did not influence the size of soil disturbances observed. In mature stands (Fig. 8) and early thinning (Fig. 6) an increased amount of disturbance was observed near the skidding route. Key words: harvesting damage, mountain forests, skidding Wstęp Lasy górskie stanowią w Polsce 8,6% powierzchni leśnej [GUS 2012]. Ich użytkowanie jest trudniejsze w porównaniu do drzewostanów nizinnych między innymi w związku z mniejszą dostępnością tych terenów. Problem ten szczególnie dotyczy zrywki drewna, czyli pierwszej operacji transportowej w procesie jego pozyskania. Wynika to ze specyfiki tego etapu transportu ładunków, odbywającego się na bezdrożach, pomiędzy pniakami po ściętych i wśród rosnących jeszcze drzew. W warunkach górskich dodatkowe trudności są spowodowane przez znaczne nachylenia terenu oraz drzewostany użytkowane rębniami złożonymi częściowymi, gniazdowymi, stopniowymi i przerębowymi [Sosnowski 2003]. Jednocześnie w warunkach tych najczęściej stosuje
2 36 Dariusz Kulak, Arkadiusz Stańczykiewicz, Grzegorz Szewczyk, Paweł Kobiałka się system drewna długiego, w którym po ścince i okrzesaniu drewno zrywane jest w całych długościach do dolin na składnice, gdzie wyrabiane są z niego surowce finalne. Taka technologia prac sprzyja wykorzystaniu do zrywki ciągników typu skider, najczęściej słowackich LKT [Maksymiak i Grieger 2008], i to bez względu na wiek drzewostanu i rodzaj wykonywanego w nim zabiegu. Rodzi to obawy związane z nadmiernym uszkadzaniem ekosystemów leśnych. Współczesna koncepcja realizacji prac pozyskaniowych zakłada, że powinny one być wykonywane nie tylko wydajnie, z uwzględnieniem rachunku ekonomicznego i bezpiecznie, ale także w sposób jak najmniej szkodliwy dla ekosystemów leśnych [Giefing i in. 2012]. Ten ostatni aspekt, czyli od działywanie na środowisko, nabiera nawet coraz większego znaczenia i znalazł odzwierciedlenie w oficjalnych dokumentach funkcjonujących w Lasach Państwowych. Przy kładem może być Zarządzenie nr 11A Dyrektora Generalnego z 1999 roku w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych, w którym stwierdza się, że użytkowanie lasu powinno odbywać się w sposób ograniczający do minimum uszkodzenia pozostających składników lasu. Podane są również sposoby umożliwiające realizację tego postulatu, takie jak stosowanie technologii przyjaznych dla środowiska leśnego, stosowanie odpowiednio zaplanowanych i wykonanych szlaków zrywkowych, preferowanie zrywki nasiębiernej czy powszechne stosowanie bioolejów w piłach spalinowych i środkach technicznych w celu uniknięcia skażenia gleby. Celem badań było poznanie wielkości i specyfiki uszkodzeń wierzchnich warstw gleby powstałych w warunkach górskich podczas półpodwieszonej zrywki drewna za pomocą ciągnika typu skider w drzewostanach różnych klas wieku. Metodyka Badania terenowe przeprowadzono na terenie RDLP Krosno, w Nadleśnictwie Brzozów, w trzech drzewostanach oznaczonych symbolami A, B i C, w których wykonano cięcia pielęgnacyjne o charakterze trzebieży wczesnych (A), trzebieży późnych (B) oraz cięcia rębne (C). Drzewa do usunięcia wyznaczone zostały przez pracowników ALP. Najważniejsze cechy obiektów badań zestawiono w tab. 1. Prace zrębowe wykonano jesienią, w październiku i listopadzie, w okresie bez opadów atmosferycznych. Pozyskanie surowca drzewnego odbyło się w systemie drewna długiego. Ścinka i okrzesywanie wykonane zostały przez pilarzy. Zrywka całych dłużyc odbyła się w sposób półpodwieszony za pomocą ciągnika typu skider, model LKT 80. Podstawowe charakterystyki zastosowanego środka zrywkowego zestawiono w tabeli 2. Obsługę ciągnika stanowiło dwóch robotników kierowca oraz pomocnik zajmujący się rozciąganiem liny, zaczepianiem ładunku w drzewostanie oraz odczepianiem na składnicy. Szlaków zrywkowych drugiego rzędu, w drzewostanie, nie wyznaczono. W związku z tym ciągnik zjeżdżał z linii oddziałowych pełniących funkcje szlaków zrywkowych w głąb drzewostanu, wykorzystując jego naturalne luki i przerzedzenia. W każdym z trzech drzewostanów w miejscu reprezentatywnym założono kwadratową powierzchnię próbną o wymiarach 50 m 50 m (0,25 ha). Na obszar ten została naniesiona siatka kwadratów o boku 10 m 10 m, której węzły zastabilizowano palika-
3 Wpływ zrywki drewna z użyciem ciągników typu skider na uszkodzenia gleby 37 Tab. 1. Podstawowe cechy drzewostanów, w których wykonano badania Tab. 1. Basic features of the researched stands Symbol drzewostanu A B C zabieg TWP TPP Rb IVd Skład / wiek 6 Bk 30 1 Jd 30 3 Bk 50 5 Bk 80 2 Jd Bk 60 4 Bk Jd 85 3 Bk 85 Zadrzewienie 0,7 1,3 0,3 GTD Jd-Bk Jd-Bk Jd-Bk Zasobność [m 3 /ha] TSL LGśw LGśw LGśw Bonitacja I I I/II Średnia pierśnica [cm] Gleba Brunatna kwaśna, glina piaszysta Brunatna wyługowana, pył ilasty Brunatna rdzawa, piasek gliniasty Teren Góry niskie, stok spadzisty 13-17º Góry niskie, stok spadzisty 13-17º Góry niskie, stok spadzisty 13-17º Tab. 2. Parametry techniczne ciągnika LKT 80 Tab. 2. Technical parameters of LKT 80 tractor Typ, model skider linowy LKT 80 Wyszczególnienie Silnik Zetor 8001 Moc [kw] 60 Wciągarka typ, siła uciągu [kn] jednobębnowa, 59 Lina zbiorcza długość [m] / średnica [mm] 77 / 14 Wymiary długość/ szerokość/ wysokość [mm] 5300/2230/2580 Masa [kg] 6400 Opony 16,9/ PR mi. Uzyskano w ten sposób 25 jednoarowych pól pomiarowych. Powierzchnia próbna była zlokalizowana w drzewostanie w ten sposób, żeby jeden z jej boków przylegał do linii oddziałowej. W celu określenia wpływu dystansu zrywki, rozumianego jako odległość od linii oddziałowej, na rozmiar uszkodzeń wierzchnich warstw gleby w ramach powierzchni próbnych wyróżniono pasy pomiarowe. Do każdego pasa zaliczono 5 sąsiadujących z sobą pól pomiarowych, równoległych do linii oddziałowej. Uzyskano w ten sposób na każdej powierzchni próbnej 5 pasów pomiarowych. Zostały one ponumero-
