Opracowanie DOMY SENIORA SZPITALE REHABILITACJA

Transkrypt

1 Opracowanie DOMY SENIORA SZPITALE REHABILITACJA

2 Spis treści Wstęp 5 Vivante 6 Dla kogo 6 Rozdział 1. Starzejące się społeczeństwo 7 Wzorce światowe 9 Rozdział 2. Demografia 11 Potencjał rynku 15 Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 17 Domy seniora w Polsce 18 Opieka lekarska 19 Rynek usług opieki medycznej i rehabilitacyjnej 30 Choroby neurologiczne 31 Choroby kardiologiczne 33 Choroby układu ruchu 34 Rehabilitacja 36 Podaż i popyt - podsumowanie 37 Rozdział 4. Dom Seniora Vivante planowana inwestycja 41 Założenia projektowe 43 Vivante Rehabilitacja 54 Założenia biznesowe 57 Parametry Funduszu 60 Nota prawna 61

3 Szanowny Inwestorze, Poziom świadomości klientów rynku dóbr luksusowych i ich wysokie oczekiwania sprawiają, że doradcy finansowi i biznesowi muszą wykazać się dziś czymś więcej niż tylko wiedzą z zakresu finansów oraz umiejętnym posługiwaniem się know-how. Potrzebne są przede wszystkim i to jest nasza idée fixe elastyczność i nieszablonowe myślenie, podporządkowane całkowicie potrzebom Klienta. W tym właśnie tkwi siła Domu Maklerskiego W Investments S.A. zawsze znajdziemy czas, aby wspólnie z Klientem zastanowić się, czego potrzebuje i jak wyjść naprzeciw jego życzeniom. Nie dajemy się przy tym ograniczać korporacyjnym ramom. Staramy się, aby Klient zawsze dostrzegał, że jego oczekiwania, ambicje i nadzieje na przyszłość są dla nas inspiracją i podstawą porad, jakich mu udzielamy oraz usług, które mu proponujemy. Dzięki temu możemy swobodnie realizować naszą filozofię, którą jest budowanie długoterminowych więzi z naszymi Klientami i stanie się dla nich kimś więcej, niż tylko partnerem biznesowym. Codziennymi wysiłkami przekonaliśmy już wiele osób, że zasługujemy na miano zaufanego doradcy i lojalnego partnera, który razem z nimi (i dla nich) skutecznie i z troską pomnaża powierzony sobie majątek. Dumni jesteśmy z tego, że oferujemy innowacyjne na polskim rynku rozwiązania, takie jak Family Office, opracowanie Konstytucji Zamożnej Rodziny, uczestnictwo w transferze pokoleniowym, Angel Leadership dla najmłodszych członków rodziny stawiających pierwsze kroki w biznesie oraz wiele innych. Taki też jest nasz nowy produkt - WI Vivante FIZ AN. Jest to pierwszy w Polsce i jednocześnie jeden z niewielu w Europie fundusz, który inwestuje w infrastrukturę medyczną dla osób starszych i wymagających wsparcia pielęgnacyjno-opiekuńczego. Tworząc ten unikatowy produkt wyszliśmy naprzeciw oczekiwaniom osób wymagających opieki. Oferujemy im standardy niespotykane dotąd na polskim rynku, dając jednocześnie możliwość stabilnego i przewidywalnego zysku Inwestorom współtwórcom sukcesu tego przedsięwzięcia. Wstęp 5

4 Vivante Dla kogo WI Vivante FIZ AN inwestuje środki w luksusowe domy opieki o standardzie przewyższającym jakiekolwiek dostępne obecnie w naszym kraju opcje. Ośrodki te powstaną w największych miastach Polski, a standard każdego z nich dorównuje najbardziej ekskluzywnym domom seniora w Stanach Zjednoczonych oraz Europie Zachodniej. To, co nas wyróżnia i sprawia, że jesteśmy obiektem bardziej interesującym niż podobne ośrodki w innych państwach, jest prywatny Ośrodek Opiekuńczo-Leczniczy Vivante (OOLV), będący częścią naszego projektu. OOLV jest miejscem opieki i leczenia osób, które ze względu na stan zdrowia wymagają pomocy pielęgnacyjno-opiekuńczej i wzmożonego nadzoru lekarskiego (na poziomie specjalisty chorób wewnętrznych/geriatry, okresowo innych porad specjalistycznych). Zakres opieki ma różny wymiar, począwszy od drobnej pomocy przy np. przygotowaniu i spożywaniu posiłków, czynnościach higienicznych czy przemieszczaniu się, kończąc na zajęciach rehabilitacyjnych. Usługi ekskluzywnych domów seniora oraz OOLV kierowane są do: zamożnych osób starszych, które nie chcą lub nie mogą prowadzić gospodarstwa domowego; są to z założenia osoby samodzielne w wykonywaniu czynności dnia codziennego, potrzebujące organizacji czasu wolnego oraz zapewnienia odpowiedniej stopy życiowej; osoby te wymagają nadzoru lekarskiego na poziomie lekarza rodzinnego; pacjentów wymagających całodobowej opieki pielęgniarsko-lekarskiej w ramach pobytu w zakładzie opiekuńczo-leczniczym; są to osoby mające problemy z poruszaniem się po domu, wymagające częściowej opieki rehabilitacyjno-lekarskiej; pacjentów wymagających krótkich lub długotrwałych, intensywnych działań rehabilitacyjnych w ramach turnusów rehabilitacyjnych organizowanych przez OOLV; są to m.in. osoby powracające do pełnej sprawności po wypadkach lub udarach mózgu; ta grupa klientów nie będzie stanowiła stałych członków wspólnoty Domu Seniora. Zarządzającym funduszem WI Vivante FIZ AN jest Dom Maklerski W Investments S.A. (DM WI S.A.), wchodzący w skład grupy W Investments. W Investments S.A. (WI S.A.) jest spółką notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Jest to fundusz inwestycyjny skupiający działalność w trzech głównych obszarach: inwestycji typu start-up / greenfield budowanych od pierwszego pomysłu; Rozdział 1 Starzejące się społeczeństwo inwestycji typu venture capital / private equity, wspierania rozwoju innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw; bankowości inwestycyjnej wyrażającej się usługami family office oraz zarządzaniem portfelem funduszy inwestycyjnych zamkniętych operujących w segmencie inwestycji alternatywnych. 6 Dom Maklerski W Investments S.A.

5 Jednym z największych osiągnięć ludzkości w historii nowożytnej jest wydłużenie życia człowieka. Od roku 1900 średnia długość życia człowieka w krajach uprzemysłowionych wzrosła o ponad 30 lat. Obecnie spodziewana długość życia w wielu społeczeństwach zachodnich wnosi 80 lub więcej lat. Według stanowiska Organizacji Narodów Zjednoczonych zmniejszający się poziom nowych urodzeń oraz wydłużenie życia ludzkiego zmienia demografię. Już dziś 1/7 ludzi na całym świecie jest w wieku powyżej 60 lat i szacuje się, że w 2050 r. będzie to 1/4. W latach , populacja ludzi w wieku powyżej 60 roku życia będzie rosła 3,5 raza szybciej niż populacja jako całość. EUROPA Europa jest trzecim pod względem liczby ludności kontynentem świata. W 2011 r. łączna populacja krajów europejskich przekroczyła 729 mln osób, co stanowi ok. 10% populacji światowej. Przyrost naturalny na naszym kontynencie jest bardzo mały - w stosunku do 2000 r. liczba ludności wzrosła o zaledwie 0,1%. Prognozy dotyczące liczby ludności w Europie przewidują utrzymanie się populacji w następnych dekadach na zbliżonym poziomie, co wynika m.in. z niskiego wskaźnika urodzeń (wynoszącego statystycznie poniżej 1,75 dziecka na kobietę) oraz wskaźnika śmiertelności i bilansu migracji utrzymujących się na niezmiennym poziomie. Średnia oczekiwana długość życia Europejczyka to obecnie 78 lat. Brak zmiany w liczbie ludności w Europie przy jednoczesnym wydłużaniu się czasu życia prowadzi do wzrostu odsetka osób starszych w społeczeństwie. W 2013 r. osoby powyżej 65. roku życia stanowiły ponad 18% populacji Unii Europejskiej w ciągu minionych dziesięciu lat wartość ta wzrosła o ok. dwa punkty procentowe. Jednocześnie wzrosła średnia wieku obywatela UE z 39 lat w 2004 r. do blisko 42 lat w 2013 r. Przy założeniu, że takie tempo wzrostu zostanie utrzymane, przewiduje się, że 2050 r. liczba osób powyżej 65 roku życia będzie stanowił ponad 25% osób zamieszkujących Europę. Ilustracja nr 1. Odsetek osób powyżej 65 roku życia w krajach europejskich > 20% 18-20% 16-18% 14-16% 12-14% < 12% Niestety, dłuższe życie wiąże się również niejednokrotnie z niedogodnościami, jakie przynosi ze sobą starzenie się: pogorszeniem sprawności fizycznej, chorobami wieku podeszłego, obniżeniem sprawności intelektualnej. Nawet osoby, które wcześniej były bardzo aktywne, wraz z upływem czasu borykają się z coraz większą liczbą dolegliwości obniżających ich komfort życia. Nie wszyscy seniorzy wymagający opieki mogą ją znaleźć we własnym domu. Coraz częściej też osoby starsze same podejmują decyzję o szukaniu pomocy i opieki poza rodziną, ponieważ jak deklarują nie chcą jej obciążać. Z kolei dla osób samotnych ważnym czynnikiem wpływającym na decyzję o przeniesieniu się do domu seniora może też być potrzeba znalezienia towarzystwa Takie podejście oraz trendy demograficzne sprawiają, że rynek usług opiekuńczo-leczniczych dla seniorów będzie rozwijał się coraz dynamiczniej. Starzejące się społeczeństwo wymusi wprowadzenie nowych polityk prospołecznych i działań na rzecz seniorów, dostrzeżenia ich potrzeb i odpowiedzi na nie, nierzadko z pominięciem granic państwowych (polityka ta prawdopodobnie zostanie wprowadzona na poziomie Unii Europejskiej). W naszej ocenie starzenie się społeczeństwa jest źródłem szans, które należy wykorzystać. Zmieniając percepcję i dostosowując się do potrzeb rosnącej liczby seniorów wychodzimy naprzeciw rodzącemu się właśnie ogromnemu rynkowi zbytu. Wykorzystujemy niszę rynkową zanim inni ją zauważą. Budujemy pozycję, która dam nam przewagę w długim horyzoncie czasowym. Jednak, co równie istotne, robimy to z poczuciem odpowiedzialności społecznej. Te właśnie cele przyświecają nam w pracach nad utworzeniem WI Vivante FIZ AN inwestującego w luksusowe domy seniorów. USA Koszty pobytu seniorów w szpitalach lub domach opieki rosną z roku na rok. To powoduje, że coraz bardziej popularne stają się lokalne społeczności emeryckie, takie jak Beacon Hill Villages lub Community Without Walls. Oferują one emerytom małe domki lub apartamenty, zlokalizowane blisko ośrodków medycznych. Rezydenci mogą ponadto korzystać z pakietów medycznych, sportowych, rozrywkowych oraz z odnowy biologicznej. Nierzadko seniorom pomagają wolontariusze. JAPONIA W 2012 r. Japonia wprowadziła nowy zintegrowany system opieki nad osobami starszymi oparty na lokalnych społecznościach. Ma on na celu umożliwienie seniorom łatwego dostępu do opieki społecznej, służby zdrowia, opieki paliatywnej i innych w ciągu 30 minut od zgłoszenia. System ten został zapoczątkowany przez wprowadzenie dwudziestoczterogodzinnej usługi bezpłatnych domowych wizyt lekarskich. Domy seniora objęte tym programem wyposażone są również w monitoring oraz inne udogodnienia w pełni sfinansowane przez państwo. WIELKA BRYTANIA Innym rozwiązaniem zdejmującym z państwowych instytucji przynajmniej część odpowiedzialności za opiekę nad starszymi osobami jest np. wykorzystanie hoteli czy pensjonatów zlokalizowanych blisko centrów medycznych. Miejsca takie zostają przystosowane do opieki nad seniorami nie wymagającymi hospitalizacji, dzięki czemu zmniejsza się zapotrzebowanie na łóżka szpitalne. To rozwiązanie może być szczególnie przydatne w przypadku pacjentów z lekką demencją, którzy nie wymagają ciągłej hospitalizacji, jednakże bliskość ośrodka zdrowia zapewnia im komfort dotarcia i praktycznie natychmiastową pomoc. Tego typu hotele dla seniorów, będące własnością prywatnych inwestorów lub częścią szpitali, oferują pensjonariuszom bardzo różny standard od wyposażenia typowo hotelowego, po pokoje ze szpitalnymi łóżkami. NIEMCY Od połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, obywatele Niemiec objęci opieką długoterminową mają do wyboru albo comiesięczne świadczenie, znacząco niższe niż faktyczne koszty takiej opieki, albo opiekę świadczoną przez wyspecjalizowane placówki medyczno-opiekuńcze; lub kombinację tych dwóch świadczeń. Dostępność tego rozwiązania nie zależy od wieku seniora, jednak ponad 80% uprawnionych ma ponad 65 lat. Znakomita większość beneficjentów tych świadczeń pozostaje w domu. Osobom, które zdecydowały się skorzystać z domu seniora, ubezpieczenie to pokrywa część kosztów opieki, a różnicę pensjonariusz musi uzupełnić sam. W przypadku, gdy starszej osoby nie stać na opłacenie pozostałej części kosztów domu opieki, kwotą tą są obciążana jest jej rodzina lub, w ostateczności, pokrywa je opieka społeczna. Wzorce światowe Źródło: CIA World Factbook za 2010 rok 8 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 1. STarzejące się społeczeństwo 9

