Zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych, zez czyli strabismus

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych, zez czyli strabismus"

Izabela Stankiewicz
7 lat temu
Przeglądów:

1 Zez Zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych, zez czyli strabismus Wodzenie oczami we wszystkich możliwych kierunkach, warunkujące obser wację przedmiotów i obiektów ruchomych w szeroko rozumianym polu widzenia, jest zależne od prawidłowego działania zewnętrznych mięśni oka. W warunkach prawidłowych obie gałki oczne ustawione są równolegle, a z dwóch obrazów siatkówkowych w korze wzrokowej, w tzw. procesie fuzji, powstaje jeden obraz mający cechy stereopsji, tj. bryłowatego widzenia stereoskopowego. Proces fuzji dokonuje się w korze wzrokowej i polega na nakładaniu i zlewaniu dwu obrazów siatkówkowych (z oka prawego i lewego) w jeden obdarzony cechami stereopsji. Wszystkie ruchy oczu, które umożliwiają nam obserwację świata zewnętrznego są zależne od prawidłowego działania mięśni zewnętrznych oka. Za te ruchy odpowiedzialnych jest 6 mięśni zewnatrzgałkowych. Mięsnie te są unerwione przez trzy nerwy czaszkowe: nerw okoruchowy, bloczkowy i odwodzący. To one razem z odpowiednimi strukturami mózgu koordynuja ruchy obojga oczu. W normalnych warunkach gałki oczne są ustawione równolegle, powstaje obraz na dwóch siatkówkach (wiecej w dziale jak widzimy), który w procesie fuzji zostaje przekształcony w jeden obraz odbierany jako pojedyńcze wrażenie wzrokowe (jest to pojedyńcze widzenie obuoczne). Proces fuzji zachodzi w korze wzrokowej, gdzie dociera obraz z dwóch siatkówek, tj. oka lewego i oka prawego. Dzięki temu, że każde oko widzi obraz pod troszkę innym kątem, obrazy powstające na siatkówce nie są identyczne. Kąt ten jest tym większy, im dalej znajduje się przedmiot od naszego oka. Te różnice są podstawą tworzenia obrazu trójwymiarowego, tj. mającego cechy widzenia stereoskopowego. Istotnym czynnikiem rozwoju stereopsji jest prawidłowa ruchomość i ustawienie gałek oczynych w ciągu pierwszych kilku tat życia. 1 / 5

2 Najważniejsze korzyści wynikające z pojedyńczego widzenia obuocznego i cech stereoskopii: obraz daje wrażenie głębi oraz jesteśmy w stanie określić odległość, lepszą ostrość widzenia, większy obszar pola widzenia (każde oko ma różne pole widzenia przez co razem znacznie się ono powieksza), brak efektu plamki ślepej dzięki temu, iż obszar plamki ślepej wypada w obszarze widzenia drugiego oka. Jeżeli pojedyncze widzenie obuocznie nie jest możliwe mamy do czynienia z: - Confusio - obydwa przedmioty leżące w dwóch różnych miejscach są widziane w tym samym miejscu - Diplopia - pojedynczy przedmiot jest widziany w dwóch różnych miejscach Zez jest to nieporawidłowe ustawienie obu gałek ocznych. Wynika to z braku równowagi mięśni z zaburzoną korespondencją siatkówek lub brakiem widzenia dwuocznego. Istnieje wiele rodzajów zeza: - zez rozbieżny, - zez ku dołowi - zez zbieżny - połączenia, np : zez zbieżny i ku dołowi 2 / 5

