Kodeks spó ek handlowych Komentarz

Transkrypt

1

2 Kodeks spó ek handlowych Komentarz Tytu III. Spółki kapitałowe Dział II. Spółka akcyjna tom 3 Jerzy Paweł Naworski Radosław Potrzeszcz Tomasz Siemiątkowski Krzysztof Strzelczyk pod redakcjà Tomasza Siemiàtkowskiego i Rados awa Potrzeszcza adwokatów z kancelarii: Wydanie 1 Stan prawny na 30 listopada 2012 roku Wielkie Komentarze

3 Poszczególne części Komentarza (tom 3) opracowali: Jerzy Paweł Naworski: art , art , art Jerzy Paweł Naworski, Radosław Potrzeszcz: art Radosław Potrzeszcz: art. 304 (uwagi 1 21), art , art , art , art , art. 457 Krzysztof Strzelczyk: art , art , art Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz: art , art. 304 (uwagi 22 40), art , art. 324, art , art , art , art. 458, art. 482 Redaktorzy prowadzący: Joanna Pastuszka, Małgorzata Stańczak Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Gierłowska, Joanna Ołówek, Joanna Pastuszka, Anna Popławska, Małgorzata Stańczak Opracowanie techniczne: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. & Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz, Jerzy Paweł Naworski, Krzysztof Strzelczyk, 2012 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks e -mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony

4 Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów Słowo wstępne O Autorach KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH ustawa z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) TYTUŁ III. Spółki kapitałowe (art ) DZIAŁ II. Spółka akcyjna (art ) Rozdział 1. Powstanie spółki (art ) Rozdział 2. Prawa i obowiązki akcjonariuszy (art ) Rozdział 3. Organy spółki (art ) Oddział 1. Zarząd (art ) Oddział 2. Nadzór (art ) Oddział 3. Walne zgromadzenie (art ) Rozdział 4. Zmiana statutu i zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego (art ) Oddział 1. Przepisy ogólne (art ) Oddział 2. Subskrypcja akcji (art ) Oddział 3. Podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki (art ) Rozdział 5. Kapitał docelowy. Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego (art ) Rozdział 6. Obniżenie kapitału zakładowego (art ) Rozdział 7. Rozwiązanie i likwidacja spółki (art ) Rozdział 8. Odpowiedzialność cywilnoprawna (art ) Skorowidz przedmiotowy

5 Wykaz skrótów Wykaz skrótów Wykaz skrótów Akty prawne AktG Aktiengesetz niemiecka ustawa o spółkach akcyjnych z 6 września 1965 r. (niem. Dz.U. I s ze zm.) I dyrektywa dyrektywa 2009/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 września 2009 r. w sprawie gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równowartości, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (Dz.Urz. UE 2009 L 258/11) II dyrektywa dyrektywa Rady 77/91/EWG z 13 grudnia 1976 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz.Urz. WE 1977 L 26/1 ze zm.) dyrektywa 2007/36/WE dyrektywa 2007/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lipca 2007 r. w sprawie wykonywania niektórych praw akcjonariuszy spółek notowanych na rynku regulowanym (Dz.Urz. UE 2007 L 184/17) HGB Handelsgesetzbuch, Gesetzvom 10. Mai 1897 (RGBl. I S. 219) niemiecki kodeks handlowy z 1897 r. obowiązujący k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.h. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) nieobowiązujące k.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) Konstytucja Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i zm.) k.p. ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) k.r.o. ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788) k.s.h. ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) k.z. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1933 r. Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 ze zm.) uchylone 7

6 Wykaz skrótów nowelizacja z 12 grudnia ustawa z 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 229, poz. 2276) 2003 r. nowelizacja z 5 grudnia ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2009 r r. Nr 13, poz. 69) ord.pod. ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) p.d.g. ustawa z 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz ze zm.) nieobowiązująca p.p.o.p.w. ustawa z 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.) nieobowiązująca pr.bank. ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) pr.not. ustawa z 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz ze zm.) pr.spółdz. ustawa z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.) pr.up.n. ustawa z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz ze zm.) pr.weksl. ustawa z 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) ustawa o KRS ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz ze zm.) u.k.p. ustawa z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz ze zm.) u.k.s.c. ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) u.ob. ustawa z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz ze zm.) u.o.i.f. ustawa z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz ze zm.) u.o.p. ustawa z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 185, poz ze zm.) u.p.d.o.f. ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) u.p.d.o.p. ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) u.rach. ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz ze zm.) u.s.d.g. ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz ze zm.) uzasadnienie projektu uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks ustawy z 5 grudnia 2008 r. spółek handlowych oraz ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (druk nr 1130 Sejmu VI kad.) WiPrO Gesetz über eine Berufsordnung der Wirtschaftsprüfer niemiecka ustawa z 24 lipca 1961 r. o ustroju zawodu rewidentów Czasopisma Biul.SN KPP Biuletyn Sądu Najwyższego Kwartalnik Prawa Prywatnego 8

7 Wykaz skrótów Mon.Pod. MoP OG OSA OSNAPiUS OSNC OSNCP OSNC-ZD OSNP OSP PiP PPH PPW Pr.Gosp. Prob.Egz. Prok.i Pr. Pr.Sp. PS PUG RPEiS Monitor Podatkowy Monitor Prawniczy Orzecznictwo Gospodarcze Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1995 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna (od 1995 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1963 r. do 1994 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna Zeszyt Dodatkowy Orzecznictwo Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego Orzecznictwo Sądów Polskich Państwo i Prawo Przegląd Prawa Handlowego Prawo Papierów Wartościowych Prawo Gospodarcze Problemy Egzekucji Prokuratura i Prawo Prawo Spółek Przegląd Sądowy Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Inne CEIDG EZIG KDPW KRS Legalis Lex LexPolonica MSiG SE Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Krajowy Rejestr Sądowy system informacji prawnej C.H. Beck system informacji prawnej Wolters Kluwer Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Sp. z o.o. Monitor Sądowy i Gospodarczy spółka europejska Uwaga: Powołane w książce artykuły bez bliższego oznaczenia są artykułami Kodeksu spółek handlowych.

