RYNEK MIĘSA. stan i perspektywy A N A L I Z Y MAJ 2010 ISSN INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY AGENCJA RYNKU ROLNEGO

Transkrypt

1 INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY AGENCJA RYNKU ROLNEGO NR 38 MINISTERSTWO ROLNICTWA i ROZWOJU WSI RYNEK MIĘSA stan i perspektywy ISSN A N A L I Z Y R Y N K O W E 3000 Produkcja i ceny ywca wieprzowego w latach gospodarczych 6, , Produkcja 5, ,5 tys.ton Ceny prognoza IERiG -PIB /96 97/98 99/00 01/02 03/04 05/06 07/08 09/10 11/12 10/11 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 z /kg MAJ 2010

2 Analizy są finansowane przez AGENCJĘ RYNKU ROLNEGO oraz INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Spis treści REASUMPCJA I. Uwarunkowania makroekonomiczne Tadeusz Chrościcki II. Aktualny i przewidywany stan rynku wieprzowiny J. Małkowski, D. Rycombel, D. Zawadzka III. Aktualny i przewidywany stan rynku wołowiny J. Małkowski, D. Rycombel, D. Zawadzka IV. Aktualny i przewidywany stan rynku produktów owczarskich D. Zawadzka V. Działania ARR na rynku mięsa J. Kossakowska VI. Przetwórstwo mięsa R. Urban VII. Ceny detaliczne i spożycie mięsa K. Świetlik Przy publikowaniu fragmentów analizy oraz informacji i danych liczbowych prosimy o podanie źródła. Analizę przygotowano w Zakładzie Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Świętokrzyska 20, Warszawa Kierownik Zakładu doc. dr hab. Jadwiga Seremak-Bulge, tel.: (0-22) AUTORZY: prof. dr hab. Jan Małkowski Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Warszawa Tel.: (0-22) mgr inż. Jolanta Kossakowska Agencja Rynku Rolnego Warszawa Tel.: (0-22) prof. dr hab. Roman Urban Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego IERiGŻ-PIB Warszawa Tel.: (0-22) mgr inż. Danuta Rycombel Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Warszawa Tel.: (0-22) mgr Danuta Zawadzka Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Warszawa Tel.: (0-22) dr Krystyna Świetlik Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Warszawa Tel.: (0-22) mgr Lucyna Mieszkowska Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Warszawa Tel.: (0-22) Analizę zrecenzowała i zatwierdziła w dniu r. Rada Rolniczych Analiz Ekonomicznych w składzie: Zdzisław Adamczyk, Tadeusz Chrościcki, Bogumiła Kasperowicz, Jan Małkowski, Jadwiga Seremak-Bulge, Iwona Szczepaniak, Stanisław Stańko (wiceprzewodniczący), Zdzisława Wiśniowska-Antonik, Maria Zwolińska (przewodnicząca). Kolejna analiza wydana będzie we wrześniu 2010 r. SKŁAD I DRUK: Dział Wydawnictw IERiGŻ-PIB NAKŁAD: 1400 egz.

3 REASUMPCJA W 2009 roku produkcja trzech podstawowych rodzajów żywca w wadze bitej ciepłej wyniosła 2350 tys. ton i była mniejsza aniżeli w 2008 roku o 4%. Produkcja żywca wieprzowego spadła o 11%, a wzrosła drobiowego o 7% i wołowego o 3%. Spożycie drobiu wzrosło do 24,3 kg/osobę, tj. o 0,8%, a mięsa wołowego spadło do 3,6 kg/osobę (o 0,2 kg), czyli o 5,3%. W wyniku zmian eksportu i zapasów spożycie wieprzowiny obniżyło się z 42,7 kg/osobę w 2008 roku do 41,9 kg, a więc o 1,9%. Znacznie mniejszy spadek spożycia niż produkcji wieprzowiny był możliwy dzięki wzrostowi dochodów ludności i ujemnego salda handlu zagranicznego z około 110 tys. ton w 2008 roku do około 250 tys. ton. W tej sytuacji ceny detaliczne drobiu wzrosły o 9,9%, wołowiny o 10%, a wieprzowiny o 8,2% w porównaniu z poprzednim rokiem. Ceny skupu drobiu wzrosły w skali roku o 5,3%, bydła o 12,2%, a trzody o 13,8%. W wyniku wzrostu cen żywca wieprzowego i spadku cen zbóż i pasz poprawiła się opłacalność chowu trzody. W rezultacie kilkuletnia tendencja spadkowa chowu trzody przekształciła się w tendencję wzrostową. W listopadzie 2009 roku pogłowie trzody było mniej więcej takie same jak rok wcześniej, ale macior prośnych większe o 6,4%. W marcu 2010 roku pogłowie trzody chlewnej wyniosło około 14 mln sztuk i było większe niż w marcu poprzedniego roku o ok. 5,1%. Przewiduje się, że w lipcu pogłowie trzody chlewnej wyniesie około 15 mln sztuk, a w listopadzie około 15,3 mln sztuk i będzie większe odpowiednio o 5 i 7% w porównaniu z analogicznymi okresami przed rokiem. Ocenia się, że w rezultacie wzrostu pogłowia, produkcja wieprzowiny w I półroczu 2010 roku będzie większa niż w I półroczu 2009 roku o 4%, a w II półroczu w stosunku do II półrocza 2009 roku o 5%. W I półroczu 2011 roku produkcja żywca wieprzowego może być większa niż w I półroczu 2010 roku o 6%. Przewiduje się, że w 2010 roku spożycie wieprzowiny utrzyma się na poziomie z 2009 roku, gdyż ujemne saldo obrotów handlowych wieprzowiną zmniejszy się prawdopodobnie do 190 tys. ton, tj. o 60 tys. ton. W grudniu 2009 roku pogłowie bydła liczyło 5590 tys. sztuk i było o 0,5% większe niż w grudniu 2008 roku. Ocenia się, że w czerwcu 2010 roku pogłowie wyniesie około 5760 tys. sztuk i będzie o ok. 1% większe niż w czerwcu 2009 roku, a w grudniu 2010 roku będzie większe niż w grudniu 2009 roku o 1,5%. Prognozuje się więc, że produkcja wołowiny w I półroczu 2010 roku będzie o 7% mniejsza niż w I półroczu 2009 roku, ale w II półroczu w stosunku do II półrocza 2009 roku będzie większa o 4%. W I półroczu 2011 roku produkcja wołowiny zwiększy się zaledwie o 1% w porównaniu z I półroczem 2010 roku. Spożycie wołowiny może się nieco zmniejszyć w stosunku do 2009 roku bądź pozostać bez zmian, w zależności od rozwoju eksportu. W 2009 roku zmniejszyły się przemysłowe uboje trzody i produkcja wędlin, a wzrosły uboje bydła, produkcja konserw i innych przetworów mięsnych. Była to kontynuacja zjawisk, które ujawniły się w 2008 roku. Równocześnie wzrost przerobu importowanej wieprzowiny i podwyżki cen zbytu zapewniły firmom przemysłowym wzrost wartości obrotów i utrzymanie zdolności generowania zysków. Nastąpiła równocześnie wyraźna poprawa siły ekonomicznej firm przemysłowych, tj. poprawa płynności finansowej, wzrost wartości kapitału własnego i obniżenie zadłużenia długoterminowego. Słabą stroną tych firm jest spadek poziomu inwestowania, co jest raczej zjawiskiem przejściowym. 1

4 SUMMARY In 2009, production of three basic types of livestock in warm carcass weight (WCW) was 2350 thousand tonnes, or less than in 2008 by 4%. Production of hog livestock fell by 11%, with poultry rising by 7% and bovine by 3%. Poultry consumption increased to 24.3 kg/person, i.e. by 0.8%, with beef decreasing to 3.6 kg/person (by 0.2 kg), or by 5.3%. As a result of fluctuating exports and stocks, pork consumption fell from 42.7 kg/person in 2008 to 41.9 kg, i.e. by 1.9%. The significantly deeper fall of consumption than production of pork, was due to rising personal incomes and negative balance in foreign trade, from about 110 thousand tonnes in 2008, to ca 250 thousand tonnes. In this context, retail prices of poultry rose by 9.9%, of beef by 10%, pork by 8,2% against the previous year. Purchase prices for poultry grew in the year by 5.3%, for cattle by 12.2%, for pigs by 13.8%. As result of rising hog livestock prices and falling prices of cereals and feeds, the profitability of pigs fatening has improved. Consequently, the several-year long decremental trend in pig breeding, has been replaced by a rising tendency. In November 2009, pig inventories were close to the figure of the previous year, but of sows in pig, higher by 6.4%. In March 2010, pig population was about 14 million, above the figure of March of the preceding year, by ca 5.1%. The pig population is expected at about 15 million in July, about 15.3 million in November, exceeding by respectively 5 and 7% the numbers of the same periods a year before. As result of rising population, the production of pork is estimated to exceed in the 1st half of 2010 the figure of the 1st half of 2009 by 4%, and the 2nd half exceeding the 2nd half of 2009, by 5%. In the 1st half of 2011, production of hog livestock may be higher by 6% than in the 1st half of Pork consumption in 2010 is expected to remain on the 2009 level, due to negative balance of pork trade that will probably diminish to 190 thousand tonnes, i.e. by 60 thousand tonnes. In December 2009, population of cattle was 5590 thousand, or more by 0.5% than in December The stock is expected to number about 5760 thousand in June 2010, i.e. to exceed by ca 1% the figure of June 2009, and December 2010 exceeding the December 2009 figure by 1.5%. Thus forecasts provide for beef production in the 1st half of 2010 to be below the level of the 1st half of 2009 by 7%, but in the 2nd half to exceed the 2nd half of 2009, by 4%. In the 1st half of 2011, beef production will grow by only 1% against the 1st half of Beef consumption may slightly decrease against the year 2009, or remain unchanged, depending on the development of exports. In 2009, industrial slaughter of pigs and production of hams decreased, while slaughter of cattle, production of tinned foods and other meat products, has risen. Which continues the situation of The simultaneous growth of imported pork processing plus higher selling prices, have ensured industrial enterprises rising turnovers, and continued capacity to generate profits. At the same time, the economic power of industrial companies has improved significantly, expressed by better financial liquidity, rising equity, and reduced long-term debt. The negative aspect of their situation are lower levels of investment, probably a temporary occurrence. 2

5 I. UWARUNKOWANIA MAKROEKONOMICZNE Po wzroście PKB w 2009 roku o 1,8%, w tym w IV kwartale o 3,3%, pierwsze miesiące bieżącego roku przynoszą dalsze wzmocnienie aktywności w wielu obszarach gospodarki. W wyniku malejącej bariery popytowej coraz wyższa jest dynamika produkcji przemysłowej, obrotów handlowych z zagranicą, usług transportowych i sprzedaży detalicznej. Szybko zmniejsza się skala spadku produkcji budowlano-montażowej oraz zatrudnienia i wynagrodzeń realnych w sektorze przedsiębiorstw. Firmy oczekują pozytywnych zmian koniunktury w krótkiej i średniej perspektywie, w większości nastawione są optymistycznie na możliwość rozszerzenia portfela zamówień, przewidują poprawę sytuacji finansowej, ale nadal są krytycznymi recenzentami działań mających na celu usuwanie barier rozwoju przedsiębiorczości. Prognozy krajowych i zagranicznych ośrodków analitycznych wskazują, że tempo wzrostu PKB Polski może w bieżącym roku wynieść około 3%, podczas gdy wszystkich krajów członkowskich UE tylko 1%. W przypadku spełnienia się tych przewidywań Polska pozostanie, drugi kolejny rok, liderem wzrostu gospodarczego. Potwierdzają to szacunki dotyczące I kwartału, kiedy to, w porównaniu z analogicznym okresem 2009 roku, PKB zwiększył się prawdopodobnie o 3,2-3,4%. Zwraca uwagę bardzo wysoka aktywność przedsiębiorstw przemysłowych. W I kwartale br. produkcja ich była o 9,4% wyższa niż przed rokiem, w tym przemysłu spożywczego o 7,5%. Wyraźnie poprawia się sytuacja w budownictwie. Mimo to produkcja tego działu nie osiągnęła jeszcze poziomu ubiegłorocznego. W I kwartale spadek wyniósł 15,2%. Dynamikę gospodarki kreuje głównie popyt konsumpcyjny i inwestycje infrastrukturalne. Podkreślić jednak należy, że tempo spożycia indywidualnego, podobnie jak w 2009 roku, jest wyraźnie wolniejsze niż w latach Wynika to z negatywnych tendencji na rynku pracy. W I kwartale br. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw było o 1,3% niższe niż rok wcześniej, a siła nabywcza wynagrodzeń spadła o 0,2%. Nie bez znaczenia dla konsumpcji pozostaje też malejące tempo podaży kredytów dla gospodarstw domowych ze strony banków komercyjnych, które z jednej strony zaostrzyły kryteria ich przyznawania, z drugiej zaś, konsumenci, wobec niepewności co do przyszłych dochodów oraz zatrudnienia, bardziej ostrożnie zaciągają pożyczki. Impulsem podtrzymującym spożycie, w kolejnym roku, jest natomiast waloryzacja rent i emerytur, oparta o wskaźnik inflacji, powiększony o 20% realnego przyrostu płac w gospodarce narodowej. W I kwartale br., podobnie jak w latach , siła nabywcza tych świadczeń wzrosła o nieco ponad 4%. Osłabienie popytu konsumpcyjnego znajduje odzwierciedlenie w sprzedaży detalicznej, która w cenach stałych, zwiększyła się w I kwartale br. tylko o 0,3%. Słabą stroną wzrostu gospodarczego, mogącą w przyszłości negatywnie wpływać na jakość i nowoczesność, a więc konkurencyjność oferty towarowej polskich firm, jest spadkowy trend procesów inwestycyjnych. W całym 2009 roku nakłady brutto na środki trwałe zmalały o 0,4% i zbliżona skala spadku utrzymuje się na początku bieżącego roku. W przeciwieństwie do inwestycji prywatnych, notuje się wysoką dynamikę inwestycji publicznych, związanych głównie z obiektami infrastrukturalnymi, finansowanymi napływem funduszy strukturalnych z UE. W handlu zagranicznym dynamika eksportu przewyższa dynamikę importu. W I kwartale br. eksport, liczony w euro, zwiększył się o 14%, a import o 12,2%. Ujemne saldo było o 6% mniejsze niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Eksport produktów rolno-spożywczych (w okresie styczeńluty br.) był wyższy o 4,9%, a import o 3,5%. Dodatnie saldo wzrosło o 11%. W kwietniu br. roczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych osiągnął 2,4%, kształtując się poniżej celu inflacyjnego, określonego decyzją Rady Polityki Pieniężnej (2,5%). Czynnikiem hamującym procesy inflacyjne były ceny żywności, która w tym czasie zdrożała zaledwie o 1,9%. W kwietniu br. na rynku rolnym ceny skupu żywca wieprzowego były o 27% niższe niż w kwietniu ubiegłego roku. Tańszy niż przed rokiem był także drób o 19% i bydło o 5%. Cena skupu żyta była niższa o 8%. Zdrożało natomiast mleko o 15%. Ożywienie gospodarcze nie ma jeszcze istotnego wpływu na sytuację na rynku pracy. Stopa bezrobocia w końcu kwietnia br. wyniosła 12,6%, wobec 10,9% rok wcześniej. Trudna pozostaje sytuacja finansów publicznych. Dużo wyższy poziom wydatków niż dochodów kreuje coraz większy deficyt, którego relacja do PKB przekracza obecnie 7%, wpływając na szybkie powiększanie się długu publicznego. 3

