WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY I GIMNAZJUM

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY I GIMNAZJUM Teksty kultury Księga o poznaniu stworzenia Re i obalenia Apopa, Enuma elisz, Owidiusz Przemiany (fragment), Hezjod Teogonia (fragmenty) Biblia Stary Testament: Księga Rodzaju; Historia początków świata i ludzkości Poziom wymagań Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP) Uczeń: Początki świata, początki słowa czyta cicho ze zrozumieniem (2) klasyfikuje poznane teksty jako mity(3) redaguje notatkę o cechach mitu, korzystając ze Słowniczka terminów literackich i kulturowych(2) określa tematykę poznanych fragmentów mitów (2) omawia motyw stworzenia(3) porównuje elementy świata przedstawionego mitów w celu wskazania podobieństw i różnic(3) porządkuje w formie planu kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata(3) wyraziście) (2) określa tematykę tekstu(2) klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii (2) wymienia elementy stworzenia w kolejności, o jakiej wspomina Biblia(2) nazywa uczucia towarzyszące Bogu podczas aktu stworzenia(2) cytuje odpowiednie fragmenty tekstu(3) porównuje biblijny opis stworzenia z relacją o powstaniu świata zawartą w mitach ludów Uczeń: porządkuje w formie streszczenia kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata(4) wyjaśnia pojęcie mit pierwotny(5) odczytuje fragmenty mitów, które opowiadają w sposób obrazowy (4) odczytuje znaczenia symboliczne(5) postrzega Biblię jako źródło gatunków(5) wymienia cechy charakterystyczne dla tekstów biblijnych(4) rozpoznaje i nazywa motywy(5) uzasadnia własne zdanie, podając odpowiednie argumenty(4) porównuje różne ujęcia fabularne, motywy, język(5) 1

2 Biblia Stary Testament: Księga Rodzaju; Pierwotny stan szczęścia Sztuka patrzenia: Michał Anioł Stworzenie Adama Biblia Nowy Testament: Ewangelia według św. Łukasza; Przypowieść o siewcy, Wyjaśnienie przypowieści starożytnych(3) wyraziście) (2) klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii(2) określa tematykę tekstu(2) określa elementy świata przedstawionego, odwołując się do tekstu(2) odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu(3) rozumie Raj jako synonim szczęścia(2) dobiera reprodukcję, która bardziej odpowiada opisowi biblijnego Edenu(3) proponuje inny tytuł dla przeczytanego fragmentu Biblii(2) rysuje drzewo życia lub drzewo poznania dobra i zła (2) na temat autora i dzieła(2) ogląda fragment malowidła (2) rozpoznaje na obrazie biblijny motyw stworzenia człowieka(2) określa czas i miejsce wydarzeń(2) wymienia elementy obrazu(2) opowiada o poszczególnych elementach obrazu(2) nazywa uczucia postaci przedstawionych na obrazie(3) wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji w podręczniku(3) czyta głośno(2) narratora(2) określa elementy świata przedstawionego(2) rozpoznaje w utworze wyjaśnia motyw raju, stworzenia(5) nazywa wartości(4) definiuje pojęcia motyw, symbol(4) omawia motyw Edenu w kulturze(5) redaguje opis miejsca (ogród Eden) (5) określa zasady kompozycji obrazu(4) wyjaśnia biblijny motyw stworzenia człowieka(5) wyjaśnia znaczenie poszczególnych elementów obrazu(4) wyjaśnia symbolikę, odwołując się do Biblii(5) wyjaśnia, na czym polega technika fresku(4) omawia podobieństwa i różnice dotyczące rodowodu człowieka przedstawionego w malarstwie i literaturze(4) rozpoznaje i nazywa wartości(4) wyjaśnia, czym charakteryzują się alegoria, symbol, przenośnia(4) wyjaśnia znaczenie 2

3 Mity greckie Dzieje Tezeusza (fragment Mitologii Jana Parandowskiego) Zygmunt Kubiak U źródeł mitów greckich przypowieść(3) podaje cechy przypowieści na podstawie poznanego tekstu(3) odczytuje ukryty sens przypowieści oraz jej wymowę(3) redaguje tekst wyjaśniający współczesnym językiem znaczenie przypowieści o siewcy(2) na temat Jana Parandowskiego(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) klasyfikuje utwór jako mit(2) wyjaśnia, czym jest mit i mitologia(3) określa elementy świata przedstawionego(2) wymienia dokonania bohatera, jego zasługi i winy(2) wymienia sposoby upamiętnienia przez Ateńczyków postaci Tezeusza(3) redaguje napis, jaki można by umieścić na pomniku Tezeusza(2) wyjaśnia, czym jest prawda historyczna, fikcja literacka, fantastyka wyjaśnia frazeologizmy wywodzące się z mitologii(3) na temat Zygmunta Kubiaka(2) wybierając odpowiednie informacje(2) odróżnia mity heroiczne od innych(3) zapisuje w punktach dzieje Grecji i jej kultury(3) kwalifikuje tekst jako popularnonaukowy, uzasadniając własne zdanie(3) motywów alegorycznych i symbolicznych(5) redaguje opowieść z wykorzystaniem motywów alegorycznych lub symbolicznych(4) wymienia znane mity(4) opowiada o znanych bogach i bohaterach mitologicznych(4) ocenia dokonania bohatera(4) formułuje hipotezę, uzasadnia ją, korzystając z tekstu źródłowego(4) wyjaśnia sens mitu, odwołując się do tekstu(4) wyjaśnia symboliczne znaczenie nici Ariadny i labiryntu(4) redaguje opowiadanie twórcze(4) wyjaśnia symbolikę motywu morza(5) wyjaśnia związek pieśni z mitem(5) tworzy oś czasu(4) 3

4 Pieśń o Rolandzie (fragmenty) Wszystko było poezją, czyli o wspólnej kolebce epiki i liryki Ignacy Krasicki Pan i pies, Ptaszki w klatce, Mądry i głupi, Dewotka, Jagnię i wilcy, Czapla, ryby i rak, Koniec bajek zapoznaje się z tłem historycznym wypadków, o których opowiada utwór(2) czyta głośno(2) określa elementy świata przedstawionego(2) utworu, ilustrując wypowiedź odpowiednimi fragmentami tekstu(3) sporządza plan wydarzeń(3) nazywa cechy bohatera(2) ocenia postawę bohatera(2) wyjaśnia, na czym polegał ideał rycerza(3) komentuje zachowanie Rolanda, odwołując się do zasad etyki rycerskiej(3) redaguje napis nagrobny(2) klasyfikuje Pieśń o Rolandzie jako epos rycerski(3) wybierając odpowiednie informacje(2) określa tematykę tekstu(2) cytuje pierwsze słowa zapisane przez człowieka(2) wyjaśnia, czemu służyły pierwsze teksty sumeryjskie(3) odczytuje informacje z osi czasu(2) W królestwie narratora na temat Ignacego Krasickiego(2) wyraziście) (2) klasyfikuje utwór jako bajkę(3) podaje inne znaczenia wyrazu bajka, korzystając ze słownika języka polskiego(2) formułuje definicję bajki, korzystając z podanego słownictwa (3) odróżnia relację o zdarzeniach od komentarza(4) oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej(4) podaje cechy eposu rycerskiego(4) sporządza kodeks rycerski(4) redaguje sprawozdanie(4) opowiada o początkach piśmiennictwa(4) wyjaśnia, w jakim celu ludzkość zaczęła tworzyć literaturę(4) rozróżnia bajki zwierzęce, narracyjne i epigramatyczne(4) wyjaśnia znaczenie tytułów(4) wyjaśnia ogólnoludzki i ponadczasowy charakter bajek(4) omawia kontekst 4

