Konkurs Polonistyczny dla szkoły podstawowej w roku szkolnym 2009/2010 etap rejonowy

Transkrypt

1 Konkurs Polonistyczny dla szkoły podstawowej w roku szkolnym 2009/2010 etap rejonowy Witamy Cię na rejonowym etapie Konkursu Polonistycznego. Przed Tobą sprawdzian literacko-językowy oraz wypracowanie. Instrukcja 1. Przeczytaj bardzo dokładnie wszystkie teksty i polecenia. 2. W zadaniach z odpowiedziami: A, B, C, D zaznacz znakiem X jedną poprawną odpowiedź. 3. Jeśli się pomylisz, błędną odpowiedź otocz kółkiem i zaznacz inną znakiem X. 4. Odpowiedzi do pozostałych zadań wpisz w wykropkowane miejsca lub w wyznaczone pola. 5. Pisz czytelnie i nie używaj korektora. Na wykonanie zadań masz 90 minut. Powodzenia! TEKST I Czesław Miłosz Do leszczyny Nie poznajesz mnie, ale to ja, ten sam, Który wycinał na łuki twoje brunatne pręty, Takie proste i śmigłe w biegnięciu do słońca. Rozrosłaś się, ogromny twój cień, hodujesz pędy nowe. Szkoda, że tamtym chłopcem już nie jestem. Chyba kij sobie bym wyciął, bo widzisz, chodzę o lasce. Kochałem twoją korę, brązową z białym nalotem, Koloru najzupełniej leszczynowego. Radują mnie te, co przetrwały, dęby i jesiony, Ale ty ucieszyłaś mnie najbardziej, Jak zawsze czarodziejska, z perłami twoich orzechów, Z pokoleniami wiewiórek, które w tobie tańczyły. Jest coś z heraklitejskiej* zadumy, kiedy tutaj stoję, Pamiętający siebie minionego I życie, jakie było, a też jakie być mogło. Nic nie trwa, ale trwa wszystko: ogromna stałość. I próbuję w niej umieścić moje przeznaczenie, Którego, tak naprawdę, przyjąć nie chciałem. Byłem szczęśliwy z moim łukiem, skradając się brzegiem baśni. Co stało się ze mną później, zasługuje na wzruszenie ramion I jest tylko biografią, to znaczy zmyśleniem. Czesław Miłosz, To, Wydawnictwo Znak, Kraków 2000, s. 9. *Heraklit z Efezu (VI V w. p.n.e.) filozof grecki, który twierdził, że główną cechą rzeczywistości jest zmienność; wszystko jest w wiecznym ruchu, a jedyną rzeczą stałą jest prawo ciągłej zmiany. 1

2 1. Osoba mówiąca w wierszu jest A. autorem biografii. B. szczęśliwym chłopcem. C. starszym mężczyzną. D. greckim filozofem. 2. Wiersz ma formę A. opisu leszczyny. B. monologu skierowanego do leszczyny. C. kartki z pamiętnika. D. dialogu z leszczyną. 3. Wiersz rozpoczyna się słowami: Nie poznajesz mnie ( ) w celu podkreślenia A. upływu czasu. B. zachwytu leszczyną. C. niezadowolenia chłopca. D. obojętności drzewa. 4. Nazwij emocje dominujące w poszczególnych częściach wiersza i podaj ich przyczyny. Nazwa emocji Przyczyna stanu emocjonalnego I II III 5. Sformułuj własny komentarz do wiersza, rozwijając podaną myśl. W wierszu Miłosza kryje się prawda o tym, że. 6. Na podstawie tekstu Do leszczyny podaj trzy cechy utworu poetyckiego. 1)... 2)... 3) Wyszukaj w wierszu zdanie złożone współrzędnie przeciwstawne i zacytuj je. 2

3 TEKST II Nastała chwila milczenia, więc Mahdi sądząc, że chłopiec nie zrozumiał pytania, powtórzył je wyraźniej: - Czy chcesz przyjąć moją naukę? Na to Staś ręką, którą trzymał przy piersiach, zrobił nieznacznie znak krzyża świętego, jakby z tonącego okrętu miał skoczyć w odmęt wodny. - Proroku rzekł twojej nauki nie znam, więc gdybym ją przyjął, uczyniłbym to tylko ze strachu jak tchórz i człowiek podły. A czyż zależy ci na tym, by wiarę twoją wyznawali tchórze i ludzie podli? I tak mówiąc, patrzył wciąż wprost w oczy Mahdiego. Uczyniła się taka cisza, że słychać było brzęczenie much. Lecz stała się zarazem rzecz nadzwyczajna. Oto Mahdi zmieszał się i na razie nie umiał znaleźć odpowiedzi. Uśmiech zniknął mu z twarzy, na której odbiło się zakłopotanie i niechęć. Wyciągnąwszy rękę, wziął tykwę napełnioną wodą z miodem i począł pić, ale widocznie dlatego tylko, by zyskać na czasie i pokryć zmieszanie. A dzielny chłopak, nieodrodny potomek obrońców chrześcijaństwa, prawa krew zwycięzców spod Chocimia i Wiednia, stał z podniesioną głową, czekając wyroku. Na wychudłych, opalonych przez pustynny wicher policzkach wykwitły mu jasne rumieńce, oczy rozbłysły, a ciałem wstrząsnął dreszcz zapału. Oto mówił sobie wszyscy inni przyjęli jego naukę, a jam nie zaparł się wiary ni duszy. I lęk przed tym, co mogło i miało nastąpić, przytaił mu się w tej chwili w sercu, a natomiast zalała je radość i duma. A tymczasem Mahdi postawił tykwę i zapytał: - Więc odrzucasz moją naukę? - Jestem chrześcijaninem jak mój ojciec Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy, PIW, Warszawa 1985, s Przepisz wyrażenie zawierające ocenę postawy Stasia.. 9. Jam nie zaparł się wiary ni duszy. Słowa Stasia zapisz współczesną polszczyzną Uzupełnij poniższe zdania rzeczownikiem chrześcijanin w odpowiedniej formie gramatycznej. Mahdi przyjął młodego. Henryk Sienkiewicz napisał powieść o pierwszych Uwzględniając podział tekstu na akapity, sporządź w formie planu notatkę na temat rozmowy Stasia i Mahdiego.... 3

