ROZDZIAŁ 7 WAHANIA KONIUNKTURALNE W ŚWIETLE TEORII NEOKLASYCZNYCH.

Transkrypt

1 Jakub Gazda ROZDZIAŁ 7 WAHANIA KONIUNKTURALNE W ŚWIETLE TEORII NEOKLASYCZNYCH. Współczesne gospodarki podlegają permanennym wahaniom koniunkuralnym, dlaego eż jednym z głównych zadań makroekonomii jes objaśnienie przyczyn ych wahań. Z powodu nieregularności wspomnianych zmian współczesna ekonomia zrezygnowała z prób inerpreowania ich jako kombinacji deerminisycznych cykli o różnej długości 1, skupiając się na poglądzie, że gospodarka podlega różnego rodzaju i rozmiaru zakłóceniom w mniej lub bardziej przypadkowych odsępach czasu, przy czym zakłócenia e rozprzesrzeniają się na całą gospodarkę 2. Teorie doyczące przyczyn ych wsrząsów oraz procesu ich rozprzesrzeniania sały się zwyczajowym miejscem sporów głównych szkół współczesnej myśli makroekonomicznej 3. Realny cykl koniunkuralny o najnowsze wcielenie klasycznego podejścia do ekonomii. Paradygma en uwypukla opymalizację decyzji pojedynczych podmioów oraz efekywności mechanizmu rynkowego. Modele RBC posrzegają zagregowane zmienne ekonomiczne jako rezulay decyzji podjęych przez indywidualne podmioy działające w celu zmaksymalizowania użyeczności, czy eż produkcji w syuacji ograniczonych zasobów. Zaem modele e mają wyraźne umocowanie mikroekonomiczne. Poniekąd są odpowiedzią na pyanie: jak racjonalne, opymalizujące swoją działalność podmioy odpowiadają na zmiany w ooczeniu ekonomicznym i jakie implikacje odpowiedzi e mają dla sanu równowagi zagregowanych zmiennych 4. W eorii RBC zakłada się dużą liczbą przypadkowych zmian np. echnologicznych, w odpowiedzi na kóre indywidualne podmioy zmieniają swoją konsumpcję oraz podaż pracy. Celem przyświecającym wórcom ej eorii jes zademonsrowanie, że neoklasyczne modele z założeniami o doskonałej konkurencji, są zdolne opisać wahania koniunkuralne zachodzące w gospodarce. Celem arykułu jes prezenacja modyfikacji jakim podlegało wyjaśnienie zakłóceń powodujących wahania koniunkuralne przez dwie szkoły współczesnej makroekonomii należące do neoklasycznego naukowego programu badawczego j: nową ekonomię klasyczną oraz szkołę realnego cyklu koniunkuralnego. Nowa ekonomia klasyczna Nowa makroekonomia klasyczna 5, wyrosła w laach siedemdziesiąych XX w. z podejścia monearysycznego. Miała, zdaniem jej wórców, przezwyciężyć ograniczoną moc 1 Cykle Kichina (3 lenich), Juglara (10 lenich), Kuznesa (20 lenich) oraz Kondraiewa (50 lenich). Jakkolwiek isnieje wyjąek od prawidłowości, mianowicie duże wahania sezonowe zbliżone, co do cech do radycyjnych wahań cykli koniunkuralnych. 2 D. Romer, Makroekonomia, PWN Warszawa 2000, s N. G., Mankiw Real Business Cycles: A new Keynesian Perspecive, NBER 1989, Working Paper 2882, s.1 4 Ch, I., Plosser, Undersanding Real Business Cycle, Journal of Economic Perspecives, Vol.3, No.3, Summer 1989, s.53 5 Nowe podejście klasyczne jes bez namysłu uożsamiane z laureaem Nagrody Nobla z roku 1995 Roberem E. Lucasem Jr, oczywiście nie ylko R. E. Lucas reprezenuje poglądy ej szkoły. Do pozosały przedsawicieli ego nuru zaliczają się również: Thomas Sargen, Rober Barro, Edward Presco, Neil Wallace, Paric Minford.

