jawisko wypalenia zawodowego wśród pielęgniarek pracujących na oddziałach onkologicznych badanie wstępne
|
|
- Artur Romanowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 P R A C A O R Y G I N A L N A Izabella Uchmanowicz 1, Beata Jankowska-Polańska 1, Grażyna Bronowicka 2 1 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny, Wrocław 2 Klinika Hematologii, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1, Wrocław Z jawisko wypalenia zawodowego wśród pielęgniarek pracujących na oddziałach onkologicznych badanie wstępne The phenomenon of professional burnout among nurses working in the oncology department initial test STRESZCZENIE Wstęp. Wypalenie zawodowe jest odpowiedzią organizmu na sytuację stresową, która ma związek z wykonywaną pracą lub drugim człowiekiem w miejscu pracy. Pielęgniarki należą do grupy narażonej na wysoki stopień wypalenia. Praca, której istotą jest opieka i pielęgnowanie człowieka z rozpoznaną chorobą nowotworową, często już w stadium zaawansowania uniemożliwiającym skuteczne wyleczenie wyczerpuje, przede wszystkim przez swą intensywność i nieustanne poruszanie się wokół spraw ostatecznych. Cel. Celem pracy było zbadanie czy wśród pielęgniarek hematologicznych występuje syndrom wypalenia zawodowego i jakie czynniki mają wpływ na jego występowanie. Materiał i metody. Badaniami objęto 51 pielęgniarek pracujących na oddziale hematologii. Wybraną metodą badawczą był sondaż diagnostyczny, który przeprowadzono techniką ankietową. W obliczeniach wykorzystano program komputerowy STATISTICA 10 PL. Wyniki. Nie zaobserwowano statystycznie istotnego związku częstości występowania symptomów wypalenia zawodowego z wiekiem, stażem pracy, wykształceniem, dodatkowymi kwalifikacjami, miejscem zamieszkania, systemem pracy i pełnioną funkcją (p > 0,05). Zauważono przypadki istotnej (p < 0,05) współzależności między odpowiedziami na pytania ankiety (10 22) z symptomami wypalenia zawodowego. Wnioski. 1. Wśród pielęgniarek hematologicznych występują objawy wypalenia zawodowego. 2. Zauważalna jest zależność niektórych objawów (zaburzona koncentracja, zniechęcenie, brak motywacji, problemy ze snem, drażliwość, brak cierpliwości w pracy) z odczuwanym stresem w miejscu pracy. 3. Dostrzegalny jest też niekorzystny wpływ wadliwego przepływu informacji na kondycję psychofizyczną badanych osób. Brak sił i energii, utrata motywacji do pracy, pomyłki i błędy, zniechęcenie zgłaszane przez pielęgniarki pracujące z chorymi onkologicznie, poczucie, że nie są zbyt dobre. 4. Zależność wpływu stresu na wypalenie dotyczy pielęgniarek z wyższym stażem pracy. Problemy Pielęgniarstwa 2013; 21 (4): Słowa kluczowe: wypalenie zawodowe; pielęgniarki; oddział onkologiczny ABSTRACT Introduction. Burnout is a response of the body to the stress situation, related to the work performed. Nurses belong to the group exposed of a high degree of burnout. Jobs, the essence of which is the care and nurture of man diagnosed with cancer to allow efficient exhaust, especially by his intensity and constant moving around of the final events Aim. Aim of the study was to examine whether haematology nurses suffer from occupational burnout syndrome and what factors influence its occurrence. Adres do korespondencji: dr n. med. Izabella Uchmanowicz, Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Bartla 5, Wrocław, izabella.uchmanowicz@am.wroc.pl 476
2 Izabella Uchmanowicz i wsp., Wypalenie zawodowe pielęgniarek Material and methods. The 51 nurses working at the haematology ward. Research was selected diagnostic survey, which was carried out the questionnaire. The calculations were made with the STATISTICA 10 PL. Results. There was no statistically significant association between the burnout symptoms with age, work experience, education, additional qualifications, place of residence, work system and function (p > 0.05 ). Observed cases of significant (p < 0.05) correlation between the responses to the questionnaire (10 22) with symptoms of burnout. Conclusions. 1. Among haematological nurses professional burnout were observed. 2. Some of the symptoms (impaired concentration, discouragement, lack of motivation, sleeping problems, oversensitivity, lack of patience) is a relation with stress experienced. 3. A noticeable adverse impact is defective flow of information on the condition of psychophysical subjects. Lack of strength and energy, loss of motivation to work, mistakes, discouragement reported by nurses, a sense of being not good enough. 4. Dependence of the impact of stress on burnout concerns of nurses with higher seniority. Problemy Pielęgniarstwa 2013; 21 (4): Key words: occupational burnout; nurses; oncology department Wstęp Intensywne, występujące dzień po dniu osobiste zaangażowanie w problemy ludzkie powoduje silne napięcie nerwowe. Proces wypalenia się (burnout) jest nieuchronną konsekwencją destrukcji, która zachodzi w psychice osób nadmiernie eksploatujących swoje siły w dawaniu siebie innym [1]. Syndrom wypalenia obejmuje takie reakcje, jak: utrata troski o drugiego człowieka, zmniejszona motywacja i chęć działania, przesadne dystansowanie się wobec problemów, obniżone morale. Wypalenie zawodowe może przebiegać jako rodzaj stresu społeczno-kulturowego, przeżywanego jako ogólne rozczarowanie egzystencjonalne albo jako rodzaj specyficznego stresu zawodowego ściśle związanego z konkretnymi warunkami pracy, zagrożeniem, stałym zmaganiem się z odpowiedzialnością [2]. W wypadku wypalenia zawodowego gniew i złość nie są wyrazem buntu wobec społeczeństwa, lecz objawem chronicznego wyczerpania psychicznego, poczucia wykorzystania przez innych, poczucia braku głębszego sensu działania, poczucie wstydu, samo obwiniania się w wyniku utraty poczucia kontroli. Wypalenie zawodowe jest więc rezygnacją,,,odpuszczeniem, pogodzeniem się, dezorientacją, w tym kogo należałoby winić za istniejący stan rzeczy [2]. Syndrom wypalenia zawodowego dotyczy zawodów tak zwanych służb społecznych, między innymi pielęgniarek, których praca polega na pomocy drugiemu człowiekowi i bliskim z nim kontakcie, często konfrontacji z negatywnymi