Prowadzący. Dr inŝ. Agnieszka Parkitna B1 p.313 Literatura

Transkrypt

1 Prowadzący Dr inŝ. Agnieszka Parkitna B1 p Literatura 1. Finanse i rachunkowość - teoria i praktyka /red. nauk. GraŜyna Borys. Wrocław : Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Rachunkowość finansowa /Maria Gmytrasiewicz, Anna Karmańska. Warszawa : Difin, Rachunkowość finansowa :kompendium wiedzy /Anna Kuzior, Małgorzata Rówińska. Wrocław : Wydawnictwo Marina, 2006.

2 Zakres tematyczny 1. Istota rachunkowości 2. Bilans i jego struktura 3. Operacje gospodarcze 4. Konto księgowe i jego funkcjonowanie 5. Ewidencja kapitałów Zakres tematyczny 6. Aktywa trwałe i ich ewidencjonowanie 7. Aktywa finansowe i ich ewidencjonowanie 8. Rozrachunki i ich ujęcie księgowe 9. Wycena materiałów, towarów i produktów 10. Podatki rozliczenia i ewidencja

3 Zakres tematyczny 11. Koszty-rozliczenia i ewidencja Ustalenie i ewidencja wyniku finansowego 14. Międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej 15. Kolokwium RACHUNKOWŚĆ System wartościowego odzwierciedlania zdarzeń gospodarczych. System, którego zadaniem jest opracowanie rzetelnych i wiarygodnych informacji ekonomicznych umoŝliwiających ocenę jednostki gospodarczej oraz stwarzający podstawy efektywnego zarządzania nią.

4 RACHUNKOWŚĆ Systemem odzwierciedlania w mierniku pienięŝnym sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej oraz kompletnego ujmowania zachodzących zjawisk i procesów gospodarczych w uporządkowany sposób za pomocą specyficznych metod, form, rozwiązań organizacyjnych i technicznych, pozwalający uzyskać wewnętrznie spójny i zbilansowany obraz działalności. Sprawozdawczość i odbiorcy Przez sprawozdawczość potocznie rozumie się zbiór sprawozdań finansowych, sporządzanych przez jednostkę finansową (Dział Rachunkowości, Dział Ekonomiczno - Finansowy, Dział Księgowości). Sprawozdania te obejmują zestawienia liczbowe, które sporządza się w przedsiębiorstwie okresowo w celach kontroli wewnętrznej działalności, a takŝe do celów statystycznych, informacyjnych, podatkowych, prognozowania i innych. Mogą być przekazywane na zewnątrz, na przykład dla GUSu, do prasy, do inwestorów, czy teŝ do izb skarbowych, jak równieŝ mogą być wykorzystywane przez menedŝerów firmy do celów decyzyjnych

5 Odbiorcy rachunkowości Dyrekcja Inwestorzy Głowni klienci Związki zawodowe Administracja rządowa Społeczeństwo Raporty finansowe Raporty specjalne Raporty podatkowe GUS Administracja Księgowość Urząd Skarbowy Dane i raporty dla menedŝerów MenedŜerowie Funkcje rachunkowości Informacyjna (podstawowa) dostarczanie informacji: odbiorcom zewnętrznym (urzędy skarbowe, statystyczne, władze centralne i lokalne,... odbiorcom wewnętrznym (na potrzeby zarządzania jednostką (wykorzystanie majątku, stopień zadłuŝenia, koszty, przychody,...

6 Funkcje rachunkowości (szczegółowe) Sprawozdawcza sporządzanie zestawień i sprawozdań dla odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych, Dowodowej zgromadzone dane jako ewentualny dowód w procesach, Optymalizacyjnej podstawa wyborów decyzyjnych, Kontrolnej ochrona majątku przed naduŝyciami, ochrony wierzycieli, oceny sytuacji firmy, Analitycznej obejmującej badanie i interpretację informacji z rachunkowości w róŝnych przekrojach. Funkcje księgowości Obserwacja wielkości Identyfikacja wielkości o charakterze ekonomicznym Pomiar wielkości ekonomicznych w jednostkach finansowych obserwacja, identyfikacja i pomiar wielkości Zapis pomiarów Klasyfikacja pomiarów Przetwarzanie pomiarów zapis, klasyfikacja i przetwarzanie Raportowanie działalności w sprawozdaniach finansowych Interpretacja sprawozdań finansowych i innych raportów raportowanie i interpretacja sprawozdań finansowych

7 Zasady prawidłowej rachunkowości Reguły jej prowadzenia gwarantujące wiarygodność i uŝyteczność dostarczanych informacji oraz sprawne ich uzyskiwanie, co zapewnić ma realizację nadrzędnej zasady rachunkowości zasady prawdziwego i wiernego obrazu. Zasady o charakterze merytorycznym 1. Zasada kontynuacji działalności załoŝenie, Ŝe działalność będzie kontynuowana, 2. Zasada ciągłości - przyjęte zasady księgowania, wyceny, ustalania wyniku i sporządzania sprawozdań były jednakowe w poszczególnych latach, 3. Zasada memoriałowa koszty i przychody niezaleŝnie od daty zapłaty oraz wykazania przychodów i kosztów w przyszłości,

8 Zasady prawidłowej rachunkowości 4. Zasada ostroŝności (wyceny) wycena według cen rzeczywistych nie wyŝszych od rynkowych, 5. Zasada wyŝszości treści nad formą, 6. Zasada istotności wydzielenie danych mających istotne znaczenie dla określenia sytuacji majątkowej i finansowej firmy oraz jej wyniku, 7. Zasada periodyzacji prowadzenie ewidencji z podziałem na okresy sprawozdawcze. Standardy rachunkowości Definiują ogólnie obowiązujące zasady dotyczące funkcjonowania rachunkowości w firmach, co umoŝliwia dokonywanie porównań danych finansowych róŝnych przedsiębiorstw. WyróŜnia się: o NiezaleŜne krajowe standardy rachunkowości, o Międzynarodowe standardy rachunkowości, o Rozwiązania mieszane,

9 Prawne regulacje rachunkowości W wyniku ściślejszych międzynarodowych powiązań gospodarczych zaczęto na świecie dąŝyć do standaryzacji rachunkowości celem ujednolicenia, czy chociaŝby upodobnienia przepisów w róŝnych krajach, czego efektem jest powstanie organizacji zajmujących się ponadpaństwowymi regulacjami rachunkowości. Międzynarodowe standardy rachunkowości (MSR) W roku 1973 organizacje zajmujące się rachunkowością z kilku wybranych krajów utworzyły Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (KMSR IASC), którego celem jest: o Formułowanie i publikowanie standardów rachunkowości, które powinny być przestrzegane przy prezentacji sprawozdań finansowych, jak teŝ promowania standardów w celu ich przestrzegania na całym świecie, o Działalność zmierzająca do poprawy i ujednolicenia regulacji, standardów rachunkowości.

