PROCEDURY PRZYGOTOWANIA PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA ORGANIZACJA PRAC W RAMACH NSRO

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Projekt z dnia 17 lutego 2006 r. PROCEDURY PRZYGOTOWANIA PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA W RAMACH NSRO ORGANIZACJA PRAC

2 Spis Treści WSTĘP...3 ORGANIZACJA PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM NSRO I PO NA LATA INSTYTUCJE BIORĄCE UDZIAŁ W PRACACH ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA KOORDYNACJA PROGRAMOWANIA EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO Z EUROPEJSKIM FUNDUSZEM ROLNYM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I EUROPEJSKIM FUNDUSZEM RYBACKIM KOORDYNACJA PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W RAMACH NSRO SZEFOWIE GRUP ROBOCZYCH USTALENIE ZAWARTOŚCI PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I PRIORYTETÓW SEKTOROWYCH PO PRZEKAZANIE PROJEKTÓW PROGRAMÓW OPERACYJNYCH RADZIE MINISTRÓW ORAZ ICH NEGOCJACJE Z KOMISJĄ EUROPEJSKĄ PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ ORAZ PROGRAMÓW WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO INSTRUMENTU SĄSIEDZTWA I PARTNERSTWA (EISP) OCENA EX-ANTE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH HARMONOGRAM PRAC...11 PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ UKŁAD PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA STRUKTURA I ZAKRES PROGRAMÓW OPERACYJNYCH ZASADY PLANOWANIA FINANSOWEGO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH PODZIAŁ ŚRODKÓW FINANSOWYCH W RAMACH NOWEJ PERSPEKTYWY FINANSOWEJ PODZIAŁ ŚRODKÓW Z BUDśETU POLITYKI SPÓJNOŚCI PODZIAŁ ŚRODKÓW POMIĘDZY WOJEWÓDZTWA ZASADY WŁĄCZANIA ŚRODKÓW KRAJOWYCH I UNIJNYCH POCHODZĄCYCH Z RÓśNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH (FUNDUSZY) POZIOM WKŁADU KRAJOWEGO W REALIZACJĘ PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I ICH PRIORYTETÓW KWALIFIKOWALNOŚĆ WYDATKÓW OBOWIĄZKOWE ZABEZPIECZANIE ŚRODKÓW NA REALIZACJĘ PEWNYCH PRIORYTETÓW I DZIAŁAŃ ZABEZPIECZENIE ŚRODKÓW NA REALIZACJĘ STRATEGII LIZBOŃSKIEJ INICJATYWY FINANSOWE EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO I KOMISJI EUROPEJSKIEJ WERYFIKACJA ZASADY DODATKOWOŚCI PROGRAMOWANIE ZOBOWIĄZAŃ W POSZCZEGÓLNYCH LATACH. UWZGLĘDNIANIE ZASADY N+2 I N+3 PROGNOZY WYDATKÓW SPOSÓB PRZYGOTOWANIA TABEL FINANSOWYCH PROJEKTY GENERUJĄCE DOCHODY ZAŁĄCZNIKI:...32 ZAŁĄCZNIK 1 LINIA DEMARKACYJNA (NA PODSTAWIE MATERIAŁU WYPRACOWANEGO PODCZAS WARSZTATÓW W DN SIERPNIA 2005 R.) ZAŁĄCZNIK 2 INSTYTUCJE UCZESTNICZĄCE W PRACACH NAD PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA ZAŁĄCZNIK 3 HARMONOGRAM PRAC ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM NSRO I PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA ZAŁĄCZNIK 4 PROJEKT UKŁADU PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I PRIORYTETÓW NA LATA ZAAKCEPTOWANY PRZEZ RADE MINISTRÓW W DNIU 24 STYCZNIA 2006 R ZAŁĄCZNIK 5 FUNKCJONOWANIE ELASTYCZNEGO FINANSOWANIA (CROSS-FINANCING) ZAŁĄCZNIK 6 WZÓR PRZYGOTOWANIA PLANU INWESTYCYJNEGO ZAŁĄCZNIK 7 ANKIETA - ZAGADNIENIA, KTÓRE POWINNY BYĆ UJĘTE I SPRAWDZONE W REGIONALNYM PROGRAMIE OPERACYJNYM ZAŁĄCZNIK 8 SZACUNKOWE ZESTAWIENIE MOśLIWOŚCI ZAPEWNIENIA WSPÓŁFINANSOWANIA FUNDUSZY WSPÓLNOTOWYCH ZE STRONY KRAJOWYCH ŚRODKÓW PUBLICZNYCH W MLN EURO WG DYSPONENTÓW PROGRAMU OPERACYJNEGO (W PODZIALE NA DZIAŁANIA ORAZ LATA)

3 WSTĘP Prowadzone na bieŝąco prace w zakresie przygotowania strategicznych dokumentów programowych oraz prace legislacyjne, zarówno po stronie polskiej, jak i na forum Unii Europejskiej, spowodowały konieczność opracowania Procedur przygotowania programów operacyjnych na lata Przedstawiony dokument bazuje na Wytycznych do przygotowania programów operacyjnych na lata (z dnia 21 lipca 2005 r.), które zostały wypracowane przez Podzespół ds. Programów operacyjnych działający w ramach Międzyresortowego Zespołu do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju na lata Materiał ten wprowadza jednak zasadnicze modyfikacje do procesu opracowania programów operacyjnych, wynikające z przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 27 grudnia 2005 r., ZałoŜeń do zmian Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia w stosunku do wstępnego projektu dokumentu, zaakceptowanego przez Radę Ministrów w dniu 27 września 2005 r. oraz w dniu 14 lutego 2006 r. Wstępnego projektu Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia Uzupełnienia te opierają się ponadto na zatwierdzonych zmianach odnośnie opracowania i uzgodnienia z Komisją Europejską dokumentów programowych dla perspektywy , przyjętych w Programie Działania Rządu Solidarne Państwo z 9 listopada 2005 r. Procedury w trakcie dalszych prac programowych oraz w wyniku ustaleń z Komisją Europejską mogą ulec zmianie więc naleŝy je traktować jako dokument roboczy. Procedury przygotowania programów operacyjnych na lata zostały opracowane przez Ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a ich adresatem są głównie instytucje zaangaŝowane w opracowywanie programów operacyjnych, tj. instytucje zarządzające i pośredniczące w zarządzaniu programami operacyjnymi. Procedury mają charakter przewodnika. Sformułowane w nich zasady odnoszą się do sposobu programowania regionalnych i sektorowych programów operacyjnych i mają na celu harmonizację zakresu treści oraz sposobu jej prezentacji. Procedury dotyczące organizacji i harmonogramu prac nad przygotowaniem programów operacyjnych nie mają zastosowania w odniesieniu do programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz programów współpracy transgranicznej realizowanych w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. Odrębne zasady przygotowania tych programów wynikają z zaangaŝowania we współpracę innych państw członkowskich lub krajów trzecich. Harmonogram prac nad przygotowaniem programów operacyjnych wynika z harmonogramu przyjętego przez Radę Ministrów, dlatego istotne jest dotrzymanie zawartych w nim terminów przez wszystkie instytucje zarządzające i pośredniczące w realizacji naleŝących do nich zadań. Instytucje zarządzające odpowiedzialne są za organizację prac nad programami operacyjnymi i ich przygotowanie na podstawie priorytetów, przekazanych przez właściwe instytucje pośredniczące. Za przygotowanie poszczególnych priorytetów, które stanowić będą wkład do programów operacyjnych odpowiadają instytucje pośredniczące, które ściśle współpracują z instytucjami zarządzającymi. Procedury składają się z czterech zasadniczych rozdziałów, tj. sposobu organizacji prac i harmonogramu przygotowania programów operacyjnych, zagadnień dotyczących układu programów w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO), struktury i zakresu priorytetów programów operacyjnych oraz części omawiającej najwaŝniejsze kwestie finansowe. Jednocześnie poszczególne zagadnienia, omawiane w rozdziałach, wzbogacono o odpowiednie załączniki. 3