8 Słowo wstępne Słowo wstępne Słowo wstępne Oddawany do rąk Czytelników komentarz do Kodeksu spółek handlowych stanowi istotnie wzbogaconą kontynuację trzytomowego komentarza wydawnictwa LexisNexis wydaną po blisko dziesięciu latach od pierwszego opublikowania. Ze względu na kompleksowy zakres dzieła (komentarz do wszystkich przepisów Kodeksu spółek hand lowych), a także jego obszerność wydawnictwo zdecydowało się wydać je w serii Wielkie Komentarze. Niniejsze, czterotomowe opracowanie stanowi pełny komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Kodeks ten na przestrzeni dwunastu lat od jego uchwalenia doczekał się wielu zmian, spotkał się z żywym zainteresowaniem doktryny i judykatury oraz intensywnym wykorzystywaniem w praktyce. Wszystko to, a także dobre przyjęcie pierwszego wydania komentarza, uzasadniało potrzebę przygotowania jego nowej wersji, uwzględniającej wspomniane okoliczności. To one właśnie zadecydowały, że jakkolwiek komentarz nawiązuje zasadniczo do wersji pierwotnej, to jest opracowaniem rozbudowanym, zaktualizowanym, a miejscami znacznie zmienionym. Tom 3 obejmuje komentarz do przepisów tytułu III Spółki kapitałowe działu II Spółka akcyjna Kodeksu spółek handlowych w brzmieniu aktualnym na dzień 30 listopada 2012 roku. Redaktorzy naukowi prof. nadzw. dr hab. Tomasz Siemiątkowski adw. Radosław Potrzeszcz 11

9 O Autorach O Autorach O Autorach Redaktor naukowy Tomasz Siemiątkowski (prof. nadzw. dr hab., adwokat) w 1994 r. ukończył (summa cum laude) Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, od 1999 r. jest adwokatem Izby Adwokackiej w Warszawie. Doktor nauk ekonomicznych, doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, gdzie wykłada na Wydziale Prawa i Administracji. Kierownik Zakładu Prawa Handlowego w Katedrze Prawa Gospodarczego SGH. Wykłada również zagadnienia prawne corporate governance (w ujęciu prawa polskiego i amerykańskiego) w Programie MBA prowadzonym łącznie przez SGH i University of Minnesota (w roku 2007 otrzymał wyróżnienie WEMBA Outstanding Instructor First Prize, a w latach 2008 i 2010 wyróżnienie WEMBA Outstanding Instructor Second Prize). Stworzył w SGH Podyplomowe Studia: Akademia Europejskiego i Polskiego Prawa Spółek (2001), przekształcone następnie w Akademię Spółek (2008), którymi kieruje od początku ich istnienia. Przebywał w renomowanych zagranicznych ośrodkach naukowych: University of Minnesota, Carlson School of Management (visiting professor, 1999), University of California Berkeley, Boalt Hall School of Law (visiting scholar stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, ) oraz Max -Planck -Institut für Ausländisches und Internationales Privatrecht w Hamburgu (visiting fellow stypendysta MPI, 2004). W ramach pracy naukowej prowadzonej za granicą odbył studia w zakresie amerykańskiego corporate governance u prof. R. Buxbauma (Boalt Hall School of Law, UC Berkeley) i porównawczego corporate governance u prof. K.J. Hopta (MPI, Hamburg). Otrzymał także stypendium Fundacji Kościuszkowskiej (Kosciuszko Foundation Fellowship) do University of California w Berkeley (2004). Uczestniczył ponadto w wielu konferencjach i sympozjach naukowych na amerykańskich uniwersytetach (między innymi Princeton, Stanford, Columbia i New York University). Kompetencje w praktyce adwokackiej prowadzonej obecnie w Kancelarii Głuchowski Siemiątkowski Zwara i Partnerzy, a wcześniej w Kancelarii Adwokackiej 13

10 O Autorach dra Tomasza Siemiątkowskiego, dwóch amerykańskich kancelariach prawniczych oraz Kancelarii dr hab. T. Siemiątkowski, Adwokaci i Doradcy koncentrują się w obszarach fuzji, przejęć i restrukturyzacji, prawa rynku kapitałowego, arbitrażu, prawa korporacyjnego oraz prawa farmaceutycznego. Uczestniczył m.in. w przygotowaniu prospektu emisyjnego pierwszej spółki utworzonej na prawie obcym, której akcje zostały dopuszczone do obrotu publicznego w Polsce, reprezentował w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania marż urzędowych oraz zasad stosowania cen w obrocie lekami importowanymi, uzyskując korzystne dla swego klienta orzeczenie. Pełnił funkcje członka Rady Nadzorczej PKO BP SA oraz Przewodniczącego Komitetu Audytu tej Rady. Obecnie członek rad nadzorczych: spółki publicznej oraz banku będącego własnością zagranicznej instytucji kredytowej. Był współautorem projektu ustawy nowelizującej Kodeks spółek handlowych oraz członkiem zespołu ekspertów pracującego pod kierownictwem prof. S. Sołtysińskiego ( ). W latach był członkiem zespołu problemowego, powołanego przez Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, który przygotował projekt ustawy wprowadzającej do polskiego systemu prawnego spółkę europejską (w zespole tym był odpowiedzialny za opracowanie regulacji monistycznego systemu ładu korporacyjnego), a następnie uczestniczył jako ekspert rządu w pracach parlamentarnych nad tym projektem. W grudniu 2009 r. został powołany przez Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w skład kierowanego przez prof. S. Sołtysińskiego stałego zespołu problemowego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego ds. nowelizacji Kodeksu spółek handlowych (współautor tzw. projektu modernizacji spółki z o.o. oraz projektu implementacji dyrektywy 2009/109/WE dotyczącej sprawozdawczości i dokumentacji w przypadku połączeń i podziałów spółek). W roku 2011 powołany przez Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego kolejnej kadencji w skład zespołu problemowego ds. prawa spółek. Od 2011 r. Członek Komisji Legislacyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej (przewodniczący zespołu prawa gospodarczego i handlowego tej komisji). Arbiter Sądu Arbitrażowego przy PKPP Lewiatan i Sądu Polubownego przy KNF. Członek American Law & Economics Association, członek -założyciel Polskiego Stowarzyszenia Ekonomicznej Analizy Prawa (Law & Economics), członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Sądownictwa Polubownego oraz Polskiego Towarzystwa Prawa Sportowego. Jest autorem dwóch monografii: Prokura w spółkach prawa handlowego (LexisNexis 1999) oraz Odpowiedzialność cywilnoprawna w spółkach kapitałowych (C.H. Beck, 2007), współautorem i współredaktorem komentarza do Kodeksu spółek handlowych opublikowanego w LexisNexis Spółki osobowe (2001, 2011), Spółka z ogra- 14

