List do Hebrajczyków

Transkrypt

1 Wprowadzenie część 1 9 kwietnia 2014

2 Cel wykładu Uwagi wstępne 1 Określić tło historyczne listu 2 Zapoznać z problematyką autorstwa listu

3 Uwagi wstępne Najbardziej kontrowersyjny spośród wszystkich ksiąg biblijnych Nowego Testamentu (obok Ewangelii św. Jana, Listu św. Jakuba, Listu św. Judy, Drugiego Listu św. Piotra i Objawienia św. Jana). Nie ma powszechnej zgodności odnośnie do: autorstwa czasu i miejsca powstania adresata a nawet... rodzaju literackiego księgi

4 Uwagi wstępne Doniosłość Listu Wymienione problemy w niczym nie umniejszają mocy duchowej i doskonałości intelektualnej listu, podobnie jak Ewangelia św. Jana, lecz w sposób bardziej zwięzły i skondensowany maluje obraz Chrystusa jako Boga, Króla i Arcykapłana

5 Uwagi wstępne 1 Kor. 1, (BW) Gdzie jest mądry? Gdzie uczony? Gdzie badacz wieku tego? Czyż Bóg nie obrócił w głupstwo mądrości świata? Skoro bowiem świat przez mądrość swoją nie poznał Boga w jego Bożej mądrości, przeto upodobało się Bogu zbawić wierzących przez głupie zwiastowanie. Podczas gdy Żydzi znaków się domagają, a Grecy mądrości poszukują, My zwiastujemy Chrystusa ukrzyżowanego, dla Żydów wprawdzie zgorszenie, a dla pogan głupstwo, Natomiast dla powołanych - i Żydów, i Greków, zwiastujemy Chrystusa, który jest mocą Bożą i mądrością Bożą. Bo głupstwo Boże jest mędrsze niż ludzie, a słabość Boża mocniejsza niż ludzie.

6 Nurty wypaczające chrześcijaństwo Już w czasach współczesnych apostołom zarysowały się dwa nurty zagrażające rozwojowi chrześcijaństwa: Filozoficzny (przede wszystkim gnostycyzm) mający swe źródło w filozofii greckiej Religijny (oparty na zakonie) czerpiący obficie z judaizmu Apostoł Paweł wyraźnie dostrzegał te zagrożenia Problem gnostycyzmu poruszał m.in. w Liście do Kolosan, (również Ap. Jan w swym 1 Liście) Z drugim zagrożeniem walczył przede wszystkim w Liście do Galacjan oraz Listach do Rzymian i 1 i 2 do Koryntian Wymienione nurty zasadniczo istnieją do dzisiaj

7 Uwagi wstępne 1 Kol. 2,20 23 (EIB) Skoro z Chrystusem umarliście dla zasad rządzących światem, to dlaczego tak, jak żyjący w tym świecie dobrowolnie poddajecie się nakazom: Nie dotykaj, nie próbuj, nie ruszaj? Te przepisy i nauki ludzkie dotyczą tego, co i tak przeznaczone do zużycia. Jest w nich tyle mądrości, ile może być w dewocji, poniżaniu się i umartwianiu ciała, jednak poza poprawianiem samopoczucia nie mają one żadnej wartości.

8 Nurty wypaczające chrześcijaństwo Konflikt pomiędzy Żydami a poganami oraz pomiędzy judeizującymi a pogańskimi chrześcijanami we wczesnym Kościele jest opisany w Dz. 5,34 39; Rz. 9,3; Dz. 28,28; Dz. 11,1 18 Żydzi widząc, że chrześcijanie rosną w liczbie używają wielu argumentów aby odwieść swych braci od wiary w Chrystusa Żydzi próbowali wykazywać doskonałość zakonu Mojżesza

9 Inne zagrożenia chrześcijaństwa Prześladowania chrześcijan Z jednej strony umacniały wiarę, z drugiej powodowały jej osłabienie jest pisany najprawdopodobniej w czasie prześladowań Nerona Te prześladowania jednak nie miały tak powszechnego charakteru jak za czasów Decjusza (250), Waleriana (257) i Dioklecjana ( ) Oziębnięcie wiary wśród członków wspólnoty Hbr. 10,25

10 Autorastwo listu Uwagi wstępne Brak zgodności co do autorstwa Listu do Hebrajczyków istniała już we wczesnym Kościele nie zawiera jak inne księgi a zwłaszcza listy Nowego Testamentu imienia autora w pierwszych wersach księgi Również styl księgi odbiega nieco od pism nowotestamentowych. Odmienności języka (znacznie bliższego klasycznej niż grece koine) niektórzy tłumaczą to faktem, że został napisany pierwotnie po hebrajsku a później przetłumaczony na grecki Pogląd taki utrzymywali Klemens Aleksandryjski i Orygenes Jednak Orygenes, cytowany przez Euzebiusza, stwierdza: Kto naprawdę napisał wie jedynie sam Bóg