6 Rozdział 2 Demografia, a zamożność społeczeństwa w Polsce

7 DEMOGRAFIA Według danych Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 r. w Polsce mieszkało 38,3 mln osób, tj. o 95 tys. więcej niż w 2002 r. W okresie tym zmianie ulegała zasadniczo struktura ludności według wieku. Zmniejszył się odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym z 23,2% w 2002 r. do 19,2% w 2011 roku; o 1,7 punktu procentowego wzrósł odsetek ludności w wieku produkcyjnym, przy czym w wieku niemobilnym (45-60/65 lat) o 2,4p.p. Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększył się z 15,0% do 17,3%. Jednocześnie, przewiduje się, że liczba ludności Polski będzie się zmniejszać: z 38,3 mln osób w 2011 r. do 36 mln w 2035 r. W latach udział ludności w wieku 60+/65+ w strukturze ludności ogółem wzrośnie z 17% do blisko 27%, w tym w miastach z 18% do 28%. W 2035 r. liczba ludności w wieku poprodukcyjnym zbliży się do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Lata prognozy to również okres przyspieszonego procesu starzenia się ludności Polski: liczba osób w najstarszej grupie wiekowej ( 75 lat) wzrośnie prawie dwukrotnie tak samo, jak jej udział w populacji Starzenie się polskiego społeczeństwa dobrze obrazują zmiany kształtu piramidy wieku ludności, widoczne na poniższej ilustracji. Obecnie obserwujemy większą liczbę osób w wieku lat oraz lata. Z każdym rokiem te grupy wiekowe będą przesuwały się w górę. Wynika to z przesunięcia się w czasie wyżów i niżów demograficznych. Obecny kształt piramidy jest dobrym prognostykiem na przyszłość w kontekście opieki i usług skierowanych do osób starszych, których ilość będzie wzrastała. Osoby urodzone w latach wchodzą w wiek emerytalny i będą w najbliższej przyszłości znaczącą grupą w społeczeństwie. Ilustracja nr 2. Piramida wieku społeczeństwa Polskiego ZAMOŻNOŚĆ SPOŁECZEŃSTWA Źródło: GUS Sześć lat po kryzysie finansowym w Stanach Zjednoczonych Europa wciąż odczuwa jego skutki. Wiele głównych gospodarek europejskich boryka się z problemem zadłużenia w sektorze publicznym, prywatnym i bankowym. Największym wyzwaniem, z którym muszą zmierzyć się kraje europejskie jest dokapitalizowanie gospodarki i restrukturyzacja przy ograniczeniu środków pochodzących z kredytów. Pomimo problemów gospodarczych w większości krajów w Europie, liczba osób zaliczająca się do grupy bardzo bogatych ( Ultra High Net Worth tzw. UHNW 1 ) w 2012 r. wzrosła aż o 1,2% w porównaniu z 2011 r. i prognozuje się dalszy jej wzrost o 31% do 2020 r. Analizując rynek europejski pod względem średniej zamożności osób zamieszkujących dane państwo wydzielono trzy klasy: tzw. High Wealth Countries (HWC) ze średnimi aktywami na osobę prze- 1) Osoby posiadające majątek o wartości przekraczającej 30 mln USD kraczającymi 26,8 tys. EUR, tzw. Middle Wealth Countries (MWC) ze średnimi aktywami na osobę zawierającymi się w przedziale 4,5 26,8 tys. EUR oraz tzw. Low Wealth Countries (LWC), gdzie średni poziom aktywów przypadający na obywatela jest poniżej 4,5 tys. EUR. Pomimo dążenia do ogólnoświatowego wyrównywania poziomu zamożności, nadal aż 85% światowych aktywów jest w posiadaniu prywatnych inwestorów w krajach HWC, chociaż liczba obywateli tych krajów stanowi zaledwie 20% światowej populacji. Ilustracja nr 3. Liczba HNWI w wybranych krajach europejskich (tys., za 2013 r.) Francja Niemcy Wlk. Brytania Włochy Szwajcaria Hiszpania Holandia Norwegia Belgia Dania Austria Rosja Irlandia Grecja Finlandia Portugalia Polska Czechy 0,4 % 10,2 mln Łączna liczba HNWI w Europie Stosunek liczby HNWI w Polsce do HNWI w Europie Źródło: Raport KPMG; Rynek dóbr luksusowych w Polsce edycja Niewielki wzrost PKB, zwiększanie się stopy bezrobocia czy malejące realne wynagrodzenia to wszystko czynniki, które nie mają wpływu na liczbę najbogatszych Polaków. W 2013 r. powiększyła się w Polsce liczba osób zamożnych i bogatych, ze szczególnym uwzględnieniem osób najbogatszych (HNWI 2 ). Liczba tych ostatnich wzrosła do 45 tys. (z 38 tys. w 2012 r.). Najwięcej spośród HNWI, bo aż 39,7 tys. dysponuje majątkiem pomiędzy 1 a 5 mln USD. Wśród osób będących potencjalnymi odbiorcami dóbr luksusowych (włączając w to dedykowane usługi) są nie tylko HNWI, ale również osoby aspirujące 3 do tego grona zamożne i bogate. Szacuje się, że takich osób jest blisko 2 mln, a ich roczny dochód przekracza 97 mld PLN. Biorąc pod uwagę liczbę osób zamożnych Polska dorównuje krajom wyżej rozwiniętym gospodarczo, jednak poziom świadczonych usług w Polsce w segmencie premium, szczególnie jeśli chodzi o opiekę nad seniorami i leczenie osób starszych jest zdecydowanie niższy. Liczba HNWI w Polsce w/g poziomu bogactwa (2013) 1-5 mln dol mln dol mln dol mln dol. 127 powyżej 100 dol. 79 RAZEM HNWI ) High Net Worth Individual osoby posiadające aktywa płynne przekraczające 1 mln USD 3) Osoby zarabiające w przedziale 3,7 7,1 tys. PLN 12 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 2. Demografia, a zamożność społeczeństwa 13