10 Co dają MSR-y? Uznawane za moŝliwy punkt odniesienia umoŝliwiający porównanie sprawozdań finansowych z róŝnych krajów, Regulacje prawne w Polsce Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia rachunkowości oraz tryb badania sprawozdań finansowych na terenie Polski jest ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku. Dodatkowo została wydana ustawa o biegłych rewidentach, których głównym zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem zasad prawidłowej rachunkowości oraz rzetelnością informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych

11 Ustawa o rachunkowości - zawartość Prowadzenie ksiąg, Inwentaryzacja, Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego, Sprawozdania finansowe, Sprawozdania grupy kapitałowej, Badanie i ogłaszanie sprawozdań, Ochrona danych, Odpowiedzialność. Operacje gospodarcze Zmiany powodowane w środkach gospodarczych i źródłach ich pochodzenia wskutek prowadzonej działalności gospodarczej określa się jako zdarzenia gospodarcze. Udokumentowane i podlegające ewidencji księgowej zdarzenia gospodarcze określa się mianem operacji gospodarczych.

12 Rola zapisów księgowych Cel zarządzania: wzbogacenie właścicieli firmy O T O C Z E N I E F I R M Y informacja prawna, inf. o konkurencji, inf. o rynkach zbytu, inf. o źródłach zaopatrzenia informacja prawna, inf. o konkurencji, inf. o rynkach zbytu, inf. o źródłach zaopatrzenia informacja polityczna sprawozdania pro forma Prognozowanie stanu firmy Prognozowanie gospodarcze Zarządzanie finansami firmy Księgowość sprawozdania finansowe s t e r o w a n i a Przedsiębiorstwo firmy - produkcja, handel, usługi Konto księgowe Rachunkowość odpowiada za rejestrowanie operacji gospodarczych poprzez grupowanie danych o nich w róŝnych układach poprzez dokonywanie zapisów na kontach księgowych. Konto słuŝy do bieŝącego ujmowania operacji gospodarczych w wyraŝeniu pienięŝnym.

13 Konto księgowe Konto teowe Nazwa konta i oznaczenie Strona lewa: Winien (Wn), Debet (Dt) Strona prawa: Ma, Credit (Ct) strony konta ZałoŜenie konta Polega na wpisaniu jego nazwy i symbolu nadanego mu w planie kont Otwarcie konta MoŜe nastąpić poprzez: - wpisaniu stanu początkowego lub bilansu otwarcia lub - zaksięgowaniu pierwszej operacji dotyczącej tego konta

14 Zamknięcie konta podsumowanie obu stron konta, ustalenie róŝnicy pomiędzy stronami, zapisanie róŝnicy po stronie wykazującej mniejszą sumę celem zrównowaŝenia stron, dwukrotne podkreślenie zrównowaŝonych obrotów. zapisy księgowe po stronie Wn po stronie Ma - obciąŝenie konta, - zapisanie w cięŝar konta, - księgowanie po stronie Wn, - debetowanie konta - uznanie konta, zapisanie na dobro konta, - księgowanie po stronie Ma - kredytowanie konta

15 Zasada podwójnego zapisu Księgowanie operacji gospodarczych nie moŝe powodować naruszenia równowagi bilansowej. W związku z tym stosuje się zasadę podwójnego zapisu, zgodnie z którą kaŝda operacja musi być ujęta: - na co najmniej dwóch kontach (podwójny zapis), - na jednym koncie po stronie winien, a na drugim po stronie ma, czyli po przeciwnych stronach (dwustronny zapis), - w identycznej wysokości na obu kontach (jednakowy zapis). Korespondencja kont relacja pomiędzy kontami wynikająca z zasady podwójnego zapisu. Dekretacja opisanie dowodu księgowego określając konta, na których naleŝy dokonać zapisów.

16 Plan kont Zakładowy plan kont obejmuje wykaz kont księgi głównej (ewidencja syntetyczna) wraz z przyjętymi zasadami księgowania, a takŝe zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej). Zespoły planu kont Zespół 0 MAJĄTEK TRWAŁY, Zespół 1 ŚRODKI PIENIĘśNE I RACHUNKI BANKOWE, Zespół 2 ROZRACHUNKI I ROSZCZENIA Zespół 3 MATERIAŁY I TOWARY Zespół 4 KOSZTY WEDŁUG RODZAJU Zespół 5 KOSZTY WEDŁUG TYPÓW DZIAŁALNOŚCI Zespół 6 PRODUKTY I ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE Zespół 7 PRZYCHODY I KOSZTY ZWIĄZANE Z ICH UZYSKANIEM Zespół 8 KAPITAŁY,REZERWY I WYNIK FIN.

17 Syntetyka i analityka Konto syntetyczne słuŝą do księgowania operacji gospodarczych w sposób zapewniający zbilansowanie danych, Konto analityczne podporządkowane zbiory pod konta syntetyczne, pozwalające rozdzielić gromadzone na nich dane. Przykłady modyfikacji planu kont 4(5)XX X X X XXX XX syntetyka Miejsce działalności Charakter kosztu: 1-bezpośredni 2-pośredni Rodzaj działalności: 1-usługowa 2-szkoleniowa 3-doradcza Kolejny numer usługi Rodzaj kosztu

18 Przykłady modyfikacji planu kont 4(5)XX X X XXX X X syntetyka Rodzaj działalności: 1-produkcja podstawowa 2- produkcja pomocnicza 3-ogólna Charakter kosztu: 1-bezpośredni 2-pośredni Symbol podmiotu: Symbol produktu dla kosztu bezpośredniego, Symbol działania dla kosztu pośredniego Sposób przypisania kosztu: 1-koszt prosty 2-koszt rozliczony c.d. - struktura podmiotowa Struktura podmiotowa: 910 prezes zarządu 911 dział BHP i p. poŝ 912 biuro radców prawnych 920 dyr. ekonomiczny 100 zakład kierownictwo zakładu 300 zakład remontowy 301 brygada 1

19 c.d. symbol produktu i działania Produkty: A B... Działania: 1 czynności administracyjne, 2 kontrola jakości wyrobów,... Rola księgowości i sprawozdań finansowych w zarządzaniu finansami firmy Podstawą dobrze realizowanego zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest prawdziwa, rzetelna, obiektywna, dobrze opracowana i łatwo dostępna informacja dotycząca firmy i jej finansowego otoczenia.

20 Rola księgowości i sprawozdań finansowych w zarządzaniu finansami firmy Informacja ta, zgodnie ze sztuką zarządzania, ma umoŝliwiać: rzetelną ocenę aktualnego stanu finansowego firmy, rzetelną ocenę moŝliwości - rozwoju firmy w ciągu najbliŝszego okresu (np. roku), - rozwoju firmy w dłuŝszym horyzoncie (np. 5 lat), - strategicznego rozwoju firmy (np lat), ustalenie celów strategicznych, zaprojektowanie drogi dojścia do strategicznego celu poprzez punkty wyznaczone przez planowanie krótko- iśredniookresowe, ocenę ryzyka związanego z drogą dojścia do celu strategicznego, analizę ryzyka i rozłoŝenie go na ryzyka elementarne, ustalenie przyczyn kaŝdego z tych ryzyk częściowych, opracowanie sposobów wyeliminowania części elementarnych ryzyk oraz sposobów zabezpieczenia się przed ryzykami elementarnymi, których nie da się wyeliminować. Sprawozdawczość finansowa Art Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, o którym mowa w art. 12 ust. 2, oraz na inny dzień bilansowy, stosując odpowiednio zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, określone w rozdziale Sprawozdanie finansowe składa się z: 1) bilansu, 2) rachunku zysków i strat, 3) informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. 3. Sprawozdanie finansowe jednostek określonych w art. 64 ust. 1, podlegające corocznemu badaniu, obejmuje ponadto zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pienięŝnych

21 Badanie sprawozdań Art Badaniu i ogłaszaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność: 1) banków oraz zakładów ubezpieczeń, 2) jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych, jednostek działających na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, 2a) jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, 3) spółek akcyjnych, 4) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków: a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób, b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej EURO, c) przychody netto ze sprzedaŝy towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej EURO.", Majątek firmy Majątek firmy jest wykazywany w bilansie, który ma charakter dualny, gdyŝ przedstawia majątek jednocześnie w ujęciu rzeczowym i finansowym.