emocjami roszczeniowymi pacjentów, z jego cierpieniem. W połączeniu z niskim wynagrodzeniem za odpowiedzialną i ciężką pracę może dojść do frustracji, bezradności oraz długotrwałego stresu. Takiej osobie trudno odczuwać satysfakcję z wykonywanej pracy, narastające trudności radzenia sobie z zawodowymi obciążeniami, prowadzą do coraz większego zmęczenia, do wyczerpania emocjonalnego. Syndrom wypalenia pojawia się w chwili, kiedy pielęgniarka przeżywa niepowodzenia i doświadcza brak sukcesu. W konsekwencji dochodzi do zniechęcenia, wzrostu napięcia, pojawia się niezadowolenie i brak motywacji do pracy, dołączają do tego problemy zdrowotne [3]. Objawy wypalenia zazwyczaj ewoluują w czasie i stopniowo narastają. Mogą obejmować sferę psychiczną lub fizyczną, wpływać zarówno na zachowania w pracy, jak i na środowisko rodzinne. Konsekwencjami typowymi syndromu wypalenia są psychofizyczne wyczerpanie, dystansowanie się od zawodowych problemów, poczucie braku adekwatnej gratyfikacji, obniżona satysfakcja z wykonywanej pracy [3]. Dodatkowo pojawia się chwiejność uczuć, spadek entuzjazmu do pracy, irytacja. Traktowanie dotąd wykonywanych atrakcyjnych zajęć jako przymusu zewnętrznego, a nie jako atrakcyjnego wyzwania [4]. Pielęgniarki pracujące na oddziałach onkologicznych należą do grupy o wysokim stopniu wypalenia [4, 6]. Praca, której istotą jest opieka i pielęgnowanie człowieka z rozpoznaną chorobą nowotworową, często już w stadium zaawansowania uniemożliwiającym skuteczne wyleczenie wyczerpuje, przede wszystkim przez swą intensywność i nieustanne poruszanie się wokół spraw ostatecznych. Cel pracy Celem pracy było zbadanie czy wśród pielęgniarek oddziału hematologii występuje wypalenie zawodowe oraz jakie czynniki mają na nie wpływ. Materiał i metody Badaniami objęto 51 pielęgniarek pracujących w szpitalu klinicznym na terenie województwa dolnośląskiego. Grupa badanych składała się wyłącznie 477
3 PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA 2013, tom 21, zeszyt nr 4 z kobiet co odzwierciedla strukturę zatrudnienia i świadczy o feminizacji zawodu. Wybraną metodą badawczą był sondaż diagnostyczny, który przeprowadzono techniką ankietową badanie było anonimowe. W tym celu opracowano kwestionariusz ankiety zawierający 30 pytań. Sondażem diagnostycznym objęto grupę pielęgniarek pracujących na oddziale hematologii. Badana grupa była zróżnicowana pod względem wieku. Najliczniejszą grupę stanowiły kobiety w przedziale wiekowym lata ze stażem pracy ponad 25 lat, następnie w wieku lata, kolejna grupa to w wieku 55 lat i więcej, w wieku do 25 lat było najmniej badanych (p < 0,0001). Analiza statystyczna Odpowiedzi na pytania ankiety dotyczące zmiennych jakościowych i porządkowych (staż pracy, wykształcenie, dodatkowe kwalifikacje, dodatkowe wykształcenie, miejsce zamieszkania itp.) w 4 grupach wiekowych zebrano w tabelach wielodzielczych (kontyngencyjnych) w postaci liczności (n) i odsetka ankietowanych (%). Niezależność tych odpowiedzi od wieku weryfikowano za pomocą testu chi-kwadrat Pearsona z poprawką Yatsa. Jako cechy zależne od wieku uznano, gdy wynik testu (poziom istotności) wynosił p < 0,05. Do porównań średniej liczby punktów uzyskanych na pytania ankiety oceniane w skali od 1 do 5 w 4 grupach wiekowych oraz rangowane odpowiedzi na pytania ankietowe (20 22) z występowaniem symptomów wypalenia zawodowego wykorzystano nieparametryczną odmianę analizy wariancji, czyli test Kruskala-Wallisa. Gdy wyniki testów wskazywały na współzależność analizowanych cech (p < 0,05) statystyki pozycyjne (mediany, wartości minimalne i maksymalne oraz kwartyle dolny i górny) przedstawiono w postaci wykresów pudełkowych. W obliczeniach wykorzystano program komputerowy STATISTICA 10 PL. Wyniki i dyskusja Badaniami ankietowymi objęto 51 pielęgniarek pracujących w klinice hematologii we Wrocławiu. Podstawowe statystyki charakteryzujące badaną populację zamieszczono w tabeli 1. W analizowanym materiale występuje luka pokoleniowa brak pielęgniarek w wieku lata, a tym samym pielęgniarek ze stażem 6 10 lat. Poniżej przedstawiono przypadki istotnej (p < 0,05) współzależności między odpowiedziami na pytania ankiety (10 22) z symptomami wypalenia zawodowego. Pielęgniarki, które odpowiedziały, że obsada na oddziale jest wystarczająca rzadziej uskarżały się na brak sił i energii do pracy (p < 0,05) (ryc. 1). Pielęgniarki, które odpowiedziały, że obsada jest wystarczająca rzadziej uskarżały się na zniechęcenie do pracy (p < 0,05) (ryc. 2). Pielęgniarki, które odpowiedziały, że przepływ informacji w organizacji jest wystarczające rzadziej irytowały się z drobnych niepowodzeń w pracy (p < 0,05) (ryc. 3). Istnieje statystycznie istotny związek (p < 0,05) między przepływem informacji w organizacji a częstością występowania drażliwości i braku cierpliwości w stosunku do pacjentów (ryc. 4). Pielęgniarki, które stwierdziły, że przepływ informacji w organizacji jest niewystarczający częściej skarżyły się na pomyłki i błędy przy wykonywaniu zadań w pracy (p = 0,001), na brak sił i energii do pracy (p = 0,017), utratę motywacji (p = 0,002), zniechęcenie do pracy (p = 0,006) i miały poczucie, że nie są zbyt dobre (p = 0,039) (ryc. 5). Pielęgniarki, które odpowiedziały twierdząco, że stres jest nieodłącznym elementem w pracy pielęgniarki istotnie częściej wykazywały brak zdolności do koncentracji (p = 0,041), brak sił i energii do pracy (p = 0,019), utratę motywacji (p = 0,033), zniechęcenie do pracy (p = 0,014) i problemy ze snem (p = 0,032) (ryc. 6 8). Zaobserwowano statystycznie istotny związek między częstością odczuwania stresu w miejscu pracy a: brakiem wiary we własne możliwości (p = 0,026),drażliwością i brakiem cierpliwości w stosunku do pacjentów (p = 0,044), brakiem zdolności do koncentracji (p = 0,007), utratą motywacji (p = 0,007), zniechęceniem do pracy (p = 0,016), poczuciem, że nie jestem zbyt dobra (p = 0,019) i problemami ze snem (p = 0,007) (ryc. 6 8). Pielęgniarki, które uważają, że stres wpływa negatywnie na wykonywaną pracę częściej uskarżały się na: utratę motywacji (p = 0,003), zniechęcenie do pracy (p = 0,033), rezygnację i brak perspektyw (p = 0,005) oraz na rozdrażnienie, lęk, stany depresyjne (p = 0,001) (ryc. 6 8). Nie zaobserwowano statystycznie istotnego związku częstości występowania symptomów wypalenia zawodowego (pytanie 26 ankiety) z wiekiem, stażem pracy, wykształceniem, dodatkowymi kwalifikacjami, dodatkowym wykształceniem, miejscem zamieszkania, systemem pracy i pełnioną funkcją (p > 0,05). W badaniu własnym przeprowadzonym wśród pielęgniarek hematologicznych, stwierdzono istotny problem jakim jest brak pielęgniarek w wieku lat ze stażem 6 10 (p < 0,0001), co oznacza brak zatrudnienia nowych osób na tym stanowisku. Najwięcej badanych respondentek było w wieku lata (54%), następnie lat (38%), kolejne 6% to ponad 55 lat i 4% do 25. roku życia. 478