5 Adam Mickiewicz Zając i żaba, Żona uparta Adam Mickiewicz Świtezianka opowiada treść bajek(2) nazywa wady i zalety bohaterów(2) ocenia stosunek narratora do postaci (3) wyjaśnia sens bajek (morał)(2) wyjaśnia, czym jest alegoria(3) streszcza fabułę wybranej bajki(2) bierze udział w inscenizacji bajki(2) na temat Adama Mickiewicza(2) wyraziście)(2) klasyfikuje utwór jako bajkę(3) podaje definicję bajki(3) opowiada treść bajek(2) wyjaśnia morał zawarty w bajce(2) wyjaśnia, czym jest neologizm(3) odczytuje neologizmy(3) wyjaśnia, czym jest sentencja(3) cytuje sentencje(3) bierze udział w adaptacji scenicznej bajki(2) wyraziście) (2) określa elementy świata przedstawionego(2) opisuje scenerię zdarzeń(2) nazywa uczucia i postawy bohaterów(2) wyraża własne zdanie na temat winy młodzieńca(2) określa nastrój(2) narratora i jego wiedzy o bohaterach(3) cytuje odpowiednie fragmenty historyczny(5) wyjaśnia znaczenie alegorii(4) wyjaśnia, czemu służy wykorzystanie elementów epickich(5) dopisuje dalszy ciąg tekstu, rozwijając myśl autora(4) dokonuj adaptacji scenicznej bajki(4) uzasadnia przynależność bajki do określonej kategorii(4) wyjaśnia znaczenie tytułów(4) wyjaśnia, na czym polega żart(4) wyjaśnia związek między budową składniową a wersyfikacją(5) wyjaśnia neologizmy i określa ich funkcję w utworze(5) tworzy sentencje(5) dokonuje adaptacji scenicznej bajki(4) wyjaśnia motyw winy i kary(4) postawy narratora wobec postaci(4) definiuje pojęcie ballada, korzystając z podanego słownictwa(4) układa mowę obrończą(4) redaguje opowiadanie twórcze na temat okoliczności powstania 5

6 Moje zdanie jest takie czyli warsztat dyskutanta Karol Dickens Opowieść wigilijna (fragmenty) Sztuka opowiadania, czyli co zrobić, by inni nas słuchali tekstu(3) rozpoznaje motyw winy i kary(3) klasyfikuje utwór jako balladę(3) wyjaśnia, czym jest dyskusja(2) formułuje zasady obowiązujące podczas dyskusji(2) ocenia postępowanie bohatera(2) formułuje tezę(3) gromadzi argumenty na poparcie tezy(2) zabiera głos w dyskusji(2) na temat Karola Dickensa(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) wyjaśnia, czym jest fabuła(3) określa elementy fabuły(3) rozróżnia elementy realistyczne i nierealistyczna(2) wyraża opinię na temat bohatera utworu(2) cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o bohaterze(3) omawia problematykę moralną utworu(3) redaguje kartkę z życzeniami świątecznymi(2) czyta odpowiednie fragmenty tekstu(2) utworu(2) wyjaśnia kompozycję opowiadania(3) odnajduje w opowieści wskazane człony kompozycyjne (wstęp, rozwój akcji, punkt kulminacyjny)(3) wybiera elementy składające utworu(4) dokonuje adaptacji scenicznej lub filmowej utworu (w tym: dobiera oświetlenie, muzykę, efekty dźwiękowe)(4) bierze czynny udział w dyskusji(4) cytuje fragmenty utworu, które uważa za szczególnie dobrze napisane(4) odczytuje fragment będący zawiązaniem akcji(4) redaguje treść wizytówki(4) redaguje prywatny dekalog bohatera(4) nazywa motywy, wątki i myśli obecne w innych utworach(5) wyjaśnia symboliczne znaczenie zdarzeń(5) wyjaśnia nawiązania do Biblii(4) budowy zdań w opowiadaniu(4) wyjaśnia, czemu służy zmiana tempa narracji(5) redaguje opowiadanie z elementami opisu i wielością narracji(4) 6

7 Bolesław Prus W górach Henryk Sienkiewicz Ogniem i mieczem (fragmenty) się na bogaty w informacje wstęp(3) określa rodzaj narracji i typ narratora(2) cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o bohaterze(3) odczytuje fragmenty będące opisami(3) redaguje opowiadanie(2) na temat Bolesława Prusa(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) określa czas i miejsce wydarzeń(2) rozróżnia głównego bohatera i postacie drugoplanowe(2) redaguje plan wydarzeń w formie równoważników zdań(2) cytuje fragmenty tekstu zawierające opis wrażeń i przeżyć(3) odczytuje fragment będący punktem kulminacyjnym(3) określa rodzaj narracji i typ narratora(2) wyjaśnia pojęcie nowela(2) na temat Henryka Sienkiewicza oraz utworu(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) określa elementy świata przedstawionego(2) cytuje fragmenty opisujące stan ducha bohatera(3) ocenia postępowanie bohaterów(2) wymienia wartości typowe dla etyki rycerskiej, odnosząc je do bohaterów(2) redaguje napis nagrobny(3) wskazuje w tekście odwołania do tradycji kulturowej(3) odróżnia język naukowy od opowiada o przemianie jednego z bohaterów(4) przedstawia przebieg akcji na wykresie(4) opisuje rysunek obrazujący narrację w utworze(4) wyjaśnia zależność między czasem a napięciem akcji(5) formułuje wskazówki dla uczestników wycieczek górskich(4) wyjaśnia sens stwierdzenia: podobne lecz podobnym (4) redaguje krótką nowelę zatytułowaną Podobne lecz podobnym (4) notuje w punktach wydarzenia tworzące fabułę i omawia związki między nimi(4) dzieli elementy świata przedstawionego na fikcyjne i historyczne(4) wyjaśnia motywy działania bohaterów(4) komentuje sposób opowiadania narratora (narracja obiektywna i subiektywna(4)) zapisuje w punktach dekalog rycerski(4) wyjaśnia różnice między powieścią historyczną a 7