11 O Autorach niczoną odpowiedzialnością (2001, 2011), Spółka akcyjna (2003), współautorem w Systemie Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych pod red. A. Szajkowskiego oraz t. 17, Prawo spółek kapitałowych pod red. S. Sołtysińskiego, autorem bądź współautorem kilkudziesięciu artykułów z zakresu prawa cywilnego i handlowego, opublikowanych m.in. w Palestrze, Przeglądzie Prawa Handlowego, Przeglądzie Sądowym oraz Przeglądzie Ustawodawstwa Gospodarczego. Przewodniczący Rady Redakcyjnej kwartalnika Przegląd Corporate Governance oraz członek Rady Programowej kwartalnika ADR. Arbitraż i Mediacja. Redaktor naukowy Radosław Potrzeszcz (adwokat) uzyskał stopień magistra nauk prawnych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego w 1996 r., przygotowując pracę magisterską z prawa spółek na seminarium prof. dr. hab. J. Frąckowiaka. W latach odbył aplikację sądową, a w latach aplikację adwokacką i od 2005 r. pozostaje adwokatem Izby Adwokackiej we Wrocławiu. Od 2001 r. na stałe współpracuje z Zakładem Prawa Handlowego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, w której wykłada prawo spółek. Współtworzył w SGH Podyplomowe Studia: Akademia Polskiego i Europejskiego Prawa Spółek (2001), przekształcone następnie w Akademię Spółek (2008), na których prowadzi wykłady od początku ich istnienia. Wykładał również w Centralnym Ośrodku Szkolenia Zawodowego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, a także prowadził zajęcia dla studentów Wydziału Prawa i Administracji UWr. z zakresu prawa cywilnego i prawa handlowego. Ponadto wykłada na Podyplomowych Studiach Ubezpieczeń Gospodarczych na Uniwersytecie Wrocławskim oraz prowadzi zajęcia z prawa spółek dla aplikantów Izby Adwokackiej w Warszawie. Kompetencje w praktyce adwokackiej prowadzonej od 2010 r. w charakterze Senior Partnera w Kancelarii Głuchowski Siemiątkowski Zwara i Partnerzy, a wcześniej w Kancelarii Adwokackiej adwokata Radosława Potrzeszcza, koncentrują się w obszarach fuzji, przejęć i restrukturyzacji, rynku kapitałowego, prawa korporacyjnego i prawa procesowego. W 2009 r. był członkiem Rady Nadzorczej TVP SA, a w latach członkiem Rady Nadzorczej Polskiego Radia SA. Od 2004 r. arbiter w Sądzie Polubownym przy Rzeczniku Ubezpieczonych. Członek American Law & Economics Association. Był współautorem projektu ustawy nowelizującej Kodeks spółek handlowych, a także obszernego uzasadnienia do tego projektu ( ), stając się następnie członkiem zespołu ekspertów pracującego pod kierownictwem prof. S. Sołtysińskiego, a w 2003 r. został powołany przez Ministra Sprawiedliwości jako ekspert do prac nad projektem ustawy nowelizującej Kodeks spółek handlowych w podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia tego projektu, a także w Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach. W kolejnej kadencji Sejmu opiniował wiele projektów legislacyjnych na zlecenie Biura Analiz Sejmowych, a w 2010 r. był 15

12 O Autorach konsultantem projektu tzw. modernizacji spółki z o.o., członkiem stałego zespołu problemowego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego ds. nowelizacji Kodeksu spółek handlowych kierowanego przez prof. S. Sołtysińskiego. Jest autorem książki Kapitały własne w spółkach handlowych, współautorem i współredaktorem komentarza do Kodeksu spółek handlowych opublikowanego w LexisNexis Spółki osobowe (2001, 2011), Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (2001, 2011), Spółka akcyjna (2003), współautorem Komentarza do prawa działalności gospodarczej (Wydawnictwo Twigger 2000 i 2001), współautorem komentarza do ustaw ubezpieczeniowych (Wydawnictwo Poltext 2004) oraz autorem bądź współautorem kilkudziesięciu artykułów z zakresu prawa cywilnego i handlowego, opublikowanych m.in. w Rejencie, Przeglądzie Prawa Handlowego oraz w Przeglądzie Ustawodawstwa Gospodarczego. Krzysztof Strzelczyk sędzia Sądu Najwyższego Izby Cywilnej; absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od 1986 r. do 1991 r. sędzia Sądu Rejonowego w Płocku, a potem sędzia Sądu Wojewódzkiego w Płocku. W latach orzekał w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie Wydział Cywilny. Od 2002 r. do 2004 r. wiceprzewodniczący, a następnie do 2006 r. przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa. Specjalizuje się w zagadnieniach prawa handlowego. Współautor trzech tomów komentarza do Kodeksu spółek handlowych opublikowanego w LexisNexis Spółki osobowe (2001), Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (2001), Spółka akcyjna (2003). Jerzy Paweł Naworski (dr hab., sędzia, pracownik naukowy UMK) absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończył studia z wyróżnieniem, uzyskując III nagrodę dla najlepszego studenta UMK. Autor dwóch monografii: Cena. Obowiązek zapłaty w obrocie gospodarczym (Wydawnictwo KiK, Warszawa 1999) i Przedsiębiorca w polskim prawie cywilnym (materialnym i procesowym) de lege lata i de lege ferenda (Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2011), a także ponad stu artykułów i glos z dziedziny prawa cywilnego (materialnego i procesowego) oraz handlowego. Jest również współautorem Systemu Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, pod redakcją A. Szajkowskiego (Warszawa 2008) oraz komentarza do Kodeksu spółek handlowych (LexisNexis). Obecnie jest sędzią Sądu Okręgowego w Toruniu i pracownikiem naukowym na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK w Toruniu. 16