4 ORGANIZACJA PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM NSRO I PO NA LATA INSTYTUCJE BIORĄCE UDZIAŁ W PRACACH ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA W dniu 31 października 2005 r. utworzono Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR)- jednolitą, strukturę rządową odpowiedzialną za zarządzanie wszystkimi programami rozwojowymi finansowanymi z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Minister właściwy dla działu rozwój regionalny obsługiwany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego wypełnia funkcje horyzontalne w zakresie programowania i zarządzania realizacją programów operacyjnych (PO) finansowanych ze środków UE. Powoduje to umiejscowienie funkcji instytucji zarządzających dla krajowych PO związanych z funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności w MRR, pozostawiając ministrom sektorowym funkcje instytucji pośredniczących, odpowiedzialnych za programowanie, a następnie wdraŝanie priorytetów PO właściwych dla danego sektora. Uzupełnieniem tego systemu jest 16 regionalnych programów operacyjnych (RPO), dla których instytucjami zarządzającymi są Zarządy Województw 1 oraz programy operacyjne rozwoju obszarów wiejskich i rybołówstwa, dla których instytucje zarządzające znajdują się w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Minister Rozwoju Regionalnego będzie odpowiedzialny za koordynację opracowania projektów dokumentów programowych dla polityki spójności UE na poziomie krajowym w okresie , tj. Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO), projektów sektorowych PO, koordynację przygotowania projektów RPO oraz programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i programów współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Partnerstwa i Sąsiedztwa. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego będzie równieŝ odpowiedzialny za przygotowanie planu komunikacji obejmującego wszystkie programy operacyjne realizowane w ramach NSRO. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego przygotowuje i koordynuje projekty wymienionych dokumentów kierując się przyjętymi przez Rząd RP dokumentami strategicznymi i programowymi oraz w oparciu o dokumenty i akty prawne z zakresu polityki spójności Unii Europejskiej. NSRO i programy operacyjne powinny równieŝ być skoordynowane z innymi politykami wspólnotowymi: Wspólną Polityką Rolną, Wspólną Polityką Rybacką, polityką w zakresie współpracy przygranicznej, a takŝe odzwierciedlać cele Strategii Lizbońskiej. Decyzję w sprawie przyjęcia NSRO, projektów programów operacyjnych oraz planu komunikacji podejmuje Rada Ministrów. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego zapewnia osiąganie celów NSRO poprzez właściwe ukierunkowanie realizacji programów operacyjnych. W imieniu rządu RP, odpowiada za organizację, nadzór i prawidłowe funkcjonowanie systemu zarządzania, monitorowania, oceny realizacji oraz promocji i informacji NSRO. W obszarze polityki spójności minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego reprezentuje kraj członkowski, i odpowiada wobec Komisji Europejskiej za przygotowanie NSRO i odpowiednich programów operacyjnych i ich negocjacje. Odpowiada równieŝ za przygotowanie wytycznych na poziomie krajowym oraz zapewnia ich stosowanie przez wszystkie instytucje zaangaŝowane w realizację programów finansowanych ze środków UE. 1 Zgodnie z przepisami obowiązującej ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr. 116, poz. 1206) 4

5 Właściwi ministrowie i Zarządy Województw są zobowiązani do przekazania Ministrowi właściwemu do spraw rozwoju regionalnego, przygotowanych przez nich projektów programów operacyjnych. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego podda programy operacyjne analizie oceniającej ich metodyczne i merytoryczne przygotowanie oraz zaproponuje ewentualne zmiany w tym zakresie. Analiza pozwoli równieŝ na ostateczne ukształtowanie zapisów wszystkich dokumentów strategicznych wymaganych przez regulacje unijne. Na podstawie projektów programów operacyjnych Minister Rozwoju Regionalnego przygotowuje załoŝenia planu komunikacji, który następnie przekazywany jest do konsultacji właściwym ministrom i Zarządom Województw. Tabela 1. Instytucje przygotowujące poszczególne programy operacyjne. Program operacyjny Infrastruktura i środowisko Konkurencyjna gospodarka Kapitał ludzki Rozwój Polski Wschodniej Regionalne Programy Operacyjne Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz programy współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Partnerstwa i Sąsiedztwa Pomoc techniczna Instytucje odpowiedzialne za przygotowanie programów operacyjnych Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Samorząd Województwa Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Instytucje współpracujące w przygotowaniu programów operacyjnych Minister właściwy ds. transportu Minister właściwy ds. środowiska Minister właściwy ds. gospodarki Minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego Minister właściwy ds. zdrowia Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy Województw Minister właściwy ds. gospodarki Minister właściwy ds. nauki Minister właściwy ds. informatyzacji Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy Województw Minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego Minister właściwy ds. pracy Minister właściwy ds. oświaty i wychowania Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyŝszego Minister właściwy ds. spraw administracji publicznej Minister właściwy ds. zdrowia Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy województw 2 Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy Województw Zainteresowani ministrowie Zainteresowani ministrowie i Samorządy Województw Zainteresowani ministrowie i Samorządy Województw 2 Funkcja Samorządów województw przy wdraŝaniu PO Kapitał Ludzki będzie określona na dalszym etapie prac 5