6 II. AKtUAlNY I PRZEWIdYWANY StAN RYNKU WIEPRZOWINY W latach światowa produkcja wieprzowiny wzrosła z 94,6 mln ton do 100,8 mln ton, tj. o 6,6%. W Chinach, a więc u największego producenta produkcja wzrosła z 42,9 mln ton do 48,9 mln ton, tj. o 14%. W UE-27 produkcja w tym okresie spadła z 22,9 do 22 mln ton, tj. o 4%. W USA produkcja wieprzowiny wzrosła z 10 mln ton do 10,4 mln ton, tj. o 5%. Łączna produkcja w Chinach, UE- 27 i USA stanowiła w 2009 roku 81% produkcji światowej. W pozostałych krajach produkcja ta w latach podlegała różnokierunkowym zmianom, które nie miały istotnego znaczenia dla zmian produkcji światowej. W latach w Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej mieliśmy do czynienia z drastycznym spadkiem produkcji trzody chlewnej. USDA 1 przewiduje, że w 2010 roku produkcja wieprzowiny w Chinach zwiększy się o dalsze 3,5%, w UE-27 wzrośnie o 0,9%, w tym w UE-15 wzrośnie o 1% a w UE-12 pozostanie w zasadzie bez zmian (wg Komisji Europejskiej), a w USA spadnie o 3%. 1. Po głębokim spadku odradza się pogłowie trzody chlewnej w Polsce Ostatnie lata były najdłuższym okresem systematycznego pogarszania warunków chowu trzody chlewnej i sukcesywnego ograniczania go. Według GUS, w listopadzie 2009 roku pogłowie trzody chlewnej wynosiło tys. sztuk i było takie same jak w listopadzie 2008 roku, ale o 20% mniejsze niż w listopadzie 2007 roku i o 25% mniejsze niż w listopadzie 2006 roku. Największy spadek pogłowia trzody wystąpił w mało liczących się spółdzielniach produkcyjnych i w sektorze publicznym. Najmniejsza bo 6% redukcja, miała miejsce w spółkach prywatnych charakteryzujących się dużą skalą produkcji. W gospodarstwach indywidualnych, w których znajduje się prawie 90% pogłowia trzody, spadek był zbliżony do ogólnego spadku pogłowia. Głęboka redukcja pogłowia nie przyczyniła się do poprawy koncentracji w gospodarstwach indywidualnych. Liczba producentów spadła w podobnym stopniu co pogłowie 1 United States Departament of Agriculture. Tabela 1 Wyszczególnienie Wska niki zmian pog owia trzody chlewnej (analogiczne miesi ce poprzedniego roku=100) III VII XI III VII XI III VII XI III VII XI III VII XI III Trzoda ogó em 98,8 106,6 107,6 107,1 104,2 100,5 98,9 96,0 93,7 87,0 85,1 80,8 84,7 92,6 100,1 105,1 prosi ta o wadze do 20 kg 97,7 109,6 108,9 108,3 101,4 93,5 94,6 92,9 94,8 85,2 82,7 77,5 85,5 94,7 100,1 105,2 warchlaki o wadze kg 99,6 103,6 110,2 107,1 107,2 104,8 104,4 96,6 93,0 89,2 89,2 84,7 83,5 91,0 98,4 104,7 trzoda na ubój o wadze 50 kg i wi cej 97,1 105,2 103,9 106,1 105,4 105,1 100,5 98,9 94,5 89,2 86,5 81,0 82,1 89,7 99,7 106,4 trzoda na chów o wadze 50 kg i wi cej 106,0 109,2 109,4 106,5 102,4 98,9 94,5 95,3 89,0 80,3 77,2 80,6 94,9 100,7 106,4 102,2 w tym: lochy ogó em 106,4 109,3 108,7 105,9 102,4 98,8 94,3 95,2 88,9 80,4 77,3 80,6 94,8 100,5 106,4 102,4 z tego: pro ne 110,7 111,1 113,3 104,3 100,7 96,4 93,3 95,9 87,3 80,7 76,3 82,4 97,0 101,5 106,4 100,5 pozosta e 98,6 106,2 103,4 108,9 105,5 103,3 97,7 94,0 91,6 79,9 79,1 77,5 90,9 98,8 106,4 106,1 ród o: GUS. 4

7 Tabela 2 Pog owie trzody chlewnej w ko cu II kwarta u i roczny ubój (w mln sztuk) Lata Pog owie Ubój trzody w mln sztuk a) w mln sztuk w % pog owia ,8 20, ,5 19, ,9 22, ,1 23, ,9 22, ,5 19, ,4 22, ,0 23, ,1 21, ,2 23, ,5 24, ,1 22, ,1 22, ,7 23, ,6 25, ,0 23, ,1 23, ,9 24, ,1 24, ,4 21, ,3 19, b) ok. 15,0 19,7 131 a) od 1998 roku stan w ko cu lipca b) prognoza IERiG -PIB ród o: GUS. i przeciętnie na 1 gospodarstwo prowadzące chów trzody chlewnej nadal przypadało 30 sztuk. Na podstawie marcowych wyników spisu ocenia się, że w lipcu 2010 roku pogłowie trzody może wynieść około 15 mln sztuk i być wyższe o ok. 5% niż w lipcu 2009 roku. W końcu roku może ono ukształtować się na poziomie 15,3 mln sztuk i być nadal o 7% wyższe niż listopadzie 2009 roku, jeśli warunki chowu trzody w II kwartale polepszą się. 2. Przewidywany wzrost produkcji żywca wieprzowego w Polsce w 2010 roku, po jej głębokim załamaniu W 2009 roku produkcja żywca wieprzowego w wbc wyniosła 1717 tys. ton i była mniejsza niż w 2008 i w 2007 roku odpowiednio o 11 i 21%. W I półroczu 2009 roku produkcja była niższa niż w I półroczu 2008 roku o 17%, a w II półroczu w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku o 5%. Na podstawie przewidywanego stanu pogłowia trzody chlewnej ocenia się, że w 2010 roku produkcja żywca wieprzowego może być wyższa niż w 2009 roku o ok. 5%, w tym Tabela 3 Lata i pó rocza Stan pog owia powy ej 20 kg na pocz tku pó rocza w tys. sztuk Pog owie i produkcja trzody chlewnej Ubój w % pog owia powy ej 20 kg Ubój trzody w tys. sztuk Przeci tny ci ar ubijanych sztuk w kg Produkcja ywca w tys. ton Zmiany prod. w stosunku do analog. okresu poprzedn. roku (w %) 2000 x 95, ,5 I pó rocze , ,3 II pó rocze , , x 97, ,5 I pó rocze , ,5 II pó rocze , , x 95, ,5 I pó rocze , ,9 II pó rocze , , x 100, ,9 I pó rocze , ,1 II pó rocze , , x 96, ,4 I pó rocze , ,1 II pó rocze , , x 95, ,0 I pó rocze , ,6 II pó rocze , , I pó rocze x ,8 99, ,2 10,4 II pó rocze , , x 97, ,0 I pó rocze , ,8 II pó rocze , , I pó rocze x ,9 97, ,5-7,9 II pó rocze , , x 96, ,3 I pó rocze , ,6 II pó rocze , , a) x 97, ,0 I pó rocze a) , ,0 II pó rocze a) , , I pó rocze a) , ,0 a) prognoza IERiG -PIB ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych GUS. 5

8 w I półroczu o ok. 4%, a w II półroczu o ok. 5% w stosunku do analogicznych okresów 2009 roku. W I półroczu 2011 roku produkcja ta może być wyższa o 6% niż w I półroczu 2010 roku. W 2009 roku produkcja trzody w 27 krajach Unii Europejskiej wyniosła 22,1 mln ton wagi poubojowej i była o 2% mniejsza niż 2008 roku, z tym że w I półroczu była mniejsza niż rok wcześniej o 2,4%, a w II półroczu o 1,8%. Spadek produkcji trzody w UE-12 był głębszy niż w pozostałych krajach Unii Europejskiej. W Czechach i na Litwie stopa spadku wyniosła w 2009 roku aż 20%. Na Węgrzech produkcja trzody obniżyła się o około 5%, ale w 2008 roku w stosunku do 2007 roku spadek wyniósł ok. 10%. Spośród krajów UE 15 największy spadek produkcji trzody w 2009 roku wystąpił w Hiszpanii, ale wyniósł tylko 2%. W marcu br. Komisja Europejska przewidywała, że w 2010 roku produkcja trzody w UE-27 wyniesie w 2010 roku 22,2 mln ton i będzie o 0,9% większa niż w 2009 roku, Tabela 4 Produkcja i poda ywca wieprzowego Lata i okresy Produkcja Skup Inna sprzeda Poda Samozaopatrzenie w tys. ton w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze ród o: GUS. 6

9 w tym w I półroczu pozostanie bez zmian, w II półroczu będzie wyższa niż w II półroczu 2009 roku o około 2%. 3. Spadek cen skupu trzody w Polsce z rekordowo wysokiego poziomu w 2009 roku Po okresie niskich cen skupu trzody w latach , w następnych dwu latach mieliśmy do czynienia ze wzrostem cen. W 2008 roku, mimo spadku produkcji o 10%, ceny skupu trzody wzrosły jedynie o 16%, tj. z 3,46 zł/kg w 2007 roku do 4,01 zł/kg. Stosunkowo mały wzrost cen był rezultatem pojawienia się ujemnego salda handlu zagranicznego, które prawie w połowie zrekompensowało spadek produkcji. W 2008 roku wzrosły też ceny trzody w Unii Europejskiej. Przeciętna cena trzody klasy E osiągnęła w 2008 roku 153,24 EUR/100 kg wagi poubojowej i była o 13% wyższa niż w 2007 roku. W wyniku aprecjacji złotego, w Polsce przeciętna cena trzody klasy E wyrażona w euro wyniosła 158,32 EUR/100 kg i była o 23% wyższa niż w 2007 roku. Cena w Polsce była w 2008 roku o 3% wyższa niż przeciętna w UE- 27, podczas gdy rok wcześniej była ona o 5% niższa. Sytuacja ta sprzyjała wzrostowi importu, który powiększył się z 258 tys. ton w ekwiwalencie mięsa do 518 tys. ton. W 2009 roku przeciętna cena skupu w Polsce wynosiła 4,61 zł/kg i była o 15% wyższa niż w 2008 roku. Średnioroczny wzrost cen w 2009 roku był wynikiem ich wzrostu w trzech pierwszych kwartałach, bowiem w IV kwartale ceny trzody z miesiąca na miesiąc malały. W grudniu przeciętna cena skupu trzody wynosiła 3,88 zł/kg i była o 14% niższa niż w grudniu 2008 roku. W wyniku deprecjacji złotego, cena trzody klasy E w Polsce wyrażona w euro osiągnęła w 2009 roku 143,69 EUR/100 kg wagi poubojowej i była o 9% niższa niż w 2008 roku, w tym w IV kwartale o 16%. W UE- -27, przeciętna cena trzody klasy E kształtowała się na poziomie 142,22 EUR/100 kg wagi poubojowej i była o 7% niższa niż w 2008 roku, w tym w IV kwartale o 12%. W rezultacie w 2009 roku przeciętna cena w Polsce była o 1% wyższa niż w UE-27, a w IV kwartale, po raz pierwszy od kilkunastu miesięcy była niższa o 2%. Zbliżenie się polskich cen wyrażonych w euro do przeciętnej ceny w UE-27 skutkowało spadkiem Tabela 5 Rynkowe ceny trzody w Unii Europejskiej (EUR/100 kg wagi poubojowej) Lata i miesi ce UE-27 Polska Niemcy Dania Ceny w Polsce w % cen w: UE-27 Niemczech Danii 2008 I 131,94 134,44 135,29 107,10 101,9 99,4 125,5 II 133,67 125,71 141,46 110,49 94,0 88,9 113,8 III 143,78 139,82 150,12 120,33 97,2 93,1 116,2 IV 144,30 144,62 147,95 126,71 100,2 97,7 114,1 V 151,78 161,09 162,54 130,94 106,1 99,1 123,0 VI 163,94 174,24 172,09 138,26 106,3 101,2 125,1 VII 169,22 185,13 178,08 139,51 109,4 103,3 131,4 VIII 173,96 184,62 184,81 145,36 106,1 99,9 127,0 IX 172,33 183,01 179,79 148,31 106,2 101,8 123,4 X 161,30 162,05 168,92 142,18 100,5 95,9 114,0 XI 148,29 154,83 155,27 131,72 104,4 99,7 117,5 XII 144,36 150,27 150,82 125,21 104,1 99,6 120, I 136,81 140,25 140,83 119,91 102,5 99,5 117,0 II 133,43 128,99 148,96 114,68 96,7 86,6 112,5 III 138,00 140,00 141,00 114,00 101,4 98,8 122,6 IV 142,88 147,77 147,21 121,73 103,4 100,4 121,4 V 144,24 148,11 149,62 125,91 102,7 99,0 117,6 VI 150,35 152,93 154,90 132,05 101,7 98,7 115,8 VII 156,48 160,62 158,40 134,27 102,6 101,4 119,6 VIII 155,00 160,30 160,20 131,40 103,4 100,0 122,0 IX 148,40 151,55 150,44 130,22 102,1 100,7 117,2 X 136,23 134,93 138,21 120,07 99,0 97,6 112,4 XI 132,94 133,31 137,57 116,43 100,3 97,6 114,5 XII 131,92 125,81 134,34 113,78 95,4 93,7 110, I 130,68 124,82 134,04 108,84 95,5 93,1 114,7 II 135,33 124,02 140,48 114,62 91,6 88,3 108,2 III 134,65 130,14 135,67 116,97 96,7 95,9 111,3 IV 132,72 127,37 137,03 120,27 96,0 93,0 105,9 ród o: Dane Komisji Europejskiej. 7

