Źródła finansowania małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce
|
|
- Marek Grabowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE STUDIUM DYPLOMOWE Kierunek: Finanse i bankowość Źródła finansowania małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce Krzysztof Borawski Nr albumu: Praca magisterska napisana w Katedrze Zarządzania Finansami Przedsiębiorstwa pod kierownictwem naukowym prof. dr hab. Jacka Grzywacza Warszawa 2004
2
3 Dziękuję prof. Jackowi Grzywaczowi, za życzliwe podejście oraz szereg cennych uwag. Dziękuję również mgr. Piotrowi Sochockiemu, za wnikliwe zapoznanie się z projektem tej pracy i wiele interesujących spostrzeżeń.
4
5 Spis treści Wstęp...7 Rozdział 1. Warunki funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce Definicja małego przedsiębiorstwa Znaczenie przedsiębiorstw z sektora MŚP w rozwoju gospodarczym Polski Charakterystyka źródeł finansowania przedsiębiorstw z sektora MŚP Kapitały własne Kapitały obce Podsumowanie...18 Rozdział 2. Finansowanie działalności gospodarczej z kapitałów własnych Finansowanie z zatrzymanego zysku Odpisy amortyzacyjne Dopłaty wspólników Fundusze wysokiego ryzyka Venture Capital Aniołowie biznesu Business Angels Centrum Innowacji FIRE Publiczna emisja akcji na rynku kapitałowym Podsumowanie...50 Rozdział 3. Analiza dostępnej na rynku oferty kredytowej Charakter prawny kredytów i pożyczek Kredyty bankowe Kredyt obrotowy w rachunku bieżącym Kredyt inwestycyjny Kredyty preferencyjne Kredyt wekslowy Karty kredytowe Koszt kredytu bankowego Kredyty i pożyczki konsumpcyjne oraz formy sprzedaży ratalnej Istotne parametry brane pod uwagę przez bank podczas oceny zdolności kredytowej
6 3.5. Fundusze poręczeniowe Kredyt kupiecki Podsumowanie Rozdział 4. Pozostałe źródła finansowania kapitałami obcymi Fundusze pożyczkowe Faktoring Leasing Emisja krótkoterminowych papierów dłużnych Franczyza (franchising) Dotacje i subwencje Podsumowanie Zakończenie Bibliografia Spis tabel i rysunków Załączniki
7 Wstęp Małe i średnie przedsiębiorstwa, a zgodnie z nową klasyfikacją mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), to jeden z wiodących sektorów gospodarki, w dużym stopniu wpływający na wzrost gospodarczy oraz poziom zatrudnienia. Przedsiębiorstwa te stanowią 99,86 % wszystkich przedsiębiorstw w kraju 1. Jedną z podstawowych barier na drodze rozwoju i umacniania pozycji rynkowej przedsiębiorstw z sektora MŚP są ograniczenia kapitałowe. Największe problemy z dostępem do zewnętrznego finansowania mają osoby rozpoczynające działalność gospodarczą oraz firmy mikro. Nie posiadają one najczęściej historii kredytowej ani majątku wystarczającego do zabezpieczenia kredytu, a wraz z tym zdolności kredytowej. Niedobór środków finansowych uniemożliwia z kolei inwestycje, które są niezbędne dla poprawy konkurencyjności danego przedsiębiorstwa i związanego z tym wzrostu obrotów. Stanowi to jedną z przyczyn bardzo wysokiego poziomu odsetka firm, które bankrutują w pierwszym roku swojej działalności w Polsce wynosi on ok % 2. Celem pracy jest identyfikacja oraz ocena źródeł finansowania możliwych do pozyskania przez firmy mikro, małe i średnie, a także wskazanie najbardziej efektywnych metod pozyskiwania kapitału przez te przedsiębiorstwa. Udowodniono tezę, że pomimo utrudnionego dostępu mikro, małych i średnich przedsiębiorstw do źródeł finansowania, istnieją realne możliwości pozyskania kapitału przez te przedsiębiorstwa. W rozdziale pierwszym opisane zostały ogólne warunki funkcjonowania małej przedsiębiorczości w Polsce. Przedstawiono w nim rolę przedsiębiorstw z sektora MŚP w kreowaniu wzrostu gospodarczego w Polsce, a także syntetyczną charakterystykę źródeł finansowania tych przedsiębiorstw. Rozdział drugi poświęcony został finansowaniu działalności z kapitałów własnych. Obok najczęściej spotykanych jego form, w postaci finansowania z zatrzymanego zysku, dopłat wspólników oraz odpisów amortyzacyjnych, poruszona została m.in. kwestia wsparcia ze strony funduszy wysokiego ryzyka (venture capital) oraz aniołów biznesu, którzy wydają się być na rynku polskim zjawiskiem nowym. 1 Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach , praca zbiorowa pod red. A. Tokaj Krzewskiej i A. Żołnierskiego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2004, s Ibidem, s
8 W rozdziale trzecim przeprowadzono analizę szeroko pojętej oferty kredytowej. Uwzględnione w niej zostały zarówno kredyty bankowe, jak i fundusze poręczeń kredytowych oraz formy sprzedaży ratalnej lub z odroczoną płatnością, które w języku potocznym nazywane są często kredytami 3. Rozdział czwarty zawiera opis pozostałych rodzajów finansowania działalności za pomocą kapitałów obcych, w tym popularny leasing oraz franczyzę (franchising). Coraz większego znaczenia nabierają również, omówione w tym rozdziale, dotacje i subwencje. Istotne znaczenie wydają się mieć w szczególności dotacje, które wiążą się z uzyskaniem przez Polskę dostępu do funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Przedmiotem badań są możliwości finansowania działalności prowadzonej na terenie kraju, stąd źródła finansowania eksportu, takie jak np. dofinansowania udziału w zagranicznych targach oferowane przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy, ubezpieczenia Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A., czy też fortfaiting, nie zostały w niniejszej pracy poddane analizie. Literatura, na podstawie której napisano pracę, obejmuje zarówno pozycje książkowe, w tym Raport o stanie małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach , jak i artykuły opublikowane w gazetach. Podczas pisania pracy wykorzystano także informacje, przekazane przez profesorów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie w trakcie wykładów, oraz informacje zamieszczone w Internecie. 3 Zgodnie z art. 5 ustawy Prawo bankowe kredyty mogą być udzielane tylko przez banki. Szerzej zostanie to opisane w dalszej części pracy. 8
9 Rozdział 1. Warunki funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 1.1. Definicja małego przedsiębiorstwa W związku z wejściem Polski do struktur Unii Europejskiej, uchwałą Sejmu RP z r. wprowadzono zmiany do Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r 4. Definiuje ona pojęcia mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Są one zgodne ze standardami przyjętymi w UE i uzależniają kategorię, do której przynależy dane przedsiębiorstwo, przede wszystkim od trzech czynników: wielkości obrotów, sumy bilansowej posiadanych aktywów oraz stanu zatrudnienia (tabela 1). Tabela 1. Kryteria podziału przedsiębiorstw Przedsiębiorstwa Mikro Małe Średnie Zatrudnienie < 10 < 50 < 250 Przychody netto ze sprzedaży Suma aktywów z bilansu do 2 mln euro do 10 mln euro do 50 mln euro do 2 mln euro do 10 mln euro do 43 mln euro Źródło: Art Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. Ustawa definiuje również podział przedsiębiorstw wg struktury udziałów. Wyróżniane są przedsiębiorstwa: a) niezależne w którym inne przedsiębiorstwo posiada mniej niż 25 % udziałów, b) partnerskie w którym udziały innego przedsiębiorstwa nie przekraczają 50 %, c) związane w którym ponad 50 % udziałów lub równoważnej kontroli posiada inne przedsiębiorstwo. Sam fakt posiadania przedsiębiorstw partnerskich lub związanych nie przekreśla możliwości uzyskania statusu małego lub średniego przedsiębiorcy. Okoliczności te 4 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r., nr 173, poz. 1807). 9