2 70 Jakub Gazda wyjaśniania eorii keynesowskiej, zwłaszcza w analizie zjawisk koniunkuralnych 6. Tak jak w monearyzmie, podmioy gospodarcze działają w warunkach niepewności i doskonałej konkurencji. Różnica naomias kwi w pozosałych, poniżej omówionych, założeniach. Modele budowane przez nowych klasyków opierają się na jednoczesnej akcepacji rzech hipoez 7. Kluczowym z założeń jes o, że oczekiwania podmioów gospodarczych są racjonalne 8. Co zasadniczo sprowadza się do wysunięej w arykule J. Muha 9 hipoezy racjonalnych oczekiwań: oczekiwania, będąc oparymi na informacjach predykcjami przyszłych zdarzeń, są w zasadzie akie same, jak predykcje wynikające z rafnej eorii ekonomicznej. Ze względu na fundamenalne znaczenie dla omawianego podejścia bywa, że nowa ekonomia klasyczna, choć nie do końca rafnie, nazywana jes szkołą racjonalnych oczekiwań. Należy zwrócić uwagę na rozróżnienie mocnej i słabej wersji ej hipoezy. Za słabą kryje się myśl, że w kszałowaniu przewidywań lub oczekiwań co do przyszłej warości zmiennej, racjonalne podmioy gospodarcze wykorzysują jak najlepiej wszelkie dosępne informacje o czynnikach, kóre według nich określają daną wielkość. Zaem, zakłada się, iż oczekiwania kszałują się racjonalnie, sosownie do maksymalizowania celów gospodarczych przez poszczególne podmioy gospodarcze. Mocna wersja hipoezy racjonalnych oczekiwań zawara jes w cyacie pochodzącym z wspomnianego arykułu Muha i właśnie en warian był wykorzysywany przez przedsawicieli nowej ekonomii klasycznej do budowy modeli. W mocnej wersji oczekiwania podmioów gospodarczych w odniesieniu do zmiennych ekonomicznych są zbieżne z rzeczywisymi, czyli obiekywnymi, maemaycznie uwarunkowanymi oczekiwaniami co do ych zmiennych, co można zapisać: ( X I ) X E (1) 1 = 1 gdzie: 1 X - racjonalne oczekiwania w czasie -1 co do kszałowania się zmiennej X w czasie, E( X I 1 ) - warunkowa warość oczekiwana zmiennej losowej X przy danym w okresie -1 zbiorze informacji I. Warość błędu prognozy ε w hipoezie racjonalnych oczekiwań określa różnicę pomiędzy fakyczną realizacją zmiennej losowej a jej warunkową warością oczekiwaną, sąd: ε X = E X I ) (2) = ( 1 Najisoniejszą cechą hipoezy racjonalnych oczekiwań, w jej mocnej wersji, jes własność błędu prognozy. Zakłada się, że warunkowa warość błędu prognozy równa się zero, j. : ( I ) 0 E ε (3) 1 = Obok wyżej wspomnianej zerowej warości oczekiwanej błędu prognozy, ów błąd prognozy 6 Barczyk R., Główne eorie współczesnych wahań koniunkuralnych, Wydawnicwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1997, s B. Snowdon, H. Vane, P. Wynarczyk, Współczesne nury eorii makroekonomii, PWN Warszawa 1998, s L. G., Arnold Business Cycle Theory, Universiy Press, Oxford 2002, s por. J.F. Muh, Raional Expecaions and he Theory of Price Movemens, Economerica, 1961/3,

3 Wahania koniunkuralne w świele eorii neoklasycznych 71 nie jes skorelowany z żadnymi dosępnymi podmioom, w czasie -1, informacjami 10. Mimo iż kwesia oczekiwań w eorii ekonomii poruszana była wielokronie, głównie za sprawą P. Cagana i oczekiwań adapacyjnych, zasadniczy przełom nasąpił dopiero wraz z kryyką krzywej Philipsa auorswa E.S. Phelpsa i M. Friedmana, chociaż sanowisko wspomnianych było dość dalekie od racjonalnych oczekiwań 11. Właściwie dopiero po dziesięciu laach od publikacji wspomnianego arykułu Muha hipoeza a zaczęła być uwzględniana w modelach budowanych przez nowych klasyków. Drugim z elemenarnych założeń w nowym klasycznym podejściu do makroekonomii jes