8 Ilustracja nr 4. Roczny dochód do dyspozycji osób zamożnych i bogatych w Polsce (w mld PLN) mld zł mld zł USA. Luksusowa opieka nad seniorami w Polsce de facto nie istnieje, a najbogatsi chcąc zapewnić swoim bliskim opiekę na oczekiwanym przez siebie poziomie mają do wyboru albo zorganizowanie im całodobowej opieki w miejscu zamieszkania, albo przeniesienie starszej osoby do domu seniora za granicą. Oferta WI Vivante FIZ AN jest zatem odpowiedzią na potrzeby najbogatszych Polaków, którzy chcieliby sobie lub swoim bliskim zapewnić na starość standard życia, do jakiego są przyzwyczajeni, bez konieczności opuszczania Polski podatnicy rozliczający się wg skali podatkowej * 2015* 2016* podatnicy rozliczający się wg podatku liniowego 2017* dochody netto osób zamożnych i bogatych uzyskane z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych Źródło: Raport KPMG; Rynek dóbr luksusowych w Polsce edycja Niezależnie od kondycji otoczenia gospodarczego ekonomiści prognozują, że liczba osób z najwyższymi zarobkami będzie wzrastać. Wystąpienie poważnych zawirowań gospodarczych najwyżej osłabi dynamikę wzrostu jednak trend zwyżkowy zostanie zachowany. Wg analityków KPMG liczba osób z miesięcznymi dochodami powyżej 7,1 tys. PLN przekroczy 963 tys. osób w 2016 r. Ilustracja nr 5. Struktura HNWI oraz osób aspirujących na koniec 2012 r. 19 % Od zł do zł - brutto (aspirujący) % Od zł do zł - brutto (zamożni) Od zł zł - brutto (bogaci) Przygotowując unikalną ofertę ekskluzywnego Domu Seniora Vivante opracowaliśmy własną metodologię oraz zbadaliśmy liczbę naszych potencjalnych klientów. Pozwoliło nam to na oszacowanie głębokości rynku oraz ustalenie, jaki udział rynkowy mógłby mieć nasz dom seniora. Ponieważ obecnie na polskim rynku nie ma porównywalnej oferty, nasz Dom Seniora uzyskując niewielki 3%-4% udział w ryku staje się automatycznie niekwestionowanym liderem. Ilustracja nr 6. Oszacowanie popytu na usługi opieki nad zamożnymi seniorami na terenie województwa mazowieckiego Liczba osób powyżej 65 roku życia w Polsce: Liczba osób powyżej 65 roku życia w Mazowieckim: Liczba NHWI w mazowieckim: Liczba NHWI powyżej 65 roku życia w mazowieckim: Liczba miejsc w Domu Seniora Vivante: Udział w rynku: ,3 % Metodologia: Potencjał rynku 60 % POLSKI RYNEK DÓBR LUKSUSOWYCH Powyżej zł - brutto (b. bogaci) Źródło: Raport KPMG; Rynek dóbr luksusowych w Polsce edycja Produkty luksusowe nie zaspokajają podstawowych potrzeb to produkty, które podkreślają status, bądź są rodzajem hobby zamożnych Patryk Uznański właściciel Global Company Group, firmy sprzedającej jachty i luksusowe meble. Rozważając rynek dóbr i usług luksusowych nie sposób nie zastanowić się nad głównymi czynnikami, jakie brane są pod uwagę przez ich nabywców. Według badań KPMG przeprowadzonych w Polsce, jakość jest stawiana absolutnie na pierwszym miejscu, poprzedzając wygląd przedmiotu oraz prestiż marki. Nie ma powodów, dla których można by sądzić, że to podejście nie przekłada się również na postrzeganie luksusowych usług najbogatsi oczekują najwyższej jakości i gotowi są za nią zapłacić. Dobrym przykładem są usługi medyczne, w tym również opieka nad seniorami. Usługi medyczne na najwyższym światowym poziomie w Polsce świadczy kilka szpitali z ograniczoną liczbą miejsc, stąd też wielu HNWI leczy siebie i swoje rodziny w luksusowych zamkniętych klinikach w Szwajcarii czy Popyt oszacowano na podstawie danych GUS dotyczących ludności w Polsce i w województwie Mazowieckim. Liczbę NHWI w Mazowieckim oszacowano na podstawie całkowitej liczby NHWI w Polsce w podziale wg województw. Następnie liczbę NHWI 65+ w Mazowieckim oszacowano jako obliczoną wcześniej liczbę NHWI w Mazowieckim i stosunek ludzi powyżej 65 roku życia w Polsce do ogółu Polaków. Źródło: opracowanie własne na podstawie publicznie dostępnych danych Jak wynika z ilustracji, wg publicznie dostępnych danych szacujemy stołeczny rynek zamożnych seniorów na około 2,5 tys. osób. Jednocześnie, w naszej opinii. rynek ten może być większy, ponieważ luksusowy dom seniora w Warszawie ma szansę być atrakcyjnym wyborem dla starszych osób z innych części Polski. Dodatkowym atutem, jaki posiadamy jako zarządzający Domem Seniora Vivante, jest współpraca z Grupą W Investments S.A., która posiada w swoim portfelu spółki budujące luksusowe apartamenty, jak Projekt Naruszewicza czy Przy Parku. Daje nam to dodatkową przewagę w postaci bezpośredniego dostępu do unikalnej wiedzy i know-how dotyczących budowania i wykańczania luksusowych rezydencji i apartamentowców dla najbardziej wymagających klientów. 14 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 2. Demografia, a zamożność społeczeństwa 15

9 Rozdział 3 Domy seniora i rynek usług dla osób starszych

10 Rodzaje placówek długoterminowej opieki nad seniorami/pacjentami Zakłady opieki zdrowotnej Domy seniora Domy opieki pomocy społecznej Hospicja Domowa opieka nad seniorami Domy seniora w Polsce W Europie Zachodniej rynek opieki nad osobami starszymi jest nasycony, natomiast w Polsce stoi on dopiero u progu dynamicznego rozwoju. Potwierdza to coraz liczniejsza w naszym regionie obecność zagranicznych podmiotów działających w tym sektorze. Tendencja ta jest powodem zwiększania się w Polsce liczby domów opieki długoterminowej przypadających na 100 tys. mieszkańców. Od 2005 r. wskaźnik ten wzrósł prawie o 30%, zwiększając dynamikę w ostatnich latach i osiągając w 2013 r. wskaźnik na poziomie 5,5. Jest on jednak wciąż dużo niższy niż w Niemczech czy Wielkiej Brytanii państwach, które mogą być odnośnikiem do sytuacji Polski w najbliższych latach. Aby dorównać obecnym poziomom państw Europy Zachodniej Polska musiałaby utrzymać dynamikę wzrostu tego wskaźnika na obecnym, wysokim poziomie przez kolejne 15 lat. Liczba starszych Polaków korzystających z usług domów opieki zwiększa się każdego roku wraz z rozwojem gospodarczym naszego kraju i zachodzącymi zmianami w modelu społecznym. Szczególnie widoczne jest to w dużych aglomeracjach miejskich, w których zanika model rodziny wielopokoleniowej. Młode osoby poświęcając się pracy i karierze, coraz chętniej dopłacają do emerytur swoich rodziców, aby zapewnić im spokojne życie. Również osoby starsze nie chcą polegać wyłącznie na opiece swoich dzieci. RYNEK DOMÓW SENIORA W POLSCE Rynek opieki nad osobami starszymi w Polsce jest podzielony pomiędzy placówki państwowe finansowane z NFZ, zarejestrowane prywatne domy seniora oraz domy opieki nad osobami starszymi działające w szarej strefie - najczęściej są to niewielkie domy lub małe pensjonaty przekształcone na domy opieki. Placówki te zwykle prezentują dość wysoki poziom zakwaterowania oraz obsługi seniorów. Ilustracja nr 7. Struktura rynku domów opieki nad seniorami wg średniego miesięcznego kosztu pobytu Opis Grupa docelowa Udział sektora prywatnego w Polsce Warunki do opieki nad seniorem 24/7 przez wykwalifikowaną kadrę medyczną Seniorzy, którzy nie są w stanie żyć niezależnie i wymagają stałej opieki lekarskiej/ medycznej. Ponad 50% z około 400 ZOZ jest w rękach prywatnych. Warunki do opieki nad seniorem 24/7 przez wykwalifikowaną kadrę medyczną, ale z zakresem świadczeń mniejszym niż w przypadku ZOZ. Seniorzy, którzy potrzebują pomocy w codziennych zajęciach oraz potrzebują doraźnej pomocy lekarskiej/ medycznej. Około 160 zarejestrowanych domów seniora liczba niezarejestrowanych domów seniora jest trudna do oszacowania (prawdopodobnie jest to następne 200 placówek). Warunki do opieki nad seniorem 24/7. Zapewnienie wsparcia seniorom z minimalnym zaangażowaniem kadry medycznej. Seniorzy, którzy mają ograniczone możliwości codziennej aktywności, osoby nie posiadające rodzin oraz osoby wymagające pomocy z powodu ubóstwa. Około 200 prywatnych domów opieki z ponad 800 publicznych istniejących w Polsce. Warunki do opieki nad terminalnie chorymi, ze szczególnym uwzględnieniem łagodzenia bólu w ostatnich dniach życia. Osoby przewlekle lub śmiertelnie chore. 49 z 67 istniejących w Polsce hospicjów jest prywatnych. Regularne wizyty pracowników opieki w domach seniorów, którzy nie są w stanie samodzielnie wykonywać pewnych czynności np. jedzenie. Seniorzy zwykle w wieku 80+ przewlekle chorzy, których postępująca choroba wymaga stałej opieki, jednak nie kwalifikują się oni jeszcze/ już do pobytu w ZOZ. Usługi są wykonywane przez wykwalifikowane pielęgniarki (prywatnie oraz w ramach świadczeń NFZ). Wielkość szarej strefy usług wykonywanych przez osoby nie posiadające kwalifikacji pielęgniarskich jest nie do oszacowania. Źródło: Opracowanie własne Szpitale darmowe: Prywatny LUKSUSOWY dom seniora BRAK do 50? do 100? do 200? Prywatne domy opieki nad osobami starszymi: (standard wysoki) Brak wiarygodnych danych Prywatne domy opieki nad osobami starszymi: (standard średni) Brak wiarygodnych danych Prywatne domy opieki nad osobami starszymi: (standard niski) Brak wiarygodnych danych Państwowe domy pomocy społecznej częściowo odpłatne: Darmowe zakłady opiekuńczo lecznicze: 800 placówek 500 placówek 900 placówek Źródło: opracowanie własne SZPITALE Zgodnie z zapisami Ustawy o działalności leczniczej, szpital to przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego, w którym podmiot ten wykonuje działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalnego, tzn. wykonywane całą dobę kompleksowe świadczenia zdrowotne polegające na diagnozowaniu, leczeniu, pielęgnacji i rehabilitacji, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych lub ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych. Według ustawy świadczeniami szpitalnymi są także świadczenia udzielane z zamiarem zakończenia ich udzielania w okresie nieprzekraczającym 24 godzin. Ustawodawca od świadczeń szpitalnych wyraźnie odróżnił tzw. stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne, czyli świadczenia opiekuńcze, pielęgnacyjne, paliatywne, hospicyjne, świadczenia z zakresu opieki długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego, udzielanie pacjentom, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonych, stałych pomieszczeniach. Obecnie w Polsce działa około 900 szpitali, a liczba ta powoli wzrasta z każdym rokiem. Niestety, profesjonalna szpitalna opieka nad seniorami jest niewystarczająca. Oddziały geriatryczne w całej Polsce liczą łącznie ok. 500 łóżek, dlatego też osoby starsze bardzo często są leczone na innych oddziałach np. ortopedycznych czy kardiologicznych. W województwie mazowieckim, w 2013 r., powstał pierwszy szpitalny oddział geriatryczny na 10 łóżek, zajmujący się kompleksowym leczeniem dolegliwości osób starszych. Ze względu na niewystarczającą liczbę łóżek na oddziałach geriatrycznych, nasila się presja na leczenie lub kierowanie seniorów do ZOL czy ZPO lub leczenie ich w warunkach domowych. Opieka lekarska 18 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 19