13 Kodeks spółek handlowych KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH 1) USTAWA z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. z 8 listopada 2000 r. Nr 94, poz. 1037; zm.: Dz.U. z 2001 r. Nr 102, poz. 1117; z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 229, poz. 2276; z 2005 r. Nr 132, poz. 1108, Nr 183, poz. 1538, Nr 184, poz. 1539; z 2006 r. Nr 133, poz. 935, Nr 208, poz. 1540; z 2008 r. Nr 86, poz. 524, Nr 118, poz. 747, Nr 217, 1) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 23 czerwca 2006 r. (Dz.U. Nr 133, poz. 935); zmiana weszła w życie 5 sierpnia 2006 r. Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich: 1) pierwszej dyrektywy Rady 68/151/EWG z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności w całej Wspólnocie, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (Dz.Urz. WE L 65 z , str. 8, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 3, z późn. zm.); 2) drugiej dyrektywy Rady 77/91/EWG z dnia 13 grudnia 1976 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz.Urz. WE L 26 z , str. 1, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 8, z późn. zm.); 3) trzeciej dyrektywy Rady 78/855/EWG z dnia 9 października 1978 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, dotyczącej łączenia się spółek akcyjnych (Dz.Urz. WE L 295 z , str. 36, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 42, z późn. zm.); 4) szóstej dyrektywy Rady 82/891/EWG z dnia 17 grudnia 1982 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu dotyczącej podziału spółek akcyjnych (Dz.Urz. WE L 378 z , str. 47, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 50, z późn. zm.); 5) jedenastej dyrektywy Rady 89/666/EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. dotyczącej wymogów ujawniania informacji odnośnie do oddziałów utworzonych w Państwie Członkowskim przez niektóre rodzaje spółek podlegających prawu innego państwa (Dz.Urz. WE L 395 z , str. 36, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 100, z późn. zm.); 17

14 Kodeks spółek handlowych poz. 1381, Nr 231, poz. 1547; z 2009 r. Nr 13, poz. 69, Nr 42, poz. 341, Nr 104, poz. 860; z 2011 r. Nr 92, poz. 531, Nr 102, poz. 585, Nr 106, poz. 622, Nr 133, poz. 767, Nr 201, poz. 1182, Nr 234, poz. 1391; z 2012 r., poz. 596). 6) dwunastej dyrektywy Rady 89/667/EWG w sprawie prawa spółek z dnia 21 grudnia 1989 r. dotyczącej jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (Dz.Urz. WE L 395 z , str. 40, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 104, z późn. zm.); 7) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/17/WE z dnia 19 marca 2001 r. w sprawie reorganizacji i likwidacji zakładów ubezpieczeń (Dz.Urz. WE L 110 z , str. 28; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 3); 8) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie reorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych (Dz.Urz. WE L 125 z , str. 15; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 15). 18

15 TYTUŁ III Spółki kapitałowe

16 Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna Rozdział 1. Powstanie spółki DZIAŁ II Spółka akcyjna Rozdział 1 Powstanie spółki Literatura: M. Allerhand, Kodeks handlowy. Komentarz, Lwów 1935 i Bielsko -Biała 1994; A. Ambroziewicz, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, PPH 2000, nr 6, PiP 2000, z. 7; C. Baudenbacher, w: Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht. Obligationenrecht II. Art OR, red. H. Honsell, N.P. Vogt, R. Watter, Bazylea Frankfurt nad Menem 1994; A. Benis, Projekt Polskiej Ustawy Akcyjnej, PPH 1928, nr 4; A. Benis, Studia akcyjne. V. Bilans, PPH 1932; A. Chełmoński, w: L. Altberg, Ś. Baudouin de Courtenay, A. Chełmoński, M. Ettinger, A. Jackowski, S. Janczewski, J. Jerich, H.W. Kon, M. Kurman, J. Namitkiewicz, L. Nowodworski, W.J. Szatensztein, S. Szer, Prawo o spółkach akcyjnych, red. H.W. Kon, Warszawa 1933 (cyt. jako A. Chełmoński, w: Prawo o spółkach...); T. Dziurzyński, w: T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Bytom 1990, t. 1 i 3; 1991, t. 2, Łódź 1996; Z. Fenichel, Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością według kodeksu handlowego, PPH 1939, nr 5; Z. Fenichel, w: T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Łódź 1996; J. Frąckowiak, Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, OSP 1998, nr 4, poz. 87; J. Frąckowiak, Sytuacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej oraz osób działających w ich imieniu do chwili rejestracji tych spółek, KPP 1994, nr 1; J. Frąckowiak, w: J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Opalski, W. Popiołek, W. Pyzioł, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2001 (cyt. jako J. Frąckowiak, w: Kodeks spółek..., red. W. Pyzioł); J. Frąckowiak, w: System Prawa handlowego, tom 2b, Prawo spółek handlowych, red. S. Włodyka, Warszawa 2007; J. Frąckowiak, w: J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak,W. Kruczalak, I. Kruczalak, Kodeks handlowy. Komentarz, Warszawa 1998 (cyt. jako J. Frąckowiak, w: Kodeks handlowy...); C. Glanc, Wady oświadczeń woli w prawie spółkowym, PPH 1938, nr 5 i 6; von F. Godin, H. Wilhelmi, S. Wilhelmi, Aktiengesetz vom 6. September Kommentar, wyd. 4, Berlin Nowy Jork 1971; T. Gregorczuk, T. Mróz, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, PPH 2000, nr 6, MoP 2000, nr 4; A. Jackowski, w: L. Altberg, Ś. Baudouin de Courtenay, A. Chełmoński, M. Ettinger, A. Jackowski, S. Janczewski, J. Jerich, H.W. Kon, M. Kurman, J. Namitkiewicz, L. Nowodworski, W.J. Szatensztein, S. Szer, Prawo o spółkach akcyjnych, red. H.W Kon, Warszawa 1933 (cyt. jako A. Jackowski, w: Prawo o spółkach...); J. Jerich, Kapitał akcyjny, PPH 1933, nr 2 (s ), nr 4 (s ), nr 8 (s ), nr 9 (s ), nr 10 (s ); J. Jerich, Rozwiązanie spółki akcyjnej z powodu braków istotnych przy jej założeniu, PPH 1928, s. 340; J. Kaczkowski, Polskie prawo o spółkach akcyjnych. Ustawa i komentarz, Poznań 1929; J. Kaczkowski, Zasady prawa akcyjnego, Warszawa 1918; A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Objaśnienia, Kraków 2001; A. Klein, Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 1980; A. Koch, 21