wierdzenie, że wszyskie rynki oczyszczają się w sposób ciągły. W każdym momencie w wyniku opymalnych dososowań popyu i podaży wszyskie obserwowane rezulay posrzega się jako oczyszczanie się rynku. Gospodarka rakowana jes jako będąca w permanennej równowadze. Ceny są na yle elasyczne, że mogą dososowywać się naychmias, aby oczyszczać rynki. Trzecim z podsawowych założeń wysępującym w pracach nowych klasyków jes hipoeza łącznej podaży, odwołująca się do mikroekonomii. Po pierwsze, racjonalne decyzje podejmowane przez roboników i przedsiębiorswa odzwierciedlają ich opymalizacyjne zachowania, oraz, po drugie podaż pracy oraz produków ze srony producenów zależy od względnych cen 12. Podobnie jak w przypadku hipoezy racjonalnych oczekiwań ak również w odniesieniu do kaegorii łącznej podaży w lieraurze wysępują dwa podejścia. Pierwsze, prossze 13, ma swoje źródła w arykule R. E. Lucasa i L. A. Rappinga z 1969, roku kóry jes rozwinięciem idei zawarych u M. Friedmana 14. Isoą jego jes decyzja pracowników o podziale czasu pomiędzy czas wolny i pracę. Zakłada się, że mają oni wyobrażenie doyczące poziomu normalnej oraz oczekiwanej płacy realnej. W syuacji kiedy płaca realna przewyższa poziom normalny, pracownicy będą pracować więcej obecnie przewidując, że czas wolny odzyskają w przyszłości, kiedy o zgodnie z oczekiwaniami realna płaca będzie niższa. Zasada a działa również w drugą sronę, jeżeli płaca jes niższa od poziomu normalnego robonicy więcej czasu przeznaczają na odpoczynek. Tak więc podaż pracy reaguje na posrzegane przejściowe zmiany płacy realnej. Reakcja aka nazywana jes subsyucją międzyokresową. W ym podejściu oczekiwaną ceną dla "nasępnego okresu" jes obserwowana długookresowa średnia zapłaa dla odpowiedniego ypu usługi, pracy albo innego dobra, rakowana jako poziom normalny. Zmiany w akualnej cenie rynkowej względem oczekiwanej ceny długookresowej wywołują subsyucję międzyokresową po sronie podaży. Podobna subsyucja międzyokresowa nie powsałaby w przypadku zaobserwowania rwałej zmiany płacy realnej. Wszelkie zmiany zarudnienia w ramach modelu międzyokresowej subsyucji mają charaker dobrowolny i są odpowiedzią na zmiany płacy. Drugie podejście do hipoezy łącznej podaży sprowadza się do założenia, że przedsiębiorswa znają ceny swoich dóbr, naomias o innych cenach dowiadują się z pewnym opóźnieniem 15. W syuacji gdy bieżąca cena produków przedsiębiorswa rośnie musi ono swierdzić, czy wzros cen produków przedsiębiorswa o wynik realnego wzrosu zaporzebowania na jego produky, czy skuek powszechnego wzrosu cen. Przedsiębiorswo 10 T. Kowalski, Proces formułowania oczekiwań a eoria cyklu wyborczego. Implikacje dla poliyki gospodarczej, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Prace Habiliacyjne, Poznań 2001, s J. Wallusch, Inflacja i produkcja w drugim eapie polskiej ransformacji, Wokół inflacji, J. Tarajkowski (red.) Wydawnicwo AE w Poznaniu, Poznań 2002, s B. Snowdon, H. Vane, P. Wynarczyk, op. ci., s R. J.,Barro, Ineremporal, Subsiuion and he Business Cycle, NBER 1980, Working Paper No. 490, s.2 14 por. R. Lucas, Jr, L.A. Rapping, Real Wages, Employmen, and Inflaion, Journal of Poliical Economy, Sepember/Ocober R. E., Lucas An Equilibrium Model of Business Cycle, Journal of Poliical Economy, Vol. 83, No. 6, December 1975, s.1140