11 osób chorych przewlekle somatycznie oraz niepełnosprawnych fizycznie; osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych fizycznie; osób dorosłych oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie. Organem wydającym zezwolenie na prowadzenie DPS jest wojewoda. Zezwolenie jest wydawane, jeśli ubiegający się o nie: spełnia warunki wymienione w Ustawie o pomocy społecznej; spełnia standardy oraz przedstawi stosowną dokumentację. ZOL I ZPO Zakład opiekuńczo-leczniczy (ZOL) jest to zakład stacjonarny udzielający całodobowo świadczeń zdrowotnych, obejmujący swoim zakresem leczenie, pielęgnację i rehabilitację osób niewymagających hospitalizacji oraz zapewniający im pomieszczenia i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia. Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy (ZPO) jest przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu. W praktyce nie rozróżnia się ZOL i ZPO, chociaż historycznie miały one inne zadania i stąd rozróżnienie dla potrzeb tego opracowania będziemy posługiwać się terminem ZOL obejmując tym samym obydwie kategorie. Liczba ZOL w Polsce sięga 500 placówek (łącznie prywatnych i publicznych). W sumie dysponują one ok. 22 tys. łóżek. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie ZOL zajmują się wyłącznie opieką nad seniorami. Ponadto trzeba podkreślić, że usługi świadczone w ZOL są odmienne od usług szpitalnych oraz że czas trwania pobytu pacjenta w szpitalu to kilka tygodni, podczas gdy opieka w ZOL może trwać miesiące lub lata. Pobyty pensjonariuszy w publicznych ZOL są zwykle płatne w zakresie wyżywienia i zakwaterowania (maksymalnie 70% miesięcznego dochodu, zwykle emerytury lub renty). Natomiast wszystkie świadczenia w prywatnym ZOL są w całości płatne (zwykle są to kwoty w przedziale 1 do 2 tys. PLN miesięcznie). Podstawowym zadaniem DPS jest sprawowanie całodobowej opieki, włączając w to pomoc w podstawowych czynnościach życiowych, jak jedzenie, mycie się oraz podawanie leków i częściowa rehabilitacja. Zakres ten różni się diametralnie od spektrum usług szpitala czy ZOL. Nie występują natomiast znaczące różnice w zakresie usług oferowanych przez prywatne i państwowe DPS. Warto wspomnieć, że DPS prywatnych jest w Polsce niewiele. Obecnie w Polsce funkcjonuje ok. 800 DPS dysponując bazą około 78 tys. miejsc. Liczby te wzrosły od 1991 r. z 578 DPS oraz 62 tys. miejsc. Niestety, skokowy wzrost liczby DPS nie przełożył się na odpowiednią jakość usług. Najczęściej DPS były budowane w przypadkowych miejscach lub adaptowano na ich potrzeby istniejące już budynki, bez dokładnego rozeznania potrzeb w danej gminie czy powiecie. Pobyt w DPS jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania seniora. Koszt ten jest ustalany przez organ prowadzący DPS, czyli najczęściej organ samorządu terytorialnego burmistrza, prezydenta miasta, starostę powiatu lub marszałka województwa. Opłata ta wynosi 70% miesięcznego dochodu osoby starszej i najczęściej jest potrącana z emerytury albo, w wypadku jeśli emerytura jest za niska, dodatkowy koszt ponosi rodzina lub jeśli jest to niemożliwe państwo. Zasiłek stały seniora (jeśli mu przysługuje) również może zostać zaliczony na poczet opłaty za pobyt w DPS. DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ Dom pomocy społecznej (DPS) to placówka świadcząca usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające oraz edukacyjne osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności. DPS, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na domy dla: osób w podeszłym wieku; osób przewlekle chorych somatycznie; osób przewlekle chorych psychicznie; dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie; dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie; osób niepełnosprawnych fizycznie; lub prowadzone łącznie dla: osób w podeszłym wieku i chorych przewlekle somatycznie; 20 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 21

12 PRYWATNE DOMY SENIORA Zasadnicza różnica pomiędzy prywatnym domem seniora a jego państwowym odpowiednikiem lub DPS sprowadza się do oferowanego poziomu komfortu oraz czasu oczekiwania na wolne miejsce. Na miejsce w placówkach państwowych czeka się kilkanaście miesięcy, a skrajnych przypadka nawet kilka lat. Seniorom lub ich rodzinom nie pozostaje nic innego jak poszukiwać oferty na rynku prywatnym. Dla potrzeb tego opracowania ustaliliśmy arbitralnie widełki cenowe za miesięczny pobyt, dzieląc rynek prywatnych domów seniora na trzy główne segmenty. Należy tu podkreślić, że dokładne szacunki dotyczące liczby prywatnych domów seniora w Polsce są niedostępne, przede wszystkim dlatego, że część prywatnych domów opieki działa w szarej strefie. Prywatne domy seniora o niskim standardzie Prywatne domy seniora o niskim standardzie, a więc porównywalnym z DPS, to z reguły usługa nisko wyceniania. Miesięczny pobyt w takim domu to wydatek między a PLN 1. Wydaje się, że przy takich kosztach emerytura wystarcza, aby pokryć koszty pobytu a rodzina, niewielkim wysiłkiem finansowym, może zapewnić osobie starszej warunki bytowania i podstawową opiekę. Usługa świadczona w takich domach zwykle ogranicza się do zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia oraz opieki personelu (z reguły nie jest to wykwalifikowany personel medyczny) wraz z opieką lekarską świadczoną w razie potrzeb. Dodatkowo, usługi mogą zawierać np. wizyty duszpasterza raz w tygodniu oraz okazjonalne zajęcia pobudzające sprawność ruchową. Domy tego typu raczej nie oferują rehabilitacji ani formy aktywizowania seniorów innej niż spacery. Domy te są zwykle zlokalizowane bez brania pod uwagę potrzeb seniorów (np. bez wygodnego dostępu do sklepów, kościoła czy terenów rekreacyjnych). Najczęściej są budynki adaptowane, np. wcześniejsze domy jednorodzinne czy hotele robotnicze. Prywatne domy seniora o średnim standardzie Kolejnym poziomem usług dla seniorów charakteryzują się prywatne domy, w których miesięczna opłata waha się od 2,5 tys. PLN do 4 tys. PLN. Ten przedział cenowy jest obecnie najpopularniejszy na rynku z uwagi na fakt, że część kosztów jest pokrywana samodzielnie przez seniora (około 50% kosztów) a część przez jego rodzinę. Zróżnicowanie jakości poszczególnych domów oraz zakres usług jest w tej kategorii bardzo szerokie, ale podstawowe usługi, jakimi może cieszyć się pensjonariusz, (poza oczywistym zapewnieniem pobytu i wyżywienia, oraz pomocy w podstawowych czynnościach życiowych) to przede wszystkim: zakwaterowanie w pojedynczych lub dwuosobowych pokojach z węzłem sanitarnym i pełnym wyposażeniem np. TV, telefon, system przywoławczy; usługi pielęgniarskie 24/7 w tym np. wlewy kroplowe, pomiary poziomu cukru, pobranie krwi do badania itp.; dostęp do lekarza internisty na miejscu oraz do wybranych specjalistów w razie potrzeb; posiłki uwzględniające indywidualną dietę z dostępem do drobnych przekąsek i napojów między posiłkami; organizacja czasu wolnego dla pensjonariuszy w tym terapia zajęciowa, gry karciane, seanse kinowe, rekreacja i wypoczynek, organizacja świąt i imprez okolicznościowych udział w tych zajęciach jest z reguły dobrowolny i zależy od możliwości i zainteresowań pensjonariuszy; przestronne salony wypoczynkowe oraz pokoje dla odwiedzających; windy dla niepełnosprawnych oraz zabezpieczenia chroniące seniorów podczas poruszania się po schodach oraz blokady w drzwiach wyjściowych (utrudnienie dla osób z chorobą Alzhaimera); dostęp do rozległych terenów zielonych (własnych lub publicznych np. strefa uzdrowiskowa Nałęczowa). Domy seniora w tym przedziale cenowym charakteryzują się zróżnicowaną wielkością oraz lokalizacją. Poczynając od niewielkich domów dla kilku/kilkunastu osób, najczęściej zlokalizowanych w dużych willach na obrzeżach miasta, lub w miejscowościach uzdrowiskowych jak Konstancin czy Nałęczów, aż po relatywnie duże domy na kilkadziesiąt osób. Coraz częściej w tej kategorii cenowej zdążają się adaptacje historycznych dworków czy pałacyków oraz domy budowane od podstaw z przeznaczeniem na dom seniora, a więc od razu uwzględniające specyficzne wymagania osób starszych. 1) Wszystkie ceny w prywatnych domach opieki nad seniorami podawane są bez kosztów lekarstw oraz dodatkowych materiałów sanitarnych. Prywatne domy seniora o wysokim standardzie Obecnie najwyższy standard usług pośród domów seniora oferują placówki, w których miesięczna opłata wynosi powyżej 4,5 tys. PLN za pokój dwu-, trzyosobowy. Zwykle średnia opłata w takich domach wynosi powyżej 5 tys. PLN miesięcznie. Zróżnicowanie domów seniora nie jest w tej kategorii szerokie. Większość domów oferuje podobny, wysoki standard zamieszkania oraz podobny zakres usług. Można przyjąć, że zakres usług przedstawiony dla domów o standardzie średnim zostaje powiększony o dodatkowe (lub rozszerzone) usługi dla pensjonariuszy takie jak: opieka wykwalifikowanych lekarzy specjalistów np. geriatra, neuropsycholog, logopeda, ortopeda; opieka fizykoterapeutów, rehabilitantów i pełne wyposażenie sal do ćwiczeń oraz zabiegów (np. basen, leczenie polem magnetycznym i laserem, wanny do hydro masaży itp.) ponadprzeciętne wyposażenie pokoju tzn. telefon, TV, radio, lodówka, komputer, dostęp do Internetu, możliwość prowadzenia wideokonferencji, system przywoławczy, monitoring wewnętrzny, oświetlenie typu LED itp.; organizacja wyjazdów wypoczynkowych czy wyjść do kina oraz teatru najczęściej dom dysponuje własnym busem dla pensjonariuszy; rozbudowane tereny zielone należące do danego kompleksu często oferujące dodatkowe atrakcje, jak np. możliwość uprawiania własnego ogródka warzywnego czy kwiatowego, możliwość wędkowania we własnym jeziorze lub relaksu wodnego; pokoje gościnne dla odwiedzających lub zapewnienie noclegu z rabatem w pobliskich hotelach. Również te domy charakteryzują się dużą różnorodnością. Zlokalizowane są głównie w bezpośredniej bliskości dużych miast lub w kurortach wypoczynkowych. Dominują obiekty niezbyt duże, w typie niewielkich hoteli. Zakres usług oraz standard wydaje się odpowiedni dla osób aspirujących do miana zamożnych tzn. posiadających zarobki przekraczające 15 tys. PLN miesięcznie. Jednakże nadal domy te nie spełniają wszystkich oczekiwań najzamożniejszych Polaków. Obecnie na rodzimym rynku nie występuje koncepcja domów seniora typu premium takich jak np. Richmond Villages z Wielkiej Brytanii lub Ad 120 z Izraela. Domy te rządzą się innymi prawami, niż znana nam dotychczas z Polski koncepcja. Są to raczej luksusowe hotele lub apartamentowce, zapewniające zamożnym klientom standard, do jakiego są przyzwyczajeni, powiększony o udogodnienia znane z ekskluzywnych klinik medycznych. Projekty te nastawione są na spełnienie każdego życzenia klienta od wykwintnej kuchni, poprzez całą gamę udogodnień, aż po indywidualną organizację czasu oraz świadczenie niezbędnych usług (np. usługi prawne, biuro podróży, usługi family office). Taki też będzie Dom Seniora Vivante. 22 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 23