11 Autorastwo listu Uwagi wstępne Euzebiusz również uważał, że został napisany początkowo po hebrajsku niekoniecznie przez Pawła, a następnie przetłumaczony przez Klemensa Rzymskiego na grecki Hipolit negował Pawłowe autorstwo listu Kanon Muratoriego nie wymieniał listu Tertulian w Afryce Północnej nie wiedział nic o liście Pawła do Hebrajczyków, ale mówił o liście Barnaby do Hebrajczyków W czasach renesansu wątpliwości co do listu rościł Erazm z Rotterdamu, Luter odmawiając natchnienia przypisywał go Apollosowi. Kalwin również odmawiał autorstwa św. Pawłowi W czasach współczesnych sugerowano, że autorem listu mogła być Pryscylla, ale czasownik opisującemu występujący w rodzaju męskim w Hbr. 11,32, sprzeciwia się tej teorii

12 Pawłowe autorstwo listu Tradycja przypisuje je Ap. Pawłowi, jednak brak tutaj powszechnej zgodności, gdyż list ten znacząco różni się od pozostałych 13 listów Ap. Pawła Niektóre z późniejszych kopii i przekładów nosiły jednak imię Ap. Pawła w tytule m in. wersje arabskie i Wulgata W początkach chrześcijaństwa kościoły wschodnie przypisywały autorstwo Pawłowi, a zachodnie innym autorom W kościołach zachodnich Pawłowe autorstwo listu zostało przyjęte dopiero w V w. pod wpływem autorytetu Hieronima i Augustyna. Uważali oni, że przyjęcie Pawłowego autorstwa zapewni uznanie kanoniczności tej księgi

13 Inni potencjalni autorzy Uwagi wstępne Apollos (Dz. 18,24) hellenista i Aleksandryjczyk, wyróżniający się erudycją i znajomością Zakonu Mojżeszowego. Przez niektórych chrześcijan uznawany był za autorytet (1 Kor. 3,4 6, 3,22, 4:6) Barnaba (Dz. 4,34 37) Syna Pocieszenia, lewita rodem z Cypru, bliski towarzysz Ap. Pawła styl listu i sposób wyrażania myśli odpowiada gorliwemu, autorytatywnemu Barnabie. Ojcowie wczesnego kościoła cytowali bowiem fragmenty tego listu jako słowa Barnaby. Łukasz, Klemens Rzymski, Pryscylla, Sylas, Epafras (wzmiankowany w Flp. i Kol.), Tymoteusza a nawet... Najświętsza Dziewica Maryja

14 Argumenty za autorstwem Ap. Pawła Zagadnienie Listy Pawłowe Hebrajczyków Wyższość chrześcijaństwa nad judaizmem 2 Kor. 3,6 18; Gal. 3,23 25; Gal 4:1-9, Gal ,10 11 Jezus Chrystus prawdziwym Bogiem Flp. 2,6, Kol. 1, ,2 14 Użycie cytatów ze ST za pośrednictwem I znowu Dary Ducha Świętego są udziałem wierzących Rz 15,9 12 1,5 2, Kor 12,4 2,4 Ostateczne wywyższenie Chrystusa 1 Kor. 15,25,27; Flp. 2,9-10 2,8; 10,13; 12,2 Użycie tych samych cytatów ze ST 1 Kor. 15,27; Ef. 1,22; Rz. 12,19 2,8; 10,13 Uniże się Jezusa dla człowieka 2 Kor. 8,9 Flp. 2,7 8 2,9 Pojecie niewoli Gal. 5,1 2,15 Słowo Boże jest mieczem Ducha Świętego Ef. 6,17 4,12 Problem braku wzrostu duchowego u niektórych wierzących. Porównanie związane z pokarmem duchowym: mleko pokarm stały 1 Kor 3,1 2, 1 Kor 14,20 5,12 13