4 72 Jakub Gazda saje zaem przed problemem inerpreacji sygnału: czy chodzi o względną czy absoluną zmianę cen. W zapisie formalnym syuację aką określaną mianem niespodzianki podażowej Lucasa przedsawić można nasępująco: Y ( P ) Y = α (4) n P e Zaem produk (Y) odchyla się od poencjalnego poziomu ( Y n ) jedynie w reakcji na odchylenie akualnych cen (P) od ich oczekiwanej wielkości ( P e ), zn. w odpowiedzi na niespodziewany wzros cen. Nieprzewidziane zmiany łącznego popyu, wywołane zazwyczaj przez nieoczekiwane zmiany podaży pieniądza, powodujące błędy w racjonalnym kszałowaniu oczekiwań przenoszą się na całą gospodarkę. Błędy popełniane są przez podmioy działające na rynku, a spowodowane są niedoskonałą informacją Jednoczesna akcepacja rzech wyżej wymienionych założeń jes podsawą do budowy modelu opisującego gospodarkę. W łumaczeniu flukuacji zarówno produkcji jak i zarudnienia przez nowych klasyków isone miejsce zajmuje eza, iż łączna podaż zależy od względnych cen. W nowej analizie klasycznej nieprzewidziane wsrząsy łącznego popyu, wywołane zazwyczaj przez nieprzewidziane zmiany podaży pieniądza, kóre odbijają się na całej gospodarce, powodują błędy w racjonalnie kszałowanych oczekiwaniach co do cen i są przyczyną odchyleń produkcji i zarudnienia od nauralnych poziomów odpowiadających warunkom równowagi długookresowej. Przyjęcie rygorysycznych mikropodsaw, zwłaszcza hipoezy racjonalnych oczekiwań, oznacza odejście od syuacji, kiedy podmioy mogą być sysemaycznie wprowadzane w błąd przez poliykę rządu. Tak więc zmiany w poziomie produkcji pojawią się dopiero wedy, kiedy pracownicy i przedsiębiorswa nie będą w sanie rozróżnić zmian cen względnych od realnych. Informacja jes niedoskonała, nie ylko w sensie nieznanej przyszłości, ale również bieżącego sanu gospodarki 16. Isone jes o, że przedsiębiorswa znają lepiej ceny swoich dóbr niż ceny dóbr dosarczanych przez inne przedsiębiorswa, zaem wysępuję asymeria informacji. Podsumowując, nowa eoria klasyczna sprowadzała się do modelu niespodzianki Lucasa, łącząc w sobie jednocześnie rzy wyżej wymienione hipoezy. Największym osiągnięciem ego podejścia było wyjaśnienie dlaczego pieniądz jes akywny, i w szczególności dlaego zaburzenia pieniężne odgrywają główną rolę w wahaniach cyklicznych. W modelu Lucasa np. PKB zbacza ze swojego nauralnego poziomu wedy i ylko wedy, kiedy podaż pieniądza zbacza z usalonego na podsawie racjonalnych oczekiwań poziomu. Dlaego eż zbawiennym jes posiadanie sabilnej oraz przewidywalnej podaży pieniądza 17. Niesey głęboka recesja począku la osiemdziesiąych, a przede wszyskim jej długorwałość, sprawiła że koncepcje Lucasa znalazły się w impasie. Zgodnie bowiem z modelem błędnych oczekiwań przyczyną wahań cyklicznych jes brak pełnej elasyczności cen i płac wynikający z ego, że nawe racjonalnie działające podmioy gospodarcze nie porafią wychwycić sygnałów pozwalających na rozszyfrowanie charakeru recesji. Teza a jes przekonująca w odniesieniu do krókorwałych łagodnych recesji. Znacznie rudniej jes ją naomias zaakcepować w odniesieniu do syuacji, kiedy duże bezrobocie i spadek produkcji urzymują się przez kilka la. Należy przy ym podkreślić, że słabość koncepcji Lucasa nie wynika z hipoezy racjonalnych oczekiwań, ale z dodakowego założenia o niedoskonałej informacji, czyli prawdziwej wiedzy co jes przyczyną wzrosu cen. Wyniki esów empirycznych, przeprowadzonych głównie przez Nelsona i Plossera, przemawiały wyraźnie za koniecznością odrzucenia hipoezy, że szoki monearne są przyczyną wahań 16 Ibidem.,s L. Arnold, op. ci.,s.66