6 2. KOORDYNACJA PROGRAMOWANIA EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO Z EUROPEJSKIM FUNDUSZEM ROLNYM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I EUROPEJSKIM FUNDUSZEM RYBACKIM W związku z wyłączeniem z polityki spójności instrumentów sekcji orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej i zlokalizowaniem całokształtu działań dotyczących rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz przesunięciem wszystkich funduszy dotyczących rybołówstwa do Wspólnej Polityki Rybackiej, konieczne jest zapewnienie pełnej spójności między działaniami podejmowanymi we wszystkich obszarach. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego we współpracy z ministrem właściwym do spraw rolnictwa i rozwoju wsi będzie koordynował spójność zapisów w sektorowych i regionalnych programach operacyjnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Pełna komplementarność instrumentów wspólnotowych powinna zostać zapewniona juŝ w fazie programowania poprzez szczegółowe ustalenie kryteriów demarkacji (tzw. linia demarkacyjna) dla projektów realizowanych w ramach poszczególnych dokumentów strategicznych. Określenie linii demarkacyjnej dotyczy przede wszystkim przypadków, gdy programy operacyjne współfinansowane w ramach danego funduszu obejmują zakresem wsparcia projekty, które są równieŝ kwalifikowalne w ramach wsparcia innych instrumentów Wspólnoty, w szczególności dotyczy to interwencji Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W trakcie prac nad programami operacyjnymi wypracowana zostanie tzw. linia demarkacyjna wskazująca podział interwencji pomiędzy sektorowe PO i RPO. Za punkt wyjścia w pracach nad opracowaniem zakresu interwencji programów operacyjnych powinna słuŝyć linia demarkacyjna, wypracowana w sierpniu 2005 r. (załącznik nr 1). Wszelkie zmiany zakresu interwencji poszczególnych programów operacyjnych, wprowadzane przez instytucje zarządzające, w odniesieniu do podziału w istniejącej linii demarkacyjnej, powinny być zgłaszane do Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej w MRR. Rozdysponowaniu działań dotyczących wsparcia przedsięwzięć realizowanych na obszarach wiejskich pomiędzy programami operacyjnymi finansowanymi ze środków polityki spójności i programem finansowanym ze środków Wspólnej Polityki Rolnej powinny słuŝyć ramy prawne na poziomie wspólnotowym dotyczące obszarów wiejskich. Są to dwa podstawowe akty prawne, które determinują sposób oraz charakter wsparcia w tym zakresie. 1. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej 3 2. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 dotyczące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich 4. Ponadto Komisja Europejska przygotowała Strategiczne Wytyczne UE dla polityki rozwoju obszarów wiejskich (dokument z dnia 5 lipca 2005 r.), na podstawie których kaŝdy kraj członkowski jest zobligowany do opracowania Krajowego Planu Strategicznego. 3 W celu umoŝliwienia realizacji programów rozwoju obszarów wiejskich w krajach członkowskich Rada (WE) wydała rozporządzenie nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, które zastąpi obecnie obowiązujące rozporządzenie Rady (WE) nr 1258/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej od 16 października 2006 r. w odniesieniu do wydatków dokonywanych przez państwa członkowskie, a od 1 stycznia 2007 r. dla wydatków dokonywanych przez Komisję Europejską. 4 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 dotyczące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich jest podstawą do opracowania Krajowego Planu Strategicznego oraz Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich na lata

7 Rozporządzenie dotyczące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich ustanawia ogólne zasady wsparcia programu rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW i określa cele wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, reguły oceny realizacji programów, zasady partnerstwa, zarządzania finansowego, monitorowania i kontroli wydatków. Nowa polityka rozwoju obszarów wiejskich kładzie większy nacisk na zrównowaŝony rozwój obszarów wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony przyrody, innowacyjności w rolnictwie oraz potrzeby modernizacyjne w sektorze rolnym i leśnym (w tym róŝnicowanie działalności na obszarach wiejskich i szersze wykorzystanie podejścia typu Leader). 3. KOORDYNACJA PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W RAMACH NSRO Prace mające na celu przygotowanie NSRO i programów operacyjnych będą koordynowane przez, nadrzędny w stosunku do wszystkich grup roboczych, Zespół składający się z podsekretarzy stanu odpowiedzialnych, w poszczególnych ministerstwach, za przygotowanie PO oraz przedstawicieli urzędów marszałkowskich. Zespół będzie miał charakter opiniodawczo-doradczy, koordynujący i inicjujący prowadzenie prac w zakresie przygotowania programów operacyjnych. Prace Zespołu prowadzone będą w formie spotkań słuŝących konsultacji przy określeniu celów i priorytetów PO, poprawności tabel finansowych i systemu realizacji oraz zapewnieniu spójności PO z celami i priorytetami NSRO. Głównym celem spotkań jest skoordynowanie prac wszystkich instytucji zarządzających i pośredniczących związanych z przygotowaniem poszczególnych PO (równieŝ programów dot. rolnictwa i rybołówstwa) oraz RPO, a takŝe skorelowanie tych programów na poziomie horyzontalnym. DKS w MRR będzie pełnił funkcję operacyjną związaną z zapewnieniem bieŝących kontaktów, przepływu informacji oraz organizowaniem roboczych spotkań (w formie warsztatów) z przedstawicielami wszystkich instytucji zarządzających i pośredniczących bezpośrednio zaangaŝowanych w prace związane z przygotowaniem dokumentów programowych. DKS będzie takŝe czuwał nad poprawnością metodologiczną wykonywanych w resortach prac oraz dokonywał oceny, na ile propozycje instytucji zarządzających są zgodne z celami i priorytetami projektu NSRO. Departament pełnił będzie funkcję operacyjną w zakresie opracowania wstępnych załoŝeń planu komunikacji, a następnie przeprowadzenia procesu uzgodnień i konsultacji NSRO. W wykonywaniu swoich zadań Departament będzie posiłkował się grupą ekspertów zewnętrznych (w szczególności w zakresie merytorycznej oceny napływających od grup roboczych propozycji zapisów projektów programów operacyjnych). 4. SZEFOWIE GRUP ROBOCZYCH Instytucja zarządzająca danym PO jest odpowiedzialna za powołanie grupy roboczej na poziomie dyrektorów/zastępców departamentów i kierowania nim. W przypadku RPO wyznaczony został szef grupy roboczej (na poziomie dyrektora departamentu, tj. Departament Polityki Regionalnej w MRR) odpowiedzialny za koordynację przygotowania 16 RPO. Skład grup roboczych sektorowych PO powinien obejmować przedstawicieli instytucji pośredniczących oraz przedstawicieli: samorządów wojewódzkich (wyłonionych przez Konwent Marszałków), instytucji odpowiedzialnej za przygotowanie NSRO, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 7