4 38 Dariusz Kulak, Arkadiusz Stańczykiewicz, Grzegorz Szewczyk, Paweł Kobiałka wane w ten sposób, że numerem 1 oznaczono pas przyległy do linii oddziałowej, a numerem 5 najbardziej od niej odległy. Na wszystkich polach pomiarowych wykonano pomiary widocznych naruszeń gleby, określając za pomocą taśmy z dokładnością do 0,01 m ich długość, głębokość oraz szerokość mierzoną co 2 m. Głębokość mierzono w stosunku do pierwotnego poziomu gruntu, który ustalano za pomocą drewnianej łaty. Uszkodzenia wierzchnich warstw gleby klasyfikowano w trakcie pomiaru na dwie kategorie: bruzdy powstałe na skutek zdzierania pokrywy glebowej przez ładunek drewna oraz koleiny wyżłobione w gruncie przez koła ciągnika. Przyjęto przy tym za Suwałą [1999], że wszystkie stwierdzone naruszenia wierzchnich warstw gleby mają prostokątny przekrój poprzeczny. W ramach prac terenowych na powierzchniach próbnych zmierzono pierśnice i wysokości drzew pozostałych po zabiegu, a na podstawie wyników obliczono później ich miąższość. Określono również masę surowca drzewnego pozyskanego w czasie przeprowadzonych zabiegów. W tym celu na składnicy przyzrębowej zmierzono długości i średnice w połowie długości dłużyc zerwanych z powierzchni badawczych. Porównania uszkodzeń wierzchniej warstwy gleby powstałych w wyniku analizowanych procesów technologicznych dokonano, wykorzystując m.in. wskaźnik opracowany przez Suwałę [1999], obliczony według wzoru: Ug = G ko + G bp + 2 G bg + G kp (1) gdzie: Ug syntetyczny wskaźnik uszkodzeń wierzchniej warstwy gleby, G ko udział procentowy objętości kolein w warstwie gleby o grubości 10 cm, G bp udział procentowy objętości płytkich bruzd o średniej głębokości do 5 cm, w warstwie gleby o grubości 10 cm, G bg udział procentowy objętości głębokich bruzd o średniej głębokości powyżej 5 cm, w warstwie gleby o grubości 10 cm, G kp udział procentowy objętości odcisków (śladów) kopyt w warstwie gleby o grubości 10 cm, obliczony na podstawie empirycznego wzoru. Wartości wskaźników Ug obliczono dla całych powierzchni próbnych, jak również dla poszczególnych pól pomiarowych. Uzyskane dane poddano obróbce statystycznej za pomocą programu Statistica 9.0 PL [StatSoft, Inc. 2009]. Wyniki i dyskusja W analizowanych drzewostanach przeprowadzono zabiegi o odrębnym charakterze, pozyskane drzewa różniły się więc zarówno liczebnością, jak i miąższością. Z powierzchni próbnej A, na której wykonano trzebież wczesną, usunięto 24 drzewa o średniej miąższości 0,71 m 3, z powierzchni B z trzebieżą późną 39 drzew o średniej miąższości 0,76 m 3, zaś z powierzchni C, działki z cięciami rębnymi IVd, wycięto 14 drzew
5 Wpływ zrywki drewna z użyciem ciągników typu skider na uszkodzenia gleby 39 Ryc. 1. Intensywność wykonanych zabiegów odsetek usuniętej masy drzewnej Fig. 1. The intensity of interventions percentage of removed tree mass Ryc. 2. Intensywność wykonanych zabiegów ilość pozyskanej masy drzewnej Fig. 2. The intensity of interventions amount of harvested tree mass o średniej miąższości 3,95 m 3. Miąższościową intensywność wykonanych zabiegów przedstawiono na ryc. 1, zaś liczbę pozyskanych metrów sześciennych surowca drzewnego w przeliczeniu na 1 ha powierzchni leśnej na ryc. 2. Największą intensywnością, ponad 40%, cechowały się cięcia o charakterze rębnym. Wynikało to z tego, że w analizowanym fragmencie drzewostanu zastosowana rębnia IVd miała charakter cięć gniazdowych, co wiązało się z większą koncentracją cięć. W obydwu zabiegach trzebieżowych intensywność cięć była podobna i wynosiła 18-23% miąższości drzewostanów.
6 40 Dariusz Kulak, Arkadiusz Stańczykiewicz, Grzegorz Szewczyk, Paweł Kobiałka Ryc. 3. Powierzchnia uszkodzonej gleby Fig. 3. Area of disturbed soil Ilość pozyskanego surowca drzewnego w przeliczeniu na 1 ha rosła wraz z wiekiem drzewostanu, od trzebieży wczesnych, przez późne, aż po cięcia rębne. Znaczne wartości wyliczonej miąższości drzew pozyskanych w cięciach trzebieżowych obydwu kategorii wynikały najprawdopodobniej z usuwania w tych zabiegach również znacznie starszych, ponadstuetnich przestojów. Powierzchnię stwierdzonych uszkodzeń wraz z rozbiciem na wyróżnione formy naruszeń wierzchnich warstw gleby dla poszczególnych powierzchni i zabiegów zestawiono na ryc. 3. Przeprowadzone zabiegi pozyskaniowe i zrywka półpodwieszona dłużyc spowodowały stosunkowo niewielkie naruszenia wierzchniej warstwy gleby, nieprzekraczające 4% powierzchni zrębów. Największy udział uszkodzonej gleby stwierdzono w trzebieżach wczesnych, blisko 3,8%, niewiele mniejszy, 3,6%, w trzebieżach późnych. Najmniejsze uszkodzenia stwierdzono w drzewostanie rębnym, wyniosły one niewiele ponad 2,5%. Wcześniejsze badania wykonane w drzewostanach rębnych, gdzie zrywka wykonywana była za pomocą skidera LKT 80 wykazały, że uszkodzeniu może ulec znaczna powierzchnia zrębu, do 18% [Kulak, Barszcz 2008]. W warunkach gór słowackich Messingerowa [1994] stwierdziła, że ciągnik LKT powoduje zniszczenia na około 9% powierzchni. Są także doniesienia świadczące, że półpodwieszona zrywka za pomocą skiderów może powodować znacznie mniejsze uszkodzenia gleby. W trzebieżach późnych drzewostanów sosnowych według Suwały [1995] zrywka wykonywana w ten sposób powoduje zakłócenia gleby na około 5,5% powierzchni, zaś według Portera [1997] na 4,2%. Wyniki te są już zbliżone do uzyskanych w niniejszej pracy. W przeprowadzonym doświadczeniu nie uwzględniano szkód powstałych na liniach oddziałowych, pełniących również funkcję szlaków, gdyż powierzchnie badawcze założono w ich pobliżu. Fakt ten zapewne również wpłynął na stosunkowo niewielki udział powierzchniowy powstałych uszkodzeń. Na wszystkich powierzchniach badawczych stwierdzono uszkodze-
7 Wpływ zrywki drewna z użyciem ciągników typu skider na uszkodzenia gleby 41 Ryc. 4. Syntetyczny wskaźnik uszkodzeń wierzchniej warstwy gleby Fig. 4. Synthetic index of the upper soil layer disturbance nia w postaci kolein. W trzebieżach późnych zajmowały one nawet większą powierzchnię niż bruzdy. Świadczy to, że operator skidera zjeżdżał z linii oddziałowych w głąb drzewostanu, czego w zasadzie nie przewiduje technologia zrywki drewna tym ciągnikiem. W drzewostanie powinna być rozciągana wyłącznie lina zbiorcza, a zaczepione dłużyce dociągane do maszyny za pomocą wciągarki. Bez dokładnych badań nie sposób jednak przewidzieć, jak taki sposób pracy wpłynął na wielkość szkód. Uzyskane wartości syntetycznych wskaźników uszkodzeń wierzchniej warstwy gleby Ug, których konstrukcja uwzględnia również głębokość uszkodzeń, bruzd i kolein, charakteryzujących założone powierzchnie próbne, zestawiono na ryc. 4. Największą wartość wskaźnika Ug, 6%, stwierdzono na powierzchni, na