5 koniunkuralnych 18. Realny cykl koniunkuralny Wahania koniunkuralne w świele eorii neoklasycznych 73 Arykuł R. Barro z 1980 rozpoczął proces włączania szoków realnych, szczególnie implikowanych przez wydaki rządowe, do sandardowego modelu nowoklasycznego. Praca a pełniła funkcję pomosu łączącego paradygma nowej klasycznej makroekonomii z neoklasyczną eorią realnego cyklu koniunkuralnego 19. Modele RBC o w gruncie rzeczy neoklasyczne modele wzrosu gospodarczego opare na założeniach nowej klasycznej makroekonomii. Idea a pojawiła się na gruncie eorii ekonomii przez nowaorski arykułu Kydlanda i Prescoa 20, gdzie mechanizm impulsów poprzednich modeli, czyli nieprzewidziane zmiany pieniężne, zosały zasąpione losowymi wsrząsami od srony podażowej. Naomias urzymane i rozwinięe zosały mechanizmy ransmisji wysępujące w poprzednich modelach nowoklasycznych. Wobec ego od począku la osiemdziesiąych przodujący sposób łumaczenia ogólnej niesabilności koncenruje się nie na pieniężnych, lecz realnych wsrząsach. Teoria realnego cyklu koniunkuralnego oferuje czyse wyjaśnienie flukuacji gospodarczych od srony podażowej. Zakłada ona że gospodarswa domowe maksymalizują międzyokresową użyeczność, przedsiębiorswa maksymalizują zyski działając racjonalnie oraz że nie isnieją ułomności rynku. W rezulacie zakłada się że równowaga rynkowa jes efekywna i nie jes porzebna inerwencja ze srony rządu 21. Zaem modele realnego cyklu koniunkuralnego sanowią pierwszy niezbędny krok w ocenie i zrozumieniu Hicksowskiego idealnego sanu równowagi dynamicznej 22. Teoria realnego cyklu koniunkuralnego zbudowana jes na założeniu, że empo posępu echnologicznego podlega dużym flukuacjom. Wsrząsy podażowe poprzez funkcję produkcji, wywołują wahania ogólnej produkcji i zarudnienia, ponieważ racjonalnie działające jednoski odpowiadają zmianami podaży i decyzji konsumpcyjnych na zmiany względnych cen. Zaem sochasyczne szoki echnologiczne, przy założeniu sałego kapiału i liczby godzin pracy, powodują flukuacje w gospodarce. Chcąc w formalny sposób przybliżyć podsawy eorii realnego cyklu koniunkuralnego można posłużyć się uproszczonym modelem, zaprezenowanym w pionierskim arykule Longa i Plossera: Real Business Cycle, mimo iż nie oddaje pełnej isoy omawianego podejścia 23, może posłużyć jako wprowadzenie do RBC. Model gospodarki, kóry będziemy rozważać jes zaludniony przez sałą liczbę idenycznych podmioów 24, posiadających zasoby, możliwości produkcji oraz dane preferencje. Wszelkie zdarzenia w modelu gospodarki rakowane są jako powarzający się, jedno okresowy cykl. Na począku każdego z okresów podmio wybiera zbiór owarów, kóre będzie konsumował w ciągu egoż. Usala również ilość czasu wolnego. Wreszcie podejmuje decyzję co do produków i zajęć, kóre będą wykonany do końca okresu. Powyższe wybory 18 A. Wojyna, Ewolucja keynesizmu a główny nur ekonomii, PWN Warszawa 2000, s E. S., Phelps Seven Schools of Macroeconomic Though, Clarendon Press, Oxford 1998, s Ów nowaorski arykuł, czyli, Time o Build and Aggregae Flucuaions, opublikowany w Economerica 50,1982, auorswa F. E. Kydlanda oraz E.C. Prescoa, był niewąpliwie przełomowy w sosunku do ówczesnego poglądu na cykl koniunkuralny. Jakkolwiek myśl, że siłą napędową cykli koniunkuralnych są siły realne, a nie pieniężne nie była nowa o zwolennicy pieniężnego wyjaśniania flukuacji ogólnogospodarczych wysępowali przed pojawieniem się w większości. 21 L. Arnold, op. ci.,s Ch, I., Plosser, op. ci., s W szczególności kiedy decyzje ad hoc sosowane są zamias opymalnego planowanie w świecie racjonalnych oczekiwań. 24 Lub eż jeden nieskończenie długo rwający podmio.