8 Głównego Urzędu Statystycznego, przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych. Szef grupy roboczej koordynującej przygotowanie 16 RPO jest odpowiedzialny za utworzenie grupy składającej się w szczególności z przedstawicieli: 16 Urzędów Marszałkowskich, instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie poszczególnych PO, instytucji odpowiedzialnej za przygotowanie NSRO, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Głównego Urzędu Statystycznego, przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych. Do udziału w pracach nad RPO rekomendowani są równieŝ przedstawiciele Urzędów Wojewódzkich. Szef grupy roboczej odpowiedzialnej za koordynację przygotowania 16 RPO systematycznie, (raz na dwa tygodnie) w formie pisemnej lub na forum spotkań podsekretarzy stanu, informuje o postępie i kierunkach prac nad RPO w regionach. Szefowie grup roboczych odpowiadają bezpośrednio za przygotowanie poszczególnych programów; ścisłą współpracę i koordynację prac instytucji pośredniczących oraz za zapewnienie pełnej współpracy wszystkich instytucji i środowisk społecznych i gospodarczych istotnych z punktu widzenia procesu przygotowania programu. Ponadto, szefowie grup roboczych powinni zapewnić spójność poszczególnych priorytetów z celami PO, jak i NSRO, (m.in. przedstawić propozycje procentowego podziału środków w ramach PO, systemu realizacji, skorelowania systemu monitoringu, itp.). Instytucje pośredniczące są odpowiedzialne za programowanie poszczególnych priorytetów w ramach PO i udzielanie instytucji zarządzającej pomocy merytorycznej, w szczególności przez przekazywanie informacji niezbędnych do realizacji powierzonych jej zadań. Listę podsekretarzy stanu, szefów grup roboczych odpowiedzialnych za przygotowanie poszczególnych programów i priorytetów, jak równieŝ osoby odpowiedzialne w DKS MRR za koordynacje prac nad programami zawiera załącznik nr USTALENIE ZAWARTOŚCI PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I PRIORYTETÓW SEKTOROWYCH PO Przygotowane, przez instytucje zarządzające wskazane w załączniku 2, projekty PO i 16 RPO będą przedmiotem oceny i negocjacji. Ustalenie ostatecznego kształtu właściwego sektorowego PO odbywać się będzie w drodze konsultacji instytucji zarządzającej PO z właściwymi instytucjami pośredniczącymi zgodnie z harmonogramem ustalonym przez instytucję zarządzającą PO. Za ustalenie zawartości poszczególnych RPO odpowiada Zarząd Województwa we współpracy z instytucją koordynującą prace nad 16 RPO oraz Wojewodą 5. Zadaniem Wojewodów, jako przedstawicieli władzy centralnej na poziomie regionalnym, będzie opiniowanie zgodności zapisów 16 RPO ze Strategią Rozwoju Kraju oraz projektem NSRO i innymi strategiami rządowymi. Ponadto w trakcie prac nad ustaleniem zawartości RPO mogą odbywać się konsultacje z przedstawicielami zainteresowanych resortów. Jednocześnie, na 5 Szczegółowe kwestie roli Wojewody w pracach nad RPO zostaną wyjaśnione osobno przez Departament Polityki Regionalnej, MRR. 8

9 skutek powierzenia Zarządom Województw przez Ministra Rozwoju Regionalnego, realizacji niektórych priorytetów/działań sektorowych programów operacyjnych (PO Kapitał ludzki) prowadzone będą uzgodnienia dotyczące ustalenia sposobu ich realizacji, pomiędzy Zarządami Województw a Ministrem Rozwoju Regionalnego 6 (Departamentem Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym). MRR będzie czuwał nad zachowaniem spójności przygotowywanych projektów PO i RPO z celami i priorytetami projektu NSRO, wymogami wynikającymi z rozporządzeń dotyczących funduszy UE na lata oraz wymogami określonymi w niniejszym dokumencie. Zawartość PO i RPO będzie negocjowana z przedstawicielami odpowiednio DKS i DPR w MRR w celu sprawdzenia dokumentów pod względem merytorycznym oraz zawartości dokumentów. Planowany termin tego procesu to marzec 2006 r. Po ustaleniu ostatecznego kształtu projektów PO i RPO Minister Rozwoju Regionalnego dokonuje akceptacji PO i RPO. 6. PRZEKAZANIE PROJEKTÓW PROGRAMÓW OPERACYJNYCH RADZIE MINISTRÓW ORAZ ICH NEGOCJACJE Z KOMISJĄ EUROPEJSKĄ Minister Rozwoju Regionalnego, po akceptacji kształtu projektów PO i 16 RPO, przedkłada je do opinii Radzie Ministrów celem rozpoczęcia negocjacji projektów programów operacyjnych z Komisją Europejską. Rada Ministrów podejmuje ostateczne decyzje w przypadku ewentualnych rozbieŝności dotyczących kształtu projektu PO lub RPO. Do udziału w posiedzeniu, podczas którego Rada Ministrów będzie zapoznawać się z projektami PO i RPO, zostaną zaproszeni przedstawiciele Zarządów Województw. Odpowiedzialność za NSRO i towarzyszące im projekty wszystkich programów operacyjnych ponosi Rada Ministrów. Rada Ministrów wyraŝa zgodę na rozpoczęcie negocjacji projektów PO i 16 RPO z Komisją Europejską. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej Rada Ministrów prowadzi politykę zagraniczną kraju i sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Minister Rozwoju Regionalnego, jako przedstawiciel Rady Ministrów i z jej upowaŝnienia odpowiada za negocjacje NSRO i wszystkich programów operacyjnych z Komisją Europejską: - proces negocjacji sektorowych PO prowadzą właściwe instytucje zarządzające programami operacyjnymi, przy udziale instytucji pośredniczących w zarządzaniu PO, będących merytorycznie odpowiedzialnymi za właściwe priorytety, - proces negocjacji 16 RPO prowadzi Minister Rozwoju Regionalnego. Do udziału w negocjacjach z Komisją Europejską zaprasza właściwe Zarządy Województw. Przed rozpoczęciem negocjacji przedstawiciel Ministra Rozwoju Regionalnego oraz właściwe Zarządy Województw ustalają plan negocjacji. Rada Ministrów przyjmuje do wiadomości wyniki negocjacji projektów programów operacyjnych z Komisją Europejską i wyraŝa zgodę na rozpoczęcie realizacji PO i RPO. 6 Szczegółowe kwestie dotyczące sposobu wdraŝania zadań EFS na poziomie regionalnym będą przedstawione na późniejszym etapie. 9