której wykonano trzebież wczesną, blisko 5% na powierzchni trzebieży późnej i niewiele ponad 4% w drzewostanie rębnym. Uzyskane w trzebieżach wartości wskaźników uszkodzeń Ug wydają się zbliżone do podawanych w literaturze. Przykładowo Suwała [2004] podaje, że w drzewostanach trzebieżowych, przy półpodwieszonym sposobie zrywki drewna długiego za pomocą ciągnika z wciągarką, wskaźnik Ug wyniósł 6,1%, a w trzebieżach późnych drzewostanów sosnowych przy zrywce za pomocą ciągników typu skider 3,8-4,5%, w zależności od odstępów pomiędzy szlakami. Na powierzchni C, w drzewostanie rębnym, uzyskano wskaźnik Ug o wartości stosunkowo niskiej. W niżowych drzewostanach z przewagą buka, przy zastosowaniu rębni złożonych dla technologii ze zrywką za pomocą skidera Timberjack, Suwała [2003] określił wartość wskaźnika Ug na około 8%. Na uwagę zasługuje fakt, że w najmłodszym drzewostanie stwierdzono największą wartość wskaźnika Ug, a w najstarszym drzewostanie rębnym najmniejszą. Mogło to być związane ze specyfiką wykonawstwa prac pozyskaniowych w warunkach górskich. Badania Rzadkowskiego [1999] zlokalizowane w górskich drzewostanach trzebieżowych i rębnych wykazały, że w warunkach górskich należy liczyć się z większym udziałem uszkodzonych drzew w cięciach trzebieżowych niż rębnych. Na uzyskane wyniki
8 42 Dariusz Kulak, Arkadiusz Stańczykiewicz, Grzegorz Szewczyk, Paweł Kobiałka Ryc. 5. Statystyki pozycyjne syntetycznych wskaźników uszkodzeń wierzchniej warstwy gleby Ug Fig. 5. Order statistics of synthetic indexes of the upper soil layer disturbances Ug mógł wpłynąć również zastosowany system pozyskiwania drewna. Badania Karaszewskiego i in. [2013] wykazały, że zrywka drewna długiego w drzewostanach różnych klas wieku skutkuje uszkodzeniami drzewostanu o zbliżonych rozmiarach. Wartości wskaźników Ug uzyskanych dla poszczególnych pól pomiarowych poddano analizie zgodności ich rozkładów z rozkładem normalnym za pomocą testu Shapiro- Wilka. Uzyskane wyniki dla trzebieży wczesnych (W=0,841, p=0,017), trzebieży późnych (W=0,914, p=0,049) oraz dla drzewostanu rębnego (W=0,865, p=0,035) wskazują, że na poziomie istotności α=0,05 rozkłady wskaźników Ug nie wykazują zgodności z rozkładem normalnym. Po transformacji logarytmicznej uzyskano jednak rozkłady normalne dla wszystkich powierzchni badawczych: A (W=0,962, p=0,749), B (W=0,934, p=0,134) oraz C (W=0,959, p=0,702). Do oceny istotności różnic wskaźników charakteryzujących porównywane zabiegi zastosowano zatem analizę wariancji, która wykazała (F=1,721, p=0,189), że w badanych drzewostanach rodzaj wykonywanych cięć nie wpłynął istotnie na rozmiar naruszeń gleby. Podstawowe statystyki opisowe wskaźników Ug charakteryzujących poszczególne kategorie użytkowania przedstawiono na ryc. 5. Mediany i zmienność wskaźników Ug mierzone wartościami rozstępów kwartylnych w trzech porównywanych zabiegach rzeczywiście były na zbliżonym poziomie (ryc. 5). Wskazywałoby to, że w analizowanych warunkach samo użycie do zrywki skiderów powoduje szkody glebowe określonego rozmiaru i zmienność warunków wynikająca z wykonywania prac pozyskaniowych w drzewostanach trzech różnych kategorii użytkowania była na tyle mała, że nie wpłynęła istotnie na wartości wskaźników Ug.
9 Wpływ zrywki drewna z użyciem ciągników typu skider na uszkodzenia gleby 43 Ryc. 6. Zależność między wskaźnikami Ug a odległością zrywki (numerem pasa) w trzebieżach wczesnych Fig. 6. Correlation between Ug indexes and skidding distance (number of measurement strip) for early thinning Siłę i charakter zależności pomiędzy wartościami wskaźników Ug oraz numerem pasa pomiarowego, zawierającym informacje o odległości zrywki, zbadano w oparciu o analizę regresji. Wyniki uzyskane dla trzebieży wczesnych przedstawiono na ryc. 6. Współczynnik korelacji określający siłę zależności pomiędzy wartościami wskaźnika Ug i odległością zrywki dla trzebieży wczesnych wskazuje na wysoki (wg klasyfikacji Stanisza [1998]) związek korelacyjny pomiędzy tymi zmiennymi. Uzyskany współczynnik korelacji okazał się również istotny statystycznie (t = -3,60, p = 0,0,002). Dla trzebieży późnych poszukiwanie podobnych zależności nie przyniosło rezultatu, co związane było z występowaniem pól pomiarowych cechujących się znacznymi wartościami wskaźników Ug na pasach 3 i 4 (ryc. 7). Uzyskana prosta regresji wskazuje, że im pas pomiarowy bardziej odległy od linii oddziałowej, tym większe szkody glebowe na nim występują. Wiązać to należy najprawdopodobniej z dużą liczbą kolein stwierdzonych na pasach 3, 4 i 5. Uzyskany współczynnik korelacji okazał się nieistotny statystyczne (t=0,792, p=0,436). Stwierdzić zatem należy, że w tej kategorii użytkowania nie wystąpiły związki odległości zrywki z rozmiarem naruszeń wierzchnich warstw gleby. Związki korelacyjne pomiędzy wartościami wskaźników Ug i numerem pasa pomiarowego w drzewostanie rębnym przedstawiono na ryc. 8.
10 44 Dariusz Kulak, Arkadiusz Stańczykiewicz, Grzegorz Szewczyk, Paweł Kobiałka Ryc. 7. Zależność między wskaźnikami Ug a odległością zrywki (numerem pasa) w trzebieżach późnych Fig. 7. Correlation between Ug indexes and skidding distance (strip number) for late thinning Na pierwszym i drugim pasie pomiarowym wartości wskaźników Ug są wyraźnie większe, niż na pozostałych pasach. Uzyskany współczynnik korelacji r=0,48 jest z pogranicza korelacji przeciętnej i wysokiej i istotny statystycznie (t=-2,629, p=0,015). Udowodnione statystycznie zjawisko powstawania zwiększonych szkód w pobliżu szlaków zrywkowych jest sygnalizowane w literaturze zarówno polskiej [Sowa i in. 2008], jak i zagranicznej [Puettmann i in. 2008], przy czym wiązane jest raczej z technologiami, w których drewno jest dociągane do szlaku za pomocą wciągarek zamontowanych przykładowo na ciągnikach rolniczych lub gąsienicowych [Spinelli i in. 2010]. Stąd też wystąpienie tego typu zależności w analizowanych drzewostanach, w których zrywka wykonana została za pomocą skidera linowego, było bardzo prawdopodobne. Stwierdzenia i wnioski 1. Naruszenia wierzchniej warstwy gleby powstałe w wyniku zrywki drewna w drzewostanach górskich za pomocą skidera nie były duże. W zależności od kategorii użytkowania zawierały się w przedziale 2,5-3,8% powierzchni zrębowej.