17 Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna Braki przy wpisie spółki z o.o. do rejestru handlowego i konsekwencje ich nieusunięcia (art. 173 k.h.), PPH 1996, nr 4; K. Kruczalak, Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, (OSNC 1997, z. 10, poz. 154), Rejent 1998, nr 5; Z. Kuniewicz, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, PPH 2000, nr 6, PS 2000, nr 9; M. Kurman, w: L. Altberg, Ś. Baudouin de Courtenay, A. Chełmoński, M. Ettinger, A. Jackowski, S. Janczewski, J. Jerich, H.W. Kon, M. Kurman, J. Namitkiewicz, L. Nowodworski, W.J. Szatensztein, S. Szer, Prawo o spółkach akcyjnych, red. H.W. Kon, Warszawa 1933 (cyt. jako M. Kurman, w: Prawo o spółkach...); A. Lipiński, Czy rzeczywiście brak przy wpisie spółki z o.o., PPH 1996, nr 7; H. Litwińczuk, Prawo bilansowe, Warszawa 1995; M. Litwińska, Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, PPH 1998, nr 2; M. Litwińska, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, PPH 2000, nr 6; I.B. Mika, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, OSP 1999, z. 12, poz. 219; J. Mazurkiewicz, Umieszczanie i zachowywanie w firmach nazwisk zmarłych, w: Kodeks spółek handlowych. Studia i Materiały, Poznań Kluczbork 2001; J. Namitkiewicz, Kodeks handlowy z komentarzem i skorowidzem rzeczowym, t. III, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Łódź 1994; J. Namitkiewicz, O obowiązku świadczenia akcjonariusza według prawa polskiego, PPH 1929, nr 7 i 8; J.P. Naworski, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, PS 2000, nr 7 8; A. Opalski, Funkcja gwarancyjna kapitału akcyjnego w świetle wybranych przepisów projektu prawa spółek, PPH 1999, nr 9; J. Ostaszewski, Kapitały własne w spółce akcyjnej, PPH 1995, nr 12; W. Popiołek, w: J.A. Strzępka, W. Popiołek, A. Witosz, E. Zielińska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz z orzecznictwem, red. J.A Strzępka, Warszawa 2009 (cyt. jako W. Popiołek, w: Kodeks spółek..., red. J.A. Strzępka, 2009); R. Potrzeszcz, Spółki kapitałowe w orzecznictwie (I). Wybrane zagadnienia z uwzględnieniem poglądów doktryny i Projektu prawa o spółkach handlowych, PPH 1999, nr 11 [cyt. jako R. Potrzeszcz, Spółki kapitałowe... (I)]; R. Potrzeszcz, Tworzenie spółki kapitałowej w kodeksie spółek handlowych, PPH 2000, nr 11; R. Potrzeszcz, w: J. Sommer, K. Stoga, R. Potrzeszcz, Prawo działalności gospodarczej. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2001; M. Rodzynkiewicz, Kodek spółek hand lowych. Komentarz, Warszawa 2012; K. Rudnicki, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., III CKN 24/98, Pr.Sp. 2001, nr 1; A. Siegwart, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, V Band: Obligationenrecht. 5 Teil: Die Aktiengesellschaft (art ), Zurych 1945; T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Zmiany w kodeksie spółek handlowych omówienie i komentarz (II), PPH 2004, nr 3; T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: J.P. Naworski, K. Strzelczyk, J. Raglewski, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółka akcyjna i przepisy karne, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, Warszawa 2003 (cyt. jako T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: Komentarz..., Spółka akcyjna...); T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: J.P. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. R. Potrzeszcz i T. Siemiątkowski, Warszawa 2001; T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: J.P. Naworski, R. Potrzeszcz, J. Rodziewicz, T. Siemiątkowski, K. Strzelczyk, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011 (cyt. jako T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: Kodeks spółek..., t. 2); T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: J.P. Naworski, R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, K. Strzelczyk, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Tytuł I. Przepisy ogólne. Tytuł II. Spółki osobowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2010 (cyt. jako T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: Kodeks spółek..., t. 1); T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: P.M. Głuchowski, R. Potrzeszcz, J. Raglewski, T. Siemiątkowski, K. Strzelczyk, P.M. Wiórek, A. Zwara, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 4, Tytuł IV. Łączenie, podział i przekształcanie spółek, Tytuł V. Przepisy karne, Tytuł VI. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i przepisy końcowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011 (cyt. jako T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: Kodeks spółek, t. 4); J. Skąpski, Nieruchomość jako aport do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, KPP 1993, nr 3; S. Sołtysiński, Jeszcze o implementacji przepisów dyrektywy 2006/68/WE w sprawach aportów i obniżenia kapitału zakładowego polemika, PPH 2010, nr 4; S. Sołtysiński, Przepisy ogólne kodeksu spółek handlowych (Wybrane zagadnienia), PiP 2001, nr 7; S. Sołtysiński, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks hand lowy. Komentarz, t. II, wyd. 2, Warszawa 1998 (cyt. jako S. Sołtysiński, w: Kodeks handlowy..., t. II); S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, komentarz do artykułów , t. III, Warszawa 2003 (cyt. jako S. Sołtysiński, w: Kodeks spółek..., t. III); J.A. Strzępka, E. Zielińska, w: J.A. Strzępka, W. Popiołek, A. Witosz, E. Zielińska, Kodeks spółek handlowych. Komen- 22