10 wpływają jedynie na ustalenie poziomu zatrudnienia oraz przychodów i wartości majątku podmiotu. Gdy dany podmiot posiada przedsiębiorstwa partnerskie, ich dane o zatrudnieniu, wielkości przychodów oraz majątku dodawane są proporcjonalnie do procentowego udziału w kapitale bądź głosach (w zależności od tego, który procent jest wyższy). Dane przedsiębiorstwa związanego dodaje się w 100 %. Należy podkreślić, że o kwalifikacji przedsiębiorstwa do określonej grupy decydują łącznie: poziom zatrudnienia i wysokość obrotów lub poziom zatrudnienia i suma aktywów bilansu, w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych Znaczenie przedsiębiorstw z sektora MŚP w rozwoju gospodarczym Polski Doświadczenia krajów wysoko rozwiniętych pokazują, że mała przedsiębiorczość odgrywa olbrzymią rolę w gospodarce wpływając na wzrost gospodarczy, nasycenie rynku towarami odpowiedniej jakości oraz wzrost zatrudnienia. Małe i średnie przedsiębiorstwa są swoistym stymulatorem rozwoju gospodarki, a ich liczba oraz potencjał może być jedną z miar oceny wzrostu gospodarczego 5. Sektor MŚP charakteryzuje się dynamicznym podejściem do otoczenia. Uważa się, że firmy te są w stanie najszybciej reagować na zmieniające się potrzeby i preferencje potencjalnych klientów. Na ogół mają one trafne rozeznanie w sytuacji rynkowej, dlatego też łatwiej angażują się w określone przedsięwzięcia inwestycyjne. Dla dużych jednostek działanie na małych rynkach może być nieopłacalne, stąd często ustępują one na nich miejsca małym bądź średnim firmom. Poprzez prowadzenie działalności w niszach rynkowych oraz na rynkach o mniejszym potencjale, przedsiębiorstwa z sektora MŚP przyczyniają się do podnoszenia sprawności funkcjonowania całej gospodarki 6. Liczba aktywnych MŚP w 2002 r. wynosiła (99,84 % ogółu przedsiębiorstw), z czego ok (97,5 %) to firmy mikro 7, (1,7 %) to firmy małe i (0,8 %) firmy średnie 8. Sektor ten odgrywa również znaczącą rolę pod względem udziału w PKB na mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa przypadało 48,6 % 5 A. Skowronek Mielczarek, Małe i średnie przedsiębiorstwa. Źródła finansowania, Warszawa 2003, s Ibidem, s H. Blińczak, Firmy mikro, rola makro, Rzeczpospolita, r. 8 Raport o stanie..., op. cit., s
11 wytworzonego w 2002 r. produktu krajowego brutto, z tego na firmy mikro i małe 40,5 %, a na firmy średnie 8,1 % 9. Małe i średnie firmy stanowią także ważne źródło absorpcji bezrobocia. W Polsce, w 2002 r. sektor ten zatrudniał 69,3 % ogółu pracujących (50,1 % w przedsiębiorstwach mikro i małych oraz 19,2 % w przedsiębiorstwach średnich) 10. Istotny jest w szczególności fakt aktywizacji zawodowej ludności w regionach o niższym stopniu uprzemysłowienia. Rozwój małej przedsiębiorczości na tych terenach wydaje się być jednym ze sposobów na wyrównanie dysproporcji w rozwoju gospodarczym wiodących miast w Polsce oraz regionów uboższych, najczęściej mało atrakcyjnych dla dużych inwestorów. Działające w takich regionach mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, poprzez zwiększenie poziomu zatrudnienia oraz zaspokajanie bieżących potrzeb zamieszkałej tam ludności, pozytywnie wpływają na rozwój społeczności lokalnych. Tym samym przyczyniają się one do rozwiązania szeregu problemów zarówno gospodarczych, jak i społecznych Charakterystyka źródeł finansowania przedsiębiorstw z sektora MŚP Każde przedsiębiorstwo posiada majątek trwały oraz obrotowy, który jest niezbędny do prowadzenia bieżącej działalności gospodarczej. Wydatki, które wiążą się ze sfinansowaniem poszczególnych składników majątku, mogą być finansowane z dwóch podstawowych źródeł: a) kapitałów własnych, b) kapitałów obcych. Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że kapitały własne pochodzą od samego przedsiębiorstwa bądź jego akcjonariuszy/udziałowców (np. nadwyżki finansowe wygenerowane w trakcie bieżącej działalności, czy też emisja akcji lub wpłaty od udziałowców), a kapitały obce pozyskiwane są z zewnątrz z otoczenia, w którym funkcjonuje dane przedsiębiorstwo. W ramach tych dwóch podstawowych źródeł rozróżniamy szereg bardziej szczegółowych pozycji. Oprócz nich istnieją również rodzaje finansowania, które łączą w sobie cechy finansowania kapitałem własnym i obcym. W sposób szczegółowy prezentuje to tabela 2. 9 Firmy duże wytworzyły w badanym okresie 20,1 % PKB, pozostała część została wytworzona w innych sekcjach gospodarki (ibidem, s. 22). 10 Ibidem, s
12 Tabela 2. Źródła finansowania przedsiębiorstw Własne Obce Inne Komercyjne / twarde Miękkie / inicjatywy państwa Alternatywy finansowania Dopłaty wspólników Kredyty bankowe Poręczenia kredytowe Optymalizacja zobowiązań podatkowych Zysk zatrzymany Rozliczenia za pomocą weksli i kompensaty zadłużenia Dopłaty do kredytów (kredyty preferencyjne) Przyspieszenie obrotu aktywów (elastyczne zarządzanie majątkiem obrotowym) Sprzedaż zbędnego majątku Kredyt kupiecki Dotacje i subwencje Odpisy amortyzacyjne Pożyczki (fundusze pożyczkowe) Fundusze wysokiego ryzyka (Venture Capital) oraz aniołowie biznesu (Business Angels) Kredyty i pożyczki konsumpcyjne (dla osób fizycznych) Emisja akcji Formy sprzedaży ratalnej Faktoring Leasing Emisja dłużnych papierów wartościowych Franczyza (franchising) Źródło: Opracowanie własne Już pobieżna analiza tych źródeł wskazuje na to, że możliwości finansowania się przedsiębiorstw przynajmniej w teorii jest bardzo wiele. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że niektóre z wymienionych tu sposobów nie powodują w sposób bezpośredni dopływu gotówki do firmy, ale wpływając pośrednio na przepływy pieniężne (np. w przypadku wydłużenia terminów płatności) lub obniżając koszty działalności (np. franczyza) de facto powodują wzrost ilości wolnych środków pieniężnych. To z kolei pozwala na wykorzystanie ich w bieżącej działalności gospodarczej. Zaznaczone w tabeli przyspieszenie obrotu kapitału, a także metody optymalizacji zobowiązań podatkowych, należą do rodzajów finansowania, które określiłbym mianem inne. Wydają się one być swoistym połączeniem finansowania opartego na kapitałach własnych i kapitałach obcych, a ich podstawą są wiedza i umiejętności, pozwalające na 12
13 odpowiednie zarządzanie przedsiębiorstwem. Ze względu na to, iż wyczerpujący opis tych rodzajów finansowania wymagałby ujęcia wielu zagadnień, które nie wiążą się bezpośrednio z tematem tej pracy, bądź też znacznie wykraczają poza jego ramy, nie zostaną one w niej opisane. Dominującą obecnie w Polsce formą finansowania są zdecydowanie środki własne. Wyniki badań opublikowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pokazały, że wśród firm zatrudniających powyżej 9 osób udział nakładów finansowanych ze środków własnych zwiększył się z 65 % w 2001 r. do 70 % w 2002 r., a wśród firm zatrudniających poniżej 9 osób wzrósł z 69 % w 2001 r. do 74 % w 2002 r. Jednocześnie spadał udział nakładów finansowanych z kredytów i pożyczek bankowych w 2002 r. wyniósł on odpowiednio 18,4 % oraz 12,6 % w przypadku większych przedsiębiorstw oraz 16 % i 11 % w przypadku mniejszych 11. Ta sytuacja wydaje się być dowodem trudnego dostępu do kapitałów obcych firm z sektora MŚP. Jest to tym bardziej niepokojące, że wg wielu ekonomistów finansowanie działalności gospodarczej długiem jest kołem zamachowym całej gospodarki 12. Przed przejściem do szczegółowego omawiania poszczególnych możliwości finansowania się przedsiębiorstw, warto jest jeszcze wspomnieć o jednym, często stosowanym podziale. Źródła finansowania, a wraz z nimi kapitały, możemy mianowicie podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Wewnętrznymi źródłami finansowania, w przypadku małych firm nie posiadających osobowości prawnej, są zwykle środki właściciela (właścicieli) firmy inwestowane w działalność w momencie jej zakładania oraz wypracowane przez firmę w trakcie jej funkcjonowania. W przypadku firm jednoosobowych i spółek cywilnych (w szczególności prowadzących uproszczoną księgowość) występuje tu problem rozdzielenia środków posiadanych przez firmę od środków posiadanych przez właściciela. Dlatego też za wewnętrzne źródła finansowania można tu uznać wszystkie sposoby finansowania, które nie angażują kapitału osób trzecich (poza właścicielami firmy) 13. W przypadku firm posiadających osobowość prawną, za wewnętrzne źródła finansowania uważa się środki wypracowane przez firmę w trakcie działalności. 11 Raport o stanie..., op. cit., s Ibidem, s M. Molo, M. Bielówka, Przegląd dostępnych źródeł finansowania działalności gospodarczej oraz ocena ich atrakcyjności [w:] Finansowanie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Warszawa 2000, s. 37, r. 13