10 7. PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ ORAZ PROGRAMÓW WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO INSTRUMENTU SĄSIEDZTWA I PARTNERSTWA (EISP) W kaŝdym programie EWT oraz programie współpracy transgranicznej w ramach EISP uczestniczą co najmniej dwa państwa. ZaangaŜowanie partnerów zagranicznych pociąga za sobą konieczność koordynacji procesu programowania EWT i transgranicznych programów EISP na poziomie międzynarodowym. W przypadku programów EWT oraz EISP, w których funkcje zarządzające będą wykonywane przez stronę polską, MRR inicjuje i organizuje pracę międzynarodowych grup roboczych przygotowujących projekty programów operacyjnych. W programach EWT i EISP zarządzanych przez inne państwa MRR koordynuje prace związane z przygotowaniem programów operacyjnych po stronie polskiej. W skład międzynarodowych grup roboczych opracowujących programy współpracy transgranicznej ze strony polskiej wchodzą przedstawiciele Instytucji Zarządzającej/Koordynującej wdraŝanie tych programów, samorządów województw przygranicznych biorących udział w danym programie, euroregionów oraz partnerów społecznych i gospodarczych. W pracach grup roboczych mogą równieŝ uczestniczyć przedstawiciele zainteresowanych rozwojem współpracy terytorialnej resortów. W wypadku programów współpracy transnarodowej i międzyregionalnej w międzynarodowych grupach roboczych uczestniczy przedstawiciel MRR, w pracach tych grup moŝe równieŝ brać udział przedstawiciel samorządów wojewódzkich, w zaleŝności od rozwiązań przyjętych dla poszczególnych programów. Po zatwierdzeniu projektów programów operacyjnych przez międzynarodowe grupy robocze Instytucja Zarządzająca przesyła projekt dokumentu do Komisji Europejskiej. Instytucja Zarządzająca jest równieŝ odpowiedzialna za negocjacje programu z Komisją. W wypadku programów współpracy transgranicznej z udziałem Polski zarządzanych przez partnerów zagranicznych MRR uczestniczy w negocjacjach z Komisją i współpracuje z Instytucją Zarządzającą w tym zakresie. Zawartość programów operacyjnych EWT została określona w art. 12 Rozporządzenia wprowadzającego przepisy dotyczące EFRR. Ogólne zasady przygotowywania programów operacyjnych EWT są zbieŝne z zasadami dotyczącymi programów Celu 1. Szczegółowe przepisy, uwzględniające specyfikę programów EWT, określone są w Rozdziale III Rozporządzenia dotyczącego EFRR. 8. OCENA EX-ANTE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH Wszystkie programy operacyjne muszą zostać poddane ocenie ex-ante (ewaluacji ex-ante 7 ). Wnioski z tych ocen pozwolą na wypracowanie ostatecznych wersji dokumentów programowych. Odpowiedzialność za przeprowadzenie ewaluacji ex-ante programów operacyjnych spoczywa na instytucjach zarządzających. Minister Rozwoju Regionalnego finansuje i organizuje prace nad wykonaniem oceny ex-ante NSRO i programów operacyjnych na lata na poziomie krajowym. Z uwagi na charakter ewaluacji i sposób jej realizacji, wysoki koszt badania oraz potrzebę zachowania spójności ewaluacji wszystkich RPO, Minister Rozwoju Regionalnego organizuje i finansuje prace nad przeprowadzeniem ewaluacji ex-ante 16 RPO. Niemniej za koordynację przeprowadzenia procesu oceny ex-ante wszystkich regionalnych programów odpowiada instytucja koordynująca prace nad 16 RPO w MRR. Krajowa Jednostka Oceny w Departamencie Koordynacji Polityki Strukturalnej MRR organizuje prace nad ewaluacją ex-ante NSRO, natomiast koordynacja opracowania ocen 7 Zwanej oceną szacunkową zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o NPR (art. 57 ust. 1 i art. 59). 10

11 szacunkowych sektorowych programów operacyjnych leŝy w gestii instytucji zarządzających poszczególnymi programami sektorowymi w MRR. Elementem oceny ex-ante będzie ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego realizacji programu operacyjnego. Dla 16 RPO ocena zostanie przygotowana za pomocą regionalnych modeli ekonometrycznych HERMIN. Pracownicy kaŝdego z urzędów marszałkowskich zostaną przeszkoleni w zakresie obsługi modelu i wyposaŝeni w konieczne oprogramowanie umoŝliwiające samodzielną pracę. Za przygotowanie oceny odpowiedzialne będą instytucje zarządzające RPO. Ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego realizacji NSRO i pozostałych PO zostanie przygotowana przy zastosowaniu krajowego modelu HERMIN. Za przygotowanie oceny odpowiedzialne będzie MRR. Koordynacja wszystkich prac odbywać się będzie w ramach Grupy sterującej ewaluacją dokumentów unijnych na lata PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH Obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania skutków realizacji planów i programów i sporządzenia w jego ramach prognozy oddziaływania na środowisko spoczywa na Ministrze Rozwoju Regionalnego, a w jego strukturze na instytucjach zarządzających danymi programami operacyjnymi, które organizują i finansują wszystkie prace. Natomiast za przeprowadzenie postępowania dla RPO odpowiadają Zarządy Województw, przy czym za koordynację prac nad 16 prognozami odpowiada instytucja koordynująca prace nad 16 RPO. Zasady przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji planów i programów reguluje Dział VI rozdział 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) Biorąc pod uwagę zapisy ustawy Prawo ochrony środowiska dla Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna nie jest konieczne przygotowanie prognoz oddziaływania, ze względu na nieznaczny wpływ tych programów na środowisko. HARMONOGRAM PRAC Mimo braku formalnych podstaw prawnych w postaci zatwierdzonych rozporządzeń dotyczących polityki spójności na lata i biorąc pod uwagę potrzebę przygotowania Polski do rozpoczęcia wykorzystania środków strukturalnych od początku 2007 roku, konieczne jest zapewnienie szybkiego tempa prac nad NSRO, programami operacyjnymi oraz planem komunikacji. W związku z tym MRR przygotowało szczegółowy harmonogram prac przedstawiony w załączniku nr 3. Proponuje się przygotowanie przez wszystkich Szefów grup roboczych szczegółowych harmonogramów dla danych programów operacyjnych, które wyznaczą m.in. terminy przesyłania poszczególnych materiałów np. przez instytucje pośredniczące. 11