22 Bilans Jest zestawieniem, w sformalizowanej, uporządkowanej formie, jej wszystkich aktywów (majątku firmy) i pasywów (sposobów finansowania majątku) na określony dzień. Podstawową zasadą tworzenia bilansu jest równość między aktywami i pasywami firmy, w kaŝdym momencie czasu Bilans Zasady i układ sporządzania bilansu tworzonego dla potrzeb administracji rządowej, GUS itp., są uregulowane prawnie, co pozwala na jednoznaczną ocenę, a takŝe porównanie jednorodnych danych z róŝnych firm. Na przykład roczne statystyczne sprawozdanie finansowe sporządza się na formularzu F-02. Dla potrzeb inwestorów, menedŝerów firmy układ bilansu moŝe być inny, dopasowany do wymagań konkretnego odbiorcy, ułatwiający celową analizę. Bilans jednostki gospodarczej działającej w określonej gospodarce, przedstawia majątek firmy i sposób jego finansowania w istniejących warunkach gospodarczych

23 Majątek firmy w ujęciu rzeczowym przedsiębiorstwo Majątek trwały Majątek obrotowy Aktywa Najpierw podaje się wartości majątku trwałego, a w dalszej części majątek obrotowy, odtwarzalny co najmniej raz w roku. Podobnie uporządkowane są aktywa w krajach europejskich, w Stanach Zjednoczonych aktywa uporządkowane są odwrotnie - od najbardziej płynnych. W pierwszej grupie po stronie aktywów wykazuje się majątek trwały przedsiębiorstwa, którego cykl obrotowy w przedsiębiorstwie jest dłuŝszy od jednego roku

24 W ujęciu rzeczowym majątek tworzą składniki materialne nazywane środkami gospodarczymi Majek trwały składniki o długotrwałym uŝytkowaniu lub wyłączeniu z obrotu: Wartości niematerialne i prawne, Rzeczowy majątek trwały, NaleŜności długoterminowe, Inwestycje długoterminowe Majątek obrotowy zmieniają swoją postać w krótkim czasie: Zapasy, NaleŜności i roszczenia, Inwestycje krótkoterminowe. Środki trwałe UŜytkowane w długim okresie przewidywany okres uŝytkowania dłuŝszy niŝ 1 rok, Rzeczowa postać.

25 Klasyfikacja rodzajowa środków trwałych Grunty własne, Budynki i budowle, Urządzenia techniczne i maszyny, Środki transportu, Ulepszenia w obcych środkach trwałych, Inwentarz Ŝywy. Ewidencja środków trwałych Podstawą ewidencji środków trwałych są następujące dokumenty: Przyjęcie środka trwałego OT Likwidacja środka trwałego LT Przekazanie środka trwałego - PT

26 Wycena środków trwałych Środki trwałe ujmuje się w księgach rachunkowych według wartości początkowej (brutto), czyli: 1. według ceny nabycia (cena zakupu plus koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem środka trwałego), 2. kosztu wytworzenia lub ceny rynkowej, 3. wartości po aktualizacji wyceny, pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe. Umorzenie i amortyzacja Umorzenieśrodków trwałych jest to okresowe korygowanie wartości początkowej tych środków o wartość zuŝycia. Amortyzacja stanowi wyraŝone w pieniądzu zuŝycie środków trwałych na skutek ich uŝytkowania wliczane do kosztów działalności. Kwota umorzenia jest więc równa kwocie amortyzacji

27 Ze względu na przyczyny powstania zuŝycia składników aktywów trwałych zuŝycie to moŝna podzielić na dwa rodzaje: zuŝycie fizyczne- zuŝycie substancji materialnej, związane ze starzeniem się zasobów majątkowych. zuŝycie ekonomiczne- zuŝycie moralne, oznacza utratę wartości uŝytkowych spowodowanych postępem technicznym. Wartość zuŝycia ustala się w zaleŝności od: Wartości składnika aktywów trwałych, stanowiącej podstawę, od której oblicza się zuŝycie, Przewidywanego okresu uŝytkowania składnika aktywów trwałych, RozłoŜenia zuŝycia w czasie

28 Metody amortyzacji Amortyzacja równomierna (linowa) równomierne odpisy zuŝycia Współczynnik podwyŝszający Amortyzacja nierównomierna: Metoda degresywna, Metoda progresywna, Metoda naturalna. Przy ustalaniu okresu amortyzacji powinno uwzględnić się okres ekonomicznej uŝyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają: liczba zmian, tempo postępu techniczno-ekonomicznego, wydajnośćśrodka trwałego, prawne lub inne ograniczenia uŝytkowania, przewidywana przy likwidacji cena sprzedaŝy netto istotnej pozostałości środka trwałego.

29 Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niŝ po przyjęciu środka trwałego do uŝytkowania, Zakończenie nie później niŝ z chwilą zrównania się odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową śodka trwałego lub przeznaczeniem do likwidacji, sprzedaŝy lub niedoboru Ewidencja środków trwałych i ich umorzenia Środki trwałe 010 Umorzenie 050 Amortyzacja 401 Cena nabycia

30 Dzielenie konta: Polega na zastąpieniu danego konta innymi kontami lub uzupełnienie go zbiorem innych kont- przy zachowaniu dotychczasowego zakresu merytorycznego. WyróŜniamy: podzielność poziomą; syntetyka i analityka podzielność pionowa Pionowy podział kont Jest stosowana w odniesieniu do kont księgowych, na których ksieguje się operacje gospodarcze o odmiennej treści ekonomicznej lub dotyczące róŝnych procesów gospodarczych. W rezultacie takiego procesu powstają konta korygujące, pełniące role kont pomocniczych w stosunku do konta podstawowego.

31 Wartości niematerialne i prawne autorskie prawa majątkowe, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, zanków towarowych, wzorów uŝytkowych oraz zdobniczych, know-how, nabytą wartość firmy, koszt zakończonych prac rozwojowych, Cele podziału: Uzyskanie większej przejŝystości zapisów księgowych np.. Podział konta WF, MoŜliwość ewidencji według wartości umownych róŝniących się od wartości wykazanych w bilansie np.. ŚT

32 Konta korygujące: nie występują samodzielnie, ujmują kwoty zmniejszające lub zwiększające wartość określonych składników np.; ŚT, materiałów, towarów, produktów. Łączenie kont polega na: Zastąpieniu dotychczasowego dotychczas stosowanych wielu kont szczegółowym jednym kontem, którego zakres ewidencji jest taki sam jak kont podlegających łączeniu.