8 Jeśli chodzi o mnie opinia i jej uzasadnienie Antoine de Saint- Exupéry Mały Książę literackiego(3) odróżnia powieść historyczną od innych rodzajów powieści(2) wybiera sformułowania podkreślające fakt wypowiadania się we własnym imieniu(3) układa zdania złożone, w których do opinii dodaje wstępny argument(3) wyraża własne zdanie, uzasadniając je(2) na temat Antoine a de Saint- Exupéry ego(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) określa czas i miejsce wydarzeń(2) podaje przykłady wydarzeń prawdopodobnych i baśniowych (2) wymienia postacie, dzieląc je na pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne(2) określa rolę narratora(3) charakteryzuje głównego bohatera(2) podaje przyczyny opuszczenia Róży przez bohatera(3) porównuje postawy życiowe i zachowania Pijaka i Bankiera(3) naukową pracą historyczną(4) wyjaśnia, czym charakteryzuje się język naukowy i literacki(4) relacjonuje wydarzenia językiem pracy naukowej lub podręcznika do historii(5) podaje cechy powieści historycznej(4) przekształca podane sformułowania w taki sposób, by sygnalizowały fakt wypowiadania się we własnym imieniu(4) wyraża własną opinię, gromadząc na jej poparcie kilka argumentów(4) formułuje wypowiedzi logiczne, zrozumiałe i poprawne pod względem językowym(4) - określa adresata utworu, uzasadniając wypowiedź(4) porównuje Małego Księcia sprzed wyprawy z tym, który decyduje się wrócić na swoją planetę(4) wyjaśnia istotę władzy Króla(5) wyjaśnia sens lekcji Lisa(4) rozwija sens wybranej sentencji w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi(4) wyjaśnia motyw wędrówki(4) wymienia znane utwory i dzieła sztuki, w których pojawia się motyw wędrówki(5) porównuje świat dorosłych 8

9 James Herriot To nie powinno się zdarzyć (fragment) Sławomir Mrożek Śpiąca królewna Sławomir Mrożek Artysta wyjaśnia przyczyny szacunku Małego Księcia do Latarnika(2) cytuje sentencje zawarte w utworze(3) redaguje list w imieniu Małego Księcia(2) na temat Jamesa Herriota(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) określa elementy świata przedstawionego(2) wylicza cechy bohatera(3) nazywa uczucia bohatera(2) cytuje odpowiednie fragmenty tekstu(3) formułuje rady dla bohatera(2) na temat Sławomira Mrożka(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) przypomina treść baśni, która stała się inspiracją do napisania utworu(2) określa elementy świata przedstawionego(2) dzieli wydarzenia na oczekiwane (spodziewane) i nieoczekiwane (zaskakujące) (2) wyjaśnia, czym jest epilog(3) redaguje zakończenie (epilog) (2) wyraziście) (2) określa czas i miejsce wydarzeń(2) przekazuje informacje na temat bohaterów(2) wyjaśnia motywy działania i dzieci(4) charakteryzuje świat dorosłych, wyjaśniając alegorie(5) wnioskuje, argumentuje(4) redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem(4) określa motywy działania bohatera(4) redaguje wstęp do opowiadania(4) redaguje dalszy ciąg zdarzeń w formie listu lub dialogu(4) przytacza argumenty zachęcające do poznania całej powieści, wykorzystując terminologię właściwą utworom epickim(4) formułuje morał płynący z opowieści(5) przedstawia prawdziwe myśli bohaterów w formie monologów(4) porównuje utwór z pierwowzorem w zakresie dokonanych zmian(4) wyjaśnia, czym jest konwencja literacka(5) wyjaśnia, na czym polega deformacja gatunku(4) redaguje zakończenie (epilog), zachowując przyjętą konwencję(4) relacjonuje wydarzenia z punktu widzenia dyrektora(4) formułuje w imieniu narratora pouczenie dla bohatera(4) 9

10 Z naszego świata w świat epiki, czyli pomysł na przebój czytelniczy Liryczne wtajemniczenie Jan Kochanowski Fraszki postaci(2) wyjaśnia przyczyny niepowodzenia misji bohatera(2) wybiera ilustrację do tekstu, uzasadniając wybór(3) wymienia elementy zbliżające utwór do bajek(3) wymienia elementy odróżniające utwór od bajek(3) układa ogłoszenie o naborze zwierząt do cyrku(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) wyjaśnia pojęcia zawarte w tekście(3) przygotowuje projekt utworu epickiego(3) reprodukcji obrazu (2) W głąb myśli i uczuć zaznaczając niejasne fragmenty tekstu(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) układa pytania do tekstu(2) wymienia cechy liryki(2) podaje różnice między liryką a epiką(2) redaguje wypowiedź zawierającą własne refleksje na temat wiersza(2) na temat Jana Kochanowskiego(2) zapoznaje się z pochodzeniem i znaczeniem słowa fraszka(2) wyraziście)(2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) klasyfikuje poznane utwory jako fraszki(3) wymienia cechy fraszki(2) dokańcza stwierdzenie, odpowiednio je uzasadniając(4) uzasadnia związek tekstu z ilustracją(4) wyjaśnia, na czym polega załamanie konwencji gatunku(5) redaguje dalszy ciąg rozmowy(4) wyjaśnia związki między tekstem a obrazem(4) redaguje wątek powieściowy(4) wyjaśnia sens nazwy przenośnia(4) wymienia różne odmiany liryki(4) podaje charakterystyczne cechy różnych odmian liryki(5) czyta głośno (z prawidłową wymową archaizmów), dokonując rozróżnia rodzaje fraszek(5) wyjaśnia, na czym polegają różnice między poszczególnymi rodzajami fraszek(5) uzasadnia słuszność lub fałsz myśli wyrażonych we fraszkach(4) 10

11 Ignacy Krasicki (Święta miłości kochanej ojczyzny ) Józef Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech określa tematykę fraszek(2) odczytuje myśli zawarte we fraszkach(3) określa adresata wypowiedzi podmiotu lirycznego(2) podaje informacje na temat podmiotu lirycznego(2) wyjaśnia, czym jest sentencja(3) cytuje fragmenty będące sentencjami(3) redaguje hasła zawierające myśli wyrażone w poszczególnych fraszkach(3) redaguje tekst reklamy o zdrowiu i lipie(2) wyraziście) (2) określa adresata wypowiedzi podmiotu lirycznego(3) cytuje bezpośrednie zwroty do odbiorcy(3) określa charakter słów skierowanych do adresata(3) odczytuje sformułowania kojarzące się pozytywnie i negatywnie(2) klasyfikuje utwór jako hymn(3) rozpoznaje w omawianym tekście utwór patriotyczny(2) wyjaśnia, czym jest apostrofa(3) odczytuje apostrofę(2) wymyśla tytuł dla utworu(2) redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat miłości do ojczyzny(2) na temat Józefa Wybickiego(2) o powstaniu i dalszych losach utworu(2) omawia kompozycję fraszek(5) traktując fraszki jako wypowiedź tej samej postaci, opracowuje jej duchowy portret(4) redaguje artykuł hasłowy na temat snu(4) pisze tekst wywiadu z poetą(4) czyta głośno (z prawidłową wymową archaizmów), dokonując wyjaśnia, w czyim imieniu wypowiada się podmiot liryczny(4) w jednym zdaniu zapisuje pragnienie osoby wypowiadającej się w utworze(4) efektu zaskoczenia(5) omawia rolę apostrofy(4) wymienia cechy utworu patriotycznego(4) wyjaśnia kontekst historyczny(5) wymienia cechy hymnu(4) redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat miłości do ojczyzny, cytując w niej fragmenty tekstu(4) okoliczności powstania utworu(4) 11