6 74 Jakub Gazda ograniczone są przez ilość dóbr dosępnych na rynku na począku okresu oraz przez całkowią ilość czasu dosępną podczas analizowanego przedziału czasu. Na produkcję wpływają egzogeniczne szoki, kóre wraz z wyborami począkowymi deerminują zasoby dosępne na począku nasępnego okresu. Zakłada się, że wszyskie dobra i produky wysępujące w gospodarce zosały w niej wyprodukowane. Generalnie każdy z nich może zosać użyy jako surowiec do produkcji innego. Produkcja każdego z produków wymaga dodaniej wielkości innego produku. W modelu gospodarki nie wysępuje pełne zarudnienie czynników produkcji. Wreszcie zakłada się, że wszyskie produky podlegają zużyciu. Zasób produków na począku okresu n składa się z wyrobów finalnych z okresu n-1. Zakłada się, że kapiał jes całkowicie deprecjonowany w ciągu jednego okresu. Każdy z podmioów maksymalizuje swoją użyeczność, U, biorąc pod uwagę dosępne zasoby i możliwości produkcyjne. W =0, zakładamy że U przyjmuje nasępującą formę: U β u ( C, Z = 0 ), 0 < β < 1, (5) gdzie: U użyeczność całkowia osiągana przez podmio C wekor dóbr konsumpcyjnych N x 1 w okresie, Z czas wolny w okresie, β czynnik dyskonujący. Zasadniczą cechą równania (5) jes o, że preferencje są sałe i niezależne od losowych, egzogenicznych szoków. Możliwości produkcyjne w modelowej gospodarce, dla N owarów, opisane są za pomocą funkcji produkcji, o sałych korzyściach skali: Y + 1 = F ( L, X ; λ + 1 ), (6) gdzie: Y+1 wekor N 1 dóbr produkcyjnych dosępnych w czasie +1, F(,, ) wekor N 1 warości funkcji, kóra jes wklęsła i liniowo jednorodna względem L oraz X, L wekor nakładu czynnika pracy w okresie. Wekor N 1, kórego iy elemen, L i odzwierciedla liczbę godzin przeznaczonych w czasie do produkcji dobra i, X macierz N N dóbr przeznaczonych na nakłady w czasie, kórej elemeny i,j X ij są ilością dobra j przeznaczoną w czasie na produkcje dobra i, λ+1 wekor nieskorelowanych wsrząsów losowych o nieznanej, na począku okresu, warości 25. Do budowy podsawowego maemaycznego odwzorowania gospodarki niezbędne są jeszcze dwa założenia. Niech H oznacza całkowiy czas przypadający na analizowany okres, wobec ego wybory pomiędzy pracą a czasem wolnym ograniczają się do: Z + N i= 1 L i = H, = 0,1,2,... (7) 25 W modelu zakłada się sałość echnologi, wszelkie zmiany wynikają jedynie z przypadkowych zmian{ λ } oraz L i X mają niezależny rozkład.