4 Izabella Uchmanowicz i wsp., Wypalenie zawodowe pielęgniarek Tabela 1. Charakterystyka badanych pielęgniarek Table 1. Characteristics of the nurses surveyed Zmienna Wiek (lata) do i więcej Staż pracy (lata): Mniej niż 5 2 (100,0%) 1 (5,3%) 0 (0,0%) 0 (0,0%) lat 0 (0,0%) 4 (21,0%) 0 (0,0%) 0 (0,0%) lat 0 (0,0%) 5 (26,3%) 0 (0,0%) 0 (0,0%) p < 0, lat 0 (0,0%) 9 (47,4%) 4 (14,8%) 0 (0,0%) > 25 lat 0 (0,0%) 0 (0,0%) 23 (85,2%) 3 (100,0%) Wykształcenie: Pielęgniarka dyplomowana 0 (0,0%) 13 (68,4%) 25 (92,6%) 2 (66,7%) Licencjat pielęgniarski 2 (100,0%) 3 (15,8%) 2 (7,4%) 0 (0,0%) p = 0,008 Magister pielęgniarstwa 0 (0,0%) 3 (15,8%) 0 (0,0%) 1 (33,3%) Dodatkowe kwalifikacje: Kursy 2 (100,0%) 16 (84,2%) 23 (85,2%) 3 (100,0%) Specjalizacje 0 (0,0%) 1 (5,3%) 2 (7,4%) 0 (0,0%) p = 0,9 Kursy i specjalizacje 0 (0,0%) 2 (5,3%) 2 (7,4%) 0 (0,0%) Dodatkowe wykształcenie: Tylko w zakresie pielęgniarstwa 1 (50,0%) 15 (78,9%) 26 (96,3%) 3 (100,0%) Licencjat 1 (50,0%) 1 (5,3%) 0 (0,0%) 0 (0,0%) p = 0,1 Magister 0 (0,0%) 3 (15,8%) 1 (3,7%) 0 (0,0%) Miejsce zamieszkania: < 50 tys. mieszk. 0 (0,0%) 8 (42,1%) 12 (44,4%) 0 (0,0%) tys. mieszk. 1 (50,0%) 3 (15,8%) 4 (14,8%) 1 (33,3%) p = 0,4 > 100 tys. mieszk. 1 (50,0%) 8 (42,1%) 11 (40,7%) 2 (66,7%) System pracy: Jednozmianowy 0 (0,0%) 4 (21,1%) 1 (3,7%) 1 (33,3%) p = 0,1 Wielozmianowy 2 (100,0%) 1 (78,9%) 26 (96,3%) 266,7%) Pełnione funkcje: Koordynująca 0 (0,0%) 0 (0,0%) 0 (0,0%) 1 (33,3%) Odcinkowa 2 (100,0%) 18 (94,7%) 26 (96,3%) 2 (66,7%) p = 0,7 Zabiegowa 0 (0,0%) 1 (5,3%) 1 (3,7%) 0 (0,0%) W badaniu zaobserwowano przypadki istotnej (p < 0,05) współzależności między odpowiedziami na pytania ankiety (10 22) z symptomami wypalenia zawodowego. Pielęgniarki, które odpowiedziały że obsada jest wystarczająca rzadziej mówiły o braku siły, energii do pracy, o zniechęceniu do wykonywanej pracy. Natomiast 56% pielęgniarek mówiło o nadmiarze obowiązków, a tym samym o zbyt małej obsadzie, 64% stwierdziło, że tempo pracy jest zbyt duże. Przepływ informacji za niezadowalający potwierdziło 62%. Świadczy to o narastającym wypaleniu zawodowym. Podobne czynniki wyodrębniły Maslach i Jackson w badaniach, których pielęgniarki zgłaszały problemy z związane z ich obowiązkami zawodowymi: udziałem w decyzjach, zakresem i nadmiarem obowiązków oraz spójnością grupy. Autorki zauważyły, że u badanych wypalenie rosło wraz ze wzrostem zadań przypadających na pielęgniarkę, ponieważ rosło jej wyczerpanie emocjonalne subiektywnie odczuwane [7]. W badaniach Święckiej i Starun 54,62% pielęgniarek 479
5 PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA 2013, tom 21, zeszyt nr 4 Rycina 1. Zależność między obsadą pielęgniarską a motywacją do pracy Figure 1. The relationship between nurse staffing and motivation to work Rycina 3. Zależność między przepływem informacji w organizacji a reakcja na niepowodzenia w pracy Figure 3. The relationship between the flow of information within the organization and the reaction to the failure of the operation Rycina 2. Zależność między obsadą pielęgniarską a zniechęceniem w pracy Figure 2. The relationship between nurse staffing and apathy at work Rycina 4. Zależność między przepływem informacji w organizacji a postawą wobec pacjentów Figure 4. The relationship between the flow of information within the organization and attitude to patients wymieniło nadmiar obowiązków i 52,74% zbyt małą liczbę personelu w stosunku do pacjentów, a 4,72% badanych zgłaszało zły przepływ informacji w zespole, brak cierpliwości do pacjentów 5,66%, brak motywacji do pracy wymieniło 6,61% respondentów [8]. W przedstawionych badaniach pielęgniarki, które stwierdziły, że przepływ informacji w organizacji jest wystarczający, rzadziej irytowały się z drobnych niepowodzeń w pracy (p < 0,05). Pojawił się statystycznie istotny związek (p < 0,05) między przepływem informacji w organizacji a częstością występowania drażliwości i braku cierpliwości w stosunku do pacjentów. Pielęgniarki w przedziale wiekowym lata istotnie częściej twierdziły, że przepływ informacji w organizacji jest niezadowalający (p < 0,05). Osoby, które stwierdziły, że przepływ informacji jest niewystarczający (p = 0,0170) częściej mówiły o pomyłkach i błędach przy realizacji zadań w pracy (p = 0,001), uskarżały się też częściej na brak sił i energii do pracy (p = 0,017), utratę motywacji (p = 0,002), odczuwały zniechęcenie do pracy (p = 0,006) i uważały, że nie są zbyt dobre (p = 0,039). Podobne wyniki uzyskały Lewandowska i Litwin, odnotowując następujące objawy wypalenia: roz- 480