10 dynamiki wzrostu importu z około 100% w 2008 roku do około 13% w 2009 roku. W pierwszych czterech miesiącach 2010 roku średni poziom cen skupu trzody w Polsce wynosił 3,67 zł/kg i był niższy niż w analogicznym okresie 2009 roku o 21%. W okresie czerwiec-wrzesień ceny trzody z pewnością sezonowo wzrosną, ale stopa ich spadku może być podobna jak w okresie styczeń-kwiecień 2010 roku. Oznaczałoby to, że w III kwartale ceny trzody kształtowałyby się na poziomie około 4 zł/kg, zaś w IV kwartale powróciłyby do poziomu z I kwartału 2010 roku. W okresie I-IV 2010 roku przeciętna cena trzody klasy E w UE-27 wynosiła 133 EUR/100 kg wagi poubojowej, a w Polsce 127 EUR/100 kg. Ceny te były niższe niż w analogicznym okresie poprzedniego roku odpowiednio o 4% i 9%. Przeciętna cena w Polsce była więc o 5% niższa od przeciętnej ceny w UE-27. Należy jednak podkreślić, że niewielka korzystna dla Polski przewaga cenowa nie oznacza, że import ulegnie istotnemu zmniejszeniu. O jego skali decydują bowiem nie tylko różnice w cenach, ale także w jakości towaru. Tradycyjnym konkurentem dla Polski tak pod względem cen wieprzowiny jak i jej jakości jest Dania, ale czołowe miejsce na liście importerów w 2009 roku zajmowały Niemcy, gdzie ceny były okresowo nieco wyższe lub nieco niższe niż w Polsce. 8

11 W kwietniu 2010 roku Komisja Europejska przewidywała, że w II kwartale przeciętna cena osiągnie 141EUR, w III kwartale 153 EUR, a w IV kwartale 138 EUR/100 kg wagi poubojowej. Ceny te w II kwartale 2010 roku mogą więc być niższe niż rok wcześniej o 3%, w trzecim kwartale podobne do ubiegłorocznych, a w IV kwartale 2010 wyższe o 3% niż w IV kwartale 2009 roku. 4. Ceny zbóż i pasz przemysłowych Głębokie załamanie produkcji trzody chlewnej spowodowane było niskimi cenami żywca wieprzowego w latach 2006 i 2007, a w następnych latach wysokimi cenami zbóż i pasz przemysłowych. W I półroczu 2008 roku średnia targowiskowa cena żyta kształtowała się na poziomie 76 zł/dt, a jęczmienia 85 zł/dt. W II półroczu 2008 roku ceny te obniżyły się i wynosiły odpowiednio 62,45 zł/dt i 69,32 zł/dt. W I półroczu 2009 roku ceny żyta obniżyły się do 50 zł/dt, a jęczmienia do 56 zł/dt, czyli o 35% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku. W II półroczu 2009 roku targowiskowa cena żyta wynosiła 41, a jęczmienia 49 zł/dt. Ceny te były niższe niż w II półroczu 2008 roku odpowiednio o 34 i 29%. W I kwartale 2010 roku ceny żyta i jęczmienia były niższe niż w I kwartale 2009 roku o 20 i 15% i o 45 9

12 i 40% niższe niż w I kwartale 2008 roku. Przewiduje się, że po żniwach i w późniejszych miesiącach ceny zbóż będą podobne do ubiegłorocznych. W 2008 roku ceny pasz przemysłowych, podobnie jak ceny zbóż, kształtowały się na rekordowo wysokim poziomie. Średnia cena mieszanki dla tuczników wynosiła w 2008 roku 112 zł/dt, a koncentratu dla trzody 181 zł/dt. Ceny te były wyższe niż w 2007 roku odpowiednio o 16% i 11%. W 2009 roku średnia cena mieszanki dla tuczników wynosiła 99,30 zł/dt i była niższa niż w 2008 roku o 11%. Przeciętna cena koncentratu dla tuczników wynosiła jednak 194,40 zł/dt i była o 7% wyższa niż w 2008 roku. 5. Opłacalność chowu trzody Na podstawie wieloletnich doświadczeń ustalono określone progi relacji cen trzody do cen zbóż i pasz (żyta i jęczmienia w obrocie targowiskowym oraz mieszanki przemysłowej i koncentratu dla tuczników. W przypadku relacji cen trzoda:żyto, chów trzody jest opłacalny gdy relacja cen jest dużo szersza niż 1:8 i nieopłacalny, gdy relacja ta jest dużo węższa i występuje w ciągu kilku, bądź co gorsze kilkunastu miesięcy. Ostatnie głębokie załamanie chowu było właśnie rezultatem takiej sytuacji. Na wykresie relacji cen trzody do cen żyta widać, że od jesieni 2006 roku do jesieni 2008 roku krzywa tej 10

13 relacji, zwłaszcza w 2007 roku i w I połowie 2008 roku przebiegała na poziomie około 1:5, a więc dramatycznie niskim. Relacja ta była węższa o ponad połowę od relacji w II połowie 2004 roku i w całym 2005 roku oraz w I półroczu 2006 roku. Relacje cen z lat 2004/2005 i 2005/2006 skutkowały wzrostem pogłowia i produkcji trzody chlewnej, podobnie jak relacje cen trzoda:jęczmień i trzoda:pasze przemysłowe. Pod koniec 2008 roku relacja cen trzoda:żyto wynosiła 1:8,7, podczas gdy rok wcześniej 1 kg żywca wieprzowego był ekwiwalentem zaledwie 4,7 kg żyta. W I kwartale 2009 roku relacja trzoda:żyto rozszerzyła się do około 1:9, a w II kwartale do 1:10. W II półroczu 2009 roku relacja cen trzoda:żyto wynosiła 1:11. W 2009 roku poprawiły się też zasadniczo relacje cen trzoda:jęczmień oraz trzoda:pasze przemysłowe. Skutkiem tej poprawy było najpierw, zaobserwowane w połowie roku, zahamowanie spadku pogłowia macior prośnych, a w końcu roku wygaśnięcie spadkowej tendencji pogłowia i wzrost pogłowia macior prośnych wskazujący na możliwość rozwinięcia się wzrostowej tendencji chowu trzody chlewnej. Spadek cen trzody w końcu 2009 roku i na początku 2010 roku osłabił jednak opłacalność chowu. Wyraża się to ponownym zawężeniem relacji cen trzody do cen zbóż i pasz. W I kwartale relacja cen trzoda:żyto wynosiła 1:9, a trzoda:jęczmień 1:7. W wyniku 11

14 Tabela 6 Ceny ywca wieprzowego oraz zbó, pasz przemys owych i prosi t Lata i miesi ce Cena skupu ywca wieprz. z /kg Targowis -kowa cena yta z /dt Cena ywca wieprz. w kg yta Targowiskowa cena j czmienia z /dt Cena ywca wieprz. w kg j czmienia Cena prosi t w z /szt Cena prosi t w kg ywca wieprz. Ceny detaliczne Miesz. T-2 w z /dt Provitu w z /dt 2000 VI 3,60 45,99 7,8 53,60 6,7 80,88 22,5 IX 4,32 41,76 10,3 48,30 8,9 91,59 21,2 XII 4,05 42,25 9,6 49,71 8,3 99,55 24, VI 4,29 43,77 9,8 50,46 8,5 109,00 25,4 IX 4,73 38,10 12,4 43,83 10,8 117,00 24,7 XII 4,51 39,09 11,5 45,35 9,9 121,00 26, VI 3,40 36,89 9,2 43,40 7,9 102,00 30,0 IX 3,43 35,08 9,8 40,67 8,4 102,00 29,7 XII 3,25 35,77 9,1 41,85 7,8 90,00 27, VI 3,11 42,56 8,2 49,80 6,4 73,00 23,0 IX 3,73 40,77 9,1 46,51 8,0 86,00 23,1 XII 3,08 44,62 6,9 50,94 6,0 80,00 26, VI 4,60 49,55 9,3 56,40 8,1 105,00 22,8 99,4 186,4 IX 4,95 37,96 13,0 43,77 11,3 120,00 24,2 93,8 176,3 XII 4,41 37,38 11,8 43,53 10,1 130,00 29,5 88,9 168, VI 3,68 34,08 10,8 42,09 8,7 128,00 34,8 82,1 162,3 IX 4,13 31,85 13,0 39,53 9,5 130,00 31,5 80,7 162,0 XII 3,60 33,16 10,9 40,70 8,8 124,00 34,4 80,2 161, VI 3,56 37,32 9,5 43,98 8,1 106,00 29,8 76,7 159,3 IX 4,12 47,68 8,6 52,28 7,9 104,00 25,2 78,0 158,5 XII 3,29 53,98 6,1 60,17 5,5 86,44 26,3 82,0 158, VI 3,51 63,84 5,6 70,36 5,0 77,89 22,2 93,53 160,9 IX 4,06 70,86 5,7 74,24 5,5 89,11 21,9 101,07 164,5 XII 3,36 71,37 4,7 76,54 4,4 75,09 22,3 105,55 170, III 3,62 76,32 4,7 76,61 4,2 75,97 22,0 113,50 180,6 VI 4,31 78,28 5,5 87,07 5,0 99,01 23,0 117,73 184,50 IX 4,64 62,66 7,4 68,86 6,7 124,11 26,7 111,50 183,53 XII 4,50 52,22 8,6 58,98 7,6 145,81 34,1 102,86 179, I 4,43 51,64 8,6 59,24 7,5 150,29 33,9 102,18 179,12 II 4,45 50,06 8,9 57,91 7,7 158,76 35,7 102,18 186,37 III 4,78 51,38 9,3 58,01 8,2 175,92 36,8 101,34 189,65 IV 4,88 51,34 9,5 56,83 8,6 183,83 37,7 102,52 193,06 V 4,81 47,51 10,1 54,64 8,8 180,92 37,6 100,51 195,21 VI 5,06 45,77 11,1 52,81 9,6 186,59 36,9 100,57 198,68 VII 5,08 45,11 11,3 51,62 9,8 187,74 37,0 100,54 200,42 VIII 4,92 41,14 12,0 49,41 10,0 179,95 36,6 99,69 200,29 IX 4,67 42,06 11,1 48,78 9,6 180,00 38,5 98,05 198,50 X 4,22 40,45 10,4 47,82 8,8 168,96 40,0 95,83 197,34 XI 4,15 39,67 10,5 48,26 8,6 160,27 38,6 94,32 197,21 XII 3,88 40,18 9,7 48,07 8,1 158,50 40,9 93,90 196, I 3,72 41,93 8,9 49,70 7,5 156,70 42,1 94,53 197,15 II 3,62 41,21 8,8 50,02 7,2 142,19 39,3 94,22 197,80 III 3,72 40,85 9,1 49,96 7,4 151,58 40,7 93,90 197,96 IV 3,57 39,91 8,9 49,98 7,1 152,12 42,6 ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych GUS. sezonowego wzrostu cen trzody i stabilizacji cen zbóż, w III kwartale 2010 roku relacje cen poprawią się, ale nie na tyle aby tempo wzrostu pogłowia trzody w następnych okresach spisowych przekraczało 5%. Przewiduje się, że w IV kwartale relacje cen trzody do cen zbóż i pasz powrócą do poziomu z początku roku. 6. Handel zagraniczny wieprzowiną Eksport produktów wieprzowych obniżył się z 410 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2008 roku do 332,4 tys. ton w 2009 roku (o ok. 19%). W I półroczu 2009 roku ukształtował się on na poziomie 169,8 tys. ton i był o ok. 15% mniejszy niż w I półroczu 2008 roku, a w II półroczu 2009 roku wynosił 162,6 tys. ton i był o ok. 23% mniejszy niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Import produktów wieprzowych wzrósł z 518 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2008 roku do 586,2 tys. ton w 2009 roku (o ok. 13%). W I półroczu 2009 roku wyniósł on 285,6 tys. ton i był o ok. 36% większy niż w I półroczu 2008 roku, a w II półroczu 2009 roku wyniósł 300,6 tys. ton i był o ok. 3% mniejszy niż przed rokiem. 6.1 Eksport W wyniku dużego spadku krajowej produkcji wieprzowiny i jej wysokich cen, eksport tego gatunku mięsa obniżył się z 243,9 tys. ton w wadze produktu w 2008 roku do 146,9 tys. ton w 2009 roku, w tym do UE-27 z 139,8 do 103,4 tys. ton w 2009 roku. Z państw członkowskich UE 27 głównymi rynkami zbytu mięsa wieprzowego były Czechy (17,2 tys. ton), Litwa (13,2 tys. ton), Niemcy (13,2 tys. ton). Spadek eksportu mięsa wieprzowego do państw trzecich był większy niż do UE-27, gdyż w 2009 roku nie mógł być wspierany subsy- 12