33 Wartości niematerialne i prawne podobnie jak środki trwałe podlegają amortyzacji (umorzeniu), dlatego ich wartość netto ustala się jako róŝnicę wartości początkowej i dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych!!! Rozliczenia międzyokresowe Rozliczanie w czasie polega na wyłączeniu dla danego okresu kwot nakładów/wydatków dotyczących okresów przyszłych, a następnie rozliczeniu ich we właściwych okresach lub wliczenie do kosztów bieŝącego okresu kosztu usług i świadczeń wykonanych na rzecz jednostki, lecz jeszcze niestanowiących formalnego zobowiązania.

34 Czynne rozliczenia międzyokresowe Występują z reguły w przypadku ponoszenia przez jednostkę nakładów dotyczących przyszłych okresów. JeŜeli w danym okresie wystąpią nakłady dotyczące przyszłych okresów to naleŝy ująć je w pozycji rozliczeń międzyokresowych. Bierne rozliczenia międzyokresowe Obejmują kwoty wliczone do kosztów bieŝącego okresu, których pokrycie nastąpi w przyszłości. Polegają one na tworzeniu swego rodzaju rezerwy na wydatki przyszłych okresów.

35 Rozliczenia międzyokresowe Typowe pozycje rozliczane w czasie: - składki ubezpieczeniowe, - opłaty za energię, - opłaty prenumeraty za czasopisma. Mogą one występować zarówno w aktywach jako RMC, jak i w pasywach jako RMB. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA WŁASNE - OBCE - z udziałów, zysk, amortyzacja, zwolnień i ulg kredyt, poŝyczka, emisja obligacji, cesja wierzytelności, leasing, forfaiting, faktoring.

36 W ujęciu finansowym majątek stanowi źródła finansowania Kapitał własny: Kapitał podstawowy, Kapitał rezerwowy, Wynik finansowy Kapitał obcy: Kredyty i poŝyczki, Zobowiązania. Ogólny schemat Podział wyniku finansowego Zysk brutto podlega podziałowi: - obowiązkowemu głównie z tytułu podatku dochodowego, - dobrowolnemu odpisy z zysku netto dla właścicieli, zarządu i na rozwój schemat

37 UKŁAD BILANSU Pasywa przedsiębiorstwa odzwierciedlają źródła finansowania jego majątku. Wykazane po stronie pasywów poszczególne pozycje ułoŝone są według stopnia pilności ich zwrotu. Od góry podaje się kapitały własne, następnie kapitały długoterminowe, których termin zwrotu przekracza jeden rok, następnie zobowiązania krótkoterminowe. Kapitały własne i zobowiązania długoterminowe tworzą kapitały stałe, zaangaŝowane na dłuŝszy czas w przedsiębiorstwie. Strona aktywów jest uszeregowana natomiast według zwiększającego się stopnia płynności czyli moŝliwości szybkiej zamiany ich na gotówkę. Rachunek wyników jest obok bilansu przedsiębiorstwa jednym z najwaŝniejszych sprawozdań finansowych. Jednak w odróŝnieniu od tego pierwszego, nie jest statycznym obrazem firmy, lecz jego dynamicznym rozwinięciem, które rejestruje tworzenie się wyniku finansowego (zysku lub straty).

38 Rachunek wyników obejmuje wszystkie przychody przedsiębiorstwa, koszty uzyskania tych przychodów, straty i zyski nadzwyczajne, obciąŝenia obowiązkowe oraz rezultat końcowy w postaci wyniku finansowego Koszty Kategoria ekonomiczna oznaczająca wyraŝoną w pieniądzu wartość pracy Ŝywej oraz zasobów majątkowych przedsiębiorstwa zuŝytych w celu wytwarzania wyrobów, świadczenia usług i wykonywania funkcji. Istotą kosztów jest więc wykorzystanie róŝnych czynników w związku z działalnością przedsiębiorstwa wyraŝone w jednostkach wartościowych.

39 Przychody Wartość sprzedaŝna, którą oblicza się jako sumę iloczynów ilości sprzedanych wyrobów, robót i usług oraz właściwej dla nich jednostkowej ceny sprzedaŝy. Suma ta moŝe być zmniejszona o przysługujące odbiorcy skonta, rabaty, bonifikaty i inne upusty. Straty ZuŜycie czynników produkcji nieekwiwalentne, w rezultacie którego nie powstają uŝyteczne efekty jest stratą z działalności gospodarczej, podobnie jak zmniejszenie zasobów majątkowych spowodowane zdarzeniami o charakterze losowym (poŝar, powódź, kradzieŝ) nie jest zaliczone do kosztów, jest stratą nadzwyczajną.

40 Zyski nadzwyczajne Skutki zdarzeń niepowtarzalnych wyraŝające wzrost środków gospodarczych, któremu nie towarzyszy wypłata środków pienięŝnych lub wzrost zobowiązań. Konstrukcja rachunku wyników SPRZEDAś KOSZT TOW. SPRZEDANYCH sprzedaŝ towarów i materiałów sprzedaŝ produktów - koszt sprzedanych towarów i materiałów wartość wytworzenia produktów sprzedanych = zysk brutto ze sprzedaŝy zysk brutto ze sprzedaŝy koszty ogólnego zarządu, koszty sprzedaŝy, amort. Pozostałe przychody operacyjne pozostałe koszty operacyjne = zysk operacyjny przychody finansowe - koszty finansowe = zysk z operacji finansowych zysk operacyjny + zysk z operacji finansowych = zysk brutto z działalności gosp. zysk brutto z działaności gosp - straty nadzwyczajne + zyski nadzwyczajne = zysk przed podatkiem zysk przed podatkiem - podatek = ZYSK NETTO

41 Występujące w rachunku wyników koszty uzyskania przychodów, zgodnie z przyjętym standardem, ze względu na sposób obliczania moŝna wykazać w dwóch róŝnych układach: porównawczym i kalkulacyjnym. Obejmują one wartość poniesionych kosztów prostych według rodzaju, skorygowanych o róŝnicę stanu początkowego i końcowego produktów gotowych, wartość produkcji niezakończonej i rozliczeń międzyokresowych kosztów lub techniczny koszt wytworzenia sprzedanych w danym okresie produktów gotowych i całość poniesionych kosztów handlowych, kosztów sprzedaŝy oraz kosztów ogólnego zarządu. Do kosztów uzyskania przychodów zalicza się takŝe koszty operacji finansowych i obciąŝenia podatkowe przychodów (np. podatek akcyzowy). Kalkulacyjny układ kosztów Całkowity koszt własny Zakładowy koszt wytworzenia Techniczny koszt wytworzenia Koszty bezpośrednie 1. Materiały bezpośrednie 2. Paliwo i energia 3. Koszty zakupu 4. Płace bezpośrednie 5. Narzuty na płace 6. Inne koszty bezpośrednie 7. Koszty wydziałowe (k. ruchu maszyn i urządz., ogólnowydziałowe) 8. Koszty ogólnego zarządu 9. Straty na brakach 10. Koszty sprzedaŝy

42 Kalkulacyjny rachunek wyników W kalkulacyjnym rachunku wyników koszty są podzielone na bezpośrednio produkcyjne wraz z kosztami ogólnymi wydziałów produkcyjnych koszty sprzedaŝy i ogólnego zarządu (i inne przychody, na przykład ze sporadycznego spienięŝenia części zbędnego majątku trwałego firmy). Kalkulacyjny układ kosztów Stosowany głownie w przedsiębiorstwach przemysłowych celem wyliczenia (kalkulowania) jednostkowych kosztów produkcji. Koszty są dzielone ze względu na moŝliwość ich przyporządkowania do obiektów odniesienia, które są kalkulowane. WyróŜnia się: koszty bezpośrednie - moŝliwe do przypisania na podstawie posiadanych dokumentów źródłowych do określonej jednostki odniesienia: materiały bezpośrednie, paliwo i energia technologiczna, płace bezpośrednie, inne koszty bezpośrednie (zuŝycie narzędzi, przygotowanie nowej produkcji, obróbki obcej, delegacji, projektów wynalazczych i ekspertyz).