6 Izabella Uchmanowicz i wsp., Wypalenie zawodowe pielęgniarek Rycina 5. Zależność między przepływem informacji w organizacji a zdolnością koncentracji Figure 5. The relationship between the flow of information within the organization and the ability to concentrate Rycina 7.Wpływ stresu na wiarę we własne możliwości Figure 7. The effect of stress on faith in their own abilities Rycina 6. Wpływ stresu na zdolność koncentracji Figure 6. The effect of stress on the ability to concentrate Rycina 8. Wpływ stresu na motywację do wykonywania zawodu Figure 8. The effect of stress on motivation to practice drażnienie, na które skarżyło się 46% badanych, obniżony nastrój zauważało u siebie 46%, brak motywacji 35%, brak entuzjazmu 30%, bezradność i bezsilność 14% i zaburzenia snu 16%, uczucie gniewu i złości odczuwało 19% [9]. W badaniach Ramuszewicz i wsp. dominującymi objawami natury psychicznej były zaburzenia snu 30% oraz drażliwość i obniżenie nastroju 17% [10]. Również w badaniach przeprowadzonych wśród pielęgniarek warszawskich oddziałów onkologicznych (n = 100) 68% ankietowanych jako częsty objaw wyczerpania emocjonalnego wskazało zmęczenie, obniżenie nastroju 47% badanych i 45% szybką irytację. Ponadto część ankietowanych wymieniała dolegliwości somatyczne 18% a 28% respondentów dystansowało się od trudnych sytuacji w miejscu pracy, 23% badanych unikało relacji wymagających zaangażowania emocjonalnego, sformalizowanie kontaktów międzyludzkich u siebie dostrzegało 15%, a obniżoną samoocenę 17% [10]. W codziennej pracy pielęgniarki napotykają sytuacje, w których towarzyszą często cierpiącym i umierającym, identyfikują się z ich bliskimi, odczuwają podobnie negatywne emocje i nie odczuwają wystarczającej satysfakcji z wykonywanej pracy. Przedstawiona grupa w badaniu własnym odpowia- 481
7 PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA 2013, tom 21, zeszyt nr 4 dała na pytanie o stopień wpływu poniższych czynników na powstanie stresu, które prezentuje się następująco: nieprzyjemne zapachy (p = 0,9), duża odpowiedzialność zawodowa (p = 0,8), kontakt z substancjami szkodliwymi (p = 0,8), częsty kontakt ze śmiercią (p = 0,8), nieuzasadniona krytyka przełożonych (p = 0,7), niskie wynagrodzenie (p = 0,5), napięte relacje z pacjentami i ich rodzinami (p = 0,5), brak perspektyw rozwoju zawodowego (p = 0,5), zła organizacja pracy (p = 0,4), braki w zaopatrzeniu w środki, materiały, urządzenia potrzebne do pracy (p = 0,4), monotonia (p = 0,3), niepewność zatrudnienia (p = 0,1), zbyt duża presja czasu (p = 0,171), rywalizacja pomiędzy pracownikami (p = 0,120). Nie zaobserwowano statystycznie istotnej korelacji między wiekiem a czynnikami wywołującymi stres (p > 0,05). Podobne czynniki stresują badaną grupę w Hajnówce i Lublinie. Na pierwszym miejscu autorki wymieniały napięcie emocjonalne (78%), konieczność podejmowania szybkich decyzji (73%), nadmiar obowiązków(18,20%), niskie wynagrodzenie (38,88%). Trudnościami jakie napotykają pielęgniarki/rze w swojej pracy są też mała obsada (40,7%) i zła organizacja pracy (10,98%) [8]. Pielęgniarki z badanej grupy, które potwierdziły hipotezę, że stres jest nieodłącznym elementem w pracy pielęgniarki (90%) istotnie częściej wykazywały się brakiem zdolności do koncentracji (p = 0,04), brakowało im sił i energii do pracy (p = 0,01), częściej wskazywały na utratę motywacji (p = 0,03), odczuwały zniechęcenie do pracy (p = 0,01) i miały problemy ze snem (p = 0,03). Większość badanych nie była zadowolona z warunków panujących w pracy (p = 0,7). Zaobserwowano statystycznie istotny związek między częstością odczuwania stresu w miejscu pracy a: brakiem wiary we własne możliwości (p = 0,02), drażliwością i brakiem cierpliwości w stosunku do pacjentów (p = 0,04), brakiem zdolności do koncentracji (p = 0,007), utratą motywacji (p = 0,007), zniechęceniem do pracy (p = 0,01), poczuciem, że nie jestem zbyt dobra (p = 0,019) i problemami ze snem (p = 0,005). Pielęgniarki, które uważają, że stres wpływa negatywnie (72%) na wykonywaną pracę częściej uskarżały się na: utratę motywacji (p = 0,003), zniechęcenie do pracy (p = 0,033), rezygnację i brak perspektyw (p = 0,005) oraz na rozdrażnienie, lęk, stany depresyjne (p = 0,001) problemy ze snem (p = 0,007). Stres w miejscu pracy jest często odczuwany przez pielęgniarki potwierdziło to 64% badanych osób. Wyniki własne znalazły potwierdzenie w badaniach Ramuszewicz i wsp. 42% badanych pielęgniarek twierdziło, że są zestresowane, a 32% określiło się jako wypalone zawodowo [11]. Długotrwały i nadmierny stres jest przyczyną wielu różnorodnych objawów. W badanej grupie dostrzegalne są objawy psychiczne i fizyczne stresu, które mogą sugerować symptomy wypalenia zawodowego. Wyniki odpowiedzi badanych na pytanie jak często obserwują u siebie symptomy wypalenia prezentują się następująco: poczucie, że nie jestem zbyt dobra (p = 0,9), rozdrażnienie, lęk, stany depresyjne (p = 0,8), brak wiary we własne możliwości (p = 0,08), rezygnacja i brak perspektyw (p = 0,8), problemy ze snem (p = 0,6), zmęczenie i wyczerpanie emocjonalne (p = 0,7), gniew i agresja (p = 0,5), unikanie kontaktów osobistych z pacjentami (p = 0,4), brak empatii i obojętność w relacjach z pacjentem (p = 0,4), przeziębienia, bóle głowy i infekcje (p = 0,4), utrata motywacji (p = 0,4), problemy z nadużywaniem alkoholu i tytoniu (p = 0,2), zniechęcenie do pracy (p = 0,2), drażliwość i brak cierpliwości w stosunku do pacjentów, utrata masy ciała lub nadwaga (p = 0,14), brak sił i energii do pracy (p = 0,1), brak zdolności do koncentracji (p = 0,08), irytacja z drobnych niepowodzeń (p = 0,06). W badaniach przeprowadzonych wśród pielęgniarek lubelskich szpitali (n = 60) objawy wypalenia zawodowego, takie jak: zmęczenie, wyczerpanie, napięcie emocjonalne, trudności w koncentracji, uczucie poirytowania, strach, zauważyło u siebie 67% ankietowanych [13]. W badaniach Święckiej i Starun na niesprecyzowany niepokój uskarżało się 41,15% respondentów z oddziału chirurgicznego, 33,02% z internistycznego i 23,08% z SOR-u. Zaburzenia snu podawało 37,74% z oddziału chirurgicznego, z internistycznego 34,31%, a z SOR-u 32,05% badanych, a problemy z koncentracją miało 26,42% (interna), 25,50% (chirurgia),26,92% (SOR). Większość badanej grupy zgłaszało objawy psychiczne i fizyczne wynikające ze stresu: bóle głowy (72,89%), zmęczenie (60,78%). Respondenci mówili też o paleniu papierosów (26,92%) i piciu alkoholu (8,97%) [8]. Prezentowane wyniki wskazują na pewne przejawy wypalenia wśród personelu pracującego na oddziale hematologicznym. Zauważalna jest zależność niektórych objawów z odczuwanym stresem w miejscu pracy, co generuje objawy wypalenia potwierdzają to wyniki badanej grupy: zaburzona koncentracja, zniechęcenie, brak motywacji, problemy ze snem, drażliwość, brak cierpliwości w stosunku do pacjentów. Wnioski 1. W badanej grupie pielęgniarek hematologicznych występują przejawy wypalenia zawodowego. 2. Zauważalna jest zależność niektórych objawów z odczuwanym stresem w miejscu pracy, co generuje objawy wypalenia potwierdzają to 482