12 PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ 1. UKŁAD PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA Podstawowym zadaniem na okres budŝetowy jest stworzenie lepszego, tzn. prostszego, sprawniejszego i tańszego systemu wdraŝania niŝ ma to miejsce w okresie , a następnie uzyskanie większego efektu makroekonomicznego i społecznego z realizacji programów rozwoju kraju dla okresu Programowanie PO odbywać się będzie w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego przy współpracy ministrów właściwych odpowiedzialnych za konkretne działy administracji rządowej oraz Zarządów Województw. Ich zadaniem jest, w odniesieniu do uzgodnionych zapisów NSRO, zaprogramowanie priorytetów programów operacyjnych, a takŝe struktury ich wdraŝania. Ministrowie właściwi dla poszczególnych priorytetów będą odpowiedzialni za przygotowanie i realizację priorytetów, natomiast instytucja zarządzająca programem będzie koordynować prace związane z programowaniem i realizacją na poziomie programów operacyjnych, polityki spójności oraz celów poszczególnych funduszy strukturalnych, w szczególności w odniesieniu do Strategii Rozwoju Kraju (SRK) 8. Punktem wyjścia dla określenia priorytetów i działań programów operacyjnych będą cele NSRO, zdefiniowane w odpowiedzi na wyzwania odnowionej Strategii Lizbońskiej, Strategicznych Wytycznych Wspólnoty oraz na podstawie wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron polskiej gospodarki, a takŝe szans i zagroŝeń przed nią stojących. Z punktu widzenia sytuacji społecznej i gospodarczej w Polsce najwaŝniejsze znaczenie ma rozdysponowanie priorytetów i działań pomiędzy sektorowe PO, a 16 RPO. W ramach wydatkowania funduszy unijnych powinny być realizowane działania o wysokich efektach mnoŝnikowych, które mają znaczenie dla wszystkich państw członkowskich, a równocześnie cechują się wysoką wartością dodaną w skali całej Wspólnoty. Wszystkie programy operacyjne powinny zostać skonstruowane zgodnie z poniŝej zaproponowaną strukturą. W związku z nakreślonymi w ZałoŜeniach do zmian NSRO... priorytetami rozwoju Polski i koncentracją dostępnych środków finansowych na kilku najwaŝniejszych sektorach gospodarki, zmianie uległ układ programów operacyjnych. Układ PO zawarty we Wstępnym projekcie NSRO, zaakceptowanym przez Radę Ministrów w dniu 14 lutego 2006 r., róŝni się w stosunku do propozycji w Projekcie NPR , przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 6 września 2005 r. Nowa propozycja programów operacyjnych, choć wynika bezpośrednio z zapisów projektów programów przyjętych w ramach NPR, odpowiada obecnie koncepcji programu Rządu, tj. skupieniu się na działaniach infrastrukturalnych, wspierających innowacyjność, przedsiębiorczość i gospodarkę opartą na wiedzy, zwiększeniu liczby miejsc pracy, inwestycjach w kapitał ludzki i system edukacji, rozwoju obszarów wiejskich, wsparciu obszarów Polski Wschodniej (5 najsłabszych regionów Polski) oraz polepszeniu jakości administracji. 8 SRK będzie określać główne cele i priorytety, na których powinny koncentrować się programy działania rządu oraz innych instytucji publicznych, oraz wskazywać obszary, na których będzie koncentrowane wsparcie ze środków publicznych. Będzie słuŝyć zaprogramowaniu wykorzystania środków w ramach polityki spójności UE, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, dostępnych dla Polski w latach

13 Na podstawie przyjętych do realizacji priorytetów NSRO w latach realizowane będą następujące programy operacyjne: Regionalnych Programów Operacyjnych, 2. PO Infrastruktura i środowisko, 3. PO Kapitał ludzki, 4. PO Konkurencyjna gospodarka, 5. PO Rozwój Polski Wschodniej, 6. Programy europejskiej współpracy terytorialnej oraz programy współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. Uzupełniająco do systemu programów sektorowych i regionalnych wdraŝany będzie Program Operacyjny Pomocy Technicznej, słuŝący wsparciu wdraŝania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. W ramach przygotowywanych programów słuŝących realizacji Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej realizowane będą: 1. PO Rozwój obszarów wiejskich, 2. PO ZrównowaŜony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeŝnych obszarów rybackich. Działania finansowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (rozwój obszarów wiejskich) oraz Wspólnej Polityki Rybackiej będą skoordynowane z działaniami realizowanymi w ramach polityki spójności. Mechanizm koordynacji określi i zapewni Strategia Rozwoju Kraju STRUKTURA I ZAKRES PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 2.1. Struktura i zakres programu operacyjnego Struktura i zakres programu operacyjnego wynikają z projektu rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne przepisy dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności. Zgodnie z nimi niezbędnymi elementami programu operacyjnego są: 1. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej kwalifikowalnego obszaru lub sektora z analizą sytuacji pod kątem mocnych i słabych stron, Diagnoza powinna obrazować sytuację sektora/regionu na tle sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i Unii Europejskiej. Zasadniczym elementem części diagnostycznej powinna być analiza SWOT, która przedstawia atuty i słabości sektora czy regionu wobec szans i zagroŝeń stwarzanych przez otoczenie. Analiza SWOT powinna być punktem wyjścia budowania części strategicznej programu operacyjnego. Część diagnostyczna powinna być maksymalnie syntetyczna (maksymalnie 5-10 stron), a jej uzupełnieniem powinna być analiza i ocena wykorzystania wsparcia krajowego i zagranicznego dla sektora/regionu w podziale na środki przedakcesyjne (PHARE, ISPA, SAPARD, PAOW) i fundusze strukturalne. 2. Strategia rozwoju z uzasadnieniem wybranych priorytetów, w odniesieniu do Strategicznych Wytycznych Wspólnoty, Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz spodziewanych wyników oceny ex-ante. Strategia rozwoju sektora/regionu w programie operacyjnym powinna informować o zgodności programu ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty w odniesieniu do EFRR, ESF, Funduszu Spójności, a takŝe regulacjami UE dot. instrumentów strukturalnych oraz z krajowymi dokumentami programowymi. Strategia powinna określać cel strategiczny działań rozwojowych podejmowanych w sektorze lub regionie i określać cele 9 Projekt układu programów operacyjnych i priorytetów na lata zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 24 styczni 2006 r. załącznik nr 4. 13