14 Finansowaniem zewnętrznym będą w tej klasyfikacji wyróżnione wcześniej kapitały obce (kredyty bankowe, leasing, faktoring itd.) oraz np. nabycie udziałów przez fundusz wysokiego ryzyka (venture capital), czy też dodatkowo pozyskanego wspólnika. Taki podział wynika wprost z zasady, że w przypadku finansowania wewnętrznego jedynym kosztem, jaki ponoszą właściciele, jest tzw. koszt alternatywny (utraconych możliwości, wynikających z ewentualnej odmiennej alokacji środków). Z kolei przy finansowaniu zewnętrznym kosztem będzie stopa zwrotu, jakiej oczekuje podmiot udostępniający nam środki Kapitały własne Podstawowe kapitały własne, wykorzystywane do finansowania działalności gospodarczej, stanowią środki właściciela (właścicieli) przedsiębiorstwa inwestowane w momencie jego zakładania. W początkowej fazie rozwoju firmy, w przeważającej ilości przypadków, przedsiębiorca może liczyć głównie na zgromadzone przez siebie wcześniej oszczędności oraz ewentualne pożyczki od rodziny i przyjaciół 14. Potwierdzają to badania firm zarejestrowanych w 2001 roku aż 94 % z nich powstało wyłącznie w oparciu o środki własne właścicieli oraz ich rodzin 15. Do źródeł finansowania opartych na kapitałach własnych zaliczane są: finansowanie z zatrzymanego zysku, odpisy amortyzacyjne, dopłaty wspólników, fundusze wysokiego ryzyka (venture capital), publiczna emisja akcji na rynku kapitałowym. Zostaną one szczegółowo omówione w rozdziale drugim Kapitały obce Pod pojęciem kapitałów obcych, zgodnie z wcześniejszą definicją, należy rozumieć kapitały pozyskiwane z zewnątrz z otoczenia, w którym działa dane przedsiębiorstwo. 14 Istnieją również możliwości uzyskania pożyczek z funduszy pożyczkowych (np. Funduszu Mikro) oraz dotacji dla mikroprzedsiębiorstw z Unii Europejskiej. Zaliczane są one do kapitałów obcych i zostaną omówione w dalszej części pracy. 15 Raport o stanie..., op. cit., s
15 Firmy małe i średnie najczęściej nie mają dostępu do zorganizowanego rynku kapitałowego, zarówno w kontekście braku zdolności do emisji krótkoterminowych papierów dłużnych (obligacje o okresie zapadalności do jednego roku 16 ), jak i emisji akcji (które zaliczane są do finansowania kapitałami własnymi). Z badań przeprowadzonych w 2000 r. wynika, że...zaledwie 16 % przedsiębiorstw (zwłaszcza z grupy średnich) regularnie wykorzystuje kredyty w finansowaniu działalności. Istnienie ponad 90 % małych przedsiębiorstw opiera się na środkach własnych, pożyczkach rodzinnych (35 %) i okazyjnie kredytach złotowych (ponad 25 %); z leasingu korzysta ponad 10 % małych firm, 7 % wykorzystuje inne źródła w rodzaju pożyczek z funduszy pomocowych i zaledwie 1 % faktoring. Nieco lepiej wygląda sytuacja średnich przedsiębiorstw, których 42 % deklarowało korzystanie z kredytów, 17 % z leasingu, a 4 % z faktoringu. 17. Oznacza to, że w 2000 r. podstawowym źródłem finansowania z kapitałów obcych dla ok. 99 % przedsiębiorstw w Polsce (firmy mikro, małe i średnie) był kredyt bankowy oraz leasing 18. W okresie od września 2002 r. do września 2003 r., o kredyt ubiegało się 56,2 % przedsiębiorstw małych i średnich. Jeżeli jednak uwzględnimy całą populację firm mikro, to odsetek ten ukształtuje się na poziomie ok. 15 % 19. Interesujący jest przy tym fakt, że blisko 86 % firm, które podjęły trud ubiegania się o kredyt, otrzymała go 20. Wskazuje to na bardzo silny mechanizm preselekcji firmy, które nie mają szans na otrzymanie kredytu (z powodu braku zdolności kredytowej lub odpowiednich zabezpieczeń), przeważnie nie występują z wnioskiem o jego przyznanie. Odsetek firm ubiegających się o kredyt na poziomie zaledwie 15 %, świadczy również o bardzo trudnej sytuacji w dostępie do finansowania dłużnego polskich przedsiębiorstw. Dla porównania: w krajach Europy Zachodniej odsetek ten kształtuje się na poziomie ok. 50 % 21. Małe przedsiębiorstwo, w przeciwieństwie do dużego, ponosi odmienne koszty pozyskiwania kapitału obcego. Oprócz wspomnianego wcześniej braku dostępu do określonych źródeł finansowania dłużnego, przedsiębiorstwo o mniejszej skali działalności 16 Bankowość. Podręcznik akademicki, pod red. W. L. Jaworskiego i Z. Zawadzkiej, Warszawa 2002, s Bartłomiej Cegłowski, Źródła finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw [w:] Zarządzanie finansami, t. II pod red. D. Zarzeckiego, Szczecin 2003, s Należy zaznaczyć, że badania nie uwzględniają finansowania za pomocą kredytu kupieckiego, który jest szerzej omówiony w dalszej części pracy. 19 Raport o stanie..., op. cit., s Ibidem. 21 M. Panfil, Zasilanie finansowe małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, s. 8, r. 15
16 ponosi wyższe koszty obsługi zadłużenia. W literaturze występuje pojęcie dyskryminacji małych przedsiębiorstw ubiegających się o kredyty bankowe 22. Do najważniejszych powodów dyskryminacji małych firm jako kredytobiorców należą: koszt obsługi banku, ryzyko kredytowe małych firm. Koszty obsługi kredytu w dużym stopniu mają charakter kosztów stałych. Niezależnie od wielkości kredytu, pracownicy banków wykonują podobne czynności w zakresie procedury przyznania kredytu oraz dalszej jego kontroli. Jednostkowy koszt mniejszych kredytów jest w tym wypadku wyższy, niż w przypadku kredytów dużych. Powoduje to wzrost oprocentowania i opłat związanych z kredytami dla małych przedsiębiorstw, a także ogólny spadek zainteresowania banków kredytowaniem sektora MŚP i koncentrację na segmencie przedsiębiorstw korporacyjnych 23. W opinii niektórych badaczy 24, niechęć do kredytowania małych i średnich przedsiębiorstw w dużej mierze wynika z faktu sprzedaży polskich banków kapitałowi zagranicznemu, który nie jest zainteresowany kredytowaniem polskich firm, stanowiących konkurencję dla zagranicznych przedsiębiorstw pochodzących z krajów banków macierzystych 25. Tezę tę do pewnego stopnia wydaje się potwierdzać sytuacja na rynku leasingu w Polsce o ile w 1996 r. udział polskich przedsiębiorstw wynosił w nim ok. 60 %, a bankowych towarzystw leasingowych 32 %, o tyle w 2000 r. proporcje te wynosiły odpowiednio 36,9 % i 48,9 %, a w 2001 r. 8,7 % i 80 % 26. W 2002 r. przedsiębiorstwa niezależne stanowiły zaledwie 3,6 % rynku leasingu w Polsce. Złożyły się na to dwa czynniki: ostra konkurencja ze strony bankowych towarzystw leasingowych, dysponujących silnym zapleczem finansowym banków, z którymi są powiązane kapitałowo, odcięcie niezależnych przedsiębiorstw leasingowych od źródła finansowania w postaci kredytów bankowych, refinansujących transakcje leasingowe. Banki działające w Polsce, których zdecydowana większość znalazła się w posiadaniu kapitału zagranicznego, zdecydowanie preferują finansowanie własnych 22 M. Panfil, Źródła finansowania..., op. cit., s Bankowość..., op. cit., s M.in. prof. W. L. Jaworskiego (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie). 25 Bankowość..., op. cit., s J. Ostaszewski, Zarządzanie finansami w spółce akcyjnej, Warszawa 2003, s
17 leasingowych spółek okołobankowych. Poczynając od 2001 r., w praktyce zaprzestały one finansowania niezależnych przedsiębiorstw leasingowych 27. W opozycji do powyższej tezy wydaje się być obserwowane nasilenie kampanii reklamowych, które są nastawione na promocję produktów bankowych dla małych i średnich przedsiębiorstw. Nawet banki, które przystosowały swoją strukturę do obsługi klientów korporacyjnych, aktywnie promują usługi przeznaczone dla przedsiębiorstw z sektora MŚP 28. Maleją ceny usług bankowych, standardem staje się możliwość zarządzania rachunkiem bieżącym przez Internet lub telefon. Takie podejście, poza dbałością o wizerunek banku, ma jednak jeszcze jeden, bardzo praktyczny wymiar. Jest nim realizowanie marży na korzystaniu przez przedsiębiorstwa z nowoczesnych, zautomatyzowanych usług bankowych, przy jednoczesnym ponoszeniu minimalnych kosztów związanych z ich obsługą. Innymi słowy, intencją banków jest skłonienie przedsiębiorcy, aby dokonywał przelewów przez Internet i telefon, a nie zajmował czasu pracownikom w oddziale. Na spotkanie w placówce banku klient zapraszany jest z reguły wtedy, gdy wyrazi zainteresowanie kredytowaniem lub bardziej wyrafinowanymi produktami finansowymi choć nie znaczy to oczywiście, że kredyt zostanie mu przyznany. Obniżaniu opłat związanych z nowoczesnymi produktami bankowymi często towarzyszy także wzrost kosztów usług standardowych, jak np. prowizji od przelewów dokonywanych na drukach papierowych. Przeciwnicy tezy o preferencyjnym traktowaniu przez zagraniczne banki przedsiębiorstw pochodzących z ich krajów macierzystych, przywołują godny podkreślenia argument, że takie tendencje obserwowane są w sektorze bankowym na całym świecie, a nie tylko w Polsce. Wynikają one przede wszystkim z dążenia banków do maksymalizacji zysku, a nie chęci wspierania rodzimych przedsiębiorstw. Obserwowane trudności w dostępie do kapitału wydają się być spowodowane przede wszystkim słabą kondycją polskich przedsiębiorstw oraz związanym z tym wysokim ryzykiem kredytowym. Mając możliwość zainwestowania kapitału w wąski, ale wysoce rentowny sektor przedsiębiorstw korporacyjnych oraz obligacje skarbowe, banki nie chcą narażać na ryzyko powierzonych im środków. Ich statutowym celem jest maksymalizacja zysku przy zachowaniu bezpieczeństwa powierzonych środków, a nie wspieranie rozwoju gospodarczego. Problem ewentualnego wpływu czynnika, jakim jest pochodzenie 27 Ibidem, s E. Więcław, Kredyty niekoniecznie, Rzeczpospolita, r. 17