8 Izabella Uchmanowicz i wsp., Wypalenie zawodowe pielęgniarek wyniki badanej grupy: zaburzona koncentracja, zniechęcenie, brak motywacji, problemy ze snem, drażliwość, brak cierpliwości w stosunku do pacjentów. 3. Dostrzegalny jest też niekorzystny wpływ wadliwego przepływu informacji na kondycję psychofizyczną badanych osób. Brak sił i energii, utrata motywacji do pracy, pomyłki i błędy, zniechęcenie zgłaszane przez pielęgniarki pracujące z chorymi onkologicznie, poczucie, że nie są zbyt dobre. 4. Zauważona zależność wpływu stresu na wypalenie w większości dotyczy pielęgniarek z dużym stażem pracy, a co za tym idzie z większym doświadczeniem. Implikacje wynikające z badania Obciążenie w pracy pielęgniarek i związane z tym ryzyko wypalenia zawodowego ma związek nie tylko z odpowiedzialnością za pacjentów i kontaktów o emocjonalnie stresującym podłożu, ale też stawianych im wymogów dotyczących moralnych aspektów życia i poczucia kontroli. Postrzegana jako służba człowiekowi praca pielęgniarki może być źródłem satysfakcji, zadowolenia i realizacji zawodowej, ale też bywa niekiedy źródłem zniechęcenia, braku satysfakcji, poczuciem obciążenia. Ma to związek z charakterem wielozadaniowym pracy pielęgniarki, z jej bardzo złożoną i specyficzną strukturą, co wiąże się z rozmaitymi zdolnościami, umiejętnościami i predyspozycjami pielęgniarek. Stres i wypalenie zawodowe są zjawiskiem niepokojącym, dlatego aby im zapobiegać należy wdrożyć i rozwijać programy edukacyjne dla pielęgniarek. Pielęgniarki powinny poznać techniki i umiejętności radzenia sobie ze stresem, techniki relaksacji, komunikacji interpersonalnych, asertywności. Zorganizowanie warsztatów psychologicznych byłoby pomocne w wzmocnieniu słabych stron osobowości i nabyciu umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, a tym samym chroniłoby przed wypaleniem. Należy wprowadzić zmiany w warunkach pracy związane z obsadą i wpłynąć na jakość przepływu informacji w zespole terapeutycznym. Ograniczenia badania W badaniu wzięło udział 51 pielęgniarek z jednego ośrodka, należałoby takie badania przeprowadzić w większej grupie i w większej liczbie szpitali, w których prowadzi się leczenie onkologiczne. Badanie to jest badaniem pilotażowym, a autorzy pracy planują zwiększenie grupy badanych pielęgniarek oraz przeprowadzenie walidacji zastosowanego kwestionariusza. Piśmiennictwo 1. Maslach C. Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej. W: Sęk H. (red.). Wypalenie zawodowe przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. PWN, Warszawa 2000: Strelau J. Psychologia. Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. Tom 3 PWN, Warszawa Steciwko A., Mastalerz-Migas A. Stres oraz wypalenie zawodowe : jak rozpoznawać, zapobiegać i leczyć. Elsevier Urban & Partner, Wrocław Sęk H. Wypalenie zawodowe przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. PWN, Warszawa Dębska G., Cepuch G. Wypalenie zawodowe u pielęgniarek pracujących w zakładach podstawowej opieki zdrowotnej. Probl. Pielęg. 2008; 16: Kurowska K., Zuza-Witkowska A. Empatia a wypalenie zawodowe u pielęgniarek onkologicznych. Now. Lek. 2011; 80: Maslach C., Schaufeli W.B., Leiter M.P. Job burnout. Ann. Rev. Psychol. 2001; 52: Święcka M., Starun J. Stres a zespół wypalenia zawodowego wśród personelu pielęgniarskiego. Probl. Pielęg. 2005; 1 2: Lewandowska A., Litwin B. Wypalenie zawodowe jako zagrożenie w pracy pielęgniarki. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2009; 55 (3): Ramuszewicz M., Krajewska- Kułak E., Rolka H., Łukaszuk C. Próba oceny wiedzy na temat zespołu wypalenia zawodowego wśród pielęgniarek bloku operacyjnego. Pielęg. XXI w 2004; 3 (8): Ramuszewicz M., Krajewska- Kułak E., Rolka H., Łukaszuk C., Kułak W. Problem wypalenia zawodowego wśród pielęgniarek operacyjnych. Chir. Pol. 2005; 7 (4):
lek. psychiatra Dariusz Galanty Wypalenie zawodowe
lek. psychiatra Dariusz Galanty Wypalenie zawodowe Wypalenie zawodowe ogólnie: Jest wtedy gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony
Bardziej szczegółowoSYNDROMWYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD PIELEGNIAREK PRACUJĄCYCH Z CHORYMI PSYCHICZNIE.
SYNDROMWYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD PIELEGNIAREK PRACUJĄCYCH Z CHORYMI PSYCHICZNIE. STRESZCZENIE Wypalenie zawodowe pojawia się w sytuacji przewlekłego stresu, który jest charakterystyczny dla zawodów służb
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE BIANKA MISIAK. Ocena zasobów zdrowotnych personelu pielęgniarskiego po 40 roku życia z województwa podlaskiego
BIANKA MISIAK Ocena zasobów zdrowotnych personelu pielęgniarskiego po 40 roku życia z województwa podlaskiego STRESZCZENIE Pielęgnowanie jest tym rodzajem działalności, który przez swój szeroki zakres
Bardziej szczegółowoWypalenie zawodowe 2008-06-15. Definicje. Definicje. Definicje. Definicje. Definicje
Wypalenie zawodowe Professional Burn-out Sydrome Wypalenia zawodowe objawia się chronicznym, nieprzemijającym nawet po odpoczynku zmęczeniem, wyczerpaniem emocjonalnym, pogorszeniem samopoczucia i funkcjonowania
Bardziej szczegółowoWypalenie zawodowe pielęgniarek pracujących w wybranych hospicjach stacjonarnych województwa mazowieckiego
Artykuł oryginalny Dorota Pytka, Anna Doboszyńska, Ewa Kądalska, Anna Sienicka Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału auki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Wypalenie zawodowe pielęgniarek
Bardziej szczegółowoDorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami
Dr Dorota Dr Molek-Winiarska Dorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami Katedra Zarządzania Kadrami CZYM JEST STRES? Czym jest stres? BODŹCEM wywołuje określone emocje; REAKCJĄ na zaburzenie równowagi
Bardziej szczegółowoOsoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,
Bardziej szczegółowoPoźniak Ewa, Aneta Mielnik. Podmioty Ratownicze w Systemie Bezpieczeństwa Państwa Sanok 24 25. 10. 2013 r.