14 szczegółowe wynikające z celu strategicznego wraz z ich uzasadnieniem i wzajemnymi powiązaniami. Niezbędne jest takŝe określenie wskaźników dla celu głównego i celów szczegółowych, częstotliwość ich pomiaru oraz wartość bazową i wartość oczekiwaną. Wskaźniki dla celu głównego i celów szczegółowych nie mogą być takie same. 3. Informacje o priorytetach 10 i ich celach, Zgodnie z nowymi propozycjami rozporządzeń UE na lata opis priorytetu programu operacyjnego nie musi zawierać szczegółowych informacji o działaniach, jak miało to miejsce w okresie programowania Zalecane jest jednak aby priorytety nie skupiały się tylko na opisie celów, a informacje w nich zawarte jasno wskazywały główne obszary interwencji oraz moŝliwe typy projektów. Opis priorytetu powinien zawierać następujące informacje 11 : główne cele priorytetu, wskaźniki i ich wartości docelowe 12, identyfikację głównych grup/sektorów/obszarów celów i/lub beneficjentów, indykatywne rozbicie środków pomiędzy kategorie interwencji zgodnie z projektem rozporządzenia wykonawczego, w przypadku korzystania z moŝliwości elastycznego finansowania ze środków drugiego funduszu (cross-financing), naleŝy uzasadnić korzyści wynikające z takiego sposobu finansowania 13, 4. Informacje o komplementarności z działaniami finansowanymi z EFRROW oraz działaniami finansowanymi z EFR, tam gdzie jest to właściwe. Programy operacyjne, których priorytety wspierać będą przedsięwzięcia w obszarach interwencji programów finansowanych z EFRROW lub EFR powinny zawierać opis komplementarności z działaniami realizowanymi w ramach takich programów, w celu zapobiegania ich pokrywania się. W uzasadnionych przypadkach powinna zostać przedstawiona informacja o tym czy realizowane przedsięwzięcia stanowią część większych programów będących w trakcie realizacji bądź teŝ przygotowywanych do realizacji w ramach innych programów. 5. Plan finansowy w podziale na lata i priorytety operacyjne ze wskazaniem źródeł finansowania Plan finansowy powinien zawierać dwie tabele: ogólną tabelę zobowiązań (w podziale całkowitej puli środków finansowych przewidzianych jako wkład kaŝdego Funduszu na poszczególne lata) i szczegółową tabelę zobowiązań (określa dla całego okresu programowania oraz dla kaŝdego priorytetu wysokość całkowitych środków finansowych pochodzących z wkładu wspólnotowego oraz krajowego wkładu publicznego, a takŝe stopę udziału Funduszy. Tabela ta określa, dla celów informacyjnych, udział EBI oraz innych instrumentów finansowych). 6. Szczegółowy system wdraŝania programu ze wskazaniem instytucji odpowiedzialnych za realizację poszczególnych priorytetów System wdraŝania kaŝdego Programu Operacyjnego powinien wskazywać wszystkie instytucje biorące udział we wdraŝaniu PO/RPO i precyzować ich zadania, w szczególności: Instytucji zarządzającej, Instytucji pośredniczących w zarządzaniu, Instytucji certyfikującej, Instytucji audytu, instytucji odpowiedzialnej za otrzymywanie i dokonywanie płatności. System wdraŝania powinien jasno i precyzyjnie określać podział zadań 10 Wyjaśnienie: Terminologia priorytet stosowana dla okresu programowania jest wzorowana na rozumieniu tego pojęcia stosowanego w NPR i programach operacyjnych w okresie Zgodnie z rozporządzeniem ogólnym w sprawie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na lata oś priorytetowa to jeden z priorytetów strategii w programie operacyjnym obejmujący grupę powiązanych ze sobą działań posiadających szczególnie wymierne cele. Dla ułatwienia stosowane będzie pojęcie priorytet a nie oś priorytetowa. 11 Zgodnie z zapisami dokumentu roboczego KE: Aide-mémoire for the implementation of Structural Funds Cele priorytetów programów operacyjnych powinny zostać określone ilościowo za pomocą moŝliwie ograniczonej liczby wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania rekomenduje się po 3 wskaźniki kaŝdego rodzaju, uwzględniając zasadę proporcjonalności. Wskaźniki te mają umoŝliwić zmierzenie postępu, w odniesieniu do sytuacji bazowej i efektywności celów. Punktem wyjścia dla opracowania wskaźników wszystkich programów operacyjnych powinna być lista wskaźników monitorowania załączona do projektu NSRO. 13 Funkcjonowanie elastycznego finansowania przedstawia nota informacyjna w załącznik nr 5 14

15 pomiędzy poszczególnymi instytucjami, przy zapewnieniu maksymalnie moŝliwej do osiągnięcia prostoty struktury i stosowanych procedur. Ponadto system powinien charakteryzować się elastycznością umoŝliwiającą dostosowanie do potrzeb aktualnych lub zmieniających się warunków. System wdraŝania powinien zawierać: - opis systemów monitoringu i ewaluacji, - informacje o instytucji właściwej dla otrzymywania płatności pochodzących z Komisji oraz o instytucji lub instytucjach odpowiedzialnych za dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów, - opis procedur uruchamiania i przepływów finansowych w celu zapewnienia ich przejrzystości, - elementy zapewnienia promocji i informacji nt. programu operacyjnego, - opis procedur dla wymiany danych elektronicznych w celu spełnienia wymogów dotyczących płatności, monitoringu i oceny Załączniki do projektów programów operacyjnych Wraz z projektem programu operacyjnego instytucje zarządzające są zobowiązane do przekazania załączników do tych dokumentów, tj.: 1. Indykatywna lista duŝych projektów (major projects) Zgodnie z projektem rozporządzenia (art. 38) wykaz duŝych projektów do realizacji w ramach programu operacyjnego powinien zawierać poniŝsze informacje: - instytucję odpowiedzialną za ich wdroŝenie, - charakter inwestycji oraz jej opis, wartość finansową oraz lokalizację, - wyniki studiów wykonalności, - harmonogram realizacji projektu oraz, jeŝeli spodziewany okres wdraŝania jednego z jego etapów wykracza poza okres programowania, transze stanowiące przedmiot wspólnotowego współfinansowania zawierające się w okresie programowania , - analizę kosztów i korzyści, obejmującą ocenę ryzyka i przewidywalny wpływ na dany sektor oraz na sytuację społeczno-gospodarczą kraju i/lub regionu oraz, jeŝeli to moŝliwe, innych regionów Wspólnoty, - analizę wpływu na środowisko, - uzasadnienie wkładu publicznego, - plan finansowy wykazujący kwotę całkowitą zaplanowanych zasobów finansowych i zaplanowany wkład Funduszy, EBI, EFI i z innych wspólnotowych źródeł finansowania, w tym roczny indykatywny harmonogram zobowiązań EFRR lub Funduszu Spójności przeznaczonych na kluczowy projekt. W okresie programowania jedynie projekty, których wartość przekracza 25 mln euro dla projektów z zakresu środowiska i 50 mln euro dla innych projektów będą przedstawiane KE do akceptacji (tzw. major projects). 2. Indykatywna lista programów pomocy publicznej Lista programów pomocowych przewidywanych do przygotowania wraz z terminami ich opracowania powinna stanowić załącznik do projektu programu operacyjnego. Programy operacyjne, w ramach których udzielana będzie pomoc publiczna powinny zawierać tabele przedstawiające schematy udzielania tej pomocy. NaleŜy wyjaśnić konieczność przygotowania programów pomocy publicznej przez wskazanie podstawy prawnej jej występowania. Dodatkowo naleŝy jasno zdefiniować i wyróŝnić pomoc publiczną w poszczególnych działaniach PO lub RPO oraz wskazać organy jej udzielające. Zaleca się ponadto wydzielenie priorytetów dotyczących w całości pomocy publicznej i objętych obowiązkiem notyfikacji w KE. Programy pomocowe powinny zostać przygotowane przez instytucje zarządzające programami operacyjnymi we współpracy z instytucjami pośredniczącymi w zarządzaniu programami operacyjnymi (tj. resort transportu, środowiska, gospodarki i inne). W odniesieniu do RPO instytucja koordynująca prace nad 16 RPO przy współpracy z Zarządami Województw opracuje programy pomocowe, które będzie moŝna stosować w ramach wszystkich RPO, zgodnie z potrzebami danego województwa. Rozwiązanie to nie wyklucza jednak realizacji specyficznych priorytetów charakterystycznych dla poszczególnych województw i współfinansowanych ze źródeł regionalnych i krajowych, dotyczących pomocy publicznej. W takim przypadku odpowiedni program pomocowy zostanie przygotowany przez podmiot regionalny i lokalny, postępując zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. 15