15 Argumenty za autorstwem Ap. Pawła Zagadnienie Listy Pawłowe Hebrajczyków Śmierć Chrystusa ofiara za grzech. Jest ona wypełnieniem ofiara starotestamentowych Rz. 3,22 26; 1 Kor. 5,7 7,1 10,39 Użycie terminu Pośrednik Gal 3, ,6 Zakon jako służba Rz 9:4 9,1; 9,6 Zbawienie to odważne i ufne przystąpienie do Boga przez Chrystusa Rz. 5,2; Ef. 2,18; Ef. 3,12 10,19 Przeciwności są bojem Flp. 1,30; Kol. 2,1 10,32 Usprawiedliwienie, lub sprawiedliwość przez wiarę Rz. 1,17; Rz.4,22; Rz. 5,1; Gal. 3,11, Flp. 3,9 10,38; 11,7 Koncepcja biegu chrześcijańskiego 1 Kor. 9,24; Flp. 3, ,1 Chrześcijanie nie powinni dawać wiary powiewom nauki Autor nie ma sobie nic do zarzucenia co do jakości swojego życia chrześcijańskiego Użycie charakterystycznej Pawłowi frazy Bóg pokoju Ef. 4,14 13,9 2 Kor. 1,12 13,18 Rz. 15,33; 1 Tes. 5,23 13,20

16 Argumenty za autorstwem Ap. Pawła Żadne bezpośrednie dowody nie przemawiają za czyimkolwiek autorstwem Paweł jest wymieniany jako autor przez ojców kościoła z II wieku uczniów ludzi, którzy bezpośrednio znali apostołów List był napisany za życia Ap. Pawła, przyjaciela Tymoteusza, z Italii, więźnia Drugi List św. Piotra, list bez wątpienia napisany do Żydów, zawiera stwierdzenie o Ap. Pawle, 2 P 3:15 16 Powszechnym Pawłowym zwyczajem było rozpoczynanie od zagadnień doktrynalnych a kończenie na zaleceniach praktycznych i pozdrowieniach Pozdrowienie końcowe jest bardzo jest bardzo podobne do tych z pozostałych 13 listów Pawłowych. Podobnego pozdrowienia nie ma w żadnej innej księdze NT. Zakończenie (Heb 13,25) jest typowo Pawłowe

17 Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła List nie nosi jego imienia być może Paweł, z różnych powodów autor nie chciał ujawniać swego imienia, lub też początkowa część listu zaginęła Różnorodność stylu i rytmu Styl i rytm listy Pawłowe pełne są nieregularności, jest bardzo elegancki o niezwykle symetrycznej budowie. Jednak różne problemy i adresaci mogą wymagać różnych stylów Autor wydaje się nie być apostołem ale uczniem apostołów Hbr. 2,3. Można to jednak tłumaczyć figuratywnoscią stylu, faktem, ze Ap. Paweł otrzymał wiarę z rąk Annaniasza będącego prawdopodobnie bezpośrednim uczniem Chrystusa (choć Paweł otrzymał objawienie bezpośrednio od Chrystusa). List został napisany przed zburzeniem Jerozolimy, gdy żyło jeszcze wielu apostołów (trudno więc tu mówić o kolejnym pokoleniu). Paweł nigdzie nie porusza kwestii arcykapłaństwa Chrystusa

18 Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Metody nauczania i punkt widzenia Autor Listu do Hebrajczyków dochodzi do tych samych konkluzji stosując inny tryb rozumowania niż Ap. Paweł. Akcenty kładzione są na inne rzeczy (pierwszoplanowe z innych listów są raczej tłem w Liście do Hebrajczyków)

19 Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Koncepcja wiary W listach Ap. Pawła oparta jest na Jezusie Chrystusie jako drodze usprawiedliwienia włączając silna opozycje wobec uczynków jako środka zbawienia. W Liście do Hebrajczyków nacisk kładziony jest na wiarę w obietnice (argument trudny do utrzymania np. (Rz. 4))

20 Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Sposób prezentowania kontrastu pomiędzy zakonem uczynków a łaską Ap. Paweł postrzega jednak zakon jako prawo, które ma być wypełniane przez ludzi Autor Listu do Hebrajczyków postrzega zakon jako system instytucji powołanych by reprezentować społeczność pomiędzy Bogiem a czcicielami Paweł wykazuje że prawo nie może postawić człowieka we właściwej relacji z Bogiem, gdyż człowiek nie jest w stanie go wypełnić

21 Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Sposób prezentowania kontrastu pomiędzy zakonem uczynków a łaską Autor Listu do Hebrajczyków pokazuje, że instytucje starego przymierza nie są w stanie z powodu niedoskonałości ustanowić prawdziwej społeczności z Bogiem Paweł uważa, że powodem słabości starego przymierza nie było samo prawo, które jest święte i dobre, ale fakt, że człowiek nie jest w stanie go wypełnić Autor Listu do Hebrajczyków problem widzi w fakcie, że instytucje starotestamentowe nie są w stanie prawdziwie oczyścić z grzechu (argument trudny do utrzymania (Rz. 8,3))