12 Adam Mickiewicz Do M *** Sztuka patrzenia: Caspar David Friedrich Kobieta w oknie wyraziście)(2) odszukuje w tekście echa polskiej i europejskiej historii (postacie, zdarzenia) (3) wyjaśnia znaczenie zaimka my(3) nazywa uczucia wyrażone w utworze(2) wyjaśnia znaczenie utworu, uzasadniając wypowiedź(3) wymienia cechy hymnu(3) wymienia sytuacje i okoliczności, w których śpiewany (grany) jest hymn(2) formułuje zasady obowiązujące podczas wykonywania hymnu(2) zabiera głos w dyskusji(2) wygłasza z pamięci tekst hymnu narodowego(2) wyraziście) (2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) zna konieczne fakty z życia poety(3) określa formę utworu (monolog) (3) wyjaśnia, z jakiej perspektywy czasowej wypowiada się osoba mówiąca(3) ustala fakty na temat osób, o których jest mowa w tekście określa nastrój osoby(3) mówiącej(2) notuje w formie tabeli(2) cytuje odpowiednie fragmenty tekstu(3) czyta tekst o dziele sztuki (2) wybiera potrzebne informacje(2) określa zasady kompozycji obrazu wyjaśnia, co łączy wybitne postacie Polaków przywołane w tekście(4) tłumaczy sens porównania(4) wypisuje cele polityczne i idee zawarte w tekście(5) wyjaśnia przyczyny popularności utworu w okresie, gdy jego oficjalne śpiewanie było zabronione(5) wyjaśnia, czym jest hymn narodowy (państwowy) (4) bierze czynny udział w dyskusji(4) analizuje budowę utworu(4) opisuje scenę, która najmocniej oddziałuje na wyobraźnię(4) wyjaśnia kontekst biograficzny utworu(4) wyjaśnia, dlaczego utwór jest monologiem lirycznym(4) rekonstruuje historię wyłaniającą się ze słów osoby mówiącej(4) omawia budowę wiersza(4) sprawdza cechy melodyczne wiersza wyjaśnia sens naddany koloru i światła(4) odczytuje znaczenia poszczególnych elementów obrazu(4) 12

13 Cyprian Norwid W Weronie Cyprian Norwid Burza [I] (fragment) Maria Pawlikowska- Jasnorzewska Miłość, Listy, Ogród, Ślepa, opisuje kolorystykę obrazu(2) wskazuje źródła światła(2) ustala wspólną problematykę wiersza i obrazu opisuje obraz(2) na temat Cypriana Norwida(2) wyraziście) (2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) określa tematykę utworu(3) tworzy plastyczną wersję fragmentów wiersza(2) opowiada o swoim rysunku(2) porównuje wykonane rysunki(3) wyjaśnia, czym są słowaklucze(3) zjawiska burzy(2) słucha fragmentów nagrania utworu Cztery pory roku(2) obrazu Burza śniegowa(2) wyraziście)(2) identyfikuje bohatera wiersza opisuje sytuację, w jakiej znajduje się bohater(2) wyjaśnia pojecie apostrofy(3) odczytuje apostrofę(2) określa charakter monologu, korzystając z podanego słownictwa(2) dostrzega motyw burzy(3) rozwija myśl w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi pisemnej(2) na temat Marii Pawlikowskiej- -Jasnorzewskiej(2) wyjaśnia symbolikę okna(5) wyjaśnia, na czym polega technika malarska(5) opisuje obraz, stosując język poetycki(4) opowiada o losach Romea i Julii(4) formułuje definicję obrazu poetyckiego(4) wyjaśnia sens obrazów poetyckich (interpretuje przenośnie) (5) odnajduje w wierszu słowa-klucze(5) wyjaśnia znaczenie słów- -kluczy(5) porównuje sposób przedstawienia uczuć i refleksji w utworach(5) opowiada o literackich, malarskich i filmowych obrazach burz(5) podaje informacje na temat osoby mówiącej(4) opowiada o scenerii, w jakiej rozgrywa się burza, cytując odpowiednie fragmenty tekstu(4) wyjaśnia rolę apostrofy(4) wyjaśnia znaczenie motywu burzy(5) interpretuje przenośnie(4) wyjaśnia sposób przedstawiania uczuć i refleksji(4) dostrzega i wyjaśnia relacje między różnymi utworami(5) nazywa uczucia(4) 13

14 Miłość, Łzy Kazimierz Wierzyński Zielono mam w głowie Kazimierz Wierzyński 100 m wyraziście) (2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) nazywa bohaterki wierszy(2) opowiada o sytuacjach, w jakich znajdują się bohaterki wierszy(3) cytuje fragmenty będące bezpośrednimi nazwami uczuć(3) identyfikuje adresatów wypowiedzi(3) wyjaśnia, na czym polega przenośnia(2) odczytuje przenośnie zawarte w wierszach(3) redaguje twórcze opowiadanie oparte na historii zawartej w wierszach(2) na temat Kazimierza Wierzyńskiego(2) wyraziście) (2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) określa nastrój wiersza(2) wypisuje sformułowania wywołujące barwne wrażenia(3) nazywa motywy roślinne(3) wyjaśnia, czym jest przerzutnia(3) odczytuje przerzutnie(3) tworzy wersję malarską wiersza(2) wyraziście(2)) nazywa wrażenia czytelnicze(2) określa tematykę utworu(2) nazywa postać mówiącą, interpretuje przenośnie z wierszy(4) wylicza cechy sformułowań poetyckich(5) wybiera opinię, uzasadniając ją(4) układa wiersze w fabularną całość, łącząc poszczególne utwory komentarzem(5) redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem oparte na historii zawartej w wierszach, wykorzystując fragmenty utworów(5) wyjaśnia, w jaki sposób nastrój wiersza oddziałuje na czytelnika(4) wyjaśnia symboliczne znaczenia kolorów(4) korzysta ze słownika symboli(4) wyjaśnia sens wyznania podmiotu lirycznego(4) nazywa stany emocjonalne podmiotu lirycznego(4) wyjaśnia, jaką funkcję pełnią motywy roślinne(5) wyjaśnia stosowanie przerzutni(5) tworzy i opisuje wersję malarską wiersza(4) określa funkcję, jaką pełnią rymy w wierszu(4) proponuje inny tytuł dla 14

15 Jan Twardowski Z bliska, Nie łabędzi śpiew, Święty Antoni, Pomału, Teoretyk, Obawa Zbigniew Herbert Dwie krople Zbigniew Herbert Pan od przyrody uzasadniając wypowiedź cytatami(3) podaje cechy postaci mówiącej(3) określa cel sportowca; środki, które prowadzą do celu; przeciwnika, którego musi pokonać(2) wyjaśnia, czym jest rym(2) rozróżnia rymy dokładane i niedokładne, żeńskie i męskie(3) odczytuje rymy z wiersza(2) na temat Jana Twardowskiego(2) wyraziście)(2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) określa tematykę utworów(3) odczytuje myśli zawarte w poszczególnych tekstach(3) klasyfikuje poznane utwory jako fraszki(3) wymienia cechy fraszki(2) na temat Zbigniewa Herberta(2) wyraziście) (2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) określa tematykę utworu, uzasadniając wypowiedź(3) podaje informacje na temat bohaterów wiersza(2) odczytuje najważniejszy fragment tekstu, uzasadniając własne zdanie(3) wyraziście) (2) utworu, uzasadniając wypowiedź(4) wymienia bohaterów innych utworów, którzy cechami przypominają postać mówiącą w wierszu(5) wyraża opinię na temat wierszy o tematyce sportowej(4) dokonuje adaptacji wiersza na obrazy filmowe(4) rozróżnia rodzaje (odmiany) fraszek(4) wyjaśnia, na czym polegają różnice między poszczególnymi rodzajami fraszek(5) układa komentarz na temat poznanych utworów(4) wypowiada się o języku fraszek(4) porównuje fraszki różnych poetów(5) układa fraszkę(5) wyjaśnia fragmenty tekstu, których zrozumienie sprawia kłopot(4) formułuje pytania dotyczące opowiedzianej w wierszu historii dwojga bohaterów(4) charakteryzuje język wiersza(5) redaguje wypowiedź na temat miłości jako tematu literackiego(4) 15