13 (...) Są to raczej luksusowe hotele lub apartamentowce, zapewniające zamożnym klientom standard, do jakiego są przyzwyczajeni, powiększony o udogodnienia znane z ekskluzywnych klinik medycznych 24 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 25

14 Przewidujemy wybudowanie zespołu kilku basenów, jacuzzi o różnych wymiarach oraz niewielkiego płytkiego basenu do zajęć rehabilitacyjnych Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 27

15 Seniorzy będą mieć wybór dowolnego urządzenia apartamentów wg własnych upodobań. Apartamenty będą w pełni wyposażone w wysokiej jakości meble oraz sprzęty lub mogą pozostać nieumeblowane Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 29

16 Rynek usług opieki medycznej i rehabilitacyjnej Działające obecnie na rynku prywatne domy seniora zwykle posiadają wydzieloną część poświęconą opiece nad pacjentami wymagającymi stałej opieki medycznej. Części te są zwykle wydzielone jako zakłady opiekuńczo- lecznicze, ponieważ stworzenie profesjonalnego oddziału szpitalnego wymaga znacznie większych nakładów finansowych oraz spełnienia wysokich norm. Porównanie Zakładów Opieki Zdrowotnej z typowymi Domami Seniora Typ placówki Rezydenci Finansowanie Wymagania Zakład Opieki Zdrowotnej Oferuje szeroki wachlarz usług medycznych i rehabilitacyjnych. Występują dwa typy ZOL (Zakład Opiekuńczo-Leczniczy) oraz ZPO (Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy), historycznie miały różne role, obecnie różnice nie występują. Pacjenci przewlekle chorzy oraz pacjenci wypisani ze szpitala, którzy kwalifikują się do stałej opieki pielęgniarskiej. ZOL/ZPO przyjmują również pacjentów, których opieka nie jest finansowana przez NFZ tzn. pacjenci prywatni. NFZ finansuje tylko koszty opieki medycznej, pozostałe koszty zakwaterowania i wyżywienia ponosi pacjent. Miesięczna opłata wynosi 250% najniższej emerytury, ale nie może przekroczyć 70% emerytury jaką otrzymuje pacjent. NFZ nakłada minimalne wymagania dotyczące ZOL/ZPO, głównie co do liczebności wykwalifikowanej kadry medycznej, wyposażenia oraz liczby odpowiednich gabinetów (np. do rehabilitacji). Wymagania są bardzo restrykcyjnie przestrzegane. Dom Seniora Placówki podlegające mniejszym regulacjom niż ZOL/ZPO zwykle świadczą mniejszy zakres usług medycznych, za to dużo większy wachlarz usług dodatkowych jak np. zajęcia artystyczne, aktywności sportowe, gry umysłowe itp. Pensjonariusze zwykle nie cierpią na przewlekłe choroby, raczej dotyczą ich drobne dolegliwości, które wymagają nadzoru medycznego a nie regularnej opieki czy leczenia. Osoby te mogą potrzebować pomocy w codziennych zajęciach. Z uwagi na dosyć wysokie koszty pobytu, pensjonariusze (lub ich rodziny) są zwykle dość zamożni. NFZ nie finansuje pobytów w prywatnym domu seniora wszystkie koszty są ponoszone przez seniora lub jego rodzinę. Rejestracja placówki jako domu seniora wymaga zgody wojewody oraz podlega co rocznej walidacji. W celu uzyskania pozwolenia na prowadzenia domu seniora należy spełnić wymagania Ustawy o pomocy społecznej z 2004 r., która jest mniej wymagająca niż przepisy NFZ dotyczące ZOL/ZPO. Źródło: Opracowanie własne Zważywszy, że zakres usług świadczony przez ZOL oraz usług rehabilitacyjnych dostępnych na rynku jest bardzo zróżnicowany, przedstawiamy poniżej jedynie wycinek rynku usług medycznych wybrany ze względu na plany dotyczące usług, jakie będą świadczone w naszym Domu Seniora Vivante, a szczególnie w Ośrodku Opiekuńczo-Leczniczym Vivante (OOLV). OŚRODEK OPIEKUŃCZO-LECZNICZY VIVANTE (OOLV) ORAZ VIVANTE REHABILITACJA (VR) Obie części kompleksu będą połączone z Domem Seniora i będą wykorzystywane dla potrzeb członków Domu Seniora oraz dostępne, jako ośrodki rehabilitacyjne, dla osób nie będących pensjonariuszami Domu Seniora Vivante. Dokładny opis planowanych oddziałów znajduje się w kolejnym rozdziale. Jednakże dla opisania rynków na jakich zamierzamy działać w tym obszarze zamieszczamy krótką charakterystykę OOLV oraz VR. OŚRODEK OPIEKUŃCZO-LECZNICZY VIVANTE Planujemy wybudowanie profesjonalnego Ośrodka Opiekuńczo-Leczniczego połączonego z warszawskim Domem Seniora. W tej części kompleksu możliwe będzie prowadzenie opieki nad ok. 80 osobami. Zakładamy prowadzenie trzech oddziałów (neurologia, kardiologia i ortopedia), opieki medycznej oraz cztery miejsca na specjalnym Oddziale Intensywnej Opieki Medycznej, jednakże te miejsca będą wykorzystywane tylko w nagłych przypadkach dla pacjentów OOLV lub seniorów. Nie przewidujemy świadczenia usług stricte medycznych nie zamierzamy tworzyć oddziału szpitalnego. Z uwagi na przyjęte założenie o prowadzeniu trzech oddziałów, identyfikujemy różne grupy docelowe naszych Klientów oraz różne rynki popytu, i tak: oddział neurologiczny dla osób starszych cierpiących na chorobę Alzhaimera, Parkinsona oraz inne schorzenia neurologiczne; dodatkowo planujemy opiekę i rehabilitację dla osób po udarach; oddział kardiologiczny dla osób z chorobami wieńcowymi, po przebytych zawałach czy z zatorami tętniczymi; oddział ortopedyczny dla osób po przebytych urazach lub wymagających rehabilitacji schorzeń ortopedycznych. CHOROBA ALZHAIMERA To postępująca, degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się narastającymi zaburzeniami pamięci, zmianami nastroju, zaburzeniami funkcji poznawczych oraz zaburzeniami osobowości i zachowania. W zaawansowanym stadium choroba uniemożliwia samodzielne wykonywanie nawet codziennych prostych czynności i chory wymaga stałej opieki. Choroba trwa z reguły 6-12 lat i kończy się śmiercią. Obecnie nie istnieją leki pozwalające na wyleczenie pacjenta z tej choroby a jedynie spowalniające jej proces. Ocenia się, że na świecie cierpi na tę chorobę ok. 30 mln osób. Badania epidemiologiczne stwierdzają, że zapadalność na chorobę Alzheimera wzrasta z wiekiem u osób po 65 roku życia stwierdza się ją u ok. 14%, a po 80 roku życia w ok. 40%. Wg profesora Grzegorza Opali z Komitetu Nauk Neurologicznych PAN, w Polsce żyje około 200 tys. osób cierpiących na chorobę Alzhaimera. CHOROBA PARKINSONA Samoistna, powoli postępująca, zwyrodnieniowa choroba ośrodkowego układu nerwowego. Objawy choroby Parkinsona pojawiają się i narastają powoli w ciągu kilkunastu lat. Początkowo chorzy zauważają pewne spowolnienie ruchowe i niezgrabność w ruchach, pojawiają się zaburzenia pisania, spowolnieniu ulegają procesy psychiczne. Po pewnym czasie pojawiają się zaburzenia równowagi lub trudności z wykonywaniem tak prostych czynności, jak wstawanie z krzesła czy z łóżka. Mimo skrupulatnego leczenia, choroba po pewnym czasie doprowadza do inwalidztwa. Bardzo ważnym elementem postępowania leczniczego jest rehabilitacja, która pozwala choremu na dłużej zachować sprawność. Choroba nie powoduje bezpośrednio śmierci, lecz pogarsza jakość życia i wiąże się z potencjalnie śmiertelnymi powikłaniami. Zgon następuje w wyniku powikłań, przede wszystkim zapaleń płuc (najczęstsza bezpośrednia przyczyna zgonu). Wg szacunków Fundacji Parkinsona w Polsce żyje około tys. osób chorych na tę chorobę, z czego około 15 tys. osób jest w jej zaawansowanym stadium. UDARY MÓZGU Zespół objawów klinicznych związanych z nagłym wystąpieniem ogniskowego lub uogólnionego zaburzenia czynności mózgu, powstały w wyniku zaburzenia krążenia mózgowego i utrzymujący się ponad 24 godziny. Ryzyko udaru mózgu rośnie wraz z wiekiem. Udary mózgu występują głównie u osób starszych (średni wiek zachorowania około 70 lat). Udar mózgu jest trzecią, po chorobach serca i nowotworach, przyczyną zgonów oraz najczęstszą przyczyną trwałej niesprawności u osób powyżej 40. roku życia. Współczynniki zapadalności na udar mózgu w naszym kraju kształtują się na średnim poziomie europejskim i wynoszą: 177/ mężczyzn i 125/ kobiet. Jednakże wskaźniki umieralności chorych z udarem mózgu są jednymi z najwyższych w Europie, wynoszą bowiem 106/ mężczyzn i 79/ kobiet. Niepełnosprawności poudarowa dotyczy w Polsce aż ok. 70% chorych, a w krajach rozwiniętych poniżej 50%. W połowie 2013 r. Uczelnia Łazarskiego przedstawiła wyniki swojego raportu współtworzonego razem z przedstawicielami ZUS. Z danych, które zawiera raport wynika, że w 2011 r. w Polsce z powodu udaru mózgu hospitalizowanych było ponad 93 tys. pacjentów. Całkowity koszt ich leczenia wyniósł Choroby neurologiczne 30 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 31