3 Zez powoduje tłumienie obrazu w oku zezującym, przez co może dojść do niedowidzenia w oku zezującym jeżeli proces ten trwa długo. U dzieci zezujących naprzemiennie tj. raz jednym okiem, raz drugim nie powstaje niedowidzenie, ale dochodzi do zaburzeń w rozwoju widzenia przestrzennego. Zez towarzyszący czyli zez, w którym kąt odchylenie oka jest taki sam przy patrzeniu w różnych kierunkach. Jest to związane z tym, iż oczy nie są skierowane na ten sam obiekt przy prawidłowo działających mięśniach. Dla większości rodziców i samych dzieci jest to przede wszystkim problem kosmetyczny, zapomina się natomiast, że znacznie większym problemem jest zaburzenie równowagi sensorycznej obu oczu oraz rozwój niedowidzenia. W zezie naprzemiennym może nie występować niedowidzenie jednak brak jest jednak możliwości wytworzenia prawidłowego widzenia obuocznego. Zez porażenny, nietowarzyszący, powstaje kiedy kąt odchylenie oka jest różny przy patrzeniu w różnych kierunkach. Jest on spowodowany zaburzeniami w działaniu mięśni bądź nerwów ich unerwiających w wyniku zmian neurologicznych, urazów, innych chorób. Zez utajony jest możliwy do obserwacji w niektórych sytuacjach. Patologiczne ustawianie oczu występuje w momencie przerwania widzenia obuocznego np: w momencie zamknięcia jednego oka. Etiologia zeza: - może powstawać przy zdrowych oczach bez uchwytnej przyczyny - w wyniku wad oczu, które powodują gorsze widzenie jednym okiem 3 / 5

4 - w związku ze zmianami, które uniemożliwiają powstanie widzenia obuocznego, jak zaćma - w związku ze zmianami siatkówki, uniemożliwiającymi prawidłową percepcje wrażeń wzrokowych. Zez diagnostyka: W pierwszym momencie należy wykluczyć stany mogące pozorować zeza, takie jak zmarszczka nakątna, która jeżeli występuje u dzieci może powodować wrażenie zeza zbieżnego w prawidłowo rozwijającym się oku. Jeżeli dziecko jest bardzo małe, badanie oczu jest bardzo trudne i najczęściej ma charakter orientacyjny. U dziecka mającego 1-2 lata możemy zbadać refrakcje i odpowiednio zastosować korekcje okularową. Kolejnym ważnym badaniem jest ocena dna oka w kierunku występowania innych przyczyn ograniczających widzenie oraz badanie ruchu gałek ocznych w 9 kierunkach. Do badania ustawienia oczu służą następujące testy: - Test Hirschberga - polega na ocenie orientacyjnego kąta odchylenia. Polega na naświetlaniu obu rogówek - w oku zdrowym światło odbija się w centralnym miejscu rogówki, natomiast w oku zezującym w innym miejscu. Mierzy się odchylenie odbicia od centrum rogówki i odpowiednio wylicza się kat zeza. 4 / 5

5 - Cover - test pomocny przy różnicowaniu zezów oraz wykrywaniu zeza jawnego. Polega na zakrywaniu oka zdrowego i zezującego - w zależności od ustawienia oczu w momencie zakrycia oka, jak i po jego odsłonięciu, ustala się rodzaj zeza. Zez leczenie W zależności od etiologii zeza powinien on być leczony w odpowiedni dla niego sposób. Jeżeli zez jest wywołany porażeniem nerwowym należy rozszerzyć diagnostykę w kierunku przyczyn, które mogły je wywołać, np tętniak, urazy, nowotwory, wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Jeżeli występuje wada wzroku powinniśmy ją wyrównać za pomocą korekcji okularowej. Jeżeli to nie pomaga należy stymulować oko niedowidzące zasłaniając oko widzące lepiej. Leczenie operacyjne zeza polegające na wycięciu części mięśnia bądź przesuniecia jego przyczepu wykonuje się w celu umożliwienia pojedynczego widzenia obuocznego bądź z powodów kosmetycznych w celu łatwiejszej adaptacji dziecka w towarzystwie innych dzieci. 5 / 5

Podobne dokumenty

charakterystyka oraz postępowanie

422/2 optometria Zezy nietowarzyszące charakterystyka oraz postępowanie Foto: archiwum Autorki Mgr MONIKA CZAIŃSKA optometrysta, doktorantka Pracownia Fizyki Widzenia i Optometrii, Wydział Fizyki, Uniwersytet