16 Wisława Szymborska Niektórzy lubią poezję Wisława Szymborska Pochwała złego o sobie mniemania opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) odczytuje fragmenty ujawniające osobę mówiącą(3) podaje informacje na temat osoby mówiącej(2) podaje informacje na temat bohatera utworu(2) zapisuje w punktach losy osoby mówiącej i bohatera utworu(2) nazywa cechy bohatera(2) nazywa uczucia osoby mówiącej(2) określa stosunek osoby mówiącej do bohatera odczytuje przenośnie(2) redaguje stronę z kroniki szkolnej(3) na temat Wisławy Szymborskiej(2) wyraziście)(2) omawia tematykę utworu(3) omawia budowę wiersza(3) wyjaśnia różnicę między osobą mówiącą a autorem(2) zastępuje powtarzający się wyraz bardziej precyzyjnymi słowami(3) odczytuje ze słownika języka polskiego lub encyklopedii znaczenie słowa poezja(2) wyjaśnia znaczenie słowa sumienie(3) wyjaśnia znaczenia związków frazeologicznych z wyrazem sumienie(3) tworzy artykuł hasłowy wyjaśniający znaczenie pojęcia sumienie(3) wyraziście) (2) wyjaśnia sens zawartych w utworze przenośni(4) wyjaśnia sens zakończenia(4) określa ideę utworu(5) języka poezji(5) redaguje monolog skierowany do bohatera wiersza(4) odczytuje najbardziej zaskakujący fragment tekstu, uzasadniając wybór(4) określa sens wiersza(5) przymusu czytania poezji w szkole, uzasadniając swoją wypowiedź tytułami wierszy(5) definiuje słowo poezja(4) dokonuje (z uzasadnieniem) innego podziału utworu(5) odczytuje fragment tekstu, sprawiający największe wrażenie, uzasadniając wybór(4) odpowiada na pytanie 16

17 Halina Poświatowska Jestem Julią Halina Poświatowska *** [zawsze kiedy chcę żyć krzyczę] Adam Zagajewski Szybki wiersz określa tematykę utworu(3) omawia budowę wiersza(3) na temat Haliny Poświatowskiej(2) wyraziście) (2) formułuje pytania nasuwające się podczas czytania utworu(2) rozmawia na temat możliwych odpowiedzi na zadane pytania(3) określa tematykę utworu(3) określa związek treści utworu z dramatem Szekspira(3) nazywa przeżycia, uczucia osoby mówiącej(2) wyróżnia obrazy poetyckie(3) wyraziście)(2) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych(2) określa tematykę utworu(3) wymienia wartości cenione przez postać mówiącą(3) nazywa przeżycia, uczucia osoby mówiącej(2) zestawia osobę mówiącą w wierszu z autorką(3) słucha fragmentu chorału gregoriańskiego(2) na temat Adama Zagajewskiego(2) wyraziście) (2) określa sytuację liryczną, w dlaczego? w odniesieniu do poszczególnych wersów wiersza(4) formułuje własny komentarz do wiersza, rozwijając podaną myśl(4) wyjaśnia sens tytułu(5) dyskutuje na temat zasadności postawionych pytań(4) wyjaśnia sens obrazów poetyckich(4) wykorzystuje wiedzę o utworze Szekspira do interpretacji utworu(4) formułuje (rozwijając podane stwierdzenia) własny komentarz do wiersza zawierający propozycję wyjaśnienia jego zagadki(5) języka poezji(5) wyjaśnia, dlaczego wiersz można traktować jak poetycką biografię(4) języka poezji podaje charakterystyczną cechę chorału jako utworu muzycznego(5) odrodzenia elementów chorałowych w muzyce popularnej(5) 17

18 Adam Zagajewski Wzgórze jakiej znajduje się bohater(2) omawia okoliczności towarzyszące przedstawionej sytuacji(3) określa przeżycia, stany emocjonalne bohatera(3) odczytuje zaskakujące połączenia słowne(3) określa problem wiersza, rozwijając wybraną propozycję(3) wyraziście) (2) opowiada o świecie przedstawionym w wierszu(3) podkreśla we fragmencie zapisków zdanie, które mogłoby być wyjaśniającym komentarzem do wiersza(3) ogląda reprodukcję obrazu(2) obrazu(2) proponuje inny tytuł dla obrazu(2) wyjaśnia sens sformułowań określających sytuację, w jakiej znalazł się bohater(4) wyjaśnia informacje dotyczące miejsca pobytu bohatera, powołując się na fragmenty tekstu(4) ocenia połączenia słowne obecne w wierszu(5) zadaje pytania, które prowokuje wiersz(4) porównuje wiersz z chorałem(5) formułuje pytania, które nasuwają się po przeczytaniu wiersza(4) porównuje świat przedstawiony na obrazie i w wierszu(4) porównuje środki artystycznego wyrazu zastosowane przez poetę i malarza(4) wyjaśnia rolę poezji(4) Od Tespisa do Szekspira, czyli dzieciństwo i młodość teatru i dramatu Świat na scenie wyjaśnia różne znaczenia słowa teatr(3) czyta cicho ze zrozumieniem(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) odczytuje informacje z osi czasu(2) podaje informacje na temat teatru w Grecji(2) opowiada o współczesnym teatrze(3) wyjaśnia znaczenie słownictwa związanego z teatrem i używa słowa teatr w różnych znaczeniach(4) opowiada o początkach teatru(4) przedstawia pochodzenie nazwy dramat(5) wymienia różnice między teatrem współczesnym a teatrem greckim(4) 18

19 William Szekspir Romeo i Julia Dramat na scenie, czyli przedstawienie Warsztaty teatralne dla początkujących inscenizatorów i aktorów początkami teatru(3) korzysta ze słownika języka polskiego i wyrazów obcych(2) na temat Williama Szekspira(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) określa czas i miejsce wydarzeń(2) rekonstruuje przebieg wydarzeń opowiada o zdarzeniu będącym zawiązaniem akcji opowiada o losach postaci(2) charakteryzuje postacie dramatu(2) przytacza argumenty z tekstu(3) określa rolę chóru(3) wyjaśnia pojęcie tragizmu(3) odróżnia dramat od innych rodzajów literackich(2) wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego(2) czyta cicho, mając na uwadze informacje podane w tekście(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) wyjaśnia zależność między dramatem a teatrem(3) dostrzega powiązania terminu inscenizacja z reżyserem i przedstawieniem(2) posługuje się słownictwem związanym z teatrem(3) wyjaśnia, czym są didaskalia(3) wymienia środki wyrazu (znaki), którymi posługuje się teatr(2) określa rolę reżysera, aktora, scenografa i kompozytora w przygotowaniu przedstawienia(2) wyjaśnia motywy działania bohaterów(4) wyjaśnia sens wypowiedzi bohaterów(4) charakteryzuje postacie tragiczne(4) wyjaśnia, co odróżnia rodzaje literackie od siebie(4) wymienia cechy dramatu szekspirowskiego(4) wyjaśnia, czym jest miłość tragiczna(4) przekładu dramatu(5) wymyśla szczęśliwe zakończenie wydarzeń(4) obejrzanych inscenizacji sztuk Szekspira oraz adaptacji filmowych jego utworów wyjaśnia rolę(5) didaskaliów(4) tłumaczy, na czym polega umowność w teatrze(5) określa rolę poszczególnych znaków(5) teatralnych(4) wyjaśnia, na czym polega język teatru(5) analizuje tekst dramatu, mając na uwadze jego cechy(4) dopisuje didaskalia(4) posługuje się fachowym słownictwem(4) aktywnie uczestniczy w 19