15 Tabela 7 Handel zagraniczny wieprzowin w ekwiwalencie mi sa (w tys. ton) (mi so i przetwory wieprzowe przeliczone na ekw. mi sa) Wyszczególnienie a) 2010 b) Ogó em I pó r. II pó r. Ogó em I pó r. II pó r. Ogó em I pó r. II pó r. Eksport ogó em 329,5 289,5 410,0 199,6 210,4 332,4 169,8 162,6 380,0 175,0 205,0 w tym: mi so 193,1 202,4 233,2 119,6 112,5 136,7 73,3 63,4 180,0 80,0 100,0 przetwory 52,1 58,1 58,5 34,1 24,4 68,0 34,4 33,6 85,0 40,0 45,0 Import ogó em 178,3 257,5 518,0 210,2 307,8 586,2 285,6 300,6 570,0 290,0 280,0 w tym: mi so 165,1 235,2 463,9 191,5 272,0 510,8 245,2 265,6 490,0 250,0 240,0 przetwory 3,4 6,1 6,3 4,1 2,2 10,4 5,6 4,8 12,0 6,0 6,0 Saldo 151,2 32,0-108,0-10,6-97,4-253,8-115,8-138,0-190,0-115,0-75,0 a) dane wst pne b) prognoza IERiG -PIB ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych MF i CAAC. diami. Jego eksport do państw WNP obniżył się z 103,2 tys. ton w 2008 roku do 42,7 tys. ton w 2009 roku, a do Japonii, Korei, Hongkongu wyniósł 12,5 tys. ton i był o 15 tys. ton mniejszy niż przed rokiem. W 2009 roku średnia cena w eksporcie mięsa wieprzowego wynosiła 1,81 euro/kg i była o ok. 7% wyższa niż w 2008 roku. Spadek eksportu mięsa wieprzowego był jednak większy niż wzrost jego cen. Wpływy z eksportu mięsa wieprzowego wyniosły 266,3 mln euro i były o 143,7 mln euro mniejsze niż w 2008 roku, w tym z eksportu do UE-27 obniżyły się o ok. 45 mln euro, a do państw trzecich o 105 mln euro. Udział mięsa wieprzowego w wartości eksportu produktów wieprzowych wyniósł 42% wobec 55% w 2008 roku i 59% średnio w latach Tabela 8 Obroty handlu zagranicznego wieprzowin (w mln EUR) Wyszczególnienie a) 2010 b) I pó rocze c) Eksport ogó em 556,0 584,4 737,5 634,2 700,0 322,7 330,0 ywiec 73,0 54,9 55,5 58,4 45,0 29,9 19,0 mi so 358,0 338,5 410,2 266,3 330,0 139,3 145,0 przetwory 123,0 151,6 187,8 198,3 220,0 133,7 108,0 Import ogó em 335,8 490,1 1077,6 1103,9 990,0 535,8 500,0 ywiec 16,7 23,9 88,8 123,7 90,0 68,2 40,0 mi so 302,0 436,6 939,7 930,9 850,0 442,5 430,0 przetwory cznie z mi sem wieprzowym solonym i w dzonym 15,7 27,3 43,7 45,6 40,0 23,2 20,0 Saldo 220,2 94,3-340,1-469,7-290,0-213,1-170,0 a) dane wst pne b) prognoza IERiG -PIB c) szacunek IERiG -PIB ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych MF i CAAC. Ceny w eksporcie mięsa wieprzowiny były, tak samo jak w latach poprzednich, niższe od płaconych w imporcie. Powodem są różnice występujące w strukturze towarowej importu i eksportu mięsa wieprzowego. W eksporcie udział elementów mięsa wieprzowego jest niski, natomiast w imporcie jest on wysoki. W 2009 roku eksport półtusz wieprzowych chłodzonych wynosił 37,3 tys. ton, a szynek, łopatek, boczku, schabów i przodków wieprzowych 5,3 tys. ton. Natomiast import elementów wynosił 233 tys. ton i był o 134 tys. ton większy od importu półtusz chłodzonych. 13

16 W 2009 roku nastąpił 7% wzrost eksportu przetworów wieprzowych. Wyniósł on 73,6 tys. ton w wadze produktu i od 2005 roku wzrósł on dwukrotnie. W latach wpływy z eksportu kiełbas, szynek i konserw zwiększyły się z ok. 96 do ok. 198 mln euro, a ich udział w wartości eksportu produktów wieprzowych wzrósł z 22% do 31%. Poza asortymentami przetworów wieprzowych tradycyjnie eksportowanymi przez Polskę, od 2007 roku nastąpił również wzrost eksportu mięsa wieprzowego solonego, wędzonego i suszonego. W latach eksport mięsa wieprzowego solonego, wędzonego i suszonego zwiększył się z 13,5 do 23,2 tys. ton, a jego wartość z ok. 42 do ok.73 mln euro. W 2009 roku ceny kiełbas w eksporcie wynosiły 2,48 euro/kg i były o 2% niższe niż przed rokiem, a ceny szynek obniżyły się o 6% (do 3,31 euro/kg). Natomiast wyższe o 5% były ceny mięsa wieprzowego solonego i wędzonego (3,15 euro/kg) oraz konserw (2,35 euro/kg). Eksport trzody chlewnej wzrósł z 413 tys. sztuk w 2008 roku do 430,1 tys. sztuk w 2009 roku, a uzyskiwane ceny wynosiły 135,8 euro/sztukę i były o 2 euro/sztukę wyższe niż w roku poprzednim. Eksport do państw WNP wzrósł o 47% (do 299,6 tys. sztuk), a do UE-27 obniżył się on o ok. 38% (do 130,5 tys. sztuk). Głównymi rynkami zbytu trzody chlewnej była Rosja (273,7 tys. sztuk), Węgry (62,8 tys. sztuk), Litwa (36 tys. sztuk) oraz Ukraina (25,4 tys. sztuk). Eksportowana była trzoda chlewna o wadze: 112 kg do Rosji, 132 kg na Węgry i 106 kg na Ukraine Import W 2009 roku import mięsa wieprzowego wyniósł 501,7 tys. ton w wadze produktu i był o 50,4 tys. ton większy niż w 2008 roku, w tym z UE-15 wzrósł o 46,6 tys. ton (do 487,5 tys. ton). Import ten pochodził głównie z Niemiec (178,6 tys. ton), Danii (147,1 tys. ton), Belgii (52,8 tys. ton ) i Holandii (48,3 tys. ton). W 2009 roku średnie ceny mięsa wieprzowego w imporcie wynosiły 1,85 euro/kg i były o ok. 11% niższe niż w 2008 roku. Wydatki na jego Tabela 9 Eksport oraz import wybranych asortymentów mi sa wieprzowego ch odzonego (w tys. ton) Wyszczególnienie Eksport pó tusze wieprzowe ch odzone 48,3 58,4 85,4 75,2 90,2 37,3 szynki 4,4 4,1 7,4 6,3 1,9 1,4 opatki 0,0 0,4 2,2 1,8 0,7 0,8 przodki wieprzowe 0,4 0,5 0,4 1,1 1,3 0,4 schaby 0,3 0,7 0,7 0,6 0,2 0,9 boczek 0,8 1,2 2,9 1,9 1,7 1,8 Import pó tusze wieprzowe ch odzone 4,8 5,0 2,1 5,0 64,9 98,8 szynki 14,0 34,2 27,8 37,6 63,9 73,3 opatki 14,4 27,9 28,6 35,2 43,0 47,7 przodki wieprzowe 23,7 42,0 36,4 51,2 74,3 74,3 schaby 1,8 4,9 5,7 6,3 13,3 11,5 boczek 6,8 18,7 23,6 24,2 26,2 26,2 ród o: Na podstawie danych MF i CAAC. Tabela 10 rednie ceny w eksporcie i imporcie wieprzowiny (w EUR/kg) Wyszczególnienie Eksport kie basy 2,07 1,96 2,00 2,07 2,57 2,48 konserwy wieprzowe 4,44* 2,33 2,46 2,42 2,23 2,35 szynki 4,11 4,03 3,70 3,64 2,65 3,31 mi so 1,15 1,53 1,55 1,54 1,69 1,81 Import mi so 1,47 1,64 1,84 1,81 2,07 1,85 kie basy 3,50 3,83 3,37 3,94 4,07 4,24 * Ró nice w poziomie cen wynikaj z innych asortymentów eksportowych konserw. ród o: Na podstawie danych MF i CAAC. 14

17 import zmniejszyły się o ok. 9 mln euro (do 930,9 mln euro). Były jednak były 3,5 krotnie większe od wpływów z eksportu mięsa wieprzowego. Wydatki na import mięsa wieprzowego z UE-15 były 14 krotnie większe od wpływów z eksportu do tych państw. Deficyt w obrotach handlu zagranicznego mięsem wieprzowym wyniósł 664,6 mln euro i był o ok. 25% większy niż w 2008 roku. W 2009 roku pogłębił się również deficyt w handlu zagranicznym trzodą chlewną. Wyniósł on 65 mln euro i był dwukrotnie większy niż w 2008 roku. Import trzody chlewnej zwiększył się z 1040,7 tys. sztuk w 2008 roku do 1654 tys. sztuk w 2009 roku, a jego wartość z 88,8 do 123,7 mln euro. Średnia waga importowanych sztuk wzrosła z 38,6 kg w 2007 roku do 49,6 kg w 2009 roku i wskazuje na zwiększanie się udział tuczników w importowanej do Polski trzodzie chlewnej. Import trzody chlewnej pochodził wyłącznie z UE-27, w tym z Holandii (842,2 tys. sztuk), z Niemiec (384,9 tys. sztuk), z Danii (369,3 tys. sztuk). W 2009 roku import przetworów wieprzowych łącznie z mięsem wieprzowym wędzonym, solonym i suszonym, mimo ich powolnego wzrostu, był nadal niski. Wynosił on 11,6 tys. ton w wadze produktu i wzrósł o 0,7 tys. ton w porównaniu do 2008 roku. Cena kiełbas w imporcie wynosiła 4,24 euro/kg i była o 4% wyższa niż przed rokiem, a ceny konserw wieprzowych łącznie z szynkami wzrosły o 3% (do 3,26 euro/kg). Wydatki na import przetworów wieprzowych wyniosły 45,6 mln euro i były ponad 4 krotnie mniejsze od wpływów z eksportu. Dodatnie saldo obrotów handlu zagranicznego przetworami wieprzowymi wzrosło z 144,1 mln euro w 2008 roku do 152,7 mln euro w 2009 roku Przewidywany rozwój handlu zagranicznego w 2010 roku W 2010 roku eksport produktów wieprzowych może wynieść 380 tys. ton w ekwiwalencie mięsa i być o ok. 47 tys. ton większy niż w 2009 roku. W I półroczu 2010 roku może on wzrosnąć o ok. 3% (do 175 tys. ton) w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku, a w II półroczu 2010 roku może wynieść 205 tys. ton i być o ok. 25% większy niż w II półroczu 2009 roku. W 2010 roku import żywca, mięsa i przetworów wieprzowych prawdopodobnie wyniesie ok. 570 tys. ton i będzie zbliżony do poziomu z roku poprzedniego. W I półroczu 2010 roku może on być o ok. 2% większy niż w I półroczu 2009 roku, a w II półroczu br. może wynieść 280 tys. ton i być o 7% mniejszy niż w II półroczu 2009 roku. Deficyt w obrotach handlu zagranicznego wieprzowiną może wynieść ok. 190 tys. ton i wyniku prognozowanego wzrostu eksportu być o ok. 63 tys. ton mniejszy niż w 2009 roku. W 2010 roku ceny w handlu zagranicznym produktami wieprzowymi będą prawdopodobnie niższe niż przed rokiem. W styczniu i lutym 2010 roku średnia cena w eksporcie mięsa wieprzowego wynosiła 1,68 euro/kg wobec 1,78 euro/kg w analogicznym okresie 2009 roku, a średnia cena trzody chlewnej obniżyła się z 1,21 do 1,06 euro/kg wagi żywej. W tym okresie średnia cena w imporcie mięsa wieprzowego wynosiła 1,77 euro/kg i była o ok. 3% niższa niż w styczniu i lutym 2009 roku, a cena trzody chlewnej obniżyła się o ok. 8% (do 1,47 euro/kg). W 2010 roku możliwości zbytu w Rosji będą mniejsze, gdyż obowiązują wyższe cła na trzodę chlewną i mięso wieprzowe, wynikające z Unii Celnej zawartej między Rosją, Białorusią i Kazachstanem. W styczniu i w lutym br. eksport trzody chlewnej do Rosji był minimalny i Węgry stały się głównym rynkiem zbytu. 15