Poźniak Ewa, Aneta Mielnik Podmioty Ratownicze w Systemie Bezpieczeństwa Państwa Sanok 24 25. 10. 2013 r. Cel badań- określenie zagrożeń występujących w pracy ratowników medycznych. Materiał - badania
Bardziej szczegółowoOsoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,
Bardziej szczegółowoSpecyfika pracy a wypalenie zawodowe w opinii pielęgniarek
Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu 1(1)/2016 ISSN: 2451-1846 DOI: http://dx.doi.org/10.21784/iwp.2016.001 Leokadia Rezmerska 1, Dorota Kochman 1, Agnieszka Anaszewicz 2 1 Państwowa Wyższa
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Środowisko zawodowe, w jakim przebywa pracownik, jest bardzo ważnym elementem, który może wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne oraz funkcjonowanie społeczne. Pielęgniarki
Bardziej szczegółowoSTOPIEŃ WYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD NAUCZYCIELI I PEDAGOGÓW PRACUJĄCYCH W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
STOPIEŃ WYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD NAUCZYCIELI I PEDAGOGÓW PRACUJĄCYCH W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH Patrycja Gołąbek Jonak Anna Michalczyk Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie WYPALENIE ZAWODOWE Pojęcie wypalenia
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoSTRES I WYPALENIE ZAWODOWE PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ. PRACA - BIZNES - KARIERA
STRES I WYPALENIE ZAWODOWE PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ. PRACA - BIZNES - KARIERA Dr Bogna Bartosz Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski plan Stres - zacznijmy od danych. Definicja czym jest stres i jakie są
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
Bardziej szczegółowoPOROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy NF1 W RODZINIE
Bardziej szczegółowoWORK LIFE BALANCE W BIZNESIE
czyli o tym, co każdy teoretycznie wie ale mało kto potrafi osiągnąć i utrzymać Lublin, 6.02.2013 1 4. KORZYŚCI 3. JAK? 2. DLACZEGO? 1. CO TO? 2 ŻYCIE PRYWATNE PRACA WARTOŚCI PRIORYTETY 3 CO TO JEST? Równowaga
Bardziej szczegółowoWYPALENIE ZAWODOWE JAKO SPOŁECZNA DYSFUNKCJA W ŚRODOWISKU PRACY
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2017 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 112 Nr kol. 1990 Józef OBER Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania jozef.ober@polsl.pl Janusz KARWOT Przedsiębiorstwo
Bardziej szczegółowoBadanie satysfakcji zawodowej pielęgniarek. Jerzy Krukowski
Badanie satysfakcji zawodowej pielęgniarek Jerzy Krukowski październik 2008 Wstęp Dużą część naszego życia pochłania praca zawodowa. Często nie uświadamiamy sobie tego faktu. Zdarza się, zwłaszcza w zawodach
Bardziej szczegółowoZmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe
Dzielenie się dobrymi praktykami w SP 1 Trzebnica Zmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe Mobilność kadry edukacji szkolnej https://goo.gl/images/f6wx4u https://goo.gl/images/q4rs5d O tzw. syndromie
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoWypalenie zawodowe polskich pielęgniarek metaanaliza badań
Wilczek-Rużyczka Hygeia Public Health E, Zaczyk 215, 5(1): I. Wypalenie 9-13 zawodowe polskich pielęgniarek metaanaliza badań Wypalenie zawodowe polskich pielęgniarek metaanaliza badań Professional burnout
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoaport pielęgniarski jako źródło informacji o chorych w opinii lekarzy i pielęgniarek
P R A C A O R Y G I N A L N A Mirella Sulewska, Anna Doboszyńska, Andrzej Krupienicz Zakład Podstaw Pielęgniarstwa, Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego R aport pielęgniarski jako
Bardziej szczegółowoZagrożenia psychospołeczne
Zagrożenia psychospołeczne 1. Wstęp Zarządzanie stresem nie jest dla pracodawców jedynie obowiązkiem moralnym i dobrą inwestycją, jest to wymóg prawny określony w dyrektywie ramowej 89 /391/EWG 3 2. Przeciwdziałanie
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowodr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej
dr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej Definicja wypalenia zawodowego: Według H.J. Freudenberga. syndrom wypalenia charakteryzuje się poczuciem psychicznego
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychologia
YL AB U MODUŁ U ( PRZDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu BPsych Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Psychologia Obowiązkowy Wydział
Bardziej szczegółowoMarta Kasper. Streszczenie
Marta Kasper Streszczenie Temat Wybrane czynniki bezpieczeństwa pacjentów objętych opieką pielęgniarską w oddziałach internistycznych i chirurgicznych szpitali polskich uczestniczących w projekcie RN4CAST
Bardziej szczegółowo,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM
,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM UZALEŻNIENIE UZALEŻNIENIE TO NABYTA SILNA POTRZEBA WYKONYWANIA JAKIEJŚ CZYNNOŚCI LUB ZAŻYWANIA JAKIEJŚ SUBSTANCJI. WSPÓŁCZESNA PSYCHOLOGIA TRAKTUJE POJĘCIE UZALEŻNIENIA
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK WYBRANYCH CZYNNIKÓW SOCJODEMOGRAFICZNYCH Z WYPALENIEM ZAWODOWYM WŚRÓD PIELĘGNIAREK
ZWIĄZEK WYBRANYCH CZYNNIKÓW SOCJODEMOGRAFICZNYCH Z WYPALENIEM ZAWODOWYM WŚRÓD PIELĘGNIAREK THE RELATIONSHIP BETWEEN SELECTED SOCIO-DEMOGRAPHIC FACTORS AND PROFESSIONAL BURNOUT AMONG NURSES Iwona Nowakowska,
Bardziej szczegółowoKwestionariusz nie stanowi też diagnozy medycznej zaburzeń lub chorób psychicznych. Pytania dotyczą siedmiu sfer Twojego funkcjonowania:
Do jakiej grupy należysz Grupa Student Pracownik administracji Pracownik służb mundurowych Nauczyciel lub inny pracownik edukacji Pracownik opieki zdrowotnej Pracownik pomocy społecznej Inna grupa zawodowa
Bardziej szczegółowoSamodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Białymstoku
P R A C A O R Y G I N A L N A Jolanta Lewko 1, Dorota Mielech 2, Wojciech Nyklewicz 1, Cecylia Łukaszuk 1, Matylda Sierakowska 1, Krystyna Kowalczuk 1, Barbara Jankowiak 1, Elżbieta Krajewska-Kułak 1 1
Bardziej szczegółowoKierowcy- sprawcy i ofiary wypadków drogowych. Konsekwencje uczestnictwa w wypadku a bezpieczeństwo ruchu drogowego
Kierowcy- sprawcy i ofiary wypadków drogowych. Konsekwencje uczestnictwa w wypadku a bezpieczeństwo ruchu drogowego Dorota Merecz Zakład Psychologii Pracy Psychologiczne konsekwencje uczestnictwa w wypadku
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU ELŻBIETA BARTOŃ
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU ELŻBIETA BARTOŃ PROFESJONALIZM I EMPATIA PIELĘGNIAREK A SATYSFAKCJA PACJENTÓW Z OPIEKI W ODDZIAŁACH NEUROCHIRURGICZNYCH Streszczenie rozprawy na stopień
Bardziej szczegółowoDEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY
DEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY Termin depresja niezwykle rozpowszechniony w codziennym języku zazwyczaj używany jest do nazwania normalnej reakcji na trudne wydarzenie. Często zdarza się, że młody człowiek
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoMartyna Kaflik-Pieróg, Nina Ogińska-Bulik Stres w pracy, poczucie własnej skuteczności a zespół wypalenia zawodowego u strażaków
Martyna Kaflik-Pieróg, Nina Ogińska-Bulik Stres w pracy, poczucie własnej skuteczności a zespół wypalenia zawodowego u strażaków Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica 7, 37-47 2003 ACTA UNIVERSITATIS
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać o chorobie i śmierci z pacjentami terminalnie chorymi i ich rodzinami szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać o chorobie i śmierci z pacjentami terminalnie chorymi i ich rodzinami szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest zapoznanie lekarzy i personelu medycznego
Bardziej szczegółowoSTRES W PRACY A SYNDROM WYPALENIA ZAWODOWEGO U FUNKCJONARIUSZY POLICJI
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA PSYCHOLOGICA 7, 2003 NINA OGIŃSKA-BULIK Zakład Psychoprofilaktyki Instytut Psychologii UŁ Katedra Psychologii w Łodzi Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna STRES W
Bardziej szczegółowoRozwój emocjonalny i społeczny. Paula Ulrych Beata Tokarewicz
Rozwój emocjonalny i społeczny w okresie dorastania Paula Ulrych Beata Tokarewicz Ogólna charakterystyka 11/12 19 lat Szeroka skala przemian, kształtowanie charakteru, próba ról Nie każdy przechodzi kryzys
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspieranie miękkich kompetencji dziecka Mgr Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 2 października 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoypalenie zawodowe wśród pielęgniarek pracujących na oddziałach neurologicznych
P R A C A O R Y G I N A L N A Janina Ogińska 1, Regina Żuralska 2 1 Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Braniewie 2 Zakład Pielęgniarstwa Społecznego i Promocji Zdrowia Wydziału Nauk o Zdrowiu
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZE D MI OTU) I nforma cje ogólne. Nazwa modułu: Psychologia
YL AB U MODUŁ U ( PRZE D MI OTU) I nforma cje ogólne Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok 1, semestr (I i II) Liczba
Bardziej szczegółowoybrane elementy kształcenia praktycznego w opinii studentów pielęgniarstwa
P R A C A O R Y G I N A L N A Lilla Walas, Wiesław Fidecki, Iwona Adamska-Kuźmicka, Agnieszka Sadurska, Mariusz Wysokiński, Marta Czekirda Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk
Bardziej szczegółowoAspekty doświadczania bólu w grupie pielęgniarek anestezjologicznych w zależności od wybranych zmiennych socjodemograficznych
Aspekty doświadczania bólu w grupie pielęgniarek anestezjologicznych w zależności od wybranych zmiennych socjodemograficznych The experience of pain in the group of nurse anaesthetists depending on selected
Bardziej szczegółowoTEMAT REFERATU: Zjawisko zespołu wypalania się sił u rodziców dzieci niepełnosprawnych.