43 Kalkulacyjny układ kosztów koszty pośrednie nie mogą być wprost odniesione do jednostek kalkulacyjnych na podstawie dokumentów źródłowych, w praktyce obejmują równieŝ koszty bezpośrednie, których zaliczenie do określonych jednostek kalkulacyjnych jest nieopłacalne ze względu na duŝą pracochłonność: koszty wydziałowe (związane z ruchem maszyn i urządzeń, środków transportu, utrzymaniem pomieszczeń wydziału, kierowaniem i administrowaniem wydziałem, składowaniem i kontrolą techniczną), koszty ogólnego zarządu, koszty zakupu, koszty sprzedaŝy. Rodzajowy układ kosztów Koszty ponoszone w przedsiębiorstwie w ramach poszczególnych obszarów działalności mogą być rozłoŝone na jednorodne składniki kosztów określane mianem rodzajów kosztów: amortyzacja, zuŝycie materiałów, usługi obce, transportowe, remontowe i konserwacji, komunalne, reklamowe, pocztowe, bankowe, wynagrodzenia, ubezpieczenia i świadczenia społeczne: np..zus pozostałe koszty według rodzaju.

44 Przychody w RW porównawczym Przychody ze sprzedaŝy produktów, towarów i materiałów są powiększane o: - zmianę stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - ujemna), - koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby firmy. Zmiana stanu produktów to róŝnica: - wartość stanu produktów znajdujących się w firmie na koniec roku (remanent końcowy obejmujący równieŝ produkcję w toku) minus - wartość stanu produktów znajdujących się w firmie na początku roku (remanent początkowy). Powstaje pytanie, dlaczego przychody ze sprzedaŝy produktów mają być zwiększane o zmianę stanu produktów?... dlatego, aby wiernie oddać rzeczywistą róŝnicę przychodów i kosztów firmy. Gdyby nie zabieg zwiększenia przychodów o zmianę stanu produktów, to sprawozdanie firmy, która pod koniec roku zwiększyłaby zakupy i produkcję, zapełniłaby swoje magazyny, poniosłaby duŝe koszty, i w efekcie wykazywałoby minimalny zysk lub wręcz stratę. W związku z tym udziałowcy i akcjonariusze nie otrzymaliby naleŝnej im dywidendy, a fiskus naleŝnego mu podatku. Tymczasem w rzeczywistości takiej straty nie było. Po prostu firma zamieniła gotówkę na wyroby. Strata powstałaby dopiero gdyby firma nie była w stanie wyprodukowanych wyrobów sprzedać i musiała je spisać na straty. Podobnie dzieje się z wytworzonymi świadczeniami na potrzeby własne firmy.

45 Przedstawiony problem dotyczy takŝe materiałów i towarów (handlowych), ale w tym miejscu problem został rozwiązany nieco inaczej. Mianowicie pozycja kosztów (zakup sprzedanych materiałów i towarów) zawiera słowo sprzedanych a więc koszty nie są zwiększane o koszt zakupu wszystkich materiałów ale tylko tych, które zostały sprzedane. Ewidencja wyniku finansowego Do ewidencji i obliczania wyniku finansowego słuŝy konto Wynik finansowy. Wynik finansowy

46 Ewidencja wyniku finansowego Koszty wg rodzajów Wynik finansowy Przychody ze sprzedaŝy Wartość sprzedanych materiałów Pozostałe koszty op Straty nadzwyczajne ObciąŜenia WF Przychody ze sprzedaŝy materiałów Pozostałe przychody Zyski nadzwyczajne Ewidencja wyniku finansowego Przeksięgowanie na konto wynik finansowy następuje na koniec kaŝdego okresu miesięcznego.

47 Zasady ustalania wyniku finansowego Zasada memoriałowa przyporządkowanie w danym okresie sprawozdawczym tych przychodów i kosztów, które tego okresu dotyczą, niezaleŝnie od momentu wpływów i wydatków. Zasada kasowa Zasada ostroŝności np. tworzenie rezerw. Zasada współmierności przychodów i kosztów przychodom ze sprzedaŝy przeciwstawia się tylko koszty, które ich dotyczą, przykładowo przychodom ze sprzedaŝy naleŝy przypisać koszt wytworzenia produktów sprzedanych, a nie sumę poniesionych na produkcję kosztów. Rozliczenie wyniku finansowego Na koniec roku obrachunkowego konto wynik finansowy moŝe wykazywać saldo Wn oznaczając stratę lub saldo Ma wyraŝające zysk. Rozliczenie wyniku finansowego polega na określeniu i zaksięgowaniu przeznaczenia zysku lub sposobu pokrycia straty. Wykorzystuje się do tego celu konto rozliczenie wyniku finansowego

48 Rozliczenie wyniku finansowego Kapitały zapasowe Rozliczenie WF Wynik finansowy Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń Pozostałe rozrachunki Fundusze specjalne Wynik bilansowy a podatkowy Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym u podatników, którzy zgodnie z obowiązującymi ich zasadami rachunkowości sporządzają sprawozdanie finansowe, za dochód z działalności gospodarczej uwaŝa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów, zaliczone uprzednio w cięŝar kosztów uzyskania przychodów.

49 Rachunek przepływów środków pienięŝnych Coraz częściej w języku polskim uŝywana jest równieŝ angielska nazwa cash flow. Jest to sprawozdanie z gospodarkiśrodkami pienięŝnymi, które odzwierciedla obraz przepływu środków pienięŝnych i sposoby ich wykorzystania. Dokument ten nie ujmuje zasobów majątkowych czy kapitałowych przedsiębiorstwa, a jedynie ich zmiany oraz wielkości, które nie mają bezpośredniego wpływu na zysk. Jest oczywiste, Ŝe firma nie moŝe mieć co roku strat i nadal dobrze prosperować. Ale czy firma moŝe mieć straty w okresie jednego albo kilku lat i mimo tego nie zbankrutować? Albo, czy na pewno coroczny duŝy zysk jest gwarancją powodzenia gospodarczego firmy i zabezpiecza przed bankructwem?