17 545 mln PLN i był wyższy w stosunku do 2010 r. o 7,6%. Roczne koszty rehabilitacji chorych po udarze autorzy publikacji wyliczyli na 159 mln PLN. Bardzo ważnym czynnikiem powrotu do zdrowia po udarze jest rehabilitacja udarowa dzielona na dwie fazy: wczesna - prowadzona bezpośrednio po udarze lub w ciągu roku od zachorowania, może trwać w oddziale rehabilitacyjnym 9-16 tygodni w roku; jest prowadzona początkowo w oddziale neurologicznym i kontynuowana w oddziale rehabilitacyjnym lub w przychodni rehabilitacyjnych; wtórna - prowadzona w kolejnych latach po udarze, trwa od 3-6 tygodni w roku. Rehabilitacja pacjenta po udarze powinna zawierać terapię prowadzoną przez lekarza neurologa, fizjoterapeutę, neuropsychologa, logopedę oraz terapeutę zajęciowego. To jedna z najbardziej wymagających terapii. Liczba wystąpień udarów w latach Liczba wystąpień Liczba wystąpień Liczba wystąpień A A A A Razem A48 - kompleksowe leczenie udarów mózgu > 7 dni w oddziale udarowym A49 - udar mózgu leczenie > 3 dni A50 - udar mózgu leczenie A51 - udar mózgu leczenie trombolityczne > 7 dni w oddziale udarowym Źródło: Udary Mózgu konsekwencje społeczne i ekonomiczne ; Instytut organizacji ochrony zdrowia Uczelni Łazarskiego MOŻLIWOŚCI LECZENIA I REHABILITACJI OSÓB Z CHOROBAMI NEUROLOGICZNYMI Pacjenci chorujący na chorobę Alzhaimera oraz chorobę Parkinsona często przez długi czas bagatelizują objawy przypisując je postępującemu starzeniu czy wręcz demencji. Ponieważ żadna z tych chorób nie wymaga hospitalizacji, leczenie farmakologiczne i rehabilitacja mogą odbywać się w domu chorego, w ZOL lub w domach seniora. Obecnie w województwie mazowieckim istnieje 66 publicznych placówek typu ZOL oraz dom pomocy społecznej (DPS) dysponujące łącznie łóżkami dla pacjentów należy jednak pamiętać o tym, że średni czas oczekiwania na miejsce w takiej placówce wynosi co najmniej kilka miesięcy. Co więcej, standard wyposażenia czy opieki w takich placówkach jest bardzo niski. Na rynku istnieją oczywiście prywatne placówki (jak opisywane wcześniej prywatne domy seniora o różnym standardzie) i można przyjąć, że województwo mazowieckie posiada takich placówek ponad 100 (dokładna liczba placówek i łóżek, jakimi dysponują nie jest znana z uwagi na szarą strefę). Niestety, praktyka tych placówek często wskazuje na to, że osoby szczególnie te cierpiące na chorobę Alzhaimera są niemile w nich widziane lub wręcz odmawia się przyjęcia takiego pacjenta do domu seniora. Dzieje się tak, ponieważ osoby z chorobą Alzhaimera wymagają dodatkowego nadzoru w postaci zwiększonej liczby personelu czy wprowadzenia monitoringu. Osoby te również wymagają większego nakładu pracy personelu. Z drugiej strony pozostawienie osób dotkniętych tą chorobą w domu, np. tylko pod opieką pielęgniarki środowiskowej czy prywatnej opiekunki wiąże się z ryzykiem powodowania przez te osoby nieszczęśliwych wypadków podczas nieobecności opiekuna i narażania samych siebie na niebezpieczeństwo (np. wychodzenie z domu bez nadzoru). Stąd też zapotrzebowanie na profesjonalną opiekę jest bardzo duże. Co do osób po przebytych udarach, jak to wykazano powyżej, niezmiernie ważna jest rehabilitacja pierwotna i wtórna, które powinny odbywać się w wyspecjalizowanych zakładach. Rehabilitacja ta powinna odbywać się w specjalistycznych ZOL oraz oddziałach rehabilitacyjnych. Niestety, nie prowadzi się oficjalnych statystyk dotyczących tego typu działalności wg informacji zebranych przez Fundację Udaru Mózgu w całej Polsce działają 304 specjalistyczne oddziały rehabilitacyjne oraz 285 ZOL zajmujące się rehabilitacja osób po udarach (odpowiednio 38 oraz 43 placówki w województwie mazowieckim). Nieznana jest liczba łózek, jakimi dysponują te placówki oraz niemożliwe jest oszacowanie wielkości podaży miejsc do rehabilitacji dla takich pacjentów na rynku prywatnym, z uwagi na szerokie spektrum rehabilitacji pacjentów (neurolog, logopeda, fizjoterapeuta, rehabilitacja ruchowa etc.). Choroby układu krążenia to schorzenia dotyczące narządów i tkanek wchodzących w skład układu krążenia, a w szczególności serca, tętnic i żył. Spektrum chorób zaliczanych do chorób układu krążenia jest bardzo duże wśród najważniejszych należy wymienić: miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca, choroby wsierdzia i mięśnia sercowego, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze oraz choroby aort i naczyń obwodowych. Wraz z rozwojem cywilizacji doszło do dramatycznego wzrostu zapadalności na choroby układu krążenia. Choroby te odpowiedzialne są za ponad połowę wszystkich zgonów w Polsce. Zwiększający się odsetek zachorowań na choroby układu krążenia jest odzwierciedlony w wydatkach NFZ na świadczenia kardiologiczne (głównie dotyczy to leczenia szpitalnego), które wzrosły z ok. 1 mld PLN w 2004 r. do prawie 3 mld PLN w 2012 r. 1 Systematycznie rośnie też udział wartości kontraktów NFZ na leczenie kardiologiczne w całości wydatków NFZ z 8,3% w 2004 r. do 11,6% w 2013 r. Rehabilitacja, edukacja i kontrola czynników ryzyka dla osób dotkniętych tymi chorobami wiążą się ze znaczną poprawą rokowań na życie i dożycie oraz z poprawą jakości ich życia. Niestety, w Polsce nie istnieje nowoczesny i zintegrowany system organizacji i realizacji kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej oraz wtórnej prewencji. Wprawdzie w wielu regionach działają ośrodki prowadzące kardiologiczną rehabilitację szpitalną lub rehabilitację w oddziale dziennym, jednak możliwość terapii w nich jest mocno ograniczona liczbą dostępnych miejsc. Według raportu z prac zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego pt.: Optymalny model kompleksowej rehabilitacji oraz wtórnej prewencji : Wyniki badań wykazały, że pacjenci z chorobą niedokrwienną serca, w tym po ostrym zespole wieńcowym oraz po operacji pomostowania aortalno-wieńcowego, często nie są kierowani do ośrodków prowadzących kompleksową rehabilitację. Potwierdzają to dane liczbowe szacuje się, że obecnie liczba pacjentów kierowana do rehabilitacji kardiologicznej w trybie stacjonarnym w ciągu roku wynosi zaledwie , zaś w oddziale dziennym 4 450, a łączna liczba tylko ostrych zespołów wieńcowych i operacji kardiochirurgicznych w Polsce to sto kilkadziesiąt tysięcy rocznie. Kilkukrotnie wykazywano również, że wtórna prewencja nie jest w Polsce prowadzona optymalnie. W badaniu realizowanym w 2012 r. (Krakowski Program Wtórnej Prewencji Choroby Niedokrwiennej Serca 2012) częstość kontroli wszystkich głównych czynników ryzyka w grupie osób po hospitalizacji z powodu ChNS (tj. choroba niedokrwienna serca przyp. autora) wyniosła zaledwie 9%, a w populacji osób z ChNS, które wzięły udział w badaniu 3ST-POL jedynie 1%. Wszystkie wspomniane czynniki zwiększają ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych u osób z chorobą niedokrwienną serca i są główną przyczyną utrzymywania się dużej liczby zgonów osób z chorobami układu krążenia w Polsce. opolskie śląskie Diagnoza możliwości rehabilitacji kardiologicznej w Polsce lubelskie lubuskie podkarpackie warmińsko-mazurskie pomorskie małopolskie zachodniopomorskie A 51% 31% 28% 22% 20% 18% 17% 16% 15% 14% 14% 13% 13% 9% 6% 0% 18% B 0% 8% 8% 0% 1% 0% 4% 5% 1% 4% 1% 4% 1% 0% 2% 0% n/a Źródło: Raport Optymalny model kompleksowej rehabilitacji oraz wtórnej prewencji ; 2013 A - Liczba zakontraktowanych przez NFZ świadczeń (rehabilitacja stacjonarna + rehabilitacja w oddziale dziennym) jako odsetek sumy liczby ostrych zespołów wieńcowych oraz operacji kardiochirurgicznych w Polsce B- Liczba zakontraktowanych przez NFZ świadczeń (rehabilitacja w oddziale dziennym) w porównaniu z liczbą ostrych zespołów wieńcowych w Polsce Zdaniem ekspertów spośród wszystkich osób odnoszących korzyść z interwencji prewencyjnych pacjenci z ChNS lub niewydolnością serca oraz osoby po zabiegach kardiochirurgicznych powinni w pierwszej kolejności brać udział w programach rehabilitacji kardiologicznej i wtórnej prewencji, gdyż stanowią grupę najwyższego ryzyka sercowo-naczyniowego. 1) Dane wg Analiza realizacji szpitalnych świadczeń kardiologicznych ze szczególnym uwzględnieniem kardiologii interwencyjnej ; publikacja NFZ z 2013 roku. łódzkie wielkopolskie dolnośląskie świętokrzyskie kujawsko -pomorskie mazowieckie podlaskie Polska Choroby kardiologiczne 32 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 33