18 większości kapitału banku z danego kraju, na realizację polityki kredytowej wobec określonych grup przedsiębiorstw, nie jest jednak tematem przewodnim tej pracy i nie zostanie on szerzej omówiony. Interesującym przykładem opisywanych tendencji (abstrahując od ich przyczyn), wydaje się tu być jeden z największych, działających w Polsce banków. Większość przychodów z obsługi MŚP generuje on z opłat i prowizji, 25 % to przychody ze sprzedaży kredytów, a kolejne 25 % to przychody z transakcji wymiany walut 29. Banki są skłonne otworzyć małej firmie rachunek, tym bardziej przyjąć depozyt, ale na pytanie o kredyt najczęściej udzielają odpowiedzi odmownej. Bezwzględnym warunkiem jest np. prowadzenie działalności gospodarczej przez minimum 6 miesięcy (z reguły 12 miesięcy) oraz odpowiednia wielkość przychodów. Wiąże się to z drugim podstawowym powodem dyskryminacji małych firm jako kredytobiorców wysokim ryzykiem ich bankructwa. Kredytowanie małych firm, które charakteryzują się krótką historią działalności gospodarczej lub też dopiero rozpoczynają działalność, obciążona jest większym ryzykiem, gdyż firmy te nie zostały jeszcze w wystarczającym stopniu zweryfikowane przez rynek. Z drugiej strony, doświadczenia krajów wysoko rozwiniętych wskazują, że główną przyczyną upadłości małych przedsiębiorstw jest utrata płynności finansowej, a nie ponoszenie przez nie strat 30. Banki, jako prywatne instytucje kierujące się kryteriami zysku oraz zapewnienia bezpieczeństwa powierzonych im środków, nie są jednak zainteresowane pomocą przedsiębiorstwom w przezwyciężeniu trudności. Wymóg odpowiednio długiego prowadzenia działalności gospodarczej, którego spełnienie jest niezbędne do pozytywnego rozpatrzenia wniosku o kredyt, traktują one jako jeden ze sposobów na minimalizację ryzyka Podsumowanie Istnieje wiele możliwości finansowania działalności gospodarczej. Praktyka pokazuje jednak, że w zdecydowanej większości opiera się ono na kapitałach własnych właścicieli firm. Przedsiębiorstwa małe, a w szczególności rozpoczynające działalność, mają utrudniony dostęp do kapitałów obcych co nie oznacza, że taka możliwość nie występuje. Sposoby finansowania działalności kapitałami obcymi zostaną szczegółowo omówione w rozdziale 3 oraz rozdziale Ibidem. 30 M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Warszawa 1997, s
19 Rozdział 2. Finansowanie działalności gospodarczej z kapitałów własnych 2.1. Finansowanie z zatrzymanego zysku W literaturze często nazywane jest samofinansowaniem, a jego efektywność zależy od ogólnej efektywności przedsiębiorstwa. Zysk zatrzymany w przedsiębiorstwie może zostać wykorzystany do finansowania działalności, jednocześnie nie pociągając za sobą kosztów i zmiany obecnie obowiązujących stosunków własnościowych. Jednocześnie zwiększa to dostępność przedsiębiorstwa do rynku kredytowego, gdyż wykazywanie zysków pozytywnie wpływa na wiarygodność kredytową firmy 31. Oczywiście uwaga ta nie dotyczy sytuacji, w której przedsiębiorstwo maksymalizuje koszty (księgowo) celem obniżenia wielkości zobowiązań podatkowych. Taka strategia pozwala co prawda na zmniejszenie płatności z tytułu podatków, ale z reguły wywiera również silny, negatywny wpływ na ocenę zdolności kredytowej przedsiębiorstwa. Bank może w takim przypadku uznać, że nie będzie ono w stanie spłacić zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w planowanych terminach Odpisy amortyzacyjne Znaczenie odpisów amortyzacyjnych zależy od wielkości majątku trwałego przedsiębiorstwa, struktury jego wieku oraz sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli wielkości stosowanych stawek amortyzacyjnych. Stanowią one dla przedsiębiorstwa koszt księgowy, choć jednocześnie nie są wydatkiem. W ten sposób pomniejszają one podstawę opodatkowania i wpływają na niższe płatności z tytułu podatków 32. W połączeniu z brakiem budżetowania (zaplanowania wpływów, a przynajmniej niezbędnych wydatków, które firma będzie musiała ponieść w dającej się przewidzieć przyszłości), może to spowodować mylne wrażenie, że w przedsiębiorstwie pozostały dodatkowe pieniądze M. Panfil, Źródła finansowania małych i średnich przedsiębiorstw, s. 14, r. 32 Przy założeniu, że przedsiębiorstwo wykazuje zyski. 33 Wrażenie to znika w momencie, gdy przychodzi do oszacowania kosztów i określenia źródeł finansowania nowego środka trwałego w celu zastąpienia tego, który się zużył. 19
20 Należy pamiętać o tym, że prawidłowa kalkulacja rentowności powinna uwzględniać koszty związane z odtworzeniem bazy środków trwałych. W sytuacji, w której firma nie dokonuje zmiany profilu dotychczasowej działalności, technologii produkcji itp. oznacza to, że w przyszłości wymagane będą środki na zastąpienie zużytych środków trwałych nowymi. Stąd odpisy amortyzacyjne pozwalają co prawda na krótkoterminowe finansowanie projektów inwestycyjnych, jednak nie rekomenduje się oparcia ich finansowania wyłącznie na środkach własnych (tzw. wyciągnięcie pieniędzy z obrotu, do którego zalicza się m.in. finansowanie odpisami amortyzacyjnymi). Oczywiście nie dotyczy to sytuacji, w której firma wcześniej zgromadziła odpowiednie nadwyżki lub też decyduje się na zakupy majątku obrotowego w formie leasingu Dopłaty wspólników Pod względem proceduralnym jest to jedna z najprostszych form finansowania 34. Podstawowym jej mankamentem jest jednak konieczność posiadania środków pieniężnych przez właścicieli. Jeżeli posiadają oni wolne środki i chcą je wnieść do firmy, to mogą to zrobić poprzez: a) uchwałę zarządu spółki o podniesieniu kapitału podstawowego, b) zawarcia przez właściciela umowy pożyczki ze spółką (odpowiednie sformułowanie parametrów umowy pozwala na jednoczesny dopływ środków do firmy i zabezpieczenie interesów właściciela, który może zażądać ich zwrotu), c) w przypadku działalności gospodarczej osoby fizycznej wykorzystania prywatnych środków do pokrycia wydatków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. W przypadku, w którym właściciele nie dysponują wolnymi środkami (a jest to sytuacja najczęstsza) istnieje możliwość pozyskania finansowania z kapitałów obcych przez właściciela jako osobę fizyczną (np. kredyt hipoteczny na budowę domu zaciągnięty na lat), a następnie przeznaczenia części pozyskanych środków na działalność gospodarczą. Oczywiście możliwość ta uzależniona jest od kondycji finansowej właściciela, nie każdy bank oferuje także odpowiedni produkt. Istnieją jednak banki, które taką możliwość oferują np. w ofercie kredytowej Fortis Bank Polska S.A., skierowanej 34 W szczególności w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Wniesienie środków prywatnych udziałowców lub akcjonariuszy do spółek prawa handlowego jest nieco bardziej skomplikowane. 20
Finansowanie innowacji. Innowacje w biznesie wykład 4
Finansowanie innowacji Innowacje w biznesie wykład 4 Źródła finansowania innowacji Kapitał własny Finansowanie wewnętrzne samofinansowanie skumulowanego zysku odpisy amortyzacyjne ciche rezerwy inne Kapitał
Bardziej szczegółowoCo to są finanse przedsiębiorstwa?