11 Wpływ zrywki drewna z użyciem ciągników typu skider na uszkodzenia gleby 45 Ryc. 8. Zależność między wskaźnikami Ug a odległością zrywki (numerem pasa) w drzewostanie rębnym Fig. 8. Correlation between Ug indexes and skidding distance (strip number) for mature stand 2. Na wszystkich powierzchniach występowały nie tylko szkody w postaci bruzd, co jest charakterystyczne dla zrywki z użyciem wciągarki skidera, ale stwierdzono również występowanie kolein, co świadczy o penetracji drzewostanu przez ciągnik. 3. Nie wykazano związków pomiędzy typem wykonanego zabiegu a rozmiarem szkód pozyskaniowych. Wskaźniki uszkodzeń wierzchniej warstwy gleby Ug obliczone dla trzebieży wczesnych, trzebieży późnych i drzewostanu rębnego nieco się różnił; wynosiły 4-6%, lecz nie wykazywały istotnego statystycznie zróżnicowania. 4. W większości analizowanych drzewostanów stwierdzono istotne statystycznie związki korelacyjne pomiędzy wartościami wskaźników uszkodzeń gleby Ug i numerem pasa pomiarowego świadczącego o jego odległości od linii oddziałowej, a tym samym o dystansie zrywki. Wartości wskaźników Ug były największe przy linii oddziałowej i malały w głąb drzewostanu. Literatura Giefing D.F., Bembenek M., Gackowski M., Grzywiński W., Karaszewski Z., Klentak I., Kosak J., Mederski P.S., Siewert S. (2012): Ocena procesów technologicznych pozyskiwania drewna w trzebieżach późnych drzewostanów sosnowych. Metodologia badań. Nauka Przyr. Technol. 6, 3, #59. GUS (2012): Leśnictwo. Informacje i opracowania statystyczne. Warszawa.
12 46 Dariusz Kulak, Arkadiusz Stańczykiewicz, Grzegorz Szewczyk, Paweł Kobiałka Karaszewski Z., Giefing D.F., Mederski P.S., Bembenek M., Dobek A., Stergiadou A. (2013): Uszkodzenia drzewostanu w zależności od metody pozyskiwania drewna ze zrywką ciągnikiem. Leśne Prace Badawcze 74(1): Kulak D., Barszcz A. (2008): Wpływ wybranych środków zrywkowych na uszkodzenia gleby w rębnych drzewostanach bukowo-jodłowych. Sylwan 12: Maksymiak M., Grieger A. (2008): Analiza wydajności półpodwieszonej zrywki drewna na przykładzie maszyn Timberjack 1010 i Valmet Technika Rolnicza Ogrodnicza Leśna (4):2-5. Messingerova V. (1994): Analyza a overenie metod zistovania vplyvu tazbovo-dopravnych technologii na lesnu podu. Acta Fac. For. 36: Porter B. (1997): Techniczne, ekonomiczne i przyrodnicze aspekty zrywki drewna w sosnowych drzewostanach przedrębnych. Rozprawa habilitacyjna. Wyd. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa. Puettmann K.J., D Amato A.W., Arikian M., Zasada J.C. (2008): Spatial impacts of soil disturbance and residual overstory on density and growth of regenerating aspen. Forest Ecology and Management 256(12): Rzadkowski S. (1999): Pozyskiwanie drewna metodą sortymentową w górskich drzewostanach świerkowych. [w:] Mat. Symp. Nauk. Tendencje i problemy mechanizacji prac leśnych w warunkach leśnictwa wielofunkcyjnego. AR Poznań: Sosnowski J. (2003): Zasady proekologicznej zrywki drewna w warunkach gospodarki leśnej w górach. Sylwan 5: Sowa J.M., Kulak D., Szewczyk G. (2008): The influence of the skidding distance on the value of damage done to the surface soil layer in the course of timber harvesting in pine thinnings. [w:] Formec 08, 41 International Symposium in Schmallenberg / Germany. Spinelli R., Lombardini C., Magagnotti N. (2012): Salvaging windthrown trees with animal and machine systems in protected areas. Ecological Engineering 53: Stanisz A. (1998): Przystępny kurs statystyki w oparciu o program STSTISTICA PL na przykładach z medycyny. StatSoft Polska. Kraków. StatSoft, Inc. (2009). STATISTICA (data analysis software system), version Suwała M. (1995): Wpływ wybranych metod i środków pozyskiwania drewna na uszkodzenia nadziemnych części drzew oraz powierzchniowych warstw gleby w późnych trzebieżach drzewostanów sosnowych. Praca habilitacyjna. Prace IBL, A 786: Suwała M. (1999): Uszkodzenia drzew i gleby przy pozyskiwaniu drewna w późnych trzebieżach drzewostanów sosnowych. Prace IBL. A 873:1-86. Suwała M. (2003): Uszkodzenia drzew i gleby przy pozyskiwaniu drewna w wybranych rębniach złożonych na terenach nizinnych. Prace Inst. Bad. Leś., A 1(949): Zarządzenie nr 11A z dnia 11 maja 1999 zmieniające zarządzenie nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia roku w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych. Adres do korespondencji Corresponding address: Katedra Użytkowania Lasu i Drewna Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Al. 29 Listopada 46, Kraków Dariusz Kulak rlkulak@cyf-kr.edu.pl Arkadiusz Stańczykiewicz rlstancz@cyf-kr.edu.pl Grzegorz Szewczyk rlszewcz@cyf-kr.edu.pl
CHARAKTERYSTYKA USZKODZEŃ POWIERZCHNIOWYCH WARSTW GLEBY PODCZAS ZRYWKI DREWNA CIĄGNIKAMI ROLNICZYMI W TRZEBIEŻOWYCH DRZEWOSTANACH SOSNOWYCH
Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 CHARAKTERYSTYKA USZKODZEŃ POWIERZCHNIOWYCH WARSTW GLEBY PODCZAS ZRYWKI DREWNA CIĄGNIKAMI ROLNICZYMI W TRZEBIEŻOWYCH DRZEWOSTANACH SOSNOWYCH Janusz M. Sowa, Dariusz Kulak
Bardziej szczegółowoRogów, 3 września Szlaki Technologiczne
Rogów, 3 września 2015 Szlaki Technologiczne 2 Nadleśnictwo Gidle: Harwestery w Nadleśnictwie Gidle : Tymberjack 1270b Ponsse Beaver Ponsse Ergo 6W Ponsse Ergo 8W fot www.ponsse.com 3 Forwardery w Nadleśnictwie
Bardziej szczegółowoWycena wartości pieniężnej wybranych rębnych drzewostanów sosnowych Nadleśnictwa Nowa Dęba
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Wydział Leśny mgr inż. Lucjan Długosiewicz Wycena wartości pieniężnej wybranych rębnych drzewostanów sosnowych Nadleśnictwa Nowa Dęba Praca wykonana
Bardziej szczegółowoOśrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy. Lasów Państwowych w Bedoniu KATALOG NORM CZASU PRACY PRZY ZRYWCE DREWNA. Bedoń 2015
Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu KATALOG NORM CZASU PRACY PRZY ZRYWCE DREWNA Bedoń 2015 Wprowadzenie do katalogu norm czasu dla prac leśnych wykonywanych przy zrywce drewna 1.