50 Okazuje się, Ŝe firma moŝe mieć straty przez kilka kolejnych lat i nie zbankrutować, ale wręcz dobrze prosperować i rozwijać się. Okazuje się teŝ, Ŝe gwarancja stosunkowo duŝego zysku wcale nie zabezpiecza przed bankructwem. ZauwaŜono, Ŝe bardzo istotnym elementem gospodarki firmy niezaleŝnie od tego, Ŝe firma ma dodatni zysk, jest ciągły, dodatni poziom gotówki w firmie Wypracowany zysk w ciągu rozwaŝanego okresu ma niewiele wspólnego ze stanem gotówki w firmie. Gotówka zaleŝy od wpływów pieniądza i jego wypływów, które mogą się zasadniczo róŝnić od kosztów i sprzedaŝy uwidocznionych w rachunku wyników. Firma, która sprzedaje za gotówkę (sprzedaŝ detaliczna), a nabywa towary z terminami spłat niegotówkowymi, zwykle ma stan gotówki duŝo wyŝszy niŝ wskazywałby na to wypracowany zysk (ze względu na moŝliwy wzrost zobowiązań). I vice versa, firmy, które nabywają towary za gotówkę, a sprzedają z terminami płatności niegotówkowymi, mają ciągłe kłopoty z gotówką (wysoki stan naleŝności).

51 Przy ocenie przedsiębiorstwa na podstawie przepływów środków pienięŝnych musimy zdawać sobie sprawę, Ŝe dodatnia czy ujemna wartość cash flow nie moŝe być podstawą do jednoznacznie pozytywnej lub negatywnej, bezkrytycznej oceny danego podmiotu. NaleŜy podkreślić, Ŝe wartość dodatnia moŝe się pojawić nie tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwo ma duŝy udział sprzedaŝy gotówkowej w całości obrotów, co jest pozytywnym zjawiskiem, ale równieŝ gdy podmiot, na przykład zuŝywa materiały zakupione w poprzednich okresach bez konieczności odtwarzania stanu zapasów. Podobnie wartość ujemna cash flow moŝe się pojawić, gdy przeraŝająco duŝa część obrotów firmy to sprzedaŝ przez nią kredytowana, co oddziałuje negatywnie na bieŝącą zdolność płatniczą. Przepływ a wynik Rachunek przepływu środków pienięŝnych, jako narzędzie analizy finansowej określa źródła pochodzenia nadwyŝki środków pienięŝnych, wygospodarowanych przez dany podmiot. W rezultacie transformacji środków pienięŝnych w majątek trwały i obrotowy przedsiębiorstwa, dochodzi do zmian struktury aktywów i pasywów oraz zmian w poszczególnych pozycjach rachunku wyników. Rachunek wyników przedstawia róŝnicę przychodów i kosztów, niezaleŝnie od tego, czy zaksięgowane koszty zostały faktycznie poniesione, a zaksięgowane przychody rzeczywiście osiągnięte.

52 Firma Przykład sprzedaje częściowo na kredyt (z krótszymi lub dłuŝszymi terminami płatności, które spływają do firmy w terminie lub nie), podobnie kupuje u dostawców materiały do produkcji i towary równieŝ na kredyt (z ustalonymi terminami płatności, niekiedy bardzo długimi), zalicza do kosztów amortyzację, której w rzeczywistości nigdzie nie odprowadza (gotówka zostaje w firmie), część odbiorców zalega bardzo długo z zapłatami lub odsetkami za zwłokę (firma je zaksięgowała jako przychody ale pieniądze nie wpłynęły), Powoduje to, Ŝe wynik finansowy firmy niekiedy diametralnie róŝni się od rzeczywistej gotówki, o którą w ciągu okresu sprawozdawczego zmienił się poziom gotówki w firmie. Zysk moŝe być i często jest dodatni, a firmie moŝe brakować gotówki i odwrotnie, firma wykazująca stratę moŝe posiadać bardzo duŝo gotówki.

53 Sporządzania przepływów Podstawą sporządzania sprawozdania z przepływówśrodków pienięŝnych jest ustalenie nadwyŝki finansowej, jaką przedsiębiorstwo wygospodarowało w danym okresie bilansowym. NadwyŜkę tę określa się jako cash flow. Cash flow jest sumą zysku netto i kosztów niepienięŝnych (nie będących wydatkami), skorygowaną o przychody niepienięŝne (nie będące wpływami). Przedsiębiorstwo, oprócz nadwyŝki finansowej, w danym okresie finansuje swoją działalność korzystając takŝe z innychźródeł: długoterminowych, w postaci emisji nowych akcji, nowych udziałów lub dopłat wspólników do kapitału zakładowego, które zwiększają kapitały własne oraz z zaciągniętych kredytów i poŝyczek oraz obligacji, krótkoterminowych, wynikających ze zwiększenia stanu zobowiązań w okresie sprawozdawczym, na przykład kredytów, poŝyczek, zobowiązań wobec dostawców, zobowiązań o charakterze publicznoprawnym itp. oraz ze zmniejszenia stanu środków obrotowych, tj. zapasów i naleŝności, w których zamroŝone sąśrodki płatnicze.

54 Rachunek przepływów pienięŝnych Istnieją dwie podstawowe metody pozwalające sporządzić sprawozdanie z przepływu środków pienięŝnych. Pierwsza to tak zwana metoda bezpośrednia, w której dokonuje się zestawienia przepływów środków pienięŝnych bezpośrednio z zapisów księgowych. Druga to metoda pośrednia jest wygodniejsza i umoŝliwia zestawienie przepływów na podstawie bilansu i rachunku wyników oraz na podstawie informacji uzupełniającej znajdującej się w sprawozdaniach finansowych. Metoda pośrednia - sporządzanie RPP W metodzie pośredniej punktem wyjścia jest zysk netto, który zostaje skorygowany: powiększony o wszystkie koszty, które nigdy nie generują rzeczywistych wypływów pienięŝnych, jak na przykład amortyzacja, powiększony o wszystkie koszty, które nie są rzeczywistymi wypływami pienięŝnymi, jak na przykład zakup na kredyt, pomniejszony o wszystkie przychody, które nie są rzeczywistymi wpływami pienięŝnymi, jak na przykład sprzedaŝ na kredyt, powiększony o przyrost stanu zobowiązań (bez kredytów i poŝyczek), pomniejszony o przyrost stanu środków obrotowych,

55 Metoda pośrednia - sporządzanie RPP Druga część zestawienia wpływów pienięŝnych to wpływy i wypływy finansowe, kapitałowe, które obejmują: zaciągnięte kredyty, poŝyczki i wyemitowane obligacje długoterminowe, zaciągnięte kredyty poŝyczki i obligacje krótkoterminowe, spłaty rat wszelkich kredytów, wyemitowane akcje. wyemitowane Metoda pośrednia - sporządzanie RPP Suma środków pienięŝnych z obu części jest zasobem, który jest rozdysponowywany w trzeciej części na: wypłaty dywidend i tym podobnych wypłat dla właścicieli, powiększenie majątku trwałego rzeczowego i prawnego, w tym na inwestycje, powiększenie majątku obrotowego, zagospodarowanie nadwyŝki przez dobór optymalnych inwestycji kapitałowych - terminowe depozyty bankowe, zakup bonów skarbowych, obligacji, zakup akcji lub inne inwestycje.