18 III. AKtUAlNY I PRZEWIdYWANY StAN RYNKU WOłOWINY W latach światowa produkcja wołowiny obniżyła się z 58,3 mln ton do 57 mln ton, tj. o 2%. W Stanach Zjednoczonych, a więc u największego producenta spadek był podobny (z 12,1 mln ton do 11,9 mln ton). U trzech kolejnych dużych producentów, jak Brazylia, Unia Europejska czy Chiny stopa spadku produkcji była większa i wyniosła od 3 do 6%. W Brazylii produkcja obniżyła się z 9,3 mln ton do 8,9 mln ton, w UE-27 z 8,2 do 7,9 mln ton, a w Chinach z 6,1 mln ton do 5,8 mln ton. W Argentynie, a więc w kolejnym znaczącym kraju, produkcja wołowiny wzrosła w tym okresie o 3% tj. z 3,3 mln ton do 3,4 mln ton. W 2009 roku łączna produkcja wołowiny w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Unii Europejskiej, Chinach i Argentynie stanowiła prawie 70% produkcji światowej. USDA przewiduje, że w 2010 roku w krajach tych produkcja wołowiny obniży się: w Stanach Zjednoczonych i w Unii Europejskiej o 2%, w Chinach o 4%, a w Argentynie o 8%. Wzrost produkcji wystąpi jedynie w Brazylii o 4%. W związku ze spadkiem produkcji wołowiny u czołowych producentów światowa produkcja wołowiny wyniesie w 2010 roku 56,6 mln ton i będzie mniejsza niż w poprzednim roku o około 1%. 1. Przejściowe zachwianie powolnego wzrostu pogłowia bydła w Polsce Ostatnie lata charakteryzowały się powolnym, ale systematycznym wzrostem pogłowia bydła. Jednakże w czerwcu 2009 roku pojawił się spadek pogłowia bydła o 1% do 5700 tys. sztuk. Wynikał on ze spadku pogłowia krów o 4,2% i wzrostu pogłowia pozostałego jedynie o 2,1%. Spadek pogłowia wystąpił w większości województw i wyniósł od kilku do kilkunastu procent. Wzrost pogłowia miał miejsce w sześciu województwach między innymi w ważących pod względem pogłowia bydła, jak mazowieckie, podlaskie i wielkopolskie. W grudniu 2009 roku pogłowie bydła liczyło 5590 tys. sztuk i było większe niż w grudniu 2008 roku o 0,5%. Pogłowie krów obniżyło się 3,4%, w tym mlecznych o 4,2%. Pogłowie bydła pozostałego wzrosło o 4,3%. Odwrócenie spadowej tendencji cen skupu mleka od jesieni 2009 roku pozwala przewidywać, że w 2010 roku wystąpi stabilizacja pogłowia krów i dalszy wzrost pogłowia Tabela 11 Wyszczególnienie Wska niki zmian pog owia byd a (analogiczne miesi ce poprzedniego roku=100) VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII Byd o ogó em 99,2 97,3 97,5 98,5 102,4 103,5 102,2 98,1 101,6 102,4 101,1 102,9 99,0 100,5 krowy 100,8 96,5 96,5 97,0 99,9 100,8 101,0 95,8 98,7 102,0 100,7 101,2 95,8 96,6 pozosta e 97,4 98,3 98,7 100,3 105,1 106,1 103,5 100,5 104,6 102,7 101,4 104,7 102,1 104,3 w tym: poni ej 1 r. 97,5 99,6 97,0 98,6 108,9 108,6 100,2 96,1 103,1 106,9 101,9 103,0 98,0 102,4 od 1-2 lat 86,0 93,4 98,3 101,6 106,7 107,1 106,3 104,1 103,1 102,0 102,8 104,0 109,2 108,9 ród o: GUS. 16

19 Tabela 12 Pog owie byd a i produkcja ywca wo owego Lata Pog owie Produkcja w tys. ywca wo owego sztuk a) w tys. ton b) a) stan w czerwcu b) prognoza IERiG -PIB ród o: GUS. bydła na rzeź, gdyż w ubiegłym roku znacząco wzrosły ceny bydła rzeźnego. W rezultacie w czerwcu 2010 roku ogólne pogłowie bydła może wynieść 5760 tys. sztuk i być wyższe o 1% niż w czerwcu 2009 roku. W Unii Europejskiej, w ostatnich kilku latach mamy do czynienia z niewielkim spadkiem ogólnego pogłowia bydła. Był on w zasadzie powszechny, ale w niektórych krajach, jak Dania, Holandia, Austria czy Polska wystąpił niewielki wzrost pogłowia. W grudniu 2009 roku pogłowie to wyniosło 88,3 mln sztuk i było mniejsze o 1% niż w grudniu 2008 roku i o 2% mniejsze niż w grudniu 2005 roku. W latach pogłowie krów w Unii Europejskiej zmniejszyło się o 3%, w tym pogłowie krów mlecznych o prawie 5%. 2. Wzrost produkcji żywca wołowego w 2009 roku i możliwy spadek w 2010 roku W 2008 roku w Unii Europejskiej produkcja bydła wyniosła 8,1 mln ton wagi poubojowej i była o 1,4% mniejsza niż w 2007 roku. W 2009 roku produkcja obniżyła się o kolejne 2,3%, tj. do 7,9 mln ton. Komisja Europejska przewiduje, że w 2010 roku produkcja bydła obniży się także o 2,3%, w tym w I półroczu o 1,8%, a w II półroczu o 2,8%. Tabela 13 Lata i pó rocza Pog owie byd a i produkcja ywca wo owego Pog owie pow.1 roku na pocz. pó rocza w tys. sztuk Ubój byd a w % pog owia powy ej 1 roku Ubój * ) byd a w tys. sztuk Przeci tny ci ar ubijanych sztuk w kg Produkcja ywca w tys. ton Zmiany prod. w stosunku do analog. okresu poprzedn. roku (w %) 2000 x 16, ,9 I pó rocze , ,5 II pó rocze , , x 15, ,6 I pó rocze , ,7 II pó rocze , , x 14, ,1 I pó rocze , ,1 II pó rocze , , x 16, ,2 I pó rocze , ,3 II pó rocze , , x 15, ,4 I pó rocze , ,0 II pó rocze , , x 15, ,1 I pó rocze , ,1 II pó rocze , , x 16, ,2 I pó rocze , ,0 II pó rocze , , x 16, ,3 I pó rocze , ,7 II pó rocze , , x 16, ,4 I pó rocze , ,2 II pó rocze , , x 17, ,5 I pó rocze , ,1 II pó rocze , , a) x 16, ,0 I pó rocze a) , ,0 II pó rocze a) , , I pó rocze a) , ,0 *) ubój cznie z eksportem byd a opasowego a) prognoza IERiG -PIB ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych GUS. 17

20 Tabela 14 Lata i pó rocza Produkcja i poda ywca wo owego Produkcja Skup Inna sprzeda Poda Samozaopatrzenie w tys. w tys. w % w tys. w % w tys. w % w tys. w % ton ton prod. ton prod. ton prod. ton prod I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych GUS. W Polsce, w 2009 roku produkcja bydła wyniosła 387 tys. ton wagi poubojowej i była większa o 2,4% niż w 2008 roku, w tym w I półroczu była większa o 9% niż w I półroczu 2008 roku, a w II półroczu była mniejsza o 4% niż w II półroczu 2008 roku. Przewiduje się, że w 2010 roku produkcja wołowiny będzie mniejsza niż w 2009 roku o 2%, w tym w I półroczu o 7%, a w drugim półroczu będzie większa o 4% niż w II półroczu poprzedniego roku. Niewielki wzrost produkcji wołowiny wystąpi prawdopodobnie również w I półroczu 2011 roku. 3. Urodzenia i ubój cieląt W 2009 roku liczba urodzonych cieląt wyniosła 2187 tys. sztuk i była o 7% mniejsza aniżeli w 2008 roku, w tym w I półroczu o 10%, a w II półroczu o 3% w porównaniu z analogicznymi okresami poprzedniego roku. Spadek liczby urodzonych cieląt jest skutkiem redukcji pogłowia krów. Około 60% rocznych urodzeń przypada tradycyjnie na I półrocze każdego roku. Sezonowość uboju cieląt jest odwrotna. W 2009 roku ubito 713 tys. sztuk cieląt (łącznie z eksportem), tj. o 5% mniej niż w 2008 roku. W I półroczu 2009 roku ubito 33% urodzonych cieląt, a w II półroczu 44%. Eksport cieląt w 2009 roku wyniósł 333 tys. sztuk, wobec 325 tys. sztuk w 2008 roku. W związku z malejącą liczbą urodzeń, wzrost eksportu cieląt o 2% był niekorzystny, w przeciwieństwie do jego spadku w 2008 roku o 20%. 4. Ceny skupu bydła i cieląt W 2009 roku przeciętna cena skupu bydła wynosiła 4,52 zł/kg wagi żywej, a bydła młodego 4,86 zł/kg, wobec odpowiednio 4,03 i 4,35 zł/kg w 2008 roku. Ceny te w obu wypadkach były więc wyższe niż rok wcześniej o 12%. Był to istotny wzrost 18

21 cen po kilku latach ich stagnacji, który poprawił opłacalność chowu bydła rzeźnego. Poprawa ta nie znalazła jednak odpowiedniego odzwierciedlenia w rozwoju pogłowia młodego bydła. W czerwcu 2009 roku pogłowie bydła poniżej 1 roku było o 2% mniejsze niż rok wcześniej. Skutki poprawy opłacalności widać dopiero we wzroście tego pogłowia bydła o 2,4% w grudniu w stosunku do grudnia 2008 roku. W I kwartale 2010 roku średnia cena skupu bydła młodego wynosiła 5,17 zł/kg wagi żywej i była wyższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku o 7%. Jednakże w marcu i w kwietniu ceny skupu były niższe niż w tych samych miesiącach 2009 roku, w związku z aprecjacją złotego i spadkiem cen w Unii Europejskiej. Ocenia się, że w II i III kwartale 2010 roku ceny skupu żywca młodego bydła rzeźnego w Polsce będą niższe niż w analogicznych kwartałach poprzedniego roku. Skala spadku cen będzie zależała od zmian kursu zło- Tabela 15 Lata i pó rocza Urodzenia ciel t w tys. szt. Urodzenia i uboje ciel t oraz produkcja ywca ciel cego Ubój ciel t w % urodze Ubój ciel t w tys. sztuk x) Przeci tna waga uboju w kg Produkcja ywca ciel cego w tys. ton Zmiany produkcji w stosunku do analog. okresu poprzedn. roku (w %) I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze x) Ubój cznie z eksportem ywych ciel t ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych GUS. Tabela 16 Ceny i relacje cen skupu ywca wo owego, ciel t Lata i miesi ce Ceny skupu z /kg ywca wo owego ogó em m odego byd a rze nego ciel t Ceny ciel t w % cen: ywca wo owego ogó em m odego byd a rze nego 2004 VI 4,01 4,32 10, XII 3,78 4,06 9, VI 4,28 4,54 9, XII 3,86 4,23 11, VI 4,23 4,49 11, XII 4,00 4,47 9, VI 3,91 4,16 8, XII 3,91 4,18 8, III 4,03 4,27 8, VI 4,19 4,48 7, IX 4,12 4,45 7, XII 4,13 4,52 7, I 4,25 4,58 8, II 4,54 4,82 9, III 4,73 5,10 9, IV 4,80 5,18 9, V 4,64 4,93 9, VI 4,90 5,47 9, VII 4,78 5,20 9, VIII 4,56 4,98 8, IX 4,59 5,05 8, X 4,50 4,96 9, XI 4,49 4,93 9, XII 4,64 5,05 9, I 4,91 5,34 9, II 4,87 5,28 9, III 4,54 4,90 8, IV 4,55 4,87... ród o: GUS. 19

22 tego do euro. W IV kwartale ceny skupu młodego bydła mogą być zbliżone do cen ubiegłorocznych. Wskutek deprecjacji złotego, w 2009 roku przeciętna cena młodego bydła klasy R3 w Polsce wyrażona w euro była o 6% niższa niż w poprzednim roku i wynosiła 247,19 EUR/100 kg wagi poubojowej. Przeciętna w UE- 27 cena takiego bydła kształtowała się na poziomie 319,42 EUR/100 kg i była prawie taka sama jak w 2008 roku, ale o 29% wyższa niż w Polsce, podczas gdy w 2008 roku o 21%. W I kwartale 2010 roku przeciętna cena bydła klasy R3 w UE-27 wyniosła 325,86 EUR/100 kg i była o 2% niższa niż w I kwartale Cena polskiego bydła klasy R3 wyniosła w I kwartale 2010 roku 269,09 EUR/100 kg wagi poubojowej i była o 17% wyższa niż przed rokiem. Z danych Komisji Europejskiej wynika, że w I półroczu 2010 roku uboje bydła w 27 krajach będą niższe o 1,8% aniżeli w I półroczu 2009 roku, ale młodego bydła tylko o 0,6%. Spadek produkcji bydła znajdzie pokrycie w zwiększonym imporcie. W ciągu dwu pierwszych miesięcy 2010 roku import wołowiny z krajów trzecich do Unii Europejskiej był większy niż w tym samym okresie 2009 roku o 8,5%. W II półroczu spadek produkcji będzie głębszy i wyniesie 2,8%, w tym młodego bydła 4,3%. Można więc wnioskować, że w następnych miesiącach możemy mieć do czynienia ze zmianą tendencji rozwoju cen ze spadkowej na wzrostową. Stopa tego wzrostu będzie jednak zależała od wielkości importu. Ceny skupu cieląt w 2008 roku były najniższe od kilku lat. W 2009 roku przeciętna cena skupu cieląt wyniosła 9,26 zł/kg i była o 19% wyższa niż w 2008 roku, ale o 11% niższa niż w 2006 roku, kiedy była rekordowo wysoka. W I kwartale 2010 roku ceny skupu cieląt były o 5% wyższe niż w I kwartale 2009 roku. W następnych miesiącach roku ceny skupu cieląt mogą kształtować się nieco poniżej cen z analogicznych miesięcy poprzedniego roku i powinny sprzyjać zatrzymywaniu ich do chowu, kosztem spadku eksportu. 20