Bardziej szczegółowoAnaliza czasu czynności pomiarowych dłużyc w procesie pozyskiwania drewna pilarkami
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 106 2013 Wł o d z i m i e r z St e m p s k i,
Bardziej szczegółowoAutoreferat. (załącznik 3)
Autoreferat (załącznik 3) 1. Imię i nazwisko: Dariusz Kulak 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe: 2.1. Studia: leśnictwo (1991 1996); dyplom: magister inżynier leśnictwa, Akademia Rolnicza im. Hugona
Bardziej szczegółowoZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 3(2) 2004, 5-11 ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH Jan Banaś Akademia Rolnicza w Krakowie
Bardziej szczegółowoMaszyny i urządzenia w zakresie pozyskania, Zrywki i wywozu drewna
Maszyny i urządzenia w zakresie pozyskania, Zrywki i wywozu drewna Pozyskiwanie drewna Proces produkcyjny związany z wyrębem lasu lub plantacji drzew szybko rosnących, wyróbką i transportem sortymentów
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA CZASU I WYDAJNOŚĆ POZYSKIWANIA I ZRYWKI DREWNA W DRZEWOSTANACH SOSNOWYCH PRZY UŻYCIU HARWARDERA BUFFALO DUAL
Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 STRUKTURA CZASU I WYDAJNOŚĆ POZYSKIWANIA I ZRYWKI DREWNA W DRZEWOSTANACH SOSNOWYCH PRZY UŻYCIU HARWARDERA BUFFALO DUAL Katarzyna Glazar, Hanna Maciejewska Katedra Techniki
Bardziej szczegółowoPRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH
Inżynieria Rolnicza 5(13)/28 PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH Franciszek Molendowski Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie. W
Bardziej szczegółowoZagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów. Sękocin Stary,
Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów Sękocin Stary, 15.02.2016 2 Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Środkowopomorskie Województwo
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE WYBRANYCH TECHNOLOGII POZYSKANIA DREWNA POD WZGLĘDEM WYDAJNOŚCI I KOSZTÓW
Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 PORÓWNANIE WYBRANYCH TECHNOLOGII POZYSKANIA DREWNA POD WZGLĘDEM WYDAJNOŚCI I KOSZTÓW Lucjan Długosiewicz Nadleśnictwo Nowa Dęba Włodzimierz Grzebieniowski Zakład Usługowo-Produkcyjny
Bardziej szczegółowoANALIZA WYDAJNOŚCI PRACY PRZY MASZYNOWYM POZYSKANIU DREWNA NA PRZYKŁADZIE HARWESTERA VALMET I FORWARDERA VALMET 840.2
Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 ANALIZA WYDAJNOŚCI PRACY PRZY MASZYNOWYM POZYSKANIU DREWNA NA PRZYKŁADZIE HARWESTERA VALMET 901.3 I FORWARDERA VALMET 840.2 Michał Maksymiak, Andrzej Grieger Instytut Inżynierii
Bardziej szczegółowoUszkodzenia drzew w nizinnych drzewostanach świerkowych podczas zabiegu trzebieży późnej
sylwan 157 (12): 892 898, 2013 Mariusz Bembenek, Dieter F. Giefing, Zbigniew Karaszewski, Piotr S. Mederski, Anna Szczepańska-Álvarez Uszkodzenia drzew w nizinnych drzewostanach świerkowych podczas zabiegu
Bardziej szczegółowodawniej Tom
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 104 2013 Wpływ systemów wynagradzania na koszty
Bardziej szczegółowoBIOMASA LEŚNA JAKO ŹRÓDŁO BIOENERGII I ISTOTNY SKŁADNIK EKOSYSTEMU LEŚNEGO
Instytut Badawczy Leśnictwa 17-18 czerwca 2015 BIOMASA LEŚNA JAKO ŹRÓDŁO BIOENERGII I ISTOTNY SKŁADNIK EKOSYSTEMU LEŚNEGO ROMAN GORNOWICZ STANISŁAW GAŁĄZKA ROBERT KUŹMIŃSKI HANNA KWAŚNA ANDRZEJ ŁABĘDZKI
Bardziej szczegółowoWartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Leśny Zakład Urządzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leśnictwa Wartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.
Bardziej szczegółowoGOSPODARCZO-TECHNICZNE UWARUNKOWANIA PROCESU PROJEKTOWANIA SZLAKÓW ZRYWKOWYCH W LASACH GÓRSKICH
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr I/1/2017, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 85 99 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi DOI: http://dx.medra.org/10.14597/infraeco.2017.1.1.007
Bardziej szczegółowoNauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Leśnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2012 Tom 6 Zeszyt 3 GRZEGORZ SZEWCZYK Katedra Użytkowania
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJ CY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2016 KRYTERIA OCENIANIA
Uk ad graficzny CKE 2016 EGZAMIN POTWIERDZAJ CY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2016 KRYTERIA OCENIANIA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: U ytkowanie
Bardziej szczegółowo* w przypadku braku numeru PESEL seria i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Użytkowanie zasobów leśnych Oznaczenie kwalifikacji: R.14 Wersja arkusza: X R.14-X-18.01
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PISEMNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Użytkowanie zasobów leśnych Oznaczenie kwalifikacji: R.14 Wersja arkusza: X R.14-X-18.01
Bardziej szczegółowoRENTOWNOŚĆ ZABIEGÓW TRZEBIEŻOWYCH W DRZEWOSTANACH LIŚCIASTYCH NA PRZYKŁADZIE NADLEŚNICTWA GRYFINO
Ankudo-Jankowska Anna, Glura Jakub Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Ankudo Leszek, Kowalczyk Hubert Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie RENTOWNOŚĆ ZABIEGÓW
Bardziej szczegółowoZbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???
Bardziej szczegółowoUszkodzenia drzew w następstwie trzebieży wczesnych w nizinnych drzewostanach świerkowych
sylwan 157 (10): 747 753, 2013 Mariusz Bembenek, Dieter F. Giefing, Zbigniew Karaszewski, Piotr S. Mederski, Anna Szczepańska-Álvarez Uszkodzenia drzew w następstwie trzebieży wczesnych w nizinnych drzewostanach
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania planu urządzenia
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWU DŁUGOŚCI DNIA ROBOCZEGO NA WYNIKI EKONOMICZNE PRACY MASZYN LEŚNYCH
Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 ANALIZA WPŁYWU DŁUGOŚCI DNIA ROBOCZEGO NA WYNIKI EKONOMICZNE PRACY MASZYN LEŚNYCH Tomasz Nurek Katedra Maszyn Rolniczych i Leśnych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Bardziej szczegółowoOcena jakości ujęć wody zlokalizowanych w terenach leśnych zarządzanych przez Nadleśnictwo Myślenice
Ocena jakości ujęć wody zlokalizowanych w terenach leśnych zarządzanych przez Nadleśnictwo Myślenice Quality Assessment of the water intakes located in forest areas managed by the Myslenice Forest District
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE
STATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE 1 W trakcie badania obliczono wartości średniej (15,4), mediany (13,6) oraz dominanty (10,0). Określ typ asymetrii rozkładu. 2 Wymień 3 cechy rozkładu Gauss
Bardziej szczegółowoNauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Leśnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2012 Tom 6 Zeszyt 3 KRZYSZTOF LESZCZYŃSKI, ARKADIUSZ
Bardziej szczegółowoPielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze
Zimowa Szkoła Leśna IBL 18-20.03.2014 Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze Tadeusz Andrzejczyk SGGW Plan referatu CEL I ZAKRES PIELĘGNOWANIA LASU WARUNKI RACJONALNEJ PIELĘGNACJI DRZEWOSTANÓW
Bardziej szczegółowoNauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie 2014 Tom 8 Zeszyt 1 ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net #5 Dział: Leśnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu DARIUSZ KULAK, GRZEGORZ SZEWCZYK,
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU WYDZIAŁ LEŚNY JAKUB JAKUBOWSKI NAKŁADY PRACY, ENERGII I EMISJE DWUTLENKU WĘGLA W PRACACH LEŚNYCH REALIZOWANYCH W DRZEWOSTANACH SOSNOWYCH ENERGY AND LABOUR CONSUMPTION,
Bardziej szczegółowoZakład Urządzania Lasu. Taksacja inwentaryzacja zapasu
Zakład Urządzania Lasu Taksacja inwentaryzacja zapasu prace inwentaryzacyjne Wg instrukcji UL 2003 i 2011 Zakład Urządzania Lasu Na najbliższych ćwiczeniach Kolokwium nr 1 PUL, mapy, podział powierzchniowy
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK 3 AUTOREFERAT
ZAŁĄCZNIK 3 AUTOREFERAT 1. Imię i nazwisko - Arkadiusz Stańczykiewicz 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe 2.1. Studia: leśnictwo (1992-1997); dyplom: magister inżynier leśnictwa, Akademia Rolnicza im.