56 Metoda pośrednia - sporządzanie RPP Po odjęciu trzeciej części od sumy dwu pierwszych części otrzymuje się wynikowy cash flow. Jeśli w trzeciej części zagospodarowano nadwyŝkę, to końcowy cash flow powinien być zerowy lub bliski zeru. Niekiedy, zwłaszcza na róŝnych etapach planowania wieloletniego (wielookresowego) nie rozdysponowuje się początkowo nadwyŝki, aby móc: określić wielkość tej nadwyŝki w czasie, lub zagospodarować nadwyŝkę zgodnie z najlepszym wyborem, na bieŝąco, w chwili pojawienia się nadwyŝki. Metoda pośrednia - sporządzanie RPP W opisie sprawozdań zastosowano pewną konwencję, której brak jest w Ustawie. Mianowicie część A - cash flow z działalności operacyjnej oraz część C - cash flow z działalności finansowej słuŝą do przedstawienia źródeł środków pienięŝnych, które są rozdysponowane w części B - działalność inwestycyjna. Sugeruje to odpowiednie znakowanie przepływów. Wpisywanie wartości zysku netto, wpływów z działalności operacyjnej i wpływów z działalności finansowej ze znakiem plus, a odpowiednich wydatków - ze znakiem minus. Odwrotnie są znakowane pozycje części C - przepływy z działalności inwestycyjnej; nabycie, udzielenie poŝyczki ze znakiem plus (mimo iŝ umniejsza to środki finansowe), a sprzedaŝ, zwrot poŝyczki ze znakiem minus. Stąd wynika, Ŝe pozycja zmiana stanu środków pienięŝnych D = A+B - C. Znakowania wyraźnie zaznaczono. Umieszczono równieŝ wskaźniki pochodzenia danych: B - bilans, B - róŝnica bilansów (bilans bieŝący - bilans za zesz³y rok), R - rachunek wyników, I - dane z informacji dodatkowej, K - mogą być konieczne dane stanu kont.

57 Wydatek Oznacza kaŝdy rozchód środków pienięŝnych jednostki gospodarczej w związku z zapłatą za określone dobra lub usługi oraz w związku z regulowaniem róŝnych zobowiązań jednostki. Wpłata KaŜde zasilenie jednostki gospodarczej w środki pienięŝne w związku z zapłatą za określone dobra lub usługi oraz w związku z regulowaniem róŝnych naleŝności jednostki lub zaciąganiem zobowiązań.

58 Pan Kowalski i pan Simiński prowadzą dwie firmy AGROMA i BANAN działające w tej samej branŝy i na tym samym rynku. ZbliŜa się koniec roku. Obie firmy zamykają okres rocznej działalności wynikami zgodnie z tabelą AGROMA BANAN SprzedaŜ SprzedaŜ KTS + inne KTS + inne ZYSK NETTO ZYSK NETTO Pan Simiński opowiada wśród znajomych, Ŝe wykończy pana Kowalskiego. Popatrzcie, zaczynaliśmy w tym samym czasie, prowadzimy ten sam rodzaj działalności, a ja zarobiłem 2.5 raza więcej niŝ Kowalski. Jestem lepszy. Co więcej, moja zyskowność sprzedaŝy jest większa. U mnie wynosi 25%, a u Kowalskiego tylko 20%. Wykończę go. Na początku stycznia następnego roku dla obu firm upływa termin spłaty kolejnej raty kredytu bankowego w wysokości 5 000zł. 10 stycznia obaj panowie, Kowalski i Simiński spotykają się w banku. Pan Kowalski dokonuje przelewu z konta firmy, aby dokonać naleŝnej wpłaty, a pan Simiński niestety, ma duŝy debet i musi prosić bank o przedłuŝenie terminu spłaty raty kredytu. Pan Simiński jest wściekły: Jak to moŝliwe?. Prof. Z. Wilimowska Tab. Przepływ gotówki w firmie AGROMA i BANAN. Firma AGROMA BANAN SprzedaŜ gotówką w naleŝnościach A. wpływ gotówki Koszt gotówką w zobowiązaniach B. wypływ gotówki Stan gotówki (A- B) Pan Simiński zrozumiał, gdzie popełnił błąd. Musi we własnej firmie poprawić, i to niezwłocznie, zarządzanie gotówką, to znaczy, przyspieszyć spływ naleŝności i przedłuŝyć terminy spłaty zobowiązań. Zaś pan Kowalski niech nie wpada w euforię, musi on pamiętać, Ŝe nie wszystkie pieniądze są jego, zobowiązania musi kiedyś spłacić. MoŜe jednak postarać się je zainwestować na rynku papierów wartościowych lub na rynku pienięŝnym i uzyskać dodatkowy dochód.

59 Wydatek a koszt Pojęcie wydatku jest szersze od pojęcia kosztu, nie wszystkie bowiem wydatki jednostki są równoznaczne dla niej z kosztami. Z drugiej strony kaŝdy koszt musi za sobą pociągać wcześniej, czy później wydatek środków pienięŝnych. Stąd mamy podział wydatków na: Wydatki nie stanowiące kosztów Wydatki stanowiące koszty Zadanie W celu zidentyfikowania róŝnic między zyskiem a środkami pienięŝnymi naleŝy podać przykłady (minimum po pięć elementów) : a) wydatków pienięŝnych nie będących kosztami w rachunku zysków i strat, b) kosztów w rachunku zysków i strat nie stanowiących wydatków pienięŝnych, c) wpływów pienięŝnych nie będących przychodami w rachunku zysków i strat d) przychodów w rachunku zysków i strat nie stanowiących wpływów pienięŝnych oraz zanalizować ich wpływ na bilans.

60 Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym Pokazuje zmiany, jakie zachodzą w kolejnych okresach bilansowych wyłącznie w oparciu o bilans. Dostarcza informacji pozwalających na analizę struktury i dynamiki zmian poszczególnych elementów kapitału własnego. Zmiany w bilansie Zgodnie z zasadą równowagi bilansu, kaŝdemu wzrostowi elementu aktywów towarzyszy odpowiednie zapotrzebowanie na nowy kapitał. Potrzebny kapitał moŝna uzyskać przez zwiększenie którejś z pozycji pasywów lub zmniejszenie innego elementu aktywów. Przykładem moŝe być wzrost zapasów. Potrzebny kapitał na ten wzrost moŝemy uzyskać zaciągając kredyt (wzrost pozycji pasywów) lub przez sprzedaŝ zbędnego środka trwałego (zmniejszenie pozycji aktywów).

61 Rachunek przepływu kapitałów Podobna ale odwrotna sytuacja zachodzi po stronie pasywów - wzrost źródeł finansowania moŝe być skutkiem rzeczywistego wzrostu tych źródeł lub względnego, to znaczy zmniejszenia się zapotrzebowania na kapitał, poniewaŝ któryś ze składników aktywów zmalał. Rachunek przepływu kapitałów Rachunek przepływu kapitałów jest pewną odmianą cash flow. Pokazuje zmiany, jakie zachodzą w kolejnych okresach bilansowych wyłącznie w oparciu o bilans. W bilansie początkowym suma aktywów ogółem wskazuje majątek, jakim przedsiębiorstwo dysponuje (a dokładniej tylko majątek wykazany w aktywach), a suma pasywów określa źródła jego finansowania.