7 Wahania koniunkuralne w świele eorii neoklasycznych 75 Zaem czas wolny i praca nie mogą przekroczyć czasu rozporządzalnego. Alokacja dóbr produkcyjnych ograniczona jes w nasępujący sposób: N C j + X ij = Y i=1 j, j=1,2,..., N; =0,1,2,... (8) Osaecznie, alokacje w czasie doyczące (C, Z, L, X ) zależą jedynie od informacji dosępnych w czasie. Jak wcześniej wspomniano jes o jedynie uogólnienie, zawierające najprosszą z możliwych prezenacje modelu realnego cyklu. Wobec ego, zaprzesano akcenowania czynników pieniężnych jako przyczyn flukuacji koniunkuralnych, zachowując i poprawiając jednocześnie inne elemeny srukury nowoklasycznej. Nowy rodzaj eorii równowagi charakeryzują nasępujące cechy ogólne 26 : 1. Podmioy gospodarcze dążą do maksymalizacji użyeczności lub zysków w ramach ograniczonych zasobów. 2. Oczekiwania kszałowane są racjonalnie, podmioy nie odczuwają asymerii w informacji. 3. Ceny dososowują się elasycznie, zaem równowaga isnieje zawsze ciągłe opróżnianie rynków. 4. Flukuacje łącznej produkcji i zarudnienia wywoływane są przez duże, nieregularne zmiany echnologiczne, a niejednorodne mechanizmy ransmisji przesuwają w czasie efeky impulsów. 5. Isnieje międzyokresowa subsyucja pracy. Wahania zarudnienia odzwierciedlają dobrowolne zmiany liczby godzin, kóre ludzie są skłonni przepracować. 6. Pieniądz jes neuralny, ym samym poliyka pieniężna jes nieefekywna. Nie wpływa na zmienne realne. Najisoniejsze zmiany w sosunku do koncepcji Lucasa doyczą mechanizmu impulsów, zasąpiono wsrząsy pieniężne wsrząsami realnymi. Po sronie podaży można wyróżnić nasępujące przyczyny, kóre mogą wywołać zmiany w produkcji: klęski żywiołowe, znaczne zmiany cen podsawowych czynników produkcji, np. ropy nafowej czy eż wojny. Zaniechano również uwypuklania doskonałej informacji w zakresie ogólnego poziomu cen, kóra odgrywała isoną rolę w poprzednim podejściu oparym na błędnym odbiorze zjawisk pieniężnych. Brak dowodów na przyczynową rolę pieniądza w powsawaniu wahań gospodarczych sał się przyczyną przesunięcia zaineresowania w kierunku modeli, kórych isoę sanowiły czynniki realne. Podsumowanie Powyższe porównanie o jedynie zarys obu, pomimo że wyrosłych z jednego nuru, jednakże różnych eorii. Rozbieżności pomiędzy nimi zasadniczo sprowadzają się do wyjaśnienia przyczyn flukuacji. 26 B. Snowdon, H. Vane, P. Wynarczyk, op. ci., s.257

8 76 Jakub Gazda Tabela 1 Wybrane obszary zgodności i niezgodności w analizowanych szkołach makroekonomii Szkoła w makroekonomii Przeważające źródło niesabilności Oczekiwania Dososowania Nowi klasycy Zakłócenia pieniężne Racjonalne Nadzwyczaj giękie Realny cykl koniunkuralny Wsrząsy podażowe (głównie echnologiczne) Racjonalne Cen Nadzwyczaj giękie Rynku Bardzo mocne Bardzo mocne Pojęcie równowagi Opróżnianie się rynku przy sopie nauralnej Opróżnianie się rynku przy ruchomej sopie nauralnej Dominujące ramy czasowe Długi okres =króki okres Długi okres =króki okres Źródło: B. Snowdon, H. Vane, P. Wynarczyk, Współczesne nury eorii makroekonomii, PWN Warszawa 1998, s.436 W nowej szkole klasycznej niespodziewane zmiany podaży pieniądza uważane były za przyczyny flukuacji. Naomias RBC uparywała owych przyczyny w sochasycznych zmianach np. echnologii. Twórcy RBC opierając się na ych samych podsawowych założeniach, zbudowali w oparciu o neoklasyczny model wzrosu eorię pozbawioną słabości zarzucanych nowym klasykom. Tabela 1 przedsawia wybrane obszary zgodności i niezgodności pomiędzy analizowanymi szkołami makroekonomii