20 Adam Mickiewicz Dziady cz. II bierze udział w przygotowaniach do inscenizacji: (2) wyznacza role(3) włącza się w projektowanie i wykonanie dekoracji(2) proponuje rekwizyty(3) wypowiada własne zdanie na temat scenografii(2) uczestniczy w próbach odróżnia gest od mimiki(2) bierze udział w przedstawieniu(2) korzystając ze słowniczka trudniejszych wyrazów i zwrotów(2) określa czas i miejsce akcji(2) scenerii(2) rozpoznaje postać głównego bohatera(2) formułuje definicję upiora na podstawie wiersza(3) podaje informacje na temat kolejnych postaci-duchów(2) ocenia bohaterów(2) dostrzega w utworze motyw winy i kary(3) wybiera spośród wypowiedzi chóru te, które mają charakter nauki moralnej(2) przygotowaniach do inscenizacji: (4) wybiera tekst do inscenizacji, mając na uwadze jego atrakcyjność dla współczesnego widza(5) wypowiada się z uzasadnieniem na temat zasadności zachowania realiów historycznych(4) wyznacza funkcje i role(5) przedstawia projekt dekoracji w formie opisu lub rysunku(4) projektuje i wykonuje rekwizyty(4) proponuje gest i mimikę(4) wybiera muzykę(4) dyskutuje na temat sposobu inscenizacji, uzasadniając swe zdanie podaje informacje na temat genezy utworu(4) wyjaśnia motyw upiora(4) wylicza dzieła literackie i filmowe z motywem upiora określa rolę Guślarza w obrzędzie(4) określa funkcje duchów(4) odróżnia elementy nawiązujące do religii chrześcijańskiej od elementów zaczerpniętych z obrzędowości pogańskiej(4) wyjaśnia motyw winy i kary(4) wyjaśnia główną myśl dramatu: problem życia i śmierci(5) redaguje sprawozdanie z 20

21 rozpoznaje w utworze dramat(3) wylicza cechy dramatu(2) redaguje w punktach raport z przebiegu uroczystości(3) bierze udział w przygotowaniach do inscenizacji(2) uroczystości(4) opisuje obrzęd z zachowaniem realiów(4) aktywnie uczestniczy w przygotowaniach do inscenizacji(4) Komedia, siostra tragedii Aleksander Fredro Zemsta czyta cicho ze zrozumieniem(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) odróżnia komedię od tragedii na podstawie ich cech(2) wymienia cechy komizmu(3) rozróżnia odmiany komizmu(3) wyjaśnia określenie: komedia, młodsza siostra tragedii (2) na temat Aleksandra Fredry(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) określa czas i miejsce wydarzeń(2) rekonstruuje przebieg wydarzeń(3) wymienia głównych bohaterów dramatu(2) rozpoznaje i nazywa wady i zalety postaci(2) odczytuje ze słownika języka polskiego znaczenie wyrazu zemsta(2) opowiada o śmiesznych sytuacjach(2) wyjaśnia znaczenie słowa intryga(3) rozróżnia odmiany komizmu(3) układa listę postaci, mając na uwadze ich cechy komiczne(3) rozpoznaje w utworze komedię wyjaśnia pochodzenie nazwy komedia(4) formułuje objaśnienie pojęcia komizm na podstawie tekstu(4) podaje i wyjaśnia przykłady różnych odmian komizmu(5) wymienia cechy akcji, która nie mogłaby stanowić podstawy fabuły komediowej(5) opowiada o genezie utworu(4) wyjaśnia istotę sporu(4) przedstawia na rysunku poczynania bohaterów ułożone w pary: wyrządzona krzywda odwet(4) opowiada o zamiarach (celu działania) bohaterów(4) wymienia postacie, które osiągnęły (bądź nie) swój cel(4) podaje związki frazeologiczne z wyrazem zemsta(5) wyjaśnia sens tytułu(4) tytułuje najśmieszniejsze sceny(4) wyjaśnia, na czym polega intryga w utworze(5) analizuje sceny pod względem zastosowanych 21

22 Aleksander Fredro Autobiografia Treść w okamgnieniu czyli o streszczeniu Wszystko jest teatrem? charakterów(3) przytacza argumenty z tekstu(3) proponuje gesty i ruch sceniczny dla wybranej postaci(2) recytuje fragmenty utworu(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) odróżnia tekst biograficzny od autobiografii(3) wymienia wydarzenia historyczne przywołane w tekście opowiada o pobycie pisarza w Paryżu(2) cytuje zdanie relacjonujące moment prawdziwego zainteresowania się Fredry dramatem(3) odczytuje fragment będący refleksją o współistnieniu dramatu i teatru(3) wyjaśnia, czym jest streszczenie i kiedy się przydaje(2) wybiera i porządkuje najważniejsze informacje(3) skraca zdania, zastępując wyrazy i zwroty szczegółowe wyrazami o znaczeniu ogólnym(2) streszcza tekst(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) formułuje definicję teatru jako widowiska(3) łączy rodzaj widowiska ze odmian komizmu(5) wyjaśnia, czym jest komedia charakterów(4) proponuje sposób wypowiadania kwestii przez wybraną postać(4) recytuje fragmenty, wydobywając komizm tekstu(4) wyjaśnia, czym jest autobiografia(4) edukacji dzieci w XIXwiecznej Galicji(4) wyjaśnia sens wyrażenia szkoła świata(4) wyraża współczesnym językiem rozumienie powołania autora dramatycznego(5) wyjaśnia, czy pisarz zrealizował swoje powołanie autora dramatycznego(5) redaguje jednoaktówkę komediową(4) formułuje zasady dobrego streszczenia, uwzględniając wskazówkami z tekstu Fredry(5) zapisuje fakty potrzebne do streszczenia akcji Dziadów cz. II(4) poprawia zdania pochodzące z niewprawnie napisanego streszczenia(5) podaje przykłady zjawisk spoza teatru, które zawierają jego elementy(5) wyjaśnia istotę opery, pantomimy i spektaklu baletowego(5) 22