REFERAT PRZYGOTOWANY NA POSIEDZENIE ZESPOŁU SAMOKSZTAŁCENIOWEGO NAUCZYCIELI WSPIERAJACYCH SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 TEMAT REFERATU: Zjawisko zespołu wypalania się sił u rodziców dzieci niepełnosprawnych.
Bardziej szczegółowotres w pracy pielęgniarek jako czynnik ryzyka wypalenia zawodowego
P R A C A O R Y G I N A L N A Krystyna Kowalczuk 1, Anna Zdańska 2, Elżbieta Krajewska-Kułak 1, Cecylia Łukaszuk 1, Katarzyna Van Damme-Ostapowicz 1, Krystyna Klimaszewska 1, Dorota Kondzior 1, Beata Kowalewska
Bardziej szczegółowoRaport indywidualny INFORMACJE POUFNE. Bartosz Satysfakcja. Test przeprowadzony za pośrednictwem 1 października 2018
Bartosz Satysfakcja Test przeprowadzony za pośrednictwem https://satysfakcjazpracy.pl 1 października 2018 INFORMACJE POUFNE Wprowadzenie Celem serwisu jest umożliwienie osobom zainteresowanym w oszacowaniu
Bardziej szczegółowoMichał Janiszewski. Rok: 2003 Czasopismo: Świat Problemów Numer: 11, 130
Michał Janiszewski Rok: 2003 Czasopismo: Świat Problemów Numer: 11, 130 Terapeuci zatrudnieni w placówkach lecznictwa odwykowego spotykają się swojej pracy z dużymi wymaganiami i oczekiwaniami. Ponad 90%
Bardziej szczegółowoProfessional burnout syndrome among family physicians
Professional burnout syndrome among family physicians Wypalenie zawodowe w grupie lekarzy rodzinnych Ewa Ogłodek professional burnout syndrome wypalenie zawodowe Department of Clinical Psychiatry of the
Bardziej szczegółowotres i wypalenie zawodowe wśród pracowników szpitalnych oddziałów ratunkowych
P R A C A O R Y G I N A L N A Sylwia Nowakowska Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu S tres i wypalenie zawodowe wśród pracowników szpitalnych oddziałów ratunkowych Stress and burnout syndrome
Bardziej szczegółowoCz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań Rozdz. 1. Cele badawcze Celem badawczym niniejszego projektu jest: 1. Analiza zachowań zdrowotnych, składających się na styl życia Wrocławian: aktywność fizyczna,
Bardziej szczegółowoPsychologia - opis przedmiotu
Psychologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia Kod przedmiotu 14.4-WP-PielP-CHOL-Sk-S14_pNadGenUY423 Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo Profil
Bardziej szczegółowoObniżenie nastroju czy depresja??
Obniżenie nastroju czy depresja?? T.ParnowskiIPiN Medyczny ProgramEdukacyjny PAP 10.02.2015 Czy depresja jest problemem społecznym?? Inw a śn cze W poł S h s yc P a j za c y d li za iejs ś erć i m Roczna
Bardziej szczegółowopinie pielęgniarek na temat kształcenia podyplomowego
P R A C A O R Y G I N A L N A Urszula Cisoń-Apanasewicz, Genowefa Gaweł, Dorota Ogonowska, Halina Potok Instytut Zdrowia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu O pinie pielęgniarek na temat
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE. Wydział Nauk o Zdrowiu. Mariola Kicia
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Wydział Nauk o Zdrowiu Mariola Kicia OCENA POZIOMU LĘKU I STRESU W GRUPIE KOBIET HOSPITALIZOWANYCH Z POWODU PORONIENIA Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor:
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne. Dorota Wojcik, Natalia Zasada
Wsparcie społeczne Dorota Wojcik, Natalia Zasada Czym jest wsparcie społeczne? Jest to wszelka dostępna dla jednostki pomoc w sytuacjach trudnych. Wsparcie to konsekwencja przynależności człowieka do sieci
Bardziej szczegółowoZaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży ABC pierwszej pomocy Beata Birnbach Joanna Sylwester ROM-E Metis Katowice
Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży ABC pierwszej pomocy Beata Birnbach Joanna Sylwester ROM-E Metis Katowice ZABURZENIA DEPRESYJNE Zaburzenie depresji głównej Dystymia Zaburzenia dwubiegunowe 25
Bardziej szczegółowoSyndrom wypalenia zawodowego w pracy pielęgniarek psychiatrycznych
ASPEKTY ZDROWIA I CHOROBY Tom 1, Nr 1, Rok 2016, s. 21 29 Syndrom wypalenia zawodowego w pracy pielęgniarek psychiatrycznych Anna Klajda 1, Leszek Szewczyk 1 1 Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji, Wydział
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu MARTA ARENDARCZYK, EWA
Bardziej szczegółowolat deklarowało silny stopień nasilenia bólu. W RZS 51% respondentów chorujących powyżej 10 lat oceniało ból na poziomie silnym.
I. STRESZCZENIE Głównym celem pracy była analiza porównawcza jakości życia i stanu fizycznego pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów z grupą chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Badania przeprowadzono
Bardziej szczegółowoylwetka zawodowa pielęgniarki w opinii pacjentów
P R A C A O R Y G I N A L N A Katarzyna Grabska, Wanda Stefańska Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku S ylwetka zawodowa pielęgniarki w opinii pacjentów
Bardziej szczegółowoPróba zrozumienia zjawiska wypalenia się u pastorów i przyczyn dla których opuszczają oni służbę
Próba zrozumienia zjawiska wypalenia się u pastorów i przyczyn dla których opuszczają oni służbę Te sformułowania wypalenie się pastorów, pastorzy którzy porzucają służbę, a nawet kwestie związane z zatrudnianiem
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 5 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego WP i NoZ AM w Lublinie, p.o. kierownika Zakładu: Prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 386 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 386 SECTIO D 2005 Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział Kraków; Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowa
Bardziej szczegółowoRaport z badania ankietowego dot. Stopnia zadowolenia klienta z poziomu usług świadczonych przez Powiatowy Urząd Pracy w Rykach.