Bardziej szczegółowoKATEGORIE I ILOŚĆ USZKODZEŃ DRZEW PRZY PRACACH POZYSKANIOWYCH
I N Ż YNIERIA R OLNICZA A GRICULTURAL E NGINEERING 2013: Z. 3(146) T.2 S. 225-234 ISSN 1429-7264 Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej http://www.ptir.org KATEGORIE I ILOŚĆ USZKODZEŃ DRZEW PRZY PRACACH
Bardziej szczegółowoPlanowanie gospodarki przyszłej. Określenie rozmiaru użytkowania. ETAT użytków rębnych
Planowanie gospodarki przyszłej Określenie rozmiaru użytkowania ETAT użytków rębnych Planowanie Za tydzień: Kolokwium nr 2 Podział na gospodarstwa Tabele klas wieku Wieki dojrzałości i kolej rębu Etaty
Bardziej szczegółowoLeśnictwo w Gospodarce Przestrzennej
Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Warstwy drzewostanów Fazy rozwojowe w procesie produkcji podstawowej Zabiegi pielęgnacyjne Dojrzałość drzewostanów
Bardziej szczegółowoDr hab. Janusz Kocel, prof. nadzw. IBL Sękocin Stary, dnia 19 września 2015 r. Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym
Dr hab. Janusz Kocel, prof. nadzw. IBL Sękocin Stary, dnia 19 września 2015 r. Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym Recenzja rozprawy doktorskiej mgr. inż. Tomasza Wrzalika pt. Wpływ sposobu
Bardziej szczegółowoOCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 9(134)/2011 OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Krzysztof Kapela, Szymon Czarnocki Katedra Ogólnej Uprawy Roli, Roślin i Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoW TRZEBIEZACH DRZEWOSTANOW GORSKICH
PRACE INSTYTUTU BADA WCZEGO LEŚNICTWA, Seria A 2001/1 Nr 911 Marian Suw ALA, Stanisław RzADKOWSKI Instytut Badawczy Leśnictwa Zakład Użytkowania Lasu Sękocin-Las, 05-090 Raszyn e-mail: m.suwala@ibles.waw.pl
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoOCENA ZMIAN WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI PODŁOŻY LEŚNYCH PRZY RÓŻNYCH METODACH ZRYWKI DREWNA
Inżynieria Rolnicza 8(133)/2011 OCENA ZMIAN WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI PODŁOŻY LEŚNYCH PRZY RÓŻNYCH METODACH ZRYWKI DREWNA Anna Cudzik, Włodzimierz Białczyk, Jarosław Czarnecki, Marek Brennensthul Uniwersytet
Bardziej szczegółowoProcesy przeżywania i ubywania drzew w różnowiekowych lasach zagospodarowanych i chronionych
Procesy przeżywania i ubywania drzew w różnowiekowych lasach zagospodarowanych i chronionych Jan Banaś, Stanisław Zięba, Robert Zygmunt, Leszek Bujoczek ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. W pracy przedstawiono
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Użytkowanie zasobów leśnych Oznaczenie kwalifikacji: R.14 Numer zadania: 01 Wypełnia
Bardziej szczegółowoBiuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu
Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Bożydar Neroj 27 kwietnia 2011r. 1 Zasady wykonywania wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Instrukcja
Bardziej szczegółowoEkonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu
Ekonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Adam Kaliszewski Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej,
Bardziej szczegółowoModelowanie wzrostu drzew i drzewostanów
Modelowanie wzrostu drzew i drzewostanów Zajęcia specjalizacyjne i fakultet Dr hab. Michal Zasada Samodzielny Zakład Dendrometrii i Nauki o Produkcyjności Lasu Wydział Leśny SGGW w Warszawie Stacjonarne
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ EKSPLOATACJI ZESTAWU MASZYN SAMOJEZDNYCH DO POZYSKIWANIA DREWNA NA PRZYKŁADZIE NADLEŚNICTWA GIDLE
Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 EFEKTYWNOŚĆ EKSPLOATACJI ZESTAWU MASZYN SAMOJEZDNYCH DO POZYSKIWANIA DREWNA NA PRZYKŁADZIE NADLEŚNICTWA GIDLE Katarzyna Łyp, Witold Zychowicz Katedra Maszyn Rolniczych i
Bardziej szczegółowoWnioski dla praktyki i gospodarki leśnej
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej Grzegorz Neubauer, Tomasz Chodkiewicz, Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Tomasz Wilk, Zbigniew Borowski Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015
Bardziej szczegółowoWPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoMetody badań terenowych i zebrane dane
Metody badań terenowych i zebrane dane Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski Tomasz Chodkiewicz Zadanie realizowane w ramach
Bardziej szczegółowoInżynieria Rolnicza 3(121)/2010
Inżynieria Rolnicza 3(121)/2010 METODA OCENY NOWOCZESNOŚCI TECHNICZNO- -KONSTRUKCYJNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH WYKORZYSTUJĄCA SZTUCZNE SIECI NEURONOWE. CZ. III: PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA METODY Sławomir Francik
Bardziej szczegółowoZakład Urządzania Lasu. Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa
Zakład Urządzania Lasu Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa Podstawowym materialnym produktem gospodarstwa leśnego jest drewno
Bardziej szczegółowoBADANIA WYSOKOWYDAJNYCH MASZYN DO POZYSKIWANIA DREWNA PROWADZONE W ZAKŁADZIE MECHANIZACJI LEŚNICTWA SGGW
Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 BADANIA WYSOKOWYDAJNYCH MASZYN DO POZYSKIWANIA DREWNA PROWADZONE W ZAKŁADZIE MECHANIZACJI LEŚNICTWA SGGW Jerzy Więsik Zakład Mechanizacji Leśnictwa, Szkoła Główna Gospodarstwa
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW
IDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW MONITORINGU LASÓW Z LAT 2000-2014 Paweł Lech Jadwiga Małachowska Robert Hildebrand Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI POZYSKANIA BIOMASY DRZEWNEJ DO CELÓW ENERGETYCZNYCH W SADOWNICTWIE I LEŚNICTWIE
MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA BIOMASY DRZEWNEJ DO CELÓW ENERGETYCZNYCH W SADOWNICTWIE I LEŚNICTWIE Dr inż. Stanisław Parzych, Dr inż. Agnieszka Mandziuk Wydział Leśny SGGW w Warszawie Mgr inż. Sebastian Dawidowski
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja zasobów drzewnych
Inwentaryzacja zasobów drzewnych Metody inwentaryzacji zapasu. Charakterystyka metody reprezentacyjnej. Przypomnienie Metody inwentaryzacji: - pomiarowa - szacunkowa - pomiarowo-szacunkowa - reprezentacyjna