23 Mirosław Przylipiak Przyjechał pociąg z kinem Żywe obrazy zmieniają świat znakiem teatralnym i formą wyrazu artystycznego(2) uzupełnia tekst pojęciami związanymi ze zjawiskiem teatru(3) Świat na ekranie mając na uwadze informacje podane w tekście(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(2) wie, że twórcami kina byli bracia Lumière(3) wymienia główne fakty z historii powstania filmu(3) wyjaśnia zasadność sformułowania przyjechał pociąg z kinem(2) tworzy schematyczny rysunek pomieszczenia zwanego camera obscura(3) redaguje notatkę prasową(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) rozróżnia pojęcia: kino, film, telewizja(2) analizuje repertuar kin z początku XX wieku(2) odczytuje dane z osi czasu(2) wymienia wynalazki techniczne XX wieku określane mianem rewolucji audiowizualnej(3) podaje informacje zawarte na plakatach i reklamach filmowych(2) poleca film, uzasadniając propozycję(2) redaguje opowiadanie twórcze(2) przytacza nazwiska innych wynalazców związanych z powstaniem kina(5) opowiada o powstaniu filmu(4) opowiada o znaczeniu pierwszego pokazu filmowego(4) wyjaśnia zjawiska zachodzące w pomieszczeniu zwanym camera obscura(5) redaguje artykuł prasowy(4) definiuje pojęcia: kino, film, telewizja(4) opowiada na podstawie repertuaru kin o pragnieniach i zainteresowaniach ludzi z początku XX wieku(4) wyjaśnia pojęcie rewolucja audiowizualna(4) wyjaśnia, w jaki sposób plakaty i reklamy filmowe oddziaływały na odbiorców(4) charakteryzuje przy użyciu prostego, obrazowego języka zjawisko kina, filmu i telewizji(4) samodzielnie wnioskuje, argumentuje, odwołując się do tekstu(4) tworzy teksty reklamowe na temat filmu(4) 23

24 Jerzy Hoffman Ogniem i mieczem (fragmenty scenariusza) Roman Włodek Ze stronic na ekran, czyli o adaptacji filmowej (nie tylko Ogniem i mieczem ) na temat Jerzego Hoffmana(2) czyta cicho ze zrozumieniem(2) klasyfikuje poznany tekst jako scenariusz filmowy(2) wymienia informacje zawarte w scenariuszu filmowym(2) porównuje fragment scenariusza z odpowiednim fragmentem literackiego pierwowzoru i wymienia różnice między nimi(3) porównuje fragment filmu z fragmentem scenariusza(3) proponuje utwór będący dobrym materiałem na scenariusz, uzasadniając wybór(3) na temat autora tekstu(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) wyjaśnia pojęcie adaptacja filmowa(2) wymienia etapy adaptacji filmowej(3) wymienia adaptacje filmowe powieści Sienkiewicza w kolejności chronologicznej(3) wyjaśnia, dlaczego Hoffman ekranizował części trylogii w odwrotnej kolejności(3) rozróżnia pojęcia: scenariusz i scenopis(3) uzupełnia brakujące ogniwa procesu powstawania scenariusza(3) projektuje plakat filmowy(4) redaguje kartkę z poradnika lub opinię z uzasadnieniem(4) definiuje pojęcie scenariusz filmowy(4) omawia podobieństwa i różnice między scenariuszem a tekstem epickim i dramatycznym(5) uzasadnia zasadność zmian w scenariuszu w odniesieniu do literackiego pierwowzoru(5) wyjaśnia różnice między scenariuszem a jego realizacją filmową (4) przekształca fragment powieści na scenariusz filmowy(4) przytacza przykłady różnych adaptacji filmowych(4) wymienia we właściwej kolejności etapy adaptacji filmowej(4) wyjaśnia pojęcie filmowość literatury(4) podaje przykłady filmowości literatury(5) wyjaśnia, czym różni się scenariusz od scenopisu(5) redaguje instrukcję dla filmowców, stosując fachowe słownictwo(5) formułuje komentarz dotyczący obsady aktorskiej, uzasadniając swą opinię(4) 24

25 Filmowa sztuka opowiadania jaka jest, jaka była, jaka będzie? Nie samo podpatrywanie świata (o filmie dokumentalnym) W cyfrowym świecie kwalifikuje podane prace nad filmem do okresu przedprodukcji lub postprodukcji(3) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) opowiada o budowaniu filmowego świata (3) wyjaśnia sens określenia ruchome obrazy (2) cytuje zdanie będące poglądem autora na temat możliwości dokładnego opisania filmowych środków wyrazu(3) o filmie animowanym(2) podaje przykłady filmów animowanych(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) wymienia cechy filmu dokumentalnego(2) formułuje opinię o fotosach, uzasadniając ją(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) określa tematykę przeczytanego tekstu(3) wymienia znane współczesne środki przekazywania informacji(2) wyjaśnia różnicę między transmisją a interakcją(3) wyjaśnia znaczenie słowa wymienia przyczyny popularności filmu(4) cytuje zdania wyrażające niepewność, wątpienie, niezdecydowanie autora tekstu(4) wyjaśnia, na czym polega różnica w sposobie tworzenia filmu tradycyjnego i komputerowego(4) wymienia charakterystyczne cechy filmu animowanego(4) odpowiada na pytanie, jakie potrzeby zaspakajają filmy animowane(5) wyjaśnia, kiedy film dokumentalny może być niewiarygodny(4) wyjaśnia, jaka jest różnica między filmem dokumentalnym a filmem fabularnym(4) proponuje listę tematów filmów dokumentalnych wraz z uzasadnieniem(5) przygotowuje fotoreportaż, uzasadniając wybór zdjęć(5) swoich doświadczeń z komputerem i Internetem(4) charakteryzuje współczesne środki przekazywania informacji(4) omawia przykład zastosowania techniki cyfrowej(4) uzasadnia stwierdzenie, że internauta może być 25

26 Gazeta w podręczniku. Najkrótsza historia prasy Stanisław Bortnowski Być dziennikarzem multimedialny(3) wyjaśnia pochodzenie niektórych terminów komputerowych(3) opowiada (na podstawie zdjęć) o zmianach komputerów na przestrzeni dziesięcioleci(3) zapisuje informacje na osi czasu(2) wylicza korzyści i zagrożenia Internetu(2) przedstawia pomysł swojej wymarzonej gry komputerowej(2) Świat na szpaltach swoich doświadczeń czytelniczych dotyczących prasy(2) wyjaśnia znaczenie pojęć: prasa, gazeta, czasopismo(3) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) wymienia przyczyny pojawienia się poprzedniczki gazety w starożytnym Rzymie(3) cytuje fragment streszczający przyczyny ponownego pojawienia się prasy w Europie(3) wymienia najważniejsze skutki wynalezienia druku(2) zna podstawowe terminy prasowe (tytuł, artykuł, kolumna, szpalta, rubryka) (3) nazywa teksty sąsiadujące z artykułem(3) na temat autora tekstu(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) cytuje fragment zawierający jednocześnie nadawcą i odbiorcą informacji(4) formułuje, korzystając z tekstu, zasady posługiwania się współczesnymi mediami(4) wylicza korzyści i zagrożenia gier komputerowych(4) przygotowuje projekt swojego wystąpienia multimedialnego(5) wyjaśnia, czego poszukuje w gazetach i czasopismach(4) wymienia rodzaje prasy ze względu na zainteresowania odbiorców(4) oddziela skutki od przyczyn(4) wyjaśnia, dlaczego wynalazki techniczne mogą zagrozić tradycyjnej prasie(4) wskazuje w gazecie kolumnę, szpalty, rubryki(4) charakteryzuje teksty sąsiadujące z artykułem(4) cytuje zdanie będące reklamą zawodu dziennikarza(4) odróżnia wrodzone umiejętności dziennikarza od wypracowanych(5) 26