Akademia Młodego Ekonomisty Finansowanie działalności przedsiębiorstwa Sposoby finansowania działalności przedsiębiorstwa Kornelia Bem - Kozieł Wyższa Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach 10 października
Bardziej szczegółowoFormy działalności gospodarczej. Finansowanie i ryzyko.
Formy działalności gospodarczej. Finansowanie i ryzyko. dr Rafał Lipniewicz Uniwersytet Wrocławski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Rok akademicki 2017/2018 Formy prawne działalności gospodarczej
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Sposoby finansowania działalności przedsiębiorstwa dr Maciej Pawłowski Uniwersytet Szczeciński 13. kwietnia 2017 r. PLAN WYKŁADU 1. Podstawowe pojęcia 2. Źródła finansowania 3. Kapitał własny a kapitał
Bardziej szczegółowoSkorzystanie z funduszy venture capital to rodzaj małżeństwa z rozsądku, którego horyzont czasowy jest z góry zakreślony.
Skorzystanie z funduszy venture capital to rodzaj małżeństwa z rozsądku, którego horyzont czasowy jest z góry zakreślony. Jedną z metod sfinansowania biznesowego przedsięwzięcia jest skorzystanie z funduszy
Bardziej szczegółowoZarządzanie finansami przedsiębiorstw
Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Opracowała: Dr hab. Gabriela Łukasik, prof. WSBiF I. OGÓLNE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Cele przedmiotu:: - przedstawienie podstawowych teoretycznych zagadnień związanych
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Uniwersytet Szczeciński 24. listopada 2016 r. Finansowanie działalności przedsiębiorstwa Sposoby finansowania działalności przedsiębiorstwa dr Maciej Pawłowski PLAN WYKŁADU 1. Podstawowe pojęcia 2. Źródła
Bardziej szczegółowoCAPITAL VENTURE. Jak zdobyć mądry kapitał? Krajowy Fundusz Kapitałowy 24 maja 2012. Piotr Gębala
VENTURE CAPITAL Jak zdobyć mądry kapitał? Piotr Gębala Krajowy Fundusz Kapitałowy 24 maja 2012 Agenda Źródła kapitału na rozwój Fundusze VC w Polsce KFK i fundusze VC z jego portfela Źródła kapitału a
Bardziej szczegółowoŚrednio ważony koszt kapitału
Średnio ważony koszt kapitału WACC Weighted Average Cost of Capital 1 Średnio ważony koszt kapitałuwacc Weighted Average Cost of Capital Plan wykładu: I. Koszt kapitału a metody dyskontowe II. Źródła finansowania
Bardziej szczegółowoFinansowanie Venture Capital: Wady i Zalety
Finansowanie Venture Capital: Wady i Zalety Barbara Nowakowska Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych Poznań, 22 września 2007 r. 1. Fundusze venture capital 2. Finansowanie innowacji 2 Definicje
Bardziej szczegółowoFinansowanie bez taryfy ulgowej
Finansowanie bez taryfy ulgowej Czego oczekują inwestorzy od innowacyjnych przedsiębiorców? Barbara Nowakowska Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych CambridgePython Warszawa 28 marca 2009r. Definicje
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania rozwoju przedsiębiorstw
www.psab.pl Źródła finansowania rozwoju przedsiębiorstw Przemysław Jura Prezes Zarządu Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych Koordynator zarządzający Ponadregionalną Siecią Aniołów Biznesu - Innowacja
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Sposoby finansowania działalności przedsiębiorstw Albert Tomaszewski Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 listopada 2016 r. Cele finansowania Finansowanie działalności przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoVII Konferencja Naukowo- Techniczna ZET 2013
VII Konferencja Naukowo- Techniczna ZET 2013 Determinanty struktury kapitału spółek elektroenergetycznych Jak optymalizować strukturę kapitału? Dr hab. Wiesław Janik Dr inż. Artur Paździor Politechnika
Bardziej szczegółowoRola zdolności kredytowej przedsiębiorstwa w procedurze pozyskiwania kredytu bankowego - studium przypadku. dr Jacek Płocharz
Rola zdolności kredytowej przedsiębiorstwa w procedurze pozyskiwania kredytu bankowego - studium przypadku dr Jacek Płocharz Warunki działania przedsiębiorstw! Na koniec 2003 roku działało w Polsce 3.581,6
Bardziej szczegółowopozycji rynkowej napotyka na jedną
STAN SYSTEMU POŻYCZKOWO-GWARANCYJNEGO DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW szanse i wyzwania Finansowanie polskich przedsiębiorstw w okresie spowolnienia gospodarczego Warszawa 10. grudnia 2008 Sektor
Bardziej szczegółowoW praktyce firma rozwija się dynamicznie, a mimo to wciąż odczuwa brak gotówki - na pokrycie zobowiązań lub na nowe inwestycje.
W praktyce firma rozwija się dynamicznie, a mimo to wciąż odczuwa brak gotówki - na pokrycie zobowiązań lub na nowe inwestycje. Dostarczanie środków pieniężnych dla przedsiębiorstwa jest jednym z największych
Bardziej szczegółowoGwarancja z dotacją Biznesmax Warszawa, 2019
Gwarancja z dotacją Biznesmax Warszawa, 2019 Działalność Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej jest finansowana ze środków Budżetu Państwa w ramach programu
Bardziej szczegółowoBariery i stymulanty rozwoju rynku Venture Capital w Polsce
Bariery i stymulanty rozwoju rynku Szymon Bula Wiceprezes Zarządu Association of Business Angels Networks 25 maja 2012 Fazy rozwoju biznesu Zysk Pomysł Seed Start-up Rozwój Dojrzałość Zysk Czas Strata
Bardziej szczegółowoFORMULARZ ZGŁOSZENIA KATALIZATOR INWESTYCJI
FORMULARZ ZGŁOSZENIA KATALIZATOR INWESTYCJI Formularz zamówienia prosimy odesłać faksem na nr 22 314 14 10 1. Część ogólna 1.1. Podstawowe dane firmy A. WYPEŁNIA PRZEDSIĘBIORCA PROSZĘ ZAŁĄCZYĆ KOPIĘ AKTUALNEGO
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Finansowanie działalności przedsiębiorstwa dr Piotr Stobiecki Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 8 listopada 2012 r. Plan wykładu ; ; ; IV.Studium. 2 przedsiębiorstwa Czym jest
Bardziej szczegółowoFinansowanie działalności przedsiebiorstwa. Finanse 110630-1165
Finansowanie działalności przedsiebiorstwa przedsiębiorstw-definicja Przepływy pieniężne w przedsiębiorstwach Decyzje finansowe przedsiębiorstw Analiza finansowa Decyzje finansowe Krótkoterminowe np. utrzymanie
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPÓŁKI. BLOCKCHAIN LAB SPÓŁKA AKCYJNA za rok 2018
INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPÓŁKI BLOCKCHAIN LAB SPÓŁKA AKCYJNA za rok 2018 Warszawa, 24-06-2019 1 1) Uzupełniające informacje o aktywach i pasywach bilansu za bieżący rok obrotowy.