18 Choroby układu ruchu Liczba osób, które powinny być objęte Optymalnym Modelem Kompleksowej Rehabilitacji i Wtórnej Prewencji w ciągu jednego roku Grupa Liczba osób (szacowana na podstawie raportów NFZ Chorzy po operacjach kardiochirurgicznych Chorzy po ostrym zespole wieńcowym Pacjenci z niewydolnością serca Grupa Liczba osób (szacowana na podstawie raportów NFZ Pacjenci ze stabilną chorobą niedokrwienną serca Razem Źródło: Raport Optymalny model kompleksowej rehabilitacji oraz wtórnej prewencji ; 2013 Blisko pół miliona osób rocznie wymaga profesjonalnej rehabilitacji kardiologicznej. Ponad 60 tys. z nich żyje w województwie mazowieckim stanowi to znaczącą bazę klientów dla naszej placówki. MOŻLIWOŚCI LECZENIA I REHABILITACJI OSÓB Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA Odzwierciedleniem sytuacji, jaką opisują eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, jest dostępność rynku rehabilitacji kardiologicznej w Polsce. Należy tu wymienić przede wszystkim szpitale uzdrowiskowe, sanatoria uzdrowiskowe oraz stacjonarne zakłady rehabilitacji leczniczej. Liczba miejsc dostępnych w tego typu placówkach państwowych w województwie mazowieckim jest dramatycznie mała (około 300 miejsc), co zmusza chorych do poszukiwanie prywatnych placówek świadczących różnego typu usługi rehabilitacyjne. Wśród nich można wymienić takich znaczących graczy jak Polsko-Amerykańskie Kliniki Serca posiadające 12 oddziałów szpitalnych w Polsce czy Centrum Kardiologii Allenort posiadające sieć ośmiu szpitali i oddziałów. Dodatkowo usługi rehabilitacyjne świadczą duże prywatne sieci jak Lux-Med czy Medicover. Państwowe placówki zajmujące się min. rehabilitacją kardiologiczną w województwie mazowieckim Liczba placówek Liczba łóżek Liczba osób leczonych w trybie stacjonarnym Szpitale uzdrowiskowe Sanatoria uzdrowiskowe Zakłady rehabilitacji leczniczej Razem Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona Ortopedia to dział medycyny zajmujący się diagnostyką oraz leczeniem chorób i urazów narządu ruchu: szkieletu (oprócz czaszki), układu więzadłowo-stawowego oraz uszkodzeń mięśni i naczyń krwionośnych. Lawinowo wzrasta liczba urazów narządów ruchu, co wiąże się bezpośrednio z rozwojem technizacji życia (np. z rosnąca liczba osób używających samochodów, co przekłada się na wysoki wskaźnik wypadków drogowych), z nadużywaniem alkoholu czy innych środków odurzających a także, ze wzrostem tempa życia oraz zainteresowaniem różnymi formami sportów (w tym ekstremalnych), które zwiększają liczbę urazów. Obecnie urazy narządów ruchu lokują się na trzecim miejscu wśród bezpośrednich przyczyn zgonu, zaraz po chorobach układu krążenia i chorobach nowotworowych (a wśród dzieci ten odsetek wynosi aż 95%). Co więcej w 95% przypadków obrażeń mnogich i wielonarządowych występują różnego stopnia obrażenia narządów ruchu. Możemy więc spokojnie mówić o epidemii urazów w nowoczesnym społeczeństwie. Ponadto, do urazów narządu ruchu należy zaliczać również złamania osteoporotyczne kości oraz osteoporozę, jako schorzenie zagrażające narządom ruchu w długiej perspektywie. Zwyrodnienia te, prowadzące do złamań, dotyczą głównie osób w wieku starszym, obciążonych zwykle licznymi schorzeniami ogólnymi, których leczenie jest związane z koniecznością postępowania specjalistycznego, często operacyjnego oraz pielęgnacyjnego. Problem ten nie dotyczy jedynie Polski, ale - wraz ze wzrostem starzenia się społeczeństw w Europie oraz na świecie - staje się jednym z ważnych problemów światowej medycyny. Jednym z efektów wydłużania się długości ludzkiego życia, jest bardzo szybki wzrost liczby przypadków zmian zwyrodnieniowych stawów, co zostało uznane za schorzenie cywilizacyjne, Zwyrodnienia te nierzadko wymagają leczenia operacyjnego - liczba tych operacji sięga dziesiątków tysięcy w skali roku. Coraz większa liczba rozpoznawanych nowotworów złośliwych, z których większość daje przerzuty na kości powoduje, że szybko rośnie grupa pacjentów wymagających leczenia złamań patologicznych lub działań chirurgicznych zapobiegających złamaniu w miejscu przerzutu. Nierzadko konieczne jest zastosowanie protez stawów i kości o specjalnej konstrukcji, których koszt jest bardzo wysoki (średni koszt tzw. protezy onkologicznej stawu kolanowego czy biodrowego to ok. 60 tys. PLN). Przedstawiona pokrótce skala możliwych urazów oraz schorzeń narządów ruchu jest odzwierciedlona w liczbach porad specjalistycznych oraz działalności oddziałów szpitalnych na terenie województwa mazowieckiego. Działalność stacjonarna oddziałów w szpitalach ogólnych Polsce Liczba oddziałów Liczba łózek Liczba leczonych Średni pobyt chorego w dniach Ogółem w tym: ,5 chirurgia urazowo ortopedyczna ,4 rehabilitacja ,3 Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona Liczba osób u których stwierdzono schorzenia narządów ruchu w województwie Mazowieckim w 2012 roku (czynne poradnictwo w podstawowej opiece zdrowotnej) Ogółem: lata lata lata 65 i więcej lat Choroby układu mięśniowo- -kostnego i tkanki łącznej Źródło: roczne sprawozdania MZ-11 zebrane przez NFZ MOŻLIWOŚCI LECZENIA I REHABILITACJI OSÓB ZE SCHORZENIAMI NARZĄDÓW RUCHU Najczęściej te same placówki zajmują się rehabilitacją osób z chorobami układu krążenia, jak i tych cierpiących z powodu schorzeń narządów ruchu. W województwie mazowieckim jest pięć takich placówek (finansowanych z budżetu państwa), dysponujących łącznie 310 miejscami. Dodatkowo, na terenie województwa mazowieckiego działa ponad 100 szpitali (z czego 40% to szpitale niepubliczne), które bardzo często posiadają oddziały urazowe i ortopedyczne oraz w pewnym zakresie oddziały rehabilitacyjne, niestety dokładne dane w tym zakresie nie są publiczne dostępne. Dodatkowo, rynek prywatnych usług rehabilitacyjnych jest bardzo szeroki począwszy od klinik typu Klinika ruchu Biały Kamień poprzez ofertę sieciową placówek Lux-Med czy Medicover, po prywatne gabinety masażu i rehabilitacji. 34 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 35