27 W informacji i artykule nie zapomnij o tytule! Gimnastyka umysłowa, czyli jak zatytułować? Informacja chleb powszedni dziennikarza i artykuł pierwszej potrzeby Od wzmianki do sprawozdania sztuka informowania zwięzłą charakterystykę zawodu dziennikarza(2) nazywa cechy dobrego dziennikarza(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) wyjaśnia, jaką funkcję spełnia tytuł(2) określa cechy dobrego tytułu(3) wyjaśnia pojęcia: nadtytuł, podtytuł(3) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) wymienia pytania, na które powinien odpowiadać dobry tekst informacyjny(3) wyjaśnia, czym jest manipulacja prasowa(3) odróżnia tekst informacyjny od oceniającego(2) porządkuje fakty(2) redaguje informację na podstawie uporządkowanych faktów(2) mając na uwadze informacje podane w tekście(2) wymienia podstawowe gatunki tekstów informacyjnych (wzmianka, zapowiedź, notatka, posługuje się czynnie słownictwem związanym z dziennikarstwem(5) ocenia tytuły prasowe, uzasadniając swe zdanie(4) analizuje budowę tytułów(5) rozróżnia kategorie tytułów(5) przyporządkowuje tytuł do określonej kategorii(5) układa nadtytuły(4) nadaje tytuły zapowiadanym artykułom(4) tytułuje informacje prasowe(4) redaguje zapowiedzi(4) sporządza notatkę w formie schematu, wybierając informacje z tekstu(4) podaje przykłady manipulacji prasowej(4) wyjaśnia różnicę między obiektywną informacją a oceną(4) przekształca tekst informacji, pozbawiając go niepotrzebnych elementów(4) układa na podstawie zdjęcia listę faktów do informacji prasowej(5) redaguje na tej podstawie wyczerpującą i dobrze skonstruowaną informację(5) charakteryzuje poszczególne gatunki tekstów informacyjnych (4) wskazuje przykłady tekstów informacyjnych w prasie(5) 27

28 sprawozdanie, sylwetka)(3) odróżnia informowanie od komentowania(2) redaguje wzmiankę, zapowiedź, sprawozdanie(3) redaguje notatkę, sylwetkę(4) Zakres kształcenia językowego (Zofia Czarniecka-Rodzik Gramatyka i stylistyka) Treści kształcenia Czasownik Rzeczownik Poziom wymagań Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP) Uczeń: odróżnia czasownik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań(2) rozpoznaje i określa formy osoby, liczby, czasu i rodzaju(2) odróżnia formy osobowe od nieosobowych (bezokolicznik, formy na -no, -to) (2) rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego(3) rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i niedokonane(3) nazywa strony czasownika(3) przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie(2) pisze poprawnie cząstki -bym, -byś, -by zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym(2) odróżnia rzeczownik od innych części mowy na podstawie znaczenia(2) odmienia rzeczownik przez przypadki(2) określa przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika(2) FLEKSJA Uczeń: stosuje różne formy czasownikowe w zależności od formy wypowiedzi(4) celowo stosuje różne tryby czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych(5) rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie(5) stosuje strony czasownika w zależności od rodzaju tekstu(5) stosuje nieregularne formy czasowników(4) używa poprawnych form rzeczowników odmieniających się nietypowo(5) Materiał kształcenia (numery stron w podręczniku) s s

29 Przymiotnik Liczebnik Przysłówek rozróżnia temat i końcówkę rzeczownika(2) rozpoznaje tematy oboczne rzeczownika(3) wskazuje i nazywa oboczności w tematach rzeczowników(3) odróżnia przymiotnik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań(2) stosuje w wypowiedzeniach przymiotnik jako określenie rzeczownika(2) odmienia przymiotnik przez przypadki, liczby i rodzaje(2) określa przypadek, liczbę i rodzaj przymiotnika(2) stopniuje przymiotniki(2) rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i nieregularne(3) rozpoznaje przymiotniki niepodlegające stopniowaniu(3) zna i stosuje zasady dotyczące wielkiej i małej litery w pisowni przymiotników(3) odróżnia liczebnik od innych części mowy(2) rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe i nieokreślone(3) dostosowuje formy rzeczownika i czasownika do form liczebnika(2) wyróżnia przysłówek jako określenie czasownika(2) tworzy przysłówki od przymiotników(2) stopniuje przysłówki(2) wyjaśnia, na czym polegają osobliwości w odmianie rzeczowników(5) zna i stosuje zasady dotyczące pisowni zakończeń(5) -ji, -ii, -i w niektórych formach rzeczowników na -ja, -ia, -ea(5) używa w wypowiedziach ustnych i pisemnych różnorodnych przymiotników oraz związków frazeologicznych zawierających przymiotniki (5) poprawnie używa przymiotników w związkach frazeologicznych(4) tworzy przy użyciu przymiotników wypowiedź nacechowaną dodatnio lub ujemnie(4) stosuje odpowiednie stopnie przymiotnika ze względu na przekazywaną informację i intencję wypowiedzi(4) poprawnie odmienia liczebniki(4) poprawnie stosuje liczebniki zbiorowe w wypowiedziach ustnych i pisemnych(5) stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych liczebnik w formie przydawki i orzecznika(4) używa różnorodnych przysłówków, nazywając sposób, miejsce i czas wykonywanych czynności(4) stosuje odpowiednie s s s

30 Zaimek Przyimek Spójnik Partykuła rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i nieregularne(3) rozpoznaje przysłówki niepodlegające stopniowaniu(3) wyjaśnia znaczenie zaimków i ich funkcje(3) rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne i liczebne(3) zastępuje różne części mowy odpowiednimi zaimkami(2) odmienia zaimki(2) wyróżnia przyimek jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy wskazującą na relacje przestrzenne, czasowe i przyczynowe pomiędzy różnymi częściami zdania(2) dostosowuje formy gramatyczne rzeczownika do łączącego się z nim przyimka(2) poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe(3) wyróżnia spójnik jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy łączącą wyrazy w obrębie zdania oraz zdania składowe(2) poprawnie stosuje spójniki w wypowiedzeniu pojedynczym i złożonym(2) wyróżnia partykułę jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy, która modyfikuje znaczenie wyrazu lub zdania(2) zna i stosuje zasady dotyczące pisowni partykuły -by z stopnie przysłówka ze względu na przekazywaną informację i intencję wypowiedzi(4) poprawnie używa przysłówków w związkach frazeologicznych(4) - poprawnie zapisuje przysłówki złożone(4) używa dłuższych i krótszych form zaimków(4) stosuje poprawne formy gramatyczne zaimków (4) świadomie używa zaimków we własnych tekstach(4) używa przyimków w związkach wyrazowych(4) poprawnie zapisuje przyimki złożone(4) przekształca wypowiedzenia, stosując zamiennie spójniki(4) używa różnych spójników w celu osiągnięcia spójności wypowiedzi(4) przekształca tekst, modyfikując jego znaczenie przez użycie różnych partykuł(4) stosuje w wypowiedzeniach partykuły s s s s