23 5. Handel zagraniczny mięsem i żywcem wołowym Eksport żywca, mięsa i przetworów wołowych wzrósł z 254 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2008 roku do 288,2 tys. ton w 2009 roku (o ok. 13%). Jego wartość wyniosła 736,8 mln euro i była o ok. 9% większa niż przed rokiem, gdyż ceny w eksporcie produktów wołowych obniżyły się średnio o 4%. Import produktów wołowych zwiększył się z 14,0 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2008 roku do 14,4 tys. ton w 2009 roku. Wydatki na ich import wyniosły 56,2 mln euro i były o 7,6 mln euro większe niż w roku poprzednim. Dodatnie saldo obrotów żywcem, mięsem i przetworami wołowymi wzrosło z 240 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2008 roku do 273,8 mln euro w 2009 roku, a jego wartość ukształtowała się na poziomie 680,6 mln euro i była o 51,7 mln euro większa niż przed rokiem Eksport Eksport mięsa wołowego zwiększył się z 195,6 tys. ton w wadze produktu w 2008 roku do 230,3 tys. ton w 2009 roku (o 17,7%). O wzroście eksportu decydowała jego sprzedaż do UE 27, która wyniosła 221,8 tys. ton i była o 38,1 tys. ton większa niż w 2008 roku. Eksport mięsa wołowego do państw trzecich zmniejszył się z 11,9 tys. ton w 2008 roku do 8,5 tys. ton w 2009 roku, w tym do państw WNP z 6,9 do 1,3 tys. ton. Głównymi rynkami zbytu były: Włochy (60 tys. ton), Niemcy (42,6 tys. ton), Holandia (44,4 tys. ton). Średnia cena w eksporcie mięsa wołowego obniżyła się z 2,75 euro/kg w 2008 roku do 2,54 euro/kg (o ok. 9%). Największy spadek cen wystąpił w eksporcie mięsa wołowego do państw WNP i wynosił ok. 16% (do 1,69 euro/kg), w eksporcie do UE-15 wynosił ok. 10% (do 2,52 euro/kg), a do UE-12 o ok. 6% (do 2,83 europ/kg). Różnice w poziomie cen wynikały również z innych asortymentów wołowiny eksportowanej do tych regionów. Tabela 17 Handel zagraniczny wo owin w ekwiwalencie mi sa* (w tys. ton) (mi so i przetwory przeliczone na ekw. mi sa) Wyszczególnienie a) 2010 b) Ogó em I pó r. II pó r Ogó em I pó r. II pó r Eksport ogó em 207,9 219,6 254,0 288,2 152,6 135,6 295,0 145,0 150,0 mi so i przetwory wo owe* 173,0 191,1 230,0 263,6 138,4 125,2 273,0 134,0 139,0 ywiec 34,9 28,5 24,0 24,6 14,2 10,4 22,0 11,0 11,0 Import ogó em 9,6 16,7 14,0 14,4 6,2 8,2 18,0 8,0 10,0 mi so i przetwory wo owe* 6,9 13,5 11,0 12,4 5,2 7,2 17,0 7,0 9,0 ywiec 2,7 3,2 3,0 2,0 1,0 1,0 2,0 1,0 1,0 Saldo 198,3 202,9 240,0 273,8 146,4 127,4 277,0 137,0 140,0 * Od 2005 r. eksport w ekwiwalencie mi sa nie obejmuje podrobów. Mi so wo owe z ko ci przeliczane jest na ekwiwalent mi sa bez ko ci, dlatego jego eksport w wadze produktu mo e by mniejszy ni w ekwiwalencie. Do przeliczenia ywca na ekwiwalent mi sa stosowane s wspó czynniki od 0,52 do 0,57, w zale no ci od kategorii wiekowo-u ytkowej byd a. a) dane wst pne b) prognoza IERiG -PIB ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych MF i CAAC. 21

24 W 2009 roku spadek cen w eksporcie konserw wołowych był mniejszy niż cen mięsa wołowego i wynosił ok. 3% (do 2,96 euro/kg). Ich sprzedaż wzrosła z 8,3 tys. ton w wadze produktu w 2008 roku do 13 tys. ton w 2009 roku, w tym do UE-15 z 3,9 do 8,7 tys. ton. Eksport konserw wołowych do UE-12 i państw trzecich, podobnie jak przed rokiem, wynosił 4,3 tys. ton. Eksport cieląt wzrósł z 325,4 tys. sztuk w 2008 roku do 332,9 tys. sztuk w 2009 roku. Ich cena wynosiła średnio 2,87 euro/kg wagi żywej i kształtowała się na poziomie z poprzedniego roku. Na poprawę opłacalności eksportu wpłynęła deprecjacja złotego. W 2009 roku eksport bydła wyniósł 88,8 tys. sztuk i był o ok. 10 tys. sztuk mniejszy niż w poprzednim roku, a jego ceny obniżyły się o ok. 10% (do 1,88 euro/kg). W wyniku utrzymującego się trendu spadkowego w eksporcie bydła, łączny eksport bydła i cieląt zmniejszył się z 424,2 tys. sztuk w 2008 roku do 421,6 tys. sztuk w 2009 roku. Głównymi rynkami zbytu były: Włochy (140,7 tys. sztuk), Holandia (131,6 tys. sztuk), Hiszpania (57,1 tys. sztuk). Tabela 18 Obroty handlu zagranicznego wo owin (w mln EUR) Wyszczególnienie a) 2010 b) I pó rocze c) Eksport ogó em 608,0 575,6 677,5 736,8 780,0 398,6 402,0 tym: mi so i przetwory 399,7 435,0 571,8 631,6 680,0 340,3 350,0 ywiec 208,3 140,6 105,7 105,2 100,0 58,3 52,0 Import ogó em 29,4 52,4 48,6 56,2 55,0 23,4 20,0 tym: mi so i przetwory 12,6 32,3 36,7 48,5 48,0 16,5 17,0 ywiec 16,8 19,9 11,9 7,7 7,0 3,1 4,0 Saldo 578,6 523,2 628,9 680,6 725,0 375,2 382,0 a) dane wst pne b) prognoza IERiG -PIB c) szacunek IERiG -PIB ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych MF i CAAC Import Import cieląt wzrósł z 101 sztuk w 2008 roku do 3,6 tys. sztuk w 2009 roku, ale import bydła był o 0,4 tys. sztuk mniejszy niż przed rokiem i wynosił 9,1 tys. sztuk. Import cieląt i bydła pochodził głównie 22

25 z państw UE-12, gdzie ich ceny były niższe niż w państwach UE-15, z których importowano bydło w poprzednim roku. Dlatego wydatki na import obniżyły się z 11,9 mln euro w 2008 roku do 7,7 mln euro w 2009 roku. Najwięcej bydła i cieląt importowano z Litwy (4,1 tys. sztuk), Słowacji (3,7 tys. sztuk) i Czech (2,2 tys. sztuk). W 2009 roku import mięsa wołowego wyniósł 8,9 tys. ton w wadze produktu i był o 1,6 tys. ton większy niż w 2008 roku. Jego ceny w imporcie obniżyły się o ok. 6% (do 2,86 euro/kg). Import mięsa wołowego pochodził z UE-27, w tym największy z Irlandii (1,8 tys. ton), Niemiec (1,8 tys. ton) i Czech (1,6 tys. ton) Przewidywany rozwój handlu zagranicznego w 2010 roku W I kwartale 2010 roku uboje bydła były o 21% mniejsze niż przed rokiem, co znalazło odzwierciedlenie w spadku eksportu wołowiny. W styczniu i lutym 2010 roku eksport mięsa wołowego chłodzonego i mrożonego wyniósł 33,7 tys. ton i był o 12% mniejszy niż w analogicznych miesiącach 2009 roku, a eksport bydła obniżył się o ok. 25% (do 10,8 tys. ton). Najmniejszy (3%) spadek wystąpił w eksporcie cieląt, który wynosił 49,6 tys. sztuk, gdyż ich ceny wzrosły o ok. 16% (do 2,68 europ/kg). W styczniu i lutym 2010 roku import bydła i cieląt wyniósł 2,6 tys. sztuk i był o 1,7 tys. sztuk większy niż w analogicznych miesiącach 2009 roku. Jego średnia cena w imporcie wzrosła z 1,61 do 1,88 euro/kg wagi żywej, a mocniejszy złoty powodował wzrost opłacalności importu. Większy był również import mięsa wołowego, gdyż jego ceny były o ok. 20% niższe niż w styczniu i lutym 2009 roku. Wynosiły one 2,64 euro/kg, a import mięsa wołowego kształtował się na poziomie 1,8 tys. ton wobec 1,0 tys. ton w analogicznym okresie 2009 roku. Na podstawie wyników z I kwartału br., przewiduje się, że w 2010 roku eksport żywca, mięsa i przetworów wołowych w ekwiwalencie mięsa może wzrosnąć do 295 tys. ton w ekwiwalencie mięsa i być o ok. 2% większy niż w 2009 roku. W I półroczu 2010 roku przypuszczalnie wyniesie on 145 tys. ton i będzie o 5 tys. ton mniejszy niż w I półroczu poprzedniego roku. Natomiast w II półroczu br. może on wzrosnąć do 150 tys. ton i być o ok. 15 tys. ton większy niż w alogicznym okresie 2009 roku. Import żywca i mięsa wołowego może wzrosnąć z 14,4 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2009 roku do ok. 18 tys. ton w 2010 roku. W I półroczu br. prawdopodobnie wyniesie on ok. 8 tys. ton i będzie o 2 tys. ton większy niż w I półroczu 2009 roku, a w II półroczu 2010 roku może wzrosną do 10 tys. ton. W br. dodatnie saldo obrotów handlu zagranicznego wołowiną może wynieść 277 tys. ton i być o ok. 1% wyższe niż w 2009 roku, w tym w I półroczu 2010 roku przewidywany jest jego 7% spadek, a w II półroczu br. o ok. 10% wzrost. 23

26 IV. AKtUAlNY I PRZEWIdYWANY StAN RYNKU baraniny Baranina stanowi zaledwie 5% światowej produkcji mięsa (łącznie z drobiem).w Unii Europejskiej, a zwłaszcza w Polsce jej znaczenie jest jeszcze mniejsze. W 2009 roku baranina stanowiła zaledwie 2,5% produkcji mięsa w UE-27 i 0,1% w Polsce. W latach światowa produkcja baraniny obniżyła się z 14 do 13,4 mln ton. FAO przewiduje, że w 2010 roku będzie ona nieco większa i wyniesie 13,6 mln ton. Największymi producentami są w kolejności Chiny, Unia Europejska, Indie oraz Australia i Nowa Zelandia. W 2009 roku ich łączna produkcja stanowiła jednak niewiele ponad połowę produkcji światowej. Największymi eksporterami baraniny są: Australia i Nowa Zelandia, których eksport wyniósł w 2009 roku 753 tys. ton, tj. prawie 90% eksportu światowego. Z kolei największym importerem jest Unia Europejska, której import w 2009 roku stanowił ponad 30% importu światowego. 1. Ponowny duży spadek pogłowia owiec w Polsce W grudniu 2009 roku pogłowie owiec w Polsce wyniosło tylko 223,2 tys. sztuk, w tym maciorek owczych 158,2 tys. sztuk W skali roku ogólne pogłowie owiec zmniejszyło się o 17%, a maciorek owczych o 16%. Tak dużej redukcji pogłowia nie było od ponad dziesięciu lat. Jest ona wynikiem kilkuletniego okresu utrzymywania się niskich cen skupu owiec. Co prawda w 2009 roku ceny skupu były wyższe niż rok wcześniej, ale zaledwie zbliżone do cen z 2004 roku. Ocenia się, że w czerwcu 2010 roku pogłowie owiec może być mniejsze o około 15% i wynieść około 240 tys. sztuk. 2. Produkcja żywca baraniego w Polsce W 2009 roku produkcja żywca baraniego wyniosła 5 tys. ton, podaż 3,2 tys. ton, a samozaopatrzenie 1,8 tys. ton. W skali roku produkcja obniżyła się o 9%, w tym podaż o 8%, a samozaopatrzenie o 10%. Ocenia się, że w 2010 roku stopa spadku produkcji może być podobna jak w 2009 roku. Tabela 19 Wyszczególnienie Wska niki zmian pog owia owiec (analogiczne kwarta y poprzedniego roku = 100) II kw. IV kw. II kw. IV kw. II kw. IV kw. Owce ogó em 110,3 104,7 97,5 85,4 88,5 82,8 Maciorki 104,6 101,9 99,6 89,2 88,8 84,1 ród o: GUS. Tabela 20 Lata Produkcja i poda ywca baraniego Produkcja Skup Inny obrót Poda Samozaopatrzenia w tys. ton w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod ,5 2,8 43 1,1 18 4,0 62 2, ,2 2,5 40 1,5 24 4,0 65 2, ,4 1,9 35 1,4 25 3,3 61 2, ,8 2,0 33 1,8 31 3,8 66 2, ,8 2,0 33 1,8 33 3,8 67 2, ,1 2,1 41 1,0 20 3,1 61 2, ,1 2,1 46 1,0 15 3,1 61 2, ,1 2,3 45 0,8 16 3,1 61 2, ,5 1,8 33 1,5 27 3,3 60 2,2 40 I pó r. 3,0 1,0 33 0,7 23 1,7 60 1,3 40 II pó r. 2,5 0,8 32 0,8 32 1,6 64 0, ,0 1,9 38 1,3 26 3,2 64 1,8 36 I pó r. 2,6 1,2 46 0,4 16 1,6 62 1,0 38 II pó r. 2,4 0,7 29 0,9 38 1,6 67 0, a) 4,5 1,5 30 1,5 37 3,0 67 1,5 33 a) prognoza IERiG -PIB. ród o: GUS. 24