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Bardziej szczegółowoWartość wiązanego węgla w drzewostanach sosnowych
Wartość wiązanego węgla w drzewostanach sosnowych Emilia Wysocka-Fijorek Stanisław Zając Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa Tło historyczne podjęci badań 1. Temat badawczy
Bardziej szczegółowoKatedra Łowiectwa i Ochrony Lasu, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
LOGO Wpływ podszytu bukowego (Fagus sylvatica L.) na chemizm opadu podkoronowego w monokulturach sosnowych (Pinus sylvestris L.) na gruntach porolnych w Nadleśnictwie Tuczno Influence of beach undergrowth
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZRYWKI DREWNA NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-MECHANICZNE GLEBY LEŚNEJ
Inżynieria Rolnicza 1(110)/2009 WPŁYW ZRYWKI DREWNA NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-MECHANICZNE GLEBY LEŚNEJ Jacek Pisarski, Marek Śnieg, Jan Jurga Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie,
Bardziej szczegółowoPodstawy produkcji leśnej
Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Podstawy produkcji leśnej Co Kiedy Gdzie można pozyskać w lasach? Warstwy i fazy rozwojowe Zabiegi pielęgnacyjne Rębnie Systemizacja budowy lasu i
Bardziej szczegółowoStan obecny oraz prognozy rozwoju i użytkowania zasobów leśnych w Polsce
IV SESJA ZIMOWEJ SZKOŁY LEŚNEJ PRZY IBL Przyrodnicze i gospodarcze aspekty produkcji oraz wykorzystania drewna - stan obecny i prognoza Stan obecny oraz prognozy rozwoju i użytkowania zasobów leśnych w
Bardziej szczegółowoPrognozowanie pozyskania drewna w lasach górskich przy uwzględnieniu różnych metod regulacji
Jaszowiec 27 28 lut 2014 r. Prognozowanie pozyskania drewna w lasach górskich przy uwzględnieniu różnych metod regulacji Adam Konieczny TAKSUS IT Warszawa Janusz Bańkowski BULiGL Oddział w Brzegu 1 Geneza
Bardziej szczegółowoWykorzystanie teledetekcji satelitarnej przy opracowaniu mapy przestrzennego rozkładu biomasy leśnej Polski
Wykorzystanie teledetekcji satelitarnej przy opracowaniu mapy przestrzennego rozkładu biomasy leśnej Polski Agata Hościło 1, Aneta Lewandowska 1, Dariusz Ziółkowski 1, Krzysztof Stereńczak 2 1 Centrum
Bardziej szczegółowoOCENA ENERGETYCZNYCH PARAMETRÓW WSPÓŁPRACY UKŁADU KOŁO NAPĘDOWE-DROGA LEŚNA
Inżynieria Rolnicza 1(119)/21 OCENA ENERGETYCZNYCH PARAMETRÓW WSPÓŁPRACY UKŁADU KOŁO NAPĘDOWE-DROGA LEŚNA Włodzimierz Białczyk, Anna Cudzik, Jarosław Czarnecki, Dominik Moś Instytut Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoINDIANIE, KTÓRZY NIE POZOSTAWIAJĄ ŚLADÓW W LESIE
Firma ENTRACON skupia się na produkcji, sprzedaży, obsłudze i rozwoju małych i średniej wielkości ekologicznych maszyn leśnych, z możliwością wykorzystania jako wielooperacyjne maszyny dla gospodarki leśnej.
Bardziej szczegółowoWpływ obciążenia i liczby przejazdów ciągników zrywkowych na zmianę zwięzłości wybranych gleb leśnych
Mariusz Kormanek, Maria Walczyk, Józef Walczyk sylwan nr 10: 48 55, 2008 Wpływ obciążenia i liczby przejazdów ciągników zrywkowych na zmianę zwięzłości wybranych gleb leśnych The effect of load and number
Bardziej szczegółowoWyniki optymalizacji użytkowania rębnego
Wyniki optymalizacji użytkowania rębnego Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek Prof. dr hab. Stanisław Zając Sękocin Stary, 20.09.2018 r. Podstawowe problemy Kiedy? Terminy zabiegów (cięcia pielęgnacyjne) Długość
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja zasobów drzewnych w IV rewizji urządzania lasu
Inwentaryzacja zasobów drzewnych w IV rewizji urządzania lasu - ogólnie Obecnie obowiązuje statystyczna metoda reprezentacyjnego pomiaru miąższości w obrębie leśnym. Metoda reprezentacyjna oznacza, iż
Bardziej szczegółowoInstytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl LIFE+ ForBioSensing PL: Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych - prace terenowe Dr hab. inż.
Bardziej szczegółowoRozdział V. Krzysztof Lysik Nadleśnictwo Świerklaniec. Wstęp
Krzysztof Lysik Nadleśnictwo Świerklaniec Rozdział V Analiza kosztów i wybranych wskaźników ekonomicznych dla nadleśnictw gospodarujących w terenach górskich i będących pod wpływem imisji przemysłowych
Bardziej szczegółowoRegresja i Korelacja
Regresja i Korelacja Regresja i Korelacja W przyrodzie często obserwujemy związek między kilkoma cechami, np.: drzewa grubsze są z reguły wyższe, drewno iglaste o węższych słojach ma większą gęstość, impregnowane
Bardziej szczegółowoPrognozy pozyskania drewna w Polsce w perspektywie 20 lat oraz możliwości ich wykorzystania do szacowania zasobów drewna na cele energetyczne
Konferencja naukowo-techniczna pt.: Możliwości oraz uwarunkowania podaży drewna do celów energetycznych Instytut Badawczy Leśnictwa Prognozy pozyskania drewna w Polsce w perspektywie 20 lat oraz możliwości
Bardziej szczegółowoStrukturalne właściwości drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w zależności od strony świata wstępne wyniki badań
Strukturalne właściwości drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w zależności od strony świata wstępne wyniki badań Paulina Rola, Paweł Staniszewski, Robert Tomusiak, Paweł Sekrecki, Natalia Wysocka
Bardziej szczegółowoMETODA WARTOŚCIOWANIA PARAMETRÓW PROCESU PLANOWEGO OBSŁUGIWANIA TECHNICZNEGO MASZYN ROLNICZYCH
Inżynieria Rolnicza 7(125)/2010 METODA WARTOŚCIOWANIA PARAMETRÓW PROCESU PLANOWEGO OBSŁUGIWANIA TECHNICZNEGO MASZYN ROLNICZYCH Zenon Grześ Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Bardziej szczegółowoPopulacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część
Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część populacji, którą podaje się badaniu statystycznemu
Bardziej szczegółowoWYPOSAŻENIE TECHNICZNE WYBRANYCH GOSPODARSTW ROLNYCH KORZYSTAJĄCYCH Z FUNDUSZY UNII EUROPEJSKIEJ
Inżynieria Rolnicza 1(126)/2011 WYPOSAŻENIE TECHNICZNE WYBRANYCH GOSPODARSTW ROLNYCH KORZYSTAJĄCYCH Z FUNDUSZY UNII EUROPEJSKIEJ Zbigniew Wasąg Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Biłgoraju Streszczenie.