Bardziej szczegółowoGłównym celem opracowania jest próba określenia znaczenia i wpływu struktury kapitału na działalność przedsiębiorstwa.
KAPITAŁ W PRZEDSIĘBIORSTWIE I JEGO STRUKTURA Autor: Jacek Grzywacz, Wstęp W opracowaniu przedstawiono kluczowe zagadnienia dotyczące możliwości pozyskiwania przez przedsiębiorstwo kapitału oraz zasad kształtowania
Bardziej szczegółowoGwarancja de minimis
Gwarancja de minimis wsparcie dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw Bank Gospodarstwa Krajowego, utworzony w 1924 r., jest jedynym bankiem państwowym w Polsce Misją BGK jest sprawna i efektywna
Bardziej szczegółowoFinansowanie działalności przedsiębiorstwa
Akademia Młodego Ekonomisty Uniwersytet w Białymstoku 10 listopada 2016 r. Finansowanie działalności przedsiębiorstwa Sposoby finansowania działalności przedsiębiorstwa dr Ewa Tokajuk mgr Natalia Tuchlińska
Bardziej szczegółowoZałącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA Inwestycja
Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA Inwestycja Masz zamiar kupić produkt, który nie jest prosty i który może być trudny w zrozumieniu Data sporządzenia dokumentu: 19-12-2017
Bardziej szczegółowoRynek kapitałowy. jak skutecznie pozyskać środki na rozwój. Gdańsk Styczeń 2014
Rynek kapitałowy jak skutecznie pozyskać środki na rozwój Gdańsk Styczeń 2014 Plan spotkania Kapitał na rozwój firmy Możliwości pozyskania finansowania na rozwój Kapitał z Giełdy specjalna oferta dla małych
Bardziej szczegółowoJak instytucje finansowe mogą skorzystać z unijnego wsparcia? Wpisany przez Joanna Dąbrowska
Jednym z programów, w którym uwzględniono potrzeby małych i średnich przedsiębiorców jest Program Ramowy na Rzecz Konkurencyjności i Innowacji 2007-2013. Obok programów o zasięgu krajowym, do dyspozycji
Bardziej szczegółowoZałącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant B
Data sporządzenia dokumentu: 19-12-2017 Ogólne informacje o dokumencie Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant B Masz zamiar kupić produkt, który nie jest
Bardziej szczegółowoMIROSŁAWA CAPIGA. m #
MIROSŁAWA CAPIGA m # Katowice 2008 SPIS TREŚCI WSTĘP 11 CZĘŚĆ I DWUSZCZEBLOWOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE Rozdział 1 SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO 15 1.1. System bankowy jako element rynkowego systemu finansowego
Bardziej szczegółowoEKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3.
EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3 www.salo.pl Działalność gospodarcza w portach morskich Działalność gospodarcza przedsiębiorstwa portowego opiera się na dwóch podstawowych elementach:
Bardziej szczegółowoZałącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant A
Data sporządzenia dokumentu: 19-12-2017 Ogólne informacje o dokumencie Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant A Masz zamiar kupić produkt, który nie jest
Bardziej szczegółowoAnaliza progu rentowności, kapitały i ich koszty oraz dźwignia finansowa. mgr Dariusz Grabarczyk Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu
, kapitały i ich koszty oraz dźwignia finansowa. mgr Dariusz Grabarczyk Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu 2 Dźwignia operacyjna firmy- wynika z obecności kosztów stałych (Ks). Obecność Ks powoduje, że
Bardziej szczegółowoKapitał dla firm Rozwój Innowacyjność - Optymalizacja podatkowa
Kapitał dla firm Rozwój Innowacyjność - Optymalizacja podatkowa Źródła pozyskiwania kapitału preferencje i kryteria wyboru Bogusław Bartoń, Prezes Zarządu IPO SA Wrocław, 26 czerwca 2013 r. Jaki rodzaj
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Finansowanie działalności przedsiębiorstwa dr hab. Waldemar Rogowski Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. Finansowanie to proces pozyskiwania kapitału
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w okresie trzech kwartałów 2014 r
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 19 grudnia 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w okresie trzech kwartałów 2014 r W końcu września 2014
Bardziej szczegółowo700 milionów zł na innowacyjne projekty polskich firm. Polskie banki w 7.Programie ramowym UE
ŚNIADANIE PRASOWE: 700 milionów zł na innowacyjne projekty polskich firm. Polskie banki w 7.Programie ramowym UE 29 października 2013r. Warszawa, Klub Bankowca, ul. Smolna 6 0 KRAJOWY PUNKT KONTAKTOWY
Bardziej szczegółowoStan prawny: 31 grudnia 2017 r. Autorzy poszczególnych rozdziałów: Joanna Bednarz rozdziały 4, 6 8 Eugeniusz Gostomski rozdziały 1 3, 5, 9 13
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego Gdańsk 2018 Stan prawny: 31 grudnia 2017 r. Autorzy poszczególnych rozdziałów: Joanna Bednarz rozdziały 4, 6 8 Eugeniusz Gostomski rozdziały 1 3, 5, 9 13 Recenzenci:
Bardziej szczegółowoFinansowanie bez taryfy ulgowej
Finansowanie bez taryfy ulgowej Czego oczekują inwestorzy od innowacyjnych przedsiębiorców? Barbara Nowakowska Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych CambridgePython Warszawa 26 kwietnia 2008r.
Bardziej szczegółowoDOSTĘP MIKRO, MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORCÓW DO KREDYTU W POLSCE. OCENA STANU OBECNEGO I PERSPEKTYW
DOSTĘP MIKRO, MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORCÓW DO KREDYTU W POLSCE. OCENA STANU OBECNEGO I PERSPEKTYW 3 lipca 2019 r. Klub Bankowca, ul. Smolna 6 w Warszawie Polscy przedsiębiorcy o usługach bankowych
Bardziej szczegółowoStopa zwrotu a ryzyko inwestycji na NewConnect. Marek Zuber Dexus Partners
Stopa zwrotu a ryzyko inwestycji na NewConnect Marek Zuber Dexus Partners Ryzyko na rynkach finansowych Skąd się bierze? Generalna zasada: -Im większe ryzyko tym większy zysk -Im większy zysk tym większe
Bardziej szczegółowoMożliwość uzyskania kapitału na sfinansowanie ryzykownych projektów
W celu skorzystania z tej możliwości finansowania swojej działalności niezbędne jest zrozumienie jego idei, zalet i wad oraz związanych z nim procedur. W ciągu ostatnich kilku lat notujemy wzrost zainteresowania
Bardziej szczegółowoFinansowanie wzrostu przez venture capital
Finansowanie wzrostu przez venture capital Barbara Nowakowska Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych CAMBRIDGE PYTHON Warszawa 22, 23 maja 2007r. PE/VC - Definicje Private equity dostarcza kapitału
Bardziej szczegółowoRaport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 2013
Raport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 2013 Raport został opracowany w oparciu o dane finansowe kas przekazane do UKNF na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 stycznia 2013 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoUwarunkowania rozwoju banków spółdzielczych
Forum Liderów Banków Spółdzielczych Model polskiej bankowości spółdzielczej w świetle zmian regulacji unijnych Uwarunkowania rozwoju banków spółdzielczych Jerzy Pruski Prezes Zarządu BFG Warszawa, 18 września
Bardziej szczegółowoProgram zajęć kursu Specjalista ds. finansów i rachunkowości.