4 TEKST III Jan Matejko, Sobieski pod Wiedniem Olej na płótnie. 458 x 894 cm, Muzeum Watykańskie w Rzymie Opisz przynajmniej w czterech zdaniach centralną postać obrazu Jana Matejki. 4

5 TEKST IV Dwór, podwórko i łączka pod drzewy około południa pełne były gości. Zbliżała się tedy chwila, gdy postrzyżyny dopełnić należało. Miejsce kapłana zwykle w rodzinie głowa domu zajmowała; ojciec składał ofiary i prowadził do miejsc świętych. Doszedłszy lat siedmiu, chłopcy z rąk matki i spod dozoru niewieściego przechodzili pod władzę ojca, zaczynając się sposobić do przyszłego zawodu wojaków, rolników i ziemian. Najczęściej oddawano ich naówczas, jak się to dzieje u wielu jeszcze plemion kaukaskich, w opiekę stryjów lub starszych braci, gdyż serce ojcowskie słabszym dla dziecka bywa, do powolności skłonniejszym, a surowość mogłaby osłabić ten węzeł miłości i poszanowania, jaki ojca z synem łączyć powinien. Tuż u drzew starych, pod którymi stoły z desek zbite i szytymi ręcznikami pookrywane ustawiono, znajdowało się źródło za święte poczytywane i odwieczny kamień, u którego składano ofiary. Gdy wszyscy już byli zebrani, biało ubranego chłopaka, z długimi rozpuszczonymi włosami, których od urodzenia nożyce nie tknęły, przywiodła ze łzami w oczach matka i w ręce mu go oddała. Ten stał już w gotowości przyjęcia go od niej, a gdy dzieciak mu się do nóg rzucił, ściskając je, podniósł go i wodą ze źródła pokropił. Po czym ująwszy nożyce przygotowane, nad czołem nieco włosów mu przystrzygł, oddając je gościom i starszyźnie, która po trosze dokoła je przycinała. Żeby się zaś te obrzynki włosów na ogień nie dostały, co za szkodliwe uważano, zebrane skrzętnie, u kamienia je zakopano. A gdy przyszło nadać imię chłopcu, który dotąd Piastunowego syna tylko nosił nazwisko, gospodarz młodszego z gości prosił, aby mu je naznaczył. Wstał tedy gość i odezwał się: - Jeżeli imię mu mam dać, dozwólcież, abym to czynił, jak u nas we zwyczaju, i dał mu je z błogosławieństwem Bóg, którego Morawianie i Czechy, jak wy słowa dzieci, wyznają, jest Bogiem wszystkich W Jego imieniu ojcowskim, Syna i Ducha świętego, chrzczę go imieniem Ziemowida. Niechaj mu danym będzie ziemię swą widzieć spokojną i szczęśliwą. To mówiąc, w wodę umoczył palce gość i na czole chłopcu znak nią położył. Usłyszawszy to piękne imię, wszyscy uradowali się wielce, a Piastun szedł im podziękować i chciał obdarzyć, czym mógł, lecz powiedzieli mu, że darów żadnych nie przyjmują, bo na ubóstwo przysięgali. Józef Ignacy Kraszewski, Stara baśń, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1984, s Określ temat przeczytanego tekstu. 14. Wymień rekwizyty znajdujące się w miejscu wydarzenia. 15. Znajdź w tekście zwroty odpowiadające podanym znaczeniom. bardzo się ucieszyli -.. był przygotowany - 5

6 16. Na podstawie TEKSTU IV objaśnij znaczenie imienia Ziemowid Podaj dwa wyrazy pokrewne do wyrazu postrzyżyny Moje postrzyżyny kartka z pamiętnika syna Piastuna. Opowiedz o wydarzeniu na podstawie przytoczonego fragmentu Starej baśni. (Twoja praca nie powinna być krótsza niż połowa wyznaczonego miejsca.) 6

7 7

8 Brudnopis 8