Bardziej szczegółowoWPŁYW AKTUALIZACJI NIEKTÓRYCH WSKAŹNIKÓW EKSPLOATACYJNO-EKONOMICZNYCH NA KOSZTY EKSPLOATACJI CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH NOWEJ GENERACJI
Inżynieria Rolnicza 2(100)/2008 WPŁYW AKTUALIZACJI NIEKTÓRYCH WSKAŹNIKÓW EKSPLOATACYJNO-EKONOMICZNYCH NA KOSZTY EKSPLOATACJI CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH NOWEJ GENERACJI Zenon Grześ Instytut Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoZNOWELIZOWANE ZASADY SPORZĄDZANIA SZACUNKU BRAKARSKIEGO DRZEW NA PNIU
ZAŁĄCZNIK NR 1 do zarządzenia nr 24 dyrektora generalnego Lasów Państwowych z 30 marca 2009 r. ZNOWELIZOWANE ZASADY SPORZĄDZANIA SZACUNKU BRAKARSKIEGO DRZEW NA PNIU I. ZASADY OGÓLNE Niezależnie od sposobu
Bardziej szczegółowoWSKAŹNIKI CHARAKTERYZUJĄCE PRZYDATNOŚĆ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH DO PRACY W TERENACH GÓRSKICH
Inżynieria Rolnicza 9(107)/2008 WSKAŹNIKI CHARAKTERYZUJĄCE PRZYDATNOŚĆ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH DO PRACY W TERENACH GÓRSKICH Sławomir Francik, Zbigniew Ślipek, Tomasz Hebda, Tadeusz Greczek Katedra Inżynierii
Bardziej szczegółowoModel zużycia paliwa przy pozyskaniu drewna sosnowego
sylwan 156 (3): 218 224, 2012 Model zużycia paliwa przy pozyskaniu drewna sosnowego Model of fuel consumption during harvesting of pine wood ABSTRACT Kusiak W., Moliński K., Walkowiak R. 2012. Model zużycia
Bardziej szczegółowoOKRESY UŻYTKOWANIA I WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW ENERGETYCZNYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 7(95)/2007 OKRESY UŻYTKOWANIA I WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW ENERGETYCZNYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Edmund Lorencowicz Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoPraktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin. Liczba godzin Szczegółowe efekty kształcenia
Załącznik nr 2B do umowy w sprawie praktycznej nauki zawodu Program praktyk zawodowych w klasie I w roku szkolnym 2016/2017 Praktyka wiosenna z hodowli i ochrony lasu 40 godzin Lp. Tematyka Liczba godzin
Bardziej szczegółowoDział I HODOWLA LASU
Załącznik nr 12 do SIWZ Wykonywanie usług z zakresu gospodarki leśnej na terenie Nadleśnictwa Trzebież w 2016. r.ii przetarg Procedura odbioru prac z zakresu usług leśnych Dział I HODOWLA LASU I.1. Melioracje
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PISEMNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2016 Nazwa kwalifikacji: Użytkowanie zasobów leśnych Oznaczenie kwalifikacji: R.14 Wersja arkusza: X R.14-X-17.06
Bardziej szczegółowoOCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCI MROŻONEK ZA POMOCĄ AKWIZYCJI OBRAZU
Inżynieria Rolnicza 4(129)/2011 OCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCI MROŻONEK ZA POMOCĄ AKWIZYCJI OBRAZU Katarzyna Szwedziak, Dominika Matuszek Katedra Techniki Rolniczej i Leśnej, Politechnika Opolska Streszczenie:
Bardziej szczegółowoDAMAGES TO THE SURFACE LAYER OF SOIL DURING TIMBER HARVESTING USING THE EQUIPMENT AGGREGATED WITH FARM TRACTORS *
ACTA SCIENTIARUM POLONORUM Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 11(2) 2012, 15-25 DAMAGES TO THE SURFACE LAYER OF SOIL DURING TIMBER HARVESTING USING THE EQUIPMENT AGGREGATED WITH FARM TRACTORS * Dariusz
Bardziej szczegółowoLogistyka - nauka. Polski sektor TSL w latach Diagnoza stanu
Adiunkt/dr Joanna Brózda Akademia Morska w Szczecinie, Wydział Inżynieryjno-Ekonomiczny Transportu, Instytut Zarządzania Transportem, Zakład Organizacji i Zarządzania Polski sektor TSL w latach 2007-2012.
Bardziej szczegółowoWaloryzacja a wycena funkcji lasu
Waloryzacja a wycena funkcji lasu Gołojuch Piotr, Adamowicz Krzysztof, Glura Jakub, Jaszczak Roman Katedra Urządzania Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoPodział powierzchniowy
Podział powierzchniowy Podział powierzchniowy - przestrzenny podział kompleksu leśnego siecią linii bezdrzewnych (gospodarczych i oddziałowych) Podział na części zwane oddziałami o kształcie z reguły prostokątnym
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY ROZŁOGIEM ZIEMNIAKÓW POD KRZAKIEM A LICZEBNOŚCIĄ, STRUKTURĄ I MASĄ BULW
Inżynieria Rolnicza 1(18)/28 ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY ROZŁOGIEM ZIEMNIAKÓW POD KRZAKIEM A LICZEBNOŚCIĄ, STRUKTURĄ I MASĄ BULW Barbara Krzysztofik, Piotr Nawara, Paweł Skonieczny Katedra Techniki Rolno-Spożywczej,
Bardziej szczegółowoCECHY TECHNICZNO-UŻYTKOWE A WARTOŚĆ WYBRANYCH TECHNICZNYCH ŚRODKÓW PRODUKCJI W ROLNICTWIE
Inżynieria Rolnicza 9(107)/2008 CECHY TECHNICZNO-UŻYTKOWE A WARTOŚĆ WYBRANYCH TECHNICZNYCH ŚRODKÓW PRODUKCJI W ROLNICTWIE Zbigniew Kowalczyk Katedra Inżynierii Rolniczej i Informatyki, Uniwersytet Rolniczy
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz. 1302 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania
Bardziej szczegółowoANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH DARNI W ZMIENNYCH WARUNKACH GRUNTOWYCH
Inżynieria Rolnicza 5(123)/21 ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH DARNI W ZMIENNYCH WARUNKACH GRUNTOWYCH Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie. W pracy przedstawiono
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ORAZ KIERUNKI I PROBLEMY ROZWOJU FUNKCJI PRODUKCYJNYCH GOSPODARKI LEŚNEJ
Wojciech Fonder ZNACZENIE ORAZ KIERUNKI I PROBLEMY ROZWOJU FUNKCJI PRODUKCYJNYCH GOSPODARKI LEŚNEJ W PAŃSTWOWYM GOSPODARSTWIE LEŚNYM LP Warszawa, marzec 2009 rok Funkcje lasu Lasy w naturalny sposób spełniają
Bardziej szczegółowosylwan nr 9: 3 15, 2006
sylwan nr 9: 3 15, 2006 Jerzy Szwagrzyk, Waldemar Sulowski, Tomasz Skrzydłowski Structure of a natural stand of a Carpathian beech forest in the Tatra mountains compared with natural beech stands from
Bardziej szczegółowoZamiana punktowych danych wilgotności objętościowej gleby na rozkłady powierzchniowe
Ewa Borecka-Stefańska, Amadeusz Walczak, Anna Daniel, Małgorzata Dawid, Grzegorz Janik Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska Centrum Kształcenia na Odległość Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Bardziej szczegółowo