Raport z badania ankietowego dot. Stopnia zadowolenia klienta z poziomu usług świadczonych przez Powiatowy Urząd Pracy w Rykach. Ryki, styczeń 2013r. 1 Wstęp Powiatowy Urząd Pracy w Rykach w okresie od
Bardziej szczegółowoBiznes Progres. ...bo wszystko zaczyna i kończy się na ludziach. Szkolenia sprzedażowe. Szkolenia z zarządzania. Indywidualne Treningi Managerskie
Biznes Progres...bo wszystko zaczyna i kończy się na ludziach Szkolenia z zarządzania Szkolenia sprzedażowe Indywidualne Treningi Managerskie Coaching Biznes Progres ul. Lotników 83 44-100 Gliwice e-mail:
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
Depresja Inż. Agnieszka Świątkowska Założenia kampanii Światowy Dzień Zdrowia obchodzony co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia daje nam unikalną możliwość mobilizacji działań
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Promocja zdrowia psychicznego Kod
Bardziej szczegółowoDostrzegalne zmiany u pacjenta na tym etapie terapii winny manifestować się tym, że pacjent :
CARE BROK sp. z o.o Szkoła Specjalistów Psychoterapii Uzależnień i Instruktorów Terapii Uzależnień O7-306 Brok ul. Warszawska 25 tel.: 793 607 437 lub 603 801 442 mail.: care@brok.edu.pl www.brok.edu.pl
Bardziej szczegółowoStreszczenie Wstęp: Cel pracy:
Streszczenie Wstęp: Ocena bólu, który jest zjawiskiem bardzo złożonym z klinicznego punktu widzenia, stanowi jedno z istotnych wyzwań współczesnej medycyny. Rzetelne oszacowanie bólu ma podstawowe znaczenie
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004 Zakład Organizacji Pracy Pielęgniarskiej Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowooziom wypalenia zawodowego wśród pielęgniarek pracujących w publicznych zakładach opieki zdrowotnej badania wstępne
P R A C A O R Y G I N A L N A Elżbieta Cipora, Ewa Smoleń, Lucyna Gazdowicz, Teresa Maliwiecka, Ewa Poźniak Instytut Medyczny, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. J. Grodka w Sanoku P oziom wypalenia
Bardziej szczegółowoypalenie zawodowe i satysfakcja zawodowa w opinii pielęgniarek
P R A C A O R Y G I N A L N A Katarzyna Sowińska 1, Katarzyna Kretowicz 2, Aleksandra Gaworska-Krzemińska 2, Dariusz Świetlik 3 1 Absolwentka studiów magisterskich pielęgniarstwo Gdański Uniwersytet Medyczny;
Bardziej szczegółowoCzy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Bardziej szczegółowoytuacja materialna rodzin pielęgniarek a poziom występującego wypalenia zawodowego
P R A C A O R Y G I N A L N A Bernadeta Cegła 1, Aneta Dowbór-Dzwonka 1, Małgorzata Filanowicz 1, Ewa Szynkiewicz 1, Kornelia Kędziora-Kornatowska 2, Zbigniew Bartuzi 3 1 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego,
Bardziej szczegółowoEMPATIA A WYPALENIE ZAWODOWE U PIELĘGNIAREK ONKOLOGICZNYCH EMPATHY AND OCCUPATIONAL BURNOUT OF ONCOLOGICAL NURSES
Nowiny Lekarskie 2011, 80, 4, 277 282 KRYSTYNA KUROWSKA, ANNA ZUZA-WITKOWSKA EMPATIA A WYPALENIE ZAWODOWE U PIELĘGNIAREK ONKOLOGICZNYCH EMPATHY AND OCCUPATIONAL BURNOUT OF ONCOLOGICAL NURSES Katedra i
Bardziej szczegółowoUPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU
UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU Dystymia ICD 10 niejednoznaczność terminu, grupa zaburzeń (obejmuje nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenie osobowości, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą) Dystymia
Bardziej szczegółowo(imię i nazwisko nauczyciela) (przedmiot) (numer programu)
Iwona Jończyk (imię i nazwisko nauczyciela) Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej (przedmiot) 2407MR i GŻ 1997.08.18 (numer programu) Klasa IV TŻa, IV TŻb Lp. Cele kształcenia i wychowania Treści
Bardziej szczegółowoOpis przedmiotu (sylabus) na rok akademicki 2018/2019. Psychologia kliniczna. Fizjoterapia Studia II stopnia Profil praktyczny Studia stacjonarne
Opis przedmiotu (sylabus) na rok akademicki 2018/2019 1. Metryczka Nazwa modułu/ przedmiotu: Kod przedmiotu: Jednostki prowadzące kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Program kształcenia (Kierunek
Bardziej szczegółowoKONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII
KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII Maria Wujtewicz Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii GUMed II Konferencja Naukowa Czasopisma Anestezjologia Intensywna Terapia Sopot 2014 KONFLIKT INTERESÓW
Bardziej szczegółowopraca, stres zawodowy, wypalenie
praca, stres zawodowy, wypalenie Marta Anczewska, Prof. dr hab. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Praca zawodowa Praca oddala od nas trzy wielkie niedole: nudę, występek i ubóstwo. Wolter Praca
Bardziej szczegółowoWarunki pracy lekarzy. 85% lekarzy dentystów
Warunki pracy lekarzy i lekarzy dentystów Badanie opinii środowiska Romuald Krajewski Teresa Perendyk Kinga Wojtaszczyk W numerze 9/2013 GL przedstawiliśmy opinie naszego środowiska o konflikcie interesów
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12. Specjalność: pielęgniarstwo 1. PRZEDMIOT
Bardziej szczegółowoRaport indywidualny INFORMACJE POUFNE. Jan Kowalski. Test przeprowadzony za pośrednictwem http://pracabezstresu.pl 5 stycznia 2015
Jan Kowalski Test przeprowadzony za pośrednictwem http://pracabezstresu.pl 5 stycznia 2015 INFORMACJE POUFNE Wprowadzenie Celem serwisu jest umożliwienie osobom zainteresowanym lub martwiącym się oszacowania
Bardziej szczegółowoZadania psychologa w szkole
Zadania psychologa w szkole Pracę psychologa w szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Według aktualnych przepisów do obowiązków psychologa zatrudnionego w szkole należy: 1) prowadzenie
Bardziej szczegółowoWiesław Fidecki Starzenie się społeczeństwa wyzwaniem dla opieki pielęgniarskiej. Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 28,
Wiesław Fidecki Starzenie się społeczeństwa wyzwaniem dla opieki pielęgniarskiej Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 28, 167-170 2007 Starzenie Się Społeczeństwa Wyzwaniem Dla Opieki Pielęgniarskiej
Bardziej szczegółowoBariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha
Bariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha Zespół interdyscyplinarny Grupa profesjonalistów, reprezentantów różnych dziedzin, którzy mogą i chcą podejmować
Bardziej szczegółowoZespół wypalenia zawodowego wśród zespołów OIT. Dorota Merecz Zakład Psychologii Pracy Instytut Medycyny Pracy
Zespół wypalenia zawodowego wśród zespołów OIT Dorota Merecz Zakład Psychologii Pracy Instytut Medycyny Pracy 28 grudnia godz. 6.58 Przepełnienie, brak łóżek, nic się nie zmieniło. Piętnaście ciał w półmroku
Bardziej szczegółowoZarządzanie emocjami
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 9 grudnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Co to jest inteligencja
Bardziej szczegółowoSpecyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna
Specyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna Anna Skuzińska Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Elblągu Plan wystąpienia Charakterystyka psychologiczna sytuacji bez
Bardziej szczegółowoZałącznik 1. Streszczenie podsumowujące całość wykonanych prac.
Załącznik 1. Streszczenie podsumowujące całość wykonanych prac. Ocena obciążenia psychofizycznego oraz zapobieganie dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników centrów obsługi klientów
Bardziej szczegółowoAgnieszka Skurzak WSPARCIE SPOŁECZNE, STRES I POCZUCIE SATYSFAKCJI Z ŻYCIA KOBIET CIĘŻARNYCH
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Wydział Nauk o Zdrowiu Agnieszka Skurzak WSPARCIE SPOŁECZNE, STRES I POCZUCIE SATYSFAKCJI Z ŻYCIA KOBIET CIĘŻARNYCH Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor:
Bardziej szczegółowo