27 Tabela 21 Lata i miesi ce Ceny skupu ywca baraniego w z /kg w % cen ywca wieprzowego w % cen ywca wo owego ,30 146,4 185, ,57 126,0 194, ,61 157,1 206, ,53 204,7 261, ,59 160,3 199, ,43 168,3 158, ,02 170,1 147, ,48 158,4 139, ,21 127,4 127, ,57 143,6 142,9 I 5,69 128,4 133,9 II 6,20 139,3 145,9 III 7,64 159,8 161,5 IV 7,58 155,3 157,9 V 6,65 138,3 143,3 VI 6,27 123,9 128,0 VII 6,24 122,8 130,5 VIII 6,49 131,9 142,3 IX 6,12 131,0 133,3 X 6,14 145,5 136,4 XI 5,88 141,7 131,0 XII 7,95 204,9 171, I 7,72 207,5 157,2 II 6,67 184,2 137,0 III 7,08 190,3 155,9 ród o: GUS. 3. Ceny owiec i jagniąt w Unii Europejskiej i w Polsce W 2009 roku ceny owiec i jagniąt w Unii Europejskiej rosły. Przeciętna cena jagniąt w UE-27 wyniosła 637, a owiec ciężkich 413 EUR/100 kg wagi poubojowej. Ceny te były odpowiednio o 5 i 4% wyższe niż w 2008 roku. Powodem wzrostu cen był spadek produkcji o 5,8% (o prawie 60 tys. ton wagi poubojowej), którego nie był w stanie zrekompensować zwiększony import. W 2009 roku import baraniny z krajów trzecich do Unii Europejskiej wyniósł 270,6 tys. ton i był większy niż rok wcześniej tylko o 664 tony. W związku z dużym wzrostem cen na rynkach krajów trzecich jeszcze większy wzrost importu był niemożliwy. Wzrost cen owiec i jagniąt w Unii Europejskiej sprzyjał podwyżkom cen na polskim rynku. W 2009 roku przeciętna cena skupu owiec wyniosła 6,57 zł/kg i była o 26% wyższa niż w 2008 roku. Ceny wyrażone w złotych dodatkowo wspierało osłabienie złotego, gdyż ta sama cena wyrażona w euro była tylko o 3% wyższa niż w 2008 roku i wyniosła 152 EUR/100 kg wagi żywej i 323 EUR/100 kg wagi poubojowej. Z danych Komisji Europejskiej wynika też, że przeciętna cena polskich owiec ciężkich w 2009 roku osiągnęła 330 EUR /100 kg wagi poubojowej i była o wyższa niż w 2008 roku zaledwie o 1%. W I kwartale 2010 roku przeciętna cena jagniąt w UE-27 wynosiła 592 EUR/100 kg wagi poubojowej i była o 3% niższa niż w I kwartale 2009 roku. Cena owiec ciężkich osiągnęła w I kwartale 2010 roku 485 EUR/100 kg wagi poubojowej i była o 8% wyższa niż w I kwartale 2009 roku. Spadek cen jagniąt prawdopodobnie był przejściowy, gdyż ich przeciętna cena w marcu była wyższa o 4%, a w kwietniu o 5% niż w analogicznych miesiącach poprzedniego roku. W kwietniu Komisja Europejska przewidywała, że w 2010 roku produkcja baraniny w UE-27 obniży się o dalsze 19 tys. ton, a większy import może jedynie w połowie zrekompensować ten spadek. Wskazuje to na możliwość dalszych podwyżek cen w Unii Europejskiej. 25

28 W I kwartale 2010 roku w porównaniu z I kwartałem 2009 roku wzrosła też przeciętna cena skupu owiec w Polsce. Osiągnęła ona 7,16 zł/kg i była wyższa niż rok wcześniej o 10%. Na skutek aprecjacji złotego ta sama cena wyrażona w euro wzrosła o 14%. W jeszcze większym stopniu wzrosły w tym okresie ceny owiec ciężkich. W I kwartale 2010 roku ich cena wyniosła 407 EUR/100 kg wagi poubojowej i była wyższa niż w I kwartale 2009 roku o 29%. W kwietniu miał miejsce dalszy wzrost tej ceny z 329,84 do 374,11 EUR/ 100 kg wagi poubojowej, a więc o 13%. Rozwój cen skupu owiec na polskim rynku w następnych miesiącach roku będzie zależał od rozwoju kursu złotego względem euro. 4. Polski handel zagraniczny żywcem i mięsem baranim W 2009 roku dodatnie saldo obrotów żywcem i mięsem baranim wyniosło zaledwie 1,4 mln EUR i było o 40% niższe niż w 2008 roku. Eksport owiec w przeliczeniu na mięso łącznie z eksportem mięsa baraniego wyniósł 1025 ton i był o 11% większy niż w 2008 roku. Owce rzeźne stanowiły 94% ogólnego eksportu, a wiec nieco mniej niż w poprzednich latach, kiedy ich udział wynosił około 99%. Owce rzeźne sprzedawano jak dotychczas wyłącznie w krajach Unii Europejskiej, w tym głównie we Włoszech. W 2009 roku eksport owiec do Włoch wyniósł roku 745 ton i był o 8% Tabela 22 Ceny jagni t poni ej 12 miesi cy, w z /kg Miesi ce o wadze kg o wadze kg I 10,62 8,99-10,45-6,10 5,64 5,66 6,02 6,35 II ,20 5,65 5,27 5,97 6,66 III - 9,18 8,38 9,30 8,80 5,90 5,78 5,61 6,00 6,10 IV 9,14 9,00-8,87 5,98 5,65 5,37 6,00 V ,75 5,29 5,33 5,98 VI ,53 5,45 5,25 6,12 VII ,76 5,17 4,92 5,68 VIII ,39 5,21 4,95 5,74 IX ,73 5,48 4,51 5,94 X ,54 5,18 4,98 5,99 XI ,54 5,13 5,04 7,64 XII 8,99 9,29 9,63 11,3 5,57 5,38 5,93 7,60 ród o: Zintegrowany System Rolniczej Informacji Rynkowej. 26

29 mniejszy niż w 2008 roku. Stanowił on 77% ogólnego eksportu owiec. Przeciętna cena owiec w eksporcie osiągnęła w 2009 roku 2,05 EUR/kg, a w eksporcie na rynek włoski 2,04 euro/kg, wobec odpowiednio 1,97 i 2,01 EUR/kg w 2008 roku. W 2009 roku eksport mięsa baraniego wyniósł 64 tony i był siedmiokrotnie większy niż w 2008 roku. Cena eksportowanego mięsa osiągnęła zaledwie 2,72 EUR/kg wagi poubojowej i była o 30% niższa w 2008 roku. Jednakże przedmiotem eksportu było głównie mrożone mięso baranie z kością. Ze sprzedaży żywca i mięsa baraniego uzyskano w 2009 roku łącznie 4,4 mln EUR, tj. o 13% więcej niż przed rokiem. Przewiduje się, że w 2010 roku nastąpi znaczne zmniejszenie eksportu owiec i mięsa baraniego, głównie z powodu dużego spadku pogłowia. Tabela 23 Polski handel zagraniczny ywcem i mi sem baranim (w tonach wagi poubojowej) Wyszczególnienie a) 2010 b) Ogó em I-VI Ogó em I-VI Ogó em I-VI Eksport ogó em Owce ywe Mi so owcze Import Saldo a) dane wst pne b) prognoza IERiG -PIB ród o: Obliczenia IERiG -PIB na podstawie danych CAAC. W 2009 roku warunki importu nie były dobre. Przeciętna cena jagniąt w Nowej Zelandii była bowiem o 28% wyższa niż w 2008 roku, a w Australii o 13%. Dodatkowo importowi nie sprzyjał słaby złoty. Pomimo to polski import owiec i mięsa baraniego wzrósł do rekordowego poziomu 594 ton i był trzykrotnie większy niż w 2008 roku. Przedmiotem importu było głównie mrożone mięso baranie z kością lub bez. Prawie połowa importu pochodziła z Niemiec, a drugie tyle z Nowej Zelandii. W 2009 roku wartość importu wyniosła 2,9 mln EUR i była ponad dwukrotnie wyższa niż w 2008 roku. W 2010 roku warunki importu będą prawdopodobnie nieco lepsze niż w poprzednim roku. Co prawda według MLA ceny jagniąt w Australii w 2010 roku mogą być nieco wyższe niż w 2009 roku, ale w Nowej Zelandii niższe o około 20% 2. W pierwszych czterech miesiącach 2010 roku przeciętna cena jagniąt w Nowej Zelandii była o 14% niższa niż w analogicznych miesiącach 2009 roku. Ocenia się, że pomimo lepszych warunków, polski import baraniny i jagnięciny w 2010 roku będzie prawdopodobnie zbliżony do ubiegłorocznego i wyniesie około 600 ton. 2 Powtórzono za Meat and Wool NZ Economic Service 27

30 V. działania AgENCJI RYNKU ROlNEgO NA RYNKU MIęSA W 2009 roku wsparcie unijnego rynku mięsa czerwonego ograniczało się do subsydiowania eksportu wybranego asortymentu przetworów wieprzowych, mięsa i przetworów wołowych oraz bydła hodowlanego. Refundacje eksportowe przyznawane są do wyrobów spełniających specjalne warunki jakościowe (określone rozporządzeniem Komisji (WE) nr 903/2008) oraz wyprodukowanych w zatwierdzonych zakładach zgodnie z wymogami dotyczącymi znaku jakości zdrowotnej (rozporządzenie Komisji (WE) nr 854/2004). Stawki refundacji od kilku lat utrzymują się na stałym poziomie. W przypadku przetworów wieprzowych nie zmieniły się od grudnia 2005 roku i są następujące: dla produktów należących do grupy ,20 euro/100 kg, do grupy ,20 euro/100 kg i 19,50 euro/100 kg, a w przypadku grupy od 17,10 euro/100 kg do 29,00 euro/100 kg. 3 W 2009 roku, w wyniku światowego kryzysu gospodarczego oraz wysokich cen przetworów wieprzowych w kraju, polski eksport tego asortymentu (w wadze produktu) poza granicę celną UE zmniejszył się o 12%. Jednocześnie zmalało zainteresowanie wywozem z refundacją. W 2009 roku ARR wydała pozwolenia na eksport 7,6 tys. ton przetworów wieprzowych wobec 8,5 tys. ton w 2008 roku. Zmniejszeniu uległ przede wszystkim eksport szynek konserwowanych, kierowanych do USA. Nadal jednak ten asortyment i ten kierunek eksportu dominował w refundowanym wywozie przetworów wieprzowych. Wywóz do USA stanowił 78% tego eksportu. Drugim, co do wielkości, odbiorcą polskiego refundowanego eksportu wieprzowiny była Ukraina (z udziałem 11%), do której eksportowano głównie mięso wędzone (z grupy 0210). Pozostałe kierunki eksportu to Albania, Kanada oraz Republika Korei. Zgodnie z wydanymi w 2009 roku pozwoleniami szynki konserwowane stanowiły 87% wolumenu subsydiowanego wywozu przetworów wieprzowych. Eksport pozostałych konserw był nieco większy niż w 2008 roku, a ich udział zwiększył się do 18% (z 12% w 2008 roku). Zmalało zainteresowanie refundowanym eksportem kiełbas i mięsa wędzonego. Wypłaty refundacji następują po przedłożeniu przez handlowców wymaganych dokumentów potwierdzających realizację eksportu. W 2009 roku (łącznie z rozliczeniem pozwoleń wydanych w latach wcześniejszych) ARR wypłaciła 9,7 mln zł do udokumentowanego wywozu 8,4 tys. ton przetworzonej wieprzowiny oraz 4,6 mln zł do wywozu 4,7 tys. ton nieprzetworzonej wieprzowiny, o której wywóz można było wnioskować do 7 sierpnia 2008 roku. W 2010 roku zainteresowanie eksportem wieprzowiny z refundacją jest nadal małe. Do końca kwietnia bieżącego roku przedsiębiorcy uzyskali pozwolenia na wywóz 3 tys. ton tego asortymentu, w tym udział USA stanowił 96%, a szynek konserwowanych 91%. Wypłaty refundacji wyniosły w tym czasie 1,5 mln zł i objęły 1,3 tys. ton przetworów wieprzowych. W odniesieniu do bydła i wołowiny stawki refundacji są zróżnicowane w zależności od asortymentu i kierunku wywozu. Od września 2006 roku refundacje w wysokości 25,90 euro/100 kg przysługują przy eksporcie bydła hodowlanego płci żeńskiej. W przypadku wywozu poza obszar celny UE wybranych asortymentów mięsa surowego stawki wynoszą 5,40-103,40 euro/100 kg, Tabela 24 a w odniesieniu do przetworów z wołowiny 20,70 euro/100 kg i 23,30 euro/100 kg. 4 Wysokie ceny wołowiny na rynku wspólnotowym i rosnący popyt na polską wołowinę ze strony krajów UE powoduje, że ten kierunek coraz bardziej dominuje w polskim eksporcie wołowiny. Maleje natomiast eksport tego mięsa z Polski do krajów trzecich, który w dużej mierze jest realizowany przy wsparciu refundacjami. W 2009 roku Agencja wydała pozwolenia na eksport 9,3 tys. ton wołowiny wobec 11,6 tys. ton w 2008 roku. W tym czasie udział krajów byłej Jugosławii (Macedonia, Kosowo, Chorwacja oraz Bośnia i Hercegowina) w refundowanym eksporcie tego mięsa zwiększył się do 71% (z 37% w 2008 roku). Zmniejszył się natomiast udział Rosji oraz Kazachstanu i w obu przypadkach wyniósł ok. 7% (wobec odpowiednio 41% i 15% w roku poprzednim). Pozostałe kierunki to Izrael (9%), Majotta (5%) oraz Tunezja i Turcja. W strukturze asortymentowej refundowanego eksportu wołowiny dominowało chłodzone mięso z kością (tusze, półtusze i ćwierćtusze). W 2009 roku udział tego asortymentu zwiększył się do 73% (z 36% w Szczegółowe informacje zawarte są na stronie internetowej ARR - w dziale Handel zagraniczny > Informacje podstawowe dot. wszystkich rynków > Stawki refundacji wywozowych > Wieprzowina. 4 Szczegółowe informacje zawarte są na stronie internetowej ARR - w dziale Handel zagraniczny > Informacje podstawowe dot. wszystkich rynków > Stawki refundacji wywozowych > Wołowina i cielęcina. Refundowany eksport mi sa i przetworów w latach wg daty wyp aty refundacji Lata wieprzowina wo owina tys. ton mln z tys. ton mln z ,7 5,7 14,7 47, ,6 9,2 8,0 21, ,2 6,3 6,8 14, ,8 83,2 7,7 9,1 w tym: przetwory 10,5 10, ,1 14,3 11,3 13,2 w tym: przetwory 8,4 9,7 - - I-IV ,3 1,5 2,7 3,3 28