Program zajęć kursu Specjalista ds. finansów i rachunkowości. A. Finanse przedsiębiorstw (30 godz.) 1. Ogólna charakterystyka finansów przedsiębiorstwa - 1 godz. 1.1. Pojęcie finansów 1.2. Podmioty finansów
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe banków w I półroczu 2013 r. 1
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 24 września 2013 r. Wyniki finansowe banków w I półroczu 2013 r. 1 W końcu czerwca 2013 r. działalność operacyjną prowadziły
Bardziej szczegółowoAneks Nr 1 do Prospektu Emisyjnego. PCC Rokita Spółka Akcyjna. zatwierdzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego w dniu 7 maja 2014 roku
Aneks Nr 1 do Prospektu Emisyjnego PCC Rokita Spółka Akcyjna zatwierdzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego w dniu 7 maja 2014 roku Niniejszy aneks został sporządzony w związku z opublikowaniem przez
Bardziej szczegółowoPORĘCZENIA KREDYTOWE DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW. Małgorzata Andrzejewska Zachodniopomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych
PORĘCZENIA KREDYTOWE DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW Małgorzata Andrzejewska Zachodniopomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych ZRFPK Sp. z o.o. w Krajowym Systemie Usług Podstawa prawna Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoREGION BGK INSPIRUJĄCY PARTNER W KREOWANIU REGIONALNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI. Kolbudy, 24 kwietnia 2019 r.
REGION BGK INSPIRUJĄCY PARTNER W KREOWANIU REGIONALNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Kolbudy, 24 kwietnia 2019 r. Rola BGK Misją BGK jest wspieranie rozwoju gospodarczego kraju i podnoszenie jakości życia Polaków
Bardziej szczegółowoWspółpraca Banku PKO BP SA i Dolnośląskiego Funduszu Gospodarczego Sp. z o.o.
Poręczenia kredytowe udzielane przez Dolnośląski Fundusz Gospodarczy Sp. z o.o. ze środków Dolnośląskiego Funduszu Powierniczego. Współpraca Banku PKO BP SA i Dolnośląskiego Funduszu Gospodarczego Sp.
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w okresie I-IX 2013 r. 1
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 20 grudnia 2013 r. Wyniki finansowe banków w okresie I-IX 2013 r. 1 W końcu września 2013 r. działalność operacyjną
Bardziej szczegółowoFinanse i rachunkowość. Alina Dyduch, Maria Sierpińska, Zofia Wilimowska
Finanse i rachunkowość. Alina Dyduch, Maria Sierpińska, Zofia Wilimowska Podręcznik obejmuje wykład finansów i rachunkowości dla inżynierów. Zostały w nim omówione m.in. rachunkowość jako system informacyjny
Bardziej szczegółowoCzym są Fundusze Pożyczkowe?
od 7,76% Czym są Fundusze Pożyczkowe? Fundusze pożyczkowe- to organizacje pozarządowe o charakterze non-profit, których podstawowym celem jest wspomaganie i rozwój przedsiębiorczości w danym regionie.
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe banków w okresie I-III kwartał 2009 r. [1]
Warszawa, 2010.01.08 Wyniki finansowe banków w okresie I-III kwartał 2009 r. [1] W końcu września 2009 r. działalność prowadziło 69 banków komercyjnych (o 1 mniej niż rok wcześniej), w tym 59 z przewagą
Bardziej szczegółowoFundusze Kapitałowe brakującym ogniwem w. ekologicznych? Warszawa, 15 czerwca 2012
Fundusze Kapitałowe brakującym ogniwem w finansowaniu przedsięwzięć ekologicznych? Warszawa, 15 czerwca 2012 Główne źródła finansowania Subsydia: dotacje i pożyczki preferencyjne (koszt: od - 100% do 5,5%
Bardziej szczegółowoFuzje i przejęcia Redakcja naukowa Waldemar Frąckowiak
Fuzje i przejęcia Redakcja naukowa Waldemar Frąckowiak Fuzje i przejęcia wiążą się ze złożonymi decyzjami inwestycyjnymi i finansowymi. Obejmują: kluczowe elementy biznesu, zarządzanie i analizy strategiczne,
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12. Rozdział 2. Modele organizacji działalności banków komercyjnych 36
SPIS TREŚCI Część I. Organizacja i strategie działalności banków komercyjnych Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12 1.1. Pojęcie i cechy... 13 1.2. Determinanty rozwoju współczesnych banków komercyjnych...
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania a etap rozwoju przedsiębiorstwa
Źródła finansowania a etap rozwoju przedsiębiorstwa Sieci Inwestorów Kapitałowych (Aniołów Biznesu) na świecie Roma Toft, MAEŚ Kraków, r. Agenda 1. Fazy rozwoju a finansowanie przedsięwzięcia - problemy
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe banków w 2014 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 2.4.215 Opracowanie sygnalne Wyniki finansowe banków w 214 r. W 214 r. wynik 1 finansowy netto sektora bankowego wyniósł 16,2, o 7,1% więcej niż w poprzednim roku. Suma
Bardziej szczegółowoAnaliza ekonomiczna w przedsiębiorstwie Wprowadzenie
Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie Wprowadzenie Marcin Dwórznik Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Plan zajęć poruszane obszary w ciągu
Bardziej szczegółowoBudimex SA. Skrócone sprawozdanie finansowe. za I kwartał 2008 roku
Budimex SA Skrócone sprawozdanie finansowe za I kwartał 2008 roku BILANS 31.03.2008 31.12.2007 31.03.2007 (tys. zł) (tys. zł) (tys. zł) AKTYWA I. AKTYWA TRWAŁE 632 809 638 094 638 189 1. Wartości niematerialne
Bardziej szczegółowoPozabankowe źródła finansowania przedsiębiorstw
Pozabankowe źródła finansowania przedsiębiorstw Inwestycje zalążkowe mechanizm finansowania wczesnych faz rozwojowych przedsiębiorstw Wykład M. Gajewski (2016) Przedmiot wykładu Przedmiot: Tło problematyki
Bardziej szczegółowoPerspektywa gospodarcza dla biznesu w 2013 r.
Perspektywa gospodarcza dla biznesu w 2013 r. Zachodniopomorski Dzień Instrumentów Inżynierii Finansowej 9 kwietnia 2013 Rola firm w gospodarce W przedsiębiorstwach powstaje ponad ¾ produktu krajowego
Bardziej szczegółowo17.2. Ocena zadłużenia całkowitego
17.2. Ocena zadłużenia całkowitego Dokonując oceny ryzyka finansowego oraz gospodarki finansowej nie sposób pominąć kwestii zadłużenia, w tym szczególnie poziomu, struktury oraz wydolności firmy w zakresie
Bardziej szczegółowoJak pozyskać wsparcie finansowe od anioła biznesu?
Jak pozyskać wsparcie finansowe od anioła biznesu? Monika Gancarewicz Gdynia, 26 maja 2011 r. Kim jest anioł biznesu: inwestor prywatny, przedsiębiorca lub menedŝer, inwestujący własny kapitał w ciekawe
Bardziej szczegółowoRaport o sytuacji systemu SKOK w I półroczu 2014 r.
Raport o sytuacji systemu SKOK w I półroczu 2014 r. Departament Bankowości Spółdzielczej i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych Warszawa, wrzesień 2014 1 Najważniejsze spostrzeżenia i wnioski
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI w praktyce
Rozwoju Rachunkowości DmFundacja w Polsce Deloitłe & Touche O MIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI w praktyce Georgette T. Bai/ey, Ken Wild Deloitte & Touche Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce Warszawa
Bardziej szczegółowoOferta finansowania dla podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą z gwarancją Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego
Oferta finansowania dla podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą z gwarancją Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego Dolnośląskie Spotkania Biznesowe, maj 2014 r. ZESPÓŁ PRODUKTÓW KREDYTOWYCH KLIENTA
Bardziej szczegółowoRaport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 2014 r.
Raport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 214 r. Departament Bankowości Spółdzielczej i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych Warszawa, czerwiec 214 1 Najważniejsze spostrzeżenia i wnioski W
Bardziej szczegółowoRAPORT: MMP a sposoby finansowania działalności w sytuacji zatorów płatniczych
RAPORT: MMP a sposoby finansowania działalności w sytuacji zatorów płatniczych Wyniki badania dotyczącego sposobów radzenia sobie z utratą płynności przez polskie mikro- i małe przedsiębiorstwa, udzielające
Bardziej szczegółowoHistoria FPK Pierwsze fundusze poręczeniowe powstały w Polsce z inicjatywy jednostek samorządowych i zagranicznych fundacji w ramach Programu Inicjaty
Aktualne zmiany systemu i rozwój współpracy banków spółdzielczych z regionalnymi i lokalnymi funduszami poręczeń kredytowych RYSZARD NOSOWICZ PREZES KSFP 14-1515 września 2009, WARSZAWA Historia FPK Pierwsze
Bardziej szczegółowoRaport przedstawia skonsolidowane sprawozdanie finansowe za pierwszy kwartał 2000 r., sporządzone zgodnie z polskimi standardami rachunkowości.