62 Zmiany w aktywach i pasywach mogą być w róŝny sposób zestawiane. W zaleŝności od sposobu zestawienia otrzymuje się: 1. bilans róźnic, 2. bilans ruchu, 3. bilans pokrycia finansowego, 4. rachunki funduszowe. Bilans róŝnic Bilans róŝnic, to zestawienie wszystkich pozycji bilansowych za bieŝący i poprzedni okres oraz ich róŝnic. Suma róŝnic po stronie aktywów równa się oczywiście sumie róŝnic po stronie pasywów.

63 T1 T2 saldo T1 T2 saldo A. Majątek trwały: A. Kapitały własne: Wartości prawne i niematerialne Kapitał podstawowy: Rzeczowe składn.majątku trwał Kapitał zapasowy Finans.składn.majątku trwałego: zysk zatrzymany B. Rezerwy: na podatek dochodowy pozostałe rezerwy B. Majątek obrotowy C. Zobowiąz.długotermin. Zapasy poŝyczki, obligacje i inne NaleŜności i roszczenia: kredyty bankowe Pap.wartośc.przezn. do obrotu: pozostałe Środki pienięŝne: D. Zobowiąz. krótkoterm. C. Rozliczenia międzyokresowe: Zobowiązania krótkoterm fundusze specjalne E. Rozliczenia międzyokres. Razem Razem Bilans ruchu Bilans ruchu, to bilans róŝnic zmodernizowany w ten sposób, Ŝe wszystkie róŝnice ujemne zostały przeniesione na drugą stronę bilansu - ujemne róŝnice aktywów na stronę pasywów, a ujemne róŝnice pasywów na stronę aktywów. Strona pasywów mówi więc o źródłach finansowania otrzymanych w sposób rzeczywisty przez wzrost pasywów lub względny przez zmniejszenie aktywów. Strona aktywów mówi, na co tak uzyskane kapitały zostały wykorzystane.

64 AKTYWA (A+, P-) Wzrost aktywów (A+) Zwiększ.majątku trwałego netto Przyrost zapasów Przyrost naleŝności Zwiększ.krótkoterm.pap.wartośc. Zwiększenie śr. pienięŝnych Kwota [tys.zł] PASYWA (P+, A-) Wzrost pasywów (P+) Przyrost kapitału akcyjnego Przyrost kapitału zapasowego Zwiększenie zysku zatrzymanego Wzrost zadłuŝenia długoterminowego Zwiększenie zobowiązań bieŝących Kwota [tys.zł] Zmniejszenie pasywów (P-) Zmniejszenie aktywów (A-) Zmniejsz.zadłuŜ.długotermin. Razem Zmniejszenie stanu naleŝności Zmniejsz. stanu środków pienięŝnych Razem Bilans pokrycia finansowego Jeśli pogrupuje się aktywa i pasywa tak, aby aktywa trwałe odpowiadały po prawej stronie kapitałom własnym, a kolejne aktywa o coraz większej płynności pasywom o coraz krótszych terminach wymagalności, to otrzyma się właśnie bilans pokrycia finansowego.

65 AKTYWA (A+, P-) Wykorzystanie środków Kwota [tys.zł] PASYWA (P+, A-) Pochodzenie środków Kwota [tys.zł] I Zmniejszenie kapitału własnego I Wzrost kapitału własnego II Wzrost majątku trwałego Przyrost kapitału akcyjnego 2 Przyrost kapitału zapasowego 3 Przyrost zysku zatrzymanego Razem Razem III Zmniejszenie zadłuŝenia długoterminowego II Przyrost zadłuŝenia długoterminowego 0 IV Przyrost środków obrotowych III Przyrost długu krótkoterminowego 1 Przyrost zapasów Przyrost zobowiązań bieŝących Przyrost naleŝności IV Zmniejszenie środków obrotowych 3 Przyrost krótkoterm.pap.wartościowych Zmniejszenie stanu naleŝności 0 4 Przyrost stanu śr. pienięŝnych 0 2 Zmniejszenie stanu śr.pienięŝnych 210 V Zmniejszenie zobowiązań bieŝących Razem Razem Razem Razem Informacja dodatkowa Integralna część sprawozdań finansowych podnosząca uŝyteczność sprawozdań finansowych poprzez uzupełnienie danych w nich zawartych.

66 Informacja dodatkowa Dzieli się na dwie części: - informacje liczbowe wyjaśniają zagregowane kwoty ujęte w sprawozdaniach finansowych, - informacje opisowe wyjaśniają kwoty zawarte w sprawozdaniach finansowych, jak i mające na celu wskazanie takich informacji, które nie zostały ujęte w sprawozdaniu finansowym albo z powodu braku moŝliwości wyceny lub pomiaru, albo ze względu, Ŝe zdarzenie jeszcze się nie pojawiło, jednak jest wielce prawdopodobne. Informacja dodatkowa Obejmuje dwie części: 1) Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, 2) Dodatkowe informacje i objaśnienia.

67 Wprowadzenie Obok danych identyfikujących jednostkę (nazwa, forma prawna, siedziba, itp.) powinno przede wszystkim zawierać krótki opis przyjętych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości oraz przyczyn ich ewentualnych zmian w stosunku do roku poprzedniego, a takŝe deklarację zdolności jednostki do kontynuowania działalności bądź informację o powaŝnych jej zagroŝeniach. Dodatkowe informacje i objaśnienia BliŜej wyjaśniają poszczególne składniki i pozycje sprawozdań finansowych, obejmują: - wyjaśnienia do pozycji sprawozdawczych, - proponowany podział zysku lub sposób pokrycia strat, - inne istotne informacje.

68 Polityka (zasady) rachunkowości (art. 10 ustawy o rachunkowości) Jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady (politykę) rachunkowości, a w szczególności dotyczące: 1. Określenia roku obrotowego i okresów sprawozdawczych, 2. Metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru, 3. Sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym zakładowego planu kont, 4. Systemu słuŝącego ochronie danych. Polityka (zasady) rachunkowości W ramach polityki rachunkowości naleŝy zdefiniować między innymi: metody wyceny środków trwałych, metody amortyzacji

69 Polityka rachunkowości Polityka rachunkowości warunkuje kształt sprawozdań finansowych. Ich interpretacja komplikuje się ze względu na stosowanie róŝnych rodzajów polityki w wielu dziedzinach. MoŜe powodować powstanie znacząco róŝnych sprawozdań finansowych, opisujących te same zdarzenia i warunki. Polityka rachunkowości a kreowanie rachunkowości Swoboda w kształtowaniu polityki rachunkowości prowadzi do manipulowania zasadami rachunkowości, dokonywaniu zmian w polityce rachunkowości, zmian w klasyfikacji kategorii ekonomicznych, przykładowo: zmiana stawek amortyzacyjnych, zmiana klasyfikacji kosztów, ujawnianie niepełnych informacji o gwarancjach, brak szczegółowych informacji na temat zasad wyceny aktywów.

70 Sprawozdanie z działalności Inaczej sprawozdanie zarządu z działalności lub sprawozdanie roczne. Powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej jednostki. Cele: Sprawozdanie z działalności - rozliczenie się zarządu jednostki przed właścicielami z gospodarowania powierzonym kapitałem oraz przedstawienie istotnych elementów działalności gospodarczej i jej sytuacji finansowej za rok sprawozdawczy, - przedstawienie dalszych perspektyw rozwoju jednostki ze wskazaniem na zamierzenia, jakie mają być realizowane w przyszłości uwzględniając przy tym otoczenie.