18 Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz Rozdział 1. Powstanie spółki Art tarz z orzecznictwem, red. J.A Strzępka, Warszawa 2009; A. Szajkowski, Prawo spółek handlowych, Warszawa 1995; A. Szajkowski, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, Kodeks handlowy. Komentarz, t. I, Warszawa 1994 (cyt. jako A. Szajkowski, w: Kodeks handlowy..., t. I); S. Szer, O charakterze prawnym spółki akcyjnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przed ich zarejestrowaniem, PPH 1932, nr 6; S. Szer, Rozwiązanie spółki akcyjnej z powodu braków istotnych przy jej założeniu, ujawnionych po zarejestrowaniu, PPH 1930, nr 1 i 2; A. Szpunar, Akcje jako papiery wartościowe, PiP 1993, z ; A. Szumański, Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, PS 1998, nr 1; A. Szumański, Problem funkcji gwarancyjnej kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki kapitałowej, PiP 1997, nr 6; A. Szumański, w: K. Nędza, W. Pyzioł, A. Szumański, J. Szwaja, I. Weiss, S. Włodyka, Prawo spółek, red. S. Włodyka, Kraków 1996 (cyt. jako A Szumański, w: Prawo spółek...); A. Szumański, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, komentarz do artykułów , t. III, Warszawa 2003; J. Szwaja, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. I, Komentarz do artykułów 1 150, Warszawa 2001; J. Szwaja, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz, t. I, Warszawa 1994 (cyt. jako J. Szwaja, w: Kodeks handlowy..., t. I); J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 1934; A.W. Wiśniewski, Biała Księga. Polska Unia Europejska. Prawo o spółkach: Dostosowanie polskiego prawa o spółkach do prawa europejskiego, Warszawa 1995; A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, t. 3, Spółka akcyjna, Warszawa 1993 (cyt. jako A.W. Wiśniewski, w: Prawo o spółkach..., t. 3); C. Wiśniewski, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1992 r., III CZP 52/92, PPH 1992, nr 1; S. Włodyka, w: K. Nędza, W. Pyzioł, A. Szumański, J. Szwaja, I. Weiss, S. Włodyka, Prawo spółek, red. S. Włodyka, Kraków 1996 (cyt. jako S. Włodyka, w: Prawo spółek...); A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa Art ZAWIĄZANIE SPÓŁKI AKCYJNEJ Art Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. 2. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. 3. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. 4. Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie. 5. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Art RÓWNA WARTOŚĆ AKCJI Art Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. POJĘCIE I CHARAKTER PRAWNY SPÓŁKI AKCYJNEJ s. 24 DOPUSZCZALNOŚĆ TWORZENIA s. 26 OBOWIĄZKI AKCJONARIUSZY s. 30 WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI AKCJONARIUSZY ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI s. 34 Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz 23

19 Art. 302 Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna POJĘCIE I CHARAKTER PRAWNY SPÓŁKI AKCYJNEJ 1. Art. 302 oraz art i 5 (odpowiadające treści art. 307 k.h. oraz art. 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 marca 1928 r. Prawo o spółkach akcyjnych, Dz.U. Nr 39, poz. 383 ze zm.), wykazujące podobieństwo do postanowień szwajcarskiego kodeksu zobowiązań z 1911 r. [Bundesgesetz betreffend die Ergänzung des Schweizerischen Zivilgesetzbuches (Fünfter Teil: Obligationenrecht) vom 30. März 1911 art. 620 nietrafny jest pogląd J. Frąckowiaka, że ustrój spółki akcyjnej w Kodeksie handlowym został oparty na unormowaniach prawa niemieckiego, zob. J. Frąckowiak, w: Prawo spółek..., tom 2b, red. S. Włodyka, s. 24], stanowią podstawy ustrojowe i istotne elementy charakterystyczne dla konstrukcji spółki akcyjnej (materialne elementy istoty spółki akcyjnej, por. A. Siegwart, Kommentar..., s. 145). Z raczej niezrozumiałych względów w Kodeksie spółek handlowych zostały one rozrzucone po dwóch artykułach, mimo że prawie dosłownie powtarzają regulację art. 307 k.h. i art. 1 Prawa o spółkach akcyjnych z 1928 r. 2. Spółka akcyjna jest spółką kapitału (art. 302). Kapitał zatem jest kluczowym elementem, który stanowi o uczestnictwie w tej postaci korporacyjnej osoby prawnej, i co do zasady, wyraża wielkość i wartość praw majątkowych przysługujących uczestnikom spółki akcyjnej, po części również niektórych uprawnień korporacyjnych. Stanowi o trwałości stosunku uczestnictwa w spółce akcyjnej. Co do zasady bowiem, dopóty trwa stosunek uczestnictwa w spółce akcyjnej, dopóki dysponuje ona wkładami akcjonariusza (rozumianymi oczywiście jako pewna wartość wyrażająca majątek wniesiony na pokrycie kapitału). Art. 302 nie może być tłumaczony jedynie jako jedno z pojęć akcji stanowiącej ułamek w kapitale. Jest to przepis, który przesądza o istocie uczestnictwa w spółce akcyjnej. Każda akcja jest równoznaczna z jednym członkostwem (stosunkiem uczestnictwa w spółce A. Siegwart, Kommentar..., s. 150). W spółce akcyjnej opartej na równych wartościowo jednostkach uczestnictwa akcjach rozumianych jako odrębne prawa majątkowe złożone z zespołu identycznych lub zbliżonych uprawnień oczywiste jest istnienie wielu (identycznych co do treści lub zróżnicowanych przez grupy akcji różnych rodzajów, por. uwagi do art. 328) stosunków uczestnictwa łączących wspólnika i spółkę [jedna cząstka udziałowa (Teilsumme) odpowiada jednemu członkostwu, C. Baudenbacher, w: Kommentar..., s. 264, podobnie A. Szpunar, Akcje jako papiery..., s. 14]. Stosunek uczestnictwa w spółce oparty na akcji jest stosunkiem prawnym łączącym spółkę z akcjonariuszem, tj. osobą legitymowaną z akcji bądź z dokumentu akcyjnego (o odróżnianiu tych pojęć por. uwagi do art. 328). Treść wszystkich stosunków jest identyczna, z możliwością ich treściowej modyfikacji (por. art ). Wartość nominalna akcji oraz kapitał zakładowy są szczególnego rodzaju wartościami, które w sposób podstawowy umożliwiają ustalenie zakresu praw przysługujących akcjonariuszom (wartość akcji wyznacza jego treść jako prawa podmiotowego). Więcej o akcji jako prawie oraz o dokumencie akcji por. uwagi do art Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz

20 Rozdział 1. Powstanie spółki Art Spółka akcyjna jest osobą prawną. Konstrukcyjnie zalicza się ją do osób prawnych typu korporacyjnego, tj. opartych na stałym uczestnictwie osób będących jej członkami, przy czym pewne pokrewieństwo do osób prawnych typu fundacyjnego (zakładowego) wynika z faktu, że jej uczestnicy są także fundatorami, tj. osobami wyposażającymi spółkę w jej pierwotny majątek. Na tym kończy się podobieństwo, albowiem idea związania majątku we władaniu spółki akcyjnej wiąże się z jej istnieniem (przyjętym jako czas realizacji wspólnego celu gospodarczego) i co do zasady jako tzw. kwota likwidacyjna ma powrócić do członków (co do porównania obu typów osób prawnych, por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne..., s ). 4. W ustawodawstwie jednak brak jest formalnie przypisanego spółce akcyjnej statusu przedsiębiorcy (por. np. art. 5 k.h.). Przedsiębiorcą zgodnie z art. 2 ust. 2 u.s.d.g. jest tylko taka spółka akcyjna, która we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Rejestracja w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego nie stanowi o takim statusie. Ustawa o KRS w art. 36 wyznacza zakres podmiotów podlegających rejestracji w rejestrze przedsiębiorców bynajmniej nie ze względu na posiadanie takiego statusu (chociaż większość ujawnianych tam podmiotów to przedsiębiorcy). 5. Jako spółka handlowa działa (prowadzi przedsiębiorstwo) pod firmą, która jest też nazwą spółki jako osoby prawnej (art. 43 k.c.). Por. uwagi do art Mimo że przyjmuje się dość powszechnie, iż polskie ustawodawstwo akcyjne pozostaje pod silnym wpływem prawa niemieckiego, to jednak nie został przeszczepiony na rodzimy grunt zadawniony spór, czy spółka akcyjna jest stowarzyszeniem (Verein) czy też spółką (Gesellschaft) w znaczeniu BGB (por. F. von Godin, H. Wilhelmi, S. Wilhelmi, Aktiengesetz..., s. 2, M. Fryde w glosie do wyroku Naczelnego Trybunału Administracyjnego z 30 listopada 1936 r., l.rej 4369/34, Orzecznictwo Podatkowe i Administracyjne 2588/39, s ; na temat pojmowania istoty spółki akcyjnej w toku rozwoju ustawodawstw akcyjnych w różnych krajach por. J. Kaczkowski, Zasady..., s ). Polskie prawodawstwo akcyjne, tworzone w okresie dwudziestolecia międzywojennego, z natury rzeczy przyjęte zostało w postaci regulacji samych spółek akcyjnych. Nie została uchwalona jednolita ustawa cywilna, a w uchwalonych po drugiej wojnie światowej przepisach ogólnych prawa cywilnego czy później w Kodeksie cywilnym ustawodawca ograniczył się do podstawowych reguł dotyczących tylko takich organizacji, które w myśl ustaw mają osobowość prawną (wyraźnie w art. 35 k.c. oraz w art. 37 ustawy z 18 lipca 1950 r. Przepisy ogólne prawa cywilnego, Dz.U. Nr 34, poz. 311), odżegnując się od prób regulowania ich ustroju. Stąd w piśmiennictwie polskim nigdy nie kwestionowano przynależności tej formy organizacyjnej do spółek, lecz podkreślano jedynie odmienność natury spółek osobowych i kapitałowych, w szczególności ze względu na przymiot osobowości prawnej tylko tych ostatnich (por. w szczególności S. Włodyka, w: Prawo spółek..., s ). Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz 25