PAS KONSOLIDACJA IQ 00 Raport przedstawia skonsoliwane sprawozdanie finansowe za pierwszy kwartał 2000 r., sporządzone zgodnie z polskimi standardami rachunkowości. Szczegółowe informacje na temat działalności
Bardziej szczegółowoNazwa innowacji: Ekonomia i finanse - innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości
Nazwa innowacji: Ekonomia i finanse - innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości Rodzaj innowacji: programowa i metodyczna Etap kształcenia: IV etap edukacyjny Podstawa opracowania
Bardziej szczegółowoKONSPEKT ZAJĘĆ Temat: Charakterystyka biznesplanu plan finansowy. Cel ogólny kształcenia: Cele szczegółowe zajęć:
KONSPEKT ZAJĘĆ Temat: Charakterystyka biznesplanu plan finansowy. Cel ogólny kształcenia: zapoznanie z treściami planu finansowego. Cele szczegółowe zajęć: 1) uzasadnić znaczenie planu finansowego, 2)
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe banków w I półroczu 2008 r. [1]
Warszawa, 2008.09.02 Wyniki finansowe banków w I półroczu 2008 r. [1] W końcu czerwca 2008 r., tak jak w analogicznym okresie ubiegłego roku, działalność prowadziło 65 banków komercyjnych, w tym 55 z przewagą
Bardziej szczegółowoOKRĘGOWA IZBA PRZEMYSŁOWO - HANDLOWA W TYCHACH. Sprawozdanie finansowe za okres od do
OKRĘGOWA IZBA PRZEMYSŁOWO - HANDLOWA W Sprawozdanie finansowe za okres od 01.01.2018 do 31.12.2018 WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO 1. Dane jednostki Nazwa: Siedziba: GROTA ROWECKIEGO 319, 43-100
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność sektora banków spółdzielczych w Polsce. Anna Rosa Katedra Finansów Wydział Nauk Ekonomicznych Politechnika Koszalińska
Konkurencyjność sektora banków spółdzielczych w Polsce Anna Rosa Katedra Finansów Wydział Nauk Ekonomicznych Politechnika Koszalińska Struktura prezentacji Banki spółdzielcze charakterystyka Konkurencja
Bardziej szczegółowoDziałalność przedsiębiorstw leasingowych w 2013 roku
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 10 września 2014 r. Działalność przedsiębiorstw leasingowych w 2013 roku Badaniem objęte zostały 123 przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoPozabankowe źródła finansowania przedsiębiorstw (w sektorze MŚP)
Pozabankowe źródła finansowania przedsiębiorstw (w sektorze MŚP) Podsumowanie Wykład M. Gajewski (2015) Treść Przedmiot: Tło problematyki wspierania dostępu do źródeł kapitału mikro, mali i średni przedsiębiorcy;
Bardziej szczegółowoRaport roczny w EUR
Raport roczny 2000 Podsumowanie w PLN Przychody z tytułu odsetek - 84 775 Przychody z tytułu prowizji - 8 648 Wynik na działalności bankowej - 41 054 Zysk (strata) brutto - 4 483 Zysk (strata) netto -
Bardziej szczegółowoRaport roczny w EUR
Raport roczny 1999 Podsumowanie w PLN Przychody z tytułu odsetek - 62 211 Przychody z tytułu prowizji - 8 432 Wynik na działalności bankowej - 32 517 Zysk (strata) brutto - 13 481 Zysk (strata) netto -
Bardziej szczegółowoZapraszam do zapoznania się z treścią raportu za I kwartał 2014 roku XSystem S.A., jak również spółki zależnej XSystem Dystrybucja Sp. z o.o.
RAPORT OKRESOWY XSYSTEM S.A. KWARTAŁ I 2014 Szanowni Państwo, Minął I kwartał roku finansowego 2014, który był dla Spółki okresem wdrażania wcześniej przyjętej strategii. Zgodnie z kalendarium opublikowanym
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r. Niniejszym, MCI Capital Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w Warszawie,
Bardziej szczegółowoZwrotne formy finansowania INWESTYCJI
Zwrotne formy finansowania INWESTYCJI grudzień 2012 r. MARR - oferta dla przedsiębiorczych Wspieranie starterów - projekty edukacyjne, szkolenia, punkty informacyjne, doradztwo, dotacje na start Ośrodek
Bardziej szczegółowoWACC Montaż finansowy Koszt kredytu
WACC Montaż finansowy Koszt kredytu PYTANIA KONTROLNE Co oznacza pojęcie kapitalizacja odsetek? Zdefiniuj stopę procentową i dyskontową Co oznacza pojęcie wartość przyszła i bieżąca? Jakimi symbolami we
Bardziej szczegółowoZarządzanie płynnością finansową w inwestycjach Aniołów Biznesu. Warszawa, 24 kwietnia 2012 roku
www.psab.pl Zarządzanie płynnością finansową w inwestycjach Aniołów Biznesu Warszawa, 24 kwietnia 2012 roku Kim jest Anioł Biznesu? to inwestor kapitałowy, który angażuje własne środki finansowe w rozwój
Bardziej szczegółowoInicjatywa JEREMIE dla rozwoju Pomorza Zachodniego. www. arms-szczecin.eu
Inicjatywa JEREMIE dla rozwoju Pomorza Zachodniego www. arms-szczecin.eu www.jeremie.pl 1 Kim jesteśmy? Agencja Rozwoju Metropolii Szczecińskiej Sp. z o.o. to spółka miejska (Gmina Miasto Szczecin posiada
Bardziej szczegółowoZbigniew Krzewiński krzew@man.poznan.pl
Finansowanie dłużne i finansowanie kapitałowe wprowadzenie do warsztatów nt. Venture Capital 22.09.07 Zbigniew Krzewiński krzew@man.poznan.pl Plan prezentacji 1. Modele ekspansji firmy 2. Ryzyko a oczekiwana
Bardziej szczegółowoInstrumenty wsparcia przedsiębiorczości oferowane przez BGK w województwie świętokrzyskim. Starachowice, 20 września 2018 r.
Instrumenty wsparcia przedsiębiorczości oferowane przez BGK w województwie świętokrzyskim Starachowice, 20 września 2018 r. Plan prezentacji 1. Instrumenty finansowe w ramach RPO 2014-2020 2. Instrumenty
Bardziej szczegółowoProgram ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 (CIP)
Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 (CIP) Instrumenty finansowe dla MŚP Arkadiusz Lewicki Dyrektor Krajowy Punkt Kontaktowy CIP przy Związku Banków Polskich Program ramowy na
Bardziej szczegółowoANALIZA WSKAŹNIKOWA WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI MATERIAŁY EDUKACYJNE. Wskaźnik bieżącej płynności
ANALIZA WSKAŹNIKOWA WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI Wskaźnik bieżącej płynności Informuje on, ile razy bieżące aktywa pokrywają bieżące zobowiązania firmy. Zmniejszenie wartości tak skonstruowanego wskaźnika poniżej
Bardziej szczegółowoWsparcie polskiego rynku venture capital w Programie ramowym CIP 2007-2013
Wsparcie polskiego rynku venture capital w Programie ramowym CIP 2007-2013 Joanna Dąbrowska Chorzów, 7 kwietnia 2011 r. Strumienie finansowania MŚP 2007-2013 Krajowe programy operacyjne np. PO IG, PO IiŚ,
Bardziej szczegółowoDziałanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
Samorząd Województwa Wielkopolskiego Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Mikropożyczki (konkurs
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe powiązane z indeksem WIG20 ze 100% gwarancją zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu ( Certyfikaty Depozytowe ) Emitent ( Bank ) Bank BPH S.A.
Bardziej szczegółowoAlior Bank S.A. produkty zmodyfikowane
Alior Bank S.A. produkty zmodyfikowane Informacje wprowadzające Niniejsze zestawienie zawiera opis zmodyfikowanych produktów kredytowych dostępnych w Alior Bank S.A. w ramach projektu systemowego pt. Planowanie
Bardziej szczegółowoJednostkowe Skrócone Sprawozdanie Finansowe za I kwartał 2015 według MSSF. MSSF w kształcie zatwierdzonym przez Unię Europejską REDAN SA
Jednostkowe Skrócone Sprawozdanie Finansowe za I kwartał 2015 według MSSF MSSF w kształcie zatwierdzonym przez Unię Europejską REDAN SA Łódź, dn. 14.05.2015 Spis treści Jednostkowy rachunek zysków i strat
Bardziej szczegółowo