16 3. Ocena programu przed rozpoczęciem realizacji (ocena ex-ante) wraz z oceną spodziewanego efektu makroekonomicznego Oceny mają na celu poprawę jakości, skuteczności i spójności interwencji Funduszy oraz wdraŝania programów operacyjnych w odniesieniu do problemów strukturalnych kraju i poszczególnych regionów, z jednoczesnym uwzględnieniem celu zrównowaŝonego rozwoju i regulacji wspólnotowych w zakresie wpływu na środowisko oraz strategicznej oceny środowiskowej. Elementem oceny ex-ante jest ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego realizacji programu operacyjnego. Oceny prowadzone są przez ekspertów lub podmioty wewnętrzne lub zewnętrzne, niezaleŝne od instytucji certyfikującej i audytu. Ich wyniki są publikowane zgodnie z stosownymi zasadami dostępu do dokumentów. 4. Ocena przewidywanego wpływu programu na środowisko Prognozę oddziaływania programu operacyjnego na środowisko przygotowuje się na podstawie zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska. 5. Sprawozdanie z przeprowadzonych konsultacji społecznych Sprawozdanie z przebiegu konsultacji społecznych programu powinno zawierać informacje o udziale w tym procesie zaproszonych reprezentatywnych środowisk i wkładzie tych środowisk w przygotowaniu programu. Powinien zawierać główne wnioski z przeprowadzonych konsultacji oraz prezentować plan promocji programu tak, aby zapewnić mu dotarcie do szerokiego grona odbiorców-potencjalnych beneficjentów. Za przeprowadzenie konsultacji społecznych projektów programów operacyjnych odpowiedzialne są instytucje zarządzające PO i RPO. Po zakończeniu procesu konsultacji instytucje odpowiedzialne za przygotowanie sektorowych programów operacyjnych zobowiązane są do przygotowania sprawozdań z przeprowadzonych spotkań i przekazania ich do Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej w MRR. W przeprowadzeniu procesu konsultacji społecznych programów operacyjnych instytucje zarządzające posiłkują się wsparciem instytucji pośredniczących, powierzając im część zadań związanych z organizacją spotkań konsultacyjnych. W przypadku regionalnych programów operacyjnych instytucja koordynująca prace nad 16 RPO (Departament Polityki Regionalnej w MRR (DPR MRR)) zobowiązana jest do sporządzenia i przekazania do DKS MRR zbiorczej informacji na podstawie sprawozdań z przeprowadzonych konsultacji społecznych 16 RPO we wszystkich województwach Załączniki do projektów programów operacyjnych dla celów krajowych W ramach projektów programów operacyjnych w marcu 2006 r. powinny zostać przygotowane dodatkowe dokumenty przedstawiające szczegółowe informacje słuŝące realizacji programu operacyjnego. Załączniki te nie będą przekazywane Komisji Europejskiej i nie będą przedmiotem negocjacji z KE. Są jednak potrzebne w celu sprecyzowania jakie konkretnie działania będą realizowane w ramach programów operacyjnych, jaki jest podział środków oraz jak będzie wyglądał szczegółowy system ich wyboru i realizacji. Będą istotnym elementem w trakcie negocjacji zapisów PO i RPO z Ministrem Rozwoju Regionalnego. Będą one stanowiły załącznik do projektu programu operacyjnego: 1. Informacja o działaniach 14 realizowanych w ramach priorytetów Działania realizowane w ramach priorytetów powinny w szczególności zawierać: jego opis, cel z krótką charakterystyką, narzędzia realizacji, opis komplementarności realizowanych działań z innymi programami, wskaźniki monitorowania działania, spodziewane rezultaty realizacji działania oraz rodzaje potencjalnych beneficjentów, a takŝe typy projektów realizowanych w ramach działań. W przypadku, kiedy przewiduje się realizację działań przy uŝyciu grantów globalnych instytucja zarządzająca PO/RPO zobowiązana jest do wskazania działania objętego wsparciem oraz do szczegółowego opisu sposobu 14 Wyjaśnienie: Terminologia działanie stosowana dla okresu programowania jest wzorowana na rozumieniu tego pojęcia stosowanego w NPR i programach operacyjnych w okresie W ślad za rozporządzeniem ogólnym w sprawie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na lata działanie naleŝy rozumieć jako projekt lub grupę projektów wybranych przez organ zarządzającyi danym programem operacyjnym lub na jego odpowiedzialność, zgodnie z kryteriami ustanowionymi przez komitet nadzoru, i realizowanych przez jednego lub więcej beneficjentów, umoŝliwiających osiągnięcie celów priorytetu operacyjnego, którego to działanie dotyczy. Innymi słowy działanie stanowi niepodzielną liczbę operacji mających ten sam cel i system wdraŝania. 16