21 Art. 302 Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna DOPUSZCZALNOŚĆ TWORZENIA 7. Przez utworzenie spółki w znaczeniu szerokim (tj. powstanie spółki doskonałej, wyposażonej w osobowość prawną) należy rozumieć tworzenie spółki sensu stricto (zawiązanie) oraz jej wyposażenie w kapitał organizacyjny (por. uwagi do art. 306). W aktualnym stanie prawnym bowiem nie można pokrycia kapitału zaliczać do czynności wchodzących w skład samego tworzenia spółki, ponieważ powstaje ona już wskutek złożenia oświadczeń woli o objęciu akcji (zobowiązaniu się do ich pokrycia wkładami) i nadaniu jej struktury organizacyjnej, a zatem w momencie zawiązania spółki. Rozwiązanie to wzmacnia system normatywny powstawania spółek akcyjnych, gdzie sami wspólnicy, bez dodatkowych przesłanek, powołują do życia nowy podmiot, sam zaś wpis do rejestru nadal częściowo zachowuje charakter konstytutywny (przyznaje jednostce organizacyjnej będącej przecież już podmiotem praw i obowiązków prywatnoprawnych osobowość prawną). Rejestracja spółki akcyjnej zamykająca proces tworzenia spółki sensu largo nie jest momentem pojawienia się w obrocie nowego podmiotu, jest jedynie swoistym doskonaleniem już istniejącego, który podmiotowości tej w świetle niektórych przepisów, zwłaszcza ustaw publicznoprawnych, nie miał. Więcej o charakterze wpisu, por. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, w: Kodeks spółek..., t. 1, uwagi do art Ustawa nie reguluje charakteru prawnego spółki akcyjnej po sporządzeniu statutu, chociaż zgodnie z art do praw i obowiązków oraz odpowiedzialności założycieli spółki w okresie przed powstaniem spółki w organizacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej w organizacji. Nie oznacza to jednak, że stanowi to o istnieniu swego rodzaju przedspółki w organizacji, lecz jedynie daje podstawę do uznania skuteczności czynności założycielskich dokonanych w imieniu spółki przed jej zawiązaniem (więcej por. uwagi do art. 323). 9. Wskutek podpisania statutu powstaje konsorcjum założycieli (o ile jest ich więcej niż jeden), którego celem jest ułożenie statutu i przyciągnięcie dla przyszłej spółki akcjonariuszy, a przez to i kapitału. Statut nie jest umową wiążącą założycieli spółki, stanowi jedynie zawiązek przyszłej umowy spółki akcyjnej. Sam akt podpisania statutu jest istotny dla wyodrębnienia kategorii założycieli, którzy są odpowiedzialni za czynności założycielskie (S. Szer, O charakterze prawnym..., s. 272). Szerzej o etapach powstawania spółki, por. uwagi do art Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego spółki kapitałowej w organizacji zmieniło w istotny sposób koncepcję okresu założycielskiego spółki. Rola założycieli została znacząco ograniczona jedynie do czynności mających na celu powołanie do życia spółki w organizacji. Jest ona jednak istotna wówczas, gdy spółka opiera się na założycielstwie kwalifikowanym (por. art. 311, 312, 312 1, i art. 314) ponieważ w dalszym ciągu to na założycielach spoczywa obowiązek zorganizowania spółki w oparciu o wkłady niepieniężne lub w przypadkach, gdy przed zarejestrowaniem przewidziane są tzw. nabytki założycielskie (mienie naby- 26 Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz

22 Rozdział 1. Powstanie spółki Art. 302 wane przez spółkę w organizacji), czy też konieczność wypłaty wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki (por. art. 311). Założyciele zostali natomiast wyłączeni od czynności przyjmowania wkładów (art ) oraz w zasadzie od czynności związanych z nabytkami założycielskimi, ponieważ ma to miejsce już właściwie na etapie spółki w organizacji, za którą działa co do zasady zarząd (por. art ). Słowem, wykonanie założeń organizacyjnych spółki zawartych w sprawozdaniu założycieli (art. 311) należy do zarządu spółki. 11. Spółka akcyjna może służyć do różnych celów, nie tylko gospodarczych. Może zatem być alternatywą wobec np. fundacji, jeżeli fundatorzy chcą zachować ściślejszą kontrolę nad realizacją zadań (charytatywnych lub podobnych) i wobec tego jako wspólnicy mogą sprawować kontrolę nad działalnością osoby prawnej powołanej do tych zadań. Stanowić może także alternatywę dla stowarzyszenia, jeżeli założyciele chcą oprzeć członkostwo w stowarzyszeniu na uczestnictwie kapitałowym, a nie przewidują potrzeby szczegółowego normowania praw i obowiązków członków, zwłaszcza w kontekście ich przystępowania i występowania. Trzeba jednak pamiętać, że spółka jest kosztowną organizacją, a przez to nie zawsze racjonalną do realizacji celów niegospodarczych. Cel spółki powinien być dozwolony przez prawo i osiągalny, chociaż ustawa nie daje prawa do żądania rozwiązania spółki przez sąd na żądanie czy to akcjonariusza, czy członka zarządu z powodu niemożliwości osiągnięcia celu spółkowego (odmiennie w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, por. art. 271, częściowo jeżeli cel spółki wyraża sprzeczny z prawem przedmiot działalności spółki, może to być powodem jej rozwiązania przez sąd rejestrowy w trybie nadzoru, por. art pkt 2). 12. Od dnia 1 stycznia 2001 r. spółki akcyjne mogą być tworzone przez każdą osobę fizyczną lub prawną. Przynależność państwowa tych osób jest tu bez znaczenia (por. art. 6 ust. 3 p.d.g., obecnie art. 13 ust. 1 3 u.s.d.g.), bowiem bez względu na narodowość (czy obywatelstwo) założycieli lub akcjonariuszy spółki z siedzibą w Polsce podlegają oni prawu polskiemu na jednakowych zasadach (tak też na tle przedwojennego stanu prawnego J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki..., s. 12). Pojęcie spółka z udziałem zagranicznym ma obecnie tylko znaczenie porządkujące (jest pojęciem języka prawniczego). Wszelkie odmienności wynikające z uczestniczenia w spółce akcyjnej osoby zagranicznej mogą wynikać jedynie z wyraźnego przepisu prawa (por. np. art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy z 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz ze zm.) 13. Jako najbardziej rozbudowana forma organizacyjna pomyślana dla dużych przedsięwzięć i przy tym dla szerokiego grona uczestników, spółka akcyjna bywa jedyną lub przynamniej należy do grona nielicznych form dopuszczonych do prowadzenia niektórych rodzajów działalności (z reguły podporządkowanych systemowi nadzoru materialnego, por. m.in.: dla działalności bankowej art. 12 pr.bank., ubezpieczeniowej art. 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, dla zarządzania Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz 27