31 roku). Pozostałą część refundowanego eksportu stanowiło mięso wołowe bez kości (w tym 20% mięso chłodzone, a 80% mrożone). W 2009 roku (łącznie z rozliczeniem pozwoleń z lat wcześniejszych) do udokumentowanego eksportu 11,3 tys. ton wołowiny ARR wypłaciła 13,2 mln zł refundacji. W 2010 roku (do końca kwietnia) przedsiębiorcy uzyskali pozwolenia na refundowany eksport 3,0 tys. ton wołowiny, głównie bez kości (51%). Udział krajów byłej Jugosławii (do których stawki dopłat są niższe niż do pozostałych państw) zmniejszył się do 44%, a wzrósł udział Rosji i Izraela odpowiednio do 19% i 18%. W roku bieżącym Agencja wypłaciła już 3,3 mln zł do 2,7 tys. ton wołowiny. W ramach administrowanego przez ARR mechanizmu Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych w 2009 roku na rynku mięsa czerwonego kontynuowano dwie kampanie: Stół pełen smaków oraz Mięso i jego produkty - tradycja i smak. Miały one na celu wzmocnienie pozycji unijnych produktów wieprzowych, wołowych i cielęcych (w tym również polskich wyrobów) na rynku globalnym i zwiększenie popytu na te produkty. Pierwsza kampania była prowadzona w Korei Południowej i USA, a druga w Japonii, Chinach oraz na Ukrainie. Na promocję, reklamę oraz inne działania organizacje z branży mięsnej uzyskały od ARR wsparcie w wysokości 5 mln zł, w tym z budżetu UE 3,1 mln zł. Ponadto w 2009 roku Komisja Europejska zaakceptowała do realizacji na rynku Chin, Singapuru, Tajlandii, Rosji i Ukrainy zgłoszony przez ARR dwuletni program Europejski stół tradycja, nowoczesność, jakość mający budować i utrwalać pozytywny wizerunek mięsa i jego przetworów pochodzących z UE. Całkowity budżet kampanii wynosi 3,1 mln euro. Do ARR składane są również oferty programów promocyjno-informacyjnych do realizacji na rynku wewnętrznym UE. Z programów dotyczących mięsa, akceptację Komisji Europejskiej uzyskała Kampania informacyjna na temat mięsa wieprzowego produkowanego zgodnie z krajowym systemem jakości Pork Quality System (PQS). Na mocy ustawy o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych z 22 maja 2009 roku (Dz. U. nr 97, poz. 799) od połowy 2009 roku funkcjonuje 9 funduszy promocji, w tym m.in. oddzielne fundusze dla mięsa wieprzowego, wołowego i owczego. Celem funduszy jest promowanie polskich produktów mięsnych i prezentowanie ich specyfiki oraz wysokiej jakości. Do końca kwietnia 2010 roku na funduszach zasilanych przez przedsiębiorców (określonych ww. ustawą) działających w danym sektorze produkcji zebrano: Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego tys. zł, Fundusz Promocji Mięsa Wołowego tys. zł, Fundusz Promocji Mięsa Owczego 16 tys. zł, Środki te mogą być wykorzystane na prowadzenie kampanii informacyjnych i promocyjnych, na badania rynkowe i naukowe oraz udział producentów i przetwórców w wystawach, targach i szkoleniach. Fundusze są zarządzane przez komisje składające się wyłącznie z przedstawicieli organizacji branżowych, a administrowane przez Agencję Rynku Rolnego. 29

32 VI. PRZEtWóRStWO MIęSA Głęboki kryzys w produkcji żywca wieprzowego wpłynął na wyniki produkcyjne przemysłu mięsnego w 2009 roku. W tymże roku uboje trzody w dużych i średnich firmach obniżyły się o 60 tys. ton w wadze poubojowej. Były one o 7% niższe od poziomu z roku poprzedniego i o 15% niż w latach (tab. 25). Podobny był spadek ubojów trzody we wszystkich firmach przemysłowych (odpowiednio o 6% i 21%), a większy łącznych ubojów przemysłowych (o 11% i 22%). W sferze ubojów przemysłowych trzody następuje więc powolny proces koncentracji (rys. 32), ale udział ubojni lokalnych (firm mikro i małych przemysłowych) w ubojach przemysłowych trzody jest wciąż wysoki (44% w 2009 roku wobec 51,5% w 2003 roku). W ostatnich miesiącach można dostrzec zmianę sytuacji i ożywienie w ubojach przemysłowych trzody, gdyż od listopada 2009 roku do marca 2010 roku uboje trzody w dużych i średnich firmach były już wyższe (o 9%) niż w tym samym okresie na przełomie lat (rys. 33). Można przewidywać, że uboje trzody w dużych i średnich firmach w całym 2010 roku zwiększą się o ok. 8-10%, a ubojów przemysłowych tych zwierząt o ok. 5-6%. W 2009 roku trudna była sytuacja producentów wędlin, gdyż ich przemysłowa produkcja obniżyła się o ok. 10%. Natomiast czwarty już rok notuje się wysokie tempo wzrostu produkcji konserw mięsnych. W 2009 roku zwiększyła się ona w dużych i średnich firmach o 21,5%. Podobne zjawisko występuje w pierwszych miesiącach 2010 roku i dlatego można oczekiwać, że w całym bieżącym roku zbliży się ona do 100 tys. ton i będzie dwukrotnie wyższa niż w latach Prawdopodobnie szybko rozwija się produkcja pozostałych przetworów mięsnych, głównie dań gotowych i wyrobów garmażeryjnych. Równocześnie w pierwszych miesiącach br. przemysł mięsny powoli odzyskuje zdolność wzrostu produkcji wędlin (rys. 35), która w 2010 roku może powrócić do poziomu z lat Spadek ubojów trzody i produkcji wędlin nie spowodował pogorszenia ekonomicznych wyników przemysłu mięsnego (tab. 26 i 27). Ubytki przychodów z powodu tego ograniczenia produkcji zostały z nadwyżką skompensowane dużym i rosnącym importem mięsa wieprzowego (i przerobu), wzrostem ubojów bydła i produkcji konserw oraz wyższymi cenami zbytu. W 2009 roku przychody całkowite firm mięsnych zwiększyły się w cenach bieżących o ok. 10% (z 31,0 mld zł do 34,3 mld zł), co przy wzroście cen zbytu produktów mięsnych o ok. 7% oznacza wzrost obrotów w cenach stałych o ok. 3,3%, przy czym cały ten przyrost osiągnięto w II półroczu 2009 roku. Podobny był przyrost wartości produkcji w cenach bazowych. Wzrost obrotów przy malejącym zatrudnieniu (o 5,7%) stworzył możliwości poprawy wyników finansowych przemysłu mięsnego. W 2009 roku przemysł ten zwiększył zysk netto o 0,1 mld zł (do 532 mln zł) i nieznacznie poprawił wskaźniki rentowności. Firmy tego sektora osiągnęły rentowność netto na poziomie 1,53% wartości obrotów. Był to poziom niższy o 1/3 niż w latach i trzykrotnie niższy niż całego polskiego przemysłu spożywczego (rys. 36). Przyczyną tego stanu były głównie wysokie koszty finansowe (ponad dwukrotnie wyższe niż w latach ). Natomiast marża zysku (nadwyżka operacyjna) od kilku lat utrzymuje się w przedziale 5-6% wartości przychodów netto. Przemysł mięsny mimo światowego kryzysu ekonomicznego i niskiej podaży wieprzowiny poprawił Znacznie lepsza i stabilniejsza jest sytuacja w przemysłowych ubojach bydła i cieląt. Kontynuowana jest tendencja powolnego wzrostu produkcji mięsa tych zwierząt. W 2009 roku uboje bydła i cieląt w dużych i średnich firmach zwiększyły się o 4,6%, a łącznych ubojów przemysłowych tych zwierząt ponad 3%. Obecny ich poziom jest wyższy niż w 2003 roku odpowiednio o 53% i 64,5%. Istotne jest także to, że rozwój lokalnych ubojów bydła i cieląt był szybszy niż w dużych i średnich firmach przemysłowych (rys. 32 i 34). Nie następują spodziewane procesy koncentracji ubojów, a udział firm mikro i małych firm przemysłowych w ubojach bydła i cieląt nawet się zwiększył (z 53,5% w 2003 roku do ponad 56% w 2009 roku). Tendencja ta nie będzie kontynuowana w 2010 roku, gdyż przemysłowe uboje bydła mogą się obniżyć o ok. 2-3%. Tabela 25 Przetwórstwo mi sa zwierz t rze nych (w tys. ton) Wyszczególnienie a 2010 b Przemys owy ubój zwierz t c 1 738, , , , , , , ,0 w tym: trzody 1 500, , , , , , , ,0 byd a i ciel t 231,5 236,2 288,5 330,8 350,6 367,8 380,0 372,0 Produkcja przemys u mi snego d Uboje zwierz t 1 210, , , , , ,5 e 1 175, ,0 w tym: trzody 1 032, , , , , ,7 e 960, ,0 byd a i ciel t 171,7 162,5 175,2 222,3 229,3 194,1 e 210,0 205,0 Produkcja przetworów 975, , , , , ,8 e 1045, ,0 w tym: w dlin 801,5 855,8 825,0 863,0 845,4 899,3 e 820,0 845,0 konserw 49,7 48,5 47,6 52,4 61,0 73,9 e 85,0 100,0 Produkcja firm du ych i rednich Uboje trzody 726,2 807,6 821,5 953,3 953,1 873,6 814,6 880,0 Uboje byd a i ciel t 108,2 126,0 133,2 142,7 147,3 158,5 165,8 160,0 Produkcja w dlin 685,4 725,2 693,4 716,7 754,9 708,7 624,7 670,0 Produkcja konserw.. 35,6 39,8 48,1 59,5 72,3 85,0 a dane wst pne szacowane przez IERiG -PIB b prognoza na podstawie prognozy produkcji ywca c ubój w rze niach i ubojniach przeliczony na wag poubojow (wed ug Roczników Statystycznych Rolnictwa i Obszarów Wiejskich GUS) d firm zatrudniaj cych wi cej ni 9 osób e dane, niespójne z innymi danymi GUS i mog by zweryfikowane w nast pnych publikacjach GUS, mo e to wynika tak e ze zmiany klasyfikacji produktów i us ug ród o: Dane GUS i szacunki IERiG -PIB. 30

33 w 2009 roku stan finansowy firm przemysłowych. Świadczą o tym następujące zjawiska: wzrost stopy zysku z kapitału własnego (ROE) z 8,4% w 2008 roku do 10,7%, tj. do poziomu znacznie wyższego niż innych bezpiecznych zastosowań kapitału (lokat, obligacji), spadek odsetka firm nierentownych z 21,8% do 16,7%, przy niewielkim zmniejszeniu ich udziału w obrotach sektora (z 14,1% do 13,2%), poprawa bieżącej płynności finansowej (z 1,04 do 1,16), przy czterokrotnym wzroście wartości środków własnych w obrocie (z 172 mln zł do 691 mln zł), zwiększenie wartości kapitału własnego firm o 13% (z 5,3 mld zł do 6,0 mld zł) i redukcji zadłużenia długoterminowego również o 13%, co istotnie poprawiło relacje tego zadłużenia do kapitału własnego (0,35 do 0,27) i do nadwyżki operacyjnej (z 1,12 do 0,82). Obecnie firmy przemysłu mięsnego mają bezpieczną płynność finansową i relatywnie niskie zadłużenie długoterminowe. Stan ten nie stwarza zagrożenia dla utrzymania zdolności prowadzenia działalności gospodarczej. Pewne zagrożenia stwarza tylko silna redukcja (o 1/3) nakładów inwestycyjnych, ale nastąpiło to z wysokiego poziomu notowanego w latach (rys. 37). Nie jest ono jednak groźne, o ile nie będzie miało trwałego charakteru. Istotne jest także to, że zmiany w sferze realnej i notowany już spadek cen surowca Tabela 26 Stan finansowy przemys u mi snego (w mln z ) mięsnego sprzyjać będą dalszej poprawie stanu ekonomiczno-finansowego przemysłu mięsnego, co stwarza możliwości powrotu kolejnego ożywienia inwestycyjnego w tym sektorze. Wyszczególnienie Liczba firm Zatrudnienie (w tys. osób) 78,5 79,2 82,0 85,1 86,1 86,1 81,2 3. Przychody ca kowite Produkcja w cenach bazowych Zysk netto Kapita w asny rodki w asne w obrocie Zad u enie d ugookresowe Inwestycje ród o: Niepublikowane dane GUS ze sprawozdawczo ci finansowej przedsi biorstw przemys owych zatrudniaj cych ponad 9 osób. Tabela 27 Wska niki finansowe przemys u mi snego Mierniki Wska niki rentowno ci w % przychodów - zysk brutto 1,86 1,26 1,42 2,54 2,62 2,81 1,80 1,85 - zysk netto 1,38 0,85 1,17 2,15 2,17 2,34 1,42 1,53 - akumulacja kapita u* 3,45 3,08 3,24 4,42 4,45 4,62 3,60 3,54 - nadwy ka operacyjna** 5,07 4,50 4,31 5,56 5,66 5,97 5,38 5,76 2. Koszty finansowe w % przychodów 1,14 1,01 0,83 0,75 0,77 0,88 1,40 1,90 3. Zysk netto w % kapita u w asnego 8,51 5,15 7,76 13,28 13,13 12,88 8,37 10,67 4. Zad u enie d ugoterminowe w relacji do nadwy ki operacyjnej 1,03 1,55 1,48 1,32 1,30 1,04 1,12 0,82 5. P ynno bie ca 0,98 1,03 0,89 1,02 1,10 1,05 1,04 1,16 6. Stopa inwestowania*** 1,85 2,22 3,09 1,64 1,65 1,68 1,41 0,92 * zysk netto + amortyzacja ** suma zysku brutto, amortyzacji i kosztów finansowych *** inwestycje w relacji do amortyzacji ród o: Obliczenia IERIG -PIB na podstawie niepublikowanych materia ów GUS o wynikach finansowych przedsi biorstw zatrudniaj cych ponad 9 pracowników. 31