19 Rehabilitacja Rehabilitacja medyczna jest postępowaniem medycznym skierowanym do osób z ograniczeniami sprawności. Jako że ograniczenia są też skutkiem dłuższego życia, potrzeba rehabilitacji medycznej dotyczy także podtrzymywania sprawności funkcjonalnej osób starszych. Postępowanie medyczne ma w takich przypadkach bardziej charakter profilaktyczny niż leczniczy. Obecnie, gdy mamy do czynienia ze wzrostem dynamiki starzenia się populacji, zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne z zakresu rehabilitacji medycznej istotnie wzrasta. W obecnym systemie opieki zdrowotnej nie ma jednak rozgraniczenia potrzeb rehabilitacyjnych, jako rezultatu choroby czy uszkodzenia organizmu, od potrzeb związanych z obniżaniem się sprawności na skutek starszego wieku. Profilaktyczny charakter rehabilitacji medycznej jest istotnym elementem działań w ramach programów zdrowego starzenia się, które stają się coraz bardziej znaczącą pozycją w wydatkach na zdrowie. W Polsce w szybkim tempie wzrasta liczba i udział osób starszych w populacji, czemu towarzyszy wzrost liczby osób borykających się z niepełnosprawnością bądź ograniczeniami sprawności. Rehabilitacja medyczna w programach zdrowego starzenia się prowadzona jest w dwóch obszarach. Jeden adresowany jest już do osób starszych zapewniając im lepszy dostęp do świadczeń zdrowotnych z zakresu rehabilitacji, umożliwia się im dłuższe uczestnictwo w życiu społecznym oraz zmniejsza zapotrzebowanie na usługi zdrowotne, m.in. na leczenie szpitalne i usługi opieki długoterminowej. Drugi nurt adresowany jest do osób nie będących jeszcze w starszym wieku i ma przede wszystkim charakter profilaktyczny zapobieganie niepełnosprawności może ograniczyć późniejsze wydatki socjalne i zdrowotne na życie w takim stanie. Wyróżniamy trzy podstawowe obszary rehabilitacji medycznej: kinezyterapia metoda lecznicza wykorzystująca ruch jako środek leczniczy; może być miejscowa lub ogólnousprawniająca; fizykoterapia stosuje występujące w przyrodzie naturalne czynniki fizyczne (np. światło słoneczne) oraz czynniki fizyczne wytworzone przez różnego rodzaju urządzenia (np. urządzenia dostarczające promieniowania nadfioletowego); obejmuje m.in.: wodolecznictwo, aerozoloterapię, światłolecznictwo, ciepłolecznictwo, krioterapię, balneoterapię, helioterapię, magnetoterapię czy elektroterapię. masaż leczniczy - oddziaływanie na ustrój poprzez bodźce mechaniczne, głównie w postaci ucisku na tkanki; wśród wielu metod masażu wyróżnia się przede wszystkim masaż: klasyczny, segmentarny oraz podwodny. Każdy z obszarów rehabilitacji medycznej jest szeroko wykorzystywany w lecznictwie uzdrowiskowym. W rehabilitacji osób starszych często stosowany jest także sprzęt rehabilitacyjny i zaopatrzenie ortopedyczne, takie jak protezy i sprzęt pomocniczy (kule, laski, wózki oraz specjalne obuwie). Terapia rehabilitacyjna seniorów obejmuje: szkolenie, ćwiczenia i strategie wyrównujące; edukację; Stacjonarne zakłady rehabilitacji leczniczej w Polsce Liczba placówek Liczba łóżek Liczba osób leczonych w trybie stacjonarnym Liczba wykonanych zabiegów Ogółem w tym: województwo mazowieckie Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. Liczba fizjoterapeutów oraz rehabilitantów Liczba osób* Polska w tym: województwo mazowieckie Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. Ilustracja nr 8. Piramida popytu na usługi oferowane przez ZOLV i VR Udział w rynku: 5,8% Prywatne domy opieki nad osobami starszymi: (standard średni): 80 Szacunek HNWI dotkniętych chorobami w województwie mazowieckim: Szacunek NHWI dotkniętych pozostałymi chorobami w Polsce: Liczba potencjalnych klientów dla oddziałów ZOL i rehabilitacyjnego: Liczba osób powyżej 65. roku życia w województwie mazowieckim: Liczba osób powyżej 65. roku życia w Polsce: W tym: Udary Choroba Alheimera Choroba Parkinsona Urazy ortopedyczne Choroba wieńcowa Rehabilitacja Podaż i popyt - podsumowanie wsparcie i doradztwo; zmiany w otoczeniu; zapewnienie środków i technologii asystujących. Stosowanie tych interwencji terapeutycznych w długookresowej opiece nad osobami starszymi zmniejsza poziom niepełnosprawności. Dostęp do świadczeń z zakresu rehabilitacji jest bardzo zróżnicowany. Rozwiązania instytucjonalne są rozmaite i brakuje standardów w tej dziedzinie. Świadczenia z zakresu medycyny rehabilitacyjnej i terapii mogą być udzielane na specjalnych oddziałach szpitalnych lub w szpitalach specjalistycznych czy klinikach, w odrębnych centrach rehabilitacyjnych, w ramach prywatnych lub grupowych praktyk. Nierzadkie jest udzielanie świadczeń rehabilitacyjnych na oddziałach szpitali ogólnych, w hospicjach, szkołach i w miejscu pracy oraz w miejscu zamieszkania osoby wymagającej terapii. Dane dotyczące dostępności usług są często niekompletne. Dane dotyczące zasobów ludzkich na potrzeby rehabilitacji są również często niedostateczne. Wprawdzie np. w polskich opracowaniach statystycznych przygotowywanych corocznie przez GUS prezentowane są dane dotyczące liczby fizjoterapeutów i rehabilitantów w Polsce, jednak odnoszą się one tylko do tych pracowników medycznych, których głównym miejscem pracy jest zakład opieki zdrowotnej resortu zdrowia, resortu obrony narodowej bądź resortu spraw wewnętrznych, różnego rodzaju praktyka lub stacjonarne zakłady pomocy społecznej. Dokładne określenie liczby fizjoterapeutów w Polsce jest utrudnione, ponieważ nie prowadzi się rejestrów wykonywania tego zawodu, inaczej niż w przypadku lekarzy lub pielęgniarek i położnych. Metodologia: Popyt oszacowano na podstawie danych GUS dotyczących ludności w Polsce i w województwie Mazowieckim. Liczba klientów dla oddziałów OOLV i VR została oszacowana na podstawie ilości osób z chorobami Alzhaimera i Parkinsona zamieszkującymi Mazowieckie oraz na podstawie ilości osób z pozostałymi chorobami na terenie Polski (wg danych GUS i Ministerstwa Zdrowia). Następnie oszacowano liczbę NHWI dotkniętych chorobami Alzhaimera i Parkinsona na podstawie ilości osób przedstawionych wcześniej i stosunku ilości NHWI 65+ w Mazowieckim do całkowitej ilości ludności w Mazowieckim. Jako ostatni element oszacowano liczbę NHWI dotkniętych pozostałymi chorobami na podstawie ilości osób przedstawionych wcześniej jako stosunek całkowitej liczby NHWI w Polsce do całkowitej populacji ludności w Polsce. Źródło: opracowanie własne PODAŻ USŁUG OFEROWANYCH PRZEZ OOLV I VR W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM Publiczne placówki Prywatne placówki Liczba placówek Liczba miejsc Liczba placówek* ZOL/DPS choroba Alzheimera i Parkinsona Rehabilitacja neurologiczna 81 brak danych 50+ Rehabilitacja kardiologiczna Rehabilitacja pourazowa brak danych brak danych 200+ Źródło: opracowanie własne na podstawie publicznie dostępnych danych 36 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 37

20 WYCINEK RYNKU POLSKIEJ SŁUŻBY ZDROWIA W LICZBACH Poniższe dane opierają się wyłącznie na oficjalnych statystykach opracowanych przez Główny Urząd Statystyczny i dotyczą państwowej służby zdrowia. Dane zostały zaprezentowane za rok 2012 i/lub za rok Z uwagi na istniejącą szarą strefę szczególnie w obszarze prywatnych domów seniora w Polsce (działających np. jako pensjonaty) oraz w obszarze rehabilitacji (trudna do oszacowania liczba prywatnych gabinetów kręgarzy, masażystów, fizjoterapeutów) pominięto w tych danych rynek prywatny. Szpitale w Polsce w 2012 r. Liczba szpitali ogólnych Liczba łóżek w szpitalach Liczba leczonych ogółem Polska w tym: województwo mazowieckie Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. Działalność stacjonarna oddziałów w szpitalach ogólnych Polsce Liczba oddziałów Liczba łóżek Liczba leczonych Średni pobyt chorego w dniach Ogółem w tym: ,5 geriatria ,0 kardiologia i kardiochirurgia ,8 neurologia ,0 chirurgia urazowo-ortopedyczna ,4 rehabilitacja ,3 Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. Działalność stacjonarna oddziałów w szpitalach ogólnych w województwie mazowieckim Liczba oddziałów Liczba łózek Liczba leczonych Średni pobyt chorego w dniach Ogółem w tym: ,3 geriatria kardiologia i kardiochirurgia ,9 chirurgia urazowo-ortopedyczna ,8 neurologia ,1 rehabilitacja ,6 Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 roku Zakłady Opiekuńczo Lecznicze (ZOL) i Zakłady Pielęgnacyjno Opiekuńcze (ZPO) Liczba oddziałów Liczba łózek Liczba leczonych ZOL ogółem w tym: województwo mazowieckie ZPO ogółem w tym: województwo mazowieckie Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. 1 Placówki lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce Szpitale uzdrowiskowe Sanatoria uzdrowiskowe Przychodnie uzdrowiskowe Zakłady przyrodolecznicze* Ogółem w tym: województwo mazowieckie Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. 2 Placówki lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce Średnia liczba łóżek Liczba kuracjuszy ogółem Liczba kuracjuszy pełno płatnych Szpitale uzdrowiskowe ogółem w tym: województwo mazowieckie Sanatoria uzdrowiskowe w tym województwo mazowieckie Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. Liczba zabiegów wykonanych w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego Ogółem Województwo mazowieckie Zabiegi wykonane w 2012 r. w tym: kąpiele mineralne kąpiele CO zabiegi borowinowe wziewanie masaże elektrolecznictwo światłolecznictwo wodolecznictwo kinezyterapia zabiegi parafinowe krioterapia inne Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. Koszty świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych poniesione przez NFZ W mln PLN Ogółem w tym: , ,1 opieka długoterminowa 947, ,8 rehabilitacja lecznicza 1 829, ,1 lecznictwo uzdrowiskowe 560,9 584,4 Źródło: Dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i GUS; Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. 1) bez zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych typu psychiatrycznego. 2) 85 zakładów przyrodoleczniczych funkcjonuje jako komórka szpitala ogólnego 38 Dom Maklerski W Investments S.A. Rozdział 3. Domy seniora i